RSZK T KAATJE RSZ EDITIE 2013 UITGAVE 4. In deze uitgave o.a.:

RSZK

’TRSZKAATJE AATJE

EDITIE 2013 UITGAVE 4

In deze uitgave o.a.:

Kerstmis: een bijzonder moment ‘Geheugen Bewaar Service’ bij RSZK Merefelt in gebruik genomen RSZK KempenVitaal helpt u zo lang mogelijk zelfstandig en vitaal te blijven!

• • • • •

SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG

Verpleging Begeleiding Persoonlijke verzorging Terminale zorg Dagactiviteiten

Voor informatie of aanmelding: Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen Wielewaal 10 • 5531 LJ Bladel Tel. (0497) 33 17 63 Of neem een kijkje op www.rszk.nl

Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen

RSZK Thuiszorg

VOORWOORD

Kerstmis: een bijzonder moment de tijd voor- en tijdens de Kerstviering is voor velen een bijzonder moment in het jaar. We verlangen naar het feest van licht en vrede omdat we deze kennelijk in de dagelijkse omgang met elkaar onvoldoende ervaren. elk jaar komt dit feest op de kalender terug en elk jaar is het weer anders dan vorige jaren. Het is de sfeer van schemering, van snel donker worden ’s avonds, van het licht, de kou en warmte in huis, die kenmerkend zijn voor dit feest. en in die sfeer van verwachting herdenken we de geboorte van jezus van Nazareth. Overal in de wereld schenken mensen dan volop aandacht aan vrede op aarde. de wijze waarop men daar vorm en inhoud aangeeft, kan sterk verschillen. We wensen elkaar een waardevolle Kerstviering toe in de wereld van vandaag en ook in eerbied voor de historische ontstaansgeschiedenis. Is er ooit een verhaal geweest dat vaker is verteld en verbeeld dan het eenvoudige kerstverhaal in Lucas1. In de kern is het in alle eenvoud een diepzinnig verhaal van de komst van liefde die hij in de harten van mensen wist te ontsteken. de symbolische waarde van het verhaal is van enorme betekenis voor de samenleving. Het heeft miljoenen mensen geïnspireerd omdat het uitdrukking geeft aan een oeroud religieus verlangen naar liefde, geborgenheid en vrijheid. een boodschap van vrede in plaats van geweld, van licht en niet van duisternis, niet van onmacht en angst, maar van naastenliefde en hoop. Om te beginnen op de vierkante meter waar wijzelf, ikzelf, ben. elk van ons viert het Kerstfeest op een eigen wijze en met een eigen(tijds) gevoel, maar blijvend zijn de verwondering, eerbied en dankbaarheid. Woorden, accenten, zullen zeker anders zijn dan die uw kinderen en kleinkinderen gebruiken. maar toch geeft het ons nog steeds dat intieme gevoel van warmte en oprechte aandacht voor elkaar. de viering van de Kerst brengt ons toch vooral in het gebied van mededogen en naastenliefde, met oog voor diegenen in minder makkelijke situaties, dichtbij en ver weg. Het feest van liefde op aarde.

De RSZK helpt u graag! • Voor al uw huishoudelijke taken zoals schoonmaken, wassen, strijken, bed opmaken, koken, boodschappen doen, etc. • Uw vertrouwde aanbieder uit de regio • 1 vaste hulp • Deskundig en ervaren • Per direct beschikbaar • Mogelijkheid om samen met uw huidige hulp over te stappen naar de RSZK.

C

R

É

A

T

E

U

R

S

W W W . D E G E W O N E J O N G E N S . N L

RSZK DE BESTE KEUZE VOOR HULP BIJ HET HUISHOUDEN!

Voor informatie of aanmelding: Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen Wielewaal 10 • 5531 LJ Bladel Tel. (0497) 33 17 63 Of neem een kijkje op www.rszk.nl


Zoekt u hulp bij het huishouden?

de medewerkers van de rSZK hebben zich de afgelopen weken voorbereid om u het Kerstfeest zo mooi mogelijk aan te bieden. er is door hen veel werk verzet omdat we dit graag samen met u willen beleven. Namens alle medewerkers van de rSZK willen wij u, en allen die u na aan het hart liggen, hele fijne feestdagen toewensen en bovenal een mooi 2014. Wilbert de Haan lid raad van bestuur 1

Lucas 4:1-21.

RUIM 1500 KLANTEN GINGEN U VOOR!

3

VAN DE MANAGER ZORG

Herinneringen bewaren aan kerst

Inhoud Kerstmis: een bijzonder moment 3 Herinneringen bewaren aan kerst 5 Weer een schitterend feest voor 100-jarige cliënt van rSZK ’t Hofhuys 6 centrale cliëntenraad toekomstbestendig! 7 Leden cliëntenraden 8 ‘even niet al dat gejaag’ 9 Veranderingen in zorgland 10 Kerstwens redactie 10 een ouderwetse winter op komst? 11 amusement rSZK Kerkebogten; optreden strijkorkest carquefou 12 Ons moeder zei altijd... 13 Optreden zanggroep boeremoeske 13 ‘Geheugen bewaar Service’ bij rSZK merefelt in gebruik genomen 14-15 bakkerij van Heeswijk: “Het goede van vroeger wordt in stand gehouden” 16 Kerstgedicht 17 mondgezondheid op de voorgrond 18 rSZK Kerkebogten viert haar 5-jarig jubileum 19 2bike4alzheimer haalt e 72.000 op voor onderzoek naar dementie 19 Wonen, overal- nergens, thuis 20 Geestelijke zorg-informatie 21-23 rSZK KempenVitaal helpt u zo lang mogelijk zelfstandig en vitaal te blijven! 24-25 High tea voor cliënten en familie rSZK merefelt 25 Kerstgedachten 26 Orthopedische oefengroep van start 27 Kort maar Krachtig 28 Kerstactiviteiten in rSZK de Hoevenakkers en rSZK ’t Laar 29 een engel uit de hemel 30 de hobby van ... 31 Vertrouwenspersoon 32 Klachtenregeling 33 Nieuwe vertrouwenspersoon 33 Puzzel 34 colofon 35

4

’t Kaatje december 2013

In december 2011 werd bij de opening van de nieuwbouw van rSZK merefelt in Veldhoven op diverse plaatsen in het gebouw de Geheugen bewaar Service gerealiseerd. Vier kunstwerken die een dubbel doel dienden. enerzijds het verfraaien van de ruimten. anderzijds geven de kunstwerken de mogelijkheid om met cliënten op een zinvolle manier in gesprek te gaan over hun herinneringen. bewaar de herinneringen die je nu nog hebt over het verleden, voor de toekomst. Voor het oproepen van deze herinneringen is afgelopen jaar divers materiaal ontwikkeld. Voor mij aanleiding om het materiaal eens uit te proberen. Op een herfstachtige woensdagochtend ben ik in de huiskamer van dahliahof aan een tafel in gesprek gegaan met een 3 dames en 1 meneer. alle vier mensen met dementie. Ik had een drietal gesprekskaarten meegenomen uit de geheugenkisten. de eerste kaart ging over kerst, met een foto erop. Voor elke gesprekspartner had de foto een andere betekenis. mevrouw Van der Heijden1 moet bij kerst meteen aan haar verjaardag denken die zij 1 dag ná kerst viert. mevrouw bartels wist te vertellen dat het aller-fijnste aan kerst is het samen zijn. Speciaal zijn de herinneringen aan vroeger, waarbij alle 7 kinderen thuiskomen. meneer Kusters vertelt dat hij altijd met zijn vader naar het bos ging om een kerstboom uit te zoeken. moeder had de taak om de boom te versieren. meneer Kusters vertelde verder dat ze vroeger 2 varkens hadden, voor de slacht. Voordat hij zijn verhaal kon afmaken zij zijn buurvrouw: “ja eigenlijk drie, want hij telt zichzelf niet mee”. dat laatste zorgde voor de nodige hilariteit aan tafel. Want iedereen was het ermee eens dat grapjes maken en plezier beleven toch ook wel erg belangrijk zijn. “maar,”, zei mevrouw bartels: “hij is wel een heel lief varken en we kunnen het heel goed samen vinden, wij twee”. Het werd een erg leuk gesprek. We hebben nog gesproken over de kerk, de nachtmis en over de versieringen met kerst. al pratende kwam bij mevrouw Van der Heijden de herinnering boven hoe ze haar man had leren kennen. Ze werkten allebei in het ziekenhuis. Zij als verpleegkundige, hij als arts in opleiding. Het was liefde op het eerste gezicht! Na het gesprek heb ik de gesprekspartners bedankt voor hun prachtige verhalen. Op weg naar mijn kantoor dacht ik: “dat is nou het mooie van de ouderenzorg. dat je de hele dag omringd wordt door zoveel mooie mensen met prachtige en ontroerende verhalen, regelmatig gevuld met een flinke dosis humor. en als je even de tijd neemt, willen ze dit ook nog met je delen”. Ik wens u allen een hele fijne kerst toe en een gelukkig 2014. dat u ook aan de kerst van 2013 mooie herinneringen mag beleven. dorien Sommers manager Zorg rSZK merefelt

1

In verband met de privacy van de cliënten, zijn de namen veranderd.


5

NIEUWS CENTRALE CLIËNTENRAAD

Weer een schitterend feest voor 100-jarige cliënt van RSZK ’t Hofhuys Namens het gemeentebestuur van Bergeijk en de dorpsraad van Luyksgestel bood de burgemeester van Bergeijk op donderdagmiddag 13 oktober jl., op de honderdste verjaardag van de heer Joan Jansen, hem een prachtige bank met inscriptie aan. In de achtertuin van Lucia in Luyksgestel waar de bank ook geplaatst is. In aanwezigheid van zijn familie zette burgemeester de heer driek van de Vondervoort joan uitvoerig in het zonnetje met het bereiken van deze wel heel bijzondere mijlpaal. Vervolgens bood hij de jubilaris een pot met bloemen aan met de wens dat hij er nog lang in goede gezondheid van moge genieten. donderdagavond maakte joan onder luid applaus van medecliënten, zijn voltallige familie en genodigden, een feestelijke entree in restaurant de Heerlijkheid van rSZK ’t Hofhuys in bergeijk. Hierna volgde een zeer druk bezochte receptie waar joan zichtbaar van genoot. Serenade Harmonie Theodatus uit Luyksgestel Harmonie theodatus uit Luyksgestel bracht vervolgens een serenade aan onze glunderende jubilaris die met veel plezier genoot van deze muzikale hulde. Vervolgens wandelde tjeu tils, voorzitter van de harmonie, door de levensgeschiedenis van joan. Onze jubilaris genoot volop, ook van de vele felicitaties en vooral van de drankjes en hapjes. rond half negen vond onze kranige jubilaris het welletjes en keerde moe maar zeer voldaan onder begeleiding van zijn familie naar zijn flat in het atrium. theo Peels correspondent voor ‘t Kaatje

Centrale Cliëntenraad toekomstbestendig! Niet alleen het weer is onrustig, storm, regen, zelfs een windhoos teisterde een plaats in ons land. Ook binnenshuis is het verre van rustig. en dat komt door alle aanstaande veranderingen. Ik ga niet in op de details van die veranderingen; daarover zijn en worden mensen op andere momenten geïnformeerd. Niet alleen de raad van bestuur is druk bezig met nieuwe plannen om de rSZK toekomstbestendig te maken. Het personeel is inmiddels uitgebreid op de hoogte gebracht van de ingrijpende wijzigingen; haar vertegenwoordiging, de Ondernemingsraad, is druk bezig met het verwerken ervan en behartigt de personele belangen. aan de centrale cliëntenraad de opdracht alles te doen om de belangen van de cliënten te behartigen. Nu klinkt dat wat dramatischer dan het in werkelijkheid is. Want heel helder: voor onze cliënten op een verpleegafdeling blijft alles zoals het nu is. Voor onze cliënten in verzorgingshuizen zullen zaken op den duur veranderen; met name mogelijk in de uitvoering van het zorgaanbod. maar heel duidelijk, er komt niemand op straat te staan! dit verhaal hebben wij namelijk ook al gehoord. Nee, dat gebeurt niet! de grootste veranderingen komen voor alle mensen, die nu nog thuis wonen en vanaf 2014/2015 niet meer in aanmerking komen voor een plaats in de verzorging. Zij zullen langer thuis blijven. daar gaat dan veel zorg naar toe. dat is nu al een van de taken van de rSZK. dat wordt in de nabije toekomst een heel grote taak van onze organisatie. Natuurlijk had de cliëntenraad zich al bezig gehouden met al die veranderingen. afgelopen 9 oktober hebben we toch nog eens de puntjes op de i gezet met een stevige studiedag over dit onderwerp. de verzamelde leden van (lokale) cliëntenraden van de rSZK (we hebben in totaal 6 lokale raden) werd een pittig programma gepresenteerd. We luisterden en spraken met drie inleiders. Onze raad van bestuur (i.c. mevrouw dianne engels) hield een inleiding over de concrete veranderingen binnen de rSZK. Vervolgens kwam de wethouder van bladel, mevrouw joan Veldhuizen, ons duidelijk maken welke visie de gemeente bladel heeft; welke concrete praktijken daarvan de uitwerking zijn. Natuurlijk mocht een goed verhaal over de Zorgcoöperatie Hoogeloon, gepresenteerd door de heer jo v.d. Heijden, niet ontbreken. een indrukwekkend stukje eigen kracht en burgerinitiatief dat veel bewondering oogstte in de groep. Vervolgens bogen de leden van cliëntenraad zich over alle mogelijkheden om zorg in de toekomst aan te kunnen bieden. Zij hebben zelf (fictieve) plannen gemaakt. dit om te leren met de nieuwe werkelijkheid om te gaan; met nieuwe plannen, met soms volkomen nieuwe mogelijkheden. en ik kan u zeggen, dat uw cliëntenraad stevig en scherp (waar nodig) de toekomst ingaat. direct in contact met u als cliënt tijdens onze vele bezoeken op uw afdeling. In direct contact met de raad van bestuur tijdens onze overlegmomenten. Wij zijn er voor u, de cliënten. Wij letten op, maar laat u het ons vooral weten als u ons nodig heeft. Susanne Peeters voorzitter centrale cliëntenraad tel. (040) 204 39 19

6



7

LEDEN CLIËNTENRADEN

NIEUWS LOKALE CLIËNTENRADEN

de leden van de cliëntenraden behartigen de belangen van alle cliënten en zijn daarbij afhankelijk van de tips die ze krijgen van cliënten en/of familieleden. U kunt de leden van de locale cliëntenraad telefonisch of per e-mail bereiken: Cliëntenraad RSZK Floriaan • Mevrouw M. Fiers-Verhagen • Mevrouw C. zur Lage • De heer Th. v.d. Velden

tel. (0497) 64 37 24 tel. (013) 570 30 13 tel. (0497) 38 30 68

clientenraadfl[email protected] Cliëntenraad RSZK Kempenland, RSZK Lindenhof en RSZK Mariahof • De heer A. Verhagen tel. (0032) 14 67 90 57 • Mevrouw H. Vrijsen tel. (013) 509 20 69 [email protected] Cliëntenraad RSZK Kerkebogten en RSZK ‘t Hofhuys • Mevrouw J. Beelen • De heer K. Goossens tel. (0497) 51 35 37 • De heer H. Smits tel. (0497) 51 23 49 • De heer J. Honings • De heer A. Spoorenberg tel. (0497) 54 22 34 • De heer J. Meulendijks tel. (0497) 57 24 27 [email protected] Cliëntenraad RSZK Merefelt • Mevrouw I. Merkelbach • Mevrouw R. Bierens-Smets • Mevrouw J. Janssen-Vissers

tel. (06) 12 45 36 55 tel. (0032) 14 72 40 03

[email protected] Cliëntenraad RSZK De Hoevenakkers en RSZK ‘t Laar • De heer Th. van den Bergh tel. (040) 221 20 95 • Mevrouw S. Peeters tel. (040) 204 39 19 • Mevrouw A. van den Broecke tel. (06) 12 33 45 28

‘Even niet al dat gejaag’ een mooie lange zomer ligt alweer ver achter ons. Sterker nog: het blad is van de bomen, de klok is weer verzet en Sinterklaas en de zwarte pieten zijn al weer terug in Spanje. Zo snel gaat de tijd. Zo zit je te genieten van de gezellige uren waarbij de Sint en zijn gevolg aanwezig zijn en weg is hij. maar ook nu breekt er voor de meesten onder ons weer een gezellige tijd aan. Het leven naar de Kerstdagen toe is ook altijd leuk. eerst de spullen tevoorschijn toveren. dat is meestal al een hele klus. dan het versieren, beginnen met de kerstboom op te tuigen. Lampjes controleren en dan natuurlijk is er weer zo’n lampjessnoer kapot. maar tegenwoordig zijn deze bij bepaalde winkels tegen een spotprijsje te koop. dus dat wordt wel opgelost. Nog wat versieringen aan de muur of lamp en klaar is de zaak. Oh ja, waar gaan de we binnenkomende kerstkaarten neerzetten of ophangen? We zouden het bijna vergeten maar ook de kerststal hebben we nog. Hier hebben we nog wel een extra plaatsje voor. U ziet: al schrijvende komen we toch in de juiste stemming. even niet al dat gejaag. even niet denken aan de veranderingen die er in 2014 en 2015 aan gaan komen. Gewoon genieten van een rustige gezellige kersttijd gevolgd door een knallende jaarwisseling. Hele fijne feestdagen. theo van den bergh voorzitter cliëntenraad rSZK de Hoevenakkers en rSZK ‘t Laar

[email protected] maar uiteraard ook schriftelijk (bijvoorbeeld via de brievenbus in uw woonzorgcentrum) of persoonlijk. de cliënten die hulp bij het huishouden en/of thuiszorg ontvangen, worden vertegenwoordigd door hun eigen cliëntenraad.

8



9

NIEUWS LOKALE CLIËNTENRADEN

Veranderingen in zorgland Gevolgen voor de PG-afdeling RSZK Merefelt er is nogal wat gaande in het land op het gebied van zorg. er gaat nog meer bezuinigd worden. Nederland geeft te veel uit aan zorg, de kosten zijn niet langer op te brengen. de kranten staan er vol van, ook van de rSZK uit worden al aankondigingen gedaan over stappen in de toekomst. mensen blijven langer thuis wonen, er komt meer hulp aan huis. dat alles om de echt noodzakelijke zorg te kunnen blijven leveren. die voor een gedeelte in het verpleeghuis zal worden gegeven. maar ook: de cliënt kiest voortaan, het verpleeghuis niet meer. Hoe is dat te combineren? Wat merken medewerkers in hun dagelijkse contacten met cliënten?’ de kwaliteitsmetingen cliëntentevredenheid in de zorg (cQ index) beginnen duidelijkere richtingen aan te geven. Vroeger vond men alles goed, nu beginnen cliëntvertegenwoordigers hun mening te uiten en die meningen zijn soms heel gericht. Op de uitkomsten van die metingen worden verbeterplannen gemaakt door de verzorgenden van de afdelingen zelf. de cliëntenraad wil u een aantal opmerkingen daaruit niet onthouden. eén team verzorgenden ging werken vanuit de volgende visie: “wij gaan werken in het huis van een ander (de cliënt)”. dat betekent, dat niet de efficiëntie of de mening van de verzorgenden leidend is in het werk, maar de behoefte van de cliënten. Schitterend geformuleerd vond de cliëntenraad dat en bij navraag bleek dat ook nog eens voelbaar te zijn voor de cliëntvertegenwoordigers. en: door teamleider plus team wordt “continu gereflecteerd op de inrichting van de werkprocessen”. Op een afdeling waar steeds zwaardere zorg geboden moet worden aan steeds zwaarder dementerenden, kan de situatie van week tot week veranderen. als je dan de plannen van de vorige week aan wilt passen aan de nieuwe week en je dat ook nog eens voor elkaar krijgt, ben je echt cliënt volgend bezig. de cliëntenraad hoopt, dat er een continue uitwisseling zal ontstaan tussen de verschillende afdelingen. dat de afdelingen, die nieuwe oplossingen weten te bedenken voor voorkomende moeilijkheden, dat met andere afdelingen zullen gaan delen die minder ver zijn. Het “not invented here” (hier niet uitgevonden) is helaas nog een weleens hardnekkig.

Een ouderwetse winter op komst? met onstuimig weer met rukwinden tot wel 80 kilometer per uur maakte de herfst korte metten met de zomer en kleedde in een ruige nacht binnen enkele uren loofbomen uit ‘tot op het hemd’. een aantal bomen was niet bestand tegen het natuurgeweld en zeeg al krakend en kreunend neer. toch kregen we alsnog een paar bijzonder fijne herfstweken met veel zon, waarschijnlijk als compensatie van moeder natuur voor haar stormachtige inzet van de herfst. Het was voor de cliënten van rSZK ’t Hofhuys de laatste mogelijkheid van het jaar, om nog van de extra vitamientjes d, waaraan de zonnestralen zo rijk zijn, te profiteren. Volgens velen hét middel om een mogelijk ouderwetse winter het hoofd te kunnen bieden.

cliëntenraad rSZK merefelt

tje a a K t ’ n a v e i t c De reda wenst u st e e f t s r e K g i t t e een pr 014! 2 d n o ez g n e e en

Sinterklaas en zijn Pieten koesteren zich inmiddels weer in de warme Spaanse zon genietend van hun welverdiende rust, terwijl Sint zich verwondert over de commotie die in Nederland is ontstaan over zijn hulptroepen. Nu het jaar ten einde loopt, valt er binnenshuis volop te genieten. Voor de komende kerstdagen proberen we het in huis zo gezellig mogelijk te maken. de kerstboom wordt opgetuigd en de kerststal krijgt een bijzondere plaats in huis. allerlei lekkere dingen worden ingekocht om iedereen eens fijn te verwennen. Ook de viering van oud en nieuw draagt bij tot de feestvreugde waarbij we elkaar het allerbeste zullen toewensen. Wij sluiten ons hier graag bij aan en wensen alle cliënten, familie, medewerkers en vrijwilligers een gelukkig en zo gezond mogelijk 2014! theo Peels correspondent voor ’t Kaatje

10



11

Amusement RSZK Kerkebogten; optreden strijkorkest Carquefou Op 11 oktober jl. kwam een aantal Franse gasten naar Eersel voor het feestweekend ter ere van het 25-jarig bestaan van de jumelage tussen Eersel en het Franse Carquefou. een onderdeel van het feestweekend was een optreden van het strijkorkest uit carquefou op zaterdag 12 oktober in rSZK Kerkebogten.

ONS MOEDER ZEI ALTIJD... • • • • • •

Een witte kerst geeft veel bloesem in het voorjaar. Geeft Kerstdag warme zonneschijn, met Pasen zal er nog houtvuur zijn. Hangt het ijs met kerst aan de twijgen, ge zult met Pasen palmen krijgen. Is het met Kerstmis nog niet koud, dan vraagt de winter niet veel hout. Kerstmis donker, wordt de boer jonker. Kerstmis helder en klaar, geeft een goed honingjaar (of een vruchtbaar jaar).

Wat zegt of zei uw moeder altijd? Wij zijn erg benieuwd. Stuur uw inzending naar: redactie ’t Kaatje Wielewaal 10 5531 Lj bladel Of e-mail naar: [email protected] Vermeld u ook even uw naam en woonplaats erbij? en wat de uitspraak betekent?

Optreden zanggroep Boeremoeske de burgemeester van carquefou was ook aanwezig bij dit optreden, en kreeg van het aanwezige publiek een applaus bij binnenkomst. De muzikanten kwamen van een Franse muziekschool, zij speelden op violen, altviolen, contrabassen en cello’s. Het optreden zag er verzorgd uit; alle muzikanten waren netjes in het zwart gekleed. Het strijkorkest speelde nummers van verschillende componisten, er kwamen vrolijke, dramatische en romantische liedjes voorbij. elk lied werd aangekondigd door de directeur van de muziekschool, waarna een tolk de aankondiging vertaalde in het Nederlands. Sommige stukken waren nog maar één keer gerepeteerd tijdens de busrit naar Nederland, dus het was extra knap dat het orkest deze nummers al zo goed kon spelen. Het optreden werd afgesloten met een zigeunerlied. de muziek viel erg in de smaak bij de cliënten en vrijwilligers van RSZK Kerkebogten. Na afloop werden de Franse muzikanten bedolven onder een groot applaus. Via deze weg wil rSZK Welzijn het strijkorkest carquefou bedanken voor het optreden. Ook alle vrijwilligers en familieleden die in het weekend meegeholpen hebben: bedankt! team Welzijn

12


Op dinsdag 24 september 2013 werd er door rSZK Welzijn in de recreatiezaal van rSZK Kerkebogten amusement georganiseerd; er vond een optreden plaats van zanggroep boeremoeske uit eindhoven. deze zanggroep bestaat uit 42 leden, er zingen zowel mannen als vrouwen mee. Het optreden was tot in de puntjes verzorgd: alle zangers en zangeressen dragen een mooi kostuum uit de jaren 1900-1920 met bijpassende mutsen en poffers. de zaal was vanaf 10.00 uur al goed gevuld, en tijdens het optreden schoven er steeds meer luisteraars aan. de zanggroep startte met het lied ‘blummke uit Kempenland’. er werd gezellig meegezongen door de cliënten en familieleden die aanwezig waren. tussen de liedjes door werden er grapjes gemaakt over de teksten, wat natuurlijk bijdroeg aan de leuke sfeer. In de pauze kwam toon de geluidsman het podium op, omdat er ook cd’s gekocht konden worden. Zanggroep boeremoeske zong veel eigen liedjes, zoals ‘Ik droom van brabant’ en ‘Loat mer gaon’. daarnaast werden er ook een paar ‘meezingers’ van andere artiesten vertolkt, zoals ‘Het kleine café aan de haven’ en ‘Nie knieze, nie zeure’. tijdens de liedjes werd er koffie en thee uitgedeeld aan het publiek, zodat de kelen gesmeerd konden worden. Want dat was wel nodig, na al dat zingen!


13

‘Geheugen Bewaar Service’ bij RSZK Merefelt in gebruik genomen ‘bewaar de herinneringen die je NU nog hebt over het VerLedeN, voor de tOeKOmSt’. dat is het doel van de Geheugen bewaar Service die op dinsdag 26 november jl. officieel in gebruik werd genomen bij rSZK merefelt. de Geheugen bewaar Service is een samenwerking tussen de rSZK en drie culturele instellingen in Veldhoven: Stichting Zeelst Schrijft Geschiedenis, Geheimen van Veldhoven en museum ‘t Oude Slot en is mede mogelijk gemaakt door Stichting Dela fonds, Fonds Nuts/ Ohra, Stichting rcOaK en Stichting mooier merefelt. Geheugen Bewaar Service met de Geheugen bewaar Service (GbS) beoogt de raad van bestuur van woonzorgcentrum rSZK merefelt een kunsttoepassing waarin cliënten en gebruikers van het woonzorgcentrum kunnen participeren. de GbS bestaat uit vier kunstwerken. Het gaat om een kunstwerk in de Hospice, het revalidatiecentrum, bij de ingang en in de centrale ontmoetingsruimte: het atrium. de werken in de Hospice, het revalidatiecentrum en de ingang worden gebruikt om herinneringen van cliënten en gebruikers manifest te maken en om te zetten in tastbare producten. deze tastbare herinneringen kunnen dan worden opgeslagen in de ‘ruggengraat’. Ruggengraat de ‘ruggengraat’ is een wand in de centrale ontmoetingsruimte die plaats biedt aan 1728 kleurrijke laatjes waarin die tastbare herinneringen (bijvoorbeeld een tekst, foto of voorwerp) kunnen worden opgeslagen. de laatjes in de ruggengraat zullen in de loop van de tijd steeds verder gevuld raken en zo een depot vormen van de herinneringen van cliënten en gebruikers van het woonzorgcentrum. de kunstwerken hebben een dubbel doel: aan de ene kant het verfraaien van de ruimten. aan de andere kant geven de kunstwerken de mogelijkheid om met cliënten op een zinvolle manier in gesprek te gaan over hun herinneringen. 14


Voor iedereen de GbS is er niet alleen voor de cliënten van rSZK merefelt. Ook familieleden, medewerkers, passanten en inwoners van Veldhoven kunnen hun herinneringen vastleggen in de ruggengraat. Zo ontstaat er een (persoonlijk) historisch archief van betrokkenen van rSZK merefelt. de laatjes in de ruggengraat zijn vrij toegankelijk en iedereen kan daarin kijken en de herinnering die er inzit tot zich nemen of een herinnering toevoegen. Samenwerking de GbS is een samenwerking tussen de rSZK en drie culturele instellingen in Veldhoven: Stichting Zeelst Schrijft Geschiedenis, Geheimen van Veldhoven en museum ‘t Oude Slot en is mede mogelijk gemaakt door Stichting Dela fonds, Fonds Nuts/Ohra, Stichting RCOAK en Stichting mooier merefelt. Herinneringen Om bij cliënten, maar ook bij bijvoorbeeld passanten, herinneringen naar boven te kunnen halen is een speciaal activiteitenprogramma ontwikkeld. medewerkers van de rSZK en vrijwilligers hebben zo handvatten om op diverse locaties binnen het woonzorgcentrum cliënten uit te dagen om over hun herinnering te spreken. Ook kunnen ontmoetingen georganiseerd worden tussen cliënten onderling en cliënten en passanten of bezoekers.


15

GASTCOLUMN

Bakkerij van Heeswijk: “Het goede van vroeger wordt in stand gehouden” Bakkerij van Heeswijk is een familiebedrijf uit 1914. Janus van Heeswijk begon in dat jaar aan de Dorpstraat in Luyksgestel. Daar waar de bakkerij vandaag de dag nog steeds gevestigd is. In deze gastcolumn vertellen de huidige bakkers van Bakkerij van Heeswijk iets over de geschiedenis. Generatie op generatie Het bakkersvak werd generatie op generatie doorgegeven met als gevolg dat de oude ambacht en de tradities nog altijd zichtbaar zijn in de producten van nu. Het goede van vroeger, de bereidingswijzen en de recepten, wordt in stand gehouden door de huidige generatie bakkers. deze ambacht maakt samen met de Kempische grondstoffen en de klantvriendelijke medewerkers bakkerij van Heeswijk tot wat het nu is.

Kerstgedicht Het kleine grijze ezeltje viel in slaap in het hutje met gebroken ruiten; het dak dat hield hem nauwelijks droog en de deur wilde niet sluiten. Herkauwend stond zijn buurman os stil voor zich uit te staren, na een harde werkdag bleek nu wel, hoe vreselijk moe ze waren. maar dit was een bijzondere nacht, vol van mysterie en nieuw leven; men zei zelfs dat de boodschap die hij bracht heel veel verandering zou geven. Want pas geboren in het stro, lag daar een kindje lief en klein, zo zoet, zo mooi, dat alle dieren dicht bij hem wilden zijn. Het grijze ezeltje en de os ademden heel warm en zacht op het kindje in het kribje in deze koude nacht.

Familiebedrijf Op dit moment is bakkerij van Heeswijk in handen van adriaan & Lizette, Stant & Lilian en Mariëlle. Zij namen de bakkerij over van Frans van Heeswijk, zoon van Janus van Heeswijk en zijn vrouw riek. Het bedrijf kan dus oprecht een familiebedrijf genoemd worden. de passie en liefde voor het vak is van huis uit meegegeven. Onder leiding van alle generaties van Van Heeswijk groeide de bakkerij. In 1985 opende de tweede winkel in dommelen en daarna ging het snel. Op dit moment zijn er zeven winkels, verspreid door de Kempen. Langzaam brood bakkerij van Heeswijk gebruikt de ‘dubbele bol’-methode. bij deze methode krijgt het brood twee keer langer de tijd voordat het de oven in gaat. Het resultaat van deze methode proef je. Het brood heeft de smaak van langzaam brood. Niet alleen voor het brood nemen de bakkers de tijd. Voor de banketbakkers van bakkerij van Heeswijk staat gebak voor eerlijke en pure smaken. Zij koken bijvoorbeeld elke dag van verse melk, eieren, vanille en kandijsuiker hun gele room. deze oude bereidingswijze van verse melk tot room inkoken is van grote invloed op de smaak van het gebak. Grondstoffen met haar vestigingen door de hele Kempen kan bakkerij van Heeswijk als ‘Kempisch’ gezien worden. dit Kempische is terug te vinden in het assortiment (onder andere borkels molenbrood en bladels rogge) maar ook in de grondstoffen. Het meel voor de molenbroden van bakkerij van Heeswijk wordt gemalen in molen St. Victor in Heeze-Leende. de honing voor het Pront bonbonneke komt van Natuurtuin ’t Loo, de kaas die op de belegde broodjes ligt van Kaasboerderij ruurhoeve te Hoogeloon en het gehakt voor de worstenbroodjes komt van de plaatselijke slager. Volgend jaar worden we 100 jaar en dat gaat bakkerij Van Heeswijk uitgebreid vieren met leuke acties. Heeft u een leuke herinnering aan de bakkerij of één van onze mensen? mail het dan naar: [email protected]

16



17

ZORG EN ZO

DITJES EN DATJES

Mondgezondheid op de voorgrond

RSZK Kerkebogten viert haar 5-jarig jubileum

Ouder worden is niet alleen van invloed op uw lichaam, maar ook op uw gebit. Uw eetgewoontes veranderen naarmate u ouder wordt. Door deze veranderingen is het erg belangrijk om uw gebit goed te blijven verzorgen. Het gebit twee keer per dag poetsen met een fluoride tandpasta, dat weten we allemaal. maar met het ouder worden, kan het zijn dat tandenpoetsen – bijvoorbeeld door stijve handen – wat moeilijker wordt. Poetsen met een elektrische tandenborstel kan dan een oplossing zijn. Hierdoor hoeft u zelf minder druk uit te oefenen en kunt u uw handen vrijwel stil houden. Ook op latere leeftijd is het belangrijk voor de ruimte tussen de tanden aanvullende middelen te gebruiken zoals ragers, tandenstokers of flossdraad. Veel voedselresten worden weggespoeld door water te drinken of de mond te spoelen na de maaltijd.

Op woensdag 25 september jl. bestond rSZK Kerkebogten 5 jaar. Om dit niet zomaar voorbij te laten gaan werd er een feestelijk amusement georganiseerd. de Grensmuzikanten verzorgden de muziek. de ochtend was zeer druk bezocht. Voor iedereen was er wat lekkers bij de koffie. de Grensmuzikanten zorgden voor het vertier in de zaal. er werd volop gedanst en gelachen en de mogelijkheid tot het aanvragen van favoriete nummers werd geboden. Via deze weg willen we iedereen bedanken die deze ochtend tot een succes heeft gemaakt. een speciaal woord van dank voor de Grensmuzikanten die dit lustrum zo opleukten. Op naar de 10 jaar! rSZK Welzijn

In Nederland draagt ongeveer driekwart van de ouderen boven de 65 jaar een volledige of gedeeltelijke gebitsprothese, oftewel een kunstgebit. Het is belangrijk dat u ook met een kunstgebit naar de tandarts blijft gaan. door het slinken van uw kaakbot kan de gebitsprothese minder goed gaan zitten. Hierdoor kunnen beschadigingen aan het mondslijmvlies ontstaan. Poets een gebitsprothese met een daarvoor bestemde borstel en een zachte zeep (bijvoorbeeld driehoek). Steradent of een ander gebitsreinigingsmiddel tast het gepolijste oppervlak van de gebitsprothese aan waardoor bacteriën meer de mogelijkheid krijgen om zich op de gebitsprothese te hechten. bewaar gebitsprothesen ‘s nachts schoon en droog in een gebittenbakje. de tandeloze mond wordt met een gewone of elektrische tandenborstel en tandpasta gepoetst. dan zijn er nog de implantaten. Prachtig dat het kan, maar op termijn wel moeilijk schoon te maken. daarmee neemt de kwaliteit van de ooit zo prachtige oplossing af. Problemen met het gebit kunnen zich uiten in slechter eten, drinken, gewichtsverlies, angst, pijn of last van een slechte adem. een gevolg kan zijn dat u niet meer poetst of dat u de gebitsprothese niet meer in doet. met een goede mondgezondheid, neemt ook het welbevinden toe. Want wie een gezonde mond heeft, kan beter eten, ziet er gezonder uit en heeft minder last van een slechte adem. Goed schoonmaken, ja, dat blijft belangrijk. aan maaltijden en lekkernijen beleven we vaak het meeste plezier. Het zou jammer zijn als dat plezier wegvalt door mondproblemen. en met de lekkernijen van de komende feestdagen in het voorruitzicht, daar willen we toch allemaal van genieten? christine van den berghe beleidsmedewerker Zorg en behandeling

18


haalt € 72.000 op voor onderzoek naar dementie In de vorige editie schreven we over de tandemtocht ‘2bike4alzheimer’. een 24-uurse fietstocht, met de doelstelling om per tandem 400 kilometer af te leggen en geld op te halen voor onderzoek naar dementie bij jonge mensen. Het team Koplopers dementie bladel kijkt terug op een geslaagde prestatie. 27 teams hebben meer dan € 72.000 bij elkaar gefietst. Wij danken alle sponsoren die ervoor hebben gezorgd dat ons team meer dan gemiddeld is gesponsord, namelijk voor ruim € 4.500. Super! team ‘Koplopers dementie bladel’ (theo van der Velden, annemieke van der aalst, joan Veldhuizen, Kristel van de Ven, els donkers, maria Heesterbeek, Sjanet craens en mariëtte van de Ven) ’t Kaatje december 2013

19

GEESTELIJKE ZORG

GEESTELIJKE ZORG-INFORMATIE

Wonen, overal- nergens, thuis

RSZK Merefelt

toen ik zeven jaar geleden in Veldhoven kwam wonen, was het net kerst aan het worden. met mijn schoonfamilie ging ik mee naar een mis op kerstavond. In de kerk was er warm licht, natuurlijk waren er mooie liederen, het kerstverhaal én een uitgebreide kerststal. dat laatste had ik nog nooit meegemaakt en trof mij op positieve, vrolijke wijze. de levendige aanwezigheid van dieren in de kerststal versterkten die ervaring. de dieren herinneren ons aan de natuur, aan een wereld, die breder en ruimer is dan het gebouw alleen. misschien herinneren de dieren ons ook aan onze jeugd of ons dagelijks leven met dieren, als we bijvoorbeeld een groot deel van ons leven op een boerderij hebben doorgebracht. Het kerstkind, waar het allemaal om begonnen is, begon zijn leven gelukkig met een dak boven zijn hoofd: in een stal, omringd door mensen en dieren. Uit het verhaal spreekt dat het kerstkind en zijn ouders zich thuis voelden in deze stal. al was het dan niet hun eigen huis. Zij bleven niet lang in de stal. Zij moesten verder. en het kerstkind zelf zal later in zijn leven op heel veel verschillende plekken verblijven, wonen. Zou hij zich overal thuis hebben gevoeld? dat weten we niet. Omgekeerd groeide het kerstkind uit tot iemand die anderen wel die ervaring kon geven van ‘thuis’ te zijn, van welkom te zijn. In mijn ontmoetingen en gesprekken met de cliënten van de woonzorgcentra van de rSZK, komen we regelmatig uit op waar onze wortels liggen, waar we kind waren en hoe ons leven is verlopen. en ook hoe het nu is. Wat het betekent om ons vertrouwde huis tegen wil en dank te hebben moeten verlaten. Of de plek waar we nu zijn ook een huis en een thuis voor ons kan zijn. ‘Ingewikkeld en moeilijk is dat’, zeggen eigenlijk de meeste mensen. aan de ene kant wordt de inzet van de werkenden in de zorg als heel goed, warm en attent ervaren en is steun van familie, vrienden en vrijwilligers een bron van troost. aan de andere kant blijft het gemis van het oude, vertrouwde huis er ook. Het valt nog niet mee om wonen en thuis-zijn met de nieuwe situatie te verbinden. misschien zal dat altijd wel een spanningsveld blijven. Wat niet zeggen wil dat wij ons niet moeten inzetten. alle woonzorgcentra van de rSZK zijn plaatsen waar mensen elkaar ontmoeten, in welke situatie wij ons ook bevinden. In zo’n ontmoeting kan het gebeuren dat er eventjes een glimp is van werkelijk ‘thuis’ te zijn. In de ontmoeting kan er een lach zijn of een traan. de ontmoeting is ook een plaats waar zomaar naar je gewuifd kan worden, in stilte. daar is de mogelijkheid om bijvoorbeeld naar muziek te luisteren of muziek te maken, de kans op een moment van ontspanning of van licht. Of elkaar een verhaal vertellen, dat kan ook. Wie weet wel een kerstverhaal. daarover zegt corné van 11 jaar in het oecumenische maandblad ‘Open deur’: ‘Kerstverhalen zijn verhalen over het wonder. mensen helpen elkaar, dan gebeuren er dingen die je niet verwacht, een wonder zoals in het verhaal van jezus’ (www.open-deur.nl). Zo worden wij met kerst, door de stal en door het verhaal, herinnerd aan de kans op een wonder. en dat wonder kan zelfs schuilen in een klein gebaar of in een kort moment. een goede, glansrijke kersttijd toegewenst aan u allen. mirjam de mooij geestelijk verzorger

Geestelijke Verzorging Geestelijke Verzorging ondersteunt en begeleidt bij het omgaan met levensvragen, door middel van een gesprek, vieringen of rituelen. de basis voor het gesprek is uw levens- of geloofsovertuiging. de geestelijk verzorger heeft een vertrouwensfunctie. Aanwezigheid Geestelijk Verzorger de heer Luc Nijs, geestelijk verzorger van rSZK merefelt, is op werkdagen (maandagmiddag tot donderdag) aanwezig. Zijn kantoor bevindt zich naast de stilteruimte. Hij is telefonisch te bereiken op 06 - 23 97 80 19. Liturgievieringen Iedere zondag om 10.15 uur en iedere woensdag om 10.00 uur in het binnenhof. Het rooster van de liturgievieringen treft u aan op de verschillende publicatieborden in huis. misintenties (alleen voor de zondagsvieringen!) kunt u opgeven bij de receptie. Ziekencommunie Iedere donderdagochtend brengt de geestelijk verzorger de H. communie naar hen die daar om gevraagd hebben. Stilteruimte de stilteruimte bevindt zich bij de doorgang naar de PG afdelingen, vlakbij dahliahof en is 24 uur per dag open. Bijzonderheden Donderdag 19 december 2013 Kerstviering voor cliënten en familie van dahliahof en Lavendelhof aanvang 11.00 uur in het binnenhof.

Woensdag 8 januari 2014 Gedachtenisviering van overleden cliënten Voor nabestaanden en medecliënten. aanvang 10.00 uur in het binnenhof.

Donderdag 19 december 2013 Gespreksgroep “levensverhalen” aanvang 15.00 uur in het bloemenhof

Donderdag 16 januari 2014 Gespreksgroep “levensverhalen” aanvang 15.00 uur in het bloemenhof

Vrijdag 20 december 2013 Kerstviering voor cliënten en familie van rozenhof en Seringenhof aanvang 11.00 uur in het binnenhof.

Maandag 2 februari 2014 Gespreksgroep PG aanvang 14.30 uur in het bloemenhof

Dinsdag 24 december Kerstviering voor allen: cliënten, familie, medewerkers, vrijwilligers aanvang 19.00 uur in het binnenhof. Maandag 6 januari 2014 Gespreksgroep PG aanvang 14.30 uur in het bloemenhof

20


Woensdag 5 februari 2014 Gedachtenisviering van overleden cliënten Voor nabestaanden en medecliënten. aanvang 10.00 uur in het binnenhof. Donderdag 20 februari 2014 Gespreksgroep “levensverhalen” aanvang 15.00 uur in het bloemenhof


21

GEESTELIJKE ZORG-INFORMATIE

RSZK ’t Laar

&

RSZK De Hoevenakkers

RSZK Kerkebogten

Aanwezigheid Mevrouw Mirjam de Mooij, geestelijk verzorger, is aanwezig op de maandagmiddag, afwisselend in RSZK De Hoevenakkers en in RSZK ’t Laar, afdeling De Hoogert. Zij is telefonisch te bereiken op (06) 83 94 78 26 of per e-mail: [email protected]

Voor iedereen Iedereen, ongeacht de levensbeschouwelijke achtergrond, kan een beroep doen op de geestelijke verzorging voor een gesprek en voor ondersteuning bij levensvragen. De geestelijk verzorger heeft een vertrouwensfunctie.

Activiteiten In RSZK De Hoevenakkers is er ongeveer eens in de drie maanden een viering rond een thema waarbij ontmoeting centraal staat. Deze kleinschalige vieringen worden zowel gehouden voor cliënten van De Hoeve als voor cliënten van ‘t Veld. Familie is van harte welkom.

Aanwezigheid De heer L. Nijs, geestelijk verzorger van Kerkebogten, is op woensdag tussen 11.00 en 15.30 uur aanwezig. Telefonisch is hij te bereiken op 06 - 23 97 80 19.

In RSZK ’t Laar is er ongeveer eens in de vier maanden een bezinningsmoment rond een bepaald thema, in de huiskamer van De Hoogert. Het thema wordt uitgewerkt aan de hand van muziek, lied, en gesprek. Familie is hierbij van harte welkom. Informatie over wanneer deze activiteiten plaatsvinden, vindt u op de publicatieborden.

RSZK ’t Hofhuys

Aanwezigheid Mevrouw Mirjam de Mooij, geestelijk verzorger, is aanwezig op de maandagochtend en de donderdag. Zij heeft geen vaste werkkamer en is telefonisch bereikbaar op (06) 83 94 78 26 of per e-mail: [email protected] Vieringen Op iedere laatste donderdagmiddag van de maand, om 14.30 uur, is er voor cliënten van de Hofloop een sfeerviering in de recreatieruimte. Deze vieringen worden vorm gegeven aan de hand van een thema. Ontmoeting is een belangrijk aspect in het geheel. Familie is van harte welkom. (In de maanden van Pasen en Kerst wordt meestal voor een andere donderdagmiddag gekozen; zie publicatieborden) Iedere zondag, om 10.00 uur, is er een eucharistieviering in de recreatieruimte. Ook op bijzondere dagen, zoals Kerst, is er regelmatig een viering. Misintenties voor deze vieringen kunnen worden opgegeven bij de receptie. Informatie over de vieringen vindt u op de publicatieborden. Stiltecentrum Deze bevindt zich bij de entree en is 24 uur per dag open.

De overige dagen van de week is hij bereikbaar op locatie Merefelt in Veldhoven: tel. 06 - 23 97 80 19. Stilteruimte In het Forum bevindt zich een stilteruimte. Deze ruimte is voor iedereen dag en nacht toegankelijk. Liturgievieringen In Kerkebogten worden geen liturgievieringen gehouden. Kerkdiensten gaan door in de respectievelijke kerken van Eersel. Communie Verpleeghuis: op woensdag (behalve de eerste woensdag van de maand) tussen 11.00 en 12.00 uur brengt de geestelijk verzorger de communie naar de mensen in het verpleeghuis die daar om gevraagd hebben. Overige cliënten: Wie niet naar de parochiekerk kan en toch de communie wil ontvangen, kan dit melden bij de receptie van Kerkebogten tel. intern 7999 of bij Wilma Kouwenberg van de Willibrordusparochie tel. 06 - 51 86 30 14. Op zaterdag wordt dan tussen 16.00 en 16.45 uur de communie bij u thuis gebracht. Ziekenzalving Voor de ziekenzalving kunt u een beroep doen op uw eigen pastor en op de pastoor van Eersel.

RSZK Floriaan

Aanwezigheid geestelijk verzorger Mevrouw Marlies Mols is op dinsdag en woensdag aanwezig. Haar werkkamer ligt aan ‘Heelkruid’, 1e etage (in de gang bij de fysiotherapieruimte). Tel. (0497) 33 17 00 of intern 6572. Aankondiging activiteiten Het rooster van de vieringen vindt u op de publicatieborden. Misintenties Voortaan kunnen de misintenties aangevraagd worden bij de receptie, in plaats van bij de geestelijk verzorger. Stiltecentrum Deze bevindt zich in het Bospad en is 24 uur per dag open.

22



23

meneer Van antwerpen, 82 jaar, woont samen met zijn vrouw in een eengezinswoning. mevrouw Van antwerpen heeft met de huisarts haar zorgen besproken omtrent haar man. Ze merkt dat haar man steeds meer hulp nodig heeft bij het zelf uitvoeren van dagelijkse handelingen. Hij tilt zijn voeten niet goed op bij het lopen en is al een paar keer gevallen. Soms lijkt hij zich niet goed te kunnen oriënteren en zijn grote hobby tuinieren lijkt hem minder te interesseren. Ook is meneer steeds meer vergeetachtig. Op grond van de signalen en op basis van een test schakelt de huisarts de Specialist Ouderen in om te bepalen of er in het geval van meneer Van antwerpen mogelijk sprake is van dementie. de Specialist Ouderen komt op huisbezoek en bespreekt de situatie met het echtpaar. Hij is het eens met de vermoedens van mevrouw. Om een compleet beeld te krijgen schakelt hij de psycholoog in voor nader onderzoek. Het blijkt dat er sprake is van een dementie.

RSZK KempenVitaal helpt u zo lang mogelijk zelfstandig en vitaal te blijven!

Weer goed kunnen lopen na een heup-operatie, uw voeding aanpassen wegens diabetes, behoefte aan adviezen over slikken bij eten en drinken, of weer zelf uw boodschappen kunnen doen? Last van overbelasting of vragen hoe u als mantelzorger uw zorgbehoevende relatie kan ondersteunen? dat zijn nog maar enkele voorbeelden van vragen waarvoor u bij rSZK KempenVitaal terecht kunt. rSZK KempenVitaal richt zich op het vergroten of het behouden van uw zelfredzaamheid zodat u zo lang mogelijk zelfstandig blijft en in uw eigen huis kunt blijven wonen. bij rSZK KempenVitaal werken fysiotherapeuten, ergotherapeuten, diëtisten, logopedisten, psychologen en Specialisten Ouderen samen. daardoor kan er een optimale behandeling plaatsvinden voor mensen met complexe en/of chronische aandoeningen en bij problemen die te maken hebben met het ouder worden. rSZK KempenVitaal is er ook voor mantelzorgers! bijvoorbeeld als u de vraag heeft hoe u uw relatie kan helpen met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of voor ondersteuning bij de behandeling. Het kan ook zijn dat u als mantelzorger zelf klachten heeft waarbij de behandelaars van KempenVitaal u kunnen helpen. de behandeling vindt plaats in één van onze praktijken of bij u thuis. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met rSZK KempenVitaal via tel. (0497) 33 18 19 of neem een kijkje op www.kempenvitaal.nl 24


dat is een heftige boodschap. echter doordat nu helder is wat de oorzaak van de problemen van meneer Van antwerpen is, wordt het beter mogelijk om de juiste zorg te bieden. Zo is de ergotherapeut betrokken geraakt om samen met het echtpaar te bekijken welke dingen meneer nog heel graag zelf wil kunnen blijven doen. doordat mevrouw haar man helpt bij de voorbereidingen zoals het klaarzetten van het juiste gereedschap en vertellen wat de volgorde van de taken is, heeft meneer het tuinieren weer opgepakt. de fysiotherapeut komt twee keer per week aan huis om het lopen met meneer te oefenen. door het gebruik van een rollator is ook de veiligheid van het lopen toegenomen. meneer en mevrouw Van antwerpen zijn blij dat de zelfredzaamheid van meneer verbeterd is en hopen zo samen nog lange tijd zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen.

High Tea voor cliënten en familie RSZK Merefelt Op rozen/Seringenhof (rSZK merefelt) hadden we het idee opgepakt om voor familie en cliënten een gezellig samenzijn te organiseren. dit resulteerde in een High tea op vrijdag 20 september jl. de opkomst was zo groot dat op het laatste moment een grotere locatie geregeld moest worden. er is veel gelachen, gekletst en zelfs een traantje weggepinkt. met dank aan carola en vriendin voor haar live optreden met gevoelige liedjes. Het was geweldig om familie en cliënten zo ontspannen met elkaar te zien babbelen. Kortom, een geweldige middag. met dank aan onze vrijwilligers en collega’s voor hun tomeloze inzet. angela, anita, truus


25

VOOR U GESCHREVEN

Kerstgedachten toen ik op de computer de herinnering voor mijn column in het Kerstnummer van het Kaatje binnenkreeg, was het zowat half oktober. raar is dat: je zo lang van te voren al een beetje in kerstsferen te moeten verplaatsen. je bent nog onderweg naar allerzielen, komt op tV vaak de gezichten van bekende Nederlanders tegen met hun “Oden aan de doden” en je gedenkt je eigen lieve doden. je kijkt terug naar het verleden: hoe was het? Hoe had het kunnen zijn? Het leven met die geliefde mensen die je zo plotseling ontvallen zijn, zomaar uit het leven geglipt, of van wie je na een ziekbed afscheid moest nemen. en dan ineens je bezig gaan houden met Kerstmis. met nieuw leven, met toekomst en toekomstmogelijkheden voor iedereen: voor zieken en gezonden, voor arm en rijk, voor jezelf en alle mensen waarmee je te maken hebt. mogelijkheden om het anders te gaan doen: wat voorbij is kun je niet meer veranderen met “had ik maar” en “was ik maar” maar de toekomst kun je een heel klein beetje mee maken. Kerstmis. Het Kerstfeest echt vieren is niet alleen een kwestie van je boodschappenwagentje vol laden met een lijstje in je hand, waar alles opstaat wat je ook maar enigszins denkt nodig te hebben voor een “geslaagd” feest (nadat je natuurlijk thuis de boom en je kamer al versierd hebt met “onmisbare” frutsels), maar Kerstmis is ook rust en bezinning. Wat doen wij met nieuw leven, hoe maken we dat dagelijks waar? dat zijn dan al een beetje de overpeinzingen van Oud en Nieuw: Hoe was voor u 2013? een blij jaar? een droevig jaar? Of misschien een “het gaat zijn gangetje” jaar? Hoe kijkt u naar 2014? Veel plannen? een feest in het verschiet? Veel twijfels? mogelijkheden zien om er echt iets van te maken? Ik wens u mooie rustige sfeervolle Kerstdagen en voor 2014; geluk, gezondheid, sterkte, troost, wijsheid en alles wat positief is en wat u, op welk moment ook, nodig zult hebben. Ik sluit mijn laatste column met een gedicht van jos brink over de wijzen uit het oosten: Wijsheid en geluk En uit het oosten komen er drie wijzen op deinende kamelen en zij reizen met strakke kaken verder naar het teken. Het kan nog dagen duren, of nog weken. Zij reizen verder, verder en nog verder. Een kleine kudde zoekend naar een herder. Ze zoeken het geluk dat in het kleine te vinden is, aan het einde van woestijnen, daar, waar de steppen zomaar zullen bloeien. Zij zoeken naar de KLEINE die zal groeien tot de allergrootste van de allerbesten. En nergens zijn er wijzen uit het westen.

mogen wij die wijzen uit het westen worden! anke claassen correspondent voor ’t Kaatje

Dit was de allerlaatste column van Anke Claassen. De redactie van ’t Kaatje bedankt Anke voor haar jarenlange inzet en mooie artikelen voor dit cliëntenmagazine. 26


FYSIOTHERAPIE

Orthopedische oefengroep van start In november is de RSZK gestart met de orthopedische oefengroep. Deze groep is voor mensen die aan het herstellen zijn van een breuk in de knie/heup, of recent een operatie hebben ondergaan. Trainingsdoelen Het doel van deze training is revalideren, om terug te keren op het oude niveau. de training vindt plaats in groepsverband en bestaat uit lotgenoten. contact met lotgenoten is een meerwaarde voor herstel, deelnemers kunnen op deze manier tips en ervaringen uitwisselen. er wordt getraind op loopvaardigheid, stabiliteit, kracht, mobiliteit, conditie en coördinatie. de voortgang van iedere deelnemer wordt bijgehouden tijdens de training. Zo kunnen we beoordelen of er genoeg winst behaald wordt. de trainingen worden aangepast op het niveau van iedere deelnemer en hij/zij krijgt daarbij een eigen trainingsschema. Wat bieden wij aan? de training vindt plaats in de oefenzaal van de fysiotherapie in 2 woonzorgcentra van de RSZK, namelijk RSZK Merefelt in Veldhoven en RSZK Floriaan in Bladel. De therapie wordt gegeven door 1 of 2 fysiotherapeuten, afhankelijk van de groepsgrootte. de groep bestaat uit maximaal 8 deelnemers. de training vindt 2x per week plaats en duurt 1 uur. In rSZK merefelt wordt de training gegeven op dinsdag en vrijdag van 15.15 tot 16.15 uur, in RSZK Floriaan op dinsdag en donderdag van 15.15 tot 16.15 uur. Aanmelden U kunt ieder moment instromen in de groep. aanmelden kan telefonisch of via e-mail. Hierna wordt er een intake gesprek gehouden waarbij meer uitleg gegeven wordt over de training. In dit gesprek wordt bekeken of u in aanmerking komt om mee te doen met de groepstraining. mocht dit niet zo zijn, kunt u individueel starten met therapie en eventueel later instromen in de groep. Het is ook mogelijk om u alvast in te schrijven op het moment dat u de operatiedatum weet. Meer informatie Heeft u nog vragen of wilt u zich inschrijven? Neem dan contact met ons op, op werkdagen te bereiken tussen 8.00 en 16.30 uur. Het telefoonnummer is (0497) 33 18 19. Ook kunt u een e-mail sturen: [email protected]


27

Kort maar Krachtig 15 vragen voor Jan van de Borne die sinds kort samen met zijn vrouw in RSZK Mariahof woont.

1. Wat is uw naam? jan van de borne ofwel jan van Kloasen, zo kennen ze me in reusel beter, mijn vodder heette Klaas, vandaar. 2. Wat is uw leeftijd? Ik ben 92 jaar 3. Waar heeft u voorheen gewoond? Heel mijn leven heb ik in reusel gewoond op de Heibloem. 4. Bent u getrouwd en hebt u kinderen? Ik ben 68 jaar getrouwd met cato Geerts uit Hapert. We hebben 5 kinderen, de oudste is al 66. 5. Welk beroep heeft u uitgeoefend? Landbouwer of zeg maar boer met hart en ziel. Ik hou nou nog bij wat de mais opbrengt en wat de varkensprijs is. Onze zoon en kleinzoon hebben de boerderij overgenomen. 6. Wat zijn uw hobby’s? de natuur en altijd werken en 1 dag per jaar naar reusel Kermis. 7. Wat is uw favoriete TV-programma? Goede tijden,Slechte tijden, Pauw en Witteman 8. Wat is uw favoriete gerecht? boerenkost, rode kool en een stukje vlees met een randje vet eraan. Ons moeder was een kok uit duizenden, alles was lekker. 9. Waarmee kan iemand u een plezier doen? We zouden graag iedere avond wat buurt willen hebben, maar wel vroeg in de avond want we gaan vroeg naar bed. 10. Wat is uw lievelingsmuziek? daar heb ik weinig verstand van, oude Hollandse liedjes vind ik wel mooi. 11. Wat leest u graag? Ik heb nog nooit een boek gelezen, alleen de krant. 12. Heeft u huisdieren (gehad)? ja, we hadden een hond die heel trouw was en altijd bij me in de buurt. Het was dan ook erg toen we hem moesten missen. 13. Wat zou u doen met een miljoen euro? Vroeger zou ik het in de zaak gestoken hebben. Nu zou ik het uitdelen. 14. Wat is uw grootste wens? We hebben het samen goed en het zou fijn zijn als dat zo kon blijven want het is heel goed hier in rSZK mariahof, maar die meidjes moeten wel hard werken. 15. Wat is uw levensmotto? Ik vind het fijn dat als ik wakker word de zon schijnt, dat geeft energie.

28


Kerstactiviteiten in RSZK De Hoevenakkers en RSZK ’t Laar rSZK ’t Laar en rSZK de Hoevenakkers zijn binnenkort in kerstsfeer. met respectievelijk een kerst-samenzijn en een kerstmarkt. Op woensdag 18 december is er bij rSZK de Hoevenakkers in Waalre van 14.30 tot 16.00 uur een kerst-samenzijn met muziek van antal van der Heijden. de hapjes en drankjes zijn uiteraard in kerstsfeer en de Welfare is present met een kraampje waar zij hun werken te koop aanbieden. de medewerkers zullen samen met de cliënten kerstwensen ophangen in de kerstboom. bij rSZK ’t Laar in aalst vindt op donderdag 19 december van 14.30 tot 16.00 uur een kerstmarkt plaats. Ook hier gezellige muziek en hapjes en drankjes in kerstsfeer. cliënten kunnen bij een aantal kraampjes terecht voor kaarten, kalenders en kerststukjes en misschien ontmoeten ze ook nog wel de kerstman! In beide woonzorgcentra zijn familieleden van harte welkom.


29

DE HOBBY VAN ...

Mieke Buelens Een engel uit de hemel Op kerstavond tijdens de tweede wereldoorlog was café ’t Huukske in een grensdorpje in de Kempen gewoontegetrouw gesloten. Het was de enige avond van het jaar dat cafébaas Peer en zijn vrouw drika vrijaf hadden! In de grote woonkeuken snorde de platte-buis-kachel met daarop een pan waarin het wildgebraad stond te sudderen. Ook stonden er gebakken aardappels, appelmoes, en zelfgebakken worstenbroodjes en krentenbollen op het kerstmenu. de kerststal was al opgesteld en zou weldra gezelschap krijgen van een ongetwijfeld mooie kerstboom die Peer en zijn drie zonen in het nabijgelegen bos zeker zouden gaan vinden. Het geronk van honderden geallieerde bommenwerpers op weg naar het ruhrgebied, verstoorde de vredige stilte in het bos. Plotseling werd de sterrenhemel fel verlicht door zoeklichten waarmee de vijand via stralenbundels poogde vliegtuigen te ‘vangen’ om die vervolgens met hun luchtdoelgeschut naar beneden te halen. een van de vliegtuigen werd getroffen en stortte in spiraalvormige bewegingen naar beneden en explodeerde toen het de grond raakte. In het felle licht van de zoeklichten tekende zich een drietal witten stippen af. Het bleken de drie bemanningsleden te zijn die zich op wonderbaarlijke wijze net op tijd met hun parachutes wisten te redden. een van hen kwam neer in het bos waar Peer en zijn zonen zich bevonden. Zijn twee maten hadden minder geluk en werden door de vijand gevangen genomen terwijl een patrouille soldaten, overigens tevergeefs, naar de derde parachutist zocht. Peer en zijn jongens vonden een jonge vliegenier die verscholen achter een struik bezig was zijn parachute te verbergen. Hoewel hij engels sprak, een taal die Peer en zijn zoons niet machtig waren, begrepen ze al snel dat hij beslist niet in het bos kon blijven. Samen met de jongens werd, zoals later bleek, de piloot, omzichtig via donkere paadjes en de achtertuin van café ’t Huukske in veiligheid gebracht. moeder drika en haar dochters konden hun ogen niet geloven toen Peer en zijn zoons arriveerden met hun wat vreemd uitgedoste gast. toen de piloot de kerststal opmerkte en de kerstboomversiering, begreep hij dat hij op deze kerstavond enorm geboft had en zich dankzij Peer en zijn zonen in veilige handen wist. Samen met de piloot genoot de familie van het heerlijke kerstdiner. Na afloop zette onze piloot het wereldberoemde kerstlied Silent Night Holy Night in, terwijl het gezin inviel met de Nederlandse versie van Stille Nacht Heilige Nacht. Peer en zijn familie wisten het zeker; dit was hun mooiste kerstfeest dat ze tot dusver hadden gevierd samen met de piloot die als een engel uit de hemel was neergedaald in het bos, als voorbode van de nakende bevrijding.

ruim elf jaar woont mieke buelens, 86 jaar jong, een begaafd kunstenares, die zowat het hele scala van de schilderkunst beheerst in haar flat in rSZK ‘t Hofhuys. Het is ongelooflijk hoe deze mevrouw kan schilderen. In haar werk zit een ziel. Het maakt niet uit of het gaat om stillevens, boerentaferelen, of portretten, het ziet er allemaal zeer professioneel uit. aan de wanden van haar zeer smaakvol ingerichte woonkamer, met een riant uitzicht op het Patersbos, prijken enkele van haar ‘meesterwerken’, die uitstekend passen bij het interieur. een groot aantal ervan vond zijn weg over de hele wereld. In het midden van de tachtiger jaren pas, begon mieke zich te interesseren voor het schilderen. Ze volgde teken- en schilderlessen, die ze na een drietal jaren op verzoek van haar leraren beëindigde. al spoedig werd haar talent door vrienden en bekenden ontdekt en de opdrachten stroomden binnen. In minder dan geen tijd was zij een bekende persoonlijkheid in de amateur schilderswereld. een tiental jaren geleden kwam mieke tot de ontdekking dat de kerstgroep van rSZK ’t Hofhuys eigenlijk aan vervanging toe was. Uiteindelijk besloot ze een kerstgroep te creëren uit pure (bijen)was, aangevuld met restanten van kerkkaarsen die ook van bijenwas gemaakt zijn. Na het smelt- en stollingsproces boetseerde mieke met haar vaardige handen de beelden van rond een meter hoog! een echt monnikenwerk, dat vele uren van geduld vergde. Zelfs de kleding kwam uit haar vaardige handen, inclusief de opsmuk. de haren van de beelden vervaardigde ze van echt mensenhaar en ze kregen ‘echte’ glazen ogen. Zelfs de kerststal kwam voor het merendeel voor haar rekening. Het resultaat is verbluffend. Op dit moment is onze krasse kunstenares bezig met het afronden van een beeldengroep van jezus, maria en jozef, vervaardigd uit rond vijftig kilo klei! “Hier en daar nog wat bijwerken en de juiste kleuren aanbrengen, met veel bronskleurige accenten en ook deze beeldengroep krijgt met Kerstmis een prominente plek in rSZK ’t Hofhuys” besluit onze kwieke alleskunner. theo Peels correspondent voor ‘t Kaatje

theo Peels correspondent voor ’t Kaatje

30



31

BEMIDDELING

Vertrouwenspersoon Vindt u het moeilijk om bij een klacht met de betrokken medewerker of de leidinggevende een gesprek aan te gaan, of lukt het niet om samen tot een oplossing te komen? bespreek uw klacht dan met onze vertrouwenspersoon. de vertrouwenspersonen hebben een onafhankelijke positie binnen de organisatie. de vertrouwenspersoon luistert naar uw verhaal en neemt uw klacht serieus. daarnaast bemiddelt hij/zij en helpt u bij het zoeken naar een oplossing. tevens geeft deze persoon informatie over de klachtenprocedure en de mogelijkheden om een klacht in te dienen. Uw privacy is altijd gewaarborgd. Leidt uw contact met de vertrouwenspersoon niet tot een bevredigend resultaat of wilt u een uitspraak over de gegrondheid van uw klacht, dan kan de vertrouwenspersoon u helpen bij het aan de klachtencommissie voorleggen van de klacht. de vertrouwenspersoon is nadrukkelijk niet betrokken bij het behandelen van de klacht door de klachtencommissie.

de vertrouwenspersonen zijn: RSZK Merefelt mevrouw e. Veerman en mevrouw m. Huyskes. bereikbaar op woensdagmorgen vanaf 10.30 uur via de receptie van rSZK merefelt. bij de balie kunt u post afgeven. RSZK Floriaan mevrouw a. van de Sande, bereikbaar op (0497) 38 42 54. RSZK Mariahof en RSZK Lindenhof mevrouw r. Verstijnen, bereikbaar op (0497) 38 62 20. RSZK Kempenland mevrouw m. de Haas, bereikbaar op (0497) 38 45 98. Post kan gedeponeerd worden in het postvak tegenover de receptie van RSZK Floriaan. RSZK De Hoevenakkers mevrouw m. becker, bereikbaar via de receptie van rSZK de Hoevenakkers. aanwezig: iedere donderdag van 10.00 - 12.00 uur in de koffiekamer.

Klachtenregeling Uitgangspunt bij ons werken is, dat iedereen zoveel mogelijk probeert fouten in het werk en onvrede bij cliënten te voorkomen. maar fouten of ongewenste bejegeningen zijn in het dagelijkse werk niet altijd te vermijden. Wij proberen een zodanige sfeer te creëren dat u zich niet geremd voelt om klachten te uiten, maar juist gestimuleerd wordt dit te doen. bij de direct betrokkenen, de leidinggevenden, de vertrouwenspersoon of de klachtencommissie. Volgens de wet moet er in elke zorginstelling een klachtencommissie zijn. die wet schrijft ook voor hoe de klachtencommissie moet zijn samengesteld, welke personen bij het behandelen van een klacht betrokken moeten zijn en welke procedure zij daarbij dienen te volgen. de procedure voor het behandelen van klachten staat beschreven in ons klachtenreglement. dit reglement kunt u opvragen bij de vertrouwenspersoon, de receptie van uw locatie of de ambtelijk secretaris van de klachtencommissie. Het adres van de klachtencommissie is: regionale Stichting Zorgcentra de Kempen, Klachtencommissie cliënten Wielewaal 10, 5531 Lj bladel de klachtencommissie is telefonisch te bereiken op (0497) 33 19 82.

Nieuwe vertrouwenspersoon met ingang van 1 november 2013 ben ik gestart als vertrouwenspersoon in rSZK Kempenland. Ik ben 56 jaar, getrouwd en heb een pleegzoon. Lang geleden ben ik werkzaam geweest in RSZK Floriaan en daarna heb ik 25 jaar gewerkt als docent op een Hogeschool. mijn grote passie is fotografie. als vertrouwenspersoon wil ik graag tijd vrij maken om echt te luisteren naar uw verhaal. Op werkdagen ben ik telefonisch bereikbaar. Wilt u liever uw verhaal of vraag op schrift stellen, kan dat natuurlijk ook. Ik neem dan contact met u op. Vanaf heden ziet u mij regelmatig. trek me gerust even aan mijn mouw wanneer u iets wilt vertellen of vragen. mieke de Haas

RSZK ’t Laar dhr. j. dijk, hij is iedere dinsdag tussen 10.00 - 11.30 uur aanwezig in rSZK ‘t Laar. daarnaast is hij telefonisch bereikbaar op (040) 245 12 79. RSZK Kerkebogten mevrouw m. jansen - dankers, bereikbaar op (0497) 51 55 06. RSZK ’t Hofhuys de heer K. Lemmens, bereikbaar op (0497) 57 21 00. aanwezig: iedere woensdag van 10.00 - 11.30 uur.

32

’t Kaatje SePtember 2013


33

PUZZEL

Woordzoeker

Colofon

Hoe lost u de woordzoeker op? bij de woordzoeker staat een lijst met woorden. die woorden staan van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden, van beneden naar boven of diagonaal in het diagram met letters verborgen. de letters in het letterdiagram mogen meerdere keren gebruikt worden. als u alle woorden hebt weggestreept, blijft er in het letterdiagram een aantal letters over dat niet gebruikt is. deze letters vormen regel voor regel van boven naar beneden gelezen het oplossingswoord!

‘t Kaatje wordt 4 keer per jaar uitgegeven door de rSZK. ‘t Kaatje is een magazine voor rSZKcliënten Zorg met Verblijf en eerste contactpersonen van cliënten van de PG-afdelingen. Redactie christine van den berghe marianne craens eefje jongen els donkers Eindredactie Leo van erp

Mevrouw HoeksGooskens uit Veldhoven. Van harte gefeliciteerd! de oplossing van de onderstaande puzzel èn uw naam en adres en telefoonnummer, mag u voor 31 januari 2014 opsturen naar: RSZK Floriaan T.a.v. Redactie ‘t Kaatje Wielewaal 10 5531 LJ Bladel U kunt ook een mailtje sturen naar [email protected] de winnaar wordt persoonlijk geïnformeerd en kan bij de receptie van zijn/haar woonzorgcentrum de prijs ophalen. 34


RSZK KempenVitaal

praktijk voor paramedische zorg Wij bieden behandeling, begeleiding en advies op het gebied van: ergotherapie, fysiotherapie, logopedie, psychologie, diëtetiek en specialist ouderengeneeskunde

Vormgeving de Gewone jongens, créateurs Oplage 1500

SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG

• Therapie bij u thuis of bij u in de buurt in één van de praktijkruimten • Door dé professionals op het gebied van complexe en/of chronische zorg Kijk voor meer informatie op www.rszk.nl of bel (0497) 33 18 19.


de redactie heeft vele goede oplossingen van de vorige puzzel in ’t Kaatje mogen ontvangen. de prijswinnaar is:

Redactieadres rSZK redactie ‘t Kaatje Wielewaal 10 5531 Lj bladel tel. (0497) 33 19 82 e-mail: [email protected]

Het volgende Kaatje verschijnt rond 14 maart 2014.

rSZK Wielewaal 10 • 5531 LJ Bladel • telefoon (0497) 33 17 00 internet www.rszk.nl rSZK merefelt, rSZK de Hoevenakkers, rSZK ’t Laar, rSZK Kerkebogten, rSZK ’t Hofhuys, RSZK Floriaan, rSZK Kempenland, rSZK mariahof en rSZK Lindenhof maken deel uit van de rSZK. de rSZK levert zorg en diensten in de gemeenten bergeijk, bladel, eersel, Heeze-Leende, Oirschot, reusel-de mierden, Valkenswaard, Veldhoven en Waalre.

Kopij voor ’t Kaatje is van harte welkom! Kopij voor de volgende editie van ’t Kaatje kunt u vóór vrijdag 31 januari 2014 aanleveren bij de redactie. deze mag gestuurd worden naar: rSZK t.a.v. redactie ’t Kaatje, Wielewaal 10, 5531 Lj bladel Of mailen naar [email protected]

RSZK T KAATJE RSZ EDITIE 2013 UITGAVE 4. In deze uitgave o.a.:

Recommend Documents