Rood. Maak mensen sterker. Marieke Moorman: raadslid met een sociaal-democratisch hart

Rood Ledenblad van de Partij van de Arbeid • 2e jaargang • nummer 3 • mei 2005

Stem voor de Europese Grondwet Wie betaalt onze oude dag? Wachten op een ramp als in 1953

Marieke Moorman: raadslid met een sociaal-democratisch hart

Maak mensen sterker Marieke Moorman (34), raadslid

Sterk en sociaal

Tekst Bas den Herder Foto Tessa Posthuma de Boer

Op 16 mei 2002, één dag na de verkiezingen, werd Marja Bijl (48) weer lid van de PvdA. ‘Dat de partij zo’n klap kreeg, vond ik verschrikkelijk,’ zegt ze. ‘Het is als een familielid dat je lang niet hebt gezien en het opeens moeilijk blijkt te hebben.’ ‘Nee, ik heb niet bewust mijn haar rood geverfd. Die kleur had het allang vóór februari 2003, toen ik de eerste Rode Zaterdag organiseerde. Inmiddels is heel de afdeling Rotterdam met de Rode Zaterdag bekend, en er bij betrokken. Op de zomer na is er geen maand voorbijgegaan zonder! De afdelingsleden trekken één zaterdag per maand de straat op, gewapend met rode jassen, petjes en ballonnen. Er zijn zelfs al vaste ‘ballonnenblaasters’, die we soms uitlenen aan deelgemeentes… In de jaren ’70 was ik ook al lid van de partij, net als destijds mijn grootouders, maar dat verwaterde. Ik vond het nogal een bestuurderspartij geworden. Maar ik ben wel altijd PvdA blijven stemmen. Sinds ik actief lid ben, hoor ik steeds vaker positieve geluiden. Geluiden als: ‘Het wordt tijd dat jullie het weer gaan doen.’ Als veel mensen dat maandenlang tegen je zeggen, geeft dat hoop. We moeten laten zien dat we als partij veranderd zijn. Naast de Rode Zaterdagen heb ik ook geholpen het vrouwennetwerk Rotterdam op te zetten. Dat begon als bijeenkomst in een kroeg, maar met vijftien vrouwen aan een tafel wordt het toch wat te groot voor een café. Inmiddels zitten we iedere zondagavond in het Rijk van Kralingen. Het is trouwens niet verboden voor mannen: de eigenaar van de zaak is ook een man. Er zijn echter zaken die door vróuwen op de agenda gezet moeten worden. Diversiteit leidt tot creativiteit! Een Turkse man luistert weer anders dan een Marokkaanse vrouw, en het is interessant de verschillen te zien. De aanpak van het huidige college van B&W hier in Rotterdam stuit me tegen de borst. We moeten de problemen niet onder de tafel vegen maar zij benoemen de verschillen, niet de problemen. Bij de PvdA zie ik een beweging in de andere richting: meer langetermijn-visie. En dat is ook nodig. Die mensen verdampen niet.’

2 ROOD mei 2005

de rode loper

De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in Rood wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Marja Bijl, drijvende kracht achter de Rode Zaterdagen en mede-initiatiefneemster van het PvdA-vrouwennetwerk in Rotterdam.

redactioneel

inhoud Inhoud 5 6 9 10 13 14 17

FORUM Drie opmerkelijke meningen over ‘gezondheidsmaatregelen’ GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN Raadslid Marieke Moorman stelt zich opnieuw verkiesbaar ACHTERGROND De gevallen burgemeester TOEKOMST VAN DE ZORG Nieuw PvdA Zorgrapport pleit voor meer marktwerking in de zorg VIJF VRAGEN AAN… Peter van der Velden: PvdA partijbestuurslid en burgemeester van Breda PLATFORM Wie betaalt onze ‘oude dag’? ACTUEEL De aarde warmt op, met desastreuze gevolgen

20 ROOD IN DE REGIO Eerste en Tweede Kamer samen op werkbezoek inTwente

22

DE EUROPESE GRONDWET Tweede-Kamerlid Frans Timmermans is een van de grondleggers

Kiezen Kiezen is persoonlijk. Soms is het u meteen duidelijk, soms gaat er een heel proces aan vooraf. Alle voor- en nadelen afwegen en een beetje koffiedik kijken. Het is onvoorstelbaar dat er in Nederland nog steeds zoveel mensen zijn die niet naar de stembus gaan terwijl ze wel kiesrecht hebben. Uit principe, omdat ze niet geïnteresseerd zijn, of omdat ze denken dat één stem op de zovelen het verschil niet maakt. Dat laatste is jammer. Uw stem kán de dooslaggevende zijn. Natuurlijk, die kans is klein, maar alle stemmen tellen. En allemaal even zwaar. Wat als we allemaal zouden denken dat stemmen zinloos was? Dan gebeurde er niets! De Partij van de Arbeid vindt uw stem - letterlijk en figuurlijk - heel belangrijk. Daarom organiseert zij ook regelmatig ledenbijeenkomsten en debatten met u over actuele onderwerpen. Discussieer deze maand nog mee tijdens de regionale ledenbijeenkomsten en laat uw stem horen bij het OpPositiedebat over de Europese Grondwet op 26 mei a.s. (Agenda, p.26)! De PvdA wil graag dat u kiest, maar hoort even graag waaróm. Want daar kunnen we van leren. Nieuwe inzichten door verkrijgen. Kortom, uw stem als lid van de PvdA telt écht mee. We hopen dan ook dat u massaal van u laat horen volgend voorjaar als de gemeenteraad gekozen wordt, en op 1 juni, als u mag stemmen vóór of tegen de Europese Grondwet. PvdA Tweede-Kamerlid Frans Timmermans is een van de grondleggers van deze Grondwet. Hij vertelt u in dit nummer van Rood uitgebreid over de achtergronden en waarom de PvdA het zo belangrijk vindt dat u gaat stemmen. Dat u vóór gaat stemmen. Maar het is en blijft uw keuze. U moet kiezen. Kiezen. In maart volgend jaar de gemeenteraad en op 1 juni voor de Europese Grondwet. Laat van u horen, laat uw stem gelden! (Lees meer over de gemeenteraadsverkiezingen op p.6-8 en over de Europese Grondwet op p.22-24) De redactie

Her-denken

‘Laat zien dat je verandert’ Marja Bijl (48), sinds 16 mei 2002 weer lid van de PvdA

Ik herinner me nog goed hoe ik als kleine jongen op 4 en 5 mei mijn vader thuis mocht helpen de vlag uit te hangen en weer binnen te halen. Vast ritueel. Op vier mei ’s avonds na de dodenherdenking de vlag binnen halen. De volgende dag opnieuw de vlag uit. Bevrijdingsdag. ‘Nou ja, bevrijding… Niet voor iedereen,’ hoorde ik mijn vader eens mompelen, terwijl we met de vlag in de weer waren. Voor hem sloeg dat op degenen die de oorlog niet hadden overleefd, en ook op al die mensen die in Azië in Japanse kampen nog maanden moesten wachten op de bevrijding, terwijl in Europa Nazi-Duitsland al in mei had gecapituleerd. Inmiddels is het einde van de Tweede Wereldoorlog alweer zestig jaar geleden. Bij de herdenkingen wordt – terecht – ook aandacht besteed aan de slachtoffers van oorlogen die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn gevoerd. Het besef dat oorlogen altijd rampen zijn en dat nooit lichtvaardig mag worden gedacht over het voeren van oorlog, moet levend gehouden worden. Daarom heeft herdenken zin. Herdenken, niet zozeer in de betekenis van herinneren, want de meesten van ons hebben geen directe herinnering

[email protected]

meer aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Maar herdenken vooral in de betekenis van her-denken: stilstaan bij slachtoffers van onderdrukking en oorlogsgeweld en nadenken over hoe we onderdrukking en oorlogsgeweld kunnen voorkomen. Juist voor de generaties in West-Europa voor wie de afwezigheid van oorlog gelukkig normaal is, is het goed om in dit verband nog eens stil te staan bij het opmerkelijke feit dat deze regio, die eeuwenlang door oorlogen werd verscheurd, nu al zestig jaar vrede en vrijheid kent. Dat is geen toevalligheid, maar het resultaat van bewust politiek handelen. Met alle kritiek die er op de Europese Unie nodig en mogelijk is, zijn haar prestaties op het gebied van het scheppen van welvaart en het bevorderen van vrede echt immens te noemen. Ook daaraan ten minste eens per jaar terug te denken, is een goede zaak. Dat kan op de Dag van Europa op 9 mei, zoals die ook is opgenomen in de Europese Grondwet. Maar dat mag van mij ook op Bevrijdingsdag. Als we ons dan maar realiseren dat echte vrijheid vandaag de dag nog steeds niet voor iedereen geldt. De Europese ervaring leert evenwel dat onderdrukking en oorlogsgeweld overwonnen kunnen worden. En als dat hier kan, waarom dan niet elders in de wereld?

Ruud Koole, Partijvoorzitter

mei 2005 ROOD 3

brieven Rechtvaardigheid ‘Ga met je tijd mee, maar behoud wat goed is’, dat zou een algemeen geldend motto moeten zijn, maar het geldt zeker voor de PvdA. De wijze waarop een regering reageert op klachten van mensen (en vice versa) kan wel vergeleken worden met een lappendeken: hier wat herstellen, daar wat veranderen en sommige stukjes ‘gaan nog wel een tijdje mee’. Samenwerken met andere partijen vraagt beheersing en uithoudingsvermogen, zeker in de oppositie. Een te grote stilte van de PvdA wordt argwanend bekeken. In een koffiehuis was de reactie: ‘Wouter Bos was hier, maar wanneer komt hij terug? Er gebeurt niets...’ Politici aan zet, om het even zo uit te drukken, moeten water bij de wijn doen om in de race te blijven. Maar het lijkt soms of een van hen aan het schommelen is, of op een wip zit; is het nu ja of nee? Welke kant wil je op? Het lijkt me dan ook beter af en toe geen loze beloften te doen, maar te luisteren naar de mensen en dan aan het werk te gaan. Mensen moeten goed geïnformeerd worden. Niet alleen via internet – voor een grote groep mensen nog steeds een luxe – maar ook bijvoorbeeld via de televisie. Op tv kan men laten zien waar en hoe informatie ingewonnen kan worden. Maar wanneer er reclame voor de partij wordt gemaakt, zit niet iedereen met pen en papier klaar. En het móet gewoon duidelijk zijn dat minder draagkrachtigen ook

Cartoon

PvdA forum

Heeft u Rood iets te melden?

Tekst Michiel Reijnen, Tessel Schouten Foto’s Mark van den Brink

Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected].

In het PvdA Forum drie opmerkelijke meningen van PvdA-leden over een actueel en relevant onderwerp. Deze keer: Moet de overheid gezondheidsmaatregelen opleggen? Vettax? Roken op of rond de school verbieden? Ofwel: zijn we voorstander van bemoeizorg en hoe kijken we aan tegen het dilemma van de eigen verantwoordelijkheid versus de bemoeizucht van de overheid?

(De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.)

voor een klein bedrag lid van de partij kunnen worden. Ik stem al jaren PvdA, in voor- en tegenspoed, maar wist hier niets van. Discussies op tv komen steeds uit op problemen die al zijn besproken. Men probeert een mening af te dwingen die nog niet gevormd kan zijn. Dan lijkt een politicus onwillig of onkundig. Maar in feite vraagt men gewoon naar zaken waarover nog geen beslissing kan worden genomen. Nederland is Nederland en er is nooit sprake geweest van ‘onschuld’. Pas laat zijn wetten ingevoerd voor kinderen, vrouwen en arbeidsomstandigheden. Zolang niet iedereen recht wordt gedaan, is er werk aan de winkel. Want rechtvaardigheid is de hoeksteen van de samenleving. Als men de goede weg inslaat, wordt het doel bereikt en, met doorzettingsvermogen, gehandhaafd. Als wij onze plaats kennen, is er plaats voor velen. Mw. E. Harland-Hazebroek

Woedend De Eerste-Kamerfractie heeft tegen het wetsvoorstel voor de deconstitutionalisering van de benoemde burgemeester gestemd en ik voel

Roel Venderbosch

daar een enorme woede over. Ik ben vooral woedend omdat ik nu nog steeds geen invloed kan uitoefenen op wie mijn stad leidt. Maar de woede blijft zo groot omdat de PvdA (en GroenLinks en SP) naar eigen zeggen ook af wil van de benoeming. Ik begrijp dat u een door de raad gekozen burgmeester wilde, maar waarom hebt u deze invullingsvraag niet willen los zien van deze deconsitutionalisering, die een voorwaarde is voor welke variant dan ook? Straks komt de PvdA misschien wel in het kabinet, maar dan kunnen jullie ook niets met zekerheid regelen. En oja, schaf nou eindelijk die Eerste Kamer af. Niets dan obstructie en ellende. P.J. van Slooten

Joris Ament (22) is student algemene economie en woont in Tilburg

Keuzevrijheid in het gedrang ‘We leven niet in een Sovjetland. Uitsluiting van zorg door consumptiegedrag kan zulke grote gevolgen hebben - zowel financieel als voor de gezondheid - dat de vrije keuze in het gedrang komt. Daarbij zal het de segregatie die zich in Nederland voltrekt in de hand werken. Roken verbieden op scholen zal wel werken, omdat kinderen er vaak aan beginnen om stoer te doen. Maar een kind snoept gewoon omdat ie het lekker vindt. Misschien dat een vettax hier een goede prikkel is. Minpunt is wel dat er in Nederland dan naast BTW op bijna ieder product nóg een belasting komt.’

Ans van Uffelen (50) is vakbondsbestuurder en woont in Amstelveen

Eerlijke politiek Daar stond, meteen na de stemming, fractievoorzitter van de Eerste Kamer Han Noten voor de microfoon van NOS-verslaggever Bram Schilham. Het getoeter was al begonnen: ‘De PvdA is van de regenten, van de achteruitgang, heeft alleen maar willen tegenhouden, karaktermoord’, et cetera, et cetera. Noten liet volstrekt authentiek wat anders zien: een man die met bloedend hart tegenstemde omdat hij niet wilde kiezen voor narigheid in gemeenteland door teveel D66haast, en daarnaast wéét dat zowel de rechtstreeks gekozen burgemeester als de door de raad gekozen burgemeester (standpunten die in de PvdA beide voorkomen) ook de afschaffing van de Kroonbenoeming vergt. Eerlijke politiek, niet gemakkelijk, wel om trots op te zijn. Zo blijft de PvdA met vlag en wimpel mijn partij! Wim Dooren

Rood in de schappen? Met steeds meer genoegen lees ik de artikelen in het ledenblad Rood. Het kan nog iets beter met nog meer interessante artikelen. En, wat nog belangrijker is: wanneer wordt het een blad ook voor iedere PvdA geïnteresseerde/ kiezer/stemmer? Een blad dat zo leuk is dat het in de schappen van boekhandels, kiosken en supermarkten ligt? We zijn toch op zoek naar een breed draagvlak voor onze ideeën en idealen. Spreek dan een groot publiek aan! Carina Schils

Waarom de patiënt als item? ‘Wat ik lastig vind aan deze discussie is dat het állemaal waar is. Onze levensstijl beïnvloedt onze gezondheid. Maar die niet alleen. Waarom wordt de een wel ziek en de ander niet? De specialist van mijn dochter zegt dat artsen ook geen antwoord op alles hebben. Dat vind ik eigenlijk een realistischer houding dan die van allerlei omstanders, die blijkbaar graag met hun vinger willen wijzen. Vraag voor mij is dus meer: waarom is hedentendage de patiënt het item? Niemand wil ziek worden, maar heb je het echt in de hand? Ik vraag me af hoe het over twintig jaar zal zijn: moet je dan per se dagelijks aan fitness doen en geen pepers meer eten?’

Friso Janssen (28) is werkzoekend ingenieur en woont in Wijchen

Voldoende sport houdt je gezond ‘De aanval op rokers kan op een soortgelijke manier ook worden ingezet op sporters, bejaarden, drinkers, drugsgebruikers, zwartwerkers, prostituees et cetera. Een ieder die niet voldoet aan een politiek ideale levensstijl heeft een vergrote kans op een noodzakelijke medische ingreep. Dat geldt voor bijna 90% van Nederland. Dus moet de overheid samen met alle burgers zorgdragen voor alle medische zorg in Nederland. Voorlichting is de beste preventie en dat geeft de meeste kostenbesparing. En trouwens, dik zijn heeft niet alleen te maken met roken of snoepen en ongezond eten. Ik heb mijn hele schoolperiode zes sneetjes brood gegeten en veel gesnoept en gesnackt. Iedere dag fietsen, zes kilometer, door weer en wind en voldoende sport zorgen ervoor dat je gezond en sterk blijft en niet te dik wordt.’

U

Kijk voor meer info op www.pvda.nl > forum mei 2005 ROOD 5

interview

Gemeenteraadsverkiezingen 2006

Tekst Daniëlle van der Wekken Foto’s Tessa Posthuma de Boer

Waarom de gemeenteraad?

Marieke Moorman (34) is raadslid in Tilburg. Ze is moeder van Mees (1,5) en reed vlak voor

De gemeenteraad is formeel de ‘baas’ van de gemeente en wordt elke vier jaar door de inwoners gekozen. Daarmee zijn raadsleden volksvertegenwoordigers. Het volk vertegenwoordigen doet de raad door de grote lijnen uit te zetten voor het gemeentelijk beleid. Daarnaast controleert ze het dagelijks bestuur van de gemeente (college van burgemeester en wethouders) en roept deze zo nodig ter verantwoording. De raad benoemt ook de wethouders. In de kleinste gemeenten in Nederland heeft de gemeenteraad negen zetels, in de grootste 45. De gemeenteraad vergadert elke vier weken (openbaar) op het gemeentehuis.

de Tweede-Kamerverkiezingen van ’98 nog van hot naar her met niemand minder dan Wim Kok. ‘Echt een kick!’ Verbaasd over het grote aantal voorkeursstemmen dat ze kreeg, begon de Limburgse in 2002 enthousiast aan het raadslidmaatschap in haar studiestad.

Goedwillende burger met wat vrije tijd

‘P

olitiek vind ik écht leuk. Het is mijn hobby. Dat politiekdebat over het Paasakkoord tijdens het D66-congres kijk ik echt helemaal. Dat is puur genieten!’ Naast de twee dagen die ze wekelijks inplant voor haar werkzaamheden als raadslid, werkt Marieke als programmaleider bij Publiek Domein (organisatie gespecialiseerd in ‘professionalisering van mensen op sleutelposities in het openbaar bestuur’.DW) in Utrecht. ‘Wel handig voor mijn werk als raadslid. Ik weet van de hoed en de rand! Toch ben ik nog steeds gespannen als ik tijdens raadsvergaderingen op het knopje van de interruptiemicrofoon druk, hoor.’

VOLGENS HET PLAATJE Haar vader was raadslid in Nieuw Bergen (LB), haar moeder jarenlang secretaris van de PvdA-afdeling in dezelfde plaats. Ze komt dus uit een ‘rood gezin’ en volgt een politieke loopbaan volgens ‘het plaatje’, zo zegt ze zelf. Toen ze tien was folderde ze voor de gemeenteraadsverkiezingen, werd ze lid van de PvdA na een ‘cursus voor beginners’ in een Tielse achtertuin en vervolgens voorzitter van de PvdA-afdeling in Tilburg. Ook werkte ze op het partijbureau in Amsterdam. Over de campagne rond de Tweede-Kamerverkiezingen in 1998 raakt ze niet uitgepraat. ‘Met Kok op campagne, dat was wel een kick! Ik zat tien dagen lang met ‘m in de auto en reisde van hot naar her. Een geweldige belevenis, maar wat wás ik nadien gevloerd..!’ Het bevredigende aan haar werk als raadslid vindt ze dat het zo concreet is. ‘Als er een wijk gerenoveerd moet worden, pak ik zondags de fiets - Mees voorop - en ga ik even polshoogte nemen.’ Waar ze zich enorm over op kan winden is de sterke positie van projectontwikkelaars in de gemeente. Marieke: ‘Je kunt veel willen in de stad, maar alles blijkt nogal ‘geldgestuurd’ door mensen als projectontwikkelaars. Die hebben erg veel invloed. Zeker op ruimtelijke ordeningsplannen. Dan moeten er zes etages op in plaats van vijf want dat levert gewoon meer geld op.’ Marieke maakt zich ook druk over de auto als ‘heilige koe’. Terwijl ze zelf eveneens autorijdt. ‘Ik jaag niemand de auto uit, maar dis6 ROOD mei 2005

Raadslid worden? Om raadslid te worden moet u worden gekozen. In 2006 worden weer gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Om mee te doen moet u aan een aantal voorwaarden voldoen: u bent achttien jaar of ouder, woont in de gemeente waar u raadslid wilt worden, woont minstens vijf jaar achter elkaar in Nederland en u bent lid van de PvdA (of een andere politieke partij). Sommige functies gaan niet samen met het raadslidmaatschap. U kunt bijvoorbeeld geen ambtenaar zijn bij de gemeente waarvan u zelf als raadslid deel uitmaakt.

cussies over het ophogen van de parkeertarieven hier vind ik prima. Mensen moeten voor die prachtige parkeergarages gewoon betalen. Om ’t gebruik van de auto te ontmoedigen, ja. Maar je moet dan wel tegelijkertijd faciliteren dat de bussen goed rijden en de fietspaden er goed bij liggen.’

WONINGBOUW BOVEN GROEN De laatste jaren heeft Marieke het milieu ontdekt als belangrijk politiek thema. ‘Ik had nooit gedacht dat ik groen en luchtkwaliteit zo belangrijk zou gaan vinden. Ik ga me er steeds meer voor inzetten en af en toe kan ik daar nét het verschil maken. Laatst is er een kaartje gepubliceerd van de luchtkwaliteit van Nederland. Dan zie je donkerpaarse vlekken, zo’n beetje ’t ergste wat je kunt hebben, boven Rotterdam, met een vlek naar Midden-Brabant. Dat zijn wij dus. Het Rurhgebied heeft dezelfde kleur! Ongevraagd krijgen wij in Tilburg zoveel rotzooi in onze longen dat er hier significant meer mensen met longproblemen in het ziekenhuis liggen dan elders in het land. Dat kan geen toeval zijn!’ Naast gezondheid is ook belangrijk hoe mensen de stad beleven, vindt Marieke. ‘Ik zit me hier bijna te verontschuldigen voor alle grauwigheid als je uit het raam kijkt. Er is nauwelijks groen! Dat moeten wij echt bevechten in de raad. We hebben gelukkig een progressief college, maar als je niet oppast gaat woningbouw boven groen.’ Van het luchtkwaliteitsprobleem is iedereen na dat kaartje wel doordrongen. Van noodzakelijk groen minder. ‘Als je dat moet afwegen tegen nieuwe bedrijventerreinen, of het feit dat je ook met de auto naar de stad moet kunnen blijven gaan, dan verlies je het toch nog. Hier is de Partij van de Arbeid ook niet altijd even helder in, hoor. Wij zijn geen groene partij. Althans, dat is niet het eerste waar je aan denkt als je PvdA stemt.’

CENTIMETER VERSCHUIVEN Binnenkort komt er een prachtige unieke locatie in de binnenstad van Tilburg vrij. Twee jaar geleden lag er een ‘eerste visie’ en werden er op hoofdlijnen afspraken gemaakt over ‘zoveel woningen,

Wat te doen? Neem contact op met de

zoveel kantoren, zoveel parkeerplaatsen en zoveel groen’. Marieke: ‘Ik heb toen al gezegd: dat groen is voor ons keihard. Dat moeten we straks in de plannen terugzien! Ik had al een amendementje (wijzigingsvoorstel.DW) voorbereid en dacht: als ik niet voldoende toezeggingen krijg, dan dien ik het in. Maar de wethouder zei met haar mooie blauwe ogen: mevrouw Moorman, ’t komt goed met dat groen! Twee maanden geleden ligt het eerste uitwerkingsplan er en er is geen groen in te vinden. Toen heb ik letterlijk m’n amendement van twee jaar geleden weer uit de computer opgevist, de datum aangepast, een aantal andere fracties bereid gevonden om mede te ondertekenen en het vervolgens vast laten leggen. Dat noem ik een ‘centimeter verschuiven’, maar het is voor mij wél betekenisvol. Al is de wereld in Tilburg daarmee natuurlijk niet veranderd...’

DOORGESCHOTEN BEMOEIZUCHT ‘Soms win ik het ook níet. De APV (Algemeen Plaatselijke Verordening) is laatst aangescherpt. Daar stonden twee hele rare voorschriften in: een verbod op bedelen en een regeling die het mogelijk maakt om straatmuzikanten aan te pakken op het moment dat ze ‘overlast veroorzaken’. Wat is in hemelsnaam ‘overlast veroorzaken’? Dat vond ik echt doorgeschoten

Zoals een ander ingespannen naar een voetbalwedstrijd kijkt, volgt Marieke het politieke debat op televisie. Dat vindt ze echt genieten.

lokale afdeling van de PvdA en draag uzelf voor als kandidaat. Wellicht wordt u dan uitgenodigd voor een selectiegesprek. Hierna kunt u op de kieslijst worden geplaatst. Hoe hoger u op de kieslijst staat, hoe groter de kans dat u direct wordt gekozen als raadslid. Ook is het mogelijk om met voorkeursstemmen in de raad te komen. Hiervoor moet u als PvdA-kandidaat minimaal 25% van de kiesdeler halen. Leden van de lokale PvdA-afdeling bepalen uw plaats op de lijst tijdens een ledenvergadering.

Voorbereiden? Loop met de toekomstige fractie mee, woon fractie-, commissie- of raadsvergaderingen bij – evenals bijeenkomsten van wijken en instellingen, zoek ondersteuning (voor politieke consultatie), maak voorlopige keuzes (oriëntatie op verschillende beleidsterreinen) en lees vakliteratuur en lokale kranten! Voor meer informatie belt u met de PvdA-afdeling in uw gemeente.

mei 2005 ROOD 7

interview afwegingen te maken. Het kan best zijn als ik hier 100 mensen in de winkelstraat vraag ‘bent u tegen bedelen?’ 80 mensen ja zeggen. Dan denk ik: maar ik niet! Sterker nog, hier moet je op doorpakken. Bedelen zou niet moeten kunnen in deze tijd. Dát is waar je over moet praten. Hoe zorgen we ervoor dat deze mensen op een fatsoenlijke manier aan eten, drinken en geld komen? En dat ze worden opgevangen zodat ze niet hoeven bedelen? Die discussie wordt nogal eens vergeten.’ Mensen sterker maken, daar gelooft Marieke in. ‘Wij moeten staan voor kwetsbare mensen en die goede kansen bieden op onderwijs, werk of een fatsoenlijke uitkering. En op een goed huis om in te wonen. Maar er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de burgers zelf. Door ze sterker te maken, kunnen ze ook zelfstandig en zelfredzaam zijn. Ik ben geen betuttelend mens die alles maar wil regelen voor jan en alleman.’

‘Soms kan ik nét het verschil maken’

INHOUDELIJKE LINK

bemoeizucht van de overheid! En ook op verkeerde dingen. Wie heeft er nou last van een bedelaar? Je kunt ze hier op één hand tellen, hoor. Ik heb geprobeerd met amendementen die bepalingen niet op te laten nemen in de APV, maar ben daarbij gestrand op de toch conservatieve meerderheid die wij hier bij tijd en wijle hebben. Dan baal ik weer. Denk ik: hè… Maar goed, vanaf 1 april kan er dus niet meer gebedeld worden in Tilburg!’

HYPE ‘We hebben onze mond vol van veiligheid. Dat is hét item op dit moment in politiek Nederland en politiek Tilburg. Geen trend maar een hype! Deels terecht. Maar we schieten er echt in door! Zo’n verbod op bedelen… De VVD beweert met droge ogen dat mensen zich bedreigd voelen door bedelaars. Dit is teveel van het goede. En ik vind dat je ook af en toe de andere kant moet laten zien. Het heeft te maken met het beschermen van de zwakkeren in de samenleving. Dat zíjn bedelaars. En een Roemeens straatstrijkje? Laat die toch lekker spelen. Wie heeft daar nou last van? Ik probeer met een sociaal-democratisch hart mijn keuzes en

De landelijke politiek is grootser en meeslepender dan de lokale. Marieke: ‘Een huilende Thom de Graaf hebben we hier niet.’ De kwaliteit van het debat in de Tweede Kamer is ook beter dan in de Tilburgse gemeenteraad. Maar inhoudelijk is er wel een link. ‘Wij zijn de Tilburgse PvdA met relaties in Den Bosch (Provinciale Staten. DW) en Den Haag. Onze statenleden weten ons heel goed te vinden en andersom ook. Jan Boelhouwer, ons Tilburgse Kamerlid die ook vaak meegaat op werkbezoek, zien wij hier regelmatig. En die kunnen we ook bellen. Het is niet zo dat ik elke dag de website van de landelijke PvdA raadpleeg om te kijken wat voor standpunt ik nu weer in moet nemen. Dat wordt toch echt heel erg hier in Tilburg bepaald. Maar als het er echt op aan komt, zijn wij echte sociaal-democraten!’ Marieke is binnen de gemeenteraad lid van de commissie Fysiek (ruimtelijke ordening, woningbouw, groen, verkeer en vervoer, duurzaamheid en milieu) en Modern Bestuur (financiën en belastingen, bestuurlijke vernieuwing, onderzoek onder burgers, bewonersparticipatie en veiligheid). ‘Ik ben een amateur, gewoon een goedwillende burger die een beetje vrije tijd stopt in de raad en die een samenwerkingspartner, soms ook tegenkracht is van het college met zoveel ambtenaren achter zich.’ De gemeenteraad in Tilburg bestaat uit 39 raadsleden verdeeld over negen partijen. De PvdA-fractie is na het CDA de grootste partij in de raad met zeven leden. Marieke stelt zich voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 vol overtuiging opnieuw verkiesbaar.

LANDELIJKE BASIS VOOR LOKAAL VERKIEZINGSPROGRAMMA De voorbereidingen voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2006 zijn volop aan de gang. Kandidaatstellingscommissies zoeken talentvolle nieuwe raadsleden, maar er moet ook een nieuw lokaal verkiezingsprogramma komen. Het ‘landelijk basisprogramma’ dat in juni verschijnt, kan hierbij een prima hulpmiddel zijn. Het programma - een actueel overzicht van PvdA-denkbeelden - wordt dit voorjaar door het Centrum voor Lokaal

8 ROOD mei 2005

Bestuur (CLB) amengesteld samen met zoveel mogelijk raadsleden, wethouders, afdelingsvoorzitters en andere partijgenoten. Tijdens drie grotere themabijeenkomsten in Utrecht is gesproken over drie kernthema’s uit de lokale politiek. Eind februari stond al ‘lokaal samenleven’ centraal en op 16 april kwamen diverse ‘fysieke’ thema’s aan de orde (woningbouw, verkeer en vervoer, landelijk gebied). Op 21 mei a.s. belichten we het lokale sociaal

beleid. Parallel aan de themabijeenkomsten loopt een discussie op internet. Zo ontstaan op een interactieve manier teksten voor het landelijk basisprogramma dat op 18 juni a.s. feestelijk wordt gepresenteerd tijdens het CLBfestival in Breda. Lokale afdelingen kunnen bij het schrijven van hun eigen lokale verkiezingsprogramma hun voordeel doen met dit basisprogramma. (JJB) Kijk voor meer info op: www.lokaalbestuur.nl

Tekst Daniëlle van der Wekken Illustratie CoverMechanics

achtergrond

De gevallen burgemeester In de bloedstollende ‘Avond van Van Thijn’ maakte de gekozen burgemeester een uitglijder. De EersteKamerfractie van de Partij van de Arbeid stemde tégen het uit de Grondwet halen van de door de Kroon benoemde burgemeester, terwijl de Tweede-Kamerfractie de grondwetswijziging eerder wél steunde.

D

at de gekozen burgemeester er moest komen was van meet af aan duidelijk. Maar moest de bevolking hem kiezen of de gemeenteraad? Die vraag legde de Partij van de Arbeid in het najaar van 2004 haar leden voor. Het overgrote deel koos - conform het verkiezingsprogramma voor een door de gemeenteraad gekozen burgemeester. In beide gevallen is het noodzakelijk de Kroonbenoeming van de burgemeester uit de Grondwet te halen. De PvdA Tweede-Kamerfractie stemde vorig jaar vóór dit voorstel tot deconstitutionalisering. De Eerste-Kamerfractie stemde op 22 maart jl. tegen. De Eerste-Kamerfractie heeft de ruimte haar eigen afweging te maken als het gaat om voorstellen tot wetswijziging. Deze ruimte was haar ook nog nadrukkelijk gegeven door het congres in Delft in januari 2005. Haar specifieke taak is de uitvoerbaarheid en zorgvuldigheid van wetgeving te toetsen alvorens een nieuwe wet te bekrachtigen. In de tweede termijn van ‘De Avond van Van Thijn’ stemde de PvdA Eerste-Kamerfractie, samen met onder meer Groen Links en SP, tégen de deconstitutionalisering van de Kroonbenoeming. De fractie, onder voorzitterschap van Han Noten en met woordvoerder Ed van Thijn, had namelijk twee grote bezwaren tegen het voorstel van minister De Graaf over de rechtsstreeks gekozen burgemeester. Wanneer de deconstitutionalisering door de Eerste Kamer zou zijn aangenomen, zou de weg vrij zijn voor het voorstel dat al was ingediend in de Tweede Kamer. De Eerste Kamerfractie vreesde dat dan onvoldoende rekening gehouden zou worden met haar fundamentele bezwaren en wilde daarom, tijdens dit debat over de deconstitutionalisering al garanties van de minister. Eén bezwaar ging over de bevoegdheden van de burgemeester om de politie aan te sturen. Het tweede bezwaar betrof de uitvoerbaarheid van het wetsvoorstel: de veel te haastige invoering van de gekozen burgmeester in 2006. Temeer daar veel gemeenten nog worstelen met de gevolgen van de invoering van de Wet Dualisering. Het was dit laatste bezwaar waardoor ‘de burgemeester van De Graaf’ uiteindelijk viel. In het debat kwam minister De Graaf de Eerste-Kamerfractie tegemoet ten aanzien van de ‘politiebeheerstaak’ van de burgemeester. (In deze kabinetsperiode wordt geen besluit genomen om deze taak van de burgemeester te wijzigen.) Op het tweede punt liet De Graaf het echter afweten. Hij hield halsstarrig vast aan invoering van de direct gekozen burgemeester in 2006 in de grotere gemeenten. Hierop deed de PvdA-senaatsfractie een tegenbod: in alle gemeenten zou in ieder geval in 2010 de burgemeester door de bevolking worden gekozen en de gemeenten zouden zelf mogen beslissen of ze toe zijn aan een invoering in 2006. De Graaf bleek onvermurw-

baar. En de verwerping van de deconstitutionalisering was een feit. De gekozen burgemeester maakte zijn uitglijder. De volgende dag trad De Graaf af als minister. De opstelling van de PvdA in de Eerste Kamer was daarvoor niet de doorslaggevende reden. Daar was het kabinet Balkenende zélf debet aan. Binnen de coalitie kreeg hij geen steun voor een ander D66-kroonjuweel dan de gekozen burgemeester: het kiesstelsel. Met het opstappen van De Graaf was van het ene op het andere moment het voortbestaan van de regering onzeker. De regeringspartijen CDA, VVD en D66 gingen noodgedwongen op de vooravond van Pasen aan de onderhandelingstafel zitten. Al na een dag vergaderen werd het Paasakkoord gepresenteerd. In dat akkoord spraken de regeringspartijen af dat er extra geld zou komen voor onderwijs, dat de publieke omroep zou worden herzien en dat bestuurlijke vernieuwing zou worden ‘onderzocht’. Maar het akkoord bevatte ook het plan om de direct gekozen burgemeester in de Grondwet op te nemen. De oppositie reageerde hier uiterst kritisch op. Het voorstel om de direct gekozen burgemeester in de Grondwet op te nemen noemde Wouter Bos een ‘zelfmoordstrategie’. ‘Als er werkelijk een grondswetvoorstel komt, dan stemt de PvdA tégen!’ Het kabinet zou volgens Bos correct handelen als zij eerst de passage waarin staat dat de burgemeester door de Kroon wordt benoemd uit de Grondwet schrapt. Daarna kunnen de verschillende partijen in hun verkiezingsprogramma’s uitleggen op welke wijze zij de burgemeester willen laten kiezen: door de gemeenteraad of door de burger. ‘En daar voeren we vervolgens campagne over, waarna in de formatie alles ordentelijk wordt geregeld wat nu niet geregeld werd.’ Anderhalve week na de Avond van Van Thijn besloten zo’n 2500 D66leden over de toekomst van Nederland tijdens een door D66-fractievoorzitter Boris Dittrich ingelast congres. Drie dagen tevoren was alvast een nieuwe minister voor Bestuurlijke Vernieuwing benoemd: partijvoorzitter en burgemeester van Wageningen Alexander Pechtold, die moest proberen wél voor elkaar te krijgen wat zijn voorganger De Graaf niet was gelukt: een breed draagvlak creëren voor de door de bevolking gekozen burgemeester. Hoe onbevredigend de congresgangers de inhoud van het Paasakkoord ook vonden, zij stemden met een tweederde meerderheid voor continuering van de regeringsdeelname. De coalitie was voorlopig ‘gered’... (DW)

mei 2005 ROOD 9

PvdA Projectgroep presenteert rapport voor nieuw zorgbeleid

Tekst Bas den Herder, Ottolien van Rossem Foto Hollandse Hoogte

Gymlessen weer verplicht en waarschuwingen op snackautomaten die een vette hap aanbieden. Geen utopie, maar spoedig werkelijkheid als het aan de leden van de PvdA Projectgroep Zorg ligt.

Concurrentie in zorg kan stimulans zijn

H Steven de Waal, voorzitter PvdAProjectgroep Zorg: ‘Laat gemeenten en zorginstellingen de zorg zelf organiseren.’

et onlangs verschenen rapport Zorg voor een gezond leven bevat 40 pagina’s ideeën voor een nieuw gezondheidszorgbeleid. Variërend van praktische maatregelen tot meer algemene principes, zoals een burgerhandvest waarin vermeld staat wat burgers mogen verwachten van een zorginstelling. Rood interviewde de voorzitter van de Projectgroep en vroeg drie betrokkenen om hun mening. De Projectgroep Zorg, onder leiding van Steven de Waal, bestaat uit politici, deskundigen en direct betrokkenen. De Waal is organisatieadviseur en lid van het partijbestuur. Sinds de samenstelling, eind 2003, heeft hij met zijn commissie onderzocht wat er beter kan én moet in de gezondheidszorg. Inmiddels is een tweede rapport gepubliceerd en hoopt hij op een levendig debat binnen de PvdA. Aan aanknopingspunten geen gebrek: de commissie breekt een lans voor een meer inkomensafhankelijke premie en voor een brede basisverzekering. Daartegenover staat dat wie zijn auto wegens ouderdom aan de kant zet, de vervangende scootmobiel ook zelf moet betalen. Of idealisme en realisme hand in hand kunnen gaan, moet blijken tijdens discussieavonden op diverse plaatsen in het land. (Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het kenniscentrum, 020-5512155, of via: www.pvda.nl/kenniscentrum.)

SCHRIKBEELD Tijdens deze avonden zal De Waal vaak geconfronteerd worden met vragen over marktwerking. In het rapport wordt namelijk voorzichtig gepleit voor het invoeren van gereguleerde marktwerking in een deel van de zorg. De aanpak van de huidige regering is echter een schrikbeeld voor De Waal: ‘Laat duidelijk zijn dat we grote bezwaren hebben tegen hoe het nu gebeurt. Als het zo moet, hoeft het van ons niet. In december stemde de fractie ook tégen de zorgverzekeringswet.’ Er is in het nieuwe systeem dat het kabinet voorstaat één premie, en er wordt achteraf pas gecompenseerd voor inkomensverschillen. ‘Dat is een verschrikkelijk omslachtig systeem. Bovendien zijn daarvoor 600 nieuwe ambtenaren nodig,’ aldus De Waal. Bezwaar is verder dat gezondheidszorg bij de huidige wijzigingen niet meer publiekrechtelijk is, en daarom op allerlei manieren beïnvloed kan worden door Europees recht. Ook is het niet duidelijk voor welke vormen van zorg die marktwerking nou eigenlijk geldt, en hoe de overheid monopolies en kartelvorming wil voorkomen. ‘Maar het belangrijkste is, vinden wij, dat het niet solidair is met de kwetsbaren in de samenleving,’ zegt De Waal, ‘terwijl de burger gezondheidszorg belangrijk vindt en daarin ook solidair wíl zijn.’ Máár: concurrentie in de zorg kan ook een stimulans zijn. ‘Dokters

Rood sprak mensen die in in hun werk de gevolgen van de aanbevelingen van de projectgroep aan den lijve kunnen gaan ondervinden.

Ongezond eten op scholen verbieden: wat vindt een CON-RECTOR hiervan?

Marktwerking en preventie: hoe denkt een HUISARTS hierover?

Adriaan Miltenburg (58), conrector op het Christelijk Gymnasium Utrecht: ‘De grap is dat het niet belangrijk is wat wíj ervan vinden, maar wat de leerlingen ervan vinden! De leerlingen stemmen hierin ‘met de voeten’; ze gaan naar de Albert Heijn als wij niet verkopen wat zij willen. Appels blijven allemaal liggen. We verkopen nu sinds een half jaar saucijzenbroodjes. Ik ben er tegen, maar de leerlingen bleken allemaal erg vóór. Bij de saucijzenbroodjes geldt ‘op is op’ en dat betekent ongeveer 60 broodjes voor 800 leerlingen. Er zijn scholen waar de kantine een complete winkel is, met bitterballen en kroketten. En hoe ver moet je gaan? Krijgt de ijs-

Dr. H.M. Pieters (55), hoofd van de huisartsenopleiding in het Utrechts Medisch Centrum: ‘Marktwerking werkt niet in de zorg. Dat vinden de meesten van mijn collega’s met mij. Het is de vraag of patiënten weten waar ze de beste kwaliteit zorg kunnen vinden en of ze dan voor het beste prijskaartje naar bijvoorbeeld Emmen moeten reizen. De aandacht moet niet uitgaan naar het prijskaartje of naar concurrentie, maar naar kwaliteitsfactoren. En ik geloof er niets van dat patiënten kwaliteit krijgen geleverd voor een lage-

10 ROOD mei 2005

re prijs. Bovendien is zorg in de eigen regio belangrijk; zorg op maat in de buurt, dat bereik je niet door artsen te laten concurreren.’ Over de extra aandacht voor preventie: ‘Huisartsen doen al veel aan preventie, we spreken de patiënt aan op schadelijk gedrag als roken, benadrukken het gevaar van overgewicht en het belang van bewegen. Maar ik vraag me af wat de meerwaarde is van de richting die ze nu opgaan met preventie. In Amerika doen ze al veel aan preventie, maar je ziet daar de meeste mensen met overgewicht! Is het al die extra aandacht aan preventie wel waard? Het is de vraag of mensen het oppakken.’

zullen meer druk voelen. Mensen weten beter wat ze aan een ziekenhuis hebben.’ In het zorgrapport wordt vastgehouden aan de keuze voor meer marktwerking in de basisverzekering. De Waal: ‘90% van de curatieve zorg zullen we nog lang niet onderbrengen onder marktwerking. Het kan alleen bij zogeheten electieve zorg. Zorg waarbij duidelijk is dat je ziek bent, maar je de tijd hebt om om je heen te kijken. Die categorie zorg kan baat hebben bij marktwerking. Dat argument houd ik overeind, ook binnen de partij.’

TWEE SYSTEMEN De belangrijkste grote wijziging die de projectgroep voorstaat is een vereenvoudiging van het verzekeringsstelsel. Alle zorg wordt dan verzekerd via nog maar twee systemen: de landelijke basisverzekering voor de ‘cure’ - curatieve zorg gericht op genezing en behandeling - en een Wet Maatschappelijke Zorg voor de ‘care’, de langdurige verzorging en verpleging. Daarvan vindt de uitvoering op gemeentelijk niveau plaats. Aanvullingen met betrekking tot wonen, mobiliteit en activiteiten worden onderdeel van de eigen keuze van de gemeente. De Waal denkt dat deze nieuwe tweeledige structuur in de praktijk goed uit kan pakken, en hoopt dat het accent op preventie komt te liggen: ‘Daar is een wereld te winnen. De sociaal-economische

coman ook een straatverbod? De kinderen gaan naar buiten, hoe goedkoop wij onze gezonde waar ook maken. Moet je al het snoep verbieden? En cola? Rijstcrackers zijn nogal moeilijk in een automaat te stoppen. Leerlingen gaan gewoon naar de dichtstbijzijnde winkelstraat. Je bent als school geen eiland!’

Er zijn ook positieve geluiden: wat vindt de DIRECTEUR VAN HET NPCF van marktwerking in de zorg? Iris van Bennekom (42), directeur van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, een samenwerkingsverband van patiënten: ‘Het idee van marktwerking vindt de NPCF niet slecht. Het huidige systeem is behoorlijk vastgelopen, heeft (te) lange wachtlijsten en levert te

verschillen in gezondheid zijn groot. Leefgedrag is daarvan de basis en daar gaat het in Nederland niet goed. Er is nog steeds een ongehoord verschil in levensverwachting afhankelijk van waar je opgroeit. Mede daarom pleiten we voor een inkomenssolidaire premie. De aandacht is nu teveel gericht op de cure. Binnen dit kabinet moet men meer naar care kijken, zeker gezien de vergrijzing. Er is nog niet in de wet vastgelegd waar je recht op hebt als burger.’ Een opvallend idee is de ‘Michelingids’ waarin met een sterrensysteem gemeten wordt hoe goed zorgaanbieders en zorgverzekeraars het doen. Dit is een ‘prikkel tot kwalitatieve verbetering’, in de woorden van De Waal. ‘Hierbij kunnen kleine ziekenhuizen bijvoorbeeld hun bestaansrecht bewijzen.’ Leidt dit niet tot ongelijkheid? Nee, zegt De Waal, dat hangt van het verzekeringssysteem af. Maar alle zorg die beschikbaar is, moet van fatsoenlijke kwaliteit zijn. Immers, niet iedere patiënt verandert gemakkelijk van zorgaanbieder. Het rapport pleit voor kwaliteitstoezicht met tanden, in zowel de cure als de care. ‘Dat begint met boetes, maar indien nodig kunnen bestuurders en toezichthouders die wanprestaties leveren ook onder curatele geplaatst of zelfs weggestuurd worden.’

LOKALE VRIJHEID Voor het plaatselijk bestuur is ook een grotere rol weggelegd: ‘We denken de boel op regionaal niveau te vereenvoudigen door de ‘regionale indicatie’ op te heffen en de gemeenten voortaan zelf, samen met de zorginstellingen, de zorg te laten organiseren. Dat leidt tot meer samenhang in het gemeentebeleid. De verpleging en verzorging, ook de langdurige, moet meer integreren in de samenleving. Er is ook meer democratische verantwoording. Wie ontevreden is, kan de gemeenteraad en de wethouder daarop aanspreken.’ Het rapport beoogt een vereenvoudiging van regels, meer vrijheid voor ondernemerschap, én een betere bescherming van de rechten van de patiënt. De vraag is nu hoe de rest van de partij het zal ontvangen. Na de nodige discussie zullen uiteindelijk op het eerstvolgende partijcongres besluiten over het rapport worden genomen.

weinig kwaliteit voor het vele geld dat in de zorg gestopt wordt. Een ziekenhuis verdient nog steeds meer aan een knieoperatie met enkele ligdagen dan aan een klantvriendelijkere endoscopische operatie waarbij de patiënt snel naar huis kan. Niemand heeft inzicht in de prijs van een behandeling waardoor er geen prikkels zijn om tot een goede prijs/kwaliteit verhouding te komen. De premiebetaler betaalt maar heeft geen invloed op het product. Overigens betekent keuzevrijheid geen keuzedwang! Patiënten die zelf niet willen kiezen, kunnen hun belangen laten behartigen door hun verzekeraar. Deze moet de zorg inkopen die patiënten willen. Als ze dat niet doen, gaan patiënten naar een andere verzekeraar. Daarom is het zo belangrijk dat verzekeraars acceptatieplicht hebben. Er móet een nieuw zorgstelsel komen, maar wel met

inachtneming van een aantal criteria, bijvoorbeeld: behoud van solidariteit, individuele keuzevrijheid, kwaliteit van zorg en het recht op zorg. Aan marktwerking zijn kansen en risico’s verbonden voor patiënten. Door voorwaarden te stellen richting de minister proberen we de risico’s voor patiënten zo klein mogelijk te houden. Wij verwachten niet dat zich in Nederland ‘Amerikaanse toestanden’ zullen gaan voordoen gezien de acceptatieplicht, een redelijk basispakket voor noodzakelijke zorg en het behoud van solidariteit. Bovendien zal de beoogde marktwerking zich vooral voordoen op het terrein van de eenvoudige en planbare zorg zoals heup-, knie- en staaroperaties. Niet op het gebied van de acute en topklinische zorg.’

mei 2005 ROOD 11

kort

5 vragen aan…

M.m.v. Lianne Raap, Michiel Reijnen, Daniëlle van der Wekken Foto Hollandse Hoogte

Tekst Bas den Herder Foto Tessa Posthuma de Boer

Met Kok: documentaire en boek ‘De documentaire Met Kok leidt je langs belangrijke momenten in onze recente geschiedenis. Want Kok was overal bij.’ Regisseur Ireen van Ditshuyzen van IdtVDITS wilde van oud-vakbondsbestuurder en –premier Wim Kok zelf horen hoe hij terugkijkt op de gebeurtenissen in zijn leven, en filmde daarnaast waar hij nu mee bezig is. Het resultaat is de ruim een uur durende documentaire Met Kok waarin aan de hand van documentairemateriaal en unieke archiefbeelden een beeld wordt geschetst van een man die altijd zo vanzelfsprekend aanwezig was dat het wonderlijk is dat men zo

OPROEP AAN ROOIE VROUWEN Bent u een van de vrouwen die actief was bij de Rooie Vrouwen in het oude gewest Noord-Holland-Zuid en heeft u zin om elkaar weer eens te zien en bij te praten? Of kent u iemand? Neemt u dan contact op met Elisabet Goedhart, Hilversum (voorheen Huizen). Email: [email protected]. Bij veel reacties wordt er een reünie georganiseerd!

weinig van hem weet. Meer dan een kwart eeuw heeft oud-PvdA-leider Kok een gezichtsbepalende rol gespeeld in het maatschappelijke en politieke leven in Nederland. In plaats van in 2002 een waardig afscheid te krijgen, werd zijn aftreden overschaduwd door de kwestie Srebrenica. Tegelijk met de documentaire van Van Ditshuyzen werkten de historici Piet de Rooij en Henk te Velde aan een boek met dezelfde titel. Hun interviews met Wim Kok vormen ook een onderdeel van het materiaal voor de documentaire. Sinds april 2003 is Kok minister

van Staat. Hij is adviseur van de Europese Commissie over de uitbreiding van de Europese Unie én lid van de Raad van Commissarissen van onder meer KLM, ING Bank, de Anne Frank Stichting, het nationale Ballet en TPG Post. De documentaire Met Kok (70 min.) wordt uitgezonden op woensdag 11 mei a.s. om 20.50 uur op Nederland 3. Het gelijknamige boek verschijnt een week eerder bij uitgeverij De Wereldbibliotheek. Omvang: 240 pagina’s; prijs: ca.14,50 euro. Meer informatie over de documentaire: documentaires.vara.nl en www.idtv-dits.nl.

Conferentie Verzetsbewegingen Oost-Europa De Alfred Mozer Stichting nodigt U van harte uit bij de conferentie Wave of Resistance waarin de rol van maatschappelijke bewegingen bij politieke revoluties in Oost-Europa centraal staat. De Servische beweging Otpor (‘verzet’) was de eerste die erin slaagde met eenvoudige, originele en humoristische acties de angst en apathie van de Servische bevolking weg te nemen en hen aan te sporen om tégen Milosevic te stemmen. Ook de Georgische beweging Kmara (‘genoeg’) en de Oekraïense beweging Pora (‘het is tijd’) gebruikten deze methodes en hebben met het concept van geweldloos verzet een politieke omwenteling in hun land teweeggebracht. Activisten van deze bewegingen nemen samen met experts op het gebied van democratisering deel aan het debat. U bent uitgenodigd mee te doen. ’s Ochtends is er een documentairefestival. Datum: 14 mei 2005, locatie: de Balie, Amsterdam. Voor meer informatie: www.alfredmozerstichting.nl en www.pvda.nl

14 mei: Wereldwinkeldag Op 14 mei vindt de jaarlijkse internationale Wereldwinkeldag plaats. Wereldwinkels verkopen cadeaus en levensmiddelen uit andere culturen van over de gehele wereld. De producten zijn gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten - zoals zilversmeden, pottenbakkers en koffieboeren - er een rechtvaardige prijs voor krijgen, kunnen ze een menswaardig bestaan opbouwen. Dit jaar staat de Wereldwinkeldag in het teken van de kinderarbeid, omdat in de cacao-industrie helaas nog heel veel kinderarbeid bestaat. De Wereldwinkel verkoopt – uiteraard – chocola, bonbons en hagel12 ROOD mei 2005

slag, waar geen kinderarbeid aan kleeft. PvdAKamerlid Thea Fierens, sinds vorig jaar voorzitter van de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels: ‘Het gaat erom eerlijke handel te bevorderen. Hiervoor zijn we bezig de winkels steeds meer te professionaliseren en de kwaliteit van het aanbod verder te verhogen. Iedereen kan bijdragen aan een menswaardiger bestaan voor veel mensen door eens een kijkje te nemen bij een van de 400 Wereldwinkels die Nederland telt!’ Voor meer informatie en een winkel bij u in de buurt: www.wereldwinkel.nl

PETER VAN DER VELDEN (50) was eerder burgemeester van Emmen, Bergen op Zoom, Rosmalen en Nieuw-Ginneken, en is nu burgemeester van Breda. Op jonge leeftijd werd hij lid van de PvdA nadat hij tijdens zijn werk in de ijzergieterij van Bergen op Zoom met sociale misstanden werd geconfronteerd. Inmiddels is hij vice-voorzitter van het partijbestuur en voelt hij zich nog steeds goed bij de veranderingen binnen de PvdA.

1 Typisch Peter…? Politiek Forum Het Politiek Forum van de PvdA kwam zaterdag 19 maart jl. bijeen in Utrecht. Na een lunch met TweedeKamerleden, voerden de forumleden goede inhoudelijke discussies over de WMO en antiterrorismemaatregelen. Het grootste deel van de bijeenkomst werd besteed aan de eerste bespreking in de partij van het rapport De Leidende Burger (PvdA-projectgroep Democratie en Bestuurlijke Vernieuwing). Dit rapport, geschreven onder leiding van Rudy Andeweg, doet voorstellen voor vernieuwing van de democratie waarbij het centrale uitgangspunt is dat de burger meer te zeggen krijgt. Het Forum besprak twee onderwerpen uit het rapport: het kiesstelsel en de bestuurslagen. Een ruime meerderheid van de leden van het Politiek Forum bleek het voorstel van de projectgroep-Andeweg voor een kiesstelsel met verzwaarde voorkeursstem te steunen. Minder enthousiast waren de forumleden over het voorstel om de provincie als bestuurslaag op te heffen. De meerderheid van de aanwezigen vond de geschiedenis en de culturele identiteit van de provincie hiervoor te belangrijk. Het Politiek Forum vormt een arena voor debat en zorgt voor een verbinding tussen politici en leden uit verschillende lagen van de partij. Het volgende forum vindt plaats op 11 juni op Hogeschool Domstad in Utrecht. Een uitgebreid verslag van de bijeenkomst vindt u op: www.pvda.nl>partij en leden> vereninging>Politiek Forum.

‘Ik wil soms teveel tegelijkertijd. Ik houd van resultaten, niet alleen van plannenmakerij. Burgers waarderen het dat ik aandacht aan ze besteedt en serieus met hun problemen omga. Maar ik heb te weinig tijd om alles te doen wat ik zou willen.’

2voorWaar moet meer aandacht komen binnen de politiek? ‘De politiek moet meer openstaan voor veranderingen in de samenleving. Maak meer gebruik van de expertise die er al is, wees niet bang voor onorthodoxe vormen van democratie. Ga als politicus de wijken in, zoek samen met je burgers naar oplossingen. Politici moeten niet besturen vanuit een ivoren toren.’

3 Hoe scheid je politiek en privé? ‘Tja, dat is niet altijd gemakkelijk. Als het gaat om het spel in de ‘arena’ van de gemeenteraad, of een stevig debat, dan lukt me dat prima. Het is wel een baan die ook in het weekend verplichtingen oplevert. Toch lukt het me om er zaterdagmiddag met vrouw en dochtertjes tussenuit te gaan. In het café ben je dan snel in gesprek. Burgers zien je vaak als personificatie van het lokaal bestuur.’

4 Waar heb jij slapeloze nachten van? ‘Die heb ik vooral als ik geconfronteerd word met zwaar menselijk leed. Veroorzaakt door criminaliteit, rampen, een ongeluk… Er gebeuren gewoon verdrietige dingen waar je niets aan kunt doen. Dat komt bij mij heel stevig binnen, dat machteloze gevoel.’

5 Wat zijn je ambities? ‘Om mensen uit de samenleving te ontmoeten, ideeën te ontwikkelen en die ook uit te voeren. Breda is ongelofelijk dynamisch. Ik wil de stad op de kaart zetten, de dialoog met omliggende gemeenten aangaan. Breda moet de trekker zijn van de economische ontwikkeling in de regio. De aansluiting op de Hogesnelheidslijn jaagt dit proces aan. Verder zie ik wel wat op mijn pad komt. Persoonlijke ambitie is natuurlijk dat geest en lichaam goed genoeg blijven om dit ambt te kunnen blijven vervullen.’

mei 2005 ROOD 13

MEDIA

OP PVDA PLATFORM KOMEN PARTIJDEBAT,

De oudedagvoorziening. Een politiek gevoelig onderwerp. Regelmatig komen onderwerpen als (pre-)pensioen en de pensioengerechtigde leeftijd in het nieuws en deze discussies veroorzaken doorgaans veel commotie. Zo ook in mei 2003, toen de coalitiepartijen overwogen de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen. (Trouw, 05-02-2003)

AOW-leeftijd naar 67 jaar Coalitiepartijen overwegen langer werken om de vergrijzing betaalbaar te houden. Werknemers moeten van het nieuw te vormen kabinet van CDA, VVD en D66 mogelijk langer doorwerken. Uit de presentatie van hun voornemens blijkt dat de drie partijen overwegen de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen naar 67 jaar. Sinds de invoering hebben mensen recht

op AOW als ze 65 jaar worden. Maar de groep ouderen wordt relatief steeds groter. Daar staan te weinig werknemers tegenover die de kosten via hun premies kunnen betalen. Langer doorwerken zou een oplossing kunnen zijn, aldus de drie partijen. Eerder pleitte de werkgeversorganisatie VNONCW al voor het stapsgewijs verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd.

Gezamenlijk sparen voor je oude dag is een aantrekkelijke vorm van solidariteit: het scheelt je een hoop zorgen en met lage kosten kun je een hoog rendement halen. In 2040 zijn echter alle babyboomers met pensioen en tegenover elke 65-plusser staan dan nog maar tweeëneenhalf werkenden die maandelijks premie betalen, tegenover vijf nu.

AOW: een droomregeling In het buitenland zal met enige verbazing worden gekeken naar de discussie in Nederland. Wat elders als het ultieme ideaal geldt, is hier namelijk al sinds jaar en dag verwezenlijkt: een bescheiden collectieve AOW-regeling, aangevuld met pensioen waar een levenlang voor is gespaard en belegd en waarvan de hoogte samenhangt met het verdiende salaris-dat wil zeggen: de maatschappelijke prestaties door het leven heen. Vlekkeloos is het systeem niet, maar dat is geen enkel stelsel. Dat ouderen zelf geen AOW-premie betalen, mag best eens ter discussie worden gesteld. Maar om de AOW zelf ‘op maat’ te gaan maken? De regeling is nu een droom: omdat enkel leeftijd geldt als criterium, is er weinig tot geen fraude mogelijk en is de afhandeling soepel. Het ambtenarenapparaat dat nodig zou zijn om een

AOW op maat, met alle bijbehorende inkomens- en vermogenstoetsen, uit te voeren, is weinig minder dan een nachtmerrie. Discussies over de oudedagvoorziening in Nederland zijn gewenst en noodzakelijk, al was het maar omdat er altijd wat te verbeteren valt. Maar laten we de senior niet met het badwater weggooien.

NB. Bovenstaande passages zijn slechts gedeeltes van de volledige artikelen. 14 ROOD mei 2005

m.m.v. Michiel Reijnen, Tessel Schouten foto’s Hollandse Hoogte

A

ls er niets aan het huidige stelsel verandert, dreigen de tegoeden van de pensioenfondsen en verzekeraars op te raken en zal de AOW-premie voor werkenden moeten verdubbelen. Zo wordt het dus een probleem van de jongeren van nu.

AOW

Ook in februari stond de AOW weer volop in de belangstelling: het Centraal Planbureau stelde dat de AOW als algemene voorziening ter discussie kan worden gesteld, omdat een groot deel terechtkomt bij mensen die voldoende draagkrachtig zijn (de koningin ontvangt bijvoorbeeld ook AOW). Trouw besteedde hier op 1 maart een hoofdredactioneel commentaar aan.

platform

BELANGENGROEPEN EN REGULIERE MEDIA BIJ ELKAAR. DEZE KEER: DE OUDEDAGVOORZIENING

PvdA Tweede-Kamerlid Staf Depla en woordvoerder Pensioenen denkt dat de problemen met de AOW relatief eenvoudig kunnen worden opgelost. Ten eerste door de overheidsfinanciën op orde brengen, zodat we in 2040 geld kunnen besteden aan de AOW in plaats van aan rente op de staatsschuld. Ten tweede door ook gefortuneerde ouderen via de belasting mee te laten betalen aan de AOW. Depla: ‘Het is logisch dat de ouderen die dat kunnen, ook meebetalen. Het zou toch raar zijn als de kleiner wordende groep jonge mensen met een bescheiden salaris steeds meer aan premies gaat betalen, terwijl rijkere ouderen niets bijdragen.’ Remy Wilshaus, voorzitter van de Jonge Socialisten binnen de PvdA (JS), is het in grote lijnen eens met Depla eens, al is er één groot verschil. De JS wil dat de uitkering van de AOW afhankelijk van iemands draagkracht is. Wilshaus: ‘Mensen die goed rondkomen van hun aanvullend pensioen hebben een basisuitkering als de AOW helemaal niet nodig.’ Depla wil deze solidariteit juist in standhouden, omdat de verzorgingsstaat alleen op een brede steun kan rekenen als van sommige regelingen iedereen kan profiteren. Daarnaast denkt Depla dat een inkomensafhankelijk AOW inefficiënt is. Als de AOW voor mensen met een hoog inkomen wordt afgeschaft, zullen mensen steeds meer zelf gaan sparen. Hiermee worden ze veel kwetsbaarder voor bijvoorbeeld een beurscrash.

PENSIOENEN Depla ziet wel een probleem op het gebied van de pensioenen. In de jaren negentig schoten de aandelenkoersen omhoog en

Wie betaalt onze oude dag? leek een financieel gezonde oude dag voor iedereen gegarandeerd. In dit optimisme hebben werkgevers en werknemers te weinig pensioenpremies afgedragen en heeft de overheid zelfs reserves aangetast. Toen de beurskoersen zakten, bleek dat er te weinig geld over was om op de lange termijn een welvaartsvast pensioen te garanderen. Bedrijven beschikten niet meer over de middelen om bij te springen. De vraag is wie dit nu moet gaan doen. Een vraag waar geen gemakkelijk antwoord op te vinden is. Depla: ‘Schuif je het probleem door naar de toekomst in de hoop dat het beter wordt, of probeer je het gat nu aan te vullen? Lastig, omdat je dan meteen de premies voor de werkenden enorm moet verhogen, waarmee de koopkracht van zowel werkenden als 70-plussers erg daalt. Of kies je voor een manier van echt samen verzekeren, waarbij iedereen deelt als het goed gaat, maar ook iedereen inlevert als het allemaal wat tegenzit? Ik heb eerlijk gezegd niet meteen een antwoord op deze vragen. Het klink misschien wat flauw, maar het beste wat we om te

beginnen kunnen doen, is het debat hierover op gang brengen. In Europa is iedereen terecht jaloers op ons pensioenstelsel. We moeten de discussie daarom zorgvuldig voeren, zodat deze profijtelijke vorm van solidariteit, die me zeer aan het hart ligt, niet ter discussie komt te staan.’

en voor jongeren die hard tegen de generatie babyboomers aanschoppen. Het lijkt wel of de inhoudelijke discussie niet interessant genoeg is. Toch gaat het daarom en niet om een kunstmatig conflict tussen jong en oud. Het gaat ons om de tegenstellingen tussen arm en rijk, daar willen we iets aan doen.’

Wilshaus sluit zich hier volledig bij aan: ‘In de media is er vaak veel aandacht voor degene die het hardste schreeuwt

U

Discussier mee op www.pvda.nl > forum

DE OUDEDAGVOORZIENING In Nederland ontvangt iedereen vanaf zijn 65ste verjaardag een maandelijkse AOW-uitkering. Of je nu wel of niet gewerkt hebt en of je nu wel of niet een aanvullend pensioen hebt opgebouwd. De Algemene Ouderdoms Wet (AOW) is in 1957 onder minister-president Drees in werking getreden. De AOW is een collectief basispensioen, beschikbaar voor elke Nederlander vanaf 65 jaar. De regeling is inkomensonafhankelijk: iedereen krijgt, onafhankelijk van zijn of haar draagkracht, hetzelfde basisbedrag. Iedereen die in Nederland inkomensbelasting betaalt en nog geen 65 jaar of ouder is, draagt via premies bij aan de AOW. Dit wordt het omslagstelsel genoemd. Naast de AOW kunnen werknemers zich collectief of particulier bijverzekeren voor een aanvullend pensioen

mei 2005 ROOD 15

De aarde warmt op, met desastreuze gevolgen

actueel

Tekst Michiel Reijnen, Tessel Schouten Foto’s Tessa Posthuma de Boer

Het is wachten op een ramp als in 1953 Je kúnt een hybride auto kopen. Toyota heeft er een gemaakt. Je kúnt ook het licht netjes uitdoen als je een kamer verlaat en de verwarming standaard drie graden lager zetten. Te weinig mensen doen het en te weinig mensen willen weten hoe erg dat is. Valt het klimaat wel te managen met zoveel onwilligheid? En neemt de PvdA straks de politieke verantwoordelijkheid voor de onplezierige consequenties? Deze vraag moet met een duidelijk ‘ja’ worden beantwoord, want als we nu niets doen zijn de consequenties in 2050 veel erger. En dan is het te laat.

H

et klimaat is op drift. Het is te warm en als we niet heel snel iets doen, stijgt de zeespiegel in de komende eeuw een meter en blijft daarna doorstijgen. Rood tekende een gesprek op over klimaatbeheersing. Een gesprek tussen drie experts:

Diederik Samsom, PvdA TweedeKamerlid, stralingsdeskundige en woordvoerder milieu, energie en duurzame ontwikkeling, Heleen de Coninck, werkzaam bij Energieonderzoek Centrum Nederland en een van de redacteuren van het WBS-rapport Energieopties voor de 21e eeuw, en Dick Kroon, hoogleraar mariene geologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, onlangs in het nieuws met een desastreuze klimaatvoorspelling bij ongewijzigd beleid.

SLACHTOFFERS VAN LUCHTVERVUILING Kroon: ‘Die Toyota is prachtig, ik wil er wel een. Ik heb veertien jaar in Schotland gewoond en ben sinds twee jaar weer terug in Amsterdam. De stad is druk geworden en de files op de ring zijn echt vies! Het zou wel helpen als iedereen zijn of haar auto vervangt door een nieuwe die zuinig rijdt. Wat niemand zich realiseert, is dat er nu al doden vallen door de luchtvervuiling.’ Samsom: ‘Ja, zo’n 5000 per jaar. Dat is meer dan tien per dag! Moet je nagaan: als er een sluipschutter zou rondlopen die tien mensen per dag doodschiet, dan zie je geen mens meer buiten!’ Kroon: ‘Dús moet de overheid maatregelen opleggen. Waarom gebeurt dat niet? En mensen worden nog boos ook als je flink waarschuwt. Ik heb boze reacties gekregen nadat ik in NOVA heb verteld dat we met een beetje pech binnen dertig jaar een enorme klimaatomslag hebben. Mensen missen het besef dat het echt fout gaat als we niets doen.’ De Coninck: ‘Het punt is dat we niet kunnen wachten tot het moment waarop het misgaat. Zodra je zeker weet dat het klimaat verandert, is het te laat om er nog iets aan te doen.’

TEMPERATUURSTIJGING ALS POLITIEKE KEUZE

Dick Kroon 16 ROOD mei 2005

Samsom: ‘Dat NOVA-optreden van Dick was de beste bijdrage aan het klimaatdebat in jaren. Het is voor het eerst dat ik in de supermarkt of bij de crèche van mijn dochter wordt aangesproken op klimaatverandering en niet op bijvoorbeeld ziektekosten. Door dat kaartje van Dick is er een soort erkenningfase aangebroken.

Dit milieuprobleem oplossen is de grootste uitdaging van deze eeuw. Maar realiseer je wel dat dit kabinet er helemaal niets van snapt. Deze bewindspersonen hebben nog niet het begin van het besef van wat er op ons afkomt. Balkenende heeft onlangs een speech gehouden, over de eeuw van zijn dochter - vrij naar Geert Mak zullen we maar zeggen - die helemaal ging over het aflossen van de staatsschuld, de veiligheid et cetera. Die man beseft niet dat z’n dochter straks niets heeft aan een gevulde schatkist in een onder water gelopen land.’ Samsom: ‘Temperatuurstijging is een politieke keuze. Er is ingezet op een temperatuurstijging van maximaal twee graden en hebben ons daarvoor een CO2-concentratie van 550 ppm (parts per million) ten doel gesteld. Maar een concentratie van 550 ppm is waarschijnlijk al te hoog. De kans dat je dan boven die twee graden uitkomt is tachtig procent. Dat is geen politiek verantwoorde keuze. Dus moeten we aansturen op 450 ppm. Het vervelende is dat er verschil is tussen haalbaarheid, wenselijkheid en politieke wil. In het heksenbrouwsel van die drie kom je niet uit waar je moreel gezien uit zou moeten komen.’ Kroon: ‘Een stijging van twee graden is te veel! Een gemiddelde temperatuurstijging van twee graden hier in Europa is gelijk aan een stijging van acht tot tien graden op de Noordpool. Dat is 125.000 jaar geleden ook gebeurd. Toen had de aarde een iets andere positie ten opzichte van de zon, waardoor de temperatuur steeg. De ijskap van Groenland smolt, en op de Noordpool smolt de permafrost (de altijd bevroren grond die zich op ca. 1/5e deel van het gehele aardoppervlak onder de opper-

vlaktelaag bevindt. MR/TS). En in de permafrost zit weer methaangas dat dan vrij de lucht in komt. Wat weer heel veel meer CO2-uitstoot veroorzaakt. Het zeeniveau is in die periode meer dan vier meter gestegen!’

SCHONE LUCHT IS SCHAARS Samsom: ‘En pas op, hoor! We kunnen niet wachten tot de fossiele brandstoffen op zijn en dan pas overstappen op schone energie.’ Kroon: ‘De voorraad schone lucht is eerder op dan de voorraad fossiele brandstoffen.’ De Coninck: ‘Toch gebeurt er wel iets, ook op het gebied van alternatieve brandstoffen. Het uitzicht op een streng klimaatbeleid en het schaarser worden van fossiele brandstoffen zorgt ervoor dat bijvoorbeeld Shell investeert in schone brandstof en nieuwe technologie. Zo helpen ze op IJsland een economie te bereiken die volledig op waterstof uit duurzame bronnen draait. Natuurlijk is dat een eiland dat kan beschikken over veel schone energie. Maar dat betekent niet dat het niet hoopgevend is. Het vergroot de kennis die elders weer kan worden ingezet.’ Samsom: ‘Zeker belangrijk. Kijk naar Vlieland. Er zijn plannen om de energievoorziening daar volledig duurzaam te maken. Maar je kunt niet wachten tot

alles zich als vanzelf verduurzaamt. Dat duurt te lang. Alles duurzaam kan heel goed. De technologie is nog niet toereikend, maar als we willen kan het. Het is een beetje een vreemde vergelijking, maar in 1942 kon niemand atomen splijten. Voor een natuurkundige was dat destijds zo ongeveer de grootste uitdaging! En anderhalf jaar later werden er niet alleen atomen gespleten, maar werd er zelfs een bom van gemaakt. En nog even later kerncentrales. Dat lukte omdat al het intellect van de wereld gedurende anderhalf jaar met een blanco cheque bij elkaar gezet is.’ Kroon: ‘En zullen we tot het écht schoon kan als stelregel nemen dat de vervuiler betaalt?’ De Coninck: ‘Dat is heel lastig, omdat klimaat daar methodologische problemen voor oplevert. Je kunt immers niet meten wie welk deeltje CO2 de lucht in blaast en daar een rekening voor sturen. Bovendien zit er een vertragingsfactor in klimaatverandering en vinden de effecten pas in de toekomst plaats. Je moet een vervuiler dus laten betalen voor toekomstige effecten, waarvan de kosten ook nog hoogst onzeker zijn. De overheid moet daarom keiharde normen opstellen over te nemen maatregelen. Zonder een overheid die milieuvriende-

lijk gedrag oplegt, kom je er niet. Eén van de dingen die de overheid kan doen, is de zuinigste televisie of auto als norm stellen.’ Samsom: ‘Ja dat kan, maar je moet oppassen voor het boomerang-effect. Veel nieuwe auto’s zijn zuinig, maar ook groter en zwaarder geworden. En het verplaatsen van meer massa kost meer energie. Dus het netto-effect is over de jaren gemeten weer minder groot dan je zou denken. En in Japan wordt dan wel het zuinigste apparaat als norm gesteld, maar omdat Japanners erg veel apparaten bezitten, valt het effect tegen. En

Heleen de Coninck

‘De voorraad schone lucht is eerder op dan de voorraad fossiele brandstoffen’

NEDERLAND ONDER WATER De afgelopen duizend jaar was de concentratie van koolstofdioxide (CO2) in de atmosfeer constant: zo’n 280 deeltjes per miljoen deeltjes lucht (ppm). Door het toegenomen gebruik van fossiele brandstoffen sinds de industrialisatie is dit de laatste 150 jaar opgelopen tot 380 ppm. Met zeer ernstige gevolgen voor het klimaat, omdat een stijging van CO2 altijd samengaat met een stijging van de temperatuur. De Europese Unie heeft als doel gesteld dat de temperatuur niet meer dan twee graden mag stijgen ten opzichte van de temperatuur van voor dat er sprake van industrie was (preïndustriële temperatuur). Terwijl het nu al 0,6 graden warmer is. De CO2-concentratie mag de komende eeuw dan ook niet boven de 550 ppm uitkomen. Of liefst nog minder bedragen, want bij dit concentratieniveau is de kans dat de temperatuur stijgt met meer dan twee graden ongeveer 80 procent. Wetenschappers stellen de grens daarom liever op 450 ppm. Bij

een temperatuurstijging van twee graden zal Nederland tegen het jaar 2300 voor de helft onder water staan. Om dit te voorkomen moeten we in 2050 in de westerse wereld tachtig procent minder CO2 uitstoten dan nu. Daarom moeten we veel meer gebruik gaan maken van schone energie en een einde maken aan onze energieverspillende levensstijl van de nieuwste luxe apparaten en twee grote auto’s voor de deur: de mentaliteit van ‘meer en meer’ moet om voor het te laat is. Vooralsnog lijkt dit besef nog niet tot de politiek doorgedrongen. Eind maart werd bekend dat de EU niet langer streeft naar een vermindering van 60 tot 80 procent van CO2-uitstoot in 2050. De doelstelling voor de verminderde uitstoot in ontwikkelde landen ging de meeste landen te ver. De EU heeft zich vooralsnog uitgesproken voor een reductie van 20 tot 30 procent in 2020.

mei 2005 ROOD 17

actueel

opinie

‘Dit milieuprobleem oplossen is de grootste uitdaging van deze eeuw’ trouwens, kijk naar je eigen telefoon! Daarvan wil je toch ook dat ie alles kan? Dat vréét energie.’ Kroon: ‘Dat kán dus allemaal niet meer. Nederlanders zijn zich daar totaal niet van bewust. In Schotland en Engeland is het bewustzijn veel groter. Dat komt echt door de BBC die fantastische programma’s over het klimaat maakt en uitzendt. Er moet toch echt een soort gemeenschappelijk bewustzijn gaan ontstaan rond dit thema. En er zit niks anders op. Brandstof moet vier keer zo duur worden.’

ELECTORAAL ONMOGELIJKE BOODSCHAP De Coninck: ‘Dat zou goed zijn, het denken van mensen vormt zich niet meer collectief. Het móet van bovenaf worden opgelegd.’ Samsom: ‘We moeten het gat overbruggen tussen het besef dat er iets moet gebeuren en de innovatieve mogelijkheden die we in de toekomst zullen krijgen. Wubbo Ockels - die dolenthousiast met studenten een auto op zonne-energie de wereld rondrijdt - mag ons de mogelijk18 ROOD mei 2005

OVERHEIDSINGRIJPEN VEREIST Kroon: ‘Wat me opvalt, is het gebrek aan langetermijndenken. Je kunt electoraal toch ook scoren op zo’n onderwerp? Tony Blair hamert continu op het klimaatprobleem.’ Samsom: ‘Nou, het wordt een lastige boodschap om te verkopen, hoor. En de PvdA is ook voor internationale solidariteit. Dus mogen de Chinezen van ons ook in auto’s rondrijden en op vakantie gaan. Het enige wat we als sociaal-democraten kunnen zeggen is ‘zij een beetje meer, wij wat minder.’ De Conink: ‘Uit het verkiezingsprogramma moet blijken hoe serieus de PvdA hiermee omgaat. De huidige milieuparagraaf deugt op zich wel. In de andere paragrafen, bijvoorbeeld over mobiliteit, vind ik niets terug dat duidt op een overkoepelende visie op klimaat. Die paragrafen moeten worden aangepast. En dat gaat er in hakken. Maar het is erger als we het niet doen.’ Samsom: ‘Het moet. Matigen moet geen slechte eigenschap worden. Die boodschap moeten we verkopen. Niet echt een sexy onderwerp.’ De Coninck: ‘Overheidsingrijpen is een vereiste. Dat is het bij ieder collectief probleem.’ Kroon: ‘We moeten de atmosfeer schaars maken. Dat klinkt gek, maar het moet wel.’

Klimaatmodellen van de toekomst Onderstaande grafiek liet Dick Kroon zien in NOVA. Hierin is te zien dat de verschillende scenario’s voor de toekomst ongeveer gelijk lopen tot 2040. De verschillende gekleurde lijnen geven elk een ander klimaatscenario weer. Alleen als we de uitstoot van CO2 drastisch beperken, is het scenario van de onderste lijn te volgen en kan een catastrofe worden voorkomen.

Temperature anomaly, K

Diederik Samsom

heden vertellen. Wij politici nemen de beperkingen voor onze rekening. En voor Sociaal Democraten is het lastig. Wij vinden immers werkgelegenheid en publieke voorzieningen ook heel belangrijk. En daarvoor moet de economie groeien.’ Kroon: ‘Kan dat nou niet wat minder? Fabrikanten móeten produceren en verkopen. Dat is de vrije markt hè, die groeit maar door. Het is wachten op een ramp als in 1953. Ik denk dat er dan pas iets gebeurt.’ Samsom: ‘Minder groei doet electoraal pijn. Terwijl we met anderhalf procent groei (in plaats van drie procent, de norm die het Centraal Plan Bureau hanteert. MR/TS) de klimaatdoelstelling wél zouden halen. Dan maar allemaal wat minder. En de hele duurzame energie ontwikkelingssector wordt vanzelf rendabel. Ook die sector groeit.’ De Coninck: ‘Inderdaad, kijk maar naar Duitsland dat een verregaand duurzaam energiebeleid voert en waar al tienduizenden mensen in de duurzame energiesector werken. Het kost wel iets, maar dan heb je ook wat.’ Samsom: ’Dat hebben wij verkloot. We waren pionier in windenergie. We hadden de zonne-energie naar ons toe kunnen trekken. Hadden we moeten ontwikkelen met Nederlandse bedrijven als Akzo en Shell.’

8.0

8.0

7.0

7.0

6.0

6.0

5.0

5.0

4.0

4.0

3.0

3.0

2.0

2.0

1.0

1.0

0.0 –1.0

0.0 –1.0

1860

1900

1940

1980

2020

2060

2100

maart 2005 ROOD 18

Op 19-jarige leeftijd belandde Reinier Prijten met twee koffers op de luchthaven New York. Vastbesloten om op Wall Street te gaan werken. Nu, jaren later, heeft Reinier zijn jeugdidealen bereikt. Dagelijks sjokt hij in donkerblauw krijtkostuum naar zijn keurige baan bij een bank. Veelvuldig struikelend over de daklozen, besloot Reinier drie jaar geleden tot het oprichten van de PvdA-afdeling New York. Deze afdeling bracht onlangs een boekje uit. Een boekje met een bonte verzameling linkse ideeën uit de VS. Op deze pagina legt Reinier uit hoe het Amerikaanse integratiebeleid ons tot voorbeeld kan strekken: ‘Waarom kunnen allochtonen wél samenwonen in New York en niet in Rotterdam? Omdat ze in New York zo weinig integreren!’

Integreren zonder integratie ‘Over linkse tips uit de big apple raak ik niet meer uitgesproken. Neem het integratieverhaal waar we allemaal (terecht) van wakker liggen in Nederland. Dagelijks loop ik van mijn huurflat naar mijn werk. Onderweg verkoopt ‘Zafer’ uit Damascus koshere cheeseburgers aan Joodse diamanthandelaren. Dat doet hij nu al zeven jaar. Alleen begonnen en inmiddels eigenaar van een volwaardige islamitische slagerij met ook kosher vlees. Het toppunt van integratie in een stad waar iedereen zijn eigen wijk heeft. Hoezo geen Turkse wijk in Rotterdam? China Town, Little Italy, Spanish Harlem en Grieks Astoria zijn al generaties lang het romantisch decor van films met superhelden als Robert de Niro. Eenmaal per jaar wordt half Midtown afgezet voor de jaarlijkse Saint Patrick’s Parade van de Ieren. Hét feest blijft echter de Porto Ricaanse Parade begin juli. Op kosten van de overheid feesten de bijna 1,5 miljoen Porto Ricanen in New York er op los op Fith Avenue. Porto Ricanen hebben dezelfde problemen als Marokkanen in Nederland: hoge werkeloosheid en criminaliteit. Zouden wij warm lopen voor een Marokkaanse parade in de Amsterdamse PC Hooftstraat? Hoezo verplicht Nederlands leren? Als menig New Yorker ‘s avonds zijn pizza thuis bestelt, staat vaak een van de 800.000 vooral illegale Mexicanen in ‘t Spaans je geld te wisselen. Okay, allochtonen moeten Nederlands leren, maar dat alleen lost het probleem niet op. Amerika is Nederland niet, zegt rechts. Dat klopt, maar Nederland is wel een internationaal land. Nederlanders zijn overal. Bovendien heeft Nederland al decennia lang Chinezen, Indonesiërs, Surinamers en Antilianen in de grote steden wonen. Wij mogen officieel dan wel geen immigratieland zijn maar we weten toch wel hoe of wat. Het argument dat Holland te klein is gaat niet op. New York is vergelijkbaar met de randstand, zowel qua omvang als qua inwonertal. Integratie zonder te integreren, dat is mijn stelling. In Nederland geloven we te vaak dat culturele integratie tot economische integratie leidt, maar

het moet juist precies andersom. Allochtonen zoals Zafer verkopen zonder blikken of blozen koshere kebab in een joodse wijk omdat ze er veel geld mee verdienen. ‘s Avonds vallen ze terug op hun eigen vertrouwelijke omgeving waar ze kunnen zijn wie ze zijn. Tien jaar geleden deed ik zelf ook niets anders. Overdag op je werk de Amerikaan proberen te spelen en ‘s avonds Sinterklaas vieren met de Nederlandse Club op Union Square. Om maar niet te spreken over het EK van 2004 dat luidruchtig middenin Manhattan werd gevierd. We laden onze culturele batterijen weer op, juist door regelmatig eens goed te klagen over het gastland en ons terug te trekken met lotgenoten. Nederlanders in Amerika integreren minder dan Marokkanen en Turken in Nederland en toch zijn ze enorm succesvol. Zelf was ik tien jaar geleden natuurlijk een stuk beter af dan menig arriverend allochtoon in Nederland. Een hoge opleiding en wat spaargeld maakt veel uit. Allochtonen in Nederland hebben een financieel duwtje in de rug nodig. De Amerikaanse overheid is per wet verplicht gemiddeld 15% van haar federale overheidsuitgaven te besteden aan het midden en klein bedrijf (MKB), de banenmotor van de economie. Van die 15% moet een derde besteed worden aan bedrijven met een allochtone eigenaar, een derde aan bedrijven met een gehandicapte eigenaar en een derde aan bedrijven met een vrouwelijke eigenaar. Laten we daar nu eens mee beginnen in Nederland! Geen ellenlange discussies over wel of geen hoofddoekjes of over herindeling van allochtone wijken. Gewoon allochtonen financieel helpen bij het opzetten van een eigen bedrijfje. De overheid als launching customer!’ Het boekje Amerikaanse Toestanden; zeventien succesverhalen uit de V.S. werd gemaakt en uitgegeven – met steun van de Wiardi Beckman Stichting – door de PvdA-afdeling New York. U kunt het boekje à € 6,- bestellen via vda.nl/service/winkel. Het bestelnummer is 756. Telefonisch bestellen kan ook: 020 5512155.

Rood heeft ruimte voor een goed betoog. Rood stelt graag iets aan de kaak. In de rubriek Opinie kunt u uw ei kwijt. Heeft u een uitgesproken mening, of iets anders te zeggen dan wat al gezegd is over een maatschappelijk of politiek thema? Zet uw betoog op papier en stuur het ons: Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, of per email: [email protected].

19 ROOD mei 2005

mei 2005 ROOD 19

Pauline Smeets (Tweede Kamer) en Joyce Sylvester (Eerste Kamer) werken samen

rood in de regio

Tekst Jan Schuurman Hess Foto’s Eric Brinkhorst

Samen op werkbezoek in Twente Almelo – Twente is van oudsher een regio waar industrie en landelijk gebied nauw met elkaar verbonden zijn. Aan het begin van de 21ste eeuw staan industrie en landbouw echter onder grote druk. Zal het midden- en kleinbedrijf de rol van de motor van de Twentse economie kunnen overnemen? Op uitnodiging van de raadsfractie en afdeling van de PvdA Almelo gingen Pauline Smeets (Tweede Kamer) en Joyce Sylvester (Eerste Kamer) op onderzoek bij bedrijven en vertegenwoordigers van de Twentse Kamer van Koophandel.

D

e textielindustrie, zware machinebouw en chemie ontwikkelden zich in Enschede, Hengelo en Almelo, terwijl in de omringende dorpen traditionele levenspatronen binnen de landbouw bleven bestaan. Van oudsher vulden keuterboertjes het inkomen aan met het werk in de fabriek. Deze ontwikkeling heeft 150 jaar het leven en de cultuur in Twente bepaald. Aan het begin van de 21ste eeuw zijn industrie en landbouw echter onder grote druk komen te staan. De vraag is nu of het midden- en kleinbedrijf de rol van de motor van de Twentse economie over zou kunnen nemen. Twente is nog steeds in hoge mate afhankelijk van industrie (45.000 arbeidsplaatsen) en de landbouw, maar dagelijks stoppen boeren met hun bedrijf. En in de industrie wordt gelaten gereageerd wanneer weer een bedrijf meldt dat

het de productie overhevelt naar ‘lagelonenlanden’. Om dit tij te keren worden in Twente de handen ineengeslagen. Overheden, het bedrijfsleven en vakbonden trekken gezamenlijk op om de bestaande banen te behouden en nieuwe werkgelegenheid te scheppen. Van die ontwikkelingen wilden de Haagse Kamerleden Pauline Smeets en Joyce Sylvester kennisnemen.

KEURMERK VOOR BONAFIDE BEDRIJVEN Het werkbezoek begon bij de Twentse Poort, een van de industrieterreinen aan de rand van Almelo waar in totaal 205 bedrijven gevestigd zijn die gezamenlijk 2000 arbeidsplaatsen verzekeren. Industrie, dienstverlening, groothandel en autobedrijven zijn de belangrijkste sectoren. Het loonadministratiebedrijf Van der Noordt Personeelsdiensten kreeg als eerste bezoek van de Kamerleden. Van der Noordt is op papier de grootste werkgever van Twente. Hij verricht de loonadministratie voor talloze bedrijven en heeft werknemers in dienst, werkzaam in de horeca, de recreatie en de schoonmaakbranche. Daardoor heeft het bedrijf met 40 verschillende CAO’s te maken. Deze ‘pay-roll’-bedrijvigheid is sterk in ontwikkeling gekomen door de Flexwet. Bovendien is de loonadministratie en de daarbij behorende sociale wetgeving voor het middenen kleinbedrijf langzamerhand een bijna niet meer te dragen belasting. Van der Noordt, als een van de leidende bedrijven in deze sector, zou graag met de vakbonden sluitende afspraken

NA DE ‘AVOND VAN ED VAN THIJN’ SAMEN OP STAP Almelo – Het komt niet zo vaak voor dat Eerste en Tweede Kamerleden met dezelfde portefeuille samen op werkbezoek gaan. Maar TweedeKamerlid Pauline Smeets en haar collega in de Eerste Kamer, Joyce Sylvester, vinden het zo belangrijk om samen op te trekken, dat zij de uitnodiging van Jan Hammink (gemeenteraadsfractie Almelo) om de plaatselijke ondernemers te bezoeken, graag aanvaarden. Het werkbezoek vindt plaats, enkele dagen na ‘De Avond van Van Thijn’, de stemming in de Eerste Kamer over de grondwetswijziging. Wanneer beide volksvertegenwoordigers elkaar treffen wordt er gelachen. ‘Ondanks de crash, toch maar samen op stap!’ Later zou Eerste-Kamerlid Joyce Sylvester de botsing tussen de twee Haagse PvdA-fracties relativeren. ‘Het politieke primaat ligt altijd bij de Tweede Kamer. De Eerste Kamer beoordeelt de consistentie van wet en regelgeving. Maar heel af en toe doen we er toe en laten we onze tanden zien. In de economische dossiers bepaalt Pauline de politieke koers, maar voor mij is van belang om te ontdekken hoe de wet- en regelgeving, met

20 ROOD mei 2005

name voor het midden- en kleinbedrijf, in de praktijk ervaren wordt.’ Ook voor Pauline Smeets is het gezamenlijke werkbezoek tevens om een geheel andere reden van belang. ‘Ik vind samenwerking met collega’s uit de Eerste Kamer en het Europees Parlement echt relevant. Daarom werk ik waar mogelijk samen met Ieke van den Burg en Joyce Sylvester. Met Joyce schreef ik een opiniestuk voor het Financieel Dagblad over het midden- en kleinbedrijf en nu zijn we voor het eerst samen op werkbezoek. Ik hecht aan deze samenwerking; het was een van de aanbevelingen van het rapport van Margreet de Boer over partijvernieuwing.’ Beide volksvertegenwoordigers zijn in hun fracties woordvoerder op terreinen van Economische Zaken, met bijzondere aandacht voor het middenen kleinbedrijf. ‘Het MKB is de motor van de economie,’ zegt Joyce Sylvester. ‘Uit ervaring weet ik dat de wet- en regelgeving echt heel zwaar is voor het MKB. En dat is jammer. Iedere burger zou ondernemer moeten zijn, ook binnen bedrijven, denk aan buschauffeurs. Ondernemerschap is het uiteindelijke doel van emancipatie.’

maken, niet alleen om talloze sociale kwesties te regelen maar ook om te komen tot een keurmerk voor bonafide bedrijven. De vakbonden komen echter nauwelijks in beweging, al was het maar omdat zij zich vrijwel geheel uit de regio hebben teruggetrokken.

BATTERIJEN VAN PAPIER Niet bij de pakken neerzitten, was het devies van de bedrijfsleiders van Intergrated Mechanical Solutions (IMS), een vestiging van Texas Instruments op het moment dat het bericht uit de Verenigde Staten kwam dat de productie naar het verre oosten zou worden overgeplaatst. Het bedrijf was gespecialiseerd in de productie van machines voor piepkleine onderdelen. ‘Binnen het management van bedrijven wordt al te gemakkelijk aanvaard dat de productie naar het verre oosten wordt verplaatst,’ zegt Gerard Huiberts, een van die bedrijfsleiders. ‘Wij zijn zelf aan het rekenen geslagen en zagen voldoende mogelijkheden om de productie hier, in Almelo, te behouden en te ontwikkelen. Wanneer je tot die conclusie komt, moet je ook het risico willen nemen. We hebben met Texas Instruments een goede afspraak gemaakt en zijn met 26 werknemers aan de slag gegaan. En nu kunnen we zeggen dat als er ergens ter wereld veel kleine producten gemaakt moeten worden, wij daarvoor de het productiesysteem willen ontwerpen en maken,’ aldus Huiberts. Het bescheiden bedrijfsgebouw van IMS, in een landelijk hoekje van Almelo, verraadt niets van de fascinerende werkelijkheid binnen het bedrijf. Er worden machines (voor microassemblage) ontwikkeld waarmee technisch de meest geavanceerde producten kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld luidsprekers voor gehoorapparaten of mobiele telefoons. Maar ook machines die minuscule batterijen van papier kunnen maken. Het is ‘spitstechnologie’ die intussen over de gehele wereld wordt verkocht. Wie IMS bezoekt moet onvermijdelijk denken aan de oude gebroeders Philips die ooit in Eindhoven in een schuurtje begonnen met de productie van gloeilampen. Wie verzint er in hemelsnaam een machine die uit papier piepkleine batterijen kan maken? Voor die vinding kreeg IMS in 2004 van de Kamer van Koophandel de Innovation Award. Daarmee werd ook aangegeven dat het bedrijf een van de paradepaarden is van de nieuwe Twentse economie. Die wordt nog steeds gedragen door industriële activiteiten en een hoog opgeleide en flexibele beroepsbevolking. Immers, in Enschede is de belangrijke

Joyce Sylvester (links) en Pauline Smeets

Technische universiteit gevestigd en een hogeschool, in Hengelo een groot ROC. In die omgeving is het voor IMS niet moeilijk voldoende en gekwalificeerd personeel te vinden. Vijf jaar na de start heeft IMS het aantal werknemers kunnen uitbreiden tot 52; de producten worden in de gehele wereld verkocht. Pauline Smeets en Joyce Sylvester worden door IMS gesterkt in hun overtuiging dat ook het ministerie van Economische Zaken te gemakkelijk accepteert dat productie naar het verre oosten wordt overgebracht.

BEROERD IMAGO De regiosecretaris van de Kamer van Koophandel, Wim van Dalfsen introduceert de Kamerleden bij ir. Paul te Riele onder wiens leiding een ‘regionaal economisch ontwikkelingsplan Twente’ is opgesteld. Alle veertien Twentse gemeenten, het bedrijfsleven en de vakbonden, kennisinstituten en onderwijsinstellingen trekken hierin gezamenlijk op om de snel toenemende werkloosheid in Twente het hoofd te bieden. ‘Het is een grote zorg wanneer de werkgelegenheid van de industrie naar de dienstverlening verschuift,’ houdt Paul te Riele de Kamerleden voor. ‘Wanneer we de industrie als primaire sector kwijtraken, zal het moeilijk zijn om onze welvaart te behouden. Maar met een afgewogen

plan en de wil om kennis en ontwikkeling, waarin we goed zijn, af te stemmen op de markt, kunnen we heus ook hier in Nederland industriële activiteiten blijven ontwikkelen.’ De industrie heeft echter een beroerd imago. Vieze, vuile arbeid in sombere fabrieken is iets wat bijna iedereen een kind wil besparen; om die reden wordt ook zoveel belang gehecht aan algemene vorming. Maar op vakwerk en vakmanschap kun je ook trots zijn, vertellen Annick van der Lof en Lex Albers, die vanuit het VNO-NCW en de Kamer van Koophandel het project ‘de Ambassadeurs van de Techniek’ zijn begonnen voor leerlingen van het lager onderwijs, het vmbo en het mbo. Techniek is niet vies, maar ‘vet cool’ laten jonge ‘vakkanjers’ zien aan de leerlingen. Die vakkanjers zijn jonge topvakmensen die aan(wereld)kampioenschappen in hun vak hebben deelgenomen. Pauline Smeets en Joyce Sylvester zijn onder de indruk, aan het einde van de dag, en zijn ervan overtuigd dat er volop kansen zijn voor het bedrijfsleven in Twente. Maar ook dat de zorgen binnen het MKB gegrond zijn. De overheid krijgt daarvan gedeeltelijk de schuld. ‘De overheid werkt te traag. Acht jaar voor een simpele milieuvergunning!’ zo stelt men tijdens het afsluitende debat.

mei 2005 ROOD 21

De PvdA is vóór de Europese Grondwet

interview

Tekst Bas den Herder Foto’s Roel Rozenburg

PvdA- Europawoordvoerder Frans Timmermans:

ciële instellingen zien Europa als stabiele factor. Het zou goed zijn als we ook in onze buitenlandse politiek een machtsblok kunnen vormen. De VS blijven wel onze partner, de PvdA staat natuurlijk in een lange transatlantische traditie. Maar wel in verhoudingen waarbij men naar elkaar luistert, niet waarbij Washington iets dicteert en wij het mogen uitvoeren. Op dit moment lijkt het daar erg op. Dat komt door de mensen die het nu voor het zeggen hebben in Washington, maar ook omdat Europa zichzelf niet kan organiseren. De Europese Grondwet bevat de voorwaarden om op een geloofwaardige manier je stem laten horen. Laten we Europa niet veroordelen tot onbeduidendheid.’

‘Met dit document kan Europa verder’ De licht Limburgse tongval verraadt zijn zuidelijke wortels. Hij formuleert bedachtzaam. Dit is een man die Europa in zijn bloed heeft. En hartstochtelijk pleit voor invoering van de Europese Grondwet.

N

a in drie steden (Leiden, Nijmegen en het Franse Nancy) twee studies (Rechten en Franse Taalen Letterkunde) te hebben afgerond, kwam Frans Timmermans na een strenge selectie terecht in het beroemde ‘klasje’, de diplomatenopleiding van Buitenlandse Zaken. Zijn verschillende werkzaamheden brachten hem onder andere in Moskou en Brussel, maar uiteindelijk werd hij Tweede-Kamerlid. Voor de keuze om de landelijke politiek in te gaan werd hij geïnspireerd door Max van der Stoel en Maarten van Traa. ‘Mijn twee grote politieke voorbeelden. Beiden hadden een enorme inzet voor mensenrechten en internationale betrekkingen. Beiden waren internationaal secretaris,

en hebben van de PvdA een meer naar buiten gekeerde partij gemaakt. Die traditie, van de PvdA als Europese en internationale partij, is het waard om uitgedragen te worden.’

PURE WINST De motie die in de Tweede Kamer werd ingediend om een referendum te houden over de Europese Grondwet, draagt Timmermans’ naam. Hij is groot voorstander van een brede discussie. ‘Ik ben nu zeven jaar Europawoordvoerder,’ aldus Timmermans, ‘maar pas sinds dat referendum eraan komt, is Europa een thema. Mensen, op straat, overal, die er écht over praten. Dat is pure winst. Want Europa is zo belangrijk voor ons dagelijks leven! De positieve houding neemt toe

naarmate men meer weet en meer praat over Europa. Ook in Engeland zie je dat. Het is dan ook zeker geen uitgemaakte zaak dat het referendum daar verloren zal gaan.’ Op korte termijn lijkt een Frans ‘nee’ dreigender. Drie dagen voor de Nederlandse bevolking stemt, gaan de Franse burgers naar de stembussen. ‘Het huidige regeringsbeleid in Frankrijk zorgt voor weinig goodwill. Net als in Nederland: door het beleid van het kabinet Balkenende heerst er nu zo’n negatieve stemming dat de impuls is om op íedere vraag nee te antwoorden. Maar als het niet lukt om dit document door een meerderheid van de bevolking aanvaard te krijgen, dan heeft de politiek gefaald. En ik dus ook.’ De Europese Grondwet komt niet in plaats van de Nederlandse Grondwet. Het is een internationaal verdrag, een afspraak tussen soevereine landen. De regeringsleiders zetten er hun handtekening onder en vervolgens wordt het bekrachtigd door nationale parlementen.

Stem 1 juni vóór de Europese Grondwet UITGANGSPUNTEN EUROPESE GRONDWET De Pre-ambule (inleiding)

In het vertrouwen dat de volkeren van Europa, onverminderd trots op hun identiteit en hun nationale geschiedenis, vastbesloten zijn hun oude tegenstellingen te overwinnen, en, steeds hechter verenigd, vorm te geven aan hun ‘Geïnspireerd door de culturele, religieuze en humanistische tradities van Europa, die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van de universele waar- gemeenschappelijke lotsbestemming; Er vast van overtuigd dat Europa, ‘in verscheidenheid verenigd’, de volkeren den van de onschendbare en onvervreemdbare rechten van de mens en van de beste kansen biedt om, onder eerbiediging van eenieders rechten en in het vrijheid, democratie, gelijkheid en de rechtsstaat; besef van de verantwoordelijkheden jegens de toekomstige generaties en de In de overtuiging dat Europa, na bittere ervaringen herenigd, op de ingeslaaarde, voort te gaan met de grootse onderneming die van Europa bij uitstek gen weg van beschaving, vooruitgang en welvaart wil voortgaan, voor het goed van al zijn bewoners, ook van de meest kwetsbaren en de meest behoef- een ruimte maakt waar mensen gestalte kunnen geven aan hun aspiraties; Vastbesloten voort te bouwen op de verworvenheden van de Verdragen tot tigen; dat Europa een werelddeel wil blijven dat openstaat voor cultuur, kenoprichting van de Europese Gemeenschappen en het Verdrag betreffende de nis en maatschappelijke vooruitgang; en dat Europa het democratische en transparante karakter van zijn openbare leven wil verdiepen en zich wil beijve- Europese Unie, en daarbij de continuïteit van het Gemeenschapsacquis te verzekeren.’ ren voor vrede, rechtvaardigheid en solidariteit in de wereld;

22 ROOD mei 2005

LINKSE THEMA’S

‘Wij hebben de Grondwettekst linkser gemaakt’

Het is een grondwettelijk verdrag omdat het de relatie bepaalt tussen de Europese overheid en de Europese burger. Ook worden de interne machtsverhoudingen geregeld. De nieuwe grondwet komt niet uit het niets; hij verenigt twaalf losse voorgaande verdragen, en maakt de situatie daarmee een stuk overzichtelijker.

KRISTALHELDER Volgens Frans Timmermans had dit nog beter gekund. ‘Er zijn natuurlijk dingen die ik jammer vind. Het beleidsgedeelte is nu erg dik, en nogal onleesbaar. Het was beter geweest om dat apart in een verdrag te regelen. Het echt grondwettelijke deel is echter kristalhelder en snel te lezen. Het zijn maar vijftig pagina’s.’ Nieuw aan de huidige versie is dat de rechten van de (Europese) burger er expliciet in staan, en afgedwongen kunnen worden bij de rechter. Ook krijgt Europa een eigen minister van Buitenlandse Zaken. Volgens tegenstanders een louter symbolische functie. Timmermans is het daar niet mee eens:

‘De bevoegdheden van zo’n minister zijn duidelijk omschreven. Het wordt bepaald geen loze functie, omdat de lidstaten wel wat geleerd hebben van die Europese verdeeldheid. Een goede minister, die iedereen accepteert als het buitenlandse gezicht van Europa, krijgt vanzelf meer bevoegdheden. Iedereen is het erover eens dat we meningsverschillen zoals rond Irak in de toekomst moeten voorkomen.’ Een minister van Buitenlandse Zaken kan ertoe bijdragen dat landen niet meteen individueel reageren bij een internationale crisis. Timmermans: ‘Verander de reflex, stel eerst de vraag ‘zullen we er samen proberen uit te komen?’

ECONOMISCH MACHTSBLOK Voor Timmermans is het volkomen helder dat Europa deze keuze móet maken. ‘We willen de buitenwereld niet aan Bush alleen overlaten. Dat snapt men steeds meer, ook in Berlijn, Londen en Parijs. Economisch is Europa al een machtsblok. De euro wordt een internationaal alternatief voor de dollar. De grote finan-

De nieuwe Grondwet is een socialer document dan wat er nu ligt. In deze overtuiging staat Timmermans niet alleen, licht hij toe: ‘Het is niet voor niks dat het Europees verbond van vakverenigingen het voorstel toejuicht. Als socialisten hebben wij er bijvoorbeeld keihard voor geknokt om het uitgangspunt van volledige werkgelegenheid erin te krijgen. Ook heb ik me persoonlijk ingespannen om duurzaamheid in de eerste artikelen te krijgen. Dat zijn linkse thema’s. Niet alleen maar groeien, niet alleen maar winst. Door mensen van de ‘neecampagne’ wordt gezegd dat wij teveel de nadruk leggen op de markteconomie met open en vrije concurrentie. De sociaal-democraten zien die als een methode om de kracht op te bouwen van een sociale samenleving. Zoals in ons thema Sterk en sociaal. Sterk word je door een sterke economie. Die kracht gebruik je om een sociale zekerheid op te bouwen. Kansen voor de kansarmen, de garantie op een waardevast pensioen. Het is verschrikkelijk conservatief en ouderwets om een tegenstelling te creëren tussen economische groei en de sociale staat, zoals de SP nu doet.’ De nieuwe, meer ‘eurorealistische’ koers die de afgelopen jaren door de PvdA is ingezet, bevalt Timmermans prima. ‘Europa doet sommige dingen slecht. Het landbouwbeleid moet overboord. De structuurfondsen moeten heel anders. Laat dat maar aan de lidstaten over. Hou op met het rondpompen van geld! Daartegen zeggen we dus nee. De Grondwet helpt ons hierbij en geeft ons de instrumenten om die zaken te verbeteren.’ Binnen de PvdA is er veel over gediscusmei 2005 ROOD 23

sieerd. ‘Parlementariërs, partijbestuur en eurodelegatie: iedereen is tot de conclusie gekomen dat een Europese Grondwet een verbetering oplevert ten opzichte van de huidige situatie,’ zegt Timmermans. ‘Die eenheid neemt niet weg dat we sterk de behoefte hebben om hierover ook met de leden in discussie te gaan vóórdat het referendum plaatsvindt.’ Hiervoor zullen in de komende tijd bijeenkomsten worden georganiseerd.

‘Nederlanders willen niet uit Europa, maar een béter Europa’ geweest waarbij we twee keer per maand, soms wekelijks, met de koppen tegen elkaar sloegen. We lagen ver uit elkaar, maar uiteindelijk zijn we er uitgekomen, en ben ik tevreden met het resultaat. Dit is een document waar Europa mee verder kan. Ik ben er, samen met andere Europese sociaal-democraten, in geslaagd de tekst meer in linkse richting te trekken.’

VEEL FANTASIE NODIG Twee van de meest bediscussieerde onderwerpen in het huidige Europa zijn de toetreding van Turkije en de invoering van Bolkesteins omstreden dienstenrichtlijn. Timmermans is niet bang het gesprek aan te gaan. Hij ziet hierin juist argumenten vóór: ‘Om te beginnen met de dienstenrichtlijn: het grootste verzet daartegen zit in het Europees Parlement. Als je wil dat dat verzet harder doorklinkt, moet je vóór de Grondwet stemmen. Zoals het Europees verbond van vakverenigingen doet: tégen de dienstenrichtlijn maar juist vóór de Grondwet. Daarnaast, om een verband te zien tussen een nee tegen Turkije en een nee tegen de Grondwet heb je toch wel erg veel fantasie nodig! De Grondwet stelt Europa in staat te functioneren met 25 leden door het transparanter, slagvaardiger en democratischer te maken. Je moet ‘m dus wel hebben. Of als je politieke druk wilt uitoefenen door te zeggen – zoals Wilders: ‘als Turkije erin komt, gaat Nederland eruit’. Zelfs dan geeft de Grondwet, ironisch genoeg, voor het eerst die mogelijkheid.

Op dit moment kán Nederland er helemaal niet uitstappen.’ Volgens Timmermans is de Grondwet in potentie een grote stap vooruit. ‘De grote kwesties, met name hoe we omgaan met het einde van de deling tussen Oost- en West-Europa, zijn tussen 1992 en 2002 blijven liggen. Ieder verdrag was een verzwakking ten opzichte van het vorige. Toen kreeg je Nice (in werking getreden op 1 februari 2003.BdH), en dat was niks. Er is toen gekozen voor een andere aanpak.’ Er werd een conventie samengesteld uit vertegenwoordigers van de parlementen, regeringen, de Europese Commissie en het Europees Parlement, onder leiding van Valéry Giscard d’Estaing, oud-president van Frankrijk en ‘Europa-veteraan’. De Tweede Kamer koos Timmermans als afgevaardigde. Uit de Eerste Kamer kwam van der Linden (CDA). ‘De conventie bestond in totaal uit 105 leden. Het is een groepsproces van anderhalf jaar

PAAR STAPPEN DICHTERBIJ Timmermans heeft vertrouwen in de uitkomst van het referendum. ‘Als de overheid erin slaagt om duidelijk te vertellen waar het over gaat en wat er verandert, en als wij erin slagen onze achterban te mobiliseren, ben ik ervan overtuigd dat er een positieve uitslag komt. Nederlanders willen niet uit Europa, Nederlanders willen een beter Europa. Dat betere Europa komt een paar stappen dichterbij dankzij de Europese Grondwet. Maar wat veel te laat op gang komt, máánden te laat, is de voorlichtingscampagne van de overheid. Wat is nu de wet, wat staat erin, wat gaat er veranderen? Je merkt bij mensen een sterke behoefte om dat te weten. Daar had de overheid veel eerder moeten beginnen. Misverstanden zijn nu nog wijdverbreid. We zullen een enorm intensieve campagne moeten voeren. De PvdA moet daarin haar eigen verhaal vertellen.’

De PvdA is vóór de Europese Grondwet Europa heeft ons vrede en welvaart gebracht. Daar is de afgelopen vijftig jaar hard voor gevochten. Om dat zo te houden moet Europa wel socialer, veiliger en slagvaardiger worden. Nu mankeert nog het nodige aan Europa. De Europese Grondwet zorgt voor een duidelijke verbetering ten opzichte van de huidige situatie. Europa wordt met de Grondwet socialer dan zonder Grondwet. De PvdA wil dat een sterke economie samengaat met sociaal beleid. In de Europese Grondwet staat het streven naar een sociale economie met meer werk en meer zekerheid centraal. De Europese Grondwet zorgt bovendien voor meer rechten voor burgers en een betere bescherming van de consument. Europa wordt met de Grondwet veiliger dan zonder Grondwet. Met de Grondwet concentreert Europa zich op zaken waar het echt iets toevoegt: de oplossing van grensoverschrijdende problemen. Zo kunnen zaken als terrorisme en criminaliteit effectiever worden aangepakt. Een misdadiger mag namelijk niet meer ontsnappen door simpelweg een grens over te steken. Europa wordt met de Grondwet slagvaardiger dan zonder Grondwet. In de wereld van vandaag kunnen we het ons niet veroorloven dat verdeeldheid heerst waar gezamenlijk optreden vereist is. De Grondwet is een belangrijke stap op weg naar een gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid,

24 ROOD mei 2005

zodat we tegenwicht kunnen bieden aan de VS. De Europese Grondwet zorgt voor meer openheid. Nog teveel besluiten worden in Brussel achter gesloten deuren genomen. De Europese Grondwet steekt daar een stokje voor. Ministers worden verplicht om wetten in de openbaarheid vast te stellen. Daarnaast zorgt het burgerinitiatief voor meer democratie, omdat mensen zelf invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming. De Europese Grondwet zorgt voor minder bureaucratie. Er worden grenzen gesteld aan Europa. Er is afgesproken dat Europa zich niet overal mee mag bemoeien. Hierdoor voorkomen we dat Europa teveel bezig is met zaken waar we in Nederland beter zelf over kunnen beslissen. Daardoor kan Nederland gewoon Nederland blijven. Kortom: de Europese Grondwet is beter voor de burger, beter voor Nederland en beter voor Europa. De PvdA staat voor Nederland sterk en sociaal in Europa. De Europese Grondwet maakt dat mogelijk. Daarom is de PvdA vóór de Europese Grondwet.

U

Voor info: www.pvda.nl en www.referendumwijzer.nl

binnenkort

Tekst Tessel Schouten Illustratie CoverMechanics

Binnenkort behandelt een maatschappelijk onderwerp, een wetsvoorstel of vergevorderd plan waar veel mensen binnen afzienbare tijd mee te maken zullen krijgen. In dit nummer, exclusief voor leden, een vooruitblik op het werk van de PvdA projectgroep Modernisering van de Verzorgingsstaat.

De verzorgingsstaat nieuwe stijl

D

e Projectgroep Modernisering van de Verzorgingsstaat heeft tot taak een nieuwe koers voor de verzorgingsstaat voor de sociaal-democratie uit te zetten. Hiertoe wordt momenteel een omvangrijk programma op poten gezet. Bijvoorbeeld: er worden gesprekken georganiseerd met moeders over arbeid & zorg, met vmbo’ers over hun toekomstverwachtingen en perspectieven en met kleine ondernemers over het ondernemersklimaat in een overgereguleerd land. Weerslagen van het (praktijk)onderzoek van de projectgroep worden bijgehouden op pvda.nl. Jan Bugter, lid van de commissie, oud-wethouder in Deventer en in het dagelijks leven directeur van Sallcon Reïntegratiebedrijf en Sociale werkvoorziening (regio Deventer) vindt dat de commissie de partij een duwtje moet geven. ‘Het begrip verzorgingsstaat zit aan de PvdA vast. Sommige sociaal-democraten denken zelfs dat de verzorgingsstaat van hun is. En daardoor zitten we als partij vaak in de verdediging. Met deze commissie gaan we, ik spreek hier namens mezelf, een aanvalsplan bedenken.’ Hoe ziet jouw aanvalsplan er uit? ‘De verzorgingsstaat is helemaal in de bureaucratische, anonieme overheidshoek gedrukt. Weinig mensen hebben het idee dat ze er iets aan hebben, zeker diegenen die financieel het meest bijdragen aan de instandhouding ervan, de modale verdieners. Daarbij komt dat het een geïsoleerde term is. De verzorgingsstaat is weinig motiverend en ook nog eens gericht op wat mensen níet kunnen of níet willen. Maar dat is een relatief kleine groep. We moeten onszelf vragen stellen als: waarom zitten mensen vast in hun job? Mensen blijven vaak heel lang voor hetzelfde bedrijf werken omdat het zo’n gedoe is met pensioenen en rechtsposities om te switchen. Dat zegt genoeg. En tegelijkertijd zijn de sociale zekerheidswetten een vangnet in plaats van een trampoline. Als je afhankelijk van een uitkering bent geworden, kom je te moeilijk weer aan een baan. Als alternatief systeem denk ik aan een soort ticketsysteem. Een ticket waarop van alles wordt bijgeschreven als je werkt en waar wat wordt afgehaald in tijden waarop je aanspraak doet op ‘de verzorgingsstaat’.’ Hoe organiseer je zoiets? ‘Het moet in ieder geval weg uit die grote bureaucratische systemen. Het moet persoonlijker, kleiner en zelfstandiger. Ik denk aan bijvoorbeeld een revival van de coöperatieformule. Ja, van bestaande samenwerkingsverbanden.’ De projectgroep staat onder leiding van Han Noten, fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer. Verder bestaat de commissie uit: Jet Bussemaker (Tweede-Kamerlid), Trudie Knijn (hoogleraar Algemene sociale wetenschappen aan de Universiteit Utrecht), Jan van Zijl (voorzit-

ter van de Raad voor Werk en Inkomen), Paul Tang (medewerker Centraal Planbureau), Jan Bugter (directeur Sallcon Reïntegratiebedrijf en Sociale werkvoorziening), Ella Vogelaar (voorzitter van de brancheorganisatie voor reïntegratiebedrijven en voorzitter van de Raad van Commissarissen bij Unilever), Hans Kamps (lid van de Sociaal Economische Raad) en Kees van Kersbergen (hoogleraar Politieke wetenschappen aan de Vrije Universiteit). De commissie verwacht halverwege dit jaar haar eerste bevindingen te kunnen publiceren. Een afgerond discussiestuk zal komend najaar binnen de PvdA ter discussie worden verspreid. De uiteindelijke versie van dit discussiestuk zal aan het eerstvolgende congres ter goedkeuring worden voorgelegd.

Start

Zoek

Contact

Binnenkort meer info over dit onderwerp op www.pvda.nl

mei 2005 ROOD 25

Rood Ledenblad van de Partij van de Arbeid 2e jaargang • nummer 3 • mei 2005

Colofon Rood is het positief/kritische ledenblad van de Partij van de Arbeid waarin leden van de partij centraal staan. Leden worden van harte uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood en de redactie van ideeën, suggesties of kopij te voorzien. Rood verschijnt achtmaal per jaar en wordt gratis verspreid onder de leden van de PvdA in een oplage van 63.000 exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen via de ledenadministratie ([email protected] of 020-5512290). Rood verschijnt ook in gesproken vorm voor mensen met een leeshandicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. Uitgever: Partij van de Arbeid Herengracht 54 / Postbus 1310 1000 BH Amsterdam 020-5512155 www.pvda.nl Redactieadres: Postbus 1310 1000 BH Amsterdam [email protected] Redactie: Michiel Reijnen Tessel Schouten Daniëlle van der Wekken

agenda Mei 1 Dag van de Arbeid, 4 5 14 18 20 23 26

Nijmegen Dodenherdenking Bevrijdingsdag Conferentie Wave of Resistance, Amsterdam Regionale ledenbijeenkomst, Groningen Regionale ledenbijeenkomst, Leiden Regionale ledenbijeenkomst, Utrecht OpPositiedebat ‘Europese Grondwet’

Juni 1 Referendum Europese Grondwet

11 Politiek Forum, Utrecht 20 Terugkomdag Meer Rood op Straat: Veiligheid & Politie

Voor locaties, tijden en overige informatie surft u naar www.pvda.nl.

Eindredactie: Daniëlle van der Wekken Art direction en vormgeving: Studio Pollmann, Amsterdam Medewerkers aan dit nummer: Jan-Jaap van den Berg, Wouter Bos (column), Rogier Daan (crypto), Marco Esser, Bas den Herder, Ruud Koole (column), Lianne Raap, Ottolien van Rossem en Jan Schuurman Hess Fotografie: Mark van den Brink, Eric Brinkhorst, Hollandse Hoogte, Tessa Posthuma de Boer, Roel Rozenburg Cartoon en illustraties: CoverMechanics, Amsterdam Roel Venderbosch, Nijmegen Drukwerk: PrintConsult, Bloemendaal Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid van het partijbestuur. Overname van (delen van) artikelen, foto’s of illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1574-2733

26 ROOD mei 2005

varia

Uitgesproken Het boek Onzichtbare ouders; de buurt van Mohammed B. is bijzonder vanwege het onderwerp. Maar daar blijft het bij. Veel ‘gewone allochtone gezinnen’ hebben nog nooit een autochtone Nederlander op de koffie of Turkse thee gehad. Dat is confronterend. En de moeite die Vrij Nederland-journalist Margalith Kleijwegt zich betracht om huisbezoeken voor haar boek te arrangeren is groot. Toch blijft het op ’t achterplat beloofde ‘gedetailleerde beeld van gewone allochtone gezinnen’ achterwege. De leerlingen uit klas 2K van het Calvijn met Junior College, een zwarte vmbo-school in Amsterdam-West, zitten vrijwel allemaal in de problemen. Ze zijn onhandelbaar, ongemotiveerd, crimineel en zo nu en dan spoorloos verdwenen. De ouders, midden dertig, reageren gelaten en heffen hun handen ten hemel: ‘Wat kan je doen?’ Veel allochtone gezinnen zijn ‘op doorreis’ in Nederland. Ze willen terug naar huis. Weg uit dit veel te vrije land dat niet goed is voor hun kinderen. Precies de reden waarom de vader van Bekir zijn zoon op een internaat heeft gedaan. Veel meer weet Kleijwegt niet los te peuteren. Men is angstig en onwillig. Alleen de leraren van het Calvijn geven een kijkje in de keuken. De meeste ouders leven mijlenver af van de Nederlandse samenleving, in zwarte buurten en in zwarte scholen, zegt Margalith in haar nawoord. ‘Als ouders zich niet met de Nederlandse samenleving verbonden voelen, hoe kun je dat dan verwachten van hun kinderen? De moord op Van Gogh maakte de onthechting alleen nog maar sterker.’ Onzichtbare ouders is toegankelijk geschreven, maar bevestigt het beeld dat we al hebben. Het boek blijft aan de oppervlakte drijven en biedt behalve een (nog) grotere rol voor leraren geen concrete oplossingen. (DW)

Breinbreker

4 1

Omdat u zo massaal blijft insturen: een nieuw cryptogram! Weet u ’m op te lossen? Stuur uw oplossing dan vóór 30 mei 2005 naar: PvdA, Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected]. Onder de goede inzendingen wordt driemaal het zojuist verschenen boekje Nieuwe vormen van solidariteit; sociaal-democratische beginselen en de verzorgingsstaat van Romke van der Veen weggegeven. In deze door de Wiardi Beckman Stichting uitgegeven publicatie stelt Van der Veen dat de effectiviteit en legitimiteit van de verzorgingsstaat ernstig onder druk staan… De winnaars worden in de volgende editie van Rood bekendgemaakt.

2

3

4

8

5

6

7

9

11

12

10

13

14 15

16 18

17 19

HORIZONTAAL: 1. Misfortuin in de omgang (15) 8. Mensje dat open en dicht kan (12) 10. Ong. (2) 11. Overdreven familieliefde (6) 13. Bolletjes om de sleur te doorbreken (6) 14. Trekvogel die het volhield tot Australie (5) 15. Van terreinauto to P.C.Hooft-tractor (4) 16. OudHaarlemse met weet van pijn (5) 19. Klinkt positief in Spanje (2) 20. Gelijk - of - d wild (9) 23. Onvriendelijke huisdieren (6) 25. Deel van een bankstel (3) 26. Doen aan bellenblazen onder water (11) 28. Kan een huisje of boontje zijn (6) 29. Klos die gerookt wordt (6) 30. Verwant aan de grapjas (8)

VERTIKAAL: 1. Is nat vergelijkbaar met het ontbreken van wilskracht (8) 2. Waarmee de bandenspanning kan worden verlaagd? (15) 3. Frans verliefd (5) 4. Bekend van z’n bruine ogen en z’n rug (3) 5. Dit karakter houdt het enige tijd niet droog (6) 6. 2, 4, 6, 8, .... 7. Hoogtepumt van het rund (8) 9. Doet men met het bord of de mantel (8) 12. Sociotaalgebruik tussen de dahlia's (9) 17. Onwerkelijk taalgebruik, ja toch? (8) 18. Idioot die op het dak te vinden is (3) 21. Als je het niet weet moet je het erop (7) 22. Geeft warmte zat (6) 24. Geboorteplek van een trut (4) 26. De reis terug gaat om de mooiigheid (4) 27. Gevaarlijk spel (4)

Bedenkt u puzzels ? Mail ons: [email protected]!

20

21

22

23

24

25 26

27

28 29 30

OPLOSSINGEN BREINBREKER 4: Horizontaal: 1. woordblindheid 8. totebel 10. cartoon 11. rooftocht 12. Agnes 15. kras 17. om/o.m. 18. lazerstraal 20. afdrift 21. samen 22. resolutie 24. tandplak 27. og 28. as/a.s. 29. akela 32. fraktie 33. Kamp 35. te 36. paars 37. rasteren Vertikaal: 1. watercloset 2. ontboezeming 3. debuteren 4. nachtkaars 5. herhaaldelijk 6. icoon 7. ontsmetten 9. lichtgeraakt 13. GS 14. EO 16. RAF 19. kietelaar 23. ekster 25. aorta 26. Paris 29. AEG’s 30 ek 31. a.m. 34. pan PRIJSWINNAAR BREINBREKER 4: mw. J. Imminga-Gerrits uit Apeldoorn

Onzichtbare ouders; de buurt van Mohammed B., ISBN 90 5807 231 2, € 14,95 Foto Roel Rozenburg

Campagne Europese Grondwet SPREKERS

KIEZERSCONTACT

Omdat in veel afdelingen vragen leven over de Grondwet, gaan leden van de Eurodelegatie en de Tweede Kamer op uitnodiging het land in. We richten ons in de campagne exclusief op de PvdA-kiezers, dus aanvragen van PvdA-afdelingen hebben prioriteit. Als u een PvdA-politicus wilt uitnodigen om te komen praten en te discussiëren over de Europese Grondwet tijdens een politiek café of een partijbijeenkomst, neem dan contact op met sprekerscoördinatie, [email protected] of: 020-5512224.

We willen de campagne voor de Europese Grondwet ook gebruiken om de band met onze kiezers te versterken. In de laatste twee weken van mei (‘de hete fase’) willen we onze kiezers dan ook opzoeken in de WIN-wijken en eventueel vragen zich aan te melden als PvdA-belangstellende. Daarnaast kunnen we een folder achterlaten over waarom de PvdA vóór de Europese Grondwet is. Leden van de Eurodelegatie en Tweede-Kamerleden zullen in hun regio campagne voeren. Hebt u al een dag gepland om de WINwijken in te gaan en wilt u dat graag doen samen met een PvdA-politicus? Neem dan contact op met sprekerscoördinatie, [email protected] of: 020-5512224.

Prijsvraag Wat gebeurt hier?

Heeft u een idee of scherpe associatie bij deze foto of wéét u gewoon welk politiek moment hier wordt verbeeld?

Schrijf dan een origineel, krachtig onderschrift die de foto verduidelijkt en win een vrolijke campagneoutfit! Vooruitlopend op de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen loopt u er alvast gekleurd bij in uw rode PvdA-regenjas met originele PvdA-pin, uw PvdA-cap op én een gigantische PvdA-ballon in de hand... Stuur uw onderschrift vóór 30 mei 2005 naar:

PvdA, Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected]. In de volgende editie van Rood wordt het werkelijke onderschrift bij de foto prijsgegeven. De winnaar van de prijsvraag uit Rood nr.3 is A.H.J. Veenema uit Emmen. Dit onderschrift werd door de redactie als het meest origineel bestempeld: ‘Wie past er op onze winkel?’ Het werkelijke foto-onderschrift luidde: Den Haag, 11 juni 2003: PvdA partijleider Wouter Bos, op de dag van de regeringsverklaring, in gesprek met wijkbewoners van het Laakkwartier in koffiehuis ‘De Aanloop’.

mei 2005 ROOD 27

column

Foto Maartje Geels/ Hollandse Hoogte

Waarden en Normen Ik heb nooit onder stoelen of banken gestoken dat ik het goed vond dat Jan Peter Balkenende het thema Waarden en Normen op de politieke agenda heeft gezet. Niettemin vind ik dat hij er weinig van bakt. Het blijft bij conferenties, websites en babbelcircuits. En als het er echt op aan komt, geeft hij niet thuis. Laat ik twee voorbeelden geven. Wat me mateloos irriteert aan de Balkenendiaanse aanpak van Waarden en Normen is dat hij steeds maar weer voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten. Maar de overdracht van Waarden en Normen is een enorme klus. Die geklaard moet worden door leraren, gezinsvoogden, politie-agenten, huisartsen, rechters en jeugdwerkers. Ik noem hen wel eens de frontsoldaten van onze samenleving. Als men het met de normale sociale structuren van buurt, vrienden, gezin of familie niet meer redt, dan vangen zij als eersten de klappen op als het toch mis gaat. En zijn zij ook degenen die vaak veel effectiever zaken ten goede kunnen keren dan wij in Den Haag met al onze wetten en regeltjes. Zij hebben niet zoveel aan die conferenties, websites en babbelcircuits van Balkenende. Ze willen minder regels en meer middelen. En daar hebben ze gelijk in. Daarnaast gaat Balkenende op nog een ander front echt de mist in. Steeds weer heeft hij het over fatsoen om vervolgens te verzanden in voorbeelden van hoe kinderen weer ‘u’ moeten zeggen tegen de leraar. Dat noem ik klein fatsoen. Belangrijk, maar toch: klein fatsoen. Laten wij de partij zijn van het Groot Fatsoen. De partij die zich ook moreel durft uit te spreken over hoe de overheid haar burgers moet behandelen en welke situaties de overheid haar burgers beslist moet besparen. Dan gaat het dus niet meer over kinderen die geen ‘u’ zeggen tegen hun leraar. Het gaat wél over de vraag of wij de situatie in verpleeghuizen accepteren, hoe wij de uitzettingspolitiek van Rita Verdonk beoordelen, wat wij vinden van wachtlijsten bij de kinderbescherming of hoe wij aankijken tegen armoede in een rijk land. Ook dat zijn kwesties van Waarden en Normen, van fatsoen, van Groot Fatsoen.

Wouter Bos, Fractievoorzitter

De volgende Rood verschijnt eind juni 2005