ROLBRUGBESTUURDER
I. TOELICHTING 1.1 Taken Het beroep rolbrugbestuurder bestaat in het hijsen en verplaatsen van - vaak heel zware en grote - lasten van punt a naar punt b aan de hand van een gemotoriseerd werktuig, een zogenaamde rolbrug. Een rolbrugbestuurder bekleedt: - én een functie met verantwoordelijkheid, want het gaat hier om gevaarlijke handelingen aangezien er lasten worden verplaatst - én een veiligheidsfunctie, want het besturen van hijswerktuigen kan de veiligheid en de gezondheid van de andere werknemers in het bedrijf in gevaar brengen De rolbrugbestuurder voert de volgende taken uit: - laden en lossen van vrachtwagens, wagons… - materialen stockeren - productielijnen bevoorraden - speciale handelingen… Om het beroep te mogen uitoefenen moet de kandidaat aan de volgende vereisten voldoen: 1. ten minste 18 jaar zijn 2. medisch geschikt zijn: voorafgaande gezondheidsbeoordeling en jaarlijks onderzoek (zie punt III: Gezondheidstoezicht) 3. een opleiding gevolgd hebben: een brevet van rolbrugbestuurder toont aan dat de werknemer met succes een geschikte beroepsopleiding heeft gevolgd 4. beschikken over een toelating, afgeleverd door het inlenend bedrijf, om de betreffende categorie rolbruggen te besturen Verwante benamingen: - rolbrugbedienaar - loopkraanbedienaar - bestuurder van rolbrug met peer - cabine-rolbrugbestuurder - rolbrugbestuurder-rigger
OPGELET: • Vaak wordt van een lasser, een mecanicien, een heftruckbestuurder… ook gevraagd een rolbrug te bedienen. De werknemer in kwestie moet in dat geval ook aan de functievereisten van een rolbrugbestuurder voldoen! • Er is een onderscheid tussen een rolbrugbestuurder, een rigger en een seingever: - de rigger heeft als taak de juiste lengen uit te kiezen (kettingen, kabels, hijssingels…) naar gelang van de te verplaatsen lasten, de lasten aan- of los te haken aan het hijstoestel - de seingever heeft als taak aan de rigger bevelen te geven voor de uit te voeren handelingen (zie 2.6 Gebaren).Vaak wordt deze taak ook toevertrouwd aan de rigger > De rolbrugbesturder, de rigger en de seingever moeten dus heel nauw samenwerken. Bij het bedienen van een rolbrug van op de grond worden deze drie taken vaak door één en dezelfde persoon uitgevoerd; dan is er sprake van een rolbrugbestuurder-rigger.
ROLBRUGBESTUURDER
1.2 Opleidingen Er bestaat binnen het onderwijssysteem geen specifieke opleiding voor het bedienen van rolbruggen. Toch MOET elke rolbrugbestuurder een geschikte beroepsopleiding hebben gevolgd: > t heoretische en praktische opleiding rond het bedienen van het hijswerktuig dat zal worden gebruikt (werking, manipuleren, manoeuvres, uitrusting…) De werknemer moet daarna op het terrein verder kennis opdoen over: - het type rolbrug: bediening, capaciteiten, beperkingen, preventief onderhoud… - de te verplaatsen lasten: massa, vorm, speciale voorzorgen… - het bedrijf zelf: intern reglement, eventuele risico’s en veiligheidsinstructies… De opleiding rolbrugbestuurder kan worden gevolgd bij verschillende opleidingsorganismen1 (bv : bij VDAB).
1.3 Kenmerken van rolbruggen Rolbruggen moeten op regelmatige tijdstippen technisch gekeurd worden door een externe dienst voor technische controle (EDTC). De belangrijkste onderdelen van een rolbrug zijn de volgende:
Rolbrug
Wagen
Cabine Spoor
Hijs- en aanhaakmechanisme Rolbaan
Plaatje met hijscapaciteit
1
Lijst met opleidingsorganismen: zie DVD technische documentatie of www.p-i.be
Dank aan het CEPS (www.ceps-esm.be) voor zijn medewerking bij het tot stand brengen van dit werk.
In langsrichting = rolbrug verplaatst zich (rechts - links)
In dwarsrichting = wagen verplaatst zich (vooruit - achteruit)
In verticale richting = de lasthaak verplaatst zich (op- en neerwaarts)
Roteren = optie bij sommige rolbruggen = de lasthaak roteert (0 tot 360°)
Het bedienen van een rolbrug is geen gemakkelijke opdracht. Daarom moet een rolbrugbestuurder over de volgende kwalificaties beschikken: - precies en tegelijk vastberaden kunnen werken - het bedieningsmechanisme voorzichtig hanteren - waakzaam zijn - rustig en koelbloedig blijven - oog hebben voor veiligheid
ROLBRUGBESTUURDER
Bij het gebruiken van een rolbrug zijn er 4 verschillende bewegingen mogelijk:
Er zijn een aantal soorten rolbruggen, naar gelang de bediening op de grond of vanuit een cabine gebeurt:
1. Bediening van op de grond
·
MET BEDIENINGSPEER
vastgekoppeld aan de rolbrug
los van de rolbrug
vastgekoppeld aan de wagen
Opmerking: het is belangrijk op de grond (of op de rolbrug) een zichtbare kleurenmarkering aan te brengen die overeenstemt met die op de afstandsbediening.
ROLBRUGBESTUURDER
·
MET AFSTANDSBEDIENING met radiogestuurde afstandsbediening
Bediening met een joystick hendel voor hijsen of roteren van de haak
Bediening met knoppen
hendel voor langsof dwarsrichting
Noodstopknop
Noodstopknop
2. Bediening vanuit de cabine
·
ROLBRUG MET CABINE Noodstopknop
De cabine hangt:
vast aan één van de uiteinden van de rolbrug
vast in het midden van de rolbrug
vast aan de wagen
mobiel en ook los van de wagen
Vloer - in goede staat, vlak (geen gaten, uitstekende gedeelten...) en voldoende stevig - proper, niet glad en vrij van obstakels (bv.: kabels, kettingen)
Werkplaats - geschikt voor het verplaatsen van de lasten - niet (over)vol; zorg voor orde en netheid - een ruimte voorzien voor het opbergen van hijsaccessoires - er moeten gangen voorzien zijn voor voetgangers - bij bediening vanuit een cabine: hou de binnenkant van de cabine proper en laat er geen gereedschap of andere spullen rondslingeren
Verlichting - de zone waar de lasten verplaatst worden moet goed verlicht zijn: vermijd schaduwzones en verblindende lichten - bij bediening van op de grond: draag een signalisatievest op plaatsen waar te weinig licht is - bij bediening vanuit een cabine: reinig geregeld de ramen en haal alles weg wat het zicht zou kunnen belemmeren
Weersomstandigheden
ROLBRUGBESTUURDER
1.4 Werkomgeving
- bij werkzaamheden buiten: draag geschikte kledij, naar gelang van het weer - bij bediening vanuit de cabine is de rolbrugbestuurder beschermd tegen weersomstandigheden (warmte, koude, regen…)
ROLBRUGBESTUURDER
II. Risico’s en preventiemaatregelen 2.1 Algemeen Risico’s
Preventie en bescherming
Gevolgen voor de gezondheid
Collectief
Persoonlijk
Tips
• Bij het aanhaken van de last aan de hijsaccessoires (kettingen, singels...)
• Snijwonden • Pictogram voorzien • Schaafwonden • Kneuzingen • Knelling • Breuk
• Beschermhandschoenen (type EN 388 - 4.2.2.2)
• Gekneld geraken tussen een hangende last en een vaste structuur
• Breuk • Kneuzingen • Verplettering
• Pictogrammen voorzien
• Veiligheidshelm • Veiligheidsschoenen (type S3)
• Neem nooit plaats tussen een bewegend en een vast punt!
• Botsing met hangende last of met hijsaccessoires
• Kneuzing • Verplettering • Breuk • Dood
• Geschikte verlichting • Pictogrammen voorzien
• Veiligheidshelm
• Leef de interne verkeersregels na (voetgangersstroken, geen personen in de nabijheid of onder het af te leggen parcours...)
• Vallende voorwerpen • Vallende onderdelen van de rolbrug, losgekomen na een aanrijding • De last die valt
• Kneuzing • Breuk • Dood
• Pictogrammen voorzien
• Veiligheidshelm • Veiligheidsschoenen (type S3)
• Uitglijden, struikelen en val • Verstuiking van personen • Verrekking • Breuk
• Vlakke, niet gladde vloer • Pictogram voorzien
• Veiligheidsschoenen met anti-slipzolen (type S3)
• Lasten verhandelen (scherpe randen)
• Pictogram voorzien
• Beschermhandschoenen (type EN 388 - 4.2.2.2)
• Snijwonden • Verplettering
• H ou de vloer vrij en proper en laat nooit hijsaccesooires rondslingeren (singels, kettingen, kabels...)
2.2 Bijzondere risico’s Werkplaatsgebonden risico’s
Gevolgen voor de gezondheid
• Val van hoogte bij toegang tot cabine
• Kneuzing • Breuk
• Blootstelling aan slecht weer bij buitenwerk
• Verkoudheid • Kou vatten
Preventie en bescherming Collectief • Een beschermde toegang tot de cabine voorzien
• Schadelijke geluiden boven • Gehoorverlies • Pictogram voorzien 80 dB(A) •D oofheid • Stress
Persoonlijk
Tips • Om een ladder op en af te gaan, hou u altijd op 3 punten vast, met het aangezicht naar de ladder. Doe dat ook om een trap op en af te gaan, zeker als het om een steile trap gaat.
• Beschermende kledij (tegen regen, koude...) • Signalisatievest • Gehoorbescherming (bv.: • Kunt u een persoon op 1 meter oordoppen) afstand niet verstaan, draag dan gehoorbescherming!
Veiligheidshelm
Gehoorbescherming
ROLBRUGBESTUURDER
2.3 Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
Beschermende handschoenen (type EN 388 - 4.2.2.2)
Veiligheidsschoenen! (met stalen neus - type S3)
OPGELET: Draag altijd: • een veiligheidshelm • veiligheidsschoenen met antislipzolen • beschermende handschoenen Opgelet: u mag uw handschoenen enkel uittrekken bij het hanteren van de peer of afstandsbediening om de knoppen of hendeltjes beter te kunnen bedienen! Bij werkzaamheden in een duistere of minder goed verlichte omgeving: • draag signalisatiekledij of fluorescerende banden Naar gelang van de risico’s op de werkpost moet de rolbrugbestuurder eventueel: • oordoppen dragen: - aanbevolen als het geluid > 80 dB(A) - verplicht als het geluid > 85 dB(A)
ROLBRUGBESTUURDER
2.4 Veiligheidsinstructies Voorbereiding • Zorg dat u de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen klaar hebt: veiligheidshelm, veiligheidssschoenen, beschermende handschoenen… • Controleer de rolbrug vóór u uw werkpost inneemt en test de voorzieningen (claxon, noodstop, remmen, bewegingen…) • Vul dagelijks een controleblad in of noteer ongeregeldheden in het onderhoudsboekje • Bij ongeregeldheden waarschuwt u uw chef of de persoon die belast is met het onderhoud • Bij bediening van op de grond: gebruik het bedieningsinstrument dat hoort bij de rolbrug • Alvorens de hoofdschakelaar in te schakelen: ga na of hij NIET vergrendeld is en of er geen bordje hangt met vermelding “VERBODEN IN TE SCHAKELEN”
Aan het werk • Informeer u over de precieze inhoud van de uit te voeren taken, het gewicht van de te verplaatsen last en het af te leggen parcours • Leef correct de veiligheidsaanwijzingen na • Vraag bij de rigger welke hijsvoorschriften er moeten worden nageleefd • Moet u zelf de last aanhaken, plaats de haak dan verticaal boven het zwaartepunt van de last, maak het leng vast aan de haak en zorg dat uw vingers er niet tussen gekneld geraken!
Voorschriften bij het hijsen Leef de volgende 4 gouden regels na: 1. Span de lengen aan: span de hijsaccessoires (lengen, kettingen, kabels…) langzamerhand op; bruusk hijsen kan het materiaal beschadigen en een plotse overbelasting veroorzaken 2. Zorg voor een centrale positie van de haak (langsrichting en dwarsrichting) en de hijshoek 3. Hijs de last en weinig op (+ 30cm) en hou even halt om het remgedrag, de stabiliteit en het evenwicht van de last na te gaan Opgelet: •A ls de last slecht is aangehaakt of niet goed in evenwicht hangt, begin het aanhaken dan opnieuw •B egin nooit te hijsen als de last schommelt 4. Hijs voorzichtig de last omhoog om een materiaalbreuk te vermijden en breng verder langzaam en aan een gelijkmatig tempo de last tot op de gewenste hoogte
• Volg enkel de aanwijzingen van de seingever (en niet die van andere werknemers) en voer de bevelen enkel uit volgens de gestandaardiseerde gebaren (zie 2.6 Gebaren) • Hebt u het bevel niet goed begrepen, vraag dan het te herhalen • Concentreer u op wat u doet, laat u door niets afleiden! • Kijk altijd in de richting waarin de rolbrug zich beweegt • Zorg ervoor dat de last nergens tegen kan botsen of blijven vasthaken • Hou rekening met de vorm van de te verplaatsen last en zorg ervoor dat niemand zich op het af te leggen parcours bevindt Opgelet: een last mag NOOIT boven de rolbrugbestuurder of andere werknemers heen gaan
• Vertraag wanneer de last in de buurt van obstakels of personen komt. Gebruik indien nodig het waarschuwingssignaal (claxon), maar maak er geen misbruik van • Vermijd bruuske of schokkende bewegingen • Verander nooit bruusk van rijrichting, tenzij er zich echt een gevaar voordoet • Bij gevaar: druk op de noodstopknop om zo snel mogelijk alle beweging stop te zetten
ROLBRUGBESTUURDER
Voorschriften bij het verplaatsen
Voorschriften bij het neerzetten - Volg nauwgezet de aanwijzingen van de seingever en als u alleen bent, zorg dan dat de plaats waar de last wordt neergezet volledig vrij is - Wees heel voorzichtig bij het neerzetten, zorg dat niemand gewond geraakt - Zet de last zachtjes neer zodat de last niet wordt beschadigd, de grond, de container of het voertuig (vrachtwagen, wagon…) niet wordt ingedrukt - Zorg ervoor dat de last stabiel en in evenwicht staat (eventueel op blokken zetten) alvorens groen licht te geven om de lengen te verwijderen
Het werk beëindigen - Laat nooit een last of een leng aan de rolbrug hangen - Breng de haak terug tot in de normale rustpositie (op meer dan 2 meter hoogte) - Parkeer de wagen en de rolbrug op de daartoe voorziene plaats - Druk de noodstopknop in - Zet de algemene schakelaar uit - Breng de peer of de afstandsbediening terug naar een uiteinde van de rolbrug of naar de voorziene plaats - Meld eventuele anomalieën aan uw directe chef
ROLBRUGBESTUURDER
Het is verboden: - - - - - - - - - - -
zich op een rolbrug in werking te begeven zonder de rolbrugbestuurder te verwittigen een last boven personen te verplaatsen een persoon te vervoeren die zich op de last bevindt of aan de lengen hangt ook maar iets te vervoeren op een last (bv.: voorwerpen, gereedschap…) gasflessen te verplaatsen, tenzij met het geschikte hijsgereedschap de rolbrug en de lengen te overbelasten een last te laten slingeren om ze buiten het bereik van de rolbrug neer te zetten onderhouds- of herstelwerken uit te voeren aan een rolbrug in werking iets te wijzigen aan het mechanische en elektrische circuit van de rolbrug met een rolbrug een andere rolbrug voort te trekken of te duwen met de lengen in schuine stand aan de last te trekken of de last te doen glijden
2.5 Geluidssignalen Kort signaal = begrepen, ik voer het bevel uit 2 korte signalen = herhaal, ik vraag bevelen Lange, opeenvolgende signalen = pas op, dreigend gevaar Aanhoudend signaal = toestel in nood Afzonderlijke signalen met tijd ertussen = toestel in beweging
10
Aan de hand van gebaren kunnen de rolbrugbestuurder en de seingever communiceren en elkaar begrijpen wanneer wegens afstand en/of omgevingsgeluiden geen gesproken bevelen kunnen worden doorgegeven (Codex, Titel III, bijlage IX)
A. Algemene gebaren
Begin
Pas op! Begin van commando
Beide armen zijn horizontaal gestrekt met de handpalmen naar voren.
Stop
De rechterarm is opgeheven en de rechterhandpalm naar voren gehouden.
Onderbreking Einde van beweging
Einde
van de werkzaamheden
ROLBRUGBESTUURDER
2.6 Gebarencode
Beide handen zijn ter hoogte van de borst samengevoegd.
B.Verticale bewegingen
Hijsen
Met de opgeheven rechterarm en naar voren gebrachte rechterhandpalm wordt traag een cirkelbeweging gemaakt.
Vieren
Met de naar beneden gerichte rechterarm en naar binnen gehouden rechterhandpalm wordt traag een cirkelbeweging gemaakt.
Verticale afstand
De afstand wordt met de handen aangegeven.
11
ROLBRUGBESTUURDER
C. Horizontale bewegingen
Vooruit
Beide armen worden gebogen, beide handpalmen worden naar binnen gehouden en met de voorarmen worden trage bewegingen naar het lichaam toe gemaakt.
Achteruit
Beide armen worden gebogen, beide handpalmen worden naar buiten gehouden, met de voorarmen worden trage bewegingen van het lichaam af gemaakt.
Naar rechts
ten opzichte van de signaalgever
Naar links
ten opzichte van de signaalgever
Horizontale afstand
Met de ongeveer horizontaal gestrekte rechterarm en de naar beneden gehouden rechterhandpalm worden trage richtingaanwijzende bewegingen gemaakt.
Met de ongeveer horizontaal gestrekte linkerarm en de naar beneden gehouden rechterhandpalm worden trage richtingaanwijzende bewegingen gemaakt.
De afstand wordt met de handen aangegeven.
D. Gevaar
Gevaar
Beide armen worden opgeheven, handpalmen naar voren.
Snelle beweging
De gecodeerde, bevelende gebaren om de bewegingen aan te geven, worden zeer snel uitgevoerd. De gecodeerde, bevelende gebaren om de bewegingen aan te geven, worden zeer traag uitgevoerd.
Stop of noodstop
Trage beweging 12
De werkpostfiche vereist altijd een voorafgaande gezondheidsevaluatie Wordt er op de werkpostfiche een voorafgaande gezondheidsbeoordeling vereist? Ja
Nee
Heeft de uitzendkracht een formulier van gezondheidsbeoordeling? Ja
Nee
Nee
Is het formulier van gezondheidsbeoordeling geldig? (Zijn datum, typefunctie + bijzondere risico’s OK?)
Ja
Nee
ROLBRUGBESTUURDER
III. Gezondheidstoezicht = altijd
Aanvraag gezondheidsbeoordeling
Is de uitzendkracht geschikt?
Ja
De werknemer kan aan het werk gezet worden
Nee
Niet geschikt voor DIT werk
* Rolbrugbestuurders moeten jaarlijks een gezondheidsbeoordeling ondergaan omdat ze een veiligheidsfunctie uitoefenen (Codex, Titel I, Hoofdstuk IV, art. 2):
Veiligheidsfunctie:
• jaarlijks onderzoek • basisonderzoek (o.a. musculo-skeletaal, rugonderzoek) • gepast oogonderzoek en onderzoek van het gezichtsvermogen
Specifieke risico’s (zie werkpostfiche):
• Lawaai: jaarlijks onderzoek (audiometrie) • Nachtarbeid en ploegenarbeid (jaarlijks onderzoek) • Manueel hanteren van lasten met risico op rugletsel: - elk jaar indien ≥ 45 jaar - alle 3 jaar indien < 45 jaar
13
ROLBRUGBESTUURDER
IV. BEDRIJFSBEZOEK Aan de hand van volgende vragen kunt u de gebruiker helpen een correcte werkpostfiche op te stellen. Algemene vragen • Hoe wordt het onthaal georganiseerd? Door wie? Wanneer? Wordt er een “peter” aangeduid? Hoe gebeurt de registratie bij de inlener? Wat wordt meegedeeld: intern reglement, uitleg bij verschillende taken, refter, eerste hulp...? • Wie geeft de bijzondere veiligheidsinstructies met betrekking tot de rolbrug (werkprocedure, procedure bij een arbeidsongeval, veiligheidsvoorschriften…)? • In welke talen worden de instructies gegeven? • Wie is de preventieadviseur? Wie is de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur psychosociale risico’s? • Op welke specifieke punten wordt de uitzendkracht beoordeeld?
Specifieke vragen • Welk type rolbruggen moet de uitzendkracht bedienen? - Bediening van op de grond: peer of afstandsbediening? - Bediening vanuit een cabine? • Welk type brevet van rolbrugbestuurder? Ervaring vereist? • Welke taken moet de uitzendkracht uitvoeren? Stockeren? Lossen en/of laden?… • Moet de uitzendkracht enkel als rolbrugbestuurder werken of ook als rigger en/of seingever? • Is het besturen van een rolbrug de hoofdtaak of zal de uitzendkracht ook bijkomende functies moeten uitoefenen (lasser, mecanicien, heftruckchauffeur…) • Zal de uitzendkracht binnen en/of buiten moeten werken? • Welk type goederen zal worden verhandeld (gevaarlijke producten…)? • Wie bezorgt aan de uitzendkracht werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen: - helm - beschermende handschoenen - signalisatievest - veiligheidsschoenen - veiligheidsbril - oordoppen -…
14
15
Zoek de 6 fouten in onderstaande tekening.
V. De risicozoektocht
ROLBRUGBESTUURDER
ROLBRUGBESTUURDER 16
Oplossingen 1. Eén van de werknemers draagt geen veiligheidshelm. 2. De rolbrugbestuurder verplaatst een gasfles zonder het geschikte gereedschap. 3. De rolbrugbestuurder op de grond laat zich afleiden door een groep bezoekers. 4. De rolbrugbestuurder in de cabine houdt de aandacht niet op het werk, hij reinigt het cabinevenster terwijl hij een last verplaatst. 5. Er ligt nog een ketting op de last die wordt verplaatst. 6. Twee seingevers geven tegelijkertijd instructies aan de robrugbestuurder in de cabine.
