Roken op de campus hoelang nog?

tekst CÉLINE MAESSEN fotografie RONALD VAN DEN HEERIK

#05 - JANUARI 2016 WWW.ERASMUSMAGAZINE.NL

Roken op de campus hoelang nog? DE KWESTIE

Het groeiende nationalisme ONDERZOEK

Delen is het nieuwe hebben ANALYSE

Autoluwe EUR is een illusie

03 INHOUD

You may say Delen is het nieuwe hebben. Met de opkomst van de deeleconomie lijkt er een einde te komen aan het ongebreidelde verlangen naar bezit. Als je het heel idealistisch bekijkt, wordt het visioen van John Lennon binnenkort werkelijkheid:

Rubrieken

Verhalen

04 Uitvergroot

12 Onderzoeksverhaal

Laurentianen koken voor daklozen

En gezien de aandacht die er is voor de deeleconomie in de media – met de groei van platforms als Airbnb en Peerby – zou je denken dat we er al bijna zijn: het einde van het tijdperk van alles zelf willen hebben, en dan nu het tijdperk van het samen delen, al dan niet tegen een kleine vergoeding. Maar er is wel een verschil tussen het zélf gebruikmaken van bijvoorbeeld een (goedkope) vakantiewoning via Airbnb, en het echt uitlenen van je eigen huis aan vreemden; of je boor in bruikleen geven aan een onbekende klusser. Want als je kijkt naar hoeveel mensen daadwerkelijk spullen uitlenen aan onbekenden, dan is dat nog maar een klein percentage – ongeveer 5 procent – van de Nederlanders. Áls we dan spullen uitlenen, dan toch het liefst aan bekenden, familie, huisgenoten en buren. Dat is niet erg, want ook het delen met bekenden leidt ertoe dat de hoeveelheid spullen op de wereld niet alsmaar toeneemt. Het is een begin, and you may say I’m a dreamer, but I am not the only one… Wieneke Gunneweg, Hoofdredacteur Erasmus Magazine [email protected]

Over tien tot twintig jaar staan onze schuren en bergingen niet langer vol met overbodige

06 De afgelopen maand Imagine no possessions I wonder if you can No need for greed or hunger A brotherhood of man Imagine all the people Sharing all the world...

Delen is het nieuwe hebben spullen, maar delen veel mensen hun bezit met elkaar. Of het nu gaat om een boorma-

09 De Kwestie

chine, een auto of een appartement: de

Het oprukkende nationalisme in Europa

deeleconomie komt eraan.

Het nationalisme rukt op in Europa. Van het

16 Beeldverhaal

virtuele succes van de PVV en de electorale

Roken op de campus

opmars van Front National, tot de enorme

Het nieuwe jaar is alweer een paar weken op

verkiezingszege van de nationaalcon-

streek. Hoe zit het met de ‘stoppen-met-ro-

servatieven in Polen. Historicus Henri

ken’-voornemens van Rotterdamse studen-

Beunders trekt een parallel met 1914, de

ten? En gaat de invoering van rookzones en

vooravond van de Eerste Wereldoorlog.

rookzuilen op de universiteit ze hierbij helpen?

28 De voorzitter

Job Heidkamp, In Duplo

20 Analyse

29 Colofon

Het was een ambitieus plan: in 2011 bepaalde

Autoluwe EUR is een illusie de universiteit dat het aantal medewerkers

30 Cultuur- en sportagenda

dat met de auto naar het werk komt moest dalen van 36 procent in 2011 naar 25 procent

32 Dit ben ik

in 2015. De daling blijkt echter minimaal.

Radúz Mollee 22 Interview

Columns 08 Giorgio Touburg

Echokamers

Inge Hutter, directeur ISS Na 25 jaar gewerkt te hebben bij de Rijksuniversiteit Groningen, staat Inge Hutter sinds augustus 2015 aan het roer bij het International Institute of Social Studies (ISS), onderdeel van de EUR. In Den Haag hervindt ze haar passie voor andere culturen en kan ze

27 Wouter Meijer

Een goed begin is maar de helft Erasmus Magazine is het onafhankelijke, journalistieke magazine van de Erasmus Universiteit Rotterdam

het ISS voorbereiden op de toekomst.

Wetenschap 26 De Bewering

‘Andere ketens moeten ook fors, heel fors ingrijpen’

04 UITVERGROOT tekst CHERISH WIRABANGSA fotografie SANNE VAN DER MOST

05 UITVERGROOT

Laurentianen koken voor daklozen

Tientallen dak- en thuislozen konden zaterdag 9 januari genieten van een driegangenmaaltijd (zelfgemaakte groentesoep met gehaktballetjes, runderrollade met risotto en pannenkoeken met vanille-ijs en chocoladesaus) in nachtopvang- en verpleegcentrum Havenzicht aan de Willem Ruyslaan. Studenten van vereniging Laurentius koken jaarlijks een lekker hapje voor Kralingse daklozen in de donkere maanden rondom de feestdagen. Als een verlate kerstgedachte willen studenten Kralingse daklozen verwennen met een luxe diner, want “laten we eerlijk wezen, de meeste studenten hebben het relatief makkelijker dan de daklozen. Daarom willen wij wat terug doen en zo ons steentje bijdragen aan onze buurt” aldus Léon Vervooren, Laurentius-bestuurslid en coördinator van Stichting Voormekaar.

06 DE AFGELOPEN MAAND tekst ELMER SMALING

De zeven vette jaren komen eraan Waar de academische wereld de afgelopen jaren getrakteerd werd op de ene bezuiniging na de andere reorganisatie, studenten hun studiebeurs kwijtraakten en de kamerhuurprijzen ondanks de woningmarktcrisis alleen maar stegen, lijkt er eindelijk een kentering te komen. Voor de verandering is er in 2016 eens méér poet te verdelen.

Het nieuwe jaar markeert de overgang naar een nieuwe collegevoorzitter. Kristel Baele mocht op 6 januari de academische gemeenschap toespreken tijdens de nieuwjaarsreceptie, en ze had goed nieuws. Het komende jaar is er structureel vier miljoen euro extra beschikbaar voor onderwijs, docenten en ondersteuning. Natuurlijk is het extra geld een sigaar uit eigen doos: het gaat om voorschotten op het geld dat de overheid bespaart, dankzij de afschaffing van de basisbeurs. Maar dat die besparing niet al door het Rijk voor andere doeleinden is afgeroomd, is toch een trendbreuk. Een van de Erasmianen die in de afgelopen maand een flinke beurs wist binnen te halen, is hoogleraar Stijn Reijnders. Zijn onderzoek naar filmtoerisme leverde een Europese subsidie van bijna twee miljoen euro op. En nee, dat worden geen tripjes naar het landschap van Lord of the Rings in Nieuw-Zeeland. Reijnders gaat zich met vier promovendi en een postdoc richten op een vergelijking tussen het filmtoerisme in Zuid-Korea, India,

→ Collegevoorzitter Kristel Baele tijdens de nieuwjaarsreceptie. (foto: Levien Willemse)

Jamaica, Engeland en Nigeria. Nollywood, Nigeria’s filmindustrie, is overigens de grootste van Afrika. De universiteit trok zelf ook de portemonnee voor extra interdisciplinair onderzoek: ruim acht miljoen euro voor zeven onderzoeksprojecten. Elk project krijgt tussen de 400.000 en 800.000 euro van het College van Bestuur, en nog een keer zo’n bedrag van de betrokken faculteiten of instituten. En om wat voor projecten gaat het dan? Bijvoorbeeld om sport en nationale identiteit bij de

→ Filmtoerisme in Nieuw-Zeeland: het hobbithuis uit Lord of the Rings. (foto: Jeff Hitchcock)

ESHCC, decentralisatie van verzorgingsstaten (FSW) en de depolitisering van Europa (vier faculteiten samen). Onlangs bleek dat in 2013 de Nederlandse universiteiten samen 1,3 miljard euro opgehaald hebben bij externe opdrachtgevers. Dat is een kwart van het totaal aan inkomsten. Van alle universiteiten haalde Utrecht het meeste geld binnen, Wageningen daarentegen deed het per onderzoeker het best. Op de EUR en het Erasmus MC ging het om 112 miljoen euro, en daarmee staan de Rotterdamse instellingen in de middenmoot. Gezien de torenhoge ambities van de universiteit om in 2018 mee te draaien in de top van de Europese universiteiten, zal men hier vast nog niet tevreden mee zijn. Dus we gaan ervan uit dat dat bedrag de komende jaren nog flink gaat stijgen. Een ander bedrag dat ongetwijfeld nog gaat stijgen, is de studieschuldberg. Rotterdammers hebben op dit moment zo’n 528 miljoen euro

07

DE AFGELOPEN MAAND

De maand in cijfers Het nieuws van de afgelopen maand in drie cijfers samengevat. Scholieren slaan hun tussenjaar over om het leenstelsel te ontlopen, de nieuwe parkeergarage levert netto maar een paar extra plekken op en EUR-onderzoekers halen miljoenen op bij externe opdrachtgevers.

aan studieschuld uitstaan bij studiefinancierder DUO. Dat is zo’n 14.000 euro per schuldenaar. Daarmee zit de stad ruim boven het landelijk gemiddelde, maar dat geldt voor alle universiteitssteden. Blijkbaar blijven alumni graag in hun oude studentenstadje hangen. De invoering van het leenstelsel zal ervoor zorgen dat deze schuldenlast nog verder toe zal nemen; gelukkig maar dat de rente over studieschulden voor 2016 is vastgesteld op slechts 0,01 procent.

80% → De daklozen kregen pannenkoeken met ijs toe. (foto: Sanne van der Most)

→ Behalve noedelsoep verkoopt Sohmi ook Vietnamese broodjes bánh mì.

Dé plek om je studieschuld nog wat verder te laten oplopen is natuurlijk de Food Plaza. Waar vroeger de bammetjes volstonden, stouwen de studenten van nu zich vol met luxe tosti’s, saté ajams en broodjes kebab. Uiteraard met een veel te dure en veel te vette Strawberries & Crème Frappuccino® Blended Crème van het plaatselijke koffietentje erbij. Het assortiment is per 1 januari weer uitgebreid met een Aziatisch streetfood-zaakje genaamd Sohmi. Een zaakje dat overigens verdacht veel gelijkenissen vertoont met voorganger Frozz en Oodlz. Benieuwd of de studenten dit keer wél bereid zijn de porte-

Eén op de twaalf Rotterdammers heeft een studieschuld

monnee te trekken voor een noodlesoepje. Uiteraard werd er bij de lancering van Sohmi gelijk geklaagd over het gebrek aan veganistische opties: waarom wordt de soep nou weer getrokken van vleesbouillon in plaats van groentebouillon? Wie écht wat te klagen hebben over eten (en geld), zijn de daken thuislozen van Rotterdam. En om daar wat aan te doen, organiseerde studentenvereniging Laurentius begin januari een (post-)kerstdiner voor de bezoekers van nachtopvang- en verpleegcentrum Havenzicht in Kralingen. Ook hier geen veganistische opties, maar wel groentesoep met ballen, runderrollade met risotto en pannenkoeken met vanille-ijs en chocoladesaus. De daklozen genoten met volle teugen, en ook de studenten hadden een prachtige avond. Ze willen met het diner ‘wat terugdoen voor de wijk’. Want ‘laten we eerlijk wezen, de meeste studenten hebben het relatief makkelijker dan de daklozen’, aldus bestuurslid Léon Vervooren. Waarvan akte.

Van alle vwo’ers die in 2014 slaagden, ging 80 procent meteen door naar de universiteit. Dat is 10 procent meer dan twee jaar daarvoor. De reden: door de afschaffing van de studiefinanciering in 2015 sloegen veel scholieren een tussenjaartje over.

92 Als in het voorjaar de nieuwe parkeergarage onder het Erasmus Plaza opengaat en het oude parkeerterrein aan de noordzijde van de campus dichtgaat, gaat Woudestein er netto 92 parkeerplaatsen op vooruit. Het aantal auto’s dat de campushorizon vervuilt, zal wél drastisch afnemen.

42.694

Het gemiddelde bedrag in euro’s per onderzoeker dat de Erasmus Universiteit in 2013 binnenhaalde bij externe opdrachtgevers. In totaal haalden de EUR-onderzoekers 112 miljoen euro op. Daarmee eindigt onze universiteit in de middenmoot van alle Nederlandse universiteiten.

08 COLUMN tekst GIORGIO TOUBURG fotografie LEVIEN WILLEMSE

Echokamers Enkele jaren geleden besloot ik na aanhoudende ergernis over de verrechtsing van de binnenlandse media, mijn nieuwsconsumptie aan banden te leggen. Sindsdien volg ik een strak mediadieet van voornamelijk Engelstalige nieuwsbronnen, aangevuld met wat Nederlandse opinie. Vrijwel al deze bronnen hebben een duidelijke linkse signatuur. Het gevaar hiervan is natuurlijk dat ik daardoor voortdurend bevestigd word in mijn opvattingen. In de politicologie en mediawetenschappen wordt de constante weerkaatsing van gelijksoortige meningen zonder tegenspraak het echokamereffect genoemd. Het lijkt erop dat het echokamereffect vooral in de VS de politiek en media sterk heeft gepolariseerd: gevoed door louter instemmende commentaren en bevestigende nieuwsberichten, nestelt zowel links als rechts zich steeds meer in de eigen ideologische loopgraaf. Daarenboven is er nog het fenomeen van de filter bubble. In zijn gelijknamige boek laat Eli Pariser zien hoe social media, zoekmachines en nieuwswebsites door het monitoren van individueel internetgebruik in staat zijn om iedereen van zijn eigen, op maat gesneden stroom van nieuws en informatie te voorzien. Informatie die niet relevant wordt geacht door de algoritmes die op het wereldwijde web de dienst uitmaken, komt zo minder snel bij de eindgebruiker terecht. De kans dat u en ik bij dezelfde Google-zoekterm een verschillende lijst met resultaten gepresenteerd krijgen, is aanzienlijk. De newsfeed van Facebook werkt volgens een vergelijkbaar principe. Als mensen zich in toenemende mate kun-

nen wentelen in hun eigen gelijk en minder met tegenspraak te maken hebben, is het belangrijk dat universiteiten worden gekoesterd als plaatsen waar verschillende disciplines en opvattingen nog met elkaar in aanraking kunnen komen. Ik vraag me echter af of recente ontwikkelingen in de wetenschap nu niet juist het tegenovergestelde bereiken. De huidige publish-or-perish-cultuur werkt vooral verregaande specialisatie in de hand: uit gezonde nieuwsgierigheid je wetenschappelijke horizon verleggen, of de tijd nemen voor het ontwikkelen van diepgravende inzichten zonder direct resultaat, brengt immers grote risico’s met zich mee, zeker als de tenure-klok onverbiddelijk doortikt. Een sterkere neiging om gegronde kritiek in de wind te slaan, mag in het licht van deze ontwikkelingen misschien beter te begrijpen zijn; goed te praten valt het niet. Juist in de wetenschap is het van belang dat ideeën en disciplines met elkaar in aanraking komen en blijven: dat is waar de meest baanbrekende ontwikkelingen uit voortkomen. Gelukkig lijkt het erop dat de EUR dit zelf ook inziet: onlangs nog trok de universiteit zo’n 8 miljoen uit voor interdisciplinaire onderzoeksprojecten. Een mooi gebaar, maar alleen vruchtbaar als universiteiten ook hun studenten bloot blijven stellen aan een veelheid aan inzichten, en ze zélf laten beslissen wat ze bruikbaar vinden of niet, ook als dat resulteert in studenten die niet meegaan in de retoriek van competitie en excellentie die de weg heeft geplaveid naar de publish-or-perish-cultuur. Competente rebellen, om met de slogan van een andere Nederlandse universiteit te spreken. Hoe rebels de studenten van die universiteit precies mochten zijn, hebben we vorig jaar gemerkt. Giorgio Touburg is promovendus aan de Rotterdam School of Management.

09 DE KWESTIE tekst GEERT MAARSE illustraties BAS VAN DER SCHOT

De kwestie. Het nationalisme rukt op in Europa. Van het virtuele succes van de PVV en de electorale opmars van Front National, tot de enorme verkiezingszege van de nationaalconservatieven in Polen. Historicus Henri Beunders trekt een parallel met 1914, de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. “Ik maak me ernstig zorgen over de toekomst van de Europese Unie.”

Oprukkend nationalisme in Europa

opkomst van nationaalconservatieven als Geert Wilders en Marine Le Pen? “Het zegt vooral veel over de gevestigde orde; dat zijn de mensen die schrikken. Hun elitepolitiek wordt bedreigd en dat maakt hen onzeker. Daarom beweegt de ‘oude politiek’ mee met de extremen; dat was vroeger al zo met de NSB en Colijn. Het eindresultaat is nu – net als toen – een verrechtsing. Dat zie je overal in NoordEuropa. Marine Le Pen haalde bij de regioverkiezingen uiteindelijk geen enkele regio binnen, maar alleen dankzij een wanhopig monsterverbond van de socialisten van Hollande en de rechtse republikeinen van Sarkozy.” Het is niet ondenkbaar dat Le Pen president van Frankrijk wordt toch? “Nee.”

Geert Wilders werd verkozen tot politicus van het jaar. Bent u het daarmee eens? “Nee. Want hij verzwijgt wat de gevolgen zijn van zijn eisen, zoals ‘grenzen dicht’ en ‘weg met Europa’. Grenzen dicht betekent voor onze open economie een drama. En als je minder vluchtelingen wilt, kan dat niet zonder een sterk Europa.” Volgens de peilingen heeft hij inmiddels 41 zetels. Dat is meer dan de huidige coalitiepartners, VVD en PvdA, bij elkaar. Mensen nemen zijn verhaal dus kennelijk voor zoete koek aan. “Nou, dat wil ik wel even relativeren. De LPF wist in mei 2002, ná de dood van Fortuyn, 26 zetels te veroveren in de Tweede Kamer. Dat was toch slechts 17 procent van het electoraat. Al zou Wilders op veertig zetels staan, dan nog heeft hij maar net iets meer dan een kwart van de stemmen. Driekwart van de kiezers stemt dus nog gewoon op andere partijen.” Hierin klinkt een zekere geruststelling door. Wat vindt u ervan dat veel mensen schrikken van de

Henri Beunders (1953) is hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie aan het International Institute of Social Studies in Den Haag. Hij doet onderzoek naar politieke, cul-

Wat gebeurt er dan, denkt u? “Dan komen de desintegrerende krachten die nu overal in Europa aan het werk zijn in een stroomversnelling. Prikkeldraad hier, slagbomen daar. En alle pijlen gericht op Duitsland: vanuit Zuid-Europa vanwege de euro en de bezuinigingen, vanuit Midden-Europa vanwege de vluchtelingen. Als Frankrijk zich ook gaat afsluiten, zoals Scandinavië nu, en Duitsland heeft alleen Nederland nog over als bondgenoot, dan is dat einde oefening voor de Europese Unie in de huidige vorm.” We zien de sterke nationalistische tendens in een groot aantal Europese landen. Hoe is die te verklaren? “Er is sprake van een fundamentele onvrede als gevolg is van drie elementen. Het turbokapitalisme heeft sinds 1989 de hele wereld in zijn greep gekregen. Het resultaat is een groeiende kloof tussen arm en rijk, met meer en meer ‘verliezers’. Intussen is door internet de gewone man geëmancipeerd in communicatief opzicht. Iedereen heeft een blog of Facebookpagina, met de belofte dat iedereen gehoord zal worden. Maar die belofte blijkt vals. ↘

turele en maatschappelijke conflicten en de rol van de publieke opinie in de Nederlandse maatschappij, geplaatst in een Europese en mondiale context. Hij promoveerde op het

verzet in Nederland tegen herbewapening na de Eerste Wereldoorlog, en was behalve wetenschapper lange tijd journalist en Duitsland-correspondent voor NRC Handelsblad.

10

DE KWESTIE

De enige die hun blog leest zijn ze zelf. En dan blijken er ook nog allerlei politieke keuzes gemaakt te worden die vooral goed zijn voor anderen. Een steeds rijker wordende elite domineert de politiek. Wie zijn er voor meer immigratie? De ‘Gutmenschen’ natuurlijk, maar vooral de werkgevers en, in de VS, de Republikeinen – behalve Trump. Daarom is hij zo populair bij de verarmende blanken die bovendien telkens de beschuldiging om hun oren krijgen dát ze blank zijn, oftewel genieten van het ‘white privilege’. De grootste onvrede over ‘de politiek’ zie je onder blanke arbeiders. In de steden, in Limburg en in de oude industriegebieden van Franrijk, waar Peugeot en Citroën steeds minder werkgelegenheid bieden. De werklozen zien hun uitkering lager worden, want de verzorgingsstaat moest namelijk ‘gemoderniseerd’ worden. En als ze dan horen: weer honderd miljard naar Griekenland, de deur open voor vluchtelingen, en terreuraanslagen in de eigen disco – dan worden ze woedend. Men wil wraak. Ze roepen ‘fuck you’ tegen de politiek. En dat kan ik ze niet helemaal kwalijk nemen.” Betekent dit dat hoogopgeleiden zich niet aangetrokken voelen tot de PVV en het Front National? “Hogeropgeleiden wanen zich nog veilig. Ze denken – vaak ten onrechte – dat zij niet tot de slachtoffers van de globalisering zullen behoren. De houding van de elite is: globalisering dat moet, en Europa,

dat kan niet anders. Maar niemand heeft antwoord op de vraag wat Nederland ‘als gemeenschap’ moet zijn, of hoeveel nationalisme en protectionisme we wél toe mogen laten. Wat ik in de discussie over de vluchtelingencrisis tussen de regels door vooral hoor, is dit: ‘Dus jij wilt één vluchteling minder opnemen dan ik? Dan ben jij een fascist en ik ben goed’. Maar iedereen zegt op een zeker moment: nu is het welletjes. En sinds ‘Keulen’ zal dat moment snel komen.” U schreef onlangs in de Volkskrant dat de reacties op de aanslagen in Parijs doen denken aan de zomer van 1914, net voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Wat bedoelt u daarmee? “We waren door de Koude Oorlog gewend geraakt aan een wereld met twee grote machtsblokken. Dat is overzichtelijk: wij hier, zij daar, en ‘het Westen’ fungeerde als een korset: het huis dat een schelpdier bij elkaar houdt. Dat is weggevallen. Wat blijft er dan over? Een weekdier. Daarbij: kijk hoeveel ambitieuze spelers we nu hebben, wereldwijd en in Europa. Zeg dat het er vijf zijn, dan heb je, zeker in combinaties, zo twintig scenario’s van mogelijke alliantievormingen en van bilaterale bedreigingen. Zo was het ook in juni 1914. En let wel: het ultimatum van Wenen aan Servië ging over terreur: de aanslag op de troonpretendent in Sarajevo. Een andere parallel is dat we net als toen vrezen voor het verlies van onze culturele identiteit. Veel

11

DE KWESTIE

'Men wil wraak. Ze roepen ‘fuck you’ tegen de politiek. En dat kan ik ze niet helemaal kwalijk nemen’ ↘ Henri Beunders

Rotterdammers raakten in de jaren negentig vervreemd in hun eigen stad, daarom won Fortuyn. In 1914 vreesden de Duitsers echt voor het verlies van hun ‘Kultur’, aan Groot-Brittannië, het liberale ‘perfide Albion’. Dat zie je nu in Oost-Europa ook. Wij vinden die rechtse Polen, Hongaren en Tsjechen nu ondankbare honden én racistisch. Zij zeggen: wij hebben een halve eeuw gezucht onder het juk van het communisme, sinds 1990 zijn we eindelijk eigen baas. Moeten we dan nu alweer, omdat ‘Brussel’ dat wil, een heel ander land worden? Waarom is die ideologie van die multiculturele geglobaliseerde open samenleving zo dwingend dat iedereen zich daar maar naar moet voegen?” In hoeverre zijn we zelf schuldig aan de situatie die is ontstaan? “Obama zei in 2008: Yes we can! Maar daarna zei iedereen – universiteiten, werkgevers, therapeuten – Yes you can! Iedereen is nu individueel verantwoordelijk voor zijn eigen succes, maar ook voor zijn eigen falen. Daarom zijn depressies en burn-outs zo wijdverbreid. En vaak hebben we dat individualisme ook nog zelf gewild. Lekker jezelf zijn, lekker zzp’er worden. De keerzijde is dat mensen buiten de boot vallen. De reactie daarop is nu: eigen schuld. Mijn verwijt aan de hogeropgeleiden is dat ze het beschavingsoffensief, zoals dat er eind negentiende eeuw wél was, hebben opgegeven. De onderklasse, zoals dat dan heet, is afgeschreven.” In Nederland liepen discussies over de vluchtelingenopvang in 2015 een aantal keren flink uit de hand. Gaat dat vaker gebeuren? “Dat kan niet anders. In Duitsland zijn al meer dan zeshonderd brandstichtingen geweest bij opvangcentra. En dan is daar de politieke en economische situatie nog een stuk stabieler dan in Nederland: economische groei, veel vacatures. En Duitsland is een industrieland, men schroeft een Miele of een BMW in elkaar, dat geeft ook geestelijk rust. Maar ‘Keulen’, die ‘Schreckensnacht’ met oudjaar, kan de ommekeer zijn naar een veel stringenter beleid. En dan volgt Nederland. We zijn immers praktisch de zeven-

tiende deelstaat van Duitsland. Als Duitsland vroeger de munt devalueerde, dan had de Nederlandse Bank precies tien seconden om te volgen. Zodra Duitsland echt de slagbomen laat neerdalen, doen wij dat dezelfde avond ook.” Joep Leerssen, hoogleraar Europese Studies aan de UvA, omschreef het nationalisme in het AD als niets anders dan betrokken burgerschap. “In zekere zin klopt dat. Een grote groep die eerst nooit van zich liet horen, is wakker geworden. Daarbij: zeker progressieve elites hebben lang gedacht dat het internet een progressieve kracht was. Maar online zijn het nu juist de nationalisten en extremisten die elkaar weten te vinden en elkaar ophitsen. Wij fatsoensmensen drukken per dag honderd keer op de like-knop en that’s it.” Is deze nationalistische reflex iets tijdelijks, of verwacht u een structurele verandering? “Sinds de val van de Berlijnse Muur zijn er alleen in Europa al duizenden kilometers nieuwe muur en prikkeldraad gebouwd, wereldwijd tienduizenden. Ik denk dat er nu een einde komt aan dertig jaar neoliberale wereldeconomie. We zullen meer nationalisme en protectionisme zien. De grenzen gaan dicht. Fort Europa, nou ja, Fort Klein-Europa, zal komen. Zeker als een miljard of meer Afrikanen ook in beweging komen.” Volgens Eurocommissaris Moscovici moeten pro-Europeanen de tegenaanval inzetten. Gelooft u daarin? “Ja, ik geloof in de kracht van positief betrokken burgers. Ik pleit voor een brede maatschappelijke discussie, zoals we die landelijk ook over kernenergie hadden. Hup, het land in. Maar dat moet je goed organiseren, en niet zoals sommige burgemeesters dat deden rond de azc’s. Zo’n discussie moet over alles gaan, van de grenzen tot dat ‘participatiecontract’ van Asscher, en de vraag hoe onze samenleving er in zeg 2050 uit zou moeten zien. Als dat niet gebeurt, kan de polarisatie uitmonden in gewelddadige toestanden. Ik heb als historicus voldoende de Eerste Wereldoorlog bestudeerd om me zorgen te maken.” Nederland is vanaf dit jaar voorzitter van de Europese Unie. Wat zou uw aanbeveling zijn? “Wij hebben het als klein land altijd moeten hebben van intelligente voorstellen. De Fransen kunnen met hun stem de aanpassing van de wijnetiketten tegenhouden, de Duitsers kunnen de aanpak van autosoftware blokkeren. Maar die macht hebben wij niet. Het zou mooi zijn als we het voor elkaar krijgen om eindelijk een plenair Europees debat over de vluchtelingencrisis te initiëren. Dat heeft het Europees Parlement nog niet gehouden namelijk. Maar waarschijnlijk gaan we alleen op de winkel passen.” ↙

12 ONDERZOEK tekst MARTINE ZEIJLSTRA fotografie RONALD VAN DEN HEERIK illustraties UNIT20

Elke maand duikt EM in een onderwerp dat nader onderzoek verdient. Lees meer op www. erasmusmagazine.nl

Delen is het nieuwe hebben Over tien tot twintig jaar staan onze schuren en bergingen niet langer vol met overbodige spullen, maar delen veel mensen hun bezit met elkaar. Of het nu gaat om een boormachine, een auto of een appartement: de deeleconomie komt eraan. Dat stellen de Rotterdamse hoogleraren Jan Rotmans en Henk Volberda. EM sprak met hen over de kansen, de valkuilen en de wetenschap achter de deeleconomie.

H

et is niet nodig om alles zelf te bezitten”, stelt hoogleraar Transitiekunde Jan Rotmans (FSW), groot pleitbezorger van de deeleconomie. “Sommige spullen, zoals een boor of een heggenschaar, gebruiken we maar twintig minuten per jaar. Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van alle Nederlanders graag gebruik wil maken van de deeleconomie”, zegt hij. In de deeleconomie delen mensen onderling spullen, met of zonder betaling. Ze geven elkaar tijdelijk toegang tot hun bezit. “Delen is de toekomst. Het levert meer contacten in de buurt op, je bespaart er geld mee en je kunt er anderen mee helpen”, aldus Rotmans. Voordat het zover is, moet er nog heel wat veranderen. Want de deeleconomie staat nog in de kinderschoenen. Het Economisch Bureau van ING deed in de zomer van 2015 onderzoek onder duizend Nederlanders naar de betaalde variant van de deeleconomie. Daaruit komt naar voren dat er 40 tot 60 miljoen euro omgaat in de deeleconomie; dat is slechts 0,01 procent van het bruto binnenlands product. Maar de deeleconomie groeit zo hard, dat het bijna niet te becijferen is. Een paar maanden na het verschijnen van de ING-

cijfers kwam Airbnb (tegen betaling delen van woonruimte) met nieuwe cijfers: in Amsterdam alleen al had het bedrijf 110 miljoen euro omgezet. Het geeft goed aan hoe zeer het delen in opkomst is. Thuisafgehaald (delen van maaltijden tegen kleine vergoeding) en Peerby (gratis delen van spullen) begonnen in 2012 in Nederland met slechts een handjevol buren. In 2015 zijn er wereldwijd 100.000 mensen lid van Peerby en werden er meer dan 80.000 maaltijden gedeeld met buurtgenoten. Rotmans verbaast dat niet: “Ik verwacht dat veel deelplatforms nog veel groter worden, zoals autodelen. Mijn eigen kinderen, dat zijn twintigers, hechten bijvoorbeeld niet zo aan auto’s en de status die erbij hoort, dus zullen eerder hun auto delen. Hun generatie hecht minder aan bezit.”

Huren is het nieuwe kopen De komende jaren verandert de huidige economie steeds meer in een circulaire economie, waar de deeleconomie een grote rol in speelt, stelt Rotmans. En dat betekent dat er in de toekomst anders tegen bezit wordt aangekeken en de economie een andere functie krijgt, stellen beide hoogleraren. “Onze economie kent nu nog veel afbraakproducten”, zegt Rotmans. “Spullen

gaan niet zo lang mee.” Doordat grondstoffen steeds schaarser worden, verandert dat, zegt hij. “Als we van een traditionele economie naar een circulaire economie gaan waarin toegang tot spullen belangrijker wordt dan bezit van spullen, dan wordt het ook belangrijker dat apparaten langer meegaan. Je koopt dan bijvoorbeeld niet een Philips-lamp, maar je huurt er eentje. Fabrikanten zullen daardoor meer inzetten op een langere levensduur van hun producten omdat ze daar zelf ook bij gebaat zijn.” Maar die veranderingen gaan niet zonder slag of stoot, verwacht Rotmans. Autofabrikanten willen bijvoorbeeld zoveel mogelijk auto’s verkopen. Dat soort grote fabrikanten zijn niet gebaat bij de deeleconomie.” Rotmans denkt dat dit soort bedrijven zullen proberen om de deeleconomie in een kwaad daglicht te stellen in de media. “Alle systemen die wij nu hebben, zijn gebaseerd op wantrouwen, terwijl het binnen de deeleconomie juist om onderling vertrouwen draait. Zij zullen dus verhalen verspreiden over profiteurs die je belazeren, en dat je naïef bent als je van de deeleconomie gebruikmaakt. Terwijl profiteurs op deelplatforms snel ontmaskerd worden door reviewsystemen.” ↘

13 ONDERZOEK

Waarom mensen delen

53%

Hoe mensen delen

90%

Om andere mensen te helpen

Via direct persoonlijk contact

13%

4%

Om kosten te besparen

11%

Via applicaties (apps) op de smartphone

3%

Geeft me een goed gevoel

5%

Gemakkelijk

Via geprinte media

5%

2%

Opdoen en onderhouden sociala contacten

2%

Bezit is niet meer van deze tijd

Via ruil of deelwebsites

1%

Bijdragen aan een betere wereld

Bron: NCDO, Amsterdam december 2013, representatieve steekproef onder 1032 mensen.

14 ONDERZOEK

Risico’s en valkuilen Ook hoogleraar Strategisch Management en Ondernemingsbeleid Henk Volberda “(RSM) denkt dat deeleconomie de huidige economie behoorlijk op zijn kop gaat zetten. Airbnb ontwricht de hotelmarkt, Peerby de doe-het-zelfmarkt en Uber de taximarkt. Volberda vindt verandering van die markten op zich prima: “Uit het oogpunt van het milieu en duurzaamheid is het natuurlijk beter als er bijvoorbeeld meer mensen samen in een auto zitten dan ieder alleen.” Tegelijkertijd is de hoogleraar kritisch ten opzichte van deelplatforms. Vooral als ze snel groeien en grote marges opstrijken van gebruikers, zoals het van oorsprong Amerikaanse Uber. We zien daar ‘het winner takes it all’-effect ontstaan, waardoor nieuwe concurrerende taxi-apps die veel lagere marges van de gebruiker en aanbieder vragen, geen kans meer maken. Uber Pop, waar gewerkt wordt met niet-professionele chauffeurs, is in Nederland door de rechter verboden vanwege de strenge taxiwet. Volberda is niet tegen het deelplatform Uber an sich. “Het is een handige, slimme app. Maar het probleem van platforms als Uber is dat zij geen enkele werkgarantie aan chauffeurs bieden. Die krijgen een marginale vergoeding en moeten er in Amerika soms wel vier tot vijf baantjes op na houden om een fatsoenlijk loon te verdienen. Omdat de Uber-chauffeur een zelfstandige ondernemer is, heeft hij geen enkele rechtsbescherming. En wie een slechte recensie krijgt, heeft het zwaar. Het biedt veel nieuwe kansen en innovatie, maar leidt ook tot weinig of geen inkomensbescherming aan de onderkant van de arbeidsmarkt, en tot uitholling van arbeidsrechten. Dit zogenaamde online-platformkapitalisme zien we niet alleen in de taximarkt, maar ook in de logistiek, catering, zorg en andere laagwaardige dienstverlening. Het begint trekjes te krijgen van een moderne vorm van slavernij, en dat hebben de originele bedenkers van de deeleconomie nooit voor ogen gehad”, aldus Volberda. Maar niet ieder deelplatform is zo commercieel ingesteld als Uber, stelt Volberda. Veel deelplatforms vragen maar een kleine marge, zoals Thuisafgehaald. Of ze zijn gratis voor deelnemers, zoals Peerby. Maar daarmee zijn er nog steeds valkuilen voor deze platformen en gebruikers. “Als deelplatforms groter worden, is het voor hen lastig om niet te commercieel te worden en hun ‘groene idealen’ trouw te blijven. Wie veel deelnemers heeft, kan daar geld aan verdienen en het is lastig om die verleiding te weerstaan. Want meestal hebben grote platforms maar weinig concurrentie, omdat het lang duurt

POPULAIR PLATFORM 01

185.000 maaltijden

Thuisafgehaald: thuiskoks maken wat extra’s en verkopen dat tegen kostprijs aan buurtgenoten. Opgericht in 2012, op peildatum maart 2015 waren inmiddels 185.000 maaltijden gedeeld.

Isabelle Cruse (22), masterstudent Arts, culture and society, organiseert kledingruilevenementen “Mijn kledingkast puilde uit, het was tijd om wat kleding weg te doen. Weggooien wilde ik niet, want de kleren waren nog goed. Ik richtte daarom een Facebookgroep op waar studenten hun kleding verkochten. Het liep goed, maar het heeft ook wat onpersoonlijks. Daarom organiseerde ik een ruilbeurs in mijn kamer. Later deed ik dat op de campus.” Voor ieder meegebracht kledingstuk mag je iets uitzoeken op de ruilmarkt. De evenementen vonden eerder in Maastricht plaats, omdat Cruse daar haar bachelor volgde. Voor Rotterdamse studenten heeft ze nu ook een Facebookpagina opgezet, genaamd Shop & Go Rotterdam. Die groep heeft momenteel negentig leden, en de reacties zijn positief. “Op de duurzaamheidsmarkt van de Sustainability Hub afgelopen december kreeg ik bijna alleen maar leuke reac-

ties. Sommige studenten waren aanvankelijk een beetje afhoudend omdat ze denken dat de kleding vies of kapot is. Dat is absoluut niet het geval. Alle ingeleverde kleding check ik op kwaliteit en geur.” Voor Cruse is het de ideale manier om haar liefde voor kleding te combineren met haar wens om zo duurzaam mogelijk door het leven te gaan. “Ik spaar op deze manier geld uit, leer veel mensen kennen en ben daarnaast een betere global citizen. Ik hoop zo niet alleen het afval te verminderen, maar ook de productie. Immers, als de kledingverkoop daalt, daalt de kledingproductie ook. Een win-win-situatie dus.” JM

‘Alle ingeleverde kleding check ik op kwaliteit en geur’ ↘ Isabelle Cruse

15 ONDERZOEK

POPULAIR PLATFORM 02

100.000 leden

Peerby: het uitlenen van gereedschap en andere handige spullen aan buurtgenoten. Opgericht in 2012, inmiddels wereldwijd 100.000 leden. Peerby had na 2 jaar ruim 1 miljoen transacties. Eind 2014 haalden ze een bedrag van 1,7 miljoen binnen van buitenlandse investeerders.

voordat je als mededinger net zo bekend bent en evenveel massa hebt opgebouwd.” Volberda pleit daarom voor ‘freemium’-modellen, waarin deelnemers geen geld hoeven te betalen om mee te mogen doen, maar pas gaan betalen voor extra diensten of mogelijkheden. Maar dat is best lastig, voorziet hij, omdat platformen vaak bemiddelen tussen aanbieders en vragers. “En de meeste aanbieders zullen daar toch geld voor gaan vragen, en als ze dat in beginsel niet doen, zoals Peerby, zullen hun financiers hen wel dwingen dat uiteindelijk te doen”, denkt hij. Ook is Volberda bezorgd over de macht en de sleutelrol die bedrijven als Facebook krijgen in de nieuwe deeleconomie. Veel deelplatformen zetten sociale media in om contact te leggen en onderling vertrouwen te kweken tussen de deelnemers. Mensen geven elkaar een beoordeling of review, door hun Facebook- of Linkedin-account aan zo’n platform te koppelen. “Daarmee krijgen dat soort bedrijven nog meer macht en steeds minder concurrentie. Het is heel praktisch om alles aan sociale media te koppelen, maar of het wenselijk is, vraag ik me sterk af”, zegt Volberda. Bovendien: wie niet bekend is met sociale media valt buiten de boot. En recensies kunnen mensen ook buitensluiten, stelt Volberda. “De deeleconomie heeft veel mooie ideeën die verspilling tegengaan, maar we moeten ons wel bewust zijn van de valkuilen.” ↙ EM-freelancer Martine Zeijlstra schreef met Robert Visscher het boek ‘Delen doe je zo: de deeleconomie in de praktijk’ dat op 20 maart verschijnt bij uitgeverij Forte uit Baarn.

POPULAIR PLATFORM 03

9

miljoen leden

Couchsurfing: het beschikbaar stellen van een slaapplaats in je eigen huis, al dan niet of de bank. Opgericht in 1999, website sinds 2003, eerste cijfers: 6.000 leden in 2004; in feb 2015 opgelopen tot 9 miljoen leden

Ioannis Fragkos (32), assistant professor bij RSM, is een grote fan van Airbnb en Uber. “De eerste keer dat ik via Airbnb een appartement van iemand huurde was in 2013, in San Francisco. Ik vond het een geweldige ervaring. De flat was op een fantastische locatie, met uitzicht op het strand en de haven. Er zat ook een soort wijnkelder bij, met heerlijke wijnen. Ik mocht alles openmaken van de eigenaar.” Fragkos maakte daarna nog veelvuldig gebruik van de huizendeelsite, in Canada, Frankrijk, Nederland en Engeland. Vooral de locaties van de appartementen spreken hem aan: vaak midden in het centrum van een grote stad. “Het enige wat ik er lastig aan vind, is dat er geen standaard kwaliteit is. Je weet van tevoren niet of alles schoon is. Dus voordat ik iets boek, check ik de recensies van eerdere bezoekers altijd zorgvuldig.”

‘Ik mocht alles openmaken van de eigenaar’ ↘ Ioannis Fragkos

Als Fragkos in het buitenland is, maakt hij ook vaak gebruik van taxidienst Uber. “Vooral in de Verenigde Staten.” Hij is erg over de dienst te spreken. “Als ik ergens aankom, dan gebruik ik de app en weet ik zeker dat er iemand is om mij op te pikken. Ik hoef niet te zoeken of te onderhandelen over een prijs. Ik kan gewoon met mijn creditcard betalen, heel handig. En slechte chauffeurs krijgen slechte recensies, waarna Uber ze niet meer inzet. Dat is wel prettig, want je moet iemand wel kunnen vertrouwen als je in zijn auto stapt.”

16 VERHAAL IN BEELD tekst en fotografie SANNE VAN DER MOST

Roken op de campus Het nieuwe jaar is aangebroken. Hoe zit het met de ‘stoppen-met-roken’-voornemens van Rotterdamse studenten? Stellen ze het liever nog even uit? Of gaat de invoering van rookzones en rookzuilen op de universiteit ze hierbij helpen? Als roken alleen nog maar op die plekken mag, gaat de lol er misschien snel vanaf. EM sprak verstokte verslaafden, tevreden rokers en bijna-gestopten. Zones en zuilen Tot nu toe was buiten roken overal op Woudestein toegestaan. In de toekomst alleen nog maar op bepaalde plekken. Op dit moment worden er twee rookzones getest: bij de ingang van het Theil-gebouw – aan de kant van de Institutenlaan – én bij het Mandeville-gebouw. Zij die willen

roken, kunnen beter eerst omhoog kijken om te zien of ze in de juiste zone staan. Sinds december zijn er ook nog drie rookzones ingericht op het K.P. van der Mandeleplein. Bij de ingang van het Erasmus-gebouw, het Tinbergen-gebouw en in de hoek tussen Theil en Erasmus mag je alleen nog maar roken bij de rookzuilen.

↑ Ahmed Fayyed (31, master Financial Economics) ‘Die nicotine heb ik gewoon nodig’ “In Egypte waar ik vandaan kom, wordt nog veel meer gerookt. Zelf rook ik een pakje per dag. Ik heb een paar keer geprobeerd te stoppen – cold turkey – maar dat hield ik slechts twee weken vol. ging trillen en verloor mijn focus.”

→ Marisa Verfini (20, HES Management voor Azië) ‘Een rookvrije campus lijkt me niks’ “Ik rook er zo’n zeven per dag. Vooral op feestjes en tijdens tentamens. Rookvrije zones op de campus vind ik prima. Helemaal rookvrij, zoals in de Verenigde Staten, lijkt me niks. Het is toch ieders eigen keuze?”

↓ Madelon Langstraat (20, tweedejaars Psychologie) ‘Ik ben jong en ik vind het gewoon heel lekker’ ‘Ik rook tien sigaretten op een dag. Ik ben jong en ik vind het gewoon heel lekker. Het helpt ook bij stress. Dus voorlopig heb ik dus nog lang geen stop-plannen.’

→ Remy Minck (25, master Geschiedenis) ‘Ik rook tegen hyperventilatie’ “Als ik het tijdens de les een aanval voel opkomen, loop ik naar buiten om te roken. Dat helpt echt. Sterker nog, mijn arts heeft gezegd dat ik het voorlopig maar even zo moet oplossen. Beter dan een sociaal isolement.”

17 VERHAAL IN BEELD

↑ Thomas Werkman (19, bachelor Internationale geschiedenis) ‘Als de dokter zegt dat ik longkanker heb, stop ik’ “Roken vind ik geweldig. Ik rook driekwart pakje per dag en ik heb er geen enkel probleem mee. Al merk ik het wel aan mijn conditie. Toen ik jonger was, kon ik zo een sprintje trekken van hier naar het metrostation op de Kralingse Zoom. Nu red ik dat bij lange na niet. Waar ik wel van baal, is dat je op de campus alleen maar buiten mag roken. Stervenskoud.” ↘

18 VERHAAL IN BEELD

↑ Nurdan Akilli (25, master Rechtsgeleerdheid) ‘Stoppen lukte welgeteld één dag’

↑ Seunghwan Oh (27, master IBA) ‘Van twee pakjes naar één ging prima’

‘Twee pakjes per dag rook ik. Best heftig. Maar toch ga ik door. Ik zeg altijd: ‘Totdat jij me ziek maakt ben je mijn beste vriend en daarna ben je mijn vijand.’ Als mijn studie klaar is, dan stop ik.”

“Ik ben van twee pakjes naar één pakje gegaan. Een enorme afname en ik trek het prima. Maar nog steeds merk ik het aan mijn gezondheid. Uiteindelijk wil ik dus graag helemaal stoppen. Ik heb een elektrische sigaret geprobeerd, maar dat was niks.”

‘Als ik veertig ben, ga ik stoppen’

↑ Thijs Burk (22, master Psychologie) “Ik rook shag. Tien per dag en dat bevalt me prima. Als ik veertig ben, dan stop ik wel. Nu ben ik nog jong. Mijn longen zijn gezond. Waar ik wel van baal is dat de rokershoeken bij Psychologie ineens weg zijn. Nu moet ik helemaal naar beneden.”

19 VERHAAL IN BEELD

↑ Karolina Przybyslewska (21, master Marketing) ‘Van een pakje naar één sigaret’ “Ik was altijd een zware roker, maar nu rook ik nog maar één sigaret per dag. Bijna niks dus. En ook daar wil ik mee stoppen. Ik eet gezond en ik sport veel. Roken past daar niet bij.”

↑ Esmee Peper (22, master Media en Journalistiek) ‘Iedere dag begint met een café latte én een sigaret’ “Iedere dag op de uni begin ik met een café latte en een sigaret, samen met mijn studiegenoten. Vaste prik en heel gezellig. Ook de niet-rokers staan erbij. Goede voornemens om te stoppen heb ik nog niet. In elk geval stop ik als ik zwanger ben.”

‘Stoppen dat doe ik wel als ik vader word’

↑ Dennis Weis (27, master Int. public policy) ‘Ik rook ongeveer een half pakje per dag en ik vind het heerlijk. Stoppen hoeft van mij nog niet. Pas als ik vader word. Tot dan ben ik een happy smoker.” ↙

20 ANALYSE tekst ELMER SMALING beeld ESTHER DIJKSTRA

Hoe krijgt de EUR de auto van de campus af?

O

m de uitstoot van koolstofdioxide en het leefklimaat op de campus te verbeteren, werd in 2011 een mobiliteitsplan aangenomen. Een van de meest draconische maatregelen uit het plan was dat in 2013 betaald parkeren zou worden ingevoerd op de campus. Dat ging niet zonder slag of stoot: het eerste voorstel van het College van Bestuur werd in 2011 nog door de universiteitsraad weggestemd. Een aangepaste versie van het voorstel, waarbij het tarief op zou lopen van 1 euro per dag in 2013 naar 1,75 in 2014 en 2,50 in 2015, werd uiteindelijk wel aangenomen. Op dat bedrag zitten we nu, en dat bedrag zal voorlopig niet meer met grote stappen verhoogd worden. Wel krijgen medewerkers van de universiteit twaalf gratis parkeerdagen bij een fulltime dienstverband.

Het was een ambitieus plan. In 2011 bepaalde de universiteit dat het aantal medewerkers dat met de auto naar het werk komt moest dalen van 36 procent in 2011 naar 25 procent in 2015. Vier jaar later blijkt de werkelijkheid weerbarstig: het behaalde percentage is slechts 1,2 procentpunt. Een enorme deceptie. Of toch niet helemaal?

Nog meer luxe parkeerplaatsen Ondertussen wordt het parkeren op de campus alleen maar aangenamer. De oostkant van de Erasmus Plaza is bijna gereed: nog een paar maandjes wachten en dan is de centrale as van de nieuwe campus klaar. En daaronder komt, net als aan de westkant, een parkeergarage. Omdat het parkeerterrein aan de noordkant van Woudestein vervolgens dichtgaat, stijgt het aantal parkeerplaatsen op de campus netto van ongeveer 1400 naar 1500 plaatsen. Geen enorme uitbreiding dus, maar wel veel minder blik op straat, én een mooiere campus. En daar draait het natuurlijk vooral om. In 2008 werd er een masterplan geschreven voor een nieuwe campus, met als voornaamste doel: voorkomen dat de hele campus in een open parkeerterrein zou veranderen. Met de sluiting van het noordterrein is dat nu bijna gerealiseerd. Alleen op de Sportlaan zijn nog parkeerplaatsen op straatniveau, en die zullen

uiteindelijk ook verdwijnen. Overal droog en warm parkeren, met een uitgang dichtbij kantoor: waarom zou je dan nog met de metro, tram of de fiets naar de campus komen, met alle kans op regen, wind en vermoeide benen?

Parkeersubsidie Gelukkig is er dus de parkeerbijdrage om medewerkers daar alsnog toe te stimuleren. Al is die bijdrage natuurlijk bij lan-

ge na niet voldoende om de kosten van de parkeergarage te dekken (dat was ook nooit de bedoeling): volgens schattingen kosten de afschrijving en de rentelasten van één parkeerplaats op de campus in 2018 ongeveer 1800 euro per jaar. Ervan uitgaande dat de plek zo’n 200 dagen per jaar bezet wordt door een medewerker, levert dat ongeveer 500 euro op. Er zit dus nog steeds een flinke ‘subsidie’ op het parkeren op de campus. Die ‘subsidie’ is uiteraard niet alleen in het belang van de parkeerder, maar ook in het belang van iedereen die liever niet tegen een zee van auto’s aankijkt; een parkeergarage is nu eenmaal duurder om te exploiteren dan een parkeerterrein. Toch is die 500 euro per jaar natuurlijk een flinke kostenpost voor de medewerkers, vooral voor degenen die niet in de hogere salarisschalen zitten. Maar is het voldoende om medewerkers de auto uit te krijgen? Een definitieve conclusie van het mobiliteitsplan uit 2011 komt pas in het voorjaar, maar er is al wel een tussen-

21

tijdse evaluatie. En die cijfers roepen gemengde gevoelens op. De hoofddoelstelling van het mobiliteitsplan – het aantal medewerkers dat de auto als primair vervoermiddel gebruikt omlaagbrengen van 36 naar 25 procent – is namelijk bij lange na niet gehaald. In werkelijkheid daalde dit percentage in vier jaar met slechts 1,2 procentpunt, naar 34,8 procent. Een bijna verwaarloosbare daling. Maar als er wat meer wordt ingezoomd op de getallen uit de evaluatie, zijn er ook wel positieve conclusies te trekken. Zo is het aantal ‘parkeerbewegingen’ (het aantal auto’s dat de campus bezoekt) in de meetperiode januari tot en met mei 2015 een kwart lager dan in dezelfde periode een jaar eerder.

ANALYSE

‘Overal droog en warm parkeren, met een uitgang dichtbij kantoor’

Minder uitstoot Op basis daarvan en op basis van postcodegegevens op de parkeerkaarten kan uitgerekend worden dat er zo’n 400.000 kilometers minder gereden is door EUR-medewerkers, een afname van de

Dit artikel is ook in het Engels te lezen op www.erasmusmagazine.nl

koolstofdioxide-uitstoot van 63 ton. Dat het aantal parkeerbewegingen zo gedaald is, maar het aantal medewerkers dat de auto pakt niet, doet vermoeden dat die medewerkers in elk geval minder vaak per week in hun bolide stappen. Een andere verklaring is echter eveneens mogelijk: de medewerkers parkeren vanwege de toegenomen parkeerkosten in de naastgelegen wijk De Esch. Het zou gaan om aanzienlijke aantallen, aldus het evaluatierapport. De universiteit kan hier weinig tegen doen: de gemeente gaat over het parkeerbeleid in de wijk. En daar is parkeren nog altijd gratis. En dus wordt een deel van het ontmoedigingsbeleid tenietgedaan. De vraag is natuurlijk ook: welk deel van die 34,8 procent medewerkers neemt nog onnodig de auto? Dat is lastig te bepalen. Er zit vast een aantal lieden tussen die nooit ofte nimmer hun heilige koe zijn uit te krijgen, en mensen voor wie 2,50 euro een te klein deel van hun salaris bedraagt om hun gedrag te beïnvloeden. Zeker is in elk geval dat het niet voor iedereen haalbaar is om met het openbaar vervoer of de fiets naar het werk te komen. Vanuit kleine dorpen kan de reistijd met het ov al gauw twee keer zo lang zijn als met de auto.

Trajectkaart Ook financieel pakt het lang niet altijd gunstig uit om voor het milieu te kiezen: een trajectkaart van de NS is alleen voor mensen die vier of meer dagen per week werken goedkoper dan losse kaartjes. En de universiteit vergoedt ook niet alle reiskosten van treinreizigers: die vergoeding komt maximaal uit op zo’n 11 euro per dag. Dat betekent dat alleen de eerste 40 kilometer treinreizen vergoed wordt. Wil de universiteit nog meer medewerkers de auto uit krijgen, dan is ze dus grotendeels afhankelijk van andere partijen: van de NS, die een realistisch tarief zou moeten vragen voor de trajectkaart, en van de gemeente, die eindelijk werk gaat maken van betaald parkeren in De Esch. En natuurlijk van de luie types die nog steeds liever op de A20 en de A13 in de file staan te ronken dan hun fietsje naar het station pakken. ↙

22

INTERVIEW

tekst TIM FICHEROUX fotografie RONALD VAN DEN HEERIK

Nieuwe rector ISS

‘Als klein instituut is samenwerking noodzakelijk’ Na 25 jaar gewerkt te hebben bij de Rijksuniversiteit Groningen, staat Inge Hutter sinds augustus 2015 aan het roer bij het International Institute of Social Studies, onderdeel van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In Den Haag hervindt ze haar passie voor andere culturen en kan ze het ISS voorbereiden op de toekomst. “Wetenschappers hebben de plicht om te zorgen dat er iets met hun onderzoek gebeurt.”

I

nge Hutter is bijna een half jaar bezig als nieuwe rector van het International Institute of Social Studies (ISS). “Nu heb ik echt het gevoel dat ik me thuis begin te voelen en er meer routine in komt”, zegt ze als ze EM op de eerste werkdag na de kerstvakantie ontvangt. Nadat ze 25 jaar bij de Rijksuniversiteit Groningen werkte – en in die periode van promovendus doorgroeide naar de functie van decaan van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen – begon ze afgelopen zomer bij het ISS in Den Haag, het instituut dat sinds 2009 onderdeel uitmaakt van de Erasmus Universiteit. In dat eerste half jaar hield Hutter kennismakingsgesprekken met alle ISS-medewerkers. Ze noemt het de leukste gesprekken die ze heeft gehad. Ze komt veel te weten over hoe iedereen in zijn werk staat, maar ook over persoonlijke situaties. “Wat me vooral opvalt, is hoeveel iedereen hier van het ISS houdt. Er is passie voor wat het instituut doet en waar het voor staat.” Die gesprekken zijn behoorlijk tijdrovend, geeft ze toe, maar wel heel belangrijk. Het instituut komt uit een fikse reorganisatie, waarbij onder andere

een deel van de ondersteunende staf naar Campus Woudestein in Rotterdam is verhuisd. “Ik kan in die gesprekken vertellen dat er een nieuwe tijd aankomt. Die reorganisatie hebben we gehad, dat is gedaan. Nu kunnen we vooruitkijken en dingen opbouwen.” Dingen opbouwen. Dat is de missie voor de komende jaren. Van de nieuwe rector wordt verwacht met een visie te komen: waar staat het instituut in 2020 of 2025?

Gronings dossier De verschillen tussen haar functie bij het ISS en haar functie als decaan in Groningen zijn niet zo groot als je zou verwachten, vertelt de antropologe. “Een nieuwe werkomgeving is wel wennen”, zegt Hutter. “Maar het scheelt een hoop dat ik weet wat er speelt op de universiteiten, en de processen al ken. Veel dingen die bij de EUR spelen, speelden ook in Groningen.” Neem bijvoorbeeld het experiment met beurspromovendi. Dat is een typisch Gronings dossier, waar ook het ISS wel oren naar had. In Rotterdam was er maar weinig animo voor het verstrekken van beurzen aan promovendi. Het zou bijvoorbeeld betekenen dat ze slechtere ar-

beidsvoorwaarden krijgen dan reguliere promovendi. Maar het ISS ziet er juist een ideale manier in om promovendi uit ontwikkelingslanden een stabiele inkomstenbron te bieden. Het is door strenge immigratiewetten nagenoeg onmogelijk om die groep promovendi een aanstelling te geven op Nederlandse universiteiten. “Juist mensen uit zuidelijke werelddelen krijgen met dit soort fellowships goede mogelijkheden om zich te ontwikkelen.” Nu komen veel van die promovendi met een eigen potje geld naar het ISS. Dat is lang niet altijd toereikend, maar bijspringen als instituut mag niet. Dankzij het experiment met beurspromovendi kan het ISS de komende jaren maximaal vijftien promovendi van een stabiel inkomen voorzien. “We zijn ontzettend blij dat het door de universiteitsraad is”, zegt Hutter. Het is alleen nog even wachten op toestemming van de minister. Het ISS wil niet alleen zelf beurzen aanbieden, Hutter is ook van plan om meer promovendi met beurzen uit het buitenland aan te trekken. “Het verraste me wel dat hier veel promovendi zijn die met eigen geld komen”, zegt ze. “In Groningen kwamen ze vooral met beurzen uit het ↘

23

INTERVIEW

24

eigen land.” Een van de uitdagingen voor de komende jaren is om die beurzen te vinden. “Die beurzen zijn er, en er zijn genoeg mensen die hier willen promoveren.”

Passie voor andere culturen Van de 160 masterstudenten en honderd promovendi komt de meerderheid uit Azië, Afrika of Latijns-Amerika. “In Groningen vonden ze zichzelf internationaal, in Rotterdam claimt men dat ook. Maar als je hier een klas inloopt, kom je maar twee mensen uit Europa tegen, de rest komt uit zuidelijke ontwikkelingslanden.” Hutter was na 25 jaar in Groningen toe aan iets anders. “Dat had ook een heel persoonlijke reden. Mijn partner is drie jaar geleden heel plotseling overleden. In zo’n situatie ga je op een heel basaal niveau nadenken over wat je nog wilt in het leven.” Ze doet sinds haar masters Niet-westerse demografie in Groningen en Culturele Antropologie in Utrecht veel onderzoek in Afrika en India, naar sexual and reproductive health. “Die passie voor ontwikkelingslanden en voor andere culturen wil-

INTERVIEW

de ik meer tot uiting laten komen. En die vind ik bij de studenten en staf hier terug.” “Het hele instituut is internationaal: bijna alle studenten en een groot deel van de staf. Den Haag is ook een internationale stad.” Daarin verschilt het ISS van andere instituten en faculteiten. Het zorgt volgens Hutter voor een andere cultuur. ISS’ers noemen hun instituut ook wel eens liefkozend een mini-Verenigde Naties. “Studenten leren niet alleen van onderzoekers en docenten, maar vooral van elkaar. In het onderwijs proberen we een global citizenship-concept neer te zetten, waarbij mensen uit allerlei verschillende culturen interacteren en gezamenlijk leren. Ik kan er soms wel jaloers op worden.”

Wetenschappelijke plicht De wetenschappers in Den Haag doen veel onderzoek vanuit een niet-westers perspectief, in samenwerking met ngo’s of lokale overheden. “Dat soort onderzoek spreekt me erg aan: goed academisch onderzoek, maar er wordt ook heel nadrukkelijk gekeken naar wat je met dat onder-

zoek kunt doen.” Je moet ook wel betrokken zijn, denkt Hutter, bij het type onderwerpen dat ISS-onderzoekers behandelen. “Als je onderzoek doet naar moedersterfte in Malawi, grijpt dat je automatisch aan. Het is logisch dat je ervoor zorgt dat er ook iets met je onderzoek gebeurt.” “Ik heb steeds meer moeite met onderzoekers die alleen maar in hun kamertje zitten en de samenleving niet zien. Dan kun je prachtig onderzoek doen, en interessante analyses maken, maar is dat wel echt wat er in de samenleving speelt?” Naast het produceren van kennis, en het delen van die kennis, heeft de wetenschap volgens Hutter ook de functie om te zorgen dat er iets met die kennis gebeurt. Ze noemt het zelfs een plicht voor wetenschappers om daarover na te denken. “Dat klinkt heel zwaar”, lacht ze. “En ik bedoel ook niet dat iedereen dat zou moeten doen, maar wel dat je daar binnen de organisatie een goede balans voor vindt.” Hutter verklaart haar visie dat er iets moet gebeuren met wetenschappelijk onderzoek vanuit haar opvoeding. Ze groeide op

25 INTERVIEW

in een ‘socialistisch lerarennest’ in Oosterhesselen, een klein dorpje in Drenthe. “Het was altijd heel duidelijk: je moet iets doen voor de samenleving, iets doen met de kennis die je hebt.” In eerste instantie leek het erop dat ze sportdocent zou worden. Ze turnde niet onverdienstelijk en koos als tiener eind jaren 70 voor de Academie voor Lichamelijke Opvoeding. Dat leek een logische keuze, met beide ouders en broer en zus in het onderwijs. Maar ze miste theoretische diepgang.

Vooruitgeschoven post in Den Haag Diepgang vond Hutter wel in de antropologie, bij het kijken naar en vanuit verschillende culturele perspectieven. Opgroeien in een klein dorpje in Drenthe was erg nuttig voor antropologisch onderzoek, vertelt ze. “Voor mijn proefschrift deed ik onderzoek (naar de gezondheid van zwangere vrouwen) in dorpen in Zuid-India. Er zijn zoveel overeenkomsten met een dorp in Drenthe: de sociale controle, sociale processen, het belang van de oogst. Fascinerend dat dat vanuit een ander cultureel perspectief ook zo is.” Het is voor universiteiten ontzettend belangrijk om te kunnen kijken vanuit verschillende perspectieven, legt ze uit. “We hebben in Nederland geen idee hoe snel landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika opkomen. Er heerst daar een mentaliteit van ‘wij gaan ervoor, de toekomst is aan ons’. De machtsverhoudingen in de wereld zijn aan het veranderen.” En dat zullen universiteiten hier steeds meer gaan merken. Enerzijds komen de studenten en promovendi van de toekomst uit die delen van de wereld. Anderzijds verschuift de kennis van hoe die landen werken en van de kenteringen die daar plaatsvinden naar die landen zelf. Hutter denkt dat het ISS daarom een belangrijke rol kan spelen binnen de Erasmus Universiteit. Het instituut heeft namelijk sinds 1952 ervaring met een internationale en multiculturele studentenpopulatie, en een netwerk van twaalfduizend alumni over de hele wereld met kennis over die veranderende machtsverhoudingen. “Ik hoop dat kennis op het gebied van internationalisering nog meer onze bijdrage wordt binnen de EUR: wat betekent het als je al die verschillende culturen meeneemt in je onderwijs en onderzoek? Wat betekent het als de vluchtelingenstroom zo dichtbij komt?” Het ISS

‘Wat me vooral opvalt, is hoeveel iedereen hier van het ISS houdt’ ↘

Inge Hutter

Inge Hutter is sinds augustus 2015 rector van het International Institute of Social Studies in Den Haag en hoogleraar Participatory and qualitative in population and development aldaar. Ze groeide op in het Drentse dorp Oosterhesselen, zat in Emmen op de middelbare school, studeerde een paar jaar aan de Academie voor Lichamelijke Opvoeding, en ging vervolgens Geografie en demografie studeren in Groningen en Culturele antropologie in Utrecht. In Groningen promoveerde ze cum laude op onderzoek naar de gezondheid van zwangere vrouwen in Zuid-India. Sindsdien doet ze veel onderzoek op het gebied van sexual and reproductive health in India, Bangladesh en verschillende Afrikaanse landen. In 2011 werd ze decaan van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen, tot ze deze zomer na 25 jaar afscheid nam en rector werd op het ISS. Hutter woont in Den Haag. ↘ Op 18 februari houdt Inge Hutter haar inaugurele rede, getiteld ‘Participatory and qualitative research in Global Development’.

zou meer kunnen dienen als vooruitgeschoven post van de universiteit, hoopt Hutter. Niet alleen vanwege de kennis op het gebied van internationalisering, maar ook vanwege de ligging in Den Haag. “We zijn ook een foothold hier in Den Haag. Alle ministeries zitten hier, we zitten vlak bij veel grote internationale instituties.”

Gezamenlijke paraplu Andersom is het voor het ISS heel nuttig om onderdeel te zijn van de Erasmus Universiteit, vertelt Hutter. “Juist als klein instituut is samenwerking noodzakelijk. Het helpt je ontzettend goed om je verder te kunnen profileren.” Zo werkt het ISS bijvoorbeeld samen met het Erasmus MC en het instituut voor Beleid en Management van de Gezondheidszorg in het Rotterdam Global Health Initiative; in Leiden-Delft-Erasmus-verband in het Centre for Frugal Innovation in Africa, en met de Erasmus School of Economics in de KidsRights Index. Betere profilering van het instituut is de grote uitdaging voor de komende jaren, zegt Hutter. “Als ik hier binnenkom, zie ik wat een passie er is en welke expertise we hebben. Maar voor de buitenwereld kan dat zichtbaarder worden gemaakt. Daar zijn we soms nog iets te bescheiden voor.” Hutter wil dat het ISS duidelijker onder één vlag vaart. “Global development and social justice wordt het overkoepelende thema, de gezamenlijke paraplu waar iedereen zich in kan vinden, en een duidelijkere stem naar buiten.” Het ISS heeft momenteel vier onderzoeksprogramma’s. “Daar zijn we eigenlijk te klein voor”, zegt Hutter. “Het streven is om tot een overkoepelend onderzoeksprogramma te komen waar iedereen in zit.” Ook binnen het ISS zou Hutter die interdisciplinaire samenwerkingsverbanden meer willen zien. “Het doel is om mensen samen te brengen. We hebben onderzoekers die het over political economy en environment hebben, maar het zou interessant zijn om daarbij ook human rights te betrekken. Naar dat soort combinaties zijn we op zoek.” Ontwikkelingsstudies zijn van nature al interdisciplinair, zegt Hutter, dus moeizame veranderingen verwacht ze niet. Bovendien heeft ze de afgelopen jaren in Groningen voor een soortgelijke verandering gezorgd. “Ik ben er verbaasd over dat het hier zo’n snelle vlucht neemt. Maar ik kom dan ook uit de faculteit van W.F. Hermans.” ↙

26 COLUMN tekst WOUTER MEIJER fotografie LEVIEN WILLEMSE

Een goed begin is maar de helft

Toen we om twaalf uur ’s nachts knallend het nieuwe jaar ingingen, kon ook ík het niet laten om een aantal goede voornemens te maken voor 2016. Zo nam ik me voor om langer en meer te slapen, om minder gestrest te zijn, om minder tijd te besteden aan het typen op mijn telefoon, en om last but not least mijn master af te ronden. We zijn nu een paar weken verder en tot mijn grote frustratie blijkt het allesbehalve eenvoudig te zijn om die goede voornemens vol te houden. Een korte evaluatie: ik besteed nog steeds evenveel tijd aan mijn mobiele telefoon als in de voorgaande jaren, mijn stresslevel blijft helaas gewoon op het niveau van 2015 hangen en die extra slaapuren lijken opeens niet meer zoveel prioriteit te hebben. Slapen doe ik wel weer als mijn scriptie eenmaal is ingeleverd, toch…? Enigszins geruststellend is het feit dat ik lang niet de enige ben die zich half januari realiseert dat het met de goede voornemens nog niet echt vlot. Bijna twee derde van de Nederlanders heeft goede voornemens, maar slechts één derde daarvan houdt deze daadwerkelijk vol. Ondertussen vraag ik me wel af wat nou de reden is dat het mij

(en miljoenen andere Nederlanders) niet lukt om die goede voornemens vol te houden. Het zal zonder meer een combinatie van factoren zijn, maar ik denk dat het vooral te maken heeft met het verschil tussen denken en doen. Met ons analytisch denkgedrag bedenken we aan de ene kant onze goede voornemens (zoals meer sporten, gezonder eten en minder alcohol drinken). Aan de andere kant lijkt vooral onze intuïtie ons werkelijke gedrag te sturen. En helaas is dat werkelijke gedrag juist vaak zo ingesleten in de dagelijkse routine, dat het buitengewone wilskracht vereist om die routines te doorbreken en te veranderen. Zo was in de afgelopen jaren het pielen op mijn telefoon het eerste en laatste wat ik deed op een dag. En hoe graag ik dit ook wilde veranderen in 2016, ik doe het nog steeds. Kortom, het beste alternatief bij gebrek aan wilskracht is om zo snel mogelijk alle goede voornemens te relativeren. Scriptiestress hoort er nu eenmaal bij. Right! En a little party killed nobody, dus slapen kan altijd nog. Sure. En dat van die telefoon was gewoon dom, want wie kan er tegenwoordig nog zonder smartphone leven? Ik heb wel alvast een goed voornemen gemaakt voor 2017: voortaan neem ik mijn goede voornemens met een flinke korrel zout. Wouter Meijer (23) is masterstudent Health Care Management

27 DE BEWERING tekst TIM FICHEROUX

Onze wetenschappers beweren nogal eens wat. Hoe kijken anderen ertegenaan?

De winkelstraat lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. Rond de jaarwisseling gingen beeldbepalende ketens als V&D, drogisterij DA en de schoenenwinkels van Macintosh failliet. Volgens Cor Molenaar, buitengewoon hoogleraar E-Marketing, is dit pas het begin, zo zegt hij tegen De Telegraaf. “De wereld is zo dynamisch aan het veranderen op dit moment, dat ook vele andere ketens fors, heel fors moeten ingrijpen.” Hij denkt niet dat ketens als Hema, Blokker en Intertoys zomaar zullen omvallen, maar het is wel belangrijk dat er snel iets gebeurt. Molenaar schetst twee ontwikkelingen die veranderingen noodzakelijk maken. Allereerst hebben winkelstraten steeds meer te maken met internationalisering. “In de jaren 80 en 90 begonnen de Nederlandse winkelstraten allemaal op elkaar te lijken. Overal kwamen dezelfde ketens. Nu gaan de Europese winkelstraten er ook min of meer hetzelfde uitzien. Dat is natuurlijk al begonnen met winkels als H&M, Primark en Zara, maar dat zal versnellen.” Daarnaast verandert het koopgedrag van consumenten. Steeds vaker gaan mensen in de winkel kijken of iets passen, om het daarna online te bestellen bij een grote internetwinkel. Volgens Molenaar is het zaak om naast je winkel een goede app of webwinkel aan te bieden, zodat iemand die iets ziet in de winkels van Intertoys of Kijkshop, dat product ook bestelt via de webwinkel van Intertoys of Kijkshop. “Cor Molenaar wordt vaak gezien als een soort onheilsprofeet”, zegt Laurens Sloot, hoogleraar Retail marketing aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Maar dat wil niet zeggen dat hij ongelijk heeft.” Veel winkeliers, zowel zelfstandigen als ketens, hebben het momenteel moeilijk, zegt Sloot. “Er gebeurt nu meer dan in de afgelopen tien jaar bij elkaar. We zien inderdaad dat ketens als Macintosh en V&D in de problemen komen, maar in veel gevallen vindt er een doorstart plaats. Dat biedt vaak potentie, want zo’n doorstart zorgt voor een schuldenvrij bedrijf.” We kijken meestal alleen naar waar het slecht gaat, vindt Sloot. “Daardoor vergeten we dat er ook ondernemingen zijn die het fan-

‘Andere ketens moeten ook fors, heel fors ingrijpen’ Door wie: Cor Molenaar, buitengewoon hoogleraar E-Marketing bij de Rotterdam School of Management Waar: Onder andere op telegraaf.nl op 2 januari

tastisch doen. Kijk naar ketens die snoeihard groeien, zoals Action, Primark en Zeeman.” Of de Europese winkelstraten nog sneller op elkaar gaan lijken, weet Sloot niet zo goed. “Achter veel retailbedrijven zit tegenwoordig private equity, bijvoorbeeld achter Action en Hunkemöller. Als die kansen zien om te groeien en internationaal uit te breiden, wordt daar snel geld achter gezet. Door private equity kunnen succesvolle concepten sneller groeien.” Tegelijkertijd betekent dat niet dat winkelstraten op elkaar gaan lijken. Volgens Sloot zijn het voornamelijk zelfstandige winkeliers die het fundament van de binnenstad vormen. “Zij zitten in de ondernemersvereniging, organiseren activiteiten en geven kleur aan een binnenstad.” Ook Gertjan Slob van winkelonderzoeksbureau Locatus constateert de internationalisering van de winkelstraten, maar wijst naar macro-economische ontwikkelingen als oorzaak. “Grote internationale ketens als H&M richtten zich de afgelopen jaren op opkomende markten, zoals de Chinese, Russische en Braziliaanse. Nu het in die landen ook wat minder gaat, ligt de expansiefocus weer op de Europese steden.” Volgens Sloot ligt er nog een andere ontwikkeling ten grondslag aan de problemen in de winkelstraten. “Het aantal passanten is met 20 tot 30 procent gedaald ten opzichte van voor de crisis. Dat komt niet alleen door de crisis en de opkomst van webwinkels, maar ook door de veranderende vrijetijdsbesteding van consumenten. Vroeger gingen mensen op zaterdag even de binnenstad in om lekker te winkelen, nu kijken ze Netflix op hun iPad.” Toch zal het traditionele dagje winkelen niet verdwijnen, denkt Slob. “We zien juist steeds meer een tweedeling tussen de echte topsteden, waar mensen heen gaan om een leuk dagje te winkelen, en de middelgrote steden, die moeite hebben om dat dagje uit te bieden. Mensen zullen blijven winkelen om een leuke dag te hebben, maar ze kiezen er vaker voor om naar een topcentrum te gaan, zoals in Amsterdam of Rotterdam.”

Advertenties

Colofon Uitgave EM 05 van 21 januari 2016 Jaargang 19, 2015-2016 Erasmus Universiteit Rotterdam ISSN: 0922 – 713x Oplage: 10.000 Bezoekadres EM Erasmus Magazine Gebouw E, kamers ET 41-48 Burg. Oudlaan 50 3062 PA Rotterdam

Morning update

Postadres Erasmus Magazine Postbus 1738 3000 DR Rotterdam Telefoon / e-mail 010-4081115 [email protected] EM Online EM Online bevat actueel nieuws, en Erasmus Magazine verschijnt in zijn geheel ook op de website: www.erasmusmagazine.nl

www.erasmusmagazine.nl Elke dag iets nieuws

NATUUR IN NEDERLAND

Redactie Wieneke Gunneweg, hoofdredacteur, Gert van der Ende, eindredacteur Jolene Meijerink, redacteur Tim Ficheroux, wetenschapsredacteur Elmer Smaling, webcoördinator José Luijpen, redactieassistent Rowan Nieuwland, stagiair Medewerkers Fotografie: Ronald van den Heerik, Levien Willemse, Michel de Groot, Sanne van der Most Cartoons: Bas van der Schot Columns: Giorgio Touburg, Wouter Meijer Teksten: Inge Janse, Lindemarie Jongste, Geert Maarse, Eric Oosterom, Kate Sytnik, Ernest Thiesmeier, Cherish Wirabangsa, Daan Rutten, Sanne van der Most en Martine Zeijlstra Vertalingen: Business Translation Services B.V. Adverteren Interne advertenties en EM Lokaal-advertenties bij Erasmus Magazine: 010-4081115 of [email protected] www.erasmusmagazine.nl/advertenties Overige advertenties via Bureau van Vliet B.V., Zandvoort, tel.: 023-5714745 of www.bureauvanvliet.com Vormgeving Unit20, Yoe San Liem, Maud van Velthoven Druk De Bondt, Barendrecht HOP Erasmus Magazine is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau Redactieraad Charles Boucher (vzt.), Brigitte Hoogendoorn, Pieter Kuijt, Arthur de Ruiter, Marijke de Vries. Cover Sanne van der Most Volgende editie EM EM 06 verschijnt op 18 februari 2016 © Erasmus Magazine Auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur overgenomen worden.

29 DE VOORZITTER tekst GERT VAN DER ENDE fotografie MICHEL DE GROOT

Hoeveel uur per week ben je bezig voor In Duplo? “Ik schat zo’n uurtje of veertig; bora rels, aanwezigheid bij evenementen en praa tjes houden niet meegerekend.” Wat zijn je sterke punten? “Ik kan goed het overzicht bewaren, heb vrijwel altijd zin om te werken, en ben goed in het motiveren van mensen. Daarbij kan ik in discussies goed de ‘polderaar’ zijn.” En je slechte? “Ik luister niet altijd even goed, dus dat is een puntje waar ik goed op let. Naar ik heb begrepen, zijn mijn medea bestuursleden daarover inmiddels redelijk tevreden.” Wat verraste je het meest tijdens je voorzitterschap? “Ik had niet verwacht dat mensen zo verschillend van elkaar kunnen zijn, en zulke totaal verschillende manieren van wera ken hebben.” Welke zaken vergen speciale aandacht dit jaar? “Het professionaliseren van met name de formele activiteiten. Zo hebben we bija voorbeeld nu een advocatuurweek Meet the lawyers in januari en hebben we de studiea reis en het congres aangepakt. Ook groeit het aantal lezers van ons online blad De Duplomaat erg snel.” Wat heb je tot nu toe geleerd? “Ik heb gea leerd om met allerlei verschillende mensen en werkwijzen om te gaan, en goed naar iea

Job Heidkamp

Motto: ‘Professionaliteit en plezier’

Naam: Job Heidkamp Leeftijd: 21. Studie: bachelor Economie & Bedrijfseconomie, bachelor Fiscale Economie en master Ondernemingsrecht Voorzitter sinds: september 2015 Vereniging: In Duplo, de studievereniging voor studenten die het mr.drs.-programma volgen, een programma dat studenten van de Erasmus Universiteit de mogelijkheid biedt de studies Economie & Bedrijfseconomie en Rechtsgeleerdheid te combineren. In Duplo werd in de zomer van 1999 opgericht, is vanaf 2002 een officiële studievereniging en telt ongeveer 650 leden.

dereen te luisteren. Daarnaast ben je als voorzitter ook het gezicht van de vereniging naar buiten toe, en moet je bijvoorbeeld voor grote groepen spreken. Dat heb ik ook wel een beetje moeten leren, al blijft er vooraf telkens een gezonde spanning bestaan. Was je altijd al iemand die het voortouw nam? “Nee, helemaal niet. Ik deed tot mijn negentiende voornamelijk aan topsport, judo, op een behoorlijk hoog niveau. Door een blessure werd ik echter gedwongen om te stoppen.” En hoe bevalt het nu om ergens de baas van te zijn? “Ik ben niet de baas, wil ook niet de baas spelen, maar samen met de mensen om me heen iets voor elkaar krijgen.” Wat vinden je ouders ervan? “Dat is wissea lend. Enerzijds vinden ze het wel mooi dat ik weer eens wat anders doe, anderzijds dacht mijn pa van tevoren dat het vooral een jaartje zuipen zou worden.” En? “Dat valt erg mee. Al heb ik natuurlijk wel wat meer bier leren drinken.” Wat wil je dat de mensen van je zeggen aan het einde van de rit? “Ik vind het belangrijk dat mijn medebestuursleden me als een nuta tige voorzitter hebben gezien met wie ze veel plezier hebben gehad. En dat de leden van In Duplo gezien hebben dat we de vereniging vooruit hebben gebracht.” ↙

30 AGENDA samenstelling ROWAN NIEUWLAND

van de Rekenkamer, is op 10 februari te gast bij de Rotterdam viert de stad! -Collegetour in Arminius. De Rotterdamse zal antwoord geven op vragen over het verleden, heden en de toekomst van Rotterdam. Inschrijven via Arminius.nu GEORGANISEERD DOOR ROTTERDAM VIERT DE STAD!

DONDERDAG 28 JANUARI – VRIJDAG 3 FEBRUARI EN + NL

↘EVENEMENT

IFFR PROGRAMMA SG ERASMUS Rotterdamse Schouwburg, Pathé Schouwburgplein

Het internationale filmfestival in Rotterdam is een van de grootste evenementen van de stad. Binnen dit festival organiseert SG Erasmus diverse evenementen. Op 28 januari is er speciaal voor studenten en personeel van de Erasmus Universiteit een speciale screening van de film Men and Chicken in Pathé Schouwburgplein. Op 1 februari wordt in de Rotterdamse Schouwburg een filmquiz georganiseerd. Van arthouse tot Hollywood, alles komt aan de beurt. Inschrijven kan met een team van maximaal vijf personen vanaf een half uur voor het begin van de quiz. Ook studio Erasmus staat deze maand in het teken van het filmfestival, op 2 februari vindt de speciale editie plaats. Daarnaast geeft Tim de Mey (universitair docent Theoretische filosofie) op 3 februari, voorafgaand aan de film Prejudice, een Engelstalige lezing over vooroordelen.

VRIJDAG 5 FEBRUARI ↘EVENEMENT WARMETRUIENDAG Op 5 februari is het tijd voor de tiende editie van de Warmetruiendag, een initiatief om de energieverspilling tegen te gaan. De verwarming gaat wat lager en de warme trui moet uit de kast getrokken worden. Voor iedere graad die de verwarming lager staat bespaar je 6 procent energie, reden genoeg om mee te doen dus. Meer informatie op warmetruiendag.nl GEORGANISEERD DOOR GREENCHOICE

Inschrijven kan op rsm. nl/ecwo GEORGANISEERD DOOR HET ERASMUS CENTRE FOR WOMEN AND ORGANISATIONS (ECWO)

19.30 – 22.30 UUR | GRATIS | NL + EN

↘MUZIEK MUSIC TALKS #3 AUTHENTICITEIT Grounds Authenticiteit wordt vaak gezien als een belangrijk element van de muziek, maar wat is het eigenlijk? En hoe kun je dit (wetenschappelijk) bestuderen? Deze en andere vragen komen aan bod tijdens de derde editie van Music Talks. Samen met muzikanten, wetenschappers en professionals wordt het publiek uitgenodigd om zich over deze vragen te buigen. Onder andere Lucky Fonz III (muzikant), Barbara Titus (universitair hoofddocent Musicologie, Universiteit van Amsterdam) en George Caird (artistiek adviseur klassieke muziek, Codarts) schuiven aan.

IN SAMENWERKING MET KUNST- EN CULTUURWETENSCHAPEN), ERMECC, CODARTS, GROUNDS EN ROODKAPJE RADICALS

IN SAMENWERKING MET HET IFFR

bij mannen. Tijdens de conferentie komen sprekers als Pauline van der Meer Mohr (oud-voorzitter college van bestuur EUR) en Rebecca Stephens (de eerste Britse vrouw die de Mount Everest beklommen heeft) aan bod.

DONDERDAG 11 FEBRUARI

Reserveren kan op sgerasmus.nl

Inschrijven via sgerasmus.nl

VRIJDAG 5 FEBRUARI 11.00 – 17.30 UUR € 10 - € 75 | NL + EN ↘CONFERENTIE WOMEN IN LEADERSHIP CONFERENCE Campus Woudestein Het kan voor vrouwen lastig zijn om de top van het bedrijfsleven te bereiken. De afgelopen jaren zijn er veel vorderingen gemaakt, maar nog steeds is het aantal vrouwen met topposities fors lager dan

MAANDAG 15 FEBRUARI– VRIJDAG 19 FEBRUARI €15,50 | NL + EN ↘EVENEMENT SOCIAL SCIENCES CAREER WEEK Campus Woudestein S.F.V. Cedo Nulli, studievereniging van de Faculteit der Sociale Wetenschappen, organiseert in februari haar eerste carrièreweek. Tijdens deze week kunnen studenten van alle

WOENSDAG 10 FEBRUARI 20.00 – 22.00 UUR € 5 | NL ↘EVENEMENT ROTTERDAM VIERT DE STAD! COLLEGETOUR MET SASKIA STUIVELING Arminius Saskia Stuiveling, onder andere oud-staatssecretaris van Binnenlandse zaken en oud-president

31 AGENDA

faculteiten zich oriënteren op de mogelijkheden voor hun carrière. De deadline voor inschrijving is op 7 februari.

betreden kan dat, er is ruimte voor improvisatie.

Inschrijven kan op SSCW.nl

IN SAMENWERKING MET ESN

ronde een andere artiest bekijken.

MAANDAG 15 FEBRUARI 20.15 – 22.15 UUR | € 5 | NL + EN

Inschrijven via sgerasmus.nl ROTTERDAM

↘MUZIEK

CONCERT VAN HET NEDERLANDS STUDENTEN ORKEST De Doelen

WOENSDAG 17 FEBRUARI 20.00 – 21.30 UUR €2,50 – 5 | NL ↘DENKCAFÉ DE OPKOMST VAN DE SINGLES Arminius Wat betekent polyamorie, het hebben van meerdere seksuele relaties tegelijk, voor de beleving van intimiteit? En spreekt dit een grote groep mensen aan? Dat zijn vragen die Simone van Saarloos stelt in haar nieuwe boek Het monogame drama. Op 17 februari is ze te gast bij het Denkcafé in Arminius. Inschrijven via sgerasmus.nl IN SAMENWERKING MET ARMINIUS

DO 18 FEBRUARI 20.00 – 22.00 UUR GRATIS | NL + EN ↘ MUZIEK OPEN STAGE NIGHT Erasmus Paviljoen Op 18 februari vindt in het Erasmus Paviljoen weer een nieuwe editie van de Open Stage Night plaats. Iedereen die wil optreden is op deze avond welkom, of het nu gaat om violisten of rappers. Ook als je pas op de avond zelf bedenkt dat je het podium wilt

ZATERDAG 20 FEBRUARI– ZONDAG 21 FEBRUARI GRATIS | NL + EN ↘SPORT VAN OORD WINTER-WEDSTRIJDEN Proteus Eretes (Delft) In het weekend van 20 en 21 februari gaat het roeiseizoen weer van start. Om het seizoen goed te beginnen gaan studententeams de strijd met elkaar aan op de Delftse Schie. Ook Rotterdams studentenroeivereniging Skadi doet weer mee aan de wedstrijden.

Een optreden van het Nederlands Studenten Orkest (NSO) in de Doelen in Rotterdam. Tien dagen lang hebben 94 studenten geoefend voor de uitvoering van de stukken van Debussy, Grahl, Ravel en Bartók. Onder leiding van dirigent Bas Wiegers zullen ze die op 15 februari in de Doelen in Rotterdam ten gehore brengen. Daarnaast zal ook pianist Arthur Jussen, onder andere pianist bij het Residentie Orkest, meespelen. Hij zal de pianosolo op zich nemen tijdens het stuk van Ravel. In totaal geeft het NSO elf concerten in Nederland en drie in de Spaanse stad Madrid.

MAANDAG 29 FEBRUARI– VRIJDAG 4 MAART €10 - €12,50 | EN + NL ↘EVENEMENT HEALTH BUSINESS WEEK Campus Woudestein Wil je werken bij een bedrijf of organisatie binnen de gezondheidszorg? Schrijf je dan in voor de Health Business Week. Tijdens deze week kun je workshops volgen, maar ook inhousedays en bedrijvendiners bijwonen.

Inschrijven via sgerasmus.nl Inschrijven kan op healthbusinessweek.nl

IN SAMENWERKING MET HET NSO

ORGANISATIE DOOR IBMG

WOE 24 FEBRUARI 12.00 – 14.00 UUR GRATIS | NL + EN ↘WORKSHOP LEER OMGAAN MET LINKEDIN Campus Woudestein Een goede LinkedIn-pagina wordt steeds belangrijker. Hoe kun je beter communiceren via LinkedIn? En hoe ben je snel te vinden voor mogelijke werkgevers? Om studenten bij dit soort vragen te helpen, organiseert RSM een workshop waarin uitgelegd wordt hoe je het best met de website om kunt gaan. Omdat de workshop in een computerruimte gegeven wordt, kun je je eigen profiel gelijk aanpassen. Aanmelden kan via [email protected]

Kaarten kopen kan op stukafest.nl/Rotterdam

DO 25 FEBRUARI 0.30 – 23.00 UUR € 14,50 | EN + NL

↘FESTIVAL STUKAFEST Centrum Rotterdam Op 25 februari is het weer tijd voor het jaarlijks terugkerende studentenkamerfestival. In de binnenstad van Rotterdam worden elf studentenkamers omgetoverd tot podia voor diverse artiesten. Het festival bestaat uit drie rondes; doordat de kamers in de buurt van elkaar liggen, kun je iedere

IEDERE ZONDAG GRATIS | NL + EN ↘SPORT WEDSTRIJDEN ANTIBARBARI Sportcomplex Het Toepad De winterstop is voorbij, dus ook RSV Antibarbari moet weer aan de bak. Iedere zondag is er wel een thuiswedstrijd. Je kunt bij het clubhuis aan het Toepad niet alleen genieten van een potje voetbal maar ook van een goedkoop biertje of een vette hap. Voor actuele informatie kijk op antibarbari.nl

32 ACHTEROP

Ondertussen online www.erasmusmagazine.nl

‘#368 In de categorie ‘beetje jammer’: voor de zoveelste keer natte billen oplopen omdat de zichzelf doorspoelende wc in het Polakgebouw van mening was dat ik wel eens wat sneller mag poepen.’ Op de facebookpagina EUR Confessions is een anoniempje niet blij met de toiletten in het Polakgebouw

‘Is ‘n goeie eigenschap... want boosheid is verloren, niet effectieve en negatieve energie, die je ook positief, opbouwend kunt inzetten!’ Volgens Edmond Jaspar is ‘zelden boos worden’ een goede eigenschap van scheidend collegevoorzitter Pauline van der Meer Mohr.

‘Hm, en zo beloof je dat je het komende college gaat zingen (als in: het complete college).....’ Bijzonder hoogleraar @FerryKoster belooft een bijzonder college aan zijn studenten. (twitter)

‘Conclusie: Studenten verspreiden zich na hun studie niet gelijkmatig over het hele land.’

Facebooker Martijn Kroonen reageert op het bericht van EM dat in alle universiteitssteden de gemiddelde studieschuld bovengemiddeld is.

‘Jullie doen mooi werk. Onze dochter is 38 jaar geleden geboren met 30 weken. Prachtig grote stevige vrouw geworden, geen afwijkingen van betekenis. Heeft zelf nu 2 kinderen. Ik ben jullie eeuwig dankbaar.’ Janny Schneider van Mannekes reageert op het verslag over de afdeling neonatologie van het Erasmus MC in het kerstnummer van EM

RADÚZ MOLLEE (23)

MSCBA MASTER IN MANAGEMENT (RSM) Stijl. “Deze laarzen heb ik nu voor het eerste sinds tijden weer aan. Ik draag veel zwart en wit, zowel in de winter als in de zomer. Als ik in een winkel ben, denk ik niet echt na over mijn stijl; ik pak gewoon de dingen die ik mooi vind. Mijn stijl wordt vooral beïnvloed door de muziek waarnaar ik luister, vooral hiphop en r&b. Ik denk dat je dat wel terugziet in mijn kleding.” Muziek. “Zelf maak ik instrumentale muziek. En ik maak er videoclips bij in dezelfde stijl. Het laatste concert waar ik naartoe geweest ben, is dat van Wiz Khalifa, een Amerikaanse rapper. Dat is al wel weer een tijdje geleden, want zo vaak ga ik niet naar concerten. Tsjechië. “Ik ben half Tsjechisch en ben als kind vaak naar Tsjechië geweest. Mijn familie komt uit een dorpje net ten zuiden van Brno, vlak bij de grens met Oostenrijk. De mensen daar zijn heel anders, minder open dan in Nederland. Mensen die je niet kent spreek je eigenlijk niet; ze leven er meer langs elkaar heen. Als ik nu op vakantie ga, is dat vaak met vrienden. Ik ga vooral in de zomer op vakantie, naar landen als Kroatië en Turkije. Voor mijn master reis ik soms ook. Zo ben ik de afgelopen tijd naar Brussel, Parijs en Luxemburg geweest.” CEO. “Het liefst word ik later CEO van mijn eigen bedrijf. Dat is natuurlijk wel een doel voor op de lange termijn. Daarvoor wil ik sowieso nog een aantal internships doen. Ik heb hiervoor een bachelor gedaan aan de TU Delft: lucht- en ruimtevaarttechniek. Daar heb ik toen voor gekozen omdat ik niet wist wat ik precies wilde gaan doen en het een moeilijke studie was. Maar uiteindelijk vond ik dat toch te technisch en wilde ik meer met management doen; daarom heb ik voor de master Management in Rotterdam gekozen.”