Robert Jespers
4e generatie veiligheidsmanagement Wat maakt jou succesvol Wat staat in de weg
Hoe kun je beïnvloeden Oordelen & Interviews Oefening Plan van aanpak Creatief moment Verrassing! En nog veel meer…..
2
Agenda Veiligheidsontwikkelingen in de tijd — 19e eeuw — 20e eeuw
Inzichten Hoe functioneert ons brein? 4e generatie veiligheidsmanagement 3
Veiligheidsontwikkelingen in de tijd
4
Veiligheid in de 19e eeuw Focus op techniek: — minder technisch falen — afscherming bewegende delen — chemicaliën.
5
Veiligheid in de 20e eeuw 1900-1940:
De ‘brokkenmakerstheorie’ (mens)
1950-1980:
Ergonomie (mens-machine interactie: veilige machines, PBM’s)
1980-2010:
Veiligheidsmanagement (systeem) (en als aanvulling erop)
Gedrag (competentie, communicatieen interventietechnieken).
6
Inzichten (wat heeft het ons gebracht)
7
Inzicht 1: Een stabiele lijn Sinds 2003 rapporteert CBS een stabiele lijn in het aantal arbeidsongevallen: 500.000 per jaar. Wet van de ‘afnemende meerwaarde’. Ook schaven aan de huidige aanpak resulteert niet in verdere verbetering. 80% van de cultuur veranderprogramma’s sterft een onduidelijke dood zonder enig effect.
8
Meerwaarde
Investering
Inzicht 2: De mens centraal Zowel de brokkenmakerstheorie (begin 20e eeuw) als de aandacht voor gedrag & communicatie (1980-2010) zoeken de oplossing in competentie en persoonlijkheid van mensen..
..maar gaan voorbij aan recente kennis over de werking van het menselijke brein en de invloed daarvan op veiligheid. ‘Gedrag wordt maar voor een zeer beperkt deel door bewuste processen gedreven. Vaak weet de veroorzaker van een ongeval achteraf niet eens waarom hij/zij bepaald gedrag heeft vertoond’
Kortom: Veiligheid begint in het Brein 9
Hoe functioneert ons brein?
10
Hoe functioneert ons brein? [1] Er is een duidelijk conflict zichtbaar tussen de werking van onze hersenen & de ontwikkeling van veiligheid de afgelopen jaren: Een overmaat aan regels en procedures wordt als oplossing aangereikt voor het beheersen van gevaren. Dit druist echter in tegen de alertheid, paraatheid en motivatie van de medewerker. Regels geven houvast, maar dimmen de risicodetectie De mens is risico tolerant. We onderschatten gevaar en overschatten het eigen vermogen om gevaar te trotseren. Vroeger een meerwaarde om te overleven, tegenwoordig frustreert deze eigenschap de ambitie om incidenten te beperken. 11
Hoe functioneert ons brein? [2] Gedrag ontstaat vooral onbewust. Gedrag is zelden een gevolg van een bewuste keuze. We kunnen veilig gedrag niet eenvoudig aanspreken. Instincten prevaleren
Het gedrag van anderen bepaalt voor een belangrijk deel ons eigen gedrag, zelfs als dit tegen eigen principes en regels indruist. We kopiëren gedragspatronen van anderen en zijn gevoelig voor externe prikkels. Veilig gedrag ontstaat vanuit een besef van onveiligheid. Risico’s leren herkennen is een cruciale voorwaarde.
12
Kortom… Niemand betwijfelt dat veiligheid alleen kan worden vergroot als we de factor mens beter benutten. Daartoe moeten we leren begrijpen waarom de mens zich gedraagt zoals ze zich gedraagt
Belangrijk daarin is het onderscheid tussen bewust en onbewust gedrag. Het meeste gedrag is automatisch en niet bewust. Als we even ergens anders zijn met ons hoofd, dan komt het oude gedragspatroon spontaan weer boven Veilig gedrag ontstaat door een besef van onveiligheid. Zodra wij in staat zijn de risico’s in onze activiteiten en omgeving te onderkennen, start ons brein een geheel van acties die er samen voor zorgen dat we ons veilig gedragen. 13
14
4e generatie veiligheidsmanagement
15
Een nieuwe koers Als we beter weten wat ‘gedrag’ is en hoe het tot stand komt, kunnen we het beter beïnvloeden. De werknemer kan daartoe worden uitgenodigd en toegerust. Drie thema’s op de agenda: Natuurlijke vermogens. Leren de huidige risico’s te herkennen, maak persoonlijke veiligheidssysteem up to date Valkuilen indammen (bestaande methodiek), onder ogen zien en
omzeilen. Zelfsturing. Als je risico’s beter herkent en kunt omzeilen, moet er ook ruimte zijn dat in de praktijk te brengen.
16
Met aandacht voor… De achtergrond van gedrag (bespreken moderne inzichten) Het ontdekken van risico’s Het verwerken van risico’s De rol van externe prikkels/druk Integratie van bovengenoemde processen in resulterend in dagelijks gedrag Vertaling van theorie naar activiteiten in het veiligheidsprogramma. 17
Het programma voorstel
[1]
Doelstelling: Een overzicht krijgen van hetgeen de moderne psychologie te bieden heeft aan Safety professionals, zodat ze hun eigen veiligheid op een hoger plan kunnen tillen. Doelgroep: management en medewerkers, max. 16 deelnemers Inhoud: — Deze training bestaat uit 2 dagdelen en twee terugkomsessies — Tijdens de training wordt de theorie doorgenomen. De training kenmerkt zich door een afwisseling van introductie, discussie en vertaling naar de praktijk.
18
Het programma voorstel
[2]
Zo passeren de revue:
— Gedrag is resultaat van onze achtergrond, leergeschiedenis en de omstandigheden — Risicodetectie — Veiligheidsintuitie en veiligheidsalertheid — Stress en risicobereidheid — Effecten van teams en hoe teamgedrag te veranderen — De rol van management — Het ontwikkelen van een veiligheidsdashboard: de Veiligheidsindex. 19
Het programma voorstel
[3]
Vervolgens wordt de deelnemers gevraagd een implementatieplan te schrijven voor hun eigen gebied. Deze plannen vormen de basis voor de twee terugkomsessies. Hierin kunnen praktische vragen worden gesteld en nadere plannen voor de eigen organisatie uitgewerkt.
20
