Rituximab (Mab Thera) U heeft in overleg met uw reumatoloog besloten dat u, vanwege reumatische klachten, rituximab gaat gebruiken of u overweegt dit te gaan doen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Neem altijd uw vens verzekeringsgege wijs mee! en identiteitsbe
Werking Rituximab behoort tot de nieuwere groep antireuma middelen, de zogenaamde biologicals. Bij reumatische ziekten hebben biologicals het doel reumatische ontstekingsprocessen te remmen. Ontsteking is een ingewikkeld proces waarbij vele cellen en eiwitten die tot ons afweersysteem behoren, een rol spelen. De diverse biologicals die inmiddels zijn ontwikkeld, grijpen aan op verschillende onderdelen van het afweersysteem zoals TNF-alfa, B-cellen, T-cellen en Interleukine. Rituximab bestaat uit een antistof die onder andere is opgebouwd uit een menselijk en dierlijk eiwit. Deze antistof bindt zich aan een bepaald type witte bloedcellen (B-cellen) waardoor deze cellen afsterven. Door daling van het aantal B-cellen zullen gewrichtsontstekingen afnemen. Als de ontstekingen door rituximab succesvol worden geremd, nemen de stijfheid, pijn en zwelling van uw gewrichten af. Worden de gewrichtsontstekingen minder, dan neemt de kans op beschadigingen in uw gewrichten af. Ook voelt u zich dan minder moe en kunt u beter functioneren in het dagelijks leven. Het effect van rituximab treedt in de loop van twee tot drie maanden langzaam op. Het effect houdt gemiddeld zes tot twaalf maanden aan. Na minimaal zes maanden wordt bekeken of het zinvol is behandeling met dit geneesmiddel voort te zetten. Rituximab wordt toegevoegd aan andere antireumatische medicatie zoals methotrexaat, omdat de combinatie effectiever is. Rituximab wordt in de reumatologie voorgeschreven bij de aandoening reumatoïde artritis. Onder speciale omstandigheden kan het soms ook worden voorgeschreven bij diverse andere reumatische ziekten. Rituximab wordt daarnaast voorgeschreven bij diverse niet-reumatologische aandoeningen zoals non-hodgkinlymfoom en chronische lymfatische leukemie.
2
Rituximab
Gebruik Rituximab wordt via twee opeenvolgende infusen gegeven. Het tweede infuus wordt twee weken na het eerste infuus gepland. De infusen worden toegediend op de dagbehandeling van Rijnstate Velp. De dosering is, onafhankelijk van uw lichaamsgewicht, altijd 500 mg per infuus. Voor iedere toediening wordt een naaldje ingebracht in een bloedvat, meestal in de arm, waardoor de vloeistof met rituximab kan inlopen. Voordat het infuus met rituximab wordt gestart, krijgt u paracetamol tabletten en via het infuus clemastine (Tavegil®, een anti-allergiemiddel) en Prednisolon. Deze drie middelen worden toegediend om bijwerkingen zoals koorts of een allergische reactie te voorkomen. Het inlopen van rituximab duurt gemiddeld vier tot vijf uur waarna u nog een half uur behoort te blijven voor nacontroles. Voorafgaande, tijdens en na het infuus controleert de verpleegkundige van de dagbehandeling bloeddruk, pols en temperatuur. Als het infuus voorspoedig is verlopen, mag u daarna naar huis. Indien er bijverschijnselen ontstaan tijdens het infuus, kan het nodig zijn dat het infuus tijdelijk moet worden stopgezet, of dat de medicatie met een lagere snelheid zal worden toegediend. Dit heeft tot gevolg dat de infusietijd langer wordt en u dus iets langer moet blijven.
Bijwerkingen Bijverschijnselen zijn in het algemeen van voorbijgaande aard en verdwijnen na het staken van de behandeling. Meest voorkomend • Milde infecties van vooral de luchtwegen, zoals verkoudheid, verstopte neus en bronchitis en urineweginfecties. • Milde reactie op het infuus waarbij op kunnen treden: hoofdpijn, bloeddruk verhoging of verlaging, keelirritatie, snellere hartslag,
3
vermoeidheid, misselijkheid, huiduitslag. Minder vaak voorkomend • Diarree, bovenbuikpijn. • Spier- of gewrichtspijn. Zelden voorkomend • In zeldzame gevallen kan het zijn dat u tijdens of direct na toediening van rituximab een zogenaamde infusie reactie (=allergische reactie) ontwikkelt. Als u last krijgt van kortademigheid, ernstige duizeligheid, licht gevoel in het hoofd, koude rillingen, zwelling van de lippen, huiduitslag of jeuk, moet u dit onmiddellijk laten weten aan de verpleegkundige van de dagbehandeling. Hij/zij kan meteen de arts waarschuwen. Zo nodig wordt de toediening van rituximab vertraagd, onderbroken en/of een antiallergie middel toegediend. • Tijdens de behandeling zijn ernstige infecties beschreven, alhoewel deze zelden optreden. Als u klachten of verschijnselen krijgt die kunnen passen bij een ernstige infectie zoals onder andere hoge koorts, ernstige kortademigheid of hoesten, overleg dan met uw huisarts/reumatoloog of reumaverpleegkundige. • Extreem zelden is het optreden van progressieve multifocale leukencefalopathie (PML) beschreven. Dit is een aandoening van het centraal zenuwstelsel.
Voorzorgsmaatregelen vóór start medicatie •
•
4
In het verleden is bij een klein aantal patiënten tijdens behandeling met biologicals tuberculose opgetreden. Dit betrof voornamelijk een opvlamming van een oude infectie. Daarom wordt bij alle patiënten die beginnen met behandeling met een biological zoals rituximab gekeken of zij in het verleden zijn besmet met tuberculose. Dit kan via een huidtest (Mantoux), een bloedtest en een röntgenfoto van de longen. Vanwege het verhoogde risico op infecties tijdens behandeling met
Rituximab
•
rituximab vindt vooraf screening plaats op de virusinfectie hepatitis B. Omdat biologicals zoals rituximab uw afweersysteem beïnvloeden, wordt u wat gevoeliger om infecties te krijgen. Daarbij is het lichaam door de verminderde afweer iets minder goed in staat om actieve infecties snel te bestrijden. Als u zorgt voor goede hygiëne en er aan denkt dat u niet onder alle omstandigheden het infuus door kan laten gaan, zijn overmatige problemen met infecties goed te voorkomen. Voorafgaand aan ieder infuus dient u zichzelf daarom de volgende tien vragen te stellen.
Tien vragen, van belang vóór ieder infuus 1) Heeft u ergens wondjes? (Bijvoorbeeld door knippen van teennagels, (steen)puisten, ontstekingen in de mond bv bij de tanden, huidbeschadiging of uitslag.) 2) Heeft u koorts? 3) Heeft u tekenen van verkoudheid? Last van hoest? Keelpijn? Benauwdheid? Voorhoofdsholteontsteking? 4) Heeft u diarree? 5) Heeft u tekenen van een blaasontsteking, bijvoorbeeld pijn bij plassen? 6) Gebruikt u antibiotica? 7) Bestaat de kans dat u binnenkort wordt geopereerd of dat u behandeld wordt door de tandarts? 8) Heeft u bijwerkingen gehad na het vorige infuus? 9) Bent u van plan naar het buitenland te gaan of bent u pas in het buitenland geweest? Welk gebied? 10) Bent u zwanger of heeft u een kinderwens? (Dit geldt zowel voor mannen als vrouwen.) Als u één van deze vragen met “ja” kunt beantwoorden, vraag dan voordat u naar het ziekenhuis komt, eerst advies aan uw reumatoloog of reuma verpleegkundige. Het kan zijn dat voor uw veiligheid wordt besloten het infuus uit te stellen.
5
Bloedcontrole De kans op het ontstaan van afwijkingen in het bloed door rituximab is klein. Omdat rituximab vaak samen met andere medicatie wordt gegeven, is het belangrijk dat u zich goed houdt aan de afspraken voor bloedcontrole. Met name in de beginfase komt u met kortere tussenpozen op controle. Ook als u al langer met rituximab wordt behandeld, zijn deze controles noodzakelijk, maar minder vaak. Uw arts bespreekt met u hoe vaak de bloedcontroles nodig zijn.
Gebruik van andere geneesmiddelen In het algemeen kan rituximab veilig worden gegeven naast de meeste andere geneesmiddelen. Het is van belang dat uw behandelend arts weet welke medicijnen u gebruikt, inclusief medicijnen die u zonder recept koopt. Zo kunnen ongewenste combinaties van geneesmiddelen worden voorkomen.
Operaties en andere (tandheelkundige) ingrepen Er bestaat bij het gebruik van rituximab mogelijk een verhoogd risico op het ontstaan van infecties tijdens of kort na een operatie. Een geplande operatie of tandheelkundige ingreep moet bij voorkeur een aantal weken voor het eerste infuus plaatsvinden. Het infuus mag alsnog worden gegeven als de wond goed genezen is en er geen tekenen van infectie zijn. Als er een operatieve ingreep in de periode na het infuus nodig is, moet dit eerst worden overlegd. Mogelijk is er reden om u extra bescherming te geven door middel van antibiotica. Bespreek het daarom tijdig met uw arts als u een operatie of tandheelkundige ingreep moet ondergaan. Informeer degene die de ingreep uitvoert dat u wordt behandeld met rituximab.
6
Rituximab
Zwangerschap(swens) en borstvoeding Er is weinig bekend over de effecten van rituximab bij zwangerschap. Daarom wordt het gebruik van rituximab tijdens zwangerschap sterk ontraden. Het is belangrijk dat vrouwen in de vruchtbare leeftijd gedurende de behandeling en gedurende een periode na de laatste toediening van rituximab adequate anticonceptie gebruiken. Rituximab kan overgaan in moedermelk. Het geven van borstvoeding raden wij af bij vrouwen die worden behandeld met rituximab. Overleg met uw arts voordat u zwanger wilt worden of als u onverwacht toch zwanger bent geworden.
Autorijden Rituximab zelf geeft geen sufheid of slaperigheid, maar voordat de rituximab wordt toegediend krijgt u via het infuus clemastine (Tavegil®, een antiallergiemiddel). Clemastine kan sufheid en slaperigheid veroorzaken. Daarom mag u zelf geen auto rijden nadat u het infuus toegediend heeft gekregen. U moet dus zorgen dat u vervoer terug naar huis heeft geregeld.
Vaccinaties Wij adviseren u bij het gebruik van dit geneesmiddel u jaarlijks te laten vaccineren met het griepvaccin via uw huisarts. Verzwakt levende vaccins (zoals bof, mazelen, rode hond (BMR), gele koorts, tyfus, BCG, oraal poliovaccin) mogen niet gegeven worden. Bespreek het daarom tijdig als u plannen heeft voor een verre reis waarvoor aanvullende vaccinaties nodig zijn.
7
Vragen Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan beantwoordt uw behandelend arts of de reumaverpleegkundige deze graag.
Adres Polikliniek Reumatologie Rijnstate Velp President Kennedylaan 100 6883 AZ Velp
Telefoonnummer
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088 - 005 8888 E
[email protected] www.rijnstate.nl
Ziekenhuislocaties Arnhem Zevenaar Velp Dieren Arnhem-Zuid
073478/2013-03 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2013
Polikliniek Reumatologie Rijnstate Velp: 088 – 005 5400
