Risicobeoordeling How do you begin…
De uitdaging 1. De gehele omsnoeringslijn is onvoldoende beveiligd. – Het plaatsen van enkele dranghekken biedt geen gegarandeerde veiligheid. – Er is vrije toegang voor iedereen tot zelfs in de machines, terwijl deze machines in werking zijn.
2. Er zijn naast enkele noodstoppen geen andere veiligheidsmaatregelen getroffen. 3. De bedieningsinstructies en werkmethodes zijn onder de maat.
De situatie
Schakelkasten, bedienpanelen: HFD-KAST Centrale Hoofdschakelkast H-O Schakelkast/bedienpaneel horizontale omsnoeringsmachine V-O Schakelkast/bedienpaneel verticale omsnoeringsmachine COM Atlas Copco compressor unit Diversen: STR KB
Straalkachel Kabelboom of -goot op de grond
IN-TR-1 IN-RT-2 HEF-1 TR-4 TR-5 TR-6 HOR-OM TR-7 VERT-OM TR-8 HEF-2 UIT-1 UIT-2 COM BM-1 BM-2
Transportbaan 1 invoer pallets, gesloten ketting systeem Transportbaan 2 invoer pallets, gesloten ketting systeem Hef-tafel/transportband 1 Transportbaan 4 gesloten ketting systeem Transportbaan 5 gesloten ketting systeem Transportbaan 6 rollenbaan Horizontale omsnoeringsmachine van OMS Transportbaan 7 open ketting systeem Verticale omsnoeringsmachine van Itipack Transportbaan 8 gesloten ketting systeem Hef-tafel/transportband 2 Transportbaan 1 uitvoer pallets Transportbaan 2 uitvoer pallets Atlas Copco compressorunit Strapband rol magazijn voor HOR-OM Strapband rol magazijn voor VERT-OM
De aanpak • • • • •
Doel/functie bepalen Welke regelgeving Voorzienbaar verkeerd gebruik Taakanalyse Deelgebieden / deeloplossingen
Welke richtlijnen? • • • • •
Machinerichtlijn EMC richtlijn ROHS? Bouwproducten? Drukapparatuur?
‘Machinerichtlijn (en/of)’
EU Regelgeving…. VWEU 114 (Artikel 95)
VWEU 192 (Artikel 175)
VWEU 153 (Artikel 137)
Producten
Producten
Veiligheid werknemers
• Vrij handelsverkeer • Risicobeoordeling • Geharmoniseerde normen • Ontwerp/fabricage • Gebruikershandleiding
• Milieu effecten • Risicobeoordeling • Ontwerp/fabricage/ afdanken • Milieu/ energie
• Gebruik van veilige uitrusting / producten op de werkplek • Risico-inventarisatie • Rol van normen beperkt • Instructies/procedures
Fabrikanten
Fabrikanten/werkgevers
Werkgevers en Werknemers
Fundamentele veiligheids-en gezondheidseisen
Milieu / Energie eisen
Minimumeisen
Technisch Dossier
Documentatie
Plan van Aanpak
EG-verklaring
‘Markering’
CE-markering
(geen minimale eisen!)
Productaansprakelijkheid Productveiligheid
Kaderrichtlijnen Titel
nummer
Arbeidsplaatsen Arbeidsmiddelen Persoonlijke beschermingsmiddelen
89/654/EEG 2009/104/EG 89/656/EEG
Manueel hanteren van lasten met gevaar voor met name rugletsel Werken met beeldschermapparatuur Blootstelling aan carcinogene agentia Tijdelijke en mobiele bouwplaatsen Veiligheids- en/of gezondheidssignalering Explosieve atmosferen Werkneemsters tijdens de zwangerschap, ná bevalling en tijdens lactatie Winningsindustrieën (door middel van boringen) Winningsindustrieën in dagbouw of ondergronds Vissersvaartuigen Chemische agentia Fysische agentia – Trillingen Blootstelling aan biologische agentia Fysische agentia – Lawaai Elektromagnetische velden Jeugdigen
90/269/EEG 90/270/EEG 2004/37/EG 92/57/EG 92/58/EEG 1999/92/EG 92/85/EEG 92/91/EEG 92/104/EEG 93/103/EEG 98/24/EG) alsmede 91/322/EEG, 2000/39/EG, 2006/15/EG 2002/44/EG 2000/54/EG 2003/10/EG 2004/40/EG 94/33/EG
Welke normen? • • • •
Type A-normen Type B-normen Type C-normen specificaties
Welke taken Waar bevinden zich de: • bedieners • schoonmakers • servicemonteurs
Ontwerpen - verwerpen
Van begin
Tot eind
Risicobeoordeling
Gevaarlijke situaties
Voorwaarden? • Kennis met betrekking tot: – Gevaarlijke situaties / gevaarlijke gebeurtenissen: • • • • •
Fysische verschijnselen, Faalwijzen, Functionele werking (machine/arbeidsmiddel), Menselijk gedrag, Statistiek.
– Beschermende maatregelen: • Constructie ‘techniek’, • Veiligheidsnormen, • Procedures.
• Gezond verstand / Doemdenken risicobeoordeling
16
Gevaarsfenomenen • • • • • • • • • •
Mechanisch Elektrisch Thermisch Geluid Trillingen Straling Materialen / stoffen Ergonomie Omgeving Combinatie
risicobeoordeling
17
EN-ISO 12100 (tabel A1)
EN-ISO 12100
Ontwerpproces: ISO 12100 Risicobeoordeling
Fabrikant • Veilig ontwerp • Beveiliging en aanvullende maatregelen
• Informatie voor gebruik
Gebruiker • Organisatie • Bedrijfseigen aanvullende beveiligingsvoorzieningen • PBM’s • Opleiding/training
Mechanisch
Mechanisch (kracht)
Mechanische krachten..
Elektrisch
Thermisch Start
Ga na waar er hete oppervlakken aanwezig zijn
Worden deze oppervlakken aangeraakt bij het beoogde gebruik van het arbeidsmiddel
Bestaat een risico op blaren of brandwonden?
Is het voorzienbaar verkeerd gebruik beschouwd?
Nemen van beschermende maatregelen
Einde
Bij twijfel oppervlakte temperatuur meten. Maak gebruik van probe om aanraking te simuleren (heggenschaar)
Meestal knoppen, handgrepen e.d. die zich dicht bij warme oppervlakken bevinden.
Oppervlak warmer dan 43 °C of kouder dan 7 °C?
Gebruik een hulpstuk om vast te stellen of het oppervlak daadwerkelijk wordt aangeraakt.
Plaats afscherming of indien temperatuur minder dan 65 °C of boven 0 °C plaats een waarschuwingssticker.
Geluid Geluidsniveau dB(A)
Maximaal aanvaardbare tijdsduur (per 24 uur)
80
8 uur
83
4 uur
86
2 uur
89
1 uur
92
30 minuten
95
15 minuten
98
8 minuten
Ototoxische stoffen
Trillingen Lichaam
Hand-arm
Straling (1) Netvlies
Hoornvlies
Enkelvoudige fout waardoor uitspiegelen
0,1 m
340 µm E = 134 W/m² 100 W lamp (Wit glas)
Lens 5m
17 mm
Blinde vlek
Afbeelding 25 µm E = 2 MW/m² 1 mW HeNe laser Lichtsoort Relatie met golflengte (λ) Ultra Violet C 180 – 280 nm Ultra Violet B 280 – 315 nm Ultra Violet A 315 – 400 nm Zichtbaar licht 400 – 780 nm Infrarood A 780 – 1400 nm Infrarood B 1,4 μm – 3 μm Infrarood C 3 μm –
van het oog Hoornvliesontsteking
Grauwe staar Fotochemische en thermische beschadiging van het hoornvlies Grauwe staar, Verbrand netvlies Uittredend oogvocht, grauwe staar, hoornvliesverbranding Hoornvliesverbranding
Reactie van de huid Zonnebrand (rode huid) Versnelde veroudering Toenemende pigmentvorming Verkleuring en pigmentatie Lichtgevoelige reactie
Huidverbranding
Straling (2) Straling Radiostraling (lange golf) Radiostraling (midden golf) Radiostraling (korte golf) TV/FM radio Microgolfstraling / Radar Infraroodstraling Zichtbaar licht UV-A UV-B UV-C UV-D UV-E Röntgenstraling Gammastraling
Golflengte > 600 m 200 – 600 m 5 - 200 m 20 cm – 5 m 1 mm - 20 cm 1 mm - 750 nm 400 – 780 nm 315 – 380 nm 280 – 315 nm 180 -280 nm 40 – 180 nm 10 – 40 nm 0.1 – 10 nm < 0.1 nm
Frequentiegebie d
Elektrische veldsterkte E (V/m)
Magnetische veldsterkte H (A/m)
Magnetische fluxdichtheid B (µT)
Equivalente vermogensdichtheid vlakke golf
Contactstroom
Extremiteite n-stroom
Ic (m/A)
IL (MA)
Seq (W/m2) 0-1 Hz
-
1,63 x 105
2 x 105
-
1,0
-
1-8 Hz
20 000
1,63 x 105/f2
2 x 105/f2
-
1,0
-
104/f
2x
104/f
8-25 Hz
20 000
-
1,0
-
0,025-0,82 kHz
500/f
20/f
2,5 x
25/f
-
1,0
-
0,82-2,5 kHz
610
24,4
30,7
-
1,0
-
2,5-65 kHz
610
24,4
30,7
-
0,4 f
-
65-100 kHz
610
1 600/f
2 000/f
-
0,4 f
-
0,1-1 MHz
610
1,6/f
2/f
-
40
-
1-10 MHz
610/f
1,6/f
20/f
-
40
-
10-110 MHz
61
0,16
0,2
10
40
100
110-400 MHz
61
0,16
0,2
10
-
-
400-2000 MHz
3f1/2
0,008f1/2
0,01f1/2
f/40
-
-
2-300 GHz
137
0,36
0,45
50
-
-
Straling (3) Guidelines Te beschouwen situatie / lichaamsdeel
Romp (met pacemaker) Romp of hoofd Ledematen
Informatiebron
Stralingsdosis
SEMI S2
Fermilab
Op Pacemaker niveau
Op service niveau
Op bedieners niveau
0,5 mT
40 mT
8 mT
SEMI-S2
0,25 mT 30 mT 300 mT
Arbo
Op bediener niveau
Op service niveau
Maximale totale som van de straling per jaar
2 uSv/uur
10 uSv/uur
1 mS
Stoffen (deeltjes) 0.1 nm 2
1 nm
10 nm
100 nm
1 µm
10 µm
100 µm
1 mm
4 6 8 Smog Kwarts stofdeeltjes Roet dieselmotor Asbest
Kolenstof
Virussen
Olienevel
Stof
Nanodeeltjes Menselijke haar
Bacteriën Pesticides
Röntgen
UV licht
Infrarood licht Zichtbaar licht
Vergelijking met elektromagnetisch spectrum
10 mm
Stoffen (chemisch)
Stoffen (reactief)
Soort
Gas
Stof
zone
Omschrijving 0
een explosief gasmengsel is voortdurend of gedurende lange perioden aanwezig
1
kans op aanwezigheid van een explosief gasmengsel onder normaal bedrijf is groot
2
kans op aanwezigheid van een explosief gasmengsel is gering en slechts gedurende korte tijd
20
een explosiegevaarlijke stofwolk is voortdurend of gedurende lange perioden aanwezig
21
kans op aanwezigheid van een explosiegevaarlijke stofwolk onder normaal bedrijf is groot
22
kans op aanwezigheid van een explosiegevaarlijke stofwolk is gering en slechts gedurende korte tijd
Ergonomie (Afmetingen)
Ergonomie (Tilgewicht) Toepassingsgebied
Mref (kg)
Percentage van
Huishoudelijk gebruik a
5
Geen gegevens beschikbaar
10
99
99
99
Gehele huishoudelijke populatie
15
95
90
99
Gehele werkende populatie inclusief jongeren en ouderen
25
85
70
90
Volwassen werkende populatie
30
Geen gegevens beschikbaar
V en M
Professioneel gebruik (algemeen)b
Professioneel gebruik (uitzonderingen)c
35
Bevolkingsgroep Vrouwen
Mannen
Kinderen en ouderen
Speciale werkende populatie
Totale populatie
gehele werkende populatie
Speciale werkende populatie
40 a Wanneer een machine voor huishoudelijk gebruik wordt ontworpen zou 10 kg moeten worden genomen als algemeen referentiegewicht bij de risicobeoordeling. Als kinderen en ouderen in de beoogde populatie worden meegerekend zou het referentiegewicht moeten worden verlaagd tot 5 kg b Wanneer een machine voor professioneel gebruik wordt ontworpen zou het referentiegewicht niet meer dan 25 kg moeten bedragen. c Hoewel zijn er uitzonderlijke situaties mogelijk waar het referentiegewicht de 25 kg te boven gaat (bijvoorbeeld waar de technologische ontwikkeling onvoldoende gevorderd zijn.) Onder deze speciale voorwaarden dienen andere maatregelen te worden genomen om het risico te beheersen volgens de EN 614 (bijvoorbeeld technische hulpmiddelen, gebruikerinstructies en/of speciale opleiding voor de beoogde groep bedieners)
Omgeving
Gevarenzones
Foutsoorten Nalatigheid Ontijdigheid Overbodigheid Verwisseling Selectiefout Volgordefout Communicatiefout
Toelichting Handeling die wordt nagelaten. Handeling die niet op tijd plaatsvindt. Handeling die niet noodzakelijk is voor procedure. Correcte handeling uitgevoerd op verkeerde eenheid / component. Onjuist geselecteerde bediening. Juiste handeling in een verkeerde volgorde. Onjuiste communicatie / interpretatie.
Gevarenanalyse Scenario
Nr
Gebruiksfase
Gebruiker
Taak
1
productie
bediener
Plaat opleggen
2 3
Gevaar
Gevarenzone
Gevaarlijke situatie
Gevaarlijke gebeurtenis
Snijden
werkgebied
Handen nabij scherpe rand
Handen glijden over scherpe rand
EN-ISO 12100 • Risico
Beschermende maatregelen Risico inschatting
Risico inschatting
Verdere reductie?
Beschermende maatregelen (voor de maatregelen) E W B G R Ref. 1
1
1
2
2
In ontwerp
Beveiliging / afscherming
Informatie
1
E 1
(na de maatregelen) W B G R 1
2 3 4 5
Parameters: E: Ernst van de verwonding E1 = `lichte verwonding (normaal herstelbaar), bijvoorbeeld: schram, rijtwond, lichte wond EHBO, etc. E2 = ernstige verwonding (normaal onomkeerbaar, inclusief dood, bijvoorbeeld: gebroken of geplet ledemaat, breuk, ernstige snijwond, dood, etc. B: Blootstellingsduur, tijdsduur/frequentie met betrekking tot de gevaarlijke situatie B1 = twee keer of minder per shift of minder dan 15minuten cumulative blootstelling per shift. B2 = meer dan twee keer per shift of meer dan 15minuten cumulative blootstelling per shift W: Waarschijnlijkheid dat een gevaarlijke gebeurtenis optreedt W1 = Zo goed als onmogelijk. W2 = Komt wel eens voor. W3 = Komt zeer regelmatig voor. G: Gevaarsafwending, mogelijkheid om gevaar te ontwijken G1 = Is goed mogelijk. G2 = Zeer lastig tot onmogelijk.
2
1
1
Ja / Nee Nee
Stellen van vragen • In paragraaf 5.3.1 staat dat een afscherming geen aanleiding mag geven tot aanvullende gevaren. Geef een aantal voorbeelden van risico’s die door het aanbrengen van afschermingen kunnen worden geïntroduceerd of worden vergroot. • Bij het reduceren van risico’s verbonden aan bestaande machines worden vaak geen inherente maatregelen genomen met de motivatie dat het nemen van inherente maatregelen leidt tot aanpassing van het ontwerp en dus tot een ‘nieuwe machine’. Geef een aantal voorbeelden van inherente maatregelen die genomen kunnen worden zonder ‘het ontwerp’ of ‘de functie’ van de machine ingrijpend te wijzigen.
Meer weten..
