Risicobeheersing in de aardappelteelt
Werking termijnmarkten
Filip Meysmans – DLV Jaarvergadering PCA 27/1/2015
Risico: volatiliteit! Volatiliteit aardappelmarkt 400,00 120% 350,00 110% 300,00 100% 250,00 90% 200,00
80%
150,00
123,28 100,00
70%
94,68
60%
50,00
0,00 jul/00
50%
jul/01
jul/02
belgapomnotering
jul/03
jul/04
jul/05
jul/06
gemiddelde belgapomnotering
jul/07
jul/08
jul/09
jul/10
jul/11
opbrengst % tov gemiddelde opbrengst
jul/12
jul/13
jul/14
gemiddelde opbrengst
Risico: volatiliteit! • Conclusie: – Volatiliteit aardappelprijs sterk toegenomen vanaf 2009 – Ondanks lagere volatiliteit van de opbrengst
• Gevolg: – Sterke schommelingen in de bedrijfswinst / verlies
Risicobeheersing: waarom? • Inkomensvolatiliteit van het bedrijf beperken: – – – – – –
Kosten elk jaar betaald zien Jaarlijks beroepsinkomen op constant niveau brengen Investeringen jaarlijks kunnen aflossen Op vraag van kredietinstelling Toegang krijgen tot extern kapitaal …
jul/00 sep/00 nov/00 jan/01 mrt/01 mei/01 jul/01 sep/01 nov/01 jan/02 mrt/02 mei/02 jul/02 sep/02 nov/02 jan/03 mrt/03 mei/03 jul/03 sep/03 nov/03 jan/04 mrt/04 mei/04 jul/04 sep/04 nov/04 jan/05 mrt/05 mei/05 jul/05 sep/05 nov/05 jan/06 mrt/06 mei/06 jul/06 sep/06 nov/06 jan/07 mrt/07 mei/07 jul/07 sep/07 nov/07 jan/08 mrt/08 mei/08 jul/08 sep/08 nov/08 jan/09 mrt/09 mei/09 jul/09 sep/09 nov/09 jan/10 mrt/10 mei/10 jul/10 sep/10 nov/10 jan/11 mrt/11 mei/11 jul/11 sep/11 nov/11 jan/12 mrt/12 mei/12 jul/12 sep/12 nov/12 jan/13 mrt/13 mei/13 jul/13 sep/13 nov/13 jan/14 mrt/14 mei/14 jul/14 sep/14 nov/14 jan/15 mrt/15 mei/15
Risicobeheersing: waarom?
• Verhouding opbrengst t.o.v. prijs (jaargemiddelden)
1,25
Belgapomnotering tov opbrengstvolume
1,20
1,15
1,10
1,05
1,00
0,95
0,90
0,85
0,80
opbrengst % tov gemiddelde opbrengst prijs% tov gemiddelde belgapomnotering
Risicobeheersing: waarom? • Elasticiteit van het aanbod aardappelen Relatie tussen belgapomnotering en opbrenstvolume 350% y = 232,5e-5,71x
300% 250% y = -5,1797x + 6,1597 200% 150% 100%
50% 0% 0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
-50%
1% minder aardappelen geeft 5 tot 6% hogere prijs !
Risicobeheersing: hoe? • Niet doorgedreven investeren in 1 teelt: specifieke machines – kapitaalsaflossing
• Bedrijfsdiversificatie: – – – –
Verschillende teelten Verschillende takken Ketenintegratie (vb. hoeveverkoop) Job naast het bedrijf
• Spaartegoeden • Schuldopbouw met leveranciers • Flexibele terugbetaling bank
Risicobeheersing: hoe? • Marktstabilisatie via Gemeenschappelijk landbouwbeleid – – – –
Quota Opkoopregelingen - Marktinterventie Buiten productie stellen …
• Lange termijnafspraken (contractteelt) • Termijnmarkt – Aardappelen – Energie – …
Termijnmarkt: wat? • Termijnmarkt: platform voor handel in “contracten” van gestandaardiseerde aardappelen tussen onbekenden mét tussenkomst van een “scheidsrechter”.
• Voorbeeld: Ik leg op datum x contract vast voor verkoop van aardappelen op datum y tegen de prijs op datum x.
• Speculatie: afbouw positie op termijnmarkt zonder gelijktijdige handel op fysieke markt.
• Hedging: afbouw positie op termijnmarkt met gelijktijdige handel op fysieke markt.
Termijnmarkt: wat? Novembercontract 2014
12,00 10,00
9,00
8,00 6,00
4,00 2,00 17…
03…
20…
06…
22…
08…
25…
11…
28…
14…
30…
16…
02…
19…
05…
21…
07…
24…
10…
24…
10…
27…
13…
30…
16…
2,60 02…
0,00
• Speculant: transacties met bedoeling geld te verdienen – Termijnmarkt 30/06: – Termijnmarkt 30/11:
+ 9,00 eur - 2,60 eur
= Net.: + 6,40 eur
• Landbouwer: wil op 30/6 prijs vastleggen aan 9,00 eur voor levering nov. – Termijnmarkt 30/06: – Termijnmarkt 30/11: – Fysieke handel 30/11:
+ 9,00 eur - 2,60 eur + 2,60 eur
= Net.: + 9,00 eur (excl. Basis)
Termijnmarkt: wat? Novembercontract 2012 30,00
24,90
25,00 20,00
11,20
15,00 10,00 5,00
26-11-12
12-11-12
29-10-12
15-10-12
01-10-12
17-09-12
03-09-12
20-08-12
06-08-12
23-07-12
09-07-12
25-06-12
11-06-12
28-05-12
14-05-12
30-04-12
16-04-12
02-04-12
19-03-12
05-03-12
20-02-12
06-02-12
23-01-12
09-01-12
26-12-11
12-12-11
28-11-11
0,00
• Speculant: transacties met bedoeling geld te verdienen – Termijnmarkt 30/06: – Termijnmarkt 30/11:
+ 11,20 eur - 24,90 eur
= Net.: -13,70 eur
• Landbouwer: wil op 30/6 prijs vastleggen aan 11,20 eur voor levering nov. – Termijnmarkt 30/06: – Termijnmarkt 30/11: – Fysieke handel 30/11:
+ 11,20 eur - 24,90 eur + 24,90 eur
= Net.: +11,20 eur (excl. Basis)
Termijnmarkt: wat? • Basis: verschil tussen ”bedrijfseigen-belgapom”notering en dagnotering termijnmarkt en dit op het moment van afbouw van het contract.
Termijnmarkt: wat? Basis 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00
15,00 10,00 5,00 0,00 6/07/2009
18/11/2010
1/04/2012 Belgium / Belgien
14/08/2013 EUREX European Processing Potato-Index
• Basis: – Gemiddeld: + 0,64 eur – 95% interval: - 1,75 tot + 0,80 eur
27/12/2014
10/05/2016
Termijnmarkt: 1e conclusie • Conclusie en vereisten: – Termijnmarkt moet voldoende liquide zijn (soms nog net iets te weinig om 100% goede werking te garanderen).
– Correct inschatten van de basis en correcte calculatie van de transactiekosten. – Hedgingstrategie zorgt voor voorafgekende prijs en voor mindere volatiliteit. – Fysieke levering wordt losgekoppeld van de gerealiseerde prijs. – Marktwerking en relatie producent – handelaar – verwerker wordt niet verstoord. – Goed gebruik vereist: • Fysieke levering afstemmen op de termijnmarktlevering • Maximaal % van de productie op de termijnmarkt vastleggen • Vooraf strategie bepalen en deze aanhouden ondanks emotie
Termijnmarkt: 1e studie Termijncontract vs. belgapomnotering 400,00
350,00
300,00
250,00
200,00
150,00
100,00
50,00
0,00 nov/09
nov/10
nov/11
nov/12
nov/13
nov/14
belagomprijs in afhandelmaand
termijnnotering bij afhandeling
termijnnotering bij opstart voor levering op afhandeling
gemiddelde belgapomnotering in afhandelmaand
gemiddelde notering bij afhandeling termijncontract
gemiddelde notering bij opstart termijncontract
nov/15
Termijnmarkt: conclusie • Notering termijnmarkt bij afhandeling volgt “perfect” notering fysieke markt. – Werking fysieke markt wordt niet verstoord. – Speculanten verstoren de prijsvorming op fysieke markt niet. – Speculanten zorgen voor meer liquiditeit en kansen voor de hedger.
• “Perfect” basisrisico – Sterke correlatie: basisrisico is dus zeer goed in te schatten. – Behalve bij zeer sterke pieken en dalen.
• Ene jaar zijn we goed andere jaar slecht, gemiddeld scoren we even goed dan fysiek. – MAAR we kennen onze prijs waarmee we tevreden zijn vooraf. – MAAR dalen en pieken worden afgevlakt veel stabieler inkomen.
Termijnmarkt: kansen • Informatie uit termijnmarkt slim gebruiken bij onderhandeling contracten. • Termijnmarkt opgaan om constant inkomen te hebben en grote fluctuaties te vermijden.
• Termijnmarkt slim bespelen om (grote fluctuaties te vermijden én) gemiddelde inkomen te verhogen. juli - oogstramingen
Termijnmarkt: kansen Beslissing JULI voor levering NOVEMBER 300
110%
250
[WAARDE]
106%
106%
105%
[WAARDE]
200
100%
101% 150
98% 96%
95%
100 93% 90%
50
0
85% 2009
2010
2011
2012
2013
2014
Termijncontract geklikt juli, levering november
Belgapomnotering november
opbrengst % tov gemiddelde
gemiddelde notering termijncontracten (in juli - levering november)
gemiddelde novembernotering belgapom
Hoogste notering termijncontract - belgapom
gemiddelde van hoogste prijs termijncontract - belgapom
Termijnmarkten: toekomst • Verdere studie gegevens (ook stockage voorraad). • Studiemomenten: hoe de termijnmarkt opgaan. • Advisering rond marktgebeuren en nemen beslissingen. • Telersvereniging – – – –
Samen beslissingen nemen. Kredietonderhandelingen om nodige cash-liquide te voorzien. Lagere transactiekosten onderhandelen met broker. …
• Samen sterk.
Vragen • Bedankt voor uw volgehouden aandacht ! • Vragen :
– Nu: Filip Meysmans - DLV – Of later … – :
[email protected] – : 0474 51 61 35 – : www.dlv.be
