Risicoatlas wegtransport gevaarlijke stoffen

Adviesgroep AVIV BV Langestraat 11 7511 HA Enschede

Risicoatlas wegtransport gevaarlijke stoffen

Project : 02494 Datum : 24 maart 2003 Auteur : ir. G.A.M. Golbach Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer Afdeling VMA Postbus 1031 3000 BA Rotterdam Uit naam van: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat Generaal Goederenvervoer Directie Transportveiligheid


1

Inhoudsopgave Samenvatting 1. Inleiding ..........................................................................................................................4 2. Achtergrond ...................................................................................................................5 2.1. Inventarisatie transport..............................................................................................5 2.2. Risicoberekeningsmethodiek IPORBM .....................................................................6 2.3. Normstelling externe veiligheid .................................................................................7 2.3.1. Plaatsgebonden risico en groepsrisico............................................................7 2.3.2. Risiconormen...................................................................................................8 2.4. Beperkingen bij het gebruik van de resultaten..........................................................9 3. Gegevens......................................................................................................................12 4. Resultaten.....................................................................................................................14 4.1. Overzicht tabellen....................................................................................................14 4.2. Overzicht kaarten ....................................................................................................14 4.3. Telpunten ................................................................................................................15 4.4. Wegvakken..............................................................................................................15 4.5. Vervoersintensiteit en -prestatie..............................................................................16 4.6. Plaatsgebonden risico.............................................................................................17 4.7. Groepsrisico ............................................................................................................19 5. Vergelijking met risicoatlas 1997 ...............................................................................22 5.1. Transportintensiteit..................................................................................................22 5.2. Plaatsgebonden risico.............................................................................................22 5.3. Groepsrisico ............................................................................................................24 Referenties .......................................................................................................................26 Afkortingen.......................................................................................................................27 Begrippen .........................................................................................................................28 Kaarten..............................................................................................................................31 Bijlagen: 1. Beschrijving tabellen 2. Stofcategorieën 3. IPORBM


2

Samenvatting Eind 1997 is de eerste versie van de risicoatlas wegtransport gevaarlijke stoffen gepubliceerd. De risicoatlas wegtransport geeft een algemeen beeld voor Nederland van het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en de hierdoor veroorzaakte risico’s, gebaseerd op onderzoek uitgevoerd in opdracht van de afzonderlijke provincies. Sinds het verschijnen van de risicoatlas 1997 zijn door vrijwel alle provincies hernieuwde waarnemingen van het transport van gevaarlijke stoffen uitgevoerd. Tevens is gebaseerd op deze waarnemingen en recente gegevens voor de bebouwing langs de wegen de berekening van het risiconiveau geactualiseerd. In dit rapport worden de resultaten van de actualisatie samengevat. De risicoatlas weg levert informatie voor de evaluatie van het extern veiligheidsbeleid en bevat een inventarisatie van de omvang van de risico’s veroorzaakt door het vervoer over de weg van gevaarlijke stoffen. De gegevens in de risicoatlas zullen worden gebruikt om informatie te verschaffen voorgeschreven in de regeling registratieplicht risicosituaties gevaarlijke stoffen. De risicoatlas kan door gemeenten en provincies worden gebruikt om na te gaan waar er aandachtspunten voor de externe veiligheid er zijn, die bij lokale planontwikkeling gedetailleerd dienen te worden beoordeeld. Hierbij dienen de beperkingen van de gehanteerde telmethode in acht te worden genomen. Er zijn voor een aantal wegvakken grote verschillen in vervoersintensiteit gevonden ten opzichte van de risicoatlas 1997. Hierdoor kunnen wegvakken en locaties die in deze risicoatlas net niet als aandachtspunt of bijna-aandachtspunt zijn aangemerkt, in werkelijkheid wel een aandachtspunt of bijna-aandachtspunt zijn. De vervoersintensiteit van gevaarlijke stoffen over de weg wordt afgeleid uit gegevens die door visuele waarnemingen worden verzameld. Tijdens de waarnemingen wordt gedurende een bepaalde tijdsperiode de aard van de vervoerde stof bij het transport van bulkgoed geregistreerd door de GEVI-code (gevaarsindicatie) en het VN-nummer, die op de vrachtwagen zijn aangebracht. Daar het transport een veelheid aan stoffen betreft, en het ondoenlijk is voor iedere stof afzonderlijk een berekening te maken, worden op basis van vergelijkbare stof-, gevaarseigenschappen en vervoerswijze een beperkt aantal stofcategorieën onderscheiden De hoofdcategorieën zijn: • GF : Brandbare gassen • GT : Toxische gassen • LF : Brandbare vloeistoffen • LT : Toxische vloeistoffen • NR : Niet relevant Elke hoofdcategorie wordt met een cijfer onderverdeeld in subcategorieën. Hoe hoger het cijfer hoe gevaarlijker de stof in deze subcategorie. Daarnaast zijn een aantal gevaarlijke stoffen niet relevant voor de risicoberekening. Het betreft bijvoorbeeld corrosieve of irriterende vloeistoffen die niet brandbaar en toxisch zijn. Deze stoffen worden ingedeeld in de categorie NR. Het aantal transporten van stukgoed wordt geregistreerd, maar informatie over de aard van de getransporteerde goederen is door visuele waarneming niet te verkrijgen.


3

De risicoatlas bevat een overzicht van de telpunten, de definitie van de wegvakken en de uit de waarnemingen afgeleide vervoersintensiteit in stofcategorieën. Het blijkt dat voor de rijkswegen ongeveer 88% van de wegen een inventarisatie van het transport is uitgevoerd, voor de provinciale wegen 24%. Wegbeheerder Rijk Provincie Gemeente

Totale lengte geteld [km] 2856 1576 487

Werkelijke lengte 2002 [km] 3232 6670

Percentage 88% 24%

De vervoersprestatie per stofcategorie, uitgedrukt in vol beladen kilometers per jaar, toont dat het transport van brandbare vloeistoffen en brandbare gassen het merendeel van het transport van gevaarlijke stoffen omvat. Brandbare vloeistoffen vormen ongeveer 80% van de vervoersprestatie en brandbare gassen ongeveer 14%. De aandachtspunten voor het plaatsgebonden risico betreffen de wegvakken waar het plaatsgebonden risico groter is dan 1.0 10-6 /jr. Op 53 wegvakken vormt het plaatsgebonden risico een aandachtspunt. De afstand vanaf de as van de weg tot de PRcontour van 1.0 10-6 /jr varieert van 11 tot 140 m. Kaart 6 geeft een visueel overzicht van deze wegvakken. De aandachtspunten voor het groepsrisico betreffen de kilometervakken van wegen waar het groepsrisico groter is dan de oriënterende waarde. Kaart 7 geeft een visueel overzicht van deze kilometervakken. De gepresenteerde resultaten geven een signalering van de mogelijke aandachtspunten en een eerste inzicht in de risiconiveaus op een specifieke locatie langs de beschouwde wegen. De resultaten zijn niet zondermeer te gebruiken voor situaties die om een specifieke risicoanalyse vragen. Dit kunnen situaties zijn die in belangrijke mate afwijken van de in de toegepaste rekenmethodiek veronderstelde standaardsituaties of als er specifieke kenmerken van de omgeving en/of de transportroute van belang zijn. De wijze waarop men in voorkomende gevallen met een afwegingsprobleem om zou moeten gaan wordt uitgebreid beschreven in de “Handreiking externe veiligheid vervoer van gevaarlijke stoffen”.


4

1. Inleiding Eind 1997 is de eerste versie van de risicoatlas wegtransport gevaarlijke stoffen gepubliceerd. De risicoatlas wegtransport geeft een algemeen beeld voor Nederland van het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en de hierdoor veroorzaakte risico’s, gebaseerd op onderzoek uitgevoerd in opdracht van de afzonderlijke provincies. Sinds het verschijnen van de risicoatlas 1997 zijn door vrijwel alle provincies hernieuwde waarnemingen van het transport van gevaarlijke stoffen uitgevoerd. Tevens is gebaseerd op deze waarnemingen en recente gegevens voor de bebouwing langs de wegen de berekening van het risiconiveau geactualiseerd. In dit rapport worden de resultaten van de actualisatie samengevat. In hoofdstuk 2 wordt samengevat hoe de gegevens voor het wegtransport van gevaarlijke stoffen zijn verzameld en de wijze waarop de externe veiligheidsrisico’s zijn berekend en beoordeeld. Tevens wordt gewezen op het inventariserende karakter van de resultaten. In hoofdstuk 3 wordt de herkomst van de gehanteerde basisgegevens toegelicht. Hoofdstuk 4 bevat de geaggregeerde resultaten en de aanduiding van de aandachtspunten voor het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. De belangrijkste resultaten zijn tevens op kaarten gevisualiseerd. Hoofdstuk 5 tenslotte bevat een vergelijking van de huidige resultaten met die opgenomen in de risicoatlas 1997. Aan het rapport is toegevoegd een diskette met de basisgegevens en hieruit afgeleide tabellen. De inhoud van deze diskette wordt beschreven in bijlage 1.


5

2. Achtergrond 2.1. Inventarisatie transport Om inzicht te krijgen in de omvang van de risico's van het transport van gevaarlijke stoffen over de weg moet de omvang van de vervoersstromen op de daarvoor van belang zijnde wegen in kaart gebracht worden. De tot nu toe hiervoor gehanteerde methode maakt gebruik van steekproefsgewijze visuele waarnemingen van het transport van gevaarlijke stoffen. De waarnemingen worden uitgevoerd op daarvoor in aanmerking komende locaties en gedurende een bepaalde periode. De geselecteerde tellocaties zijn gesitueerd op de doorgaande rijkswegen en op de belangrijkste provinciale wegen en op punten die in het kader van eerder onderzoek reeds risico-aandachtspunten bleken te zijn. Niet alle relevante wegvakken in Nederland zijn overigens geselecteerd. De waarnemingen zijn uitgevoerd in overeenstemming met de wegtransport telplanfilosofie [1]. De aard van de vervoerde stof bij het transport van bulkgoed wordt tijdens de tellingen geregistreerd door de GEVI-code (gevaarsindicatie) en het VN-nummer, die op de vrachtwagen zijn aangebracht. Daar het transport een veelheid aan stoffen betreft, en het ondoenlijk is voor iedere stof afzonderlijk een berekening te maken, worden op basis van vergelijkbare stof-, gevaarseigenschappen en vervoerswijze een beperkt aantal stofcategorieën onderscheiden [2]. Een overzicht van het indelingsvoorschrift is opgenomen in bijlage 2. Met het VN-nummer wordt de stof ingedeeld in een stofcategorie. De hoofdcategorieën zijn: • GF : Brandbare gassen • GT : Toxische gassen • LF : Brandbare vloeistoffen • LT : Toxische vloeistoffen • NR : Niet relevant Elke hoofdcategorie wordt met een cijfer onderverdeeld in subcategorieën. Hoe hoger het cijfer hoe gevaarlijker de stof in deze subcategorie. Daarnaast zijn een aantal gevaarlijke stoffen niet relevant voor de risicoberekening. Het betreft bijvoorbeeld corrosieve of irriterende vloeistoffen die niet brandbaar en toxisch zijn. Deze stoffen worden ingedeeld in de categorie NR. De registratie van VN-nummers tijdens de tellingen is helaas niet perfect. In twee categorieën worden de geregistreerde gegevens verzameld, die niet toe te kennen zijn aan een VN-nummer: • BB : Geregistreerd als bulkvervoer, maar het voertuig voerde een blanco oranje bord (zonder GEVI- of VN-nummer). • NG : Geregistreerd als bulkvervoer, maar het VN-nummer kon niet of slechts gedeeltelijk waargenomen worden. Voor het vaststellen van een transportstroom voor de risicoberekening wordt het aantal transporten uit deze twee categorieën gewoonlijk percentueel verdeeld over de wel waargenomen stofcategorieën inclusief de stofcategorie NR.


6

De risicoberekening beperkt zich tot het bulkvervoer van stoffen. Het vervoer van stukgoed (drums, vaten, gasflessen etc.), hoewel het aantal transporten geregistreerd wordt tijdens de tellingen, wordt niet beschouwd. Bij een ongeval met stukgoed zijn de afstanden tot waarop dodelijke effecten kunnen optreden klein. Het vervoer van stukgoed draagt daarom niet bij aan het risico op grotere afstand. In de risicoberekening wordt het transport van stukgoed niet meegenomen. Het aantal waargenomen transporten wordt voor de risicoberekening omgerekend tot een jaarintensiteit beladen transporten met de volgende veronderstellingen: • In de periode van 6.30 tot 18.30 uur is de vervoersintensiteit constant. • In deze periode vindt 80% van het totale transport plaats. • Het transport van gevaarlijke stoffen is verwaarloosbaar in het weekend. • Er is geen sprake van significante seizoensinvloeden. • Gemiddeld is de helft van de waargenomen transporten gevaarlijke stoffen leeg. Deze veronderstellingen worden toegelicht in de wegtransport telplanfilosofie [1]. Eén geregistreerd voertuig per uur (in de periode van 6.30 tot 18.30 uur) levert met de bovenstaande veronderstellingen een jaarintensiteit beladen transporten van: 1 x 12 [1] x 0.5 [2] x 1.25 [3] x 260 [4] = 1950 transporten. In deze vergelijking is: [1] : 12-uurs periode overdag van 6.30 tot 18.30 uur; [2] : Helft geladen; [3] : Omrekeningsfactor van 12 uur naar 24 uur (80% overdag, 20% ‘s nachts); [4] : Aantal vervoersdagen per jaar. Voor een aantal waargenomen voertuigen N per 8-uurstelling uitgevoerd overdag is de omrekening naar een jaarintensiteit beladen transporten als volgt: ( N / 8 ) x 12 x 0.5 x 1.25 x 260 = N x 243.75

2.2. Risicoberekeningsmethodiek IPORBM Voor evaluatie van de externe veiligheid van het transport van gevaarlijke stoffen is de rekenmethodiek IPORBM ontwikkeld [6]. Hiermee kan het plaatsgebonden risico en groepsrisico veroorzaakt door het transport berekend worden. In IPORBM bestaat de systeembeschrijving uit de typering van het traject, de lengte van het traject, en de aantallen transporten per jaar per stofcategorie. De fractie van het transport die overdag plaatsvindt kan worden opgegeven. De bevolkingsdichtheden worden aangegeven in rechthoeken langs de route met een uniforme dichtheid per rechthoek. Zowel de grootte van de rechthoeken, de afstand ten opzichte van de weg, alsmede de dichtheid zijn invoerparameters. De ongevalsscenario's en de effectberekeningen zijn niet door de gebruiker te beïnvloeden. Na het invoeren van de basisgegevens en het starten van de berekeningen worden de resultaten gepresenteerd in de vorm van risicocontouren langs de route en fN-curves per kilometer. Een toelichting op de methodieken voor stofindeling en de risicoberekening is in bijlage 2 respectievelijk 3 gegeven.


7

2.3. Normstelling externe veiligheid 2.3.1. Plaatsgebonden risico en groepsrisico Het transport van gevaarlijke stoffen brengt risico’s met zich mee door de mogelijkheid dat bij een ongeval gevaarlijke lading kan vrijkomen. Het risico voor omwonenden wordt gevat onder het begrip externe veiligheid. Voor het transport van gevaarlijke stoffen over de weg, het spoor en het binnenwater is een risiconormering vastgesteld [4]. Tevens is een handreiking externe veiligheid vervoer gevaarlijke stoffen gepubliceerd [5]. Een combinatie van verschillende aspecten is bepalend voor het risiconiveau voor specifieke trajecten van transportroutes: • de omvang van de vervoersstroom, die bepalend is voor de kans op ongevallen met effecten op de omgeving; • de soort van gevaarlijke stoffen, die bepalend is voor de effecten op de omgeving; • de veiligheid, die bepalend is voor de kans op ongevallen; • het aantal mensen langs de route, dat bepalend is voor het mogelijk aantal dodelijke slachtoffers. De risicobenadering externe veiligheid kent twee begrippen om het risiconiveau voor activiteiten met gevaarlijke stoffen in relatie tot de omgeving aan te geven. Deze begrippen zijn het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR). Het PR is de kans per jaar dat een persoon, die zich continu en onbeschermd op een bepaalde plaats in de omgeving van een transportroute bevindt, overlijdt door een ongeval met het transport van gevaarlijke stoffen op die route. Plaatsen met een gelijk risico kunnen door zogenaamde risicocontouren op een kaart worden weergegeven. Het PR leent zich daarmee goed voor het vaststellen van een veiligheidszone tussen een route en kwetsbare bestemmingen, zoals woonwijken. Het GR geeft aan wat de kans is op een ongeval met tien of meer dodelijke slachtoffers in de omgeving van de beschouwde activiteit. Het aantal personen dat in de omgeving van de route verblijft, bepaalt daardoor mede de hoogte van het GR. Het GR wordt weergegeven in een zogenaamde fN-curve, op de verticale as staat de cumulatieve kans per jaar f op een ongeval met N of meer slachtoffers en op de horizontale as het aantal slachtoffers. Het GR wordt bijvoorbeeld gebruikt om vast te stellen of de woningdichtheid in een bepaald gebied nog kan worden vergroot. Beide begrippen vullen elkaar aan: ze maken het mogelijk om vanuit verschillende invalshoeken situaties op risico te beoordelen. Met het PR wordt de aan te houden afstand geëvalueerd tussen de activiteit en kwetsbare functies, zoals woonbebouwing, in de omgeving. Met het GR wordt geëvalueerd of gegeven deze afstand tussen de activiteit en kwetsbare functies er als gevolg van een ongeval een groot aantal slachtoffers kan vallen, doordat er een grote groep personen blootgesteld wordt.


8

2.3.2. Risiconormen In het kader van de risicobenadering moet de vraag worden beantwoord of er sprake is van een relatief hoog risico. Afhankelijk van de omvang van de vervoersstromen en de specifieke gevaren voor de omgeving, kan een zekere scheiding tussen transportroutes en werk- en woongebieden gewenst zijn. Bij deze vraagstelling worden de risiconormen gehanteerd, die door de rijksoverheid zijn vastgesteld [4]. Bij het vaststellen van de normen is een afweging noodzakelijk van de belangen die hierbij aan de orde zijn. Voor nieuwe situaties is de grenswaarde voor het PR voor het vervoer van gevaarlijke stoffen gesteld op een niveau van 10-6 /jr. Voor bestaande situaties is dit een streefwaarde. De oriënterende waarde voor het groepsrisico is per km-route of -tracé bepaald op 10-2 / N2, dat wil zeggen een frequentie van 10-4 /jr voor 10 slachtoffers, 10-6 /jr voor 100 slachtoffers, etc. en geldt vanaf het punt met 10 slachtoffers. In figuur 1 is ter illustratie van het bovenstaande een voorbeeld van een fN-curve en de oriënterende waarde gegeven. De oriënterende waarde houdt in dat het bevoegd gezag daarvan gemotiveerd kan afwijken. Berekende risico’s worden getoetst aan deze normen. Deze toetsing maakt duidelijk of sprake is van situaties waarbij risicoreducerende maatregelen aan de orde moeten komen, bijvoorbeeld het vergroten van de afstand tussen de route en de woonbebouwing of het beperken van de woningdichtheid in een bepaald bebouwingsgebied.

Groepsrisico per km transportroute 1.0E-04 Oriënterende waarde

Cumulatieve frequentie [/jr]

1.0E-05

1.0E-06 Voorbeeld fN-curve

1.0E-07

1.0E-08

1.0E-09

1.0E-10 1

10

100 Aantal slachtoffers

Figuur 1.

Voorbeeld groepsrisico transportroute

1000


9

Voor nieuwe situaties (een nieuwe route, een significante verandering in de transportstroom, nieuwe kwetsbare bestemmingen) geldt de PR-norm als grenswaarde. Voor bijzondere situaties wordt de mogelijkheid open gehouden om op basis van een integrale belangenafweging van deze grenswaarde af te wijken. De beslissing van het bevoegd gezag om af te wijken dient ter goedkeuring te worden voorgelegd aan de betrokken ministeries. Voor bestaande situaties met een PR hoger dan 10-6 /jr wordt er naar gestreefd om aan de grens van kwetsbare bestemmingen het PR te verlagen tot het gestelde normniveau. Voor dergelijke situaties geldt het stand-still beginsel voor nieuwe ontwikkelingen. Veelal is sprake van een gegroeide situatie en is het niet altijd mogelijk om aan de norm voor nieuwe situaties te voldoen. Mogelijkheden om hogere risico’s te reduceren kunnen zich bijvoorbeeld voordoen bij infrastructurele aanpassingen, die om andere redenen worden voorzien. Er wordt niet een op zichzelf staand saneringsbeleid gevoerd. Voor bestaande situaties is eerst van dringende sanering sprake indien kwetsbare bestemmingen binnen een gebied liggen met een PR hoger dan 10-5 /jr. Op dit moment bestaat er in het rijksbeleid geen uitputtende lijst van kwetsbare bestemmingen, bestemmingen die qua gevoeligheid gelijk te stellen zijn met woonbebouwing. Een aantal bestaande AMvB’s verschaft een redelijk beeld wat als kwetsbare bestemming gezien moet worden. Daartoe behoren naast woningen in ieder geval ook ziekenhuizen, scholen, bejaardencentra, gevangenissen, grote hotels en restaurants (meer dan 50 personen), grote kantoren (meer dan 50 personen), grote campings en andere recreatieterreinen voor verblijfsrecreatie (meer dan 50 personen), alsmede bijzondere voorzieningen als telefooncentrales, gebouwen met vluchtleidingapparatuur e.d. Bedrijven behorende tot de industrie en nijverheid worden niet tot de kwetsbare bestemmingen gerekend. Bij het beoordelen van het GR wordt het (lokale) bevoegd gezag de mogelijkheid geboden om gemotiveerd van de oriënterende waarde voor het GR af te wijken. Er moet sprake zijn van een openbare en goed inzichtelijke belangenafweging, waarin moet zijn aangegeven waarom in het specifieke geval daarvan is afgeweken. De beslissing om van de oriënterende waarde af te wijken is vatbaar voor beroep. Het GR wordt voor het gehele relevante gebied berekend. Door middel van bronmaatregelen wordt zonodig en zo mogelijk dat risico gereduceerd. Daar waar het gaat om het stellen van randvoorwaarden in de ruimtelijke ordening wordt, om het werkbaar te houden, het afwegingsgebied echter gemaximaliseerd tot 200 meter van de route cq. het tracé. Het GR geeft voor dit gebied aan welke bebouwingsdichtheid nog acceptabel is, gelet op de voorgestelde oriënterende waarde. In het aangegeven gebied is bebouwing dus wel toegestaan maar is de dichtheid van bebouwing soms gelimiteerd.

2.4. Beperkingen bij het gebruik van de resultaten De resultaten zijn verkregen door uit te gaan van de gangbare inventarisatie- en risicoberekeningsmethodieken. De resultaten hebben betrekking op de huidige situatie, zowel wat betreft het vervoer als de beschouwde ruimtelijke situatie. Toekomstige ontwikkelingen zijn niet beschouwd.


10

De inventarisatie van de vervoerstromen en de risicoberekening worden gekenmerkt door een aantal onzekerheden, waardoor de geschatte vervoersintensiteiten en de berekende waarden van het individueel risico en het groepsrisico een zekere marge hebben. Bij het gebruik van de resultaten dient men zich van deze beperkingen bewust te zijn. In het navolgende wordt een toelichting op de aard van deze onzekerheden en beperkingen gegeven. De belangrijkste oorzaken van de onzekerheden zijn gelegen in: • de schatting van vervoersintensiteit; • de extrapolatie van tellingen op specifieke locaties naar wegvakken; • de indeling van stoffen in categorieën en het rekenen met voorbeeldstoffen; • de gehanteerde ongevalsfrequenties; • de beschouwde ongevalsscenario's; • de locatiedefinitie en bevolkingsgegevens. Deze oorzaken worden hierna toegelicht. Vervoersintensiteit Het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg heeft een tijd en ruimte gespreid karakter. Uitgangspunt bij de schattingen van het transport over de weg zijn steekproefsgewijs uitgevoerde tellingen. De validiteit (representativiteit) en betrouwbaarheid van de op basis van steekproefsgewijze tellingen van 8 uur geschatte vervoersstroom is beperkt. De onzekerheden kunnen worden gekarakteriseerd door een relatieve nauwkeurigheid en een betrouwbaarheidspercentage, die afhankelijk zijn van het aantal waargenomen voertuigen en de teltijd. Er van uitgaande dat het passeren van transporten kan worden beschreven met een Poissonverdeling, geldt dat bij hoge transportintensiteiten of lange teltijden een grote nauwkeurigheid en hoog betrouwbaarheidspercentage is te bereiken [1]. Het feit of bepaalde transporten gedurende tellingen gesignaleerd worden, heeft echter een groot toevalskarakter (denk hierbij bijvoorbeeld aan de wekelijkse bevoorrading van een tankstation). Om budgettaire redenen zullen periodiek herhaalde en langduriger tellingen met oog op een grotere betrouwbaarheid/nauwkeurigheid niet haalbaar blijken te zijn. Extrapolatie tellingen naar wegdeel De transporten die bij de tellingen zijn op specifieke punten zijn waargenomen zijn toegekend aan wegvakken. Zolang zich op een wegvak geen andere transportstromen bij voegen of afscheiden is dit geldig. Gezien het relatief geringe aantal telpunten zal niet altijd voldaan zijn aan de voorwaarde van homogeniteit. Indeling van stoffen in categorieën en het rekenen met voorbeeldstoffen De risicoberekeningen zijn uitgevoerd met representatieve voorbeeldstoffen voor de onderscheiden stofcategorieën. Van de meest waargenomen stofcategorieën over de weg, brandbare gassen en vloeistoffen, blijken de voorbeeldstoffen goed overeen te komen met de werkelijk waargenomen stoffen.


11

Ongevalsfrequenties In de berekeningen is uitgegaan van generieke faalfrequenties, die zijn bepaald uit landelijke ongevals- en vervoersgegevens. Er zijn geen locatiespecifieke ongevalsfrequenties toegepast. Uit verkeersveiligheidsstudies blijkt dat in specifieke situaties zoals bij open afritten bij rijkswegen en kruisingen de ongevalsfrequentie hoger kunnen zijn dan op de wegdelen zonder open afritten. Scenario's De beschouwde ongevalsscenario’s en gehanteerde vervolgkansen zijn gebaseerd op de ongevalscasuïstiek en in overeenstemming met de hierover landelijk in IPO verband en overleg met betrokkenen gemaakte afspraken. De onzekerheden, in de volgens de berekeningen, risicobepalende ongevalsscenario’s (vrijkomen brandbare tot vloeistof verdichte gassen) zijn vanwege de beperkte ongevalscasuïstiek (zeer gering aantal ongevallen) het grootst. Locatiedefinitie en bevolkingsgegevens De bevolkingsgegevens voor de groepsrisicoberekening zijn geschat aan de hand van topografische kaarten (schaal 1:25.000) en gegevens betreffende de aanwezigheid van bewoners (gebaseerd op postcode of adrescoördinaten). Het kan voorkomen dat recente ruimtelijke ontwikkelingen niet op deze kaarten zijn weergegeven, waardoor deze locaties niet in de berekeningen zijn meegenomen. Bij de schatting van de bevolkingsdichtheden zijn structureel hoge bevolkingsconcentraties door bijzondere of zogeheten gevoelige objecten veelal niet beschouwd. Dit kan in voorkomende gevallen leiden tot een onderschatting van het groepsrisico. De in dit onderzoek gepresenteerde resultaten geven dus vooral een signalering van de mogelijke aandachtspunten en een eerste inzicht in de risiconiveaus op een specifieke locatie langs de beschouwde wegen. De resultaten zijn niet zondermeer te gebruiken voor situaties die om een specifieke risicoanalyse vragen. Dit kunnen situaties zijn die in belangrijke mate afwijken van de in de toegepaste rekenmethodiek IPORBM veronderstelde standaardsituaties. In een aantal gevallen is het mogelijk om in IPORBM met deze afwijkingen rekening te houden, soms zoals in het geval van transport van gevaarlijke stoffen door tunnels, zal het nodig zijn de risicoberekeningen op andere wijze uit te voeren. Ook kunnen bij specifieke afwegingsproblemen specifieke kenmerken van de omgeving en/of de transportroute van belang zijn. De wijze waarop men in voorkomende gevallen met een specifiek afwegingsprobleem om zou moeten gaan wordt uitgebreid beschreven in de “Handreiking externe veiligheid vervoer van gevaarlijke stoffen” [5].


12

3. Gegevens Sinds het verschijnen van de risico atlas weg 1997 is er door elf provincies een actualisatie uitgevoerd. Tabel 1 toont enkele kenmerken van de onderliggende rapporten van de werkzaamheden voor deze provincies. De provincie Zeeland heeft geen actualisatie van de gegevens laten uitvoeren.

Provincie

ProjectID

Teljaar

Groningen

02435

2002

Tel maand 6

Friesland

02435

2002

6

Drenthe

02435

2002

6

Overijssel

01412

2002

5

Gelderland

00315

2001

4 en 5

Utrecht

01364

2001

8 en 9

Noord-Holland

00312

2001

4

Zuid-Holland

02437

2002

5

Zeeland

9409

1995

5

Noord-Brabant

01372

2002

4 en 5

Limburg

00298

2001

4 en 5

Flevoland

99254

2000

9

Tabel 1.

Titel rapport Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincies Groningen, Friesland en Drenthe peiljaar 2002 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincies Groningen, Friesland en Drenthe peiljaar 2002 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincies Groningen, Friesland en Drenthe peiljaar 2002 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Limburg peiljaar 2001 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Gelderland peiljaar 2001 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Utrecht peiljaar 2001 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Noord-Holland peiljaar 2001 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Zuid-Holland peiljaar 2002 Risico-inventarisatie wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Zeeland Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Noord-Brabant peiljaar 2002 Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Limburg peiljaar 2001 Actualisatie inventarisatie externe veiligheid Flevoland

Overzicht onderliggende rapporten uitgebracht in opdracht van een provincie

Over de samenhang van de geactualiseerde resultaten met de gegevens opgenomen in de risicoatlas weg 1997 wordt het volgende opgemerkt: • Niet op alle telpunten opgenomen in de risicoatlas 1997 is opnieuw het transport waargenomen. Voor een aantal wegvakken zijn er daarom geen nieuwe resultaten. • Voor elke provincie is op een aantal nieuwe telpunten het transport waargenomen. Hierdoor is het risiconiveau berekend voor een aantal wegvakken die niet in de risicoatlas 1997 zijn opgenomen. • De indeling in stofcategorieën is gewijzigd. Hierdoor is er met name een verschuiving van stoffen voorheen vallend in categorie LF1 naar categorie LF2. Een vergelijking van de transportintensiteit is daarom voor de subcategorieën brandbare vloeistof niet mogelijk. • De resultaten voor elke provincie zijn tevens gepresenteerd in een kaart vervaardigd in ArcView. Deze applicatie bevat de digitale coördinaten van de wegvakken en van


13

de kilometervakken met een (bijna-)aandachtspunt voor het groepsrisico. Voorheen werden de wegvakken van de niet rijkswegen ingemeten vanaf de topografische 1:25.000 provincieatlas. De thans gevolgde werkwijze is nauwkeuriger. • De bevolkingslocaties zijn opnieuw, nu in grote mate digitaal, vastgesteld. Voorheen werden de bevolkingslocaties ingemeten vanaf de topografische 1:25:000 provincieatlas. De thans gevolgde werkwijze is nauwkeuriger. De bevolkingsdichtheid is bepaald met door de opdrachtgever ter beschikking gestelde cijfers betreffende de aanwezigheid van personen (veelal gebaseerd op het zes positie postcode bestand (6PPC) of het Adres Coördinaten Nederland (ACN) bestand). De berekende risiconiveaus zijn in de afzonderlijke provinciale rapportages getoetst aan de normen voor het PR en GR. Aan de hand van de verkregen inzichten in de risico’s is bekeken in hoeverre sprake is van aandachtspunten en bijna-aandachtspunten. Aandachtspunten zijn als volgt gedefinieerd: • Wegvakken waarbij het individueel risico een niveau van 10-6 per jaar bereikt. Indien zich binnen de 10-6 individueel risicocontour kwetsbare bestemmingen bevinden is mogelijk sprake van een knelpunt. • Kilometervakken waarbij het groepsrisico de oriënterende waarde overschrijdt (maximum van fN2 > 10-2). In de afzonderlijke rapporten is ook aandacht besteed aan de situaties waarbij het berekend risiconiveau minder dan een factor 10 lager is dan de beschreven risiconormen. Deze situaties, bijna-aandachtspunten genoemd, betreffen: • Wegvakken waarbij het individueel risico tenminste een niveau van 10-7 per jaar bereikt. • Kilometervakken waarbij het groepsrisico minder dan een factor 10 kleiner is dan de oriënterende waarde (10-3 < maximum fN2 < 10-2).


14

4. Resultaten 4.1. Overzicht tabellen De in het onderzoek toegepaste basisgegevens en verkregen resultaten zijn samengevat in tabellen, die op diskette in een Microsoft Excel spreadsheet aan dit rapport zijn toegevoegd. De spreadsheet bevat de volgende tabellen: • Telpunten • Wegen • Vervoersintensiteiten • Resultaten PR • Resultaten GR • Bevolkingslocaties In bijlage 1 is een beschrijving van de inhoud van deze tabellen gegeven. Tevens zijn enkele tabellen opgenomen met afgeleide gegevens betreffende de vervoersprestatie, het ruimtebeslag van de PR-contouren en de (bijna-)aandachtspunten van het GR en PR. Ook is de hulptabel met de relatie tussen VN-nummer en stofcategorie opgenomen. De beschouwde wegen zijn gekoppeld aan het Nationaal Wegen Bestand (NWB) versie 2002/2. Het resultaat is een koppelingstabel die aan de opdrachtgever is overgedragen. Deze tabel is niet op de bijgevoegde diskette opgenomen.

4.2. Overzicht kaarten De resultaten zijn samengevat in een aantal kaarten. In deze risico-atlas zijn de navolgende kaarten opgenomen. Gelet op het geringe aantal waargenomen transporten is afgezien van kaarten met de transportintensiteit van toxische gassen en toxische vloeistoffen.

Nr 1 2 3 4 5 6 7

Inhoud Locatie telpunten met een aanduiding van de telduur en het teljaar. Beschouwde wegen onderscheiden naar wegbeheerder. Transportintensiteit totaal. Transportintensiteit brandbare vloeistof. Transportintensiteit brandbaar gas. Plaatsgebonden risico. Groepsrisico (bijna-)aandachtspunten. Het midden van de betreffende kilometervakken is in de kaart opgenomen.


15

4.3. Telpunten Tabel 2 toont een overzicht van het aantal telpunten onderscheiden naar provincie, telduur en teljaar. Het aantal punten in deze tabel is voor autosnelwegen per rijbaan afzonderlijk opgenomen. De locatie van de telpunten wordt getoond in kaart 1. De tabel “Telpunten” op de diskette bevat de kenmerken van de telpunten.

Provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zeeland Zeeland Noord-Brabant Limburg Flevoland

Tabel 2.

Jaar 2002 2002 2002 2002 2001 2001 2001 2001 2002 2002 1995 1995 2002 2001 2000

Duur 8 8 8 8 8 14 8 8 8 24 14 24 8 8 8

Aantal 15 24 15 63 45 4 47 51 83 2 14 3 68 51 15

Aantal telpunten onderscheiden naar provincie, teljaar en telduur

4.4. Wegvakken Op kaart 2 zijn de wegen weergegeven waarvoor met tellingen de transportstroom gevaarlijke stoffen is bepaald. In de tabel “Wegen” op de diskette zijn de gegevens van deze wegvakken opgenomen. Tabel 3 toont de totale lengte van deze wegvakken. De wegvakken zijn onderscheiden naar wegbeheerder: Rijk, provincie of gemeente. Slechts voor een klein deel van de wegen niet in beheer bij het rijk of de provincie zijn tellingen verricht. In tabel 3 is een vergelijking gemaakt met de werkelijke landelijke lengte in 2002 en de lengte van de getelde wegvakken. Het blijkt dat voor de rijkswegen ongeveer 88% van de wegen een inventarisatie van het transport is uitgevoerd, voor de provinciale wegen 24%.

Wegbeheerder Rijk Provincie Gemeente

Tabel 3.

Totale lengte geteld [km] 2856 1576 487

Werkelijke lengte 2002 [km] 3232 6670

Overzicht lengte beschouwde wegen

Percentage 88% 24%


16

4.5. Vervoersintensiteit en -prestatie De op basis van de tellingen geschatte vervoersintensiteiten (aantal beladen bulktransporten per stofcategorie per jaar) zijn per onderscheiden wegvak opgenomen in de tabel “Vervoersintensiteit” op de diskette. De kaarten 3 tot en met 5 geven een indicatie van de omvang van het vervoer op de onderscheiden wegen voor de totale vervoersintensiteit en voor de categorieën brandbare vloeistoffen (LF) en brandbare gassen (GF). Met de vervoersintensiteit en de gegevens betreffende de weglengte zijn het jaarlijks aantal vol beladen voertuigkilometers en het aantal tonkilometers berekend. Voor de stofcategorieën LF en LT is een belading van 23 ton, voor GF een belading van 21 ton (GF2 25 ton) en voor GT een belading van 6 ton (GT1 1 ton) verondersteld. De tabel “Vervoersprestatie” op de diskette bevat de basisgegevens. Het landelijk overzicht wordt getoond in tabel 4 en 5. Uit de tabellen volgt dat het transport van brandbare vloeistoffen en brandbare gassen het merendeel van het transport van gevaarlijke stoffen omvat. Brandbare vloeistoffen vormen ongeveer 80% van de vervoersprestatie en brandbare gassen ongeveer 14%.

Stofcategorie GF1 GF2 GF3 GT1 GT2 GT3 GT4 GT5 LF1 LF2 LT1 LT2 LT3 LT4 Totaal

Tabel 4.

Rijk 35 336 4831 4 3 97 19 6 11184 16393 877 504 17 2 34307

Provincie 0 7 461 1 1 4 5 0 1542 1133 36 18 4 0 3212

Gemeente 0 3 96 0 0 0 0 0 466 413 4 5 0 0 987

Totaal 35 346 5388 5 3 101 24 6 13192 17939 917 528 20 2 38506

Percentage 0.1 0.9 14.0 0.0 0.0 0.3 0.1 0.0 34.3 46.6 2.4 1.4 0.1 0.0 100.0

Aantal voertuigkilometers (x 1000) per stofcategorie en wegbeheerder


Stofcategorie GF1 GF2 GF3 GT1 GT2 GT3 GT4 GT5 LF1 LF2 LT1 LT2 LT3 LT4 Totaal

Tabel 5.

Rijk 726 8410 101444 4 16 579 115 37 257240 377048 20177 11588 385 35 777804

Provincie 0 175 9685 1 5 26 28 0 35465 26058 824 425 83 0 72775

17

Gemeente 0 70 2020 0 0 0 2 0 10710 9501 86 125 0 0 22514

Totaal 726 8655 113148 5 21 605 145 37 303415 412606 21087 12138 468 35 873092

Percentage 0.1 1.0 13.0 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0 34.8 47.3 2.4 1.4 0.1 0.0 100.0

Aantal tonkilometers (x 1000) per stofcategorie en wegbeheerder

4.6. Plaatsgebonden risico Met de transportintensiteit en de standaard uitstromingsfrequentie voor het wegtype is het plaatsgebonden risico berekend. Het resultaat is opgenomen in de tabel “Resultaat PR” op de diskette. Op kaart 6 is het plaatsgebonden risico weergegeven in een aantal categorieën. Tabel 6 toont de wegvakken met een PR-contour groter dan 1.0 10-6 /jr (zie ook de tabel “Aandachtspunten PR” op de diskette). Voor een tabel met bijna-aandachtspunten wordt verwezen naar de tabel “Bijna-aandachtspunten PR” op de diskette.

Provincie Groningen Groningen

Route N33 N362

Groningen Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Utrecht Utrecht Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland

N366 GEM N325 N325 R015 R027 R028 R015 R015 R015 R015 R015 R015 R015 R015/16 R015 R015

Omschrijving N33: van A7 Noordbroek // tot Appingedam Z N362: van N33 Appingedam Z // tot Havengebied Delfzijl N366: van Veendam // tot Nieuwe Pekela Pleyweg – Westervoortse Dijk Pleyweg – Arnhem Nijmeegseplein Rijksweg 12 – Ijsseloordweg A15 Provinciegrens (Kp. Gorinchem) – Kp. Deil A27 Kp. Lunetten – Kp. Rijnsweerd A28 Kp. Rijnsweerd – Amersfoort zuid A15 Charlois – Kp. Vaanplein A15 Pernis – Charlois A15 Kp. Benelux – Pernis A15 Hoogvliet Aveling – Kp. Benelux A15 Havens Welplaatweg – Spijkenisse A15 Spijkenisse – Hoogvliet Aveling A15 Kp. Vaanplein – Kp. Ridderkerk 1 A15/16 Kp. Ridderkerk 1 – Kp. Ridderkerk 2 A15 Alblasserdam – Papendrecht A15 Kp. Ridderkerk 2 – Hendrik-Ido-Ambacht

PR6 15 14 12 19 17 15 11 39 19 140 140 140 140 130 130 120 110 110 110


Provincie Zuid-Holland Zuid-Holland

Route R015 R016

Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Noord-Brabant

N218 R016 N3 N218 R015 R015 R012 R015 R020 N3 R012 R016 R016 R004 N57 R015 R058 N254 R058 N254 R061 R016

Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Limburg

R017 R004 R058 R017 R004 R058 R016 R016 R016 N273

Tabel 6.

18

Omschrijving A15 Brug Hendrik-Ido-Ambacht – Brug Alblasserdam A16 s Gravendeel – Provinciegrens (Kp. Klaverpolder) N218 A15 Spijkenisse – Groene Kruisweg A16 Kp. Terbregseplein – Kp. Ridderkerk 1 N3 Werkendam – A16 ‘s Gravendeel N218 Groene Kruisweg – Heenvliet A15 Sliedrecht O – Kp. Gorinchem A15 Stenenbaakplein – Havens Welplaatweg A12 Kp. Gouwe – Bodegraven A15 Papendrecht – Sliedrecht O A20 Kp. Terbregseplein – Kp. Gouwe N3 A15 Papendrecht – Werkendam A12 Bodegraven – Provinciegrens A16 Kp. Ridderkerk 2 – Dordrecht Centrum A16 Dordrecht Centrum – s Gravendeel A4 Kp. Prins Clausplein – Kp. Ypenburg N57 N15 Brielle – N218 A15 Kp. Gorinchem – Provinciegrens (Kp. Deil) 046 Kruin-Noord-Brabant 034 Nieuwdorp – Goes 036 Goes – Kruiningen 033 Nieuwdorp – Middelburg 012 Terneuzen – Kanaal Zuid-Holland 53 A16 Provinciegrens – Kp. Klaverpolder A17 Kp. Klaverpolder – Moerdijk A4 Kp. Zoomland – Kp. Markiezaat A58 Kp. De Stok – Kp. Zoomland A17 Kp. Noordhoek – Kp. De Stok A4 Kp. Markiezaat – Belgische grens A58 Kp. St.Annabosch – Kp. Galder A16 Kp. Zonzeel – Prinsenbeek A16 Prinsenbeek – Etten-Leur A16 Etten-Leur – Kp. Galder A73 Sevenum – Kruising N275

PR6 110 80 60 60 50 50 39 31 20 19 18 18 14 14 14 13 12 11 90 90 80 70 10 80 80 80 49 45 25 19 18 12 11 18

Wegvakken met een PR-contour groter dan 1.0 10-6 /jr

Tabel 7 toont de vijf mogelijke knelpunten voor het plaatsgebonden risico gedefinieerd als locaties met aaneengesloten woonbebouwing binnen de 10-6 contour.

Provincie Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Noord-Brabant

Tabel 7.

Route R015 R015 R015 R004 R017

Omschrijving A15 Hoogvliet Aveling – Kp. Benelux A15 Spijkenisse – Hoogvliet Aveling A15 Alblasserdam – Papendrecht A4 Kp. Zoomland – Kp. Markiezaat A17 Kp. Noordhoek – Kp. De Stok

Gebied Hoogvliet Hoogvliet Papendrecht Bergen op Zoom Roosendaal

PR6 140 130 110 80 45

Wegvakken met een PR-contour groter dan 1.0 10-6 /jr en aaneengesloten woonbebouwing binnen deze contour


19

Tabel 8 toont het oppervlak binnen de 10-6, 10-7 en 10-8 PR-contouren zonder te corrigeren voor de breedte van de weg. Er is onderscheid gemaakt naar provincie en wegbeheerder. Deze gegevens zijn opgenomen in de tabel “Oppervlak PR” op de diskette.

Provincie

Beheerder

Groningen

G P R G P R G P R G P R G P R G P R G P R G P R G P R G P R G P R G P R

Friesland

Drenthe

Overijssel

Gelderland

Utrecht

Noord-Holland

Zuid-Holland

Zeeland

Noord-Brabant

Limburg

Flevoland

Totaal

Tabel 8.

Oppervlak 10-6 [km2] 0.00 0.26 0.51 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.18 0.22 0.28 0.00 0.00 1.15 0.00 0.00 0.00 0.00 0.75 16.07 0.00 2.27 4.62 0.00 0.00 6.33 0.00 0.00 0.10 0.00 0.00 0.00 32.74

Oppervlak 10-7 [km2] 0.09 2.63 10.51 0.00 0.48 6.34 0.00 1.33 26.52 1.42 11.13 28.96 2.07 17.08 77.65 1.20 6.40 39.65 4.57 11.41 44.36 3.83 10.59 104.59 0.73 17.59 20.95 0.40 7.92 97.83 2.39 12.38 38.29 0.18 11.92 6.19 629.58

Oppervlak 10-8 [km2] 0.64 6.85 33.86 3.88 4.47 41.13 0.00 13.73 62.09 11.46 34.95 72.23 10.66 38.76 154.64 6.34 19.85 69.56 13.32 32.39 94.65 9.41 32.89 256.89 3.88 55.84 50.93 4.28 32.61 232.46 9.17 38.48 102.28 4.67 35.49 18.23 1612.99

Oppervlak binnen de PR-contouren [km2]

4.7. Groepsrisico Met de transportintensiteit, de standaard uitstromingsfrequentie voor het wegtype en de bevolkingslocaties is het groepsrisico berekend. In de tabel “Wegen” op de diskette is aangegeven voor welke wegvakken het groepsrisico is berekend. De tabel “Bevolkingslocaties” op de diskette bevat de gegevens voor de omgeving van deze


20

wegvakken. Het resultaat van de berekening is opgenomen in de tabel “Resultaat GR” op de diskette. Op kaart 7 zijn de (bijna-)aandachtspunten van het groepsrisico weergegeven in een aantal categorieën. Tabel 9 toont de kilometervakken met een groepsrisico groter dan de oriënterende waarde onderscheiden naar provincie en wegbeheerder. Deze gegevens zijn opgenomen in de tabel “Aandachtspunten GR” op de diskette. De mate van overschrijding van het groepsrisico wordt uitgedrukt als de maximale factor tussen de berekende fN-curve en de oriënterende waarde fN2 = 10-2 voor meer dan 10 slachtoffers. Hiervoor wordt de rang gebruikt. Dit is een logaritmische maat. Een rang van 0.0 betekent dat het GR ergens gelijk is aan de oriënterende waarde, maar deze niet overschrijdt. Een rang van 1.0 betekent dat het GR ergens tien keer zo groot is dan de oriënterende waarde. Voor een tabel met bijna-aandachtspunten wordt verwezen naar de tabel “Bijna-aandachtspunten GR” op de diskette.

Provincie

Route

Omschrijving

Begin

Rang

Overijssel Gelderland Utrecht

Weg beheer R P G

R028 N325 GEM

94965 6130 2000

0.08 0.12 0.03

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland

R R R R R R R R R R R R

R028 R028 R028 R028 R028 R027 R027 R010 R010 R010 R010 R010

4000 5000 6000 7000 8000 73900 74276 17925 18925 17925 18925 21275

0.98 0.42 0.58 0.53 0.35 0.20 0.20 1.09 0.69 1.59 1.09 0.47

Noord-Holland

R

R010

22275

0.60

Noord-Holland

R

R010

23275

0.79

Noord-Holland

R

R010

24275

0.40

Noord-Holland

R

R010

25275

1.05

Noord-Holland

R

R010

25375

1.05

Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland

R R R R R R

R015 R013 N3 N3 R013 R020

87283 8052 1000 2000 17195 31010

0.45 0.04 0.02 0.27 0.46 0.32

Zuid-Holland Noord-Brabant Noord-Brabant

R R R

R015 R004 R004

A28 : van Zwolle Zuid tot Ommen Pleyweg – Arnhem Nijmeegseplein GEM Veenendaal – Veenendaal (zuid) A28 Kp. Rijnsweerd – Amersfoort zuid A28 Kp. Rijnsweerd – Amersfoort zuid A28 Kp. Rijnsweerd – Amersfoort zuid A28 Kp. Rijnsweerd – Amersfoort zuid A28 Kp. Rijnsweerd – Amersfoort zuid A27 Kp. Lunetten – Kp. Rijnsweerd A27 Kp. Lunetten – Kp. Rijnsweerd Kp. Amstel – Kp. De Nieuwe Meer Kp. Amstel – Kp. De Nieuwe Meer Kp. Amstel – Kp. De Nieuwe Meer Kp. Amstel – Kp. De Nieuwe Meer Kp. De Nieuwe Meer – Haarlem S104/103 Kp. De Nieuwe Meer – Haarlem S104/103 Kp. De Nieuwe Meer – Haarlem S104/103 Kp. De Nieuwe Meer – Haarlem S104/103 Kp. De Nieuwe Meer – Haarlem S104/103 Kp. De Nieuwe Meer – Haarlem S104/103 A15 Sliedrecht O – Kp. Gorinchem A13 Kp. Ypenburg – Delft-Zuid N3 A15 Papendrecht – Werkendam N3 A15 Papendrecht – Werkendam A13 Delft-Zuid – Kp. Kleinpolderplein A20 Kp. Kleinpolderplein – Kp. Terbregseplein A15 Kp. Benelux – Pernis A4 Kp. Zoomland – Kp. Markiezaat A4 Kp. Zoomland – Kp. Markiezaat

51610 234450 235450

0.67 0.47 0.23


Provincie Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant

Tabel 9.

Weg beheer R R R R

Route

Omschrijving

R002 R017 R017 R059

A2 Kp. Empel – Kp. Hintham A17 Kp. Noordhoek – Kp. De Stok A17 Kp. Noordhoek – Kp. De Stok A59 Kp. Hooipolder – Heusden

21

Begin

Rang

112120 23390 23750 115800

0.17 0.36 0.36 0.38

Kilometervakken met een groepsrisico groter dan de oriënterende waarde


22

5. Vergelijking met risicoatlas 1997 5.1. Transportintensiteit Tabel 10 toont een vergelijking tussen 1997 en 2002 van de verkeersprestatie van gevaarlijke stoffen voor de wegvakken waarvoor in beide rapporten een intensiteit is vastgesteld. Er is gebruik gemaakt van de nu geactualiseerde lengte van elk wegvak volgens de koppeling met het NWB. Een vergelijking met de verkeersprestatie gepresenteerd in de risicoatlas 1997 is niet mogelijk, aangezien niet alle wegvakken uit deze atlas bij het opstellen van tabel 10 zijn gebruikt. Het overzicht toont alleen de hoofdstofcategorieën.

Jaar 1997 2002 Percentage 2002

GF 5054 4310 85.3

GT 141 102 72.4

LF 23210 24576 105.9

LT 1960 1133 57.8

Totaal 30365 30120 99.2

Tabel 10. Verkeersprestatie wegtransport [1000 km/jr] De gegevens tonen een afname van ongeveer 14% van het transport van brandbaar gas in de stofcategorie GF. Voor brandbare vloeistoffen is de indeling van stoffen in stofcategorieën in 1999 gewijzigd. Door deze wijziging vallen nu meer van de vervoerde stoffen in stofcategorie LF2 in plaats van in LF1. De totale verkeersprestatie voor brandbare vloeistoffen LF is met ongeveer 6% toegenomen. Het transport van toxische gassen GT is afgenomen met ongeveer 27% en van toxische vloeistoffen LT is afgenomen met ongeveer 42%, waarbij echter opgemerkt wordt dat het aantal waarnemingen van deze stofcategorieën gering is.

5.2. Plaatsgebonden risico Tabel 11 toont de aandachtspunten voor het plaatsgebonden risico zoals gerapporteerd in de risicoatlas 1997. In deze tabel zijn de wegvakken cursief weergegeven als er nu geen PR-contour van 1.0 10-6 /jr is gerapporteerd. Ook is in de tabel aangegeven of er nu geactualiseerde gegevens beschikbaar zijn.

Provincie Gelderland Gelderland

Route R015 R028

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland

R027 R028 R028 R027 R012 R012 R015

Omschrijving 044 A15-1 knp. Deil->knp. Valburg 115300 001 A28-1 knp. Hoevelaken->knp. Hattemerbroek 847 WGV103: A-27 Lunetten-everdingen WGV118: A-28 knp Rijnsweerd-Amersfoort zuid WGV119: A-28 Amersfoor zuid-knp Hoevelaken WGV160: A-27 Lunetten-Rijnsweerd 4: Knp._Oudenrijn ----> Bodegraven 3: Bodegraven ----> knp._Gouwe 10: Knp.Deil ----> Knp.Gorinchem

1997 17 12

2002 0 0

17 70 70 44 60 80 17

0 19 0 39 14 20 11


Provincie Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland

Route R015 R015 R015 R015 R015 R015 R016 R016 R016 R016 R016

Zuid-Holland Zuid-Holland

R002 R020

Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland

R020 R027 R004

Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Noord-Brabant

R058 R058 N254 N254 R061 R004

Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant

R004 R017 R016 R016 R067 R016 R016

Noord-Brabant Noord-Brabant

R067 R016

23

Omschrijving 11: Knp.Gorinchem ----> Papendrecht 12: Papendrecht ----> Brug/Tunnel 15: Brug/Tunnel ----> Knp.Ridderkerk-Zuid 16: Knp.Ridderkerk ----> Knp.Vaanplein 17: Knp.Vaanplein ----> Rotterdam-Charlois 18: Rotterdam-Charlois ----> Hoogvliet 20: Moerdijkbruggen ----> ‘s_Gravendeel 21: ‘s_Gravendeel ----> Knp.Ridderkerk-Zuid 22: Knp.Ridderkerk-Zuid ----> Knp.Ridderkerk 23: Knp.Ridderkerk ----> Rotterdam_Centrum 24: Rotterdam_Centrum ----> Knp.Terbregseplein 5: Knp._Oudenrijn ----> Knp.Everdingen 32: knp.Kleinpolderplein ----> Knp.Terbregseplein 33: Knp.Terbregseplein ----> Knp.Gouwe 7: Knp.Lunetten ----> Knp.Everdingen 53: Knp._Prins_Clausplein ----> Zoeterwoude_Rijnd 36: Goes – Kruiningen 46: Kruin-Noord-Brabant 33: Nieuwdorp – Middelburg 34: Nieuwdorp – Goes 12: Terneuzen – Kanaal Bergen op Zoom ‘Kp.Zoomland’ – ‘Kp Markiezaat’ ‘Kp Markiezaat’ – Belgische grens Moerdijk ‘Kp.Klaverpolder’ – Moerdijk.ind. Rw. 59 ‘Kp.Zonzeel’ – Prinsenbeek Rw. 58 – Rw. 58 ‘Kp.Galder’ Eindhoven ‘Kp Leenderheide’ – ‘Kp.Asten’ Prinsenbeek – Rw. 58 Moerdijk (Moerdijkbrug) – Rw. 17 ‘Kp.Klaverpolder’ ‘Kp.De Hogt’ – ‘Kp. Leenderheide’ ‘Kp.Klaverpolder’ – ‘Kp.Zonzeel’

1997 25 44 44 130 130 130 43 43 50 50 120

2002 39 110 110 120 140 140 80 14 110 60 60

12 18

0 0

100 44 11

18 0 0

80 90 70 90 10 42

Geen Geen Geen Geen Geen 80

45 60 10 50 13 15 33

25 80 18 11 Geen 12 80

18 10

Geen Geen

Tabel 11. Wegvakken met een PR-contour groter dan 1.0 10-6 /jr volgens de risicoatlas 1997 Tabel 12 toont een vergelijking tussen 1997 en 2002 van het oppervlak van de PRcontouren voor de overeenkomende wegvakken. Er is gebruik gemaakt van de nu geactualiseerde lengte van elk wegvak en er is niet gecorrigeerd voor de breedte van de weg. Het ruimtebeslag van de PR-contour van 1.0 10-6 /jr is met ongeveer 15% afgenomen.

Jaar 1997 2002 Percentage 2002

PR6 24 21 84.7

PR7 485 464 95.6

PR8 1320 1169 88.6

Tabel 12. Ruimtebeslag PR-contouren wegtransport [km2]


24

5.3. Groepsrisico Tabel 13 toont de aandachtspunten voor het groepsrisico gerapporteerd in de risicoatlas 1997. Voor de cursief gemarkeerde kilometervakken wordt nu geen overschrijding van de oriënterende waarde berekend.

Provincie Gelderland Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht

Route N303 N198 N204 N224 N225

Utrecht

N225

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Noord-Brabant

N225 N201 N221 N221 GEM R028 R028 R028 R028 R028 N402 R002 N230 N122 N226 N226 GEM N223 R012 R027 N201 R015 R004 R058

Noord-Brabant Noord-Brabant Limburg Limburg Limburg Limburg

R058 R059 R076 R772 R772 R772

Omschrijving 003 N303-1 Putten->Harderwijk N212 Woerden naar Breefeld N204 Montfoort naar A12 Renswoude naar De Klomp Leersum naar Amerongen (Leersum km 263273) Leersum naar Amerongen (Amerongen km 286-296) N225 Doorn naar Leersum N201 Waverveen naar Vinkeveen N221 Soest noord naar Amersfoort west N221 Soest noord naar Amersfoort west Amersfoort zuid naar Amersfoort centrum A28 knp Rijnsweerd naar Amersfoort zuid A28 knp Rijnsweerd naar Amersfoort zuid A28 knp Rijnsweerd naar Amersfoort zuid A28 knp Rijnsweerd naar Amersfoort zuid A28 Amersfoor zuid naar knp Hoevelaken N402 Breukelen naar Loenersloot A2 Maarssen naar knp Oudenrijn N230 Utrecht Noord naar Utrecht Blauwkapel N122 Utrecht Zuid naar Utrecht Oost N226 Woudenberg naar Leusden Zuid N226 Woudenberg naar Maarsbergen Renswoude naar Barneveld Zuid N223 Veenendaal Zuid naar A12 A-12 Oudenrijn-Lunetten A27 knp Lunetten naar knp Rijnsweerd 029 Diependaalselaan->Aansl. A27 km94 11: Knp.Gorinchem ---> Papendrecht Gageldonk Oost/West Etten-Leur-bestem.won, NO, NW, Zuid, Centrum Etten-Leur-Zuid, Centrum Waalwijk, Buitenpolder (include.bestem.ind) Hoensbroek --> Knooppunt-Kerensheide Venlo-Ziekenhuis-Zuid --> Jagershuis Venlo-Ziekenhuis-Zuid --> Jagershuis Venlo-Ziekenhuis-Zuid --> Jagershuis

Begin 21000 1000 2000 1000 1000

Rang 0.11 0.09 0.02 0.65 1.00

3300

1.00

1000 1000 1000 3000 1000 4000 5000 6000 8000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 81500 34458 77203

0.08 0.54 0.56 0.46 0.15 1.30 1.30 0.15 0.36 0.78 0.08 0.02 0.70 0.28 1.00 0.08 0.57 1.60 0.92 0.59 0.11 0.26 0.49 0.11

78203 114711 3200 65600 66600 67600

0.53 0.21 0.01 0.21 0.61 0.46

Tabel 13. Kilometervakken met een groepsrisico groter dan de oriënterende waarde volgens de risicoatlas 1997 De meeste aandachtspunten voor het groepsrisico gerapporteerd in 1997 zijn nu verdwenen. Voor de kilometervakken in de provincies Gelderland en Noord-Holland was toen sprake van een geringe overschrijding van de oriënterende waarde, die veroorzaakt werd door een relatief gering aantal waargenomen transporten van GF3 op een


25

provinciale weg door een bebouwde kom. Nu zijn op deze wegvakken minder transporten van GF3 waargenomen. De kilometervakken in de provincie Limburg betreffen de provinciale weg N271 door de bebouwde kom van Tegelen. Nu zijn op dit wegvak minder transporten van GF3 waargenomen.


26

Referenties 1.

AVIV

1998

Wegtransport telplanfilosofie

2.

AVIV

1999

Systematiek voor de indeling van stoffen ten behoeve van risicoberekeningen bij het vervoer van gevaarlijke stoffen

3.

AVIV

1997

Risico’s wegtransport gevaarlijke stoffen Rapport nr. 9632

4.

Ministerie V&W

1996

Nota risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen (RNVGS) Tweede Kamer, 24611, nr. 2, 15 februari 1996

5.

Ministeries van V&W en VROM, VNG en IPO

1998

Handreiking externe veiligheid vervoer gevaarlijke stoffen VNG-uitgeverij Den Haag

6.

AVIV

1997

Handleiding IPO-Risicoberekeningsmethodiek


Afkortingen

ACN BLEVE GF GR GT IPORBM IR LF LT NWB OW PR

Adres Coördinaten Nederland Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion Brandbaar gas Groepsrisico Toxisch gas Interprovinciaal Overleg Risicoberekeningsmethodiek Individueel risico Brandbare vloeistof Toxische vloeistof Nationaal Wegen Bestand Oriënterende waarde Plaatsgebonden risico

27


28

Begrippen BLEVE: Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion. Een BLEVE is de fysische explosie van een onder druk aanwezige vloeistof of tot vloeistof verdicht gas door het bezwijken van een omhulling, waardoor (een gedeelte van) de expanderende vloeistof vrijwel instantaan overgaat in dampvorm. Bij brandbare vloeistoffen gaat dit meestal gepaard met een vuurbal. Het bezwijken van de omhulling kan veroorzaakt zijn door een mechanische beschadiging of door verhitting van het vat, waarbij in het laatste geval een stijging van de dampdruk en vaak een verzwakking van het materiaal van de omhulling optreedt. Externe veiligheid: Externe veiligheid betreft de risico’s voor de omgeving veroorzaakt door het transport van gevaarlijke stoffen over de weg. Fakkel/toortsbrand: Een brand die optreedt bij directe ontsteking van continu uitstromend (tot vloeistof verdicht) gas. GEVI-nummer: Nummer voor gevaarsindicatie van de vervoerde stof. Dit nummer wordt op het oranje bord vermeld dat transporten van gevaarlijke stoffen verplicht zijn te voeren. Grenswaarde: Een grenswaarde geeft het milieukwaliteitsniveau aan dat ten minste moet worden bereikt of gehandhaafd. De grenswaarde moet door het bevoegde orgaan bij de uitoefening van zijn bevoegdheden in acht worden genomen. Groepsrisico: Het groepsrisico (GR) is de kans per jaar dat tenminste een groep mensen van een bepaalde grootte het slachtoffer is van een ongeval. Het GR wordt meestal weergegeven in een grafiek waarin op de horizontale as het aantal doden N staat en op de verticale as de cumulatieve kans f per jaar op een ongeval waarbij N of meer doden vallen. Voor externe veiligheid is het GR de kans per jaar per kilometer transportroute dat een groep van tien of meer personen in de omgeving van de transportroute in één keer het dodelijk slachtoffer wordt van een ongeval op die transportroute. Voor interne veiligheid is het GR gedefinieerd voor een groep van één of meer personen. Hoofdwegennet: Wegen die onderdeel uitmaken van de nationale hoofdinfrastructuur zoals gedefinieerd in het Structuurschema Verkeer en Vervoer SVV-II. IPO: Inter Provinciaal Overleg. IPORBM: IPO Risico Berekenings Methodiek. De risicoberekeningsmethodiek ontwikkeld binnen het IPO A74 project voor het evalueren van de externe veiligheidsrisico’s. Individueel risico: Het individueel risico (IR) heet nu plaatsgebonden risico (PR).


29

Interne veiligheid: Interne veiligheid betreft de veiligheid op een weg als gevolg van het zwaar verkeer en het vervoer van gevaarlijke stoffen op die weg. De veiligheid is gerelateerd aan mogelijke slachtoffers onder weggebruikers en wordt weergegeven met een verwachtingswaarde en een groepsrisico. In dit onderzoek is de analyse van de interne veiligheidsrisico’s beperkt tot het vervoer van gevaarlijke stoffen. Kentallen (kencijfers): De verkeersveiligheid van wegen wordt uitgedrukt door middel van kentallen (of kencijfers), zoals het aantal letselongevallen per voertuigkilometer, het gemiddeld aantal dodelijke slachtoffers per letselongeval, etc. Kwetsbare functie: Functies die gevoelig zijn voor externe risico’s en waarvoor gezoneerd moet worden. Afhankelijk van de aard van de functie moet in meer of mindere mate afstand worden aangehouden tot de risico-opleverende activiteit. Letselongevallen: Verkeersongevallen waarbij één of meer betrokkenen letsel oplopen. Letselongevalsfrequentie: Het aantal letselongevallen op een wegvak gedeeld door het aantal afgelegde voertuigkilometers op dat wegvak. MER: Openbaar document in milieu-effect-rapportage, waarin de milieugevolgen van een voorgenomen activiteit en een aantal alternatieven daarvoor systematisch en objectief worden beschreven. Onderliggend wegennet: Wegen die geen onderdeel uitmaken van het hoofdwegennet. Oriënterende waarde: Gebruikt in de normstelling externe veiligheid voor het groepsrisico. De oriënterende waarde voor het groepsrisico is per km-route of –tracé bepaald op 10-2 / N2, dat wil zeggen een frequentie van 10-4 /jr voor 10 slachtoffers, 10-6 /jr voor 100 slachtoffers, etc. De oriënterende waarde geeft het milieukwaliteitsniveau aan dat zoveel mogelijk moet worden bereikt of gehandhaafd. Het bevoegde orgaan moet bij de uitoefening van zijn bevoegdheden met de oriënterende waarde rekening houden. Van de waarde mag slechts gemotiveerd worden afgeweken. Pasquil-/stabiliteitsklasse: Aanduiding van het verdunnend vermogen van de atmosfeer bij uitvoering van dispersie berekeningen. Zes stabiliteitklassen worden onderscheiden, te weten A (instabiele atmosfeer) tot en met F (zeer stabiele atmosfeer). Plaatsgebonden risico: Het plaatsgebonden risico (PR) is de plaatsgebonden kans op overlijden per jaar, ten gevolge van een ongeval met een bepaalde activiteit (bijvoorbeeld het transport van gevaarlijke stoffen over de weg), die een (fictief) persoon loopt die zich continu en onbeschermd op een plaats bevindt. Het PR wordt weergegeven in risicocontouren. Dit zijn lijnen die punten met gelijke risico’s met elkaar verbinden. Voorheen individueel risico (IR). Risico: De ongewenste gevolgen van een activiteit, verbonden met de kans dat deze zich kunnen voordoen.


30

Scenario: Veronderstelde loop van gebeurtenissen. Stofcategorie-indeling: Specifieke indeling van stoffen in een beperkt aantal categorieën voor de risicoberekening. Uitgangspunt voor indeling zijn de voor externe risico’s relevante stofeigenschappen, zoals vluchtigheid, brandbaarheid en toxiciteit. Trajectnota: Nota ter voorbereiding voor besluitvorming (Tracébesluit over omvangrijke infrastructurele projecten). Uitstromingsfrequentie: De kans per voertuigkilometer (of per jaar) dat door een ongeval een uitstroming van meer dan 100 kg optreedt. Verwachtingswaarde: De verwachtingswaarde is het gemiddeld aantal doden per jaar, het gemiddeld aantal gewonden per jaar of de gemiddelde materiële schade in guldens per jaar voor een locatie (bijvoorbeeld een kilometervak, een wegvak of een route). VN-nummer: Internationaal stofidentificatienummer. Hiermee wordt een specifieke stof of stofgroep aangeduid. Dit nummer wordt op het oranje bord vermeld dat transporten van gevaarlijke stoffen verplicht zijn te voeren. Weertype of weerklasse: windsnelheid.

Representatieve

combinatie

van

stabiliteitklasse

en

Wolkbrand: Snelle verbranding van een brandbare gaswolk na vertraagde ontsteking, zonder drukopbouw.


31

Kaarten

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Situering van de telpunten Beschouwde wegen Transportintensiteit totaal Transportintensiteit brandbare gassen Transportintensiteit brandbare vloeistoffen Plaatsgebonden risico (Bijna-)aandachtspunten groepsrisico

Op de kaarten 3 t/m 6 zijn alleen de beschouwde wegen (in beheer van rijk, provincie of gemeente) en de niet beschouwde rijkswegen afgedrukt. Niet beschouwde provinciale of gemeentelijke wegen, die wel op de kaarten 1, 2 en 7 zijn afgedrukt, zijn nu vanwege de duidelijkheid van het kaartbeeld niet opgenomen.


32

Bijlage 1. Beschrijving tabellen De gegevens zijn opgenomen in een Microsoft Excel spreadsheet. Deze spreadsheet bevat zes basistabellen met onderstaande inhoud.

Tabel Telpunten Wegen Vervoersintensiteit Resultaat PR Resultaat GR Bevolkingslocaties

Omschrijving De telpunten waar het transport van gevaarlijke stoffen is waargenomen. De wegvakken waarvoor met de waarnemingen een transportintensiteit en het extern veiligheidsrisico is berekend. De transportintensiteit voor de onderscheiden stofcategorieën voor elk wegvak. De afstand tot de PR-contouren voor elk wegvak. De hoogte van het GR voor elk kilometervak waarvoor het GR is berekend. De bebouwingsgebieden voor elk wegvak.

Daarnaast zijn er tabellen opgenomen met afgeleide informatie. Tevens is de hulptabel VN-stofcategorie opgenomen met de koppeling tussen het VN-nummer en de stofcategorie.

Tabel Vervoersprestatie Aandachtspunten GR Aandachtspunten PR Bijna-aandachtspunten GR Bijna-aandachtspunten PR Oppervlak PR VN-stofcategorie

Omschrijving De vervoersprestatie voor de onderscheiden stofcategorieën voor elk wegvak in kilometer/jr en tonkilometer/jr. De kilometervakken met een groepsrisico groter dan de oriënterende waarde. De wegvakken met een PR-contour van 10-6 /jr groter dan 0.0. De kilometervakken met een groepsrisico groter dan 10% van maar kleiner dan de oriënterende waarde. De wegvakken met een PR-contour van 10-7 /jr groter dan 0.0 en een PR-contour van 10-6 /jr gelijk aan 0.0. Het oppervlak van de PR-contouren voor elk wegvak. Koppeling tussen VN-nummer en stofcategorie.


33

1. Telpunten De tabel Telpunten bevat de volgende informatie.

Veldnaam Telpuntcounter Provincie ProjectID TelpuntID Type

Omschrijving Uniek nummer voor elk record Naam provincie Intern AVIV-projectnummer Identificatienummer telpunt Type telpunt

RDMx RDMy TelDatum Jaar Duur TelDuurDag

RDM x-coördinaat telpunt [m] RDM y-coördinaat telpunt [m] Datum uitvoering telling Jaar uitvoering telling Afgeronde duur telling [uur] Telduur overdag tussen 6:30 en 18:30 uur [min] Telduur ‘s nachts tussen 18:30 en 6:30 uur [min] Omschrijving ligging telpunt

TelDuurNacht Omschrijving

Toelichting

Verwijst naar het onderliggend rapport. W = Weg K = Kruispunt O = Rijbaan oplopende hm (asw) A = Rijbaan aflopende hm (asw) S = Splitsing/aansluiting (asw) RDM=rijksdriehoekmeting RDM=rijksdriehoekmeting Voor weergave op kaart Voor weergave op kaart

De tabel bevat alle telpunten gedefinieerd als de punten waar door een waarnemer het transport is geteld. Op sommige locaties is door twee waarnemers geteld, bijvoorbeeld voor de afzonderlijke rijbanen van autosnelwegen of voor de afzonderlijke wegen van een groot kruispunt. De coördinaten van deze telpunten zijn dan (nagenoeg) identiek. In de provincie Gelderland is op vier telpunten het transport in principe vanaf 6:00 tot 22:00 uur waargenomen (in de praktijk enigszins korter wegens invallende duisternis). Het betreft de afzonderlijke rijbanen van de A28 tussen Elspeet en Epe en de A15 tussen Dodewaard en Ochten. Deze telpunten zijn afzonderlijk in de tabel opgenomen per voorgenomen waarnemingsperiode van 8 uur (de periode is korter wegens invallende duisternis). In de provincie Zuid-Holland is op twee telpunten het transport gedurende 24 uur waargenomen. Het betreft de afzonderlijke rijbanen van de A15 tussen Charlois en Kp. Vaanplein.


34

2. Wegen De tabel Wegen bevat de volgende informatie.

Veldnaam SleutelID Provincie Herkomst ProjectID WegvakID

Omschrijving Unieke sleuteltekst voor elk record Naam provincie Herkomst gegevens voor nieuw gedefinieerd wegvak Intern AVIV-projectnummer Identificatienummer wegvak

Match1997

Komt wegvak voor in de risicoatlas 1997?

MatchProv

Provincienaam risicoatlas 1997 Identificatienummer wegvak risicoatlas 1997

MatchID

PR6 GR GF3 WegbeheerNWB

Afstand vanaf as van de weg tot de PR-contour van 1.0 106 /jr [m] Groepsrisico berekend? Aantal waargenomen transporten GF3 [/jr] Wegbeheerder volgens het NWB

Omschrijving WegNr

Omschrijving wegvak Wegnummer

SoortIPORBM

Omschrijving gehanteerde waarde met IPORBM voor de uitstromingsfrequentie

Van Tot MV MT Lengte LengteNWB

Omschrijving begin wegvak Omschrijving eind wegvak Metrering begin wegvak [m] Metrering eind wegvak [m] Lengte van het wegvak [m] Lengte van het wegvak [m]

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Transport en ResultPR. Verwijst naar oorspronkelijke wegvak dat gebruikt is voor de definitie. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport toegekend identificatienummer. J = Ja N = Nee Z = Zelfde (voor Zeeland) X = Nee (voor Noord-Holland) Verwijst naar de provincie in de vorige editie van de risicoatlas. Verwijst naar het WegvakID opgenomen in de vorige editie van de risico-atlas. Zonder overeenstemming bevat dit veld de waarde Geen.

J N

= Ja = Nee

R = Rijk RP = Rijk en gedeelte provincie RG = Rijk en gedeelte gemeente P = Provincie PG = Provincie en gedeelte gemeente G = Gemeente W = Waterschap Nummer van de rijksweg of provinciale weg. 0 = Autosnelweg 1 = Buiten bebouwde kom 2 = Binnen bebouwde kom 3 = Generiek

Conform onderliggend rapport voor GR. Conform onderliggend rapport voor GR. Conform onderliggend rapport voor GR. Conform koppeling aan het NWB.

De sleuteltekst in het veld SleutelID is voor de meeste wegvakken opgebouwd uit het veld ProjectID en het veld WegvakID. Een aantal wegvakken zijn voor de risico-atlas opnieuw gedefinieerd. Deze wegvakken hebben een SleutelID dat begint met de tekst


35

Atlas. Het betreft bijvoorbeeld wegvakken die in meerdere provincies zijn gesitueerd en nu per provincie gesplitst zijn. Voor deze wegvakken is in een bepaald project de intensiteit bepaald en wordt dezelfde intensiteit gebruikt voor berekening van het risico in een ander project. De indeling per provincie blijft gehandhaafd. In het veld Herkomst is het corresponderende SleutelID van dergelijke wegvakken opgenomen. De wegvakken zijn opgenomen in een GIS-applicatie voor de opdrachtgevende provincie. Hierbij is niet altijd gebruik gemaakt van het NWB. Tijdens het opstellen van deze risicoatlas zijn de wegvakken gekoppeld aan het Nationaal Wegen Bestand (NWB) versie 2002/2. Tijdens deze koppeling bleek dat bij enkele wegvakken er meerdere wegbeheerders zijn toegekend. In het veld WegbeheerNWB is dit aangegeven. In de risicoberekening wordt voor een wegvak slechts één IPORBM categorie gebruikt voor de uitstromingsfrequentie. Deze categorie is aangegeven in het veld SoortIPORBM. Dit kan voor sommige wegvakken bestaande uit een gedeelten in beheer van een provincie en gemeente De velden MV en MT bevatten de in het onderliggende rapport toegekende metrering. Deze metrering wordt gebruikt om de locatie vast te leggen van de bevolkingsgebieden en de kilometervakken waarvoor het groepsrisico is berekend. Voor rijkswegen is hierbij veelal gebruik gemaakt van de metrering van rijkswaterstaat, voor zover in voldoende detail beschikbaar. Voor de niet rijkswegen is veelal een eigen metrering gebruikt. Het veld Lengte bevat de lengte van het wegvak zoals het is opgenomen in de GIS applicatie gemaakt voor de opdrachtgevende provincie. Voor wegvakken die eigenlijk over de grens van de provincie lopen is alleen het gedeelte binnen de aangeduide provincie opgenomen. De lengte kan enigszins verschillen van de lengte opgenomen in de risicoatlas 1997, omdat toen dit gegeven minder nauwkeurig is bepaald. Ook is soms het begin- of eindpunt van het wegvak net wat anders gekozen. De lengte van het wegvak afgeleid uit de koppeling met het NWB is opgenomen in het veld LengteNWB. In het project uitgevoerd voor de provincie Flevoland is geen berekening van het groepsrisico uitgevoerd. De informatie in de velden MV en MT is niet verzameld. In de andere projecten is voor sommige wegvakken geen groepsrisico berekend, hetzij omdat er geen bebouwing dicht genoeg op de weg was of omdat er onvoldoende transport van gevaarlijke stoffen is waargenomen. Voor deze wegvakken zijn veelal de velden MV en MT niet gevuld. Voor elk wegvak is wel het veld LengteNWB gevuld. Bij een aantal wegvakken van autosnelwegen wordt het risico berekend voor de afzonderlijke rijbanen en daarna gesommeerd. Deze wegvakken zijn aangegeven met de letter A of O aan het eind van het WegvakID. De A staat hierbij voor de rijbaan in de richting van aflopende metrering, de O voor oplopende metrering. In de tabel bevat het veld Match1997 een aanduiding of het wegvak ook in de vorige editie van de risicoatlas was opgenomen. Als dit het geval is, dan vormt de combinatie van de velden MatchProv en MatchID de sleutel tot het vinden van het wegvak in de


36

vorige editie. Zonder een corresponderend wegvak bevat het veld MatchID de waarde Geen.


37

3. Vervoersintensiteiten De tabel Vervoersintensiteit bevat de volgende informatie.

Veldnaam SleutelID

Omschrijving Unieke sleuteltekst voor elk record

Provincie ProjectID

Naam provincie Intern AVIV-projectnummer

WegvakID

Identificatienummer wegvak

WegNr

Wegnummer

LengteNWB LF1 t/m GT5

Lengte van het wegvak [m] Aantal volle transporten voor categorie LF1 t/m GT5 [/jr] Omschrijving wegvak

Omschrijving

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Resultaat PR. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer Nummer van de rijksweg of provinciale weg. Conform koppeling aan het NWB.

Met de gegevens in de tabel Vervoersintensiteit kan door een combinatie met gegevens uit de tabel Wegen met het sleutelveld SleutelID de vervoersprestatie worden berekend. Voor het onderscheid naar wegbeheerder is echter de extra informatie nodig opgenomen in de tabel Vervoersprestatie.


38

4. Resultaten PR De tabel Resultaat PR bevat de volgende informatie.

Veldnaam SleutelID

Omschrijving Unieke sleuteltekst voor elk record

Provincie ProjectID


WegvakID


WegNr

Wegnummer

PR6

Afstand van de 10-6 PR-contour tot het hart van de weg [m] Afstand van de 10-7 PR-contour tot het hart van de weg [m] Afstand van de 10-8 PR-contour tot het hart van de weg [m] Categorie IR voor weergave op kaart

PR7 PR8 PRCategorie

Omschrijving

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer. Nummer van de rijksweg of provinciale weg.

1 : PR6 gelijk of groter dan 25 m 2 : PR6 kleiner dan 25 m 3 : PR7 gelijk of groter dan 50 m 4 : PR7 kleiner dan 50 m 5 : PR8 gelijk of groter dan 200 m 6 : PR8 kleiner dan 200 m 7 : Geen PR8

Omschrijving wegvak

Uit deze tabel kunnen de (bijna-)aandachtspunten voor het PR worden geselecteerd. Tevens kan door een combinatie met gegevens uit de tabel Wegen met het sleutelveld SleutelID het ruimtebeslag binnen een contour worden berekend.


39

5. Resultaten GR De tabel Resultaat GR bevat de volgende informatie.

Veldnaam GRcounter SleutelID

Omschrijving Uniek nummer voor elk record Unieke sleuteltekst voor elke weg

Provincie ProjectID


WegvakID


WegNr

Wegnummer

KmvB KmvE Rang

Begin kilometervak [m] Eind kilometervak [m] De mate van afwijking van de oriënterende waarde

Omschrijving

Omschrijving wegvak

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer. Nummer van de rijksweg of provinciale weg. Volgens onderliggend rapport. Volgens onderliggend rapport. Getal volgens logaritmische schaal: - Rang -1 komt overeen met 0.1 maal de oriënterende waarde. - Rang +1 komt overeen met 10 maal de oriënterende waarde.

In het project voor de provincie Flevoland is geen berekening van het groepsrisico uitgevoerd. De tabel Resultaat GR bevat alle kilometervakken waarvoor een groepsrisico groter dan nihil is berekend. De ligging van het kilometervak is in de tabel aangegeven in de velden KmBegin en KmEind, volgens de metrering opgenomen in de definitie van het betreffende wegvak in de velden MV en MT. De omvang van het GR wordt weergegeven in het veld Rang. Door het afbreken van een wegvak tijdens de berekening met IPORBM kan er in deze tabel een extra kilometervak aan het eind van een wegvak zijn opgenomen. Met de gegevens uit deze tabel kunnen de (bijna-)aandachtspunten van het GR worden afgeleid. De coördinaten van de kilometervakken die als (bijna-)aandachtspunt zijn geïdentificeerd zijn in de GIS-applicatie voor elke provincie opgenomen. In de kaart behorende bij deze atlas zijn de kilometervakken als punt weergegeven. De coördinaten zijn in de tabellen hierna opgenomen. De mate van overschrijding van het groepsrisico wordt uitgedrukt als de maximale factor tussen de berekende fN-curve en de oriënterende waarde fN2 = 10-2 voor meer dan 10 slachtoffers. Onderstaande figuur toont een fN-curve en de normlijn. Dit is een dubbel logaritmische figuur. Het aantal slachtoffers is met verticale gridlijnen aangegeven van 1 via 2, 3 … 10, 20, 30, 100, 200 naar 1000. De cumulatieve frequentie is met horizontale gridlijnen


40

aangegeven van 1.0 10-9, 2.0 10-9, 3.0 10-9,…, 10-8 tot 10-3 /jr. De maximale overschrijding is bij 120 slachtoffers en een frequentie van 3.00 10-6 /jr. De oriënterende waarde bij 120 slachtoffers is 10-2 / (120 x 120) = 6.94 10-7 /jr. De factor voor overschrijding is dan 3.00 10-6 / 6.94 10-7 = 4.3. De gehanteerde rang is een logaritmische maat. De rang hier is 10log (4.3) = 0.64.

Groepsrisico per km transportroute 1.0E-03

Oriënterende waarde

Cumulatieve frequentie [/jr]

1.0E-04

1.0E-05

Voorbeeld 3.00E-06

Voorbeeld fN-curve

1.0E-06 Norm 6.94E-07 1.0E-07

1.0E-08 Voorbeeld 120

1.0E-09 1

10

100 Aantal slachtoffers

1000


41

6. Bevolkingslocaties De tabel Bevolkingslocaties bevat de volgende informatie.

Veldnaam Volkcounter SleutelID


Provincie ProjectID WegvakID

Naam provincie Intern AVIV-projectnummer Identificatienummer wegvak waaraan locatie is gelegen Wegnummer

WegNr Naam Nr Wegzijde AardBebouwing BeginM EindM Afstand Diepte Dichtheid Omschrijving

Aanduiding bebouwde kom van locatie Nummer locatie Aanduiding ligging locatie ten opzichte van de weg Aanduiding aard van de bebouwing

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer Nummer van de rijksweg of provinciale weg.

Uniek nummer per WegvakID R = Rechts L = Links W = Woningen I = Industrie K = Kantoren

Begin locatie [m] Eind locatie [m] Afstand van de bebouwing tot het hart van de weg [m] Diepte van de bebouwing [m] Bevolkingsdichtheid [aantal personen per hectare] Omschrijving wegvak

De bebouwingsgebieden zijn opgenomen als rechthoek in de GIS-applicatie voor elke provincie. De ligging van het bebouwingsgebied voor de berekening met IPORBM is in de tabel aangegeven in de velden BeginM en EindM, volgens de metrering opgenomen in de definitie van het betreffende wegvak in de velden MV en MT.


42

7. Vervoersprestatie De tabel Vervoersprestatie bevat de volgende informatie die grotendeels afgeleid is uit eerdere tabellen. Aangezien de informatie in deze tabel gebruikt wordt voor een overzicht van de prestatie onderscheiden naar wegbeheerder is een wegvak met meerdere wegbeheerders hier gesplitst. Daarom bevat deze tabel meer records dan de tabel Vervoersintensiteit. De lengte van elk (sub)wegvak is afgeleid uit de koppeling aan het NWB.

Veldnaam SleutelID

Omschrijving Unieke sleuteltekst voor elke weg

Provincie ProjectID


WegvakID


WegNr

Wegnummer

WegbeheerSub

Beheerder van de (sub)weg

LengteSubKm LF1 t/m GT5

Lengte van de (sub)weg [km] Aantal volle transporten voor categorie LF1 t/m GT5 [/jr] Aantal voertuigkilometers volle transporten voor categorie LF1 t/m GT5 [1000 km/jr] Aantal tonkilometers volle transporten voor categorie LF1 t/m GT5 [1000 tonkm/jr] Omschrijving wegvak

KmLF1 t/m KmGT5 TonLF1 t/m TonGT5 Omschrijving

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer Nummer van de rijksweg of provinciale weg. R = Rijk P = Provincie G = Gemeente (waterschap)

Voor de inhoud van de tankauto’s worden onderstaande hoeveelheden gehanteerd.

Stofcategorie LF1 LF2 LT1 LT2 LT3 LT4 GF1 GF2 GF3 GT1 GT2 GT3 GT4 GT5

Inhoud [ton] 23 23 23 23 23 23 21 25 21 1 6 6 6 6


43

8. (Bijna-)aandachtspunten GR De tabel Aandachtspunten GR bevat de volgende informatie.

Veldnaam GRcounter SleutelID



Naam provincie Intern AVIV-projectnummer Identificatienummer wegvak

WegNr

Wegnummer

SoortIPORBM


KmvB KmvE Mid_X

Begin kilometervak [m] Eind kilometervak [m] RDM x-coördinaat midden kilometervak RDM y-coördinaat midden kilometervak De mate van afwijking van de oriënterende waarde

Mid_Y Rang

LF1 t/m GT5 Omschrijving

Toelichting Uit tabel Resultaat GR. Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer. Nummer van de rijksweg of provinciale weg. 0 = Autosnelweg 1 = Buiten bebouwde kom 2 = Binnen bebouwde kom 3 = Generiek Volgens onderliggend rapport. Volgens onderliggend rapport. Voor weergave op kaart. Voor weergave op kaart. Getal volgens logaritmische schaal: - Rang -1 komt overeen met 0.1 maal de oriënterende waarde. - Rang +1 komt overeen met 10 maal de oriënterende waarde.

Aantal volle transporten voor categorie LF1 t/m GT5 [/jr] Omschrijving wegvak

De tabel Bijna-aandachtspunten GR bevat dezelfde velden behalve de velden voor de transportintensiteit LF1 t/m GT5.


44

9. (Bijna-)aandachtspunten PR De tabel Aandachtspunten PR bevat de volgende informatie.

Veldnaam SleutelID



Naam provincie Intern AVIV-projectnummer Identificatienummer wegvak

WegNr

Wegnummer

WegbeheerN WB

Wegbeheerder volgens het NWB

SoortIPORBM


LengteNWB PR6

Lengte van het wegvak [m] Afstand vanaf as van de weg tot de PR-contour van 1.0 10-6 /jr [m] Aantal volle transporten voor categorie LF1 t/m GT5 [/jr] Omschrijving wegvak

LF1 t/m GT5 Omschrijving

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer. Nummer van de rijksweg of provinciale weg. R = Rijk RP = Rijk en gedeelte provincie RG = Rijk en gedeelte gemeente P = Provincie PG = Provincie en gedeelte gemeente G = Gemeente W = Waterschap 0 = Autosnelweg 1 = Buiten bebouwde kom 2 = Binnen bebouwde kom 3 = Generiek Conform koppeling aan het NWB.

De tabel Bijna-aandachtspunten PR bevat dezelfde velden behalve de velden voor de transportintensiteit LF1 t/m GT5.


45

10. Oppervlak PR De tabel Oppervlak PR bevat de volgende informatie die grotendeels afgeleid is uit eerdere tabellen. Aangezien de informatie in deze tabel gebruikt wordt voor een overzicht van de prestatie onderscheiden naar wegbeheerder is een wegvak met meerdere wegbeheerders hier gesplitst. Daarom bevat deze tabel meer records dan de tabel Resultaat PR. De lengte van elk (sub)wegvak is afgeleid uit de koppeling aan het NWB. Het ruimtebeslag is niet gecorrigeerd voor de breedte van de weg.

Veldnaam SleutelID


Provincie ProjectID


WegvakID


WegNr

Wegnummer

WegbeheerSub

Beheerder van de (sub)weg

LengteSubKm PR6

Lengte van de (sub)weg [km] Afstand van de 10-6 PR-contour tot het hart van de weg [m] Oppervlak van de 10-6 PR-contour [km2] Afstand van de 10-7 PR-contour tot het hart van de weg [m] Oppervlak van de 10-7 PR-contour [km2] Afstand van de 10-8 PR-contour tot het hart van de weg [m] Oppervlak van de 10-8 PR-contour [km2] Omschrijving wegvak

Opp6 PR7 Opp7 PR8 Opp8 Omschrijving

Toelichting Tekst is ook opgenomen in de tabel Wegen en Vervoersintensiteit. Verwijst naar het onderliggend rapport. In onderliggend rapport door AVIV toegekend identificatienummer. Nummer van de rijksweg of provinciale weg. R = Rijk P = Provincie G = Gemeente (waterschap)


46

11. VN-stofcategorie De tabel VN-stofcategorie bevat de volgende informatie.

Veldnaam VN-nummer Stofnaam Stofcategorie

Omschrijving Stofnummer volgens regelgeving vervoer Stofnaam Toegekende stofcategorie

Toelichting

Zie beschrijving in bijlage 2.


47

Bijlage 2. Stofcategorieën

GF

Brandbare gassen:

IMDG "flammable gas" ADR/RID klasse 2.2, 2.4; letter F, TF, FTC

Tkrit < 293 > 440 400 - 440 293 - 400

GT

GF GF0 GF1 GF2 GF3

Tkook < 182 > 273 253 - 273 182 - 253

LC50 < 5.104

Toxische gassen:

LC50 Tkrit < 293 > 440 400 - 440 293 - 400

LF

Brandbare vloeistoffen: LF LF1 LF2

LT

< 102 GT0 GT5 GT5 GT5

103 - 104 GT0 GT3 GT4 GT5

104 – 5.104 GT0 GT2 GT3 GT4

Tkook < 182 > 273 253 - 273 182 - 253

103 - 5.103

Tkook > 373 353 - 373 323 - 353 303 - 323 < 303

Tflash < 334 (61 oC)

Tflash > 296 (> 23 0C) < 296 (< 23 0C)

Toxische vloeistoffen:

P20 < 10 10 - 50 50 - 200 200 - 700 > 700

102 - 103 GT0 GT4 GT5 GT5

< 101 LT2 LT3 LT4 LT5 LT6

LC50 < 5.103 LC50 101 - 102 102 - 103 LT1 LT2 LT1 LT3 LT2 LT4 LT3 LT5 LT4

LT1 LT2 LT3

Overige categorieën Gas, vloeistof, vast niet relevant Vast, brandbaar mits niet explosief Vast, vloeibaar, toxisch na contact met water Vast, vloeibaar, brandbaar na contact met water

GNR, LNR, SNR SF STW, LTW SFW, LFW


Categorie definitie en gehanteerde grootheden Gas Vloeistof Vaste stof LC50 Tkrit Tkook P20 Tflash

Tkook < 293 K Tkook > 293 K en Tsmelt < 293 K Tsmelt > 293 K LC50 - ihl - rat - 1 uur [ppm] kritische temperatuur bij atmosferische druk [K] kooktemperatuur bij atmosferische druk [K] dampspanning bij 20 °C [mbar] vlampunt [K]

48


49

Bijlage 3. IPORBM 1. Overzicht Voor evaluatie van de externe veiligheid van het transport van gevaarlijke stoffen is de rekenmethodiek IPORBM ontwikkeld [1]. Hiermee kan het plaatsgebonden risico en groepsrisico veroorzaakt door het transport berekend worden. De rekenmethodiek is opgenomen in het VeVoWeg rapport Handreiking risicobepalingsmethodiek externe veiligheid vervoer gevaarlijke stoffen over de weg [2]. In IPORBM bestaat de systeembeschrijving uit de typering van het traject, de lengte van het traject, en de aantallen transporten per jaar per stofcategorie. De fractie van het transport die overdag plaatsvindt kan worden opgegeven. De bevolkingsdichtheden worden aangegeven in rechthoeken langs de route met een uniforme dichtheid per rechthoek. Zowel de grootte van de rechthoeken, de afstand ten opzichte van de weg, alsmede de dichtheid zijn invoerparameters. Er kan voor de dag en nacht een aanwezigheidsfractie worden opgegeven. De zes weertypes waarvoor de berekening kan worden uitgevoerd liggen vast, er is geen onderscheid naar windrichting. De kans op een bepaald weertype kan voor de dag- en de nachtsituatie worden opgegeven. Voor brandbare stoffen kan een directe en een vertraagde ontstekingskans worden opgegeven voor grote en kleine uitstromingen van gassen en vloeistoffen. Voor de vertraagde ontstekingskans zijn twee berekeningswijzen mogelijk, de gebruiker kan kiezen tussen een kans die wel of niet afhankelijk is van de passagetijd. De ongevalsscenario's en de effectberekeningen zijn niet door de gebruiker te beïnvloeden. Na het invoeren van de basisgegevens en het starten van de berekeningen worden de resultaten gepresenteerd in de vorm van risico-contouren langs de route en fN-curves per kilometer. De fN-curves kunnen tevens voor elke stofcategorie afzonderlijk worden weergegeven.

2. Gebeurtenisbomen Figuur 3.1 toont de gebeurtenisboom voor een ongeval met een druktankwagen geladen met brandbaar tot vloeistof verdicht gas. Voor de berekening van het plaatsgebonden risico wordt verondersteld dat het gas altijd ontsteekt. Voor de berekening van het groepsrisico wordt vertraagde ontsteking gemodelleerd afhankelijk van de omgeving. De kans op vertraagde ontsteking is een functie van het aantal personen binnen de brandbare wolk. Voor een toxisch tot vloeistof verdicht gas wordt dezelfde gebeurtenisboom gebruikt tot en met de tak type uitstroming. Het effect is een toxische gaswolk. Figuur 3.2 toont de gebeurtenisboom voor een ongeval met een atmosferische tankwagen geladen met brandbare vloeistof. De kans op directe ontsteking geldt voor de stofcategorie LF2. Voor de stofcategorie LF1 wordt een 30 maal kleinere waarde gebruikt. Er wordt geen rekening gehouden met vertraagde ontsteking. Het dampgenererend vermogen van de vloeistoffen is gering, zodat er geen brandbare gaswolk van enige omvang zal ontstaan. Voor een toxische vloeistof wordt dezelfde


50

gebeurtenisboom gebruikt tot en met de tak type uitstroming. Het effect is een toxische gaswolk. Voor een vloeistof die zowel brandbaar als toxisch is worden de effecten gecombineerd.

Letsel ongeval

Uitstroming > 100 kg

Relevant

Type uitstroming

Directe ontsteking

Vertraagde ontsteking

0.8

Effect BLEVE

0.35 Instantaan

1.0

Wolkbrand

0.0

Geen

0.2 0.3 0.8

Fakkel

0.65 Continu 2” gat

0.052

1.0

Wolkbrand

0.0

Geen

0.2 8.30 10-8 Autosnelweg

0.7

Geen

0.948

Geen

Figuur 3.1. IPORBM gebeurtenisboom uitstroming brandbaar gas druktankwagen

Letsel ongeval

Uitstroming > 100 kg

Type uitstroming

Directe ontsteking

Vertraagde ontsteking

0.13 0.15 Inhoud

Effect Plasbrand

0.0

Wolkbrand

1.0

Geen

0.87 0.13 0.101

0.60 5.0 m3

Plasbrand 0.0

Wolkbrand

1.0

Geen

0.87 8.30 10-8 Autosnelweg 0.25 0.5 m3 0.899

Geen Geen

Figuur 3.2. IPORBM gebeurtenisboom uitstroming brandbare vloeistof atmosferische tankwagen


51

3. Ongevalsfrequentie en kans op uitstroming IPORBM bevat standaard waarden voor de uitstromingsfrequentie van druk- en atmosferische tankwagens voor drie wegtypen. Deze basisgegevens zijn afgeleid in een studie uitgevoerd in 1994 [3] en samengevat in een handleiding [4]. De uitstromingsfrequentie wordt getoond in tabel 3.1. Door IPORBM wordt de uitstromingsfrequentie voor atmosferische tankwagens gevraagd. De uitstromingsfrequentie voor druktankwagens wordt in IPORBM afgeleid uit de onderlinge verhouding.

Wegtype

Autosnelweg Buiten bebouwde kom Binnen bebouwde kom

Uitstromingsfrequentie [/vtgkm] Druk Atmosferisch 8.38 10-9 4.32 10-9 -8 2.77 10-8 1.22 10 1.24 10-8 3.54 10-9

Tabel 3.1. Uitstromingsfrequentie IPORBM voor verschillende wegtypen In IPORBM wordt de uitstromingsfrequentie gebruikt, omdat de totale (inclusief de ongevallen zonder uitstroming) ongevalsfrequentie van druktankwagens en atmosferische tankwagens niet af te leiden is uit de bestaande ongevallenregistratie. Aangezien de ongevalsfrequentie van tankauto’s niet bekend is, is ook de kans op uitstroming groter dan 100 kg onder de voorwaarde van een ongeval met een tankauto, niet bekend. In de getoonde gebeurtenisbomen is de uitstromingsfrequentie gedefinieerd als het product van een (motorvoertuig)letselongevalsfrequentie en een kans op uitstroming groter dan 100 kg. Deze kans op uitstroming is afgeleid uit het quotient van de uitstromingsfrequentie en de gemiddelde (motorvoertuig)letselongevalsfrequentie. De uitstromingsfrequentie is bepaald uit de casuïstiek, de kans op uitstroming hangt af van welke ongevalsfrequentie wordt gebruikt. Door deze opzet van de gebeurtenisbomen is het mogelijk een locatiespecifieke analyse uit te voeren, op de wijze zoals hierna wordt toegelicht. Bij het uitvoeren van een locatiespecifieke analyse wordt de motorvoertuigletselongevalsfrequentie afgeleid uit de bestaande ongevallenregistratie voor de te analyseren wegvakken. De motorvoertuigletselongevalsfrequentie is hier gedefinieerd als de kans per afgelegde kilometer waarmee een motorvoertuig betrokken raakt bij een letselongeval, waarbij ongevallen met langzaam verkeer niet worden meegeteld. De gevonden waarden voor de wegvakken worden vergeleken met de landelijk gemiddelde waarden in tabel 3.2. De uitstromingsfrequentie voor de wegvakken wordt vervolgens bepaald door de landelijk gemiddelde uitstromingsfrequentie te vermenigvuldigen met de verhouding tussen de locale en landelijk gemiddelde motorvoertuigletselongevalsfrequentie. Bij een locatiespecifieke analyse wordt dus verondersteld dat de uitstromingsfrequentie een lineaire functie is van de letselongevalsfrequentie.


Wegtype

Autosnelweg Buiten bebouwde kom Binnen bebouwde kom

Ongevals frequentie [/vtgkm] 8.30 10-8 3.60 10-7 5.90 10-7

52

Kans op uitstroming > 100 kg Druk 0.052 0.034 0.006

Atmosferisch 0.101 0.077 0.021

Tabel 3.2. Motorvoertuigletselongevalsfrequentie (zonder ongevallen met langzaam verkeer) en kans op uitstroming voor verschillende wegtypen

4. Voorbeeldstoffen In IPORBM zijn standaardscenario’s opgenomen voor de verschillende stofcategorieën. Voor elke stofcategorie zijn de effectberekeningen uitgevoerd voor een voorbeeldstof. De voorbeeldstoffen worden getoond in tabel 3.3.

Hoofdcategorie Brandbare gassen

Toxische gassen

Brandbare vloeistoffen Toxische vloeistoffen

Explosieven

Categorie GF0 GF1 GF2 GF3 GT1 GT2 GT3 GT4 GT5 GT6 GT7 LF1 LF2 LT1 LT2 LT3 LT4 LT5 LT6 EX1 EX2 EX3

VN-nummer 1040 1011 1978 1016 1064 1079 1017 1076 1206 1207 1093 1277 1092 2480

Stofnaam (Niet ingevuld) Ethyleenoxide Butaan Propaan Koolmonoxide Methylmercaptaan Zwaveldioxide Interpolatie GT3 en GT5 Chloor Interpolatie GT5 en GT7 Fosgeen Heptaan Pentaan Acrylnitril Propylamine Acroleïne Methylisocyanaat (Vervoersverbod) (Vervoersverbod) (Niet ingevuld) (Niet ingevuld) (Niet ingevuld)

Tabel 3.3. Voorbeeldstoffen IPORBM

5. Meteorologische omstandigheden De beschouwde weerklassen zijn over Nederland gemiddelde waarden. Er is gebruik gemaakt van een uniform windrooster. Het wegvervoer vindt voor 80% gedurende de dag en voor 20% gedurende de nacht plaats.


Weerklasse (Pasquill-klasse: windsnelheid) B-3.0 D-1.5 D-5.0 D-9.0 E-5.0 F-1.5

Kans dag 0.220 0.122 0.299 0.359 0.000 0.000

53

Kans nacht 0.000 0.149 0.262 0.261 0.112 0.216

Tabel 3.4. IPORBM meteorologische omstandigheden

Referenties 1. AVIV

1997

Handleiding IPO-Risicoberekeningsmethodiek

2. VeVoWeg

1996

Handreiking risicobepalingsmethodiek externe veiligheid vervoer gevaarlijke stoffen over de weg & voorbeeldstudie Deelnota 3 opgesteld door DNV Technica

3. AVIV

1994

Fundamenteel onderzoek naar kanscijfers voor risicoberekeningen bij wegtransport gevaarlijke stoffen Rapport voor ministeries VROM en V&W

4. AVIV

1994

Handleiding risicoberekening wegtransport gevaarlijke stoffen. Bepaling faalkansen Rapport voor ministeries VROM en V&W

Risicoatlas wegtransport gevaarlijke stoffen

Recommend Documents