Rijksvaccinatieprogramma 2012
Rijksvaccinatieprogramma
RVP-richtlijn
Deze richtlijn geeft de kaders voor de medisch-professionele uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Het RVP bevat vaccinaties tegen difterie, kinkhoest, tetanus, poliomyelitis, Hib-ziekte (ziekte veroorzaakt door Haemophilus influenzae type b), hepatitis B, bof, mazelen, rodehond, meningokokken C-ziekten, pneumokokkenziekten en HPV-infectie ter preventie van baarmoederhalskanker. Voor de implementatie van deze RVP-Richtlijnen vindt u informatie in de Uitvoeringsregels RVP 2012 en in de VaccInformatiemap (www.rivm.nl/rvp).
1 Algemeen 1.1 Organisatie De minister van VWS bepaalt de inhoud van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). In opdracht van de minister is het RIVM-Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) verantwoordelijk voor de regie van het programma. Deze regie omvat de richtlijnen van medisch-professionele aard voor de uitvoering, de controle en evaluatie van het vaccinatieprogramma; daarnaast coördineert het RIVM de communicatie over het RVP. De uitvoering van het RVP wordt verzorgd door JGZ-organisaties (GGD’en, zorgorganisaties), kinderartsen en verloskundig hulpverleners, onder verantwoordelijkheid en medisch toezicht van RIVM-Regionale Coördinatie Programma’s (RIVM-RCP’s). RIVM-RCP’s zijn onlangs samengevoegd met de eenheid Inkoop, Opslag en Distributie en nu RCP-IOD genoemd. Het RIVM/RCP-IOD is tevens verantwoordelijk voor de vaccinvoorziening.
Overzicht van vaccinaties in 2012 Geboortejaar
Vaccinaties
2012
HepB-0*, DKTP-Hib-HepB en Pneu
2011 vóór 1-8-2011 2011 vanaf 1-8-2011
DKTP-Hib**, Pneu, BMR en MenC DKTP-Hib-HepB, Pneu, BMR en MenC
2008
DKTP
2003
DTP en BMR
1999***
HPV
* Alleen voor kinderen van HBsAg-positieve moeders ** Vervangen door DKTP-Hib-HepB voor een specifieke groep kinderen die in aanmerking komt voor een HepB-vaccinatie (zie 1.4 en 2.1) Voor asielzoekers gelden aparte regels (zie 1.10) *** Alleen voor meisjes
1.2 Vaccinatieschema in 2012 Zie onderstaande tabel 1.
1.3 Algemene regels voor toedienen van vaccins Alle kinderen woonachtig in Nederland en ingeschreven bij de gemeente komen tot hun 19e verjaardag in aanmerking voor de vaccinaties uit het RVP. Het toedienen van RVP-vaccins is een medische handeling. Hiervoor dient altijd een indicatie gesteld te zijn door een arts. Alle RVP-vaccins moeten in principe volgens het schema worden toegediend zoals in deze RVP-richtlijn is aangegeven. Afwijkingen van het schema en de uitvoeringsregels vereisen de goedkeuring van de medisch adviseur van RIVM-RCP. Het is niet toegestaan het vaccin toe te dienen in afwijkende doseringen of verdunningen en/of vaccins te mengen. Het effect hiervan op de werkzaamheid is onbekend. Het leidt ook niet tot minder bijwerkingen.
1.4 Onvolledig gevaccineerde kinderen
volgens de geldende inhaalschema’s, kosteloos ontvangen in het kader van het RVP. Tot deze leeftijdsgrens is het mogelijk in voorkomende individuele gevallen de vaccinatiestatus te optimaliseren. Het is niet de bedoeling deze kinderen actief te benaderen voor inhaalvaccinaties. Voor inhaalvaccinaties gelden regels zoals aangegeven in tabel 2. Voor het afmaken van onvolledige series zijn de meest recente schema’s van toepassing. Informatie hierover vindt u in de Uitvoeringsregels RVP 2012 (zie www.rivm.nl/rvp). Of u kunt contact opnemen met de medisch adviseur van het RIVM-RCP in uw werkgebied.
1.5 Registratie en verantwoording De vaccinaties worden door de uitvoerende organisatie verantwoord door inzending van de ingevulde oproepkaart naar het RIVM-RCP of registratie via RVP Online. Het RIVM-RCP registreert en beoordeelt de toegediende vaccinaties.
Kinderen die niet of niet volledig zijn gevaccineerd, kunnen tot de leeftijd van 19 jaar de nog noodzakelijke vaccinaties
1 Vaccinatieschema in 2012
2 Regels onvolledig gevaccineerde kinderen
Leeftijd
Vaccinaties
Vaccinatie
Doelgroep
0 maanden (< 48 uur)
HepB-0*
MenC
Kinderen geboren op of na 1 juni 2001
2 maanden
DKTP-Hib-HepB-1 + Pneu-1
BMR-0
Asielzoekerskinderen op de leeftijd van 9 maanden
3 maanden
DKTP-Hib-HepB-2 + Pneu-2
HepB
4 maanden
DKTP-Hib-HepB-3 + Pneu-3
11 maanden**
DKTP-Hib-HepB-4** + Pneu-4
14 maanden
BMR-1 + MenC
4 jaar
DKTP-5
. Alle kinderen geboren op of na 1-8-2011; 1 2. Als het een asielzoekerskind betreft; 3. Kinderen geboren op of na 1 januari 2003, op voorwaarde dat: • tenminste één ouder afkomstig is uit een land waar hepatitis B middel- of hoogendemisch is****,
9 jaar
DTP-6 + BMR-2
12 -13 jaar***
HPV-1*** + HPV-2*** + HPV-3***
*
Alleen voor kinderen van HBsAg-positieve moeders.
** Indien geboren vóór 1-8-2011 DKTP-Hib-4 + Pneu-4 *** Alleen voor meisjes (schema 0-1-6 maanden)
• moeder HBsAg-positief is. 4. Kinderen met het syndroom van Down en geboren op of na 1 januari 2008 Pneu
Kinderen tot de 2e verjaardag
Hib
Kinderen tot de 2e verjaardag
DKTP 4 jaar
lleen toediening indien de volledige basisimmunisatie A DKTP-Hib voor de tweede verjaardag is afgerond óf voor de opbouw van basisimmuniteit.
HPV (alleen meisjes)
Meisjes geboren op of na 1-1-1997, en die nog niet eerder uitgenodigd zijn, of eenmaal opgeroepen en niet verschenen (zie 2.4).
**** Wat betreft de prevalentie van dragerschap gaf de WHO een lijst van landen waar hepatitis B laag-endemisch is, de zogenaamde negatieve
landenlijst: Andorra, Australië, Bahamas, Barbados, België, Bermuda, Canada, Chili, Colombia, Costa Rica, Cuba, Cyprus, Denemarken, Duitsland, El Salvador, Estland, Finland, Frankrijk, Hongarije, Ierland, Luxemburg, Mexico, Monaco, Nederland, Nicaragua, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Oostenrijk, Paraguay, Peru, San Marino, Sri Lanka, Slowakije, Tsjechië, Uruguay, IJsland, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten, Zweden en Zwitserland. Hoewel de epidemiologische situatie door het hepatitis B-vaccinatiebeleid in veel landen veranderd is en de WHO geen actualisering van de landenlijst meer publiceert, blijft de ‘oude’ landenlijst een bruikbare indicatie geven voor bepaling van de doelgroep voor hepatitis B-vaccinatie. Rijksvaccinatieprogramma 2012 | 2
1.6 Financiële regels
1.10 Asielzoekerskinderen
De kosten van de uitvoering van het RVP komen ten laste van de AWBZ en de rijksbegroting. De RIVM-RCP’s ontvangen een bedrag per toegediende vaccinatie. De RIVM-RCP’s dragen zorg voor de doorbetaling van de ter beschikking gestelde gelden aan de uitvoerende organisaties volgens landelijke richtlijnen. Voor vaccinaties die in het kader van het RVP zijn uitgevoerd door de JGZ-organisaties (GGD, zorgorganisaties), verloskundig hulpverlener en ziekenhuizen betalen de ouders geen bijdrage. Als ouders kiezen voor een ander vaccin dan het vaccin dat door RIVM-RCP ter beschikking is gesteld, vervalt het recht op kosteloze verstrekking. Zij kunnen zich met hun wensen tot de huisarts wenden.
Voor asielzoekerskinderen gelden aparte regels, met name met betrekking tot HepB, BMR-0, HPV, (inhaal)schema’s en de leeftijd voor actieve vaccinaties tot 19 jaar. Deze zijn te vinden in de Uitvoeringsregels RVP 2012. Asielzoekers kunnen geen aanpsraak maken op voorzieningen krachtens de AWBZ. Kosten voor vaccinaties van deze doelgroep worden gedekt door de regeling ziektekosten asielzoekers (RZA).
1.7 Tijdigheid vaccinaties Het is van groot belang de vaccinaties volgens het geldende schema te geven. Wanneer het tijdstip uit het schema niet mogelijk is, geldt de vuistregel dat eerste vaccinaties beter vroeger dan later gegeven worden. Dit geldt in het bijzonder voor: - de eerste DKTP-Hib-HepB vanwege het risico op kinkhoest, - HepB-0 binnen 48 uur na de geboorte bij kinderen van moeders die drager zijn van het hepatitis B-virus vanwege de besmettingsrisico’s, - BMR-1 rond de leeftijd van 14 maanden vanwege onverhoopte mazelenepidemieën, en - HPV vanwege het completeren van de serie ruim voor de aanvang van seksuele activiteiten.
1.8 Vaccindistributie Het RIVM is verantwoordelijk voor de vaccinvoorziening. De RIVM-RCP’s bevoorraden de uitvoerende instellingen periodiek volgens een afgesproken systematiek, houden toezicht op de distributie en het gebruik van de vaccins. Vaccins worden verstrekt onder voorwaarde dat deze worden gebruikt voor de uitvoering van het RVP of, in bijzondere omstandigheden, volgens richtlijnen gegeven door of namens de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
1.9 Vaccinbeheer De RIVM-RCP’s leveren de vaccins aan de uitvoerende instellingen. Vaccins worden opgeslagen en beheerd conform de geldende Cold Chain-richtlijn van het RIVM-RCP (zie website www.rivm.nl/rvp). Bij vaccinincidenten (bijvoorbeeld te warm/koud bewaard vaccin) dient men altijd contact op te nemen met de RIVM-RCP’s.
2 Toelichting op vaccins en vaccinaties 2.1 Zuigelingen DKTP (tegen difterie – kinkhoest - tetanus - poliomyelitis) – Hib (tegen ziekte veroorzaakt door Haemophilus influenzae type b) – HepB (tegen hepatitis B)# Zuigelingen krijgen de DKTP-Hib-HepB-vaccinatie op de leeftijd van respectievelijk 2, 3 en 4 maanden. Tussen de eerste drie vaccinaties moet een periode van 4 weken zitten. De vierde DKTP-Hib-HepB-vaccinatie krijgen kinderen volgens schema op de leeftijd van 11 maanden. HepB-0 (tegen hepatitis B) Deze vaccinatie is voor kinderen van HBsAg-positieve moeders (draagsters van het hepatitis B-virus). De verloskundig hulpverlener dient het hepatitis B-vaccin binnen 48 uur na de geboorte toe, liefst direct na het toedienen van de hepatitis B-immunoglobuline, maar in een ander ledemaat. Deze tijdigheid is noodzakelijk, omdat het hier postexpositieprofylaxe betreft. Het RIVM-RCP verstrekt het vaccin. Bij deze kinderen wordt de serie HepB-vaccinaties waarmee direct na de geboorte is begonnen, afgemaakt met het DKTP-Hib-HepB-combinatievaccin volgens het schema en de richtlijnen zoals hierboven vermeld. Omdat het hier postexpositieprofylaxe betreft, dient het schema van 0, 2, 3, 4 en 11 maanden bij deze kinderen strikt gevolgd te worden. Zo wordt voorkomen dat het kind besmet raakt en zelf ook drager wordt. Voor onvolledig gevaccineerde kinderen die al vóór 2012 geïndiceerd waren voor HepB-vaccinatie, is ook los HepB-vaccin beschikbaar. Pneu (tegen pneumokokkenziekte) Op de leeftijd van 2, 3, 4, en 11 maanden krijgen kinderen
# Kinderen geboren vóór 1-8-2011 krijgen DKTP-Hib in 2012, tenzij er een indicatie is voor hepatitis B. In het RVP wordt in principe het DKTP-Hib-HepB-combinatievaccin gebruikt. Voor reeds DKTP-gevaccineerde kinderen die op latere leeftijd Nederland zijn binnengekomen maar formeel aanspraak hebben op Hib-vaccinatie (tot de 2e verjaardag), is separaat Hib-vaccin beschikbaar. Vanaf de leeftijd van 1 jaar volstaat één dosis. Als zij ook aanvullend tegen DKTP moeten worden gevaccineerd, is hiervoor na een eerste dosis met DKTP-Hib, DKTPvaccin beschikbaar. Kinderen geboren vóór 1-8-2011 krijgen in 2012 op 11 maanden DKTP-Hib-4. Rijksvaccinatieprogramma 2012 | 3
een pneumokokkenvaccinatie. De Pneu-vaccinatie wordt simultaan (op dezelfde dag) met de DKTP-Hib of de DKTP-Hib-HepB-vaccinatie gegeven, maar in een ander ledemaat. Voor kinderen geboren vóór 1-8-2011 geldt in 2012 dat de Pneu-4 nog wordt gecombineerd met DKTP-Hib-4. BMR (tegen bof - mazelen - rodehond) Op de leeftijd van 14 maanden krijgen kinderen de eerste BMR-vaccinatie. Deze vaccinatie wordt simultaan (op dezelfde dag) met de MenC-vaccinatie toegediend, maar in een ander ledemaat. Een asielzoekerskind krijgt de eerste (extra) vaccinatie op de leeftijd van 9 maanden (BMR-0). MenC (tegen meningokokken C-ziekte) Op de leeftijd van 14 maanden krijgen kinderen de MenC-vaccinatie. Deze vaccinatie wordt simultaan (op dezelfde dag) met de BMR-vaccinatie toegediend, maar in een ander ledemaat.
2.2 Kleuters DKTP (Difterie - Kinkhoest - Tetanus - Poliomyelitis) De in 2008 geboren kinderen worden in 2012 gerevaccineerd met DKTP-vaccin voor 4-jarigen.
2.3 Schoolkinderen DTP (tegen difterie - tetanus - poliomyelitis) Kinderen geboren in 2003 krijgen in 2012 een revaccinatie met DTP-vaccin. Toediening van de DTP-vaccinatie gebeurt simultaan (op dezelfde dag) met de BMRvaccinatie, maar in een ander ledemaat. BMR (tegen bof - mazelen - rodehond) Kinderen geboren in 2003 krijgen in 2012 de tweede BMR-vaccinatie. Toediening van de BMR-vaccinatie gebeurt simultaan (op dezelfde dag) met de DTPvaccinatie, maar in een ander ledemaat.
2.4 Adolescente meisjes HPV (tegen infectie door humaan papillomavirus ter preventie van baarmoederhalskanker) In 2012 worden HPV-vaccinaties aangeboden aan: - meisjes die geboren zijn in 1999 (geboortecohort 1999); - meisjes geboren in 1997 of 1998 die in 2011 opgeroepen zijn voor de HPV-vaccinaties in het kader van het RVP, en die slechts een of twee vaccinaties hebben gekregen in 2011 (rappel om hun vaccinatieserie nog te completeren. Stelregel is hierbij: na oproep en niet verschijnen nog eenmaal een rappel). - vestigers: meisjes geboren in 1997 en 1998 die in 2011 nog niet zijn opgeroepen of eenmaal zijn opgeroepen en niet verschenen.
De volledige serie van drie HPV-vaccinaties voor deze meisjes moet in 2012 worden afgerond. De eerste twee vaccinaties worden met een maand interval aangeboden, de derde vaccinatie volgt ongeveer een half jaar na de eerste vaccinatie.
3 Simultane vaccinaties en registratie van partijnummers Simultane vaccinaties zijn vaccinaties die op dezelfde dag worden toegediend, meestal gelijktijdig, maar in principe binnen 24 uur na elkaar. Deze vaccinaties worden meestal toegediend in verschillende ledematen. Van elke gevaccineerde zuigeling, kleuter en schoolkind moet bekend zijn welk vaccin in welke ledemaat is toegediend. Dit is nodig voor de herkenning en duiding van (mogelijke) lokale bijwerkingen. Daarnaast dienen ook de partijnummers van de toegediende vaccins geregistreerd te worden, zodat deze zo nodig te herleiden zijn naar individuele kinderen.
4 Bijwerkingen Na vaccinaties kunnen bijwerkingen optreden. Meestal gaat het om niet ernstige, voorbijgaande verschijnselen. Voor een goede veiligheidsbewaking is melding van bijwerkingen van groot belang. Op grond van de Geneesmiddelenwet moeten beroepsbeoefenaren vermoede ernstige bijwerkingen van geneesmiddelen (vaccins vallen hieronder) melden. Dit omvat iedere vermoede bijwerking die leidt tot “overlijden, blijvende invaliditeit, ziekenhuisopname of verlenging hiervan of aangeboren afwijking, alsmede elke vermoedelijke overdracht via een geneesmiddel van infecties veroorzakenden agentia”. Er wordt verder dringend verzocht elke onverwachte of onrust veroorzakende (mogelijke) bijwerking te melden, en alles wat u verder van belang vindt om te melden. Zorgprofessionals kunnen bijwerkingen telefonisch of digitaal melden aan Lareb, het Nederlands Bijwerkingen Centrum, onder vermelding van het partijnummer van het betreffende vaccin: tel. 073 - 64 69 703, digitaal op e-mail
[email protected] of www.lareb.nl. Ook ouders kunnen direct melden, uitsluitend digitaal. Andere communicatie over veiligheid van vaccinaties kan per e-mail:
[email protected].
Rijksvaccinatieprogramma 2012 | 4
5 Informatie over het Rijksvaccinatieprogramma Voor informatie over het Rijksvaccinatieprogramma, over de wijze van uitvoering en voor consultatie over individuele kinderen kunt u zich wenden tot het RIVM-RCP in uw werkgebied. Voor achtergrondinformatie over het Rijksvaccinatieprogramma kunt u terecht op de website voor RVP-professionals (www.rivm.nl/rvp). Hier treft u praktische informatie over de uitvoering van het RVP: uitvoeringsregels 2012, de VaccInformatiemap en Cold Chain-richtlijn voor uitvoerende instellingen.
Deze RVP-richtlijn kunt u downloaden van de website www.rivm.nl/rvp onder het kopje ‘Uitvoering’ of aanvragen bij het RIVM-RCP in uw werkgebied. Deze jaarlijkse RVP-richtlijn is toegezonden aan JGZ-organisaties (GGD’en, CJG’s en zorgorganisaties), kinderartsen, huisartsen, en verloskundig hulpverleners. Informatie over het RVP voor algemeen publiek is te vinden op www.rivm.nl/rijksvaccinatieprogramma.
Dr. M.A.E. Conyn-van Spaendonck, arts-epidemioloog RVP Programmamanager Centrum Infectieziektebestrijding Bilthoven, december 2011
Naam
Werkgebied
tel.
e-mail
RIVM-RCP Noord
Groningen / Friesland / Drenthe
050-368 6350
[email protected]
RIVM-RCP Oost
Overijssel / Gelderland / Flevoland
0570-661 520
[email protected]
RIVM-RCP Midden-West
Utrecht / Noord-Holland
0346-550 040
[email protected]
RIVM-RCP Zuid-West
Zuid-Holland
079-341 8238
[email protected]
RIVM-RCP Zuid
Zeeland / Noord-Brabant / Limburg
040-232 9111
[email protected]
Rijksvaccinatieprogramma 2012 | 5
Dit is een uitgave van: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Postbus 1 | 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl/rijksvaccinatieprogramma
003380
december 2011
