RIEC-LIEC VAN CHINESE BEAUTYSALONS TIPS VOOR HET BESTUURLIJK CONTROLEREN

Tips voor het bestuurlijk controleren van Chinese beautysalons

RIEC-LIEC

TIPS VOOR HET BESTUURLIJK CONTROLEREN

VAN CHINESE BEAUTYSALONS

Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC)

Landelijk Informatie en Expertise Centrum (LIEC) Jaarverslag RIEC/LIEC 2011

1


Inhoudsopgave

2

Doel van deze handreiking Misstanden binnen Chinese beautysalons Tips: vóór de bestuurlijke controle Tips voor het samenstellen van en werken binnen een controleteam Tips voor tools Tips voor deskresearch Tips voor voorbereidende acties Tips voor het werken met tolken Tips: tijdens de bestuurlijke controle Tips voor een goede start van de bestuurlijke controle Tips voor het spreken met Chinese betrokkenen Tips voor het detecteren van illegale prostitutie Tips voor het registreren van relevante gegevens Tips: na de bestuurlijke controle Tips voor opvolgende acties

3 4 5 5 5 6 7 7 8 8 8 9 10 11 11

Bijlage I: indicatoren illegale prostitutie in Chinese beautysalons Bijlage II: I ndicatoren mensenhandel in Chinese Beautysalons Bijlage III: Handelingsperspectief Chinese massagesalon

12 13 14

Jaarverslag RIEC/LIEC 2011


Doel van deze handreiking Deze handreiking geeft tips aan ketenpartners, zoals RIEC’s, gemeenten, politie, Belastingdienst, IND, Inspectie SZW, die in groter of kleiner verband bestuurlijke controles binnen Chinese beautysalons willen uitvoeren om misstanden als illegale arbeid, illegaal verblijf, illegale prostitutie en uitbuiting te detecteren en daarop actie willen ondernemen. Met dit soort controles is veel ervaring opgedaan in onder meer de gemeenten Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. In deze handreiking wordt de aldaar opgedane ervaring gedeeld als voorbeeld voor ketenpartners die bestuurlijke controles binnen Chinese beautysalons willen uitvoeren. In de bijlagen is een interventiematrix opgenomen met daarin de bestuurlijke bevoegdheden van ketenpartners die kunnen deelnemen aan bestuurlijke controles binnen Chinese beautysalons. Verder worden in de bijlagen indicatoren vermeld voor illegale prostitutie en mensenhandel binnen Chinese beautysalons. Voor een checklist en draaiboek voor bestuurlijke controles, vragenlijsten gericht op werkgevers, werknemers en klanten van Chinese beautysalons, een brief voor een bestuurlijke waarschuwing, een sluitingsbevel, jurisprudentie en een wetenschappelijke publicatie over een fenomeenonderzoek naar de Chinese beautybranche kan contact worden opgenomen met het Landelijk Informatie en Expertise Centrum (LIEC) via telefoonnummer 088 699 1106 of e-mailadres [email protected]. Organisaties die inhoudelijke informatie willen ontvangen omtrent bestuurlijke controles binnen Chinese beautysalons, kunnen ook contact opnemen met de gemeente Amsterdam, via het Van Traa-team (020) 552 2140 of het Coördinatieteam Wallen (020) 256 4740 en met de gemeente Den Haag via de afdeling Openbare Orde en Veiligheid (070) 353 3321.


3


Misstanden binnen Chinese beautysalons Vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw is een sterke toename van het aantal Chinese beautysalons in Nederland zichtbaar. Op basis van het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is gebleken dat er eind 2009 tenminste 98 Chinese beautysalons in Nederland waren. In ruim de helft van deze salons werden massagebehandelingen gegeven. Het aantal Chinese beautysalons lijkt de afgelopen jaren sterk in aantal gestegen te zijn. De meeste beautysalons bevinden zich in de Randstad, met name in Den Haag en Amsterdam. De laatste gemeente heeft dan ook in een aantal delen van de stad het aantal massagesalons bevroren door het bestemmingsplan binnen een aantal stadsdelen aan te passen. De markt van Chinese beautysalons, de zogenaamde Chinese beautybranche, is sterk in beweging; de salons komen en gaan en wisselen regelmatig van eigenaar en rechtsvorm. Ook de werknemers in deze branche, de masseuses, veranderen regelmatig van werkplek. Er zijn aanwijzingen dat een toenemend aantal Chinese beautysalons zich buiten de Randstad zal vestigen. Uit het onderzoek De positie van Chinese masseuses in de Chinese Beautybranche in Nederland1 komt naar voren dat masseuses dikwijls onder slechte arbeidsomstandigheden werken. Regelmatig maken zij, soms zeven dagen in de week, lange werkdagen van tenminste 9 tot 12 uur. Ondanks de relatief hoge uurlonen - ongeveer 8 euro voor illegaal in Nederland verblijvende werknemers en 12 tot 14 euro voor legaal in Nederland verblijvende werknemers - verdienen zij nauwelijks geld. Dat komt doordat de masseuses alleen worden uitbetaald voor de uren dat zij een klant bedienen. Verder zijn zij afhankelijk van de fooien die klanten geven. Dit heeft tot gevolg dat de inkomsten meestal niet hoger zijn dan 10 tot 80 euro per dag. Op maandbasis bedragen de inkomsten regelmatig slechts tussen de 200 en 700 euro.

dan wel gebukt gaan onder een hoge schuldenlast. De sterk hiërarchische en patriarchale Chinese verwantschaps- en familierelaties, die zijn gebaseerd op loyaliteit en het voorkomen van gezichtsverlies, in combinatie met illegaliteit op de Nederlandse arbeidsmarkt en een hoge schuldenlast, kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op uitbuiting in de Chinese beautybranche en het ontstaan van een meerzijdige afhankelijkheid van hun werkgevers. Ook Chinese vrouwen die legaal in Nederland verblijven, kunnen onder slechte arbeidsomstandigheden in de massagesalons werken. Dit geldt met name voor de vrouwen met een afhankelijke verblijfsvergunning voor verblijf bij echtgenoot of partner. Mogelijk is er binnen de Chinese beautybranche sprake van een verschuiving van illegaal in Nederland verblijvende vrouwen naar vrouwen met een legale verblijfsstatus. Waar naar Nederlandse maatstaven gesproken kan worden van uitbuiting, hebben Chinese masseuses lang niet altijd het gevoel dat zij worden uitgebuit. Dit heeft vooral te maken heeft met de arbeidsomstandigheden die zij in China gewend zijn. In Nederland zijn de arbeidsomstandigheden vaak relatief beter. Dat betekent overigens niet dat de masseuses tevreden zijn over de arbeidscondities in Nederland. Zij geven aan het werk niet te willen doen als zij andere opties hadden. Ondanks de moeilijke situatie geven de meeste vrouwen er de voorkeur aan om in Nederland te blijven omdat zij van mening zijn dat de situatie altijd nog beter is dan in China. Terugkeer naar China zou bovendien het verlies van guanxi (sociaal kapitaal) en mianzi (gezichtsverlies) tot gevolg kunnen hebben. Het redden van hun gezicht, en hiermee de eer van de familie, vormt een hoge prioriteit voor de vrouwen. Deze prioriteit verplicht de vrouwen ertoe om zich niet te verzetten tegen de situatie waarin zij verkeren of om hun werkgever niet aan te geven in het geval van uitbuiting.

Andere aanwijzingen voor slechte arbeidsomstandigheden waaronder Chinese masseuses in Chinese beautysalons in Nederland werken zijn het ontbreken van (part time) arbeidscontracten met daarin duidelijke afspraken over het soort dienstverlening en het aanbieden van onveilige seks. In dergelijke gevallen kan sprake zijn van uitbuiting door de werkgever. Dit geldt zowel voor werkgevers binnen de reguliere Chinese massagesalons als voor werkgevers binnen de Chinese massagesalons waar seksuele dienstverlening mogelijk is. Chinese masseuses werken niet alleen vaak onder slechte arbeidsomstandigheden, maar bevinden zich dikwijls in situaties waarin zij afhankelijk zijn van hun werkgever. Dit geldt voor vrouwen die gesmokkeld zijn, illegaal in Nederland verblijven, de Nederlandse en/ of Engelse taal niet machtig zijn, worden gehuisvest door de werkgever 1. Bottenberg, M en M.P.C. Janssen (2012), De positie van Chinese masseuses in de Chinese beautybranche in Nederland, Woerden/ Amsterdam: DNR/ UvA.

4



Tips: vóór de bestuurlijke controle Tips voor het samenstellen van en werken binnen een controleteam • Bedenk welke ketenpartners gezien hun bevoegdheden een rol kunnen hebben in de uitvoering van de bestuurlijke controle en benader deze. Gebruik hiervoor eventueel het Handelingsperspectief Chinese Massagesalons in Bijlage III. • Zorg dat binnen het controleteam voldoende mankracht (controleurs en ondersteuning) aanwezig is. Zo is het bijvoorbeeld aan te raden om personeel te hebben dat direct bij binnenkomst in de beautysalon een massagekamer onder controle kan nemen, zodat de aldaar aanwezige masseuses en klanten op die plek blijven en niet allemaal door elkaar gaan lopen. Houd de controleteams tegelijkertijd zo klein mogelijk. Kleinere controleteams opereren dikwijls effectiever. • Wijs binnen het controleteam een pandcoördinator aan die de verantwoordelijkheid heeft voor het verloop van de bestuurlijke controle in de Chinese beautysalon. Als meerdere Chinese beautysalons bestuurlijk worden gecontroleerd en er dus meerdere controleteams zijn, wijs dan per controleteam een pandcoördinator aan. • Als meerdere Chinese beautysalons bestuurlijk worden gecontroleerd en er dus meerdere controleteams zijn, wijs dan ook per deelnemende organisatie één contactpersoon aan. Richt voor de contactpersonen één centraal lokaal punt in van waaruit zij met alle teams in verbinding staan. Deze contactpersonen hebben het overzicht en komen bij de debriefing samen om de resultaten te bespreken. Belangrijk is dat de bevindingen uit de debriefing worden teruggekoppeld naar degenen die de bestuurlijke controles hebben uitgevoerd. • Spreek af welke organisaties binnen de controleteams welk type betrokkene binnen de Chinese beautysalon(s) horen. De Belastingdienst heeft bijvoorbeeld het meeste belang bij het horen van werkgevers, terwijl de Inspectie SZW de werknemers en klanten bijvoorbeeld goed zou kunnen horen. Maak afspraken over de uitwisseling van de van de verkregen informatie.


Tips voor tools • Maak voorafgaand aan de bestuurlijke controle in overeenstemming met alle betrokken organisaties per te controleren beautysalon een draaiboek en leg daarin vast welke rol en bevoegdheden de verschillende ketenpartners hebben tijdens de controle en wie de leiding heeft. Een Handelingsperspectief Chinese massagesalons, waarin de bevoegdheden van verschillende organisaties staan vermeld, is opgenomen in Bijlage III. Besteed in het draaiboek ook aandacht aan de pers. Duidelijk moet zijn wie voor de bestuurlijke controle de centrale contactpersoon richting de pers is en wie de persvoorlichters van de bij de bestuurlijke controle betrokken organisaties zijn. De laatsten moeten teksten voor de media voorafgaande aan de publicatie hebben gezien. Ook moet duidelijk zijn hoe moet worden omgegaan met pers die onverwacht tijdens de controle op locatie verschijnt. Een voorbeeld draaiboek is op te vragen bij het LIEC. • Maak voorafgaand aan de bestuurlijke controle een checklist waarop de pandcoördinator alle relevante informatie kan noteren en ook de bevindingen van de overige ketenpartners kan bijhouden (zie hoofdstuk Tips: Tijdens de bestuurlijke controle, onder het kopje Tips voor het registreren van relevante informatie). • Maak voorafgaand aan de bestuurlijke controle vragenlijsten voor werkgevers, werknemers en klanten. Vraag hiervoor input van de betrokken organisaties bij de bestuurlijke controle. Zorg dat de vragenlijsten ter plekke eenvoudig ingevuld kunnen worden. Een goede vormgeving van de vragenlijsten helpt hierbij en ook kan ervoor worden gekozen om één controleur de vragen te laten stellen en een andere de antwoorden te laten opschrijven. Zet de vragen eventueel om in trefwoorden, zodat vragen niet opgelezen worden. Het is belangrijk dat de gesprekken met betrokkenen op natuurlijke wijze worden gevoerd. Dit vereist dat de controleurs de vragenlijsten goed beheersen. • Maak eventueel gebruik van een door de gemeente Den Haag ontwikkelde checklist en draaiboek en door de Belastingdienst Amsterdam ontwikkelde vragenlijsten voor werkgevers, werknemers en klanten. Deze producten zijn op te vragen bij het LIEC. Organisaties die inhoudelijke informatie willen hebben omtrent bestuurlijke controles binnen Chinese beautysalons kunnen ook contact opnemen met de gemeente Amsterdam of de gemeente Den Haag. Voor de contactgegevens zie pagina 4.

5


Tips voor deskresearch •D oe voorafgaande aan de bestuurlijke controle deskresearch en leg in ieder geval het volgende vast: ° welke Chinese beautysalons in de te controleren gemeente gevestigd zijn; elke bestemmingen de beautysalons hebben; °w elke indeling de beautysalons hebben (door plattegronden op °w te vragen); ie de pandeigenaren zijn; °w f er eerder handhavingsacties in de beautysalons zijn geweest; °o f er eerder bestuurlijke maatregelen of bestuurlijke boetes zijn °o opgelegd aan de beautysalons; ie de eigenaren en beheerders zijn van de beautysalons; °w

de hoofdvestiging te worden opgevraagd in verband met het achterhalen van de eigenaar(s)/ venno(o)t(en)/ bestuurder(s). ° Betrek ook ketenpartners – voor zover dit onder het RIEC convenant mogelijk is – bij het verrijken van de informatiepositie over de te controleren Chinese beautysalons in de gemeente. Het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is niet volledig aangezien niet elke Chinese beautysalon hierin staat ingeschreven. Ook bijvoorbeeld de Inspectie SZW, de Belastingdienst, wijkagenten en reguliere (gemeentelijke) buitendienstinspecteurs (die visuele inventarisaties maken) hebben veelal inzicht in de aanwezige Chinese beautysalons in de gemeente. Verder kan het beeld van in de gemeente aanwezige beautysalons worden aangevuld met een zoekslag op het internet. ° Het RIEC kan een rol spelen bij de informatiedeling (centrale verzameling, veredeling en analyse).

f de eigenaren eerder beautysalons hebben gehad; °o f de eigenaren en beheerders antecedenten hebben; °o elke werknemers in de beautysalons werkzaam zijn; °w ° v oor welke werknemers een tewerkstellingsvergunning is afgegeven; elke verblijfsstatus en arbeidsmarktaantekening de °w werknemers hebben. • Mogelijke bronnen zijn: gemeentelijke Basisadministratie, gemeentelijke afdeling Bouwen en Wonen (voor bestemmingsplannen en plattegronden van panden) Kamer van Koophandel, UWV, Belastingdienst, Inspectie SZW, IND, etc. • Een belangrijke bron voor het in beeld brengen van de Chinese beautysalons in de gemeente is het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Hierin kan worden gezocht op de branchecodes 9604 (sauna’s, solaria, baden en dergelijke) en 9609 (overige dienstverlening waaronder escortservice, bordelen, prostituees en seksclubs, maar ook dierenasiels en schoenpoetsers). Binnen deze branchecodes kan op landscodering en bedrijfsomschrijving/ activiteiten (massage, prostitutie (“pros”) en erotiek (“eroti”)) worden gezocht. Interessante gegevens om op te vragen zijn tenminste de volgende: dres vestiging; °a atum vestiging; °d ° datum voortzetting; igenaar(s)/ venno(o)t(en)/ bestuurder(s). °e ° Wanneer nevenvestigingen worden opgevraagd, dient ook

6



Tips voor voorbereidende acties

Tips voor het werken met tolken

• Controleer een uur van te voren of de te controleren Chinese beautysalons open zijn. • Laat enkele controleurs voorafgaande aan de bestuurlijke controle als ‘voorloper’ naar de beautysalon gaan om een beeld van de situatie te krijgen.

• Werk met beëdigde tolken. Deze staan ingeschreven in het register van het Bureau beëdigde tolken en vertalers. Het register is te raadplegen via de website bureaubtv.nl. • Huur voor elk te controleren pand tenminste één tolk in. Als één tolk per te controleren pand wordt ingehuurd, koppel deze dan aan de pandcoördinator. Een andere optie is elke organisatie door een eigen tolk te laten begeleiden. Zo hoeven organisaties niet op elkaar te wachten om aangetroffen personen in de Chinese beautysalons te horen en kan een tolk letten op signalen die voor de specifieke organisatie belangrijk zijn.

• Laat de gemeente voorafgaande aan de bestuurlijke controle een extra controle uitvoeren om alvast een beeld te krijgen van de inrichting van het pand, inclusief plekken waar mensen zich zouden kunnen verstoppen en via welke zij zouden kunnen vluchten. • Enkele dagen voorafgaande aan de bestuurlijke controle meer surveilleren in de buurt van de te controleren Chinese Beautysalons om een beeld van de situatie te krijgen.

• Probeer voordat de tolken worden ingehuurd te achterhalen welk Chinees dialect door de werkgever en werknemers wordt gesproken. Kies tolken die het dialect in kwestie beheersen, dit is niet vanzelfsprekend het geval. • Omdat zich onder de werknemers in de Chinese beautysalons slachtoffers van mensenhandel zouden kunnen bevinden, verdient het de voorkeur om richting de werknemers met vrouwelijke Chinese tolken van Nederlandse afkomst te werken.2 • Houd voorafgaande aan de controle een aparte briefing met de tolken. Maak goede afspraken over de werkwijze tijdens de bevraging van Chinese werkgevers werknemers en klanten. Denk hierbij aan het volgende: ° Laat de tolk weten dat hij/ zij ervoor moet zorgen dat de te horen betrokkenen vertrouwen in hem/ haar hebben. Dit vereist een uiterst professionele opstelling (bijvoorbeeld niet lachen). ° Spreek af dat bij binnenkomst in de beautysalon aan de te horen betrokkenen duidelijk wordt gemaakt dat de tolk uitsluitend als communicatiemiddel fungeert en onafhankelijk werkt van de controlerende organisaties. ° Spreek af dat de controleurs de regie in het gesprek hebben, maar dat een meedenkende rol van de tolk wordt gewenst. Omdat de controleurs de betrokkenen niet kunnen verstaan, zijn aarzelingen en non-verbale communicatie voor hen lastig in te schatten. Details kunnen eenvoudig worden gemist. Een tolk moet dus niet alleen als doorgeefluik deelnemen aan het verhoor, maar kan bijvoorbeeld ook aangeven dat doorgevraagd moet worden. ° Spreek af dat de controleurs in contact moeten zijn met de te horen betrokkenen in de Chinese beautysalon(s) als zij hen vragen stellen of antwoorden van hen krijgen. Voorkom dat de controleurs en tolken met elkaar in gesprek zijn. ° Bespreek welke houding de tolken richting werkgevers, werknemers en klanten moeten aannemen. Het kan van belang zijn rekening te houden met de positie van de verschillende betrokkenen. ° Spreek af dat tolken het kenbaar maken als ze één van de te horen betrokkenen direct of indirect kennen. Omdat de Chinese gemeenschap klein is, is de kans dat een tolk een werkgever, medewerker of klant van de Chinese beautysalon (in)direct kent niet uit te sluiten. Schakel in dergelijke gevallen als dit mogelijk is een andere tolk in.

2. Verslag Conferentie BlinN over Chinese slachtoffers van mensenhandel, Den Haag: 17 september 2009.


7


Tips: tijdens de bestuurlijke controle Tips voor een goede start van de bestuurlijke controle

Tips voor het spreken met Chinese betrokkenen

•S tart met een briefing voor de controleurs van alle deelnemende organisaties. Dit biedt een gezamenlijk startpunt. Als meerdere Chinese beautysalons bestuurlijk worden gecontroleerd, is het verstandig per controleteam een deelbriefing te geven. Zo zijn per team de afspraken die voor de verschillende beautysalons gelden duidelijk. Bespreek tijdens de (deel)briefing de taakverdeling, welke stappen zullen worden gezet en welke organisatie welke bevoegdheden heeft. Geef duidelijk aan wie de contactpersonen per deelnemende organisatie zijn. Bespreek verder eventuele laatste ontwikkelingen en knelpunten.

• Er is geen standaard richtlijn te geven over hoe om te gaan met Chinese werkgevers, werknemers en klanten van Chinese beautysalons tijdens een bestuurlijke controle. De combinatie van cultuur- en persoonsgebonden factoren zorgen ervoor dat het lastig is om te generaliseren. Dit in het achterhoofd houdende, kunnen de volgende tips worden gegeven.

•S tuur eventueel voordat de controleteams vertrekken enkele controleurs als ‘voorloper’ naar de te controleren Chinese beautysalon(s). Laat hen vlak voordat het controleteam arriveert een gesprekje voeren aan de balie of een voetmassage ondergaan. De voorlopers kunnen op deze manier in beeld krijgen wie op dat moment in de beautysalon(s) werkzaam. Dit is soms minder eenvoudig wanneer een controleteam arriveert, omdat werknemers dan weleens willen vluchten. Door een voetmassagebehandeling te nemen, kunnen de voorlopers langere tijd in de beautysalon blijven en een betere indruk krijgen van wat er gaande is. Mogelijke illegale seksuele handelingen zullen met deze werkwijze overigens waarschijnlijk niet worden ontdekt. • Vertrek per controleteam naar de te controleren Chinese beautysalon als meerdere beautysalons worden gecontroleerd. Zo is inzichtelijk welke controleurs tot welke bestuurlijke controleteams behoren. Houd hierbij in de gaten dat de controleteams de verschillende Chinese beautysalons tegelijkertijd binnentreden. Dit om te voorkomen dat andere beautysalons op de hoogte worden gesteld van de bestuurlijke controles. • Zorg dat bij het binnentreden van de te controleren Chinese beautysalon tenminste één tolk aanwezig is. Er wordt bij binnenkomst vaak door aanwezigen in de beautysalon geschreeuwd om de masseuses te waarschuwen. Door de aanwezigheid van een tolk weet de controleur wat er gezegd is en kunnen de eventuele misstanden sneller en gerichter worden geconstateerd. Tevens kan deze informatie in het bestuurlijk proces-verbaal worden opgenomen. • De controleurs tonen direct na binnentreden in de Chinese beautysalon hun identiteitsbewijs en leggen de aanwezigen uit wat de controle inhoudt en wat de te nemen stappen zullen zijn. Tevens leggen zij de onafhankelijke positie van de tolk(en) uit. • De controleurs laten eventuele klanten die nog op de massagetafel liggen zich eerst aankleden voordat zij vragen moeten beantwoorden.

8

• Met de juiste toenadering zijn Chinezen niet per se gesloten. Vanzelfsprekend moeten de controleurs de betrokkenen fatsoenlijk en met respect benaderen; zij moeten zich netjes gedragen, geen harde stem opzetten, rustig en vriendelijk blijven, autoriteit uitstralen en duidelijk zijn over hun rol. Houd er rekening mee dat Chinezen elkaar niet aankijken in een gesprek. Het voorkomen van de controleurs kan effect hebben. Ga daarom netjes gekleed. • Neem een passende houding aan richting de werkgever van de beautysalon. Geef deze een bevestiging van zijn status. Doe dit ook richting andere betrokkenen die een hogere status lijken te hebben dan anderen in de Chinese beautysalon. • Probeer in de korte tijd die er is tijdens een bestuurlijke controle eerst het vertrouwen te winnen van degene die wordt gehoord. Stel eerst een aantal belangstellende vragen over bijvoorbeeld de Chinese cultuur en voer bijvoorbeeld een kort gesprek over waar iemand vandaan komt uit China. Laat hem/haar dit aanwijzen op een kaartje van China. Laat de provincie- en plaatsnaam opschrijven in Chinese karakters. Leg de taal en het dialect vast in het verslag. • De vragen moeten volgens een niet-bedreigend patroon worden opgebouwd. Behandel daarom eerst de minder gevoelige vragen uit de vragenlijst voordat wordt overgegaan naar de vragen die ‘gevoeliger’ kunnen liggen. Wanneer een betrokkene moeite heeft met het beantwoorden van bepaalde vragen, kan het soms beter zijn om deze vragen even te laten rusten en er later nog eens op terug te komen. • Creëer altijd een uitweg in het gesprek, wanneer de betrokkene zichzelf tegenspreekt. Benoem het zichzelf tegenspreken dus niet direct, maar breng het omzichtig. Laat in ieder geval niet het gevoel ontstaan dat de betrokkene liegt, want dan lijdt hij/ zij gezichtsverlies. • Glimlachen en niet-begrijpen maken deel uit van de omgangsvormen in China en kunnen afschermingstactieken zijn. Houd er rekening mee dat Chinezen (van de tweede of derde generatie) de Nederlandse taal vaak machtig zijn, maar dit tijdens de bestuurlijke controle niet laten blijken. • Houd er rekening mee dat Chinezen in het algemeen erg loyaal zijn naar hun werkgever en landgenoten. Hoor betrokkenen (eigenaar, werknemers, klant) bij een bestuurlijke controle in een Chinese beautysalon daarom zoveel mogelijk in aparte ruimtes,



Tips voor het detecteren van illegale prostitutie of als dit niet mogelijk is buiten de massagesalon in een, indien mogelijk geblindeerd, (politie)busje. Dit is belangrijk om te voorkomen dat degenen die worden gehoord beïnvloed worden door andere aanwezigen. Ook wordt zo eventueel gezichtsverlies beperkt. • Wanneer er aanwijzingen zijn dat een werknemer van een Chinese beautysalon slachtoffer zou kunnen zijn van mensenhandel, is het belangrijk om de betreffende werknemer met geduld voor te lichten over aangifte en de B8/3 en helder te maken dat de werknemer een eigen persoonlijk belang heeft. Er moet duidelijk begrip worden getoond voor de angsten van het mogelijke slachtoffer voor bijvoorbeeld de werkgever. Chinese werknemers die mogelijk slachtoffer van mensenhandel zijn zullen niet snel aangifte doen. Vaak vinden zij de werkomstandigheden in vergelijking met die in China niet erg slecht. Bovendien hebben Chinezen in het algemeen weinig vertrouwen in de politie en na aangifte moet de werknemer zien te leven met het ‘verraad’ aan de werkgever en het gezichtsverlies ten opzichte van familie. Na aangifte kan de persoon niet meer terug naar de Chinese gemeenschap en speelt de angst voor represailles en familiedruk een rol.

In een deel van de Chinese beautysalons worden seksuele handelingen verricht, zoals het geven van een happy ending (oftewel aftrekken) aan het einde van een massagebehandeling. Op het moment dat de gemeentelijke APV hiervoor een vergunning vereist en de Chinese beautysalon deze niet heeft, is er sprake van illegale prostitutie. In de praktijk is het voor controleurs lastig om illegale prostitutie in Chinese beautysalons te detecteren. Aan de balie wordt vrijwel altijd ontkend dat seksuele handelingen tot de mogelijkheden behoren. Uit veldonderzoek, krantenartikelen, literatuur en internetartikelen blijkt dat het aanbieden van seksuele handelingen pas gebeurt tijdens de reguliere massage. In sommige salons hangt zelfs een bordje in de massagekamer dat seksuele handelingen niet tot de mogelijkheden behoren, terwijl het tegendeel waar is. Ook komt het voor dat seksuele handelingen buiten de beautysalon worden verricht. Controleurs zullen tijdens bestuurlijke controles dus zelden een ‘heterdaadsituatie’ van illegale prostitutie aantreffen en daarom in de praktijk vrijwel alleen kunnen zoeken naar (sterke) aanwijzingen van illegale prostitutie. • Zo kan de gemeente bijvoorbeeld via het NFI, of een particulier forensisch onderzoeksbureau, een zogenaamde “spermalamp” inzetten om spermasporen te detecteren op bijvoorbeeld massagetafels, muren, handdoeken (in wasmanden) en tissues/ wc-papier (in prullenbakken). Hoewel aan de inzet van het NFI kosten zijn verbonden, is de ervaring dat deze methode in de praktijk effectief kan zijn. • De gemeente Utrecht zet bij de controle van massagesalons een aangewezen toezichthouder met BOA-diploma in die massagesalons als mystery guest bezoekt en daar gewone lichaamsmassages ondergaat. Via deze methode heeft de gemeente verschillende keren kunnen constateren dat in bepaalde massagesalons seksuele handelingen worden aangeboden. Soms bleek dit pas na meerdere controles door de mystery guest in dezelfde massagesalon. Meer informatie over deze methode en een uitspraak van de voorzieningenrechter waarin deze methode toelaatbaar wordt geacht is op te vragen bij het LIEC. • De Belastingdienst kan als fiscale partner in het bestuurlijke traject een geldhond inzetten, die kan zoeken naar eventueel aanwezige grote contante geldbedragen. Hiermee is in Den Haag goede ervaring opgedaan. • Verder kan in laatjes, prullenbakken, kasten etc. worden gezocht naar condooms, glijmiddel en attributen die wijzen op seksuele dienstverlening. Vergeet niet om een zaklamp en latex handschoenen mee te nemen. • Houd rekening met de rol en bevoegdheden van de verschillende ketenpartners (zie ook Bijlage III).


9


Tips voor het registreren van relevante gegevens •R egistreer hoe de indeling, de inrichting en de hygiëne van de beautysalon er uitziet en fotografeer deze. Voor het maken van foto’s moet toestemming worden gevraagd aan de eigenaar. •R egistreer eventuele derden die op de controle afkomen. Leg niet alleen hun identiteitsgegevens vast, maar ook de door hen opgegeven reden voor hun komst. •R egistreer alles wat een aanwijzing (dus niet per se bewijs) kan zijn voor belastingontduiking, zoals de aanwezigheid van grote hoeveelheden contant geld, de afwezigheid van een (digitale) kasadministratie, het ontbreken van de mogelijkheid om digitaal te betalen en het niet verstrekken van facturen aan klanten. Registreer ook aanwijzingen voor het aantal medewerkers en klanten van de beautysalon, zoals het aantal massagekamers, het aantal massagebedden, het aantal handdoeken dat te drogen hangt, het aantal paar slippers (en de maten), het aantal jassen (en de maten en of het mannen- of vrouwenjassen zijn), etcetera. • Registreer alles wat een aanwijzing (dus niet per se bewijs) kan zijn voor illegale arbeid, illegaal verblijf dan wel hulp bij illegaal verblijf. Om te beginnen is het van belang om van de aanwezige Chinese werknemers te registreren of zij de Nederlandse nationaliteit hebben. Als dit niet het geval is, registreer dan op basis van welk type visum of verblijfsvergunning zij hier verblijven, dan wel of zij hier illegaal verblijven. Registreer ook aanwijzingen (dus niet per se bewijs) die duiden op huisvesting van (illegale) werknemers in, boven of in de buurt van de Chinese beautysalon. Indien van toepassing moet worden geregistreerd of de werkgever een tewerkstellingsvergunning voor de werknemers heeft. Ook van personen die niet als werknemer of klant in de beautysalon verblijven moeten dit soort gegevens worden geregistreerd. Regelmatig hebben Chinese masseuses een studentenvisum of een verblijfsvergunning voor verblijf bij partner of echtgenoot. Hiervoor geldt het volgende:

werkzaamheden van de masseuses en waar de stellen verblijven. Bepaal of de afstand woon-werkverkeer reëel is. Wanneer dit niet het geval is dan wel de partner/ echtgenoot een oudere Nederlandse of Chinese man is, zou er sprake kunnen zijn van een schijnhuwelijk. • Registreer alles wat een aanwijzing (dus niet per se bewijs) kan zijn voor illegale prostitutie, zoals de aanwezigheid van spermasporen in gebruikte handdoeken, op muren of meubilair (te zien met speciale detectieapparatuur), de aanwezigheid van glijmiddel, verpakkingen met tissues en wc-rollen in massagekamers en de aanwezigheid van condooms in prullenbakken, kastjes of andere opbergplekken. Zie Bijlage I voor overige indicatoren voor illegale prostitutie. • Registreer alles wat een aanwijzing (dus niet per se bewijs) kan zijn voor mensenhandel, zoals het niet beschikken over verblijfs- en identiteitspapieren, illegaal verblijf, onbekendheid met het eigen woon- en werkadres en afhankelijkheid van eten of onderdak van de eigenaar of beheerder. Zie Bijlage II Voor de indicatoren van mensenhandel binnen Chinese beautysalons.

egistreer in het geval van masseuses met een geldig °R studentenvisum aan welke onderwijsinstelling de betrokkene zegt te studeren, waar de onderwijsinstelling volgens de betrokkene is gevestigd en hoe de studievoortgang volgens de betrokkene is. Registreer ook het woonadres om te kunnen bepalen of het aannemelijk is dat de betrokkene daadwerkelijk aan de opgegeven onderwijsinstelling studeert. Als er studieboeken aanwezig zijn, registreer dan voor welke studie de studieboeken zijn bedoeld (als het Chinese boeken zijn, vraag dit dan aan de tolk). Registreer ook het aantal uren dat de studerende masseuses per week zeggen te werken. Een student mag maximaal 10 uur per week werken als zij voor de betreffende werkzaamheden een tewerkstellingsvergunning heeft. egistreer in het geval van masseuses met een geldige °R verblijfsvergunning voor verblijf bij partner of echtgenoot, wat naar eigen zeggen de leeftijd en afkomst van de partner/ echtgenoot is, of de partner/ echtgenoot op de hoogte is van de

10



Tips: na de bestuurlijke controle Tips voor opvolgende acties • Houd een debriefing waarbij alle deelnemers aan de controle(s) aanwezig zijn. Wanneer bij de debriefing alleen de contactpersonen van de bij de bestuurlijke controle(s) betrokken organisaties aanwezig zijn, zorg dan voor het lerend vermogen dat zij de uitkomsten van de debriefing delen met degenen die de bestuurlijke controles hebben uitgevoerd. Besteed tijdens de debriefing minimaal aandacht aan de taakverdeling, werkwijze, bevoegdheden, resultaten en te maken vervolgstappen. Leg dit vast in een verslag. • Verricht aanvullend (desk)onderzoek dat voortvloeit uit de controles en deel de resultaten voor zover onder het RIECconvenant mogelijk met organisaties die bij de controle betrokken zijn. Denk bijvoorbeeld aan het volgende: ontroleer of tijdens de bestuurlijke controle opgegeven °C woonadressen overeenkomen met de GBA adressen. ° Vraag bij de gemeentelijke afdeling die in het kader van GBAinschrijvingen woningen controleert – voor zover aanwezig – informatie op over de verblijfplaatsen van illegale Chinezen. aak na afloop van de bestuurlijke controle een analyse °M van het sociale netwerk van de aangetroffen werkgevers en andere betrokken in de Chinese beautysalon(s). Probeer vanuit dit sociale netwerk relaties te leggen naar incidenten, informatie, adressen, etcetera die te relateren zijn aan illegale tewerkstelling, (hulp bij) illegaal verblijf, belastingontduiking, illegale prostitutie, uitbuiting of andere misstanden. Maak hiervoor gebruik van de informatiehuishouding van alle betrokken organisaties voor zover mogelijk onder het RIECconvenant. Op basis van bevindingen uit deze analyse kan het zijn dat aanvullende controles in Chinese beautysalons of woningen nodig zijn. •Z org dat de eindresultaten van de verschillende organisaties die direct of indirect uit de bestuurlijke controles voortvloeien via een bestuurlijke rapportage met elkaar worden gedeeld. Wijs iemand aan die hierop toeziet. • L eg een datum vast waarop de resultaten van aanvullend onderzoek en de opvolging van gemaakte afspraken worden besproken en bepaal welke bestuurlijke maatregelen kunnen worden genomen. Mogelijke bestuurlijke maatregelen staan vermeld in het eerder genoemde Handelingsperspectief Chinese massagesalons in Bijlage III.


11


Bijlage I: indicatoren illegale prostitutie in Chinese beautysalons De Chinese beautysalon: •h eeft geen professionele uitstraling; •h eeft douches (vaak in de massagekamers) en/of (kruiden)bad; •a dverteert in Chinese kranten met teksten die direct of indirect wijzen op seksuele dienstverlening; •a dverteert op het internet met teksten die direct of indirect wijzen op seksuele dienstverlening.

De Chinese masseuses binnen de Chinese beautysalon: •d ragen sexy kleding; • v ragen de klant bij binnenkomst in de massageruimte direct het ondergoed uit te doen; •m asseren de klant in de omgeving van de geslachtsdelen; • l aten de klant op hun rug op de massagetafel liggen zonder handdoek over de geslachtsdelen; • s urfen in de tijd dat er geen klanten in de beautysalon zijn op het internet op websites die te relateren zijn aan seksuele dienstverlening (als het Chinese websites zijn vraag dan aan de tolk om wat voor type websites het gaat); • v errichten ook massages op een andere plek dan de Chinese beautysalon.

12



Bijlage II: Indicatoren mensenhandel in Chinese Beautysalons De Chinese beautysalon: • heeft geen professionele uitstraling; • heeft camera’s in het gebouw; • heeft schuilplaatsen.

De Chinese masseur/ masseuse binnen de Chinese beautysalon: • verblijft illegaal in Nederland; • verblijft legaal in Nederland en heeft een afhankelijke verblijfsvergunning om bij de echtgenoot of partner te verblijven; • beschikt niet over de eigen verblijfs- en/ of identiteitspapieren; • is bang voor uitzetting; • beschikt over een vals of vervalst paspoort; • heeft voor de reis naar Nederland niet zelf de reis, visa etc. geregeld; • is minderjarig; • werkt illegaal in Nederland; • maakt lange werkdagen of werkweken (wat niet betekent dat hij/ zij continu aanwezig is); • moet doorwerken na reguliere sluitingstijd van de Chinese beautysalon als een klant zich aandient; • werkt afwisselend in verschillende Chinese beautysalons; • vertoont een slaafse houding ten opzichte van de eigenaar/ beheerder van de Chinese beautysalon; • ontvangt een laag loon (omdat het uurloon laag is of doordat hij/ zij niet betaald krijgt voor de uren waarin hij/ zij geen klant bedient); • kan niet vrijelijk beschikken over de eigen verdiensten; • betaalt een onredelijk hoog bedrag voor overnachting of eten; • is door de Chinese beautysaloneigenaar gekocht; • heeft schulden bij de Chinese beautysaloneigenaar/ beheerder of derden; • overnacht in de Chinese beautysalon; • wordt door/ via de Chinese beautysaloneigenaar/ beheerder gehuisvest; • krijgt eten van de Chinese beautysaloneigenaar/ beheerder; • heeft geen zelfstandige bewegingsvrijheid; • is door de Chinese beautysaloneigenaar/ beheerder in een sociaal isolement gebracht; • krijgt door toedoen van de Chinese beautysaloneigenaar/ beheerder geen medische hulp als dat nodig is; • weet het eigen werkadres niet te noemen; • weet het eigen woonadres niet te noemen; • wordt gechanteerd door de Chinese beautysaloneigenaar/ beheerder en/ of de familie wordt bedreigd; • is kort na huwelijk of verblijf bij partner met legale verblijfsstatus in Nederland in de Chinese beautysalon gaan werken; • woont ver weg ten opzichte van het werkadres; • heeft geen arbeidscontract;


• bevindt zich niet in de massagesalon als er geen klant voor hem/ haar is. Anders gezegd: hij/ zij wordt opgeroepen als er een klant voor hem/ haar is; • masseert niet professioneel; • spreekt onvoldoende Engels/ Nederlands om behoorlijk met de klant te kunnen communiceren; • moet onder dwang seksuele handelingen verrichten; • dringt aan op het kunnen verrichten van seksuele handelingen; • verricht seksuele handelingen zonder condoom; • raffelt de massage af als de klant geen happy ending wil; • dringt aan op het kunnen verlengen van de massagetijd; • heeft een lusteloze uitstraling; • wordt bedreigd door de eigenaar/ beheerder van de beautysalon; • heeft blauwe plekken/ verwondingen.

13


Bijlage III: Handelingsperspectief Chinese massagesalon Wat wordt aangetroffen in salon?

Interventie

Juridische grondslag

Actor &Aandachtspunten

Zaak heeft vergunning voor (bedrijfsmatige) seksuele handelingen

Handhaving APV

APV en/of gemeentelijk beleid

Integriteitsbeoordeling

Wet Bibob / Bibob-beleid

gemeente Vergunning mogelijk in te trekken bij uitbuiting etc. (check vergunningvoorschriften), let op sluitingstijden gemeente Voorwaarde is een vergunningstelsel waarop de Wet Bibob van toepassing is.

Zaak is niet vergunningplichtig: seksuele handelingen niet toegestaan

Handhaving APV

APV en/of gemeentelijk beleid

Handhaving bestemmingsplan

Gemeentewet; Wet ruimtelijke ordening; Algemene wet bestuursrecht

Werkende masseuses/masseurs

Arbeidsomstandigheden

Arbeidsomstandighedenwet Wet arbeid vreemdelingen (WAV) en Wet minimumloon (WML). Art. 225 van het Wetboek van Strafrecht (valsheid in geschrifte), Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR), loonheffingsfraude, overtreding kennismigran-tenregeling

Ministerie Sociale Zaken en werkgelegenheid Samenwerking met vreemdelingenpolitie. o.a. gefingeerde dienstverbanden (fake arbeidscontracten/ loonstroken) en het werken op andere namen (door illegalen en uitkeringsgerechtigden).

Sanctie t.a.v. schijnconstructies (oneigenlijk gebruik van het wettelijk kader)

Inzet NFI (detectie van lichaamseigen vloeistoffen, wo sperma en DNA-onderzoek). Mag hier consumentverzorgende dienstverlening? Seksuele dienstverlening ieg niet toegestaan. Gebruik van het pand moet afwijken van de bestemming zoals neergelegd in het bestemmingsplan.

Administratie van salon niet op orde

Handhaving non-compliance (of niet-naleving); waarneming ter plaatse/boekenonderzoek

Belastingwetgeving (o.a. AWR), inkomensafhankelijke regelingen (o.a. Toeslagen-wet)

Belastingdienst Aandachtspunten: Belastingdienst (incl. Fiod) (Primaire doelstelling van de Belastingdienst is het bevorderen van de juiste naleving van fiscale, douane, economische en inkomensafhankelijke regelingen (compliance). Inzet geldhond Controleren op toeslagenfraude

Studenten of kennismigranten werkend als masseur/masseuses

Handhaving m.b.t. onwenselijk gebruik legale structuren

Vreemdelingenwet

IND/Vreemdelingenpolitie/ISZW tegengaan schijnconstructies (bv. schijnzelfstandigen, schijnhuwelijk en arbeidsuitbuiting)

14



Wat wordt aangetroffen in salon?

Interventie

Juridische grondslag

Actor &Aandachtspunten

Referenten mogen zelf verblijfsaanvragen indienen voor de vreemdeling; bedrijven, schijnhuwelijk

Sanctie t.a.v. (erkend) referent

Vreemdelingenwet

IND, sancties erkend referent • waarschuwing; • bestuurlijke boete • schorsing erkenning referent • intrekking erkenning referentschap • uitsluiting voor 5 jaar als gevolg intrekking erkend referentschap IND, sancties referent • waarschuwing • bestuurlijke boete Mogelijke verblijfdoelen • kennismigranten • arbeid in loondienst

Salon in woning

Huisvestingsverordening

Woningonttrekking

Bestuurlijke boete

Wonen in salon

Woningwet

bouwbesluit

Brandveiligheid

Geen hygiëne in salon

Hygiëne

Wet publieke gezondheid

GGD


15

In opdracht van de Taskforce Mensenhandel Uitgave gemeente Amsterdam, gemeente Den Haag Opsteller Marieke Bottenberg (Politie/ Den Haag/ Expertisecentrum Vreemdelingen en Mensenhandel) Met medewerking van Belastingdienst, gemeente Amsterdam, gemeente Den Haag, gemeente Rotterdam, gemeente Utrecht, IND. Landelijk Parket, Ministerie van Veiligheid en Justitie, Politie Redactie LIEC Vormgeving Vormunicatie.nl December 2013

RIEC-LIEC VAN CHINESE BEAUTYSALONS TIPS VOOR HET BESTUURLIJK CONTROLEREN

Recommend Documents