Richtlijn voor de opmaak van een noodplan voor onderwijsinstellingen.
1
Inhoudsopgave Deel 1 : Gegevensfiche onderwijsinstelling. ....... 3 Deel 2 : Risico-inventaris en plattegrond ......... 4 Deel 3 : Crisisbeheer ............................... 5 Crisisstructuur bij interne incidenten .................................................................................5 Alarmering.........................................................................................................................7 Eerste interventieploeg .....................................................................................................7 Crisisstructuur bij externe incidenten ................................................................................8
Deel 4 : Te volgen instructies bij incidenten ..... 10 Deel 5 : Specifieke gevarensituaties.............. 12 5.1. Brand........................................................................................................................12 5.2. Bommelding .............................................................................................................12
Deel 6 : Schooluitstappen.......................... 14 Deel 7 : Nucleaire incidenten ..................... 18 Deel 8 : Maatregelen .............................. 20 Schuilgaan ......................................................................................................................20 Evacuatie (partieel of volledig) ........................................................................................20
Deel 9 : Psychosociale zorg........................ 23 Deel 10 : Oefenen ................................. 24 Deel 11: Bijlagen ................................... 25
2
Deel 1 : Gegevensfiche onderwijsinstelling. School : Naam Adres tel
Directie:
Preventieadviseur :
Naam
Naam
Adres
Adres
tel
tel
GSM
GSM
Permanentie :
CLB :
Naam
Naam contactpersoon
Adres
Adres
tel
tel
GSM
GSM
Type onderwijs
Aantal leerlingen
Aantal leerkrachten
Aantal gebouwen
Peuter Kleuter-en lager Secundair Hoger Ondewijs Buiten Universiteit Internaten Buitengewoon Onderwijs Internaten Bijzonder Onderwijs Schooltijden Voormiddag pauze
Namiddag pauze
pauze
3
Deel 2 : Risico-inventaris en plattegrond Plattegrond van het schooldomein met aanduiding van de plaats van de verschillende risico's. Geef voor elk van de risico's de plaats en aard weer. Voorbeelden • hoofdschakelaar gas en electriciteit • aantal leerlingen verdeeld over verschillende gebouwen • gevaarlijke stoffen opgeslagen in het chemielokaal • keuken • internaat • watervoorraden • interventiemiddelen • …
Beschikbare interventie- en communicatiemiddelen 1
ondergrondse en bovengrondse hydranten (∅ …)
2
axiale muurhaspels 30 m
3
poedersnelblussers
4
zenders-ontvangers
5
omroepinstallatie
6
4
Deel 3 : Crisisbeheer Crisisstructuur bij interne incidenten
Dit is een geheel van procedures, mensen en ondersteunende materiële middelen om in geval van een incident binnen de instelling de schade naar mens en omgeving zo veel mogelijk te beperken.
Het crisisteam is samengesteld uit de directie en vooraf aangeduide personen die de operaties leiden vanuit het crisiscentrum. De vooraf aangeduide medewerkers (afhankelijk van de schoolstructuur) moeten beslissingen kunnen nemen.
NAAM
FUNCTIE
INTERN NUMMER
GSM-PRIVÉ
Taken : !
contacteren van de hulpdiensten en overheden
!
beslissen over al dan niet evacueren
!
zo veel mogelijk informatie verzamelen
!
inzamelen van de aanwezigheidslijsten en nagaan wie ontbreekt
!
voorzien van een evacuatieplaats
!
informeren van de leerlingen en ouders
!
opvang en begeleiden van de hulpdiensten op het terrein
!
…
5
Taakverdeling Voorbeeld : Leraar X is verantwoordelijk voor het inzamelen van de aanwezigheidslijsten
Plaats van het crisiscentrum Voorzie verschillende mogelijkheden om te vergaderen, zowel binnen als buiten de school in functie van het incident.
Belangrijk ! Voor de evaluatie van het gebeuren, is het nuttig een logboek bij te houden.
6
Alarmering
Eerste interventieploeg
LEDEN
GEBOUW
AANWEZIG
7
Actiekaart
!
Ga naar het secretariaat.
!
Informeer naar de plaats van de brand.
!
Schakel gas (hoofdkraan) en drijfkracht uit.
!
Ga naar de plaats van de brand.
!
Neem het dichtstbijzijnde blusmiddel en bestrijd de brand.
!
Overtreft de brand uw mogelijkheden: • Bel 100 / 112 • Venster(s) en deur(en) dicht. • Blijf ter beschikking van de bevoegde brandweer.
Crisisstructuur bij externe incidenten
Deze crisisstructuur wordt geactiveerd in geval van een incident buiten de instelling met dreiging voor de instelling zelf, de leerlingen en het personeel met als doel de schade naar mens en omgeving zo veel mogelijk te beperken.
De algemeen directeur zal beslissen of er al dan niet een CC-SCHOOL wordt opgericht.
NAAM
FUNCTIE
INTERN NUMMER
GSM-PRIVÉ
8
Het crisiscomité van de school dient voortdurend in contact te staan met de CP-OPS ter plaatse.
Taken : !
zo veel mogelijk informatie verzamelen en doorgeven aan de CP-OPS
!
overleg met de hulpdiensten en overheden
!
verwittigen en begeleiden van de familieleden
!
organiseren van opvang
!
contacten met ziekenhuizen, verzekeringsmaatschappijen, media,…
!
…
Taakverdeling
Plaats van het crisiscentrum Voorzie verschillende mogelijkheden om te vergaderen, zowel binnen als buiten de school in functie van het incident.
Belangrijk ! Voor de evaluatie van het gebeuren, is het nuttig een logboek bij te houden.
9
Deel 4 : Te volgen instructies bij incidenten
Wat te doen in geval van een noodsituatie ? 1. Melding van de noodsituatie
Bel : 100 / 112
Vermeld : • adres – verdieping • aard en omvang • aantal slachtoffers
2. Brandbestrijding (eventueel)
Bij een kleine brand :de vuurhaard bestrijden met de beschikbare snelblussers en/of haspels
3. Evacuatie
•
het lokaal ontruimen
•
ramen en deuren sluiten
•
zich naar de verzamelplaats begeven
4. Alarmsignaal
10
•
stop onmiddellijk alle werkzaamheden
•
sluit alle ramen, deuren, kasten,…
•
zet alle electrische apparaten af
•
laat de verlichting branden
•
verlaat in alle kalmte het gebouw
•
laat persoonlijke eigendommen achter
•
gebruik geen lift, wel een trap
•
bij rookontwikkeling het hoofd zo dicht mogelijk bij de grond houden
•
begeef je naar de afgesproken verzamelplaats
11
Deel 5 : Specifieke gevarensituaties
5.1. Brand
Ontdekken van brand / rook " blijf kalm " verwittig de directie / secretariaat " geef volgende gegevens mee •
aard van het incident
•
juiste plaats
•
gekwetsten
" evacueer voor zover mogelijk " bestrijd indien mogelijk het vuur met de aanwezige blusmiddelen
Brandalarm " blijf kalm " laat alles liggen " sluit vensters en deuren " begeef u naar de verzamelplaats " verlaat het gebouw langs de trappen " keer nooit terug vooraleer u hiervoor de toestemming heeft gekregen
5.2. Bommelding
Ontvangen van een bommelding " onthoud zo goed mogelijk de tekst van de ontvangen melding " vraag naar het tijdstip van de eventuele explosie " vraag naar de locatie waar de bom geplaatst is " vraag naar de identiteit van de bommelder of de naam van de organisatie " aandachtspunten :
12
- let op het taalgebruik van de bommelder (nederlands / dialect / vreemde taal ...) - betreft het een man of een vrouw - achtergrondgeluiden " neem onmiddellijk contact op met ………………………. - geef naam en ………… - belangrijke gegevens i.v.m. de ontvangen melding " indien geen verbinding : neem contact op met een lid van de crisisploeg - geef naam en afdeling - belangrijke gegevens i.v.m. de melding " meld u bij ……………………………………………………………………
Ontruimen van het gebouw bij bomalarm " de waarschuwing gebeurt als volgt : - omroepen van een bericht via de omroepinstallatie - geluidssignaal (brandalarm) " blijf kalm, volg de instructies die u worden medegedeeld via de omroepinstallatie of via de crisisploeg en begeef u naar de verzamelplaats #eerste verzamelplaats : …………………………. #tweede verzamelplaats : …………………………… " neem bij het verlaten van het gebouw al uw persoonlijke bezittingen mee (kledij / handtassen / aktentassen / ........) " laat alle verdachte voorwerpen onaangeroerd liggen en verwittig ……………………… of een lid van de crisisploeg over eventuele verdachte voorwerpen of pakketten " keer nooit terug in het gebouw of verlaat de verzamelplaats niet vooraleer u hiervoor de toestemming heeft gekregen van …………………… " het gebruik van GSM-toestellen is verboden in een straal van 200 m rond het gebouw (mogelijkheid tot detonatie van de bom).
13
Deel 6 : Schooluitstappen
Algemene richtlijnen voor begeleiders
• Voor het vertrek worden volgende documenten ingevuld : $
aanwezigheidslijst
$
reisformulier
$
checklijst voor het vertrek
1 exemplaar gaat naar het leerlingensecretariaat of in de brievenbus van de school en 1 exemplaar blijft op de autocar op een goed zichtbare plaats. •
De begeleiders maken onderling afspraken Wat is de specifieke taak van elke begeleider bij een mogelijk incident? Wie doet wat? Afspraken.
•
Een begeleider geeft voor het vertrek volgende instructies : $
Boekentassen, sporttassen, … staan in de bagageruimte.
$
Handbagage staat onder de zetel.
$
Het gangpad moet volledig vrij zijn en blijven.
$ Het dragen van veiligheidsgordel is verplicht gedurende de ganse busreis $
Leerlingen die moeilijk kunnen lopen of een gipsverband hebben moeten vooraan zitten.
$
Afspraken en instructies in verband met evacuatie bij een eventueel incident.
en controleert voor het vertrek alsook tijdens de verplaatsing/reis of de afspraken worden nageleefd
•
De begeleiders nemen plaats vooraan in de autocar (eventueel één begeleider bij de achterste deur)
14
Wat te doen bij onheil – richtlijnen begeleiders
1. Evacuatie van de autocar
• Zorg ervoor dat geen paniek ontstaat. • Zo snel mogelijk de autocar verlaten. • De bestuurder of begeleider verwittigt de hulpdiensten 100 of 112 via GSM.
$ DUIDELIJKE VERMELDING VAN DE PLAATS WAAR MEN ZICH BEVINDT!! Ook in welke richting men rijdt, wat het probleem is, welke autocar. $ Het aantal inzittenden $ De leerlingen moeten zo ver mogelijk van de autocar gaan staan zonder de rijweg over te steken.
2. Verzamelplaats
•
zorg ervoor dat de verzamelplaats buiten de risicozone ligt (ver genoeg verwijderd van de autocar en het andere verkeer)
•
zorg ervoor dat de leerlingen op een veilige manier naar de verzamelplaats kunnen gaan. (zorgen ervoor dat de leerlingen bij mekaar blijven en dat niemand de groep verlaat.)
•
controleer – door naamafroeping – aan de hand van de aanwezigheidslijst of alle leerlingen, deelnemers geëvacueerd zijn. (Deze informatie kan van belang zijn indien hulpdiensten informeren naar mogelijke slachtoffers.)
•
sta gewonden bij en doe al het mogelijke om lichamelijke schade bij de deelnemers te voorkomen en te beperken.
•
bekommer u in de eerste plaats om de veiligheid van de leerlingen.
3.Communicatie met de school vanaf de plaats van het ongeval
• verwittig zo snel mogelijk in de hierna genoemde volgorde:
15
1. Directeur – indien niet aanwezig % 2. ……….…– indien niet aanwezig % 3. …….…… •
Meld het incident alleen aan de betrokken persoon , ook al krijgt u eerst iemand anders aan de telefoon. Dit om paniek te voorkomen.
•
Geef zo goed mogelijk volgende gegevens door: &
Exacte plaats van het incident,
&
Tijdstip,
&
Omstandigheden – hoe, wat, …
&
Gewonden of niet – ernst, aantal, wie, …
&
Verloop van de reddingsacties – vb: gewonden in welk ziekenhuis, …
•
Geef enkel feiten door, geen gissingen.
•
Geef één of meerdere telefoon/GSM- nummers door waarop u te bereiken bent. Hou deze lijnen vrij voor communicatie met het thuisfront.
Checklist begeleiders
•
Is de aanwezigheidslijst en het reisformulier ingevuld, en afwezige leerlingen aangeduid?
•
Beschikt de begeleider over de nodige telefoonnummers – personen die op school kunnen bereikt worden?
zijn de aan-
noodnummers van de
Zijn hierop ook de nummers vermeld van de personen die voor en na de schooluren te bereiken zijn? •
Beschikt de begeleider over een GSM (opgeladen) Kent men op school het GSM-nummer waarop de begeleider te bereiken is, zodanig dat de school ook contact kan nemen om een eventueel incident op het thuisfront te melden.
•
Is de EHBO koffer aanwezig? Zitten er ongevalaangifteformulieren in?
•
Hebben de leerlingen hun SIS-kaart en identiteitskaart bij zich?
•
Vragen aan de chauffeur informatie over : $
plaats en aantal blusmiddelen in de autocar. 16
$
manueel openen van de deuren
$
plaats van de nooduitgangen in de autocar
INTERN NOODPLAN _ locatie
SCHOOLUITSTAPPEN
17
Deel 7 : Nucleaire incidenten Enkel voor de scholen binnen de risico-zone van de kerncentrale Doel. Ter info :
Preventieve maatregelen
•
Stockage van jodiumtabletten
hoe kunnen tabletten bekomen worden De tabletten kunnen bekomen wordendoor het aanvragen ? van een jodiumbon voor een collectiviteit bij volgende instanties : -
Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, dienst Veiligheid,
-
Ministerie van Binnenlandse Zaken, Civiele Veiligheid, Brussel
-
Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, Brussel
Met deze bon kunnen de tabletten - gratis - afgehaald worden bij de apotheker. Er wordt 1 doosje per 2 personen overhandigd. waar en hoe bewaart u de tabletten ?
waar : soort lokaal en op welke plaats hoe : bewaren in de ongeopende, originele verpakking, met de sticker (deze sticker wordt door apotheker bezorgd) op de sticker staat een beknopte gebruiksaanwijzing
condities lokaal (temperatuur, vochtigheid, …)
weten andere personeelsleden waar de tabletten bewaard worden
•
-
temperatuur minder dan 25° C
-
weg van licht en vochtigheid
-
ondoordringbare verpakking gewenst
-
ja : wie ?
-
neen : wijzen op problemen bij afwezigheid
Plan voor evacuatie (cf deel 8) 18
Maatregelen
•
Schuilen Aandachtspunten :
•
'
schuilplaatsen
'
bedden – dekens
'
douche – sanitair
'
watervoorraad
'
communicatiemogelijkheden
Inname van jodium UITSLUITEND OP BEVEL VAN DE OVERHEID
•
Evacuatie
19
Deel 8 : Maatregelen
Schuilgaan
Actiekaart
1. Stopzetten buitenactiviteiten 2. Binnengaan 3. Ramen en deuren sluiten 4. Airco uitschakelen 5. Telefoongebruik / GSM beperken 6. Schakel eventueel elektriciteit en gas uit 7. …
Aandachtspunten : warmte bevoorrading
Evacuatie (partieel of volledig)
Actiekaart
1.
Blijf kalm!
2.
Laat alles liggen. Geen boekentassen meenemen.
3.
Schakel alle apparaten, gas en drijfkracht uit.
4.
Onderbreek alle telefoongesprekken, hou de buitenlijnen vrij.
5.
Sluit de vensters.
20
6.
Verlaat het lokaal en doe de deur dicht (niet afsluiten).
7.
Volg de aangeduide weg naar de verzamelplaats.
8.
Loop niet.
9.
Neem nooit de lift.
10. Indien de weg versperd is, neem een andere vluchtweg. 11. Ga naar de verzamelplaats en keer niet terug (leerlingenlijst meenemen). 12. Stel je leerlingen op en kijk of er geen afwezigen zijn door naamafroeping. 13. Geef de naam van je klas, het nummer van het ontruimde lokaal en het aantal aanwezige leerlingen (+ afwezigen + vermisten). 14. Deel je vaststellingen mee aan de directeur of zijn afgevaardigde. 15. Na controle verzamelen met je klas op een veiliger plaats (2de verzamelplaats). 16. Blijf bij je leerlingen en wacht bevelen af van de hulpdiensten / brandweer of evacuatieleiding.
1ste verzamelplaats (tellen van de leerlingen)
2de verzamelplaats (afwachten van evacuatie)
Evacuatieplaats Adres Contactpersoon
Vervoer naar het evacuatieplaats Verantwoordelijke leerkracht Schoolvervoer 21
Te contacteren bedrijven (contactpersonen)
22
Deel 9 : Psychosociale zorg Een crisissituatie op een school kan een impact hebben op het psychosociaal welzijn van de leerlingen, familie, de leerkrachten en andere personeelsleden van de school.
Het is goed om de getroffenen hierbij op te vangen, dit kan bvb. door hen naar een veilige plaats te brengen, een gesprek, het geven van informatie, etc. Op langere termijn dient de situatie opgevolgd te worden, bvb. door een herdenking op bijzondere momenten.
De initiatieven die genomen worden door de school (eventueel in samenwerking met de arbeidsgeneesheer of het CLB) zijn prioritair en zeer belangrijk.
In geval van grootschalige collectieve noodsituaties of op vraag van de school kan de FOD Volksgezondheid het psychosociaal interventieplan (PSIP) opstarten. Dit plan wordt gecoördineerd op provinciaal niveau door een psychosociaal manager. In het PSIP wordt samengewerkt met gespecialiseerde diensten, bvb. DSI, Slachtofferhulp, etc.
Wanneer het psychosociaal interventieplan wordt geactiveerd, zal de directie betrokken worden in de psychosociale zorg. Er zal gevraagd worden om deel uit te maken van het psychosociaal coördinatiecomité waarin de acties in de nazorg voor de getroffenen (directie, leerkrachten, leerlingen en familie) worden bepaald.
23
Deel 10 : Oefenen In uitvoering van de Ministeriële omzendbrief ' Brandveiligheid in scholen en internaten' van 5 mei 1987 dienen ontruimingsoefeningen ten minste eenmaal per schooljaar (tijdens het eerste trimester) te worden georganiseerd.'
Deze ontruimingsoefeningen moeten ertoe leiden dat, in geval van een alarm, de school binnen 5 minuten volledig ontruimd is. Bij dergelijke oefeningen dient telkens gesimuleerd dat één vluchtweg onbruikbaar is, zodat enkel het oordeelkundig gebruik van de vrijgebleven vluchtwegen overblijft.
In de internaten dienen de ontruimingsoefeningen ten minste eenmaal per trimester te worden georganiseerd.
Het scenario van een dergelijke oefening omvat drie fasen : •
een alarmfase : een afgesproken signaal wordt in werking gesteld
•
een ontruimingsfase : alle personen verlaten het gebouw en begeven zich naar de verzamelplaats
•
een controlefase : enkele aangeduide personen controleren de aanwezigheden op de verzamelplaats en het naleven van de richtlijnen
24
Deel 11: Bijlagen Bijlage 1
Telefoonrepertorium en nuttige adressen
Bijlage 2
Inrichting crisiscentrum
Bijlage 3
Actiekaart verantwoordelijke oproep brandweer
Bijlage 4
Formulier verloop evacuatie – controle gebouw – nooduitgangen
Bijlage 5
Aandachtspunten
25
Bijlage 1 : Telefoonrepertorium
Brand Algemeen noodnummer
100 112
Brandweer ………….. Politie Algemeen noodnummer
101 - 112
Lokale politie Federale politie EHBO Ambulance
100
Europees noodnummer (GSM)
112
Rode Kruis
105
Dichtstbijzijnde ziekenhuis Antigifcentrum
02/245 245
Brandwondencentrum UZ Gent
09/240 34 90
Dokters
Eventueel Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk huisbewaarder
26
Bijlage 2
Inrichting crisiscentrum
Inrichting crisiscentrum
PLAATS VAN HET CRISISCENTRUM:
PLAATS VOOR OPVANG FAMILIELEDEN:
PLAATS VOOR OPVANG PERS – MEDIA: gekozen locatie best uit de omgeving van de familie
Uitrusting van het crisiscentrum:
• Voldoende tafels, stoelen, ruimte om te werken; • Telefoontoestellen – voldoende in en uit lijnen; • Faxtoestel; • PC met internetaansluiting; • Fotokopieerapparaat; • GSM’s; • Magnetisch bord, stiften, magneten; • Flipchart, papier en stiften; • Voldoende notablocks, balpennen, …; • Overheadprojector, transparanten, projectiescherm; • Lijst met telefoonnummers – leden crisisteam; • Lijsten met telefoonnummers leerlingen;
27
• Radio – TV toestel (volgen van berichtgeving).
28
Bijlage 3
Actiekaart verantwoordelijke oproep brandweer
Deze verantwoordelijke wordt aangesteld op het ogenblik van de waarschuwing; het is één van de op dat moment aanwezige personeelsleden van het secretariaat.
Bij waarschuwing
!
Onderbreek elk telefoongesprek
!
Bel onmiddellijk 100 / 112
!
Vermeld : - brand - ontploffing - bomalarm
In (naam instelling) .................................................................................................... ................................................................................................................................... Adres .......................................................................................................................... ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................: Gebouw ......................................................................................................................: Verdieping ................................................................................................................. Best te bereiken via.................................................................................................... Gewonden – mensen in gevaar ................................................................................: Speciale risico's..........................................................................................................
!
Verwittig de directie
!
Neem de grondplannen mee
29
!
Vang de brandweer op aan de gemelde toegang
30
Bijlage 3
Formulier verloop evacuatie – controle gebouw – nooduitgangen
u u r m i n
Waarschuwingsfase
!
Tijdstip van de gesimuleerde brand
!
Tijdstip van de waarschuwing
!
Worden de richtlijnen nageleefd?
uur
min
!
Tijdstip van het alarmsignaal
!
Worden de richtlijnen nageleefd?
!
Verloopt de evacuatie : ordelijk?
Alarmfase
kalm?
Verloop evacuatie
!
Zijn er : versperringen? Waar? opstoppingen ? Waar?
!
Worden persoonlijke bezittingen meegenomen?
31
!
Verloopt de opstelling per klas vlot?
!
Verloopt de aanwezigheidscontrole snel?
Verzamelplaats
uur
Opvang van de hulpdiensten
min
!
Tijdstip waarop alle gegevens beschikbaar zijn
!
Zijn de toegangen vrij?
!
Verloop de opvang vlot?
!
Verloopt de begeleiding doeltreffend?
32
Bijlage 4
Aandachtspunten
Aan te duiden op het grondplan : !
nooduitgangen
!
noodverlichting
!
blusapparaten / brandslangen
!
waterkranen
!
verschillende ingangen van de instelling
!
…
33
