Resultaat 2013 de Bibliotheek Lek & IJssel – Houten Inhoud: 1. Feiten en cijfers A. Openstelling B. Collectie C. Leden en bezoekers
2. Activiteiten en samenwerkingspartners Houtense Helden Boekspots Biebwinkel Boekenweek Nederland Leest Amnesty International HOD en Meet & Match Stadsstrand Houten Leeskringen en leesclubs De Verdieping Contact met de politiek
3. Activiteiten en samenwerkingspartners: jeugd Baby’s en peuters Nationale voorleesdagen Voorlezen Kinderboekenweek Workshop Boekenbende
4. Educatie 5. Tenslotte Concrete plannen voor 2014
februari 2014
1
1. Feiten en cijfers A. Openstelling De Bibliotheek Houten-Centrum is begin 2013 ingrijpend verbouwd. Om de gemeentelijke bezuinigingen te kunnen opvangen, heeft de Bibliotheek haar publieksruimte op de eerste verdieping afgestoten. De Bibliotheek is heringericht, waarbij alle publieksactiviteiten nu plaatsvinden op de begane grond. Bij deze herinrichting is zoveel mogelijk frontale presentatie doorgevoerd. Team Houten kreeg in het voorjaar van 2013 een training in verkooptechniek. Hoe “verkoop” ik een boek aan de klant en hoe ga ik in gesprek met de klant bij de displays. De Bibliotheek is nu ook van buiten veel beter zichtbaar en herkenbaar.
Een ander gevolg van de bezuinigingen is de sluiting op maandagavond, na onderzoek naar de bezoekers per openingsuur. Deze waren op maandagavond veel lager dan op vrijdagavond. De openingstijden van de Bibliotheek gingen daarmee van 48,5 naar 46 uur per week, waarvan 8,5 uur (18% van de openingsuren) buiten kantoortijden. De openingstijden staan op de website van de Bibliotheek. Bezoekers kunnen gebruik maken van het wifi-netwerk: veel vaste bezoekers komen regelmatig in de Bibliotheek werken of studeren. Er zijn 9 pc’s beschikbaar en steeds meer mensen nemen hun eigen laptop of tablet mee als ze in de Bibliotheek werken. De Bibliotheek heeft een leestafel met 104 tijdschriften en 5 dagbladen.
februari 2014
2
Over het gebruik van de Bibliotheek Houten is een film gemaakt waarin bezoekers vertellen wat ze in de Bibliotheek komen doen. Ook de openingstijden van de Bibliotheek Houten-Schoneveld zijn verminderd van 47 naar 44 uur, op verzoek van de samenwerkingspartners in het Cultuurhuis / Wijkcentrum. De Bibliotheek is niet meer open op woensdagavond. De openingstijden staan op de website van de Bibliotheek. In Schoneveld zijn twee pc’s beschikbaar voor de bezoekers van de Bibliotheek. De Bibliotheek heeft een leestafel met 12 tijdschriften en 1 dagblad. Een bibliotheekmedewerker is aanwezig op alle middagen. Op de andere tijden is de receptie bemenst door vrijwilligers van Van Houten & Co. Bibliotheek Houten-Schoneveld richt zich in collectie en openingstijden op jeugd tot eind basisschoolleeftijd en biedt daarnaast de mogelijkheid aan alle gebruikers, ook volwassenen, om artikelen te reserveren, op te halen en terug te brengen in deze vestiging. In de Bibliotheek Houten-Centrum zijn koffie-, thee- en waterfaciliteiten. In Schoneveld is koffie en frisdrank verkrijgbaar in de centrale hal. Beide bibliotheken zijn toegankelijk voor mindervaliden. Terugbrengen buiten de openingstijden kan via de inleverbrievenbus. In de publieksservice in de gemeente Houten werken naast professionals 27 vrijwillige medewerkers (126 uur per week), er zijn twee vrijwillige voorlezers actief en één expertvrijwilliger. In Cultureel Centrum De Wiese in Schalkwijk is een wisselcollectie beschikbaar voor kinderen tot 12 jaar. Zowel volwassenen als kinderen kunnen hier gereserveerde artikelen afhalen en terugbrengen. Dit uitleenpunt is 3 uur per week open.
februari 2014
3
B. Collectie 1
) Houten-Centrum Houten-Schoneveld 1
)
HoutenCentrum HoutenSchoneveld 1)
Bezit 2011 56.471 9.628
Bezit 2012 50.355 10.730
Gepland 2013 49.700 10.100
Bezit 2013 49.603 11.001
Uitleningen 2011 422.658
Uitleningen 2012 405.099
Prognose 2013 364.650
Uitleningen 2013 363.004
Percentage toename/afname - 10%
72.508
89.669
71.400
96.742
+ 8%
exclusief bezit en uitleningen van tijdschriften
Schalkwijk
Uitleningen 2012 3.375
Uitleningen 2013 3.295
Percentage toe/afname - 2%
Houten totaal
Uitleningen 2012 498.143
Uitleningen 2013 464.041
Percentage toe/afname - 7%
Het bezit in Houten-Centrum is gedaald als gevolg van de herinrichting van de Bibliotheek. De collectie moest van twee verdiepingen verschoven worden naar één verdieping en moest daarom inkrimpen. Ook het aantal uitleningen is gedaald met 10%. De totale collectie kent een uitleenfrequentie van 7.0 (het gemiddeld aantal keren dat een boek per jaar wordt geleend). Provinciaal gezien is de uitleenfrequentie rond de 5; in Houten is dit dus bovengemiddeld, daarmee wordt de collectie bijzonder efficiënt gebruikt. In Schoneveld is nog steeds een stijgende lijn; groei van de collectie en een stijging van het aantal uitleningen. Dit heeft uiteraard te maken met toename van de bevolking in de wijk. De uitleenfrequentie is 8,1; de collectie wordt dus intensief gebruikt. Gezien het gebruik zou de collectie nog moeten groeien met een kleine 2.000 media. Momenteel is er geen extra geld beschikbaar om de collectie te kunnen vergroten. In de provincie Utrecht is het aantal uitleningen in 2013 over het geheel genomen licht gedaald met 2%, het hoofdbestanddeel boeken daalt eveneens met 2% op jaarbasis. C. Leden en bezoekers Leden Houten-Centrum Boekstart 0-2 jaar Jeugd 3-11 jaar Jeugd 12-18 jaar Volwassenen incl. U-paskorting U-paskorting Diversen *** Totaal
februari 2014
Leden 2011
Leden 2012
Prognose 2013
3.816 2.199
3.635 2.199
4.400 2.300
Leden 2013 235 3.012 2.066
5.610
5.610
5.400
4.702
- 10%**
12.100
92 330 10.345
- 7%
134 11.625
11.043
Percentage toename/afname nvt - 11% * - 6%
4
Houten-Schoneveld
Leden 2011
Boekstart 0-2 jaar Jeugd 3-11 jaar Jeugd 12-18 jaar Volwassenen
Leden 2012
Prognose 2013
606 43 66
863 82 77
Leden 2013 114 1.003 128 92
715
1.022
1.362
Diversen***
Percentage toename/afname nvt + 29% * + 56% + 39% **
25 Totaal
+ 33%
*Jeugd 0 – 11 jaar (Boekstart en 3-11 jaar bij elkaar geteld) ** volwassenen en diversen bij elkaar geteld ** * leeskringen, scholen, instellingen, personeel, gastleners (in 2012 en daarvoor geteld bij volwassenen)
Leden Houten totaal
Leden 2011 12.440
Leden 2012 12.065
Prognose 2013 12.100
Leden 2013 11.707
Percentage toename/afname - 3%
Vanaf 18 jaar betalen de leden contributie. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen een klein abonnement (€ 28,00; aantal te lenen materialen is gemaximeerd) en een standaardabonnement (€ 48,50; onbeperkt lenen). Bij de leden zien we dezelfde ontwikkeling als bij de uitleningen: in Houten-Centrum een daling, vooral bij kinderen in de basisschoolleeftijd en bij de betalende leden. In Schoneveld (nog) een forse toename van leden. Het totaal aantal leden in Houten laat een daling zien van 6%. In Houten is 23% van de bevolking lid van de Bibliotheek. In de provincie Utrecht is er in 2013 een netto ledenverlies 2,6% geweest. Gemiddeld is het aantal jeugdleden stabiel, maar onderling zijn er opvallende verschillen. Alle bibliotheken verliezen betalende leden, gemiddeld 6,2%. Bezoekers In Houten-Centrum heeft de bezoekersteller een aantal maanden niet goed geregistreerd. Hierbij daarom een overzicht van de tweede helft van het jaar, afgezet tegen de tweede helft van 2012. Dit overzicht laat een stijgende lijn zien van het aantal bezoekers.
Houten-Centrum 2
)
HoutenSchoneveld 2) 3)
Bezoeken tweede helft 2012 93.263 Bezoeken 2011 123.901
Bezoeken 2012 120.340
Bezoeken tweede helft 2013 95.618 Prognose 2013
Percentage toe- / afname +3%
Bezoeken 2013 132.579
Percentage toe/afname 3) + 10%
Bezoekersaantallen van de Bibliotheek Houten-Schoneveld kunnen niet worden gemeten, omdat de beveiligingspoortjes bij de ingang van het Wijkcentrum/Cultuurhuis staan. U ziet hier het aantal bezoekers aan het Wijkcentrum/Cultuurhuis. Het percentage is berekend ten opzichte van 2012 en afgerond op hele percentages.
februari 2014
5
2. Activiteiten en samenwerkingspartners Houtense Helden Samen met Theater aan de Slinger, College de Heemlanden en Houtense inwoner Peter Hoogenveen nam de Bibliotheek het initiatief tot oprichting van de Houtense Helden. De deelnemers in deze coöperatie gaan plannen maken en uitvoeren in het gebied achter de Bibliotheek Houten en voor het Theater. Nu nog een saai en kaal plein, maar over enige tijd een inspirerende en cultureel betekenisvolle omgeving.
Start van de Houtense helden: het politiebureau is versierd met strik (door kunstenares JoCa)
Boekspots De Bibliotheek is – samen met BiSC – initiator van Boekspots: ruilboekenkasten op soms onverwachte locaties. Er zijn er inmiddels vijf in Houten, in scholen, bij het Theater en in een wijkcentrum. Samen met Prorail onderzoekt de Bibliotheek of een Boekspot op het station in Houten gerealiseerd kan worden. Biebwinkel Met Boekhandel Wijs ontwikkelde de Bibliotheek de eerste Biebwinkel: een verkooppunt van de boekhandel in de Bibliotheek met als doel om de klanten meer keuzemogelijkheid te bieden (lenen of kopen). Het gebruiksgemak voor de bezoekers wordt daarmee vergroot. Deze samenwerking heeft als positief neveneffect dat bibliotheek en boekhandel gebruik kunnen maken van elkaars deskundigheid. Tot nu toe voldoen de resultaten nog niet aan de ambitieuze doelstelling van een verkoop van twee boeken per dag. Na een tussentijdse evaluatie is samen met de Boekhandel besloten deze pilot in ieder geval voort te zetten tot juli 2014. De Bibliotheek zal extra inspanningen doen om de verkoop te verhogen. Boekenweek Tijdens de Boekenweek speelde K’on Tour de solovoorstelling Adempauze in de Opstandingskerk. Deze voorstelling organiseerde de Bibliotheek samen met de Opstandingskerk voor 85 bezoekers. Nederland Leest Het geschenkboek van Nederland Leest was dit jaar Erik of het klein insectenboek van Godfried Bomans. Dit boek bood aanleiding tot samenwerking met de Bijenvereniging Kromme Rijnstreek en met kunstenares JoCa. De Bibliotheek organiseerde drie activiteiten, o.a. kaarsen maken en samen een schilderij maken. Het aantal deelnemers varieerde van 5 tot 15.
februari 2014
6
Amnesty International Amnesty International verzorgde een muzikale avond in de Bibliotheek voor 25 belangstellenden. HOD en Meet & Match De Bibliotheek nam deel aan de Houtense Ondernemersdag en aan Meet & Match. Op de Houtense Ondernemersdag hebben we vooral aandacht besteed aan ons nieuwe initiatief: de Verdieping, en de belangstelling hiervoor gepeild bij de ondernemers. Tijdens Meet & Match sloot de Bibliotheek acht deals, waaronder een aantal stageafspraken met Houtens. Inzet was vooral om klussen te verzamelen voor NL Doet in 2014. Daarvoor hebben we afspraken gemaakt met Reinaerde (Het Eetatelier) en met Houtens Erf. Stadsstrand Houten Op een zeer warme middag in juli verzorgde de Bibliotheek het Houtense stadsstrand. Er werd voorgelezen, ansichtkaarten gemaakt en er was een pop-up Boekspot op het strand.
Leeskringen en leesclubs In Houten maken 23 leeskringen gebruik van de speciale service met leeskringkratten (een abonnement hierop kost € 85,00 per jaar). Elke leeskringkrat bevat 8 exemplaren van een titel en leeskringen gebruiken zo’n krat ter voorbereiding op hun leeskringbijeenkomst. In totaal bereikt de Bibliotheek hiermee 184 zeer gemotiveerde lezers. In samenwerking met de landelijke stichting Senia organiseerde de Bibliotheek een aantal bijeenkomsten, gericht op (toekomstige) leeskringen. In totaal namen hier 40 belangstellenden aan deel en een leeskring Geschiedenis is hier uit voortgekomen.
februari 2014
7
Leeskring Senia Voor het eerst dit jaar startte de Bibliotheek een eigen leeskring over vertaalde literatuur. Tien deelnemers lezen onder leiding van docent César Noordewier relatief onbekende vertaalde literatuur.
De Verdieping De Bibliotheek zoekt naar nieuwe mogelijkheden om bezoekers en organisaties aan zich te binden en haar informatieve functie op een nieuwe manier vorm te geven. Het idee van de Verdieping ontstond halverwege 2013. De Verdieping is een innovatief en aansprekend activiteitenprogramma rondom drie thema’s: “Media en mediawijsheid”, “Leven en werk” en “Hart en ziel”. Het programma biedt workshops, cursussen, lezingen en trainingen voor een brede doelgroep. Voor alle inwoners, voor alle instellingen en bedrijven. De Verdieping is een initiatief van de Bibliotheek Lek & IJssel in samenwerking met lokale maatschappelijke organisaties en bedrijven. Om dit initiatief goed vorm te geven, is de Bibliotheek in gesprek gegaan met ZZP Houten, de scholen voor voortgezet onderwijs, de ondernemers (tijdens de Houtense ondernemersdag), Van Houten & Co en Theater aan de Slinger. In 2013 is de Verdieping voorbereid en in 2014 gaan de activiteiten van start. Contact met de politiek Op verzoek van de griffier bezocht de voltallige gemeenteraad van Houten in september de verbouwde Bibliotheek. Tijdens dit bezoek werden de raadsleden geïnformeerd over verschillende aspecten, zoals educatie, wat doen bezoekers zoal in de Bibliotheek en hoe is het om een advies van de Verhalencoach te krijgen? Het filmpje over wat bezoekers in de Bibliotheek doen naast boeken lenen, maakte indruk op de raadsleden.
februari 2014
8
In het kader van de komende gemeenteraadsverkiezingen heeft de Bibliotheek actief de politieke fracties benaderd. Met de meeste fracties heeft een uitgebreid gesprek plaatsgevonden; de gesprekken zijn over en weer als verhelderend ervaren.
3. Activiteiten en samenwerkingspartners: jeugd Vanaf 2013 is de Bibliotheek deelnemer aan het gemeentelijk overleg Strategisch Beraad Jeugd. Ook bij de brede school overleggen in de diverse kwadranten is de Bibliotheek aanwezig. We laten daarmee onze rol zien als partner in de lokale keten rondom jeugdbeleid. Baby’s en peuters De Bibliotheek werkt structureel samen met de gemeente, CJG en Vitras/CMD voor de doelgroep 0-4 jaar in het programma Boekstart. Ouders van pasgeboren baby’s krijgen op het consultatiebureau informatie over taalontwikkeling en leesbevordering. Ze ontvangen een waardebon waarmee in de Bibliotheek een koffertje kan worden opgehaald met een babyboek en een CD met liedjes en rijmpjes. De Bibliotheek laat de ouders zien welke media er voorhanden zijn voor elke fase en promoot het gratis lidmaatschap voor kinderen. Als vervolg hierop is met landelijke subsidie het project BoekStart in de kinderopvang uitgevoerd. Op acht locaties van de Peuterschool Houten en twee locaties van kinderopvang KMN Kind & co wordt een stimulerende leesomgeving gecreëerd voor jonge kinderen van 0-4 jaar. Voorlezen en leesbevordering hebben een vaste plek in beleid en dagelijkse werkwijze gekregen. Professionals van de Bibliotheek hebben vier pedagogisch medewerkers (acht in totaal) van beide organisaties opgeleid tot voorleescoördinator. Dertien pedagogisch medewerkers van KNM Kind & co hebben de praktische training interactief voorlezen gevolgd. Peuterschool Houten gaat in 2014 verder met deze training voor haar medewerkers. We betrekken daar ouders bij, zodat zij thuis ook meer voorlezen en zodat zij beter op de hoogte zijn van de mogelijkheden van de Bibliotheek.
februari 2014
9
Op 19 december werd een samenwerkingsovereenkomst getekend door de directeur van Peuterschool Houten, de manager van Kinderopvangorganisatie KMN Kind & co en de directeur van de Bibliotheek.
Tijdens het kenniscafé van het CJG heeft de Bibliotheek een lezing gegeven over het belang van (voor) lezen. Nationale voorleesdagen In Schoneveld organiseerden we het jaarlijkse voorleesontbijt tijdens de Nationale Voorleesdagen: aan 30 kinderen werd voorgelezen en daarna werd gezamenlijk ontbeten. Er werden 15 nieuwe peuterleden ingeschreven tijdens deze periode. Voorlezen Maandelijks wordt voorgelezen rond een thema op woensdagmiddag voor kinderen van 4-6 jaar. Deelname bibliotheek Houten centrum: 166 kinderen, 51 volwassenen Deelname bibliotheek Houten Schoneveld: 130 kinderen, 43 volwassenen Kinderboekenweek In de Kinderboekenweek werd natuurlijk voorgelezen op beide locaties. Daarnaast was er i.s.m. Boekhandel Wijs en Theater a/d Slinger een voorstelling van Paul van Loon waarbij 200 kinderen aanwezig waren. Aan de kleurplaatwedstrijd deden 50 deelnemers mee. In Schoneveld was er voor 50 kinderen een voorleesmiddag met spelletjes in samenwerking met de speel-o-theek. Workshop In november vond een workshop plaats voor (groot)ouders en hun baby’s en dreumesen waarin zij leren in een ongedwongen sfeer samen boeken te lezen en te ervaren hoe je dit waardevol en leuk kunt maken. Hieraan namen 6 (groot)ouders deel met hun baby’s (0-2 jaar).
februari 2014
10
Boekenbende In voorjaar en najaar heeft drie keer het naschoolse (brede school)programma De Boekenbende gedraaid, met resp. 15 deelnemers (groep 5/6), 10 kinderen (groep 4) en 11 deelnemers (groep 5/6). In november vond eenmalig de “rijmbende-helpdesk” plaats waarbij kinderen hulp kregen bij het maken van een sintgedicht.
4. Educatie We bieden basisonderwijs en voorschoolse instellingen een vraaggestuurd programma aan voor 0-12 jaar, gericht op leesplezier, taalvaardigheid, (voor)leesvaardigheid en informatievaardigheid. Naar behoefte kunnen één of meerdere producten of diensten worden afgenomen. 9 scholen hebben een gesprek gehad voor informatie, advies en ondersteuning; 19 scholen hebben tezamen 62 schoolabonnementen; 9 scholen hebben deelgenomen aan de Houtense voorronde van de Nationale Voorleeswedstrijd; 5 scholen kwamen met groep 6 op bezoek (130 leerlingen); 3 scholen kwamen met groep 3 op bezoek; 2 peutergroepen kwamen op bezoek met 58 peuters; 14 scholen werkten met leespleziermodules in de klas (350 leerlingen); 5 scholen maken gebruik van het schoolbibliotheeksysteem Educat-B; i.s.m. Houtens vonden 3 schrijversbezoeken plaats voor in totaal 200 brugklasleerlingen.
5. Tenslotte De Bibliotheek bindt en verbindt organisaties en individuen. De komende jaren gaan we de fysieke bibliotheek nog meer de place to be maken door meer samen te werken met de gemeente op de thema’s van sociaal beleid en door meer ruimte te creëren voor ondernemerschap en samenwerking met bedrijven. Daarbij zal de verbinding van de digitale bibliotheek met de fysieke bibliotheek de komende jaren verder vorm en inhoud krijgen. De Bibliotheek zal daarmee nog meer mensen en doelgroepen van dienst kunnen zijn. Concrete plannen voor 2014: organiseren van oudercafé’s rond opvoedthema’s in samenwerking met het CJG; wij zijn partner bij taalontwikkeling en preventie van laaggeletterdheid. De Voorleesexpress wordt uitgevoerd met externe financiering in Houten noordoost, samen met Van Houten & Co; de collectie te lenen e-books en e-luisterboeken wordt sterk uitgebreid; op het station in Houten wordt een Boekspot gerealiseerd; de Verdieping biedt een ruime keuze aan cursussen, trainingen en workshops voor de Houtense samenleving en werkt aan het eind van het jaar kostendekkend. Twintig activiteiten met in totaal 800 deelnemers; de Bibliotheek levert een actieve bijdrage aan NL Doet; op verzoek van Vitras/CMD en vanuit het platform Houten mentaal Vitaal, wordt gewerkt aan het starten van maandelijkse seniorencafés. Dit worden laagdrempelige inloopochtenden rond een thema dat past bij de behoefte van de doelgroep.
februari 2014
11
