Restauratie ‘Big” Healey
Meestal wordt een redelijk uitziende Healey, een zogenaamde ‘Sunshine State Car’ aangeschaft. Deze Healey’s worden via een aantal natte Amerikaanse Staten naar Nederland verhuisd. Bij nadere inspectie blijkt eens te meer hoe avontuurlijk de aanschaf van zo’n Healey kan zijn. De laklaag en de glimmende chroomornamenten zijn dan een soort lijkwade voor een auto die in verregaande staat van ontbinding verkeerd. Menig nieuwe eigenaar zou op dit punt zijn verlies hebben genomen en zijn droom hebben verstoten. Beter is om een zogenaamde eerlijke auto te kopen. Dit is een auto waar helemaal niets of bijna niet aan gerestaureerd is. Bij zo’n auto weet je wat je te wachten staat.
1 - Niet opgelapt, dus eerlijk
2 - Links voor lichte schade
3 - Vol met flinke roestplekken
Het begin Een blik onder de aluminium motorkap zorgt meestal voor een vertederde frons. De wirwar aan bedrading en koppelstukjes tussen slangen is dan zelfs nog ambachtelijker dan de Britten in hun beste dagen presteerden. Dat ziet er uit als heerlijk opruimen en strak leggen. Een nadere beschouwing van deze sierlijke body maakt dat een diepe frons op het gezicht verschijnt. Zo kunnen de naden onder de koplampen ontbreken. Daar waar de aanhechting van aluminium op staal zit, kan de body glad zijn. Er is dan ruim geplamuurd. Plamuur dient structureel om dingen te verbergen. Dat is evident bij oudere toneelspelers en bij Healey’s. Nadere inspectie leert dat de plamuurlaag de camouflage is voor een hoop slecht herstelde schade aan het aluminium gedeelte van de neus of kofferbak. Aluminium bewerken is een stiel dat niet iedereen gegeven is. Plamuur werkt veel sneller. Na ontruiming van het interieur blijkt vaak, dat alle stalen componenten weg, verrot of door middel van een popnageloperatie vervangen zijn. Tragische overblijfselen van het plaatwerk moeten dan gedémonteerd worden. De vette zescilinder moet dan worden uitgebouwd om te (laten) revisiseren. Vaak blijkt dan dat de body en het chassis zo verrot is dat een radicale aanpak nodig is. Vaak moet het overblij-
4 - Kofferdeksel en rechterportier flink door roest aangetast
5 - Dorpels, deuren en spaakwielen zwaar aangetast door roest
6 - Flinke roestschade aan linkerportier, dorpel en deurstijlen
7 - Een cockpit vol met roestige onderdelen
vende carrosseriegedeelte met de haakse slijper in een paar handzame brokken veranderd worden en komen de resten van het chassis vrij. Diverse stukken van het chassis blijken dan echt doorgerot te zijn. Een kritische beschouwing leert dan dat het chassis nog best een paar bruikbare delen heeft. (Zie tekening Chassis 1.) De voorste dwarsverbinding met de veertafels zijn vaak te redden, omdat daar de lekkende olie van de motor de boel aardig heeft geconserveert. Het voorste deel van het ‘kruis’, tussen de langsliggers achter de versnellingsbak, heeft vaak ook nog voldoende stevigheid omdat deze rijkelijk is besprenkeld door de lekolie uit de ‘bak’. De voorste en achterste delen van de langsligger zijn meestal reddeloos verloren. Ook de dwarsbalk onder de kofferbak is vaak totaal wegerot. De consoles, aan de buitenzijde van de langsliggers kan je bijna altijd vernieuwen. Ook de aanhechtingen van de veerhanden zijn vaak zeer slecht. De wielkuipen aan de binnenzijde zijn vaak even ‘gaar’ als sommige chassis delen. (Zie tekening Chassis 2.) De bodemplaten moeten zeker vernieuwd worden, net als de onderzijde van de deurstijlen, de dorpels, de onderzijde van de cardantunnel, de kofferbodem en de zijpanelen van het schutbord. De portierplaten en de onderbalk zijn meestal volgestouwd met plamuur, dus ook vervangen. Komt u het bovenstaand allemaal tegen, dan is de restauratie fase voorbij en moet er gewoonweg een nieuwe Healey gebouwd worden. Heeft u nieuwe onderdelen besteld dan wacht u vaak een nieuwe verrassing. Bij aankomst van de bestelde delen, die weer een nieuwe ruggengraat moeten worden, word een nieuwe tegenslag franco meegeleverd. De spullen passen niet of op zijn
8 - Dashboard redelijk compleet, kachelinstallatie manco
10 - Chassisbalken zien er op het oog nog goed uit
9 - Ook in de motorruimte veel roest
11 - Ernstige roestvorming op dwarsbalk, binnenschermen en carrosseriebalk
best ongeveer passend. Aftermarket chassis- en plaatdelen hebben op dat gebied een twijfelachtige reputatie. Niet passende chassisbalken waren tot op dat moment een onbekend fenomeen. Met een intussen verworven vanzelfsprekendheid en een heleboel uren kan het geheel weer passend gemaakt worden. De wedergeboorte van het chassis is dan goed voor een winter (mischien wel twee) noeste arbeid.
Chassis 1 - Onderdelen van het chassis
1. Langsligger rechts; 2. langsligger links; 3. achterste dwarsbalk; 4. schetsplaat; 5. bumpersteun; 6. achterste veerhand; 7. voorste veerhand;
8. consoles; 9. drempelbalk; 10. carrosserie (body)balk; 11. motor montagesteun; 12. onderste draagarm steun; 13. draagbalk voorwielophanging; 14. montagesteun voorwielophanging;
15. stuurhuis steun; 16. verstevigingsbalk of kruisbalk; 17. bevestigingsbalk achterste motorsteun; 18. versterkingsbalk van kruisbalk; 19. parkeerrem steun; 20. bevestigings steunen accubak; 21. schokbrekersteun.
Chassis 2 - Onderdelen carrosserie binnenzijde 1. Wielkuip; 2. spatplaat; 3. dwarsversteviging; 4. radiateursteun; 5. kruisversteviging;
6. zijpaneel van schutbord; 7. portierstijl; 8. rechterpedaal of voetenkast; 9. portier(slot)stijl; 10. achter binnenpaneel of wielkuippaneel;
11. carrosseriepaneel; 12. achtershroutsteun; 13. bovenplaat schutbord; 14. steunplaat pedaal kasten; 15. linker pedaalkast of voetenkast.
Restauratie van het chassis Om een auto goed te kunnen restaureren, of het nu gaat om concours staat of niet, is het belangrijk te starten met het chassis. Al is het chassis nog zo slecht, toch is het beter dit slechte chassis te repareren dan een kant en klaar nieuw chassis te kopen (op het waarom kom ik later terug). Tijdens de laswerkzaamheden dient men ook rekening te houden met de krimp- en trekspanningen die ontstaan door de warmte toevoer tijdens het lassen en het afkoelen van deze materialen in het chassis. Hierbij dient men Chassis 3 - Bodem en chassisbalken totaal verrot er vanuit te gaan dat het chassis de basis is van de gehele auto. Als het chassis perfect in orde is gemaakt en goed is uitgericht, dan heb je daar bij de verdere opbouw van de auto alleen maar plezier van. Begonnen wordt met de beide chassis balken (Langs-liggers), waarbij het matenplan uit het werkplaats boek als leidraad dient. Waarom is het beter het bestaande chassis te benutten, ondanks de wrakke staat? Chassis 4 - Het eerste begin
Chassis 5 - De kop is behoorijk verroest
Meestal is het chassis het slechtste deel van de auto. Het chassis heeft vaak, van onderen af, meer te verduren gekregen dan de gladde buitenzijde van de auto. Hoe vaak is in restauratieverslagen van leden in het Healey blad de teleurstelling al niet uitgesproken over hun net aangeschafte, uiterlijk nette auto, die bij nader inzien de aanschaf prijs niet waard bleek door het in slechte staat verkerende chassis. (Zie foto’s Chassis 3 t/m 6.)
Toch ligt hier ook de reden om het slechte chassis te restaureren, chassis en buitenplaatwerk horen bij elkaar. Het past op- en in elkaar. En alles is te koop; outriggers, door shut panels, inner sill panels en floorpanels, kortom alle onderdelen die meestal slecht zijn aan een chassis zijn verkrijgbaar, maar Chassis 6 - Het ontmantelde chassis moeten wel op maat gemaakt worden. Over op maat maken gesproken, nieuwe voor en achterschermen passen nooit! Ze zijn vaak te lang en de aansluiting aan de achtershroud moet ook meestal gecorrigeerd worden omdat de rondingen niet kloppen. Een van de oorzaken is het verschil in afstand (af fabriek) tussen het achter en voorspatbord. In de fabriek werden vroeger de best passende plaatwerkdelen bij een auto gezocht en dan verder afgemaakt. Om gaten, b.v. van het langsarmpje (tussen het chassis en de achteras) aan weerskanten op dezelfde hoogte te krijgen wordt (tijdelijk) een stang gelast ter hoogte van het hart van beide gaten. Dit kan je overigens bij alle staande delen doen om te voorkomen dat tijdens het lassen deze delen door krimp of trek gaan wijken. Hier voor kan je het beste een dun stukje betonijzer gebruiken. Hierbij knip of zaag je het betonijzer exact op maat en hecht dit op een goed bereikbare plaats even met een klein laspitje aan beide zijde vast. Later is dit dan weer eenvoudig los te slijpen. Bij een nieuw chassis is sprake van een universeel chassis d.w.z. het is een 3000 maar niet specifiek type 1, 2, of 3. Het komt echter het meest overeen met een MK II chassis. Het mist b.v. (ten opzichte van een MK III chassis) de uitsparing op de linker ‘pedalbox’ voor de carburateurs, erg vervelend als je aan het monteren bent, de motor hangt al op z’n plaats enz. Er zijn mensen om kleinere rampen als deze gestopt met een restauratie. Tevens zitten diverse aan gelaste moeren en tapeinden niet op hun plaats of zijn geheel afwezig. Om bij het afmonteren van de portieren geen problemen te krijgen, zodat bij voorbeeld de bovenzijde van het portier tegen het voorscherm aankomt terwijl aan de onder-
zijde een grotere opening is ontstaan dan bedoelt, is het verstandig tijdens het lassen van de portierstijlen en aanverwante onderdelen, gewichten aan te brengen op de plaats van de motor en de versnellingsbak. Deze gewichten moeten geplaatst worden tussen de motorsteunen en de achterste versnellingsbaksteunen. Bedoelt om het gewicht van de motor te imiteren, zodat het chassis onder dezelfde spanning komt te staan, als of de motor plus toebehoren op z’n plaats hangt. Bij een nieuw vervaardigde chassis is dat ook zo gedaan. De koets Plaatwerk dat nog te redden is moet een intensive behandeling ondergaan. Vooral de aluminiumdelen moeten hierbij de aandacht krijgen. Ondoordacht uitdeuken of te enthousiast stralen maakt meer aluminium kapot dan je lief is. Zoek een straler die zijn werk zo goed verstaat, zodat de spanning in de plaatdelen gehandhaafd blijft. Door het behandelde metaal zo snel mogelijk in de primer te zetten blijft alles er prima uitzien tot het moment dat er voorzichtig gepast kan worden. Vervangend stalen plaatwerk is makkelijk verkrijgbaar en van matige pasvorm. Het pasmaken verslind menig weekend. De onderkant kan gewoon gespoten worden als u de auto niet in het winterweer gaat gebruiken. Nog niet reddeloos verloren stalen plaatwerk kan door inlassen gerepareerd worden, en weer montageklaar gemaakt. Hierbij moet u rekening houden dat er niet zomaar stukjes plaatstaal bij de ijzerhandel gehaald kunnen worden, deze hebben een ander koolstof gehalte dan autoplaatstaal waardoor je tijdens het lassen behoorlijke problemen kunt krijgen. Wat later in het traject kan blijken dat er door een wel erg rigoreuze aanpak weinig referentiepunten overblijven. Daardoor maakt het eindeloze passen en meten de Healey nog
12 - Aluminium voorshroud strak maken
13 - Aluminium achtershroud nog strak maken
14 - De Pickwick thee Healey na restauratie total loss
15 - Uithuilen en opnieuw beginnen
aanmerkelijk klassieker. Het meest vervelende is als hele delen niet meer blijken te passen, bijvoorbeeld een hele kont van de auto. Door avonden lang te passen en te meten verkrijg je het typisch Britse ambachtelijke vakmanschap, waardoor de spreuk ‘Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan’ zijn gouden glans verdiend. Het wordt vaak beter passend dan dat het ooit de fabriek verliet. Indien de carrosserie weer strak is en in de primer staat kan het geheel naar de spuiter. De afbouw van de cockpit is na alle tegenslagen eenvoudig. In deze fase van de strijd nemen de tegenslagen nog maar zo her en der een extra uurtje. De eventuele nieuw aangeschafte, en daardoor niet altijd evengoed passende, chroomornamenten kunnen op hun plaats gemonteerd worden. Is de auto totaal gerestaureerd en hij is in concour staat dan zijn er helaas nog van buitenaf komende rampen te verwerken. Op foto 14 en 15, ziet u een totaal gerestaureerde Healey die uitgeleend werd voor een reclame spotje voor de Pickwick Thee in 1993. Volgens de overlevering is deze Healey aan het eind van de opname door de acteur vakkundig tegen een muur geparkeerd. Als deze geschiedenis jouw overkomt dan zinkt je echt de moed in de schoenen en ben je er ‘doodziek’ van. Inmiddels is deze Healey weer helemaal opgeknapt en rijdt hij alweer.
