Rest ons niets anders dan u vooral veel leesplezier te wensen, in de hoop dat wij, als redactie, een goede start hebben mogen maken!

Jaargang 25 nr. 3 september 2014

In dit nummer o.m.

Plotsdoof September ligt voor u. Ditmaal niet meer met Jopy Sol in de functie van hoofdredacteur, maar ondergetekende. De lat ligt hoog en dat is niet zo maar over te nemen. Laten we zeggen, dat er veel bij komt kijken. In de samenwerking een nieuwe weg vinden, dat heeft altijd wat opstarttijd nodig. Ieder heeft een andere manier van werken en een andere kijk. Voorheen liep het gestroomlijnd en wist men van elkaar, wat ze konden verwachten. Nu hebben we, met wat omwegen en extra inspanningen toch naar hetzelfde doel gewerkt; een nieuw nummer vol verhalen. Ervaringsverhalen van de veranderingen in de toegankelijkheid, denk aan de inzet van tolken en ondertiteling bij televisie of toneelvoorstellingen. Maar ook het einde van het Handtheater en nieuwe initiatieven die ontstaan. In eerste instantie was de gedachte, om aandacht te besteden aan de veranderingen in de

zorg, de AWBZ, WMO en de tolkvoorziening. Wellicht in een gezamenlijke uitgave, met andere belangenorganisaties. Toch is daar op dit moment nog te weinig concreet, om jullie goed te informeren. Houdt u vooral de ontwikkelingen binnen uw eigen gemeente in de gaten, de websites van de belangenorganisaties en laten we hopen dat december ons daarover meer duidelijkheid kan brengen. Ons bereikte nog het bericht dat Steunpunt Oost versterking krijgt in de persoon van Antoinette de Vroomen! Dat is ook het vermelden waard! Rest ons niets anders dan u vooral veel leesplezier te wensen, in de hoop dat wij, als redactie, een goede start hebben mogen maken! Namens de redactie, Liesbeth Duits

pagina 3 Van de voorzitter 4 OPCI 5 Even voorstellen 6 Ervaringen van Cora Tonino 7 Limited Hearing bordje 8 Ervaring met ruismaskeerders 9 Ervaring met Baha 10 Column HearMe2 / Michèle 11 Ondertiteling 12 Tolktekst op smartphone 13 Velowalker 14 Interview Jacqueline Rensen 17 Column Cor 18 Theater 21 Toegankelijk 112 23 Het verhaal van Sandra 24 Einde Handtheater 25 Symposium SH-Jong 26 Nieuws van de steunpunten 27 Activiteitenkalender 2013

Stichting Plotsdoven Randhoeve 221, 3995 GA Houten tel/tt/fax: 030 - 69 58 719 www.stichtingplotsdoven.nl [email protected]

Colofon

Wmo-begrippen begre

Plotsdoof is een uitgave van de Stichting Plotsdoven. Donateurs van de stichting ontvangen het blad gratis. Plotsdoof verschijnt vier keer per jaar: in maart, juni, september en december. Redactieadres Nieuwe Tijningen 28 5301 DA Zaltbommel [email protected]

Participatie

Meedoen in de maatschappij: wonen, werken en contact met anderen.

Redactie Liesbeth Duits, hoofdredacteur Marja Bouma, corrector

Zelfregie

In hoeverre kan iemand de touwtjes in handen houden? Ook als hij zorg of begeleiding nodig heeft.

Keukentafelgesprek

Consulent van de gemeente voert intakegesprek bij iemand thuis.

Alle le

Belangrijke terr leven zich af werken, s

Opmaak Frans Verkade Aan dit nummer werkten mee: Peter Raggers Gerard de Vijlder Cor Toonen Jopy Sol Michèle Meirlevede Leontien Peters Wouter Bolier Anja Korten Robert ten Bloemendal Sandra van den Hoff Hanny Plomp- van Rheenen Evelien Dirks (NSDSK) Sanne Osterkamp (SH-Jong) Thea van der Wilt (GGMD) Cora Tonino Christy Goes-Vink Jacqueline Rensen Francoise van Dongen Gea Duister Daphne Hilhorst (doof.nl) Ria vd Sleet Astrid van den Hoek (NVVS) Ben Schut (NVVS) Pierre Demacker (NVVS) Bianca van der Horst (100% SH) Overname van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding. Sluitingsdatum kopij volgend nummer: 15 november Drukwerk en verzending CPI - Koninklijke WÖHRMANN B.V. Estlandsestraat 1 7202 CP Zutphen

2

Compensatieplicht

Plicht van gemeenten om mensen met een beperking te ondersteunen als ze niet meer goed kunnen meedoen in de maatschappij. Of niet meer op eigen benen kunnen staan.

Ontschotting

Eigen kracht

Zelf problemen kunnen oplossen.

Respijtzorg

Integraal werken

Bij begeleiding of ondersteuning uitgaan van alle levensgebieden.

Samenredzaamheid

Meer samenwerken en uitgaan van samenhang.

Hierop kan de mantelzorger een beroep doen als hij even een ‘pauze’ nodig heeft.

Mensen staan niet alleen, maar kunnen samen met andere - op eigen kracht - meedoen.

Informele zorg

Wederkerigheidprincipe

Afkorting voor Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze wet regelt dat mensen met een beperking ondersteuning kunnen krijgen.

Vrijwillige, onbetaalde hulp.

Mensen die een uitkering krijgen moeten daarvoor iets terug doen.

Wmo

K

Anders gaan we van behoeftes

T

Overgang of ve werken nu bijv in de jeu

Ze

Op eigen b lichamelijk, ver fi

Van de voorzitter

Over de Stichting

Peter Raggers dels kandidaat lid en verkent haar mogelijkheden binnen het bestuur. Binnen het bestuur zullen enkele portefeuilles veranderen, maar daarover de volgende keer meer. Alleen de functie adviseur technische zaken, nu reeds 25 jaar door Cor ingevuld, is nog niet ingevuld. We roepen dringend kandidaten hiervoor op. Informatie bij Cor Toonen en/of Peter Raggers.

De tijden veranderen, de mensen veranderen, de seizoenen veranderen, de inhoud van functies veranderen, samenwerkingsvormen veranderen, de sterke drank verandert (van whisky naar oude jenever), wat verandert er feitelijk niet. Gelukkig, alles verandert, alles slijt, alles vergaat en komt veranderd weer tevoorschijn. Bovenstaande is gewoon een gang van zaken die binnen organisaties plaats vindt en waar we helemaal niet benauwd voor hoeven te zijn. Lees maar, Jopy Sol houdt op met haar functie van hoofdredacteur. De nieuwe hoofdredacteur, Liesbeth Duits, stond op en heeft haar eerste Plotsdoof laten verschijnen, een felicitatie waard. Binnen het bestuur gaan een aantal wisselingen komen. Zo vertrekt de voorzitter in juli 2015 en de secretaris doet een stapje terug, maar blijft in het bestuur zitten. Mirjam Walraven, algemeen bestuurslid, gaat het bestuur per dec. 2014 verlaten, maar blijft ons wel in het tolk voucherproject vertegenwoordigen, waar zij belangrijk werk doet op een uitstekende wijze. Maar nieuwe bestuurkandidaten hebben zich al gemeld. Robert den Bloemendal neemt de plaats van Mirjam in en gaat de portefeuille sociale media beheren. Tevens neemt hij het beheer van de website over, want ook Erna Steingröver, hoofd Webredactie, heeft laten weten, deze functie per september neer te willen leggen. Zij heeft de website met eindeloos geduld en enthousiasme vernieuwd, tezamen met de andere redactieleden. Nirosha Boer is inmid-

Ik mag u zeggen, dat toen al deze veranderingen zich gingen aftekenen, het me even bang te moede werd. Hoe krijgen we alles weer ingevuld - en zie het is geschied. Geweldig al die mensen die bereid zijn zich in te zetten voor kortere of langere tijd. In te zetten, om de eigen situatie te verbeteren maar ook die van al die anderen, waar dit nodig is. Bovenstaande is ook op de jaarvergadering besproken in de ochtend. Een ieder is natuurlijk bedankt en er zal op gepaste wijze in kleine kring, hier verder aandacht aan worden gegeven. De middag en avond stond centraal, om alle vrijwilligers in het zonnetje te zetten en dat is gelukt. Het was die dag 36 graden, zowel binnen als buiten. Zie het artikel hierover in dit blad. Ondertussen wordt er ook stevig gepraat met Dovenschap, FODOK, Doven Jongeren en de Stichting Plots- en laatdoven, over verder gaande samenwerking. Matteke Winkel is onze externe adviseur in deze en pakt de zaak voortvarend aan. In de volgende Plotsdoof gaan we hier uit gebreid op in, want we hopen dan dat er een plan tot samenwerking klaar ligt. Ondertussen zijn we reeds bezig, om daar waar mogelijk in praktische zaken elkaar beter te leren kennen en dingen samen op te pakken. Zou zo zeggen: veranderingen genoeg, maar gelukkig steeds in de richting van versterking van onze Stichting. Want wij zijn er voor elkaar, samen met elkaar, maar steeds op basis van de menselijke mogelijkheden ofwel de menselijke maat is leidinggevend.

Contactdag 2014 Op 4 oktober kunt u nog deelnemen aan de Contactdag voor partners, familie, vrienden, buren, collega’s van plots- en laatdoven/slechthorenden en overige belangstellenden. Thema is dit jaar Bewustwording. Voor meer informatie en aanmelding zie www.stichtingplotsdoven.nl

De Stichting Plotsdoven is de lande­ lijke organisatie voor belangenbehartiging van plots- en laatdoven. De stichting is opgericht in 1989 en heeft zich de belangenbehartiging van plots- en laatdoven in de ruimste zin ten doel gesteld. Daarbij staat stimulatie van zelf­red­zaam­ heid en reïntegratie van de plotsen laatdove in de horende maat­ schappij voorop. De Stichting Plotsdoven onderhoudt twee mailinglijsten: één voor plotsen laatdoven en één voor partners, familie, vrienden of andere naasten van plots- of laatdoven. De mailinglijsten zijn bedoeld om informatie en ervaringen uit te wisselen m.b.t. het doof worden en/of doof zijn, het omgaan daarmee door naasten, of om vragen te stellen. Kortom, lotgenotencontact op een makkelijke en toegankelijke manier. Voor meer info zie: www.stichtingplotsdoven.nl Bestuur Peter Raggers, voorzitter Gerard de Vijlder, secretaris Albert Bouma, penningmeester Wil van Essen, bestuurslid Mirjam Walraven, bestuurslid Anja Korten, bestuurslid Anneke Meijer, bestuurslid Raad van Advies Drs P.P.B.M. Boermans Dr. J. Mulder Donateurschap Vanaf € 25,- per kalenderjaar bent u al donateur; over te maken op postgiro 82080 t.n.v. Stichting Plotsdoven te Houten Geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Haaglanden te Den Haag nr. 41155666 ANBI-nummer 816107440 Lex Scheffelfonds Het Lex Scheffelfonds is ingesteld om iedere plots- en laatdove, voor wie dit een financieel bezwaar is, in staat te stellen deel te nemen aan activiteiten die georganiseerd worden door de Stichting Plotsdoven. Voor verdere gegevens zie blz. 23 3

de belangenorganisatie cochleair geïmplanteerden

door Peter Raggers

OPCI staat voor Onafhankelijk Platform Cochleaire Implantatie en is een werkgroep van de belangenorganisaties voor doven en slechthorenden. OPCI behartigt de belangen, geeft voorlichting en draagt zorg voor lotgenotencontact, voor mensen met een cochleair implantaat en voor mensen die een cochleair implantaat overwegen. OPCI bestaat al heel wat jaartjes. In de begintijd was de NVVS bezig met CI. Peter Helmhout, één der eerste CI-dragers van Nederland, was en is nog steeds actief. De commissie CI is van hieruit ontstaan, maar was vooral gericht op de eigen leden. Er ontstond zo’n 12 jaar geleden behoefte, om gezamenlijk met alle doven en slechthorenden organisaties, iets te gaan doen op dit gebied. OPCI is hieruit ontstaan. Maar er bleef onduidelijkheid bestaan, want enerzijds had je de CI commissie van de NVVS, anderzijds OPCI waarin alle 7 organisaties waren betrokken, of zich daardoor lieten vertegenwoordigen. Vooral zo’n drie jaar geleden, gaf dit de nodige onrust en onduidelijkheid, met name naar buiten toe. Wie vertegenwoordigt nu wie en wat? Voor de ziekenhuizen was het ondoorzichtig. Toen ondergetekende z.g. technisch voorzitter werd, was zijn belangrijkste doelstelling, om van OPCI het vertegenwoordigend orgaan te maken, dat alle zeven Houtense organisaties vertegenwoordigde en naar buiten toe de enige spreekbuis zou zijn. Gelukkig was de tijd rijp, om dit goed te bespreken. OPCI oude stijl en de CI commissie gingen met elkaar in gesprek. Conclusie was: laten we komen tot één vertegenwoordigend lichaam en laat dat OPCI zijn. De commissie CI deed een pasje terug en zou meer als werkgroep optreden, want er zaten wel mensen in met heel veel kennis op dit gebied. Op basis van deze overeenstemming, gedragen door alle besturen, is er hard aan gewerkt om tot een OPCI nieuwe stijl te komen. Met een nieuwe website en nieuwe nieuwsbrief vol wetenswaardigheden, ervaringsverhalen en achtergrond informatie. Inge Doorn was al die tijd de drijvende kracht en veelal ook de uitvoerende kracht binnen OPCI en het is ook

4

voor een heel groot deel aan haar te danken dat OPCI nieuwe stijl er nu is. OPCI heden tendage is georganiseerd in drie werkeenheden: 1.De stuurgroep die het beleid en alles daarom heen maakt en bewaakt 2. Werkgroep voorlichting en lotgenotencontacten. 3. Werkgroep belangenbehartiging. In de stuurgroep heeft Hennie Epping vanaf januari het voorzitterstokje overgenomen en doet dit voortreffelijk met oog voor alle organisaties en de diverse belangen. Peter Helmhout, onze nestor, beheert de financiën. Inge Doorn is coördinator en secretaris. Peter Raggers is tot 31 december 2014 algemeen lid. De werkgroepen zijn zeer belangrijk voor de praktische uitvoering van bijna alles. De volgende keer zal er uitgebreider in gegaan worden op deze werkgroepen. Zie voor uitgebreide informatie www.opciweb.nl

OPCI contactdag 'CI en Communicatie'

20 september 2014

Ook dit jaar wordt er, na het succes van de afgelopen 6 jaar, een OPCI contactdag georganiseerd in restaurant "De Busjop" te Heythuysen. De dag is bedoeld voor mensen met een CI en voor hen die een CI overwegen. Ook de ouders van kinderen met een CI en die kinderen zelf zijn van harte welkom. Het thema van de dag is: "CI en Communicatie". Er wordt een presentatie gegeven door Signcall (www.signcall.nl). Daarnaast zullen de leveranciers Cochlear, Advanced Bionics, MED-EL en Meeús verzekering CI met hun eigen informatie aanwezig zijn. Er is een schrijftolk aanwezig is. Ook dit jaar wordt u een kop koffie met gebak aangeboden door OPCI en wordt de dag afgesloten met een heerlijk buffet. De contactdag wordt georganiseerd door Geert Hanssen.

Even voorstellen:

Liesbeth Duits

Sinds 2002 begeef ik mij in de wereld van de plots- en laatdoven. Eerst lerende en werkzaam als student, schrijftolk, voorzitter van de Nederlandse Schrijftolken Vereniging, stagebegeleider. Sinds 2011 gaat mijn gezondheid achteruit, naast beschadigingen aan mijn oogzenuw heb ik problemen met krachtverlies en mobiliteit en ben ik nu ervaringsdeskundige op het gebied van Hyperacusis enTinnitus. Daardoor heb ik last van spraak verstaan. Recent zijn daar draaiduizelingen bij gekomen, dus helaas wat dat betreft ‘van alle markten thuis.’ Dat is wel mijn motivatie geweest, om te solliciteren op de vacature Hoofdredacteur van het blad Plotsdoof. Ik ben gedreven, enthousiast en betrokken en deel graag mijn kennis en ervaring. Voor mijzelf zal het op momenten confronterend zijn. Ik zie het ook zeker als het vinden van herkenning. Ik hoop samen met de redactie en het bestuur veel informatie te kunnen blijven verzamelen en te delen op het gebied van communicatie, tolken, voorzieningen, technische ontwikkelingen en veranderingen. Zodat wij jullie op de hoogte houden en jullie daarnaast persoonlijke herkenning en erkenning kunnen vinden in de ervaringsverhalen en gesprekken met deskundigen op allerlei gebied.

Even voorstellen:

"I have no special talents. I am only passionately curious." -Albert Einstein-

Robert ten Bloemendal

Na een tijdje als aspirant-bestuurslid te hebben meegelopen, met de zeer ervaren mensen die al zitting hebben in het bestuur, werd ik bij de laatste bestuursvergadering via stemming gekozen in het bestuur. Omdat enkele oudgedienden in het bestuur kenbaar hebben gemaakt zich volgend jaar terug te trekken, zag ik het een beetje als mijn plicht om me als bestuurslid verkiesbaar te stellen. Ook al omdat de continuïteit van de Stichting op de langere termijn natuurlijk gewaarborgd moet blijven. Ik ben mijn medebestuursleden dan ook zeer erkentelijk voor het vertrouwen dat ze me schenken. Ik heb de portefeuille Website-beheer en Social Media toebedeeld gekregen, en ga me ervoor inzetten, dat de Stichting via het internet nog meer bekendheid krijgt. In deze tijden met teruglopende subsidies, zullen we nóg meer moeten inzetten, om via de digitale kanalen meer bezoekers te genereren. En uiteraard daarmee parallel, ook meer donateurs. We willen proberen op korte termijn (via bijvoorbeeld onze FaceBookpagina) middels een enquête te achterhalen wat onze donateurs en andere belangstellenden de positieve punten vinden aan onze uitingen naar buiten. Maar uiteraard ook welke punten voor verbetering vatbaar zijn. Mochten er mensen zijn die, vooruitlopend op die enquête, al op- of aanmerkingen hebben op onze website, FaceBookpagina en Twitteraccount, schroom niet om ons even te mailen. Alle feedback, zowel positief als negatief, is voor ons belangrijk om alles te optimaliseren. 5

Ik heb geen ervaring met plotsdoofheid, maar… Ik heb geen ervaring met plotsdoofheid, daar kan ik dus niets over schrijven. Ik heb wel ervaring met het feit dat je lichaam je plots in de steek laat, door mijn ziekte van Ménière. Dit maak ik de laatste zeven jaar, tijdens een plotselinge aanval met regelmaat mee.

door Cora Tonino

anders begint in het gesprek en je gesprekspartner verbaasd ziet kijken. Gesprekken van collega’s tijdens de lunch waarvan je maar een beetje hoort en begrijpt en meelacht, terwijl je geen idee hebt waarom.

Ik heb ervaring met de onzekerheid en de angst die dat geeft en het feit dat die angst zo verlammend kan zijn. Zo bepalend dat je niets meer durft en het onbegrip dat daar bij hoort, want er is aan de buitenkant immers niets aan je te zien. Niemand kan je daarmee helpen. Het is de vraag die je aan je zelf zal moeten stellen: wil ik zo verder leven. En hoe dan wel?

Uiteindelijk heb ik vooral tijdens de gesprekken met mijn maatschappelijk werkster van GGMD kunnen toegeven, dat de slechthorendheid toch ook een probleem was en niet alleen de aanvallen. Dit benoemen en dan? Aanpassen, maar hoe? Opnieuw in gesprek met de gehoorapparatenleverancier; opzoek naar de beste oplossing. Een cursus spraakafzien volgen (o jee, wat praten er toch veel mensen met hun hand voor hun mond). En vooral meer open zijn naar anderen toe, hen deelgenoot maken.

Het liefst zou ik doen alsof er niets aan de hand is, echter omdat de ziekte ook voortschrijdend gehoorverlies geeft, lukt dat al snel niet meer. Door mijn werk spreek ik al gauw op een dag, vier of meer verschillende mensen, die mij niet kennen en niet weten dat ik slechthorend ben. In het begin probeer je vooral je positie te bepalen ten opzichte van de spreker(s), waar ga ik zitten, staan, lopen, zodat ik alles het beste hoor. Dat geeft natuurlijk een komisch effect, als ik probeer te wisselen van kant terwijl ik loop en mijn gesprekspartner in die gang ook aan dezelfde kant wil lopen. Als je iets dichterbij gaat staan of zitten, om het beter te kunnen horen en je gesprekspartner dan juist zachter gaat praten. Als je het niet goed hebt verstaan, maar dat niet wilt toegeven en je over iets

Het viel me al snel op dat ik begon met “Sorry, ik ben slechthorend ik kan u waarschijnlijk niet altijd even goed verstaan.” Toen dacht ik: waarom zeg ik sorry? Men zegt toch ook niet: sorry, ik heb een baard, u kunt waarschijnlijk mijn spraak niet goed afzien. Ik probeer nu per situatie te beslissen, of ik direct aangeef dat ik slechthorend ben (bv als iemand een baard heeft, of een stem heeft in een toonhoogte die ik niet helemaal meer pak) of dat ik het eerst zo probeer, informeren kan altijd later ook nog. Nietwaar? Zo heel langzamerhand ervaar ik minder druk op deze gesprekken en dat is misschien nog wel de grootste winst.

Genomineerd: Het VSD fietsconcept

door Cor Toonen

U las in het interview met Cor Toonen in het juni nummer van Plotsdoof 2014, over zijn hoog geplaatste toekomstdroom: “dat de VSD fiets er komt: een Veilige Slechthorenden en Doven-fiets, voorzien van het ‘viewradar’ systeem (achteruitkijk assistent) met ingebouwde richting aanwijs led, een instelbare en inklapbare fietsspiegel met led attendering, en een neutraal oorpictobordje waarvan het symbool alleen oplicht bij inhalende objecten. De firma ‘LEF’ biedt als extra een trilhorloge aan met een indicatiesymbool dat reageert op de afneembare viewradar (achteruitkijk) zender, zodat je dit op je rugzak vast kunt klikken.” Het is een veiliger fietsenproject voor senioren, en speciaal doven en slechthorenden, waarvoor Cor een zgn. viewradarsysteem heeft ontworpen. In wezen is dit een achteruitkijk assistent. Het systeem is genomineerd door de jubileumcommissie van de NOVU (Nederlandse Orde Van Uitvinders), tot één van de tien beste innovatieve oplossingen voor veiliger fietsen. In deze commissie zit o.a. ook de ANWB, Gazelle en de Fietsersbond. Nu bouwt Cor, met welwillende ondersteuning van derden en enkele toeleveranciers, een werkend prototype van de complete VSD fiets en de rugzak uitvoering. Begin oktober is de finale voor de verkiezing tot het beste ‘Oplossing Gezocht’ voor veiliger fietsen. 6

Limited Hearing bordje Slechthorend of (plots)doof? Met het Limited Hearing bordje kun je ontspannen en veilig deelnemen aan het verkeer! Of je dit nu doet op de fiets, tijdens je hardlooprondje, op de ski’s of tijdens een wandeltocht door de bergen. Doe vooral wat voor jou werkt en bij jou past! Waarom het Limited Hearing bordje? Limited Hearing staat voor Beperkt Horen. Met dit bordje laat je andere weggebruikers weten, dat je hen wellicht niet hoort toeteren of bellen als je op de fiets zit, waardoor auto’s, fietsers, wielrenners en scootmobielen, met een boogje om je heen gaan zodat je minder snel schrikt. Dit voorkomt onnodige irritaties en vervelende schrikreacties. Het Limited Hearing bordje helpt jou dus veilig en ontspannen bewegen in het verkeer! Cor Toonen stond aan de basis van het nieuwe ontwerp. Zoals hij zelf schrijft; “Drie jaar geleden besloot ik te stoppen met bermwandelaar en randje fietser te zijn. HOERA… dat kan nu prima!” Bianca van der Horst (33 jaar) is zelf slechthorend vanaf geboorte en werkt inmiddels alweer ruim 12 jaar met slechthorenden en doven. Zij was voor zichzelf en haar slechthorende netwerk op zoek naar een toegankelijk fietsbordje waardoor medeweggebruikers in één oogopslag zien dat ze te maken hebben met een slechthorende fietser. Bianca is coach en trainer voor slechthorende volwassenen, kinderen en ouders van slechthorende kinderen. Daarnaast is zij oprichter van het succesvolle informatie-en netwerkplatform '100% Slechthorend'. In haar werk hoorde ze steeds vaker over angst van slechthorenden, om vrij deel te nemen aan het verkeer. Een angst of onzekerheid waar veel slechthorenden voor zich blijken te schamen. Ook Bianca herkent de onzekerheid van het ‘wel of niet horen van getoeter of gebel achter je’ en daarom ging zij ook op zoek naar een toegankelijk bordje. Via via kwam ze uit bij het prachtige bordje van Cor Toonen en besloot hierin te investeren. Bianca: “Dit bordje moest gewoon op de markt komen. Het plezier dat ik ervan heb, wil ik met alle slechthorenden en doven in Nederland delen. In tegenstelling tot het oude SH bordje van de NVVS, ervaar ik dit bordje niet als stigmatiserend, maar als informerend!”

gaan verkopen binnen jouw werk of een organisatie? Neem contact op met Word Wide Visible via info@worldwidevisible. com. Ook advies, ideeën en foto's zijn welkom, plaats je foto/ verhaal op onze Facebookpagina www.facebook.com/worldwidevisible, of laat een bericht achter op Twitter (@ LimitedHearing)

Op 4 juli was het zo ver, de overeenkomst werd getekend door Bianca van der Horst en Cor Toonen, en World Wide Visible is een feit! Het team is uitgebreid met de komst van Remco Veldhuis (25 jaar), student Accounting en ook slechthorend, als financieel adviseur. Drie ervaringsdeskundigen op dit gebied en zo vormen zij de stevige basis voor World Wide Visible.

Dit jaar wordt Werelddovendag (WDD) gehouden op zaterdag 27 september 2014 in het centrum van Dordrecht. Het wordt georganiseerd door dovenwelzijnstichting Dorswedo in samenwerking met De Gelderhorst. Deze WDD is ook toegankelijk voor ouderen en voor jongeren/kinderen! De toegang is overdag gratis (m.u.v. rondvaartboot, paardenkoets en stadswandeling)

Het bordje kost slechts €12,95! Dit is inclusief btw en bevestigingsmateriaal. Het is te bestellen via de website van worldwidevisible.com en ook via de Stichting! Stuur dan een e-mail naar [email protected] Er wordt nog gezocht naar wederverkopers. Audicienszaak Joosten Hoorspecialisten in Zaandam en Hoorn heeft als eerste de stap gezet. Zie jij mogelijkheden om de bordjes te

N.B. Bij het ter perse gaan van dit artikel neemt de belangstelling voor het Limited Hearing Symbool bordje ongekende vormen aan. De verkoop is gestart, en hoe! Trending topic op Twitter met 1.335 volgers. De Facebook community 100% Slechthorend met 1.147 volgers and still counting! Een interview op 3FM bij Giel Beelen en zelfs het Jeugdjournaal schijnt getipt!

Werelddovendag in Dordrecht 27 september 2014

Voor meer informatie over het programma en de tijden, kijk op Website: https://www.werelddovendag2014.nl/ Facebook: https://www.facebook.com/werelddovendag2014 Twitter: https://twitter.com/werelddovendag

7

Verandering in geluid, ervaring met ruismaskeerders Sinds november 2012 heb ik last van oorsuizen en overgevoeligheid voor geluid, ofwel Tinnitus en Hyperacusis. Van het oorsuizen had ik het meest last wanneer ik in bed lag, dan merkte ik dat mijn hoofd niet stil werd. Of, als ik nu stil ben, dan hoor ik de ruis. In slaap vallen met een monotoon nummer met bepaalde klanken, dat ging nog goed. De Hyperacusis was een ander probleem. De meest simpele geluiden kwamen zo hard binnen. Het rammelen van het bestek, kletterende borden, het roeren met een lepeltje in een kopje. Maar ook bepaalde stemmen die ik gewoon niet kon horen. Ze sneden gewoon dwars door mijn trommelvlies. De afzuigkap is aan met koken? Echt niet. De druk liep dan letterlijk op in mijn hoofd. Stofzuigen is inmiddels de taak van mijn man geworden en helaas kon hij zijn net gekochte surround system van Bose echt niet aanzetten wanneer ik beneden was. Uiteindelijk via de huisarts naar de KNO-arts en doorverwezen naar Kentalis Audiologisch Centrum in Sint Michielsgestel. Ook mijn gehoor bleek langzaam achteruit te gaan. Na overleg met de audioloog zijn we begonnen met otoplastieken, oftewel gehoorbescherming op maat. Deze worden veel gebruikt in de bouw als echte dempers en steeds meer gebruikt door muzikanten, met een lichte filter erin, zodat ze nog wel de muziek blijven horen, maar de omgevingsgeluiden minder hard binnen komen. Eigenlijk zou de jeugd deze gehoorbescherming ook moeten gaan dragen met uitgaan. Het jammere is dat het best prijzig is, om ze op maat te laten maken. Maar toch, als ik de keuze zou hebben tussen blijvende gehoorschade of eenmalig een bedrag uitgeven, is dat voor mij geen keuze! Goed, dat is weer een ander verhaal. Voor mij werden otoplastieken op maat gemaakt met een lichte filter. Dan is het alweer mei 2013. In het begin voelde het alsof iedereen zag, dat ik enorme oorstukken in had, maar dat wende al snel. De scherpe randjes werden net van de harde geluiden gehaald, daar was ik al blij mee. Helaas is dat plezier van korte duur geweest en leek het soms net alsof ik niets in mijn oren had. Het bleek steeds moeilijker om ‘normaal’ te functioneren. Wanneer je zo weinig geluiden kan verdragen, een vliegtuig of denderende vrachtwagen, maar ook het knisperen van papieren zakken, verpakkingen van chips of koekjes, een afwasborstel op een snijplank, fluiten, de gemiddelde televisiecommercial die dwars door je trommelvliezen heen bonkt. 8

door Liesbeth Duits Gek werd ik ervan. Ook kreeg ik steeds meer last van oorsuizen en spraakverstaan. De televisie staat aan en dan een gesprek voeren? Dat gaat niet meer. Gaat de telefoon? Dan wandel ik de kamer uit. Gezellig aan de koffie met vier personen? Eigenlijk al niet te doen. Februari 2014 blijkt dat mijn gehoor weer een beetje achteruit is gegaan. Niet veel, maar genoeg om dan in combinatie met Hyperacusis en Tinnitus wel te zorgen voor minder goed spraakverstaan. Samen met de heer Reincke (klinischfysicus-audioloog bij Kentalis) de keuze voor ruismaskeerders gemaakt. Er zijn oorstukjes op maat gemaakt voor de demping en in plaats van een microfoon zit er een luidsprekertje dat een bepaalde ruis geeft. Eind maart is het zo ver en kan het afstellen beginnen. Een heel proces, samen met de audicien. Ik heb, op advies, gekozen voor een audicien met gespecialiseerde kennis en ervaring, Struijk Audiciens in ’s-Hertogenbosch. Niet om reclame te maken, maar om de kwaliteit. Wel met het risico, dat ik geen vergoeding zou krijgen van mijn zorgverzekeraar, want mijn zorgverzekeraar vergoedt alleen gehoorapparaten bij de twee grootste commerciële ketens in ons land. Ik schrijf nu augustus 2014 en mijn laatste afstellingen zijn gedaan. Ik heb een basisinstelling met 20dB ruis voor wanneer ik naar buiten ga of de afzuigkap aanzet wanneer ik ga koken. Wanneer we gaan eten, of de televisie staat aan, schakel ik over naar 15dB ruis. Inmiddels zit ik op een gehoorverlies van 35db-37dB. Met de ruismaskeerders komen er dus nog wel pieken binnen, maar komt het overige geluid zo stabiel mogelijk binnen. Omdat de geluidsverwerking bij mij fout gaat- niet in het oor zelf, maar vanaf het oor naar de hersenen - hoeven de hersenen zo minder hard te werken. Het is nu schipperen tussen minder goed horen en minder last hebben van geluid. Want werken met versterking, het aanzetten van de microfoon, om bijvoorbeeld spraak beter te verstaan, dat is geen optie, dan klettert dat bestek namelijk ook versterkt binnen! Ik ben er erg blij mee. Een succesverhaal volgens de audioloog, want niet voor iedereen pakken ruismaskeerders zo uit. Het is zó fijn om niet continue op scherp te staan, te schrikken, of last te hebben van een geluid dat zo hard binnen komt, dat je er onpasselijk van wordt. Hopelijk kan ik er lang plezier van hebben en er steeds meer uit halen om weer meer sociale dingen te ondernemen.

Veranderingen, een overdenking

door Peter Raggers

Jaren geleden, ik was toen 24 of 25 jaar, studeerde ik voor Humanistisch Geestelijk Raadsman. Uitgaande van de kracht van de individuele mens, die tesamen in een gemeenschap met andere mensen, vorm en inhoud geeft aan het eigen bestaan, zonder tussen komst van machten buiten de aardse machten om. Vond het een fascinerende studie, omdat het je in contact bracht met allerlei vormen van levensovertuigingen, zowel westers als oosters. Het heeft me tot op heden altijd verbaasd, dat mensen kunnen zeggen: zo is het en niet anders, terwijl men slechts een heel klein beetje van wat dan ook weet en kent. Het bepaalt wel de loop der wereld en je eigen leven. Toentertijd kwam ik ook in aanraking met het Boeddhisme, net als het Humanisme een levensovertuiging die de eigen innerlijke kracht zoekt. De boeddhistische uitspraak “Je bent je eigen Lantaarn waarmee je je eigen weg kunt vinden en daarop kan begeleiden” sprak me en spreekt me enorm aan. De kernbegrippen binnen het Humanisme, verbazing en verwondering, spraken en spreken me ook zeer aan. Zo bezig zijnde formuleerde ik in een opwelling mijn lijfspreuk die tot heden ten dage ook mijn lijfspreuk is gebleven: “alles is veranderlijk, behalve het veranderlijke zelf”. Ik koester het als zelf bedacht, wellicht is dat niet zo maar heb ik het ergens gelezen. Misschien is het blijven hangen zonder de context waarin het wellicht geschreven was. Het doet er ook niet toe, want deze lijfspreuk geeft me dagelijks weer opnieuw krachten, om als het tegen zit of juist meezit, deze momenten van onverwachtse veranderingen te beleven. Het heeft me vaak verbaasd doen staan, wat je met die onverwachte nieuwe situaties kan doen.

Verandering in geluid, ervaring met Baha

Telkens blijkt maar weer hoe weinig we van bepaalde, de meeste, onderwerpen afweten. Wellicht kennen we, zoals de uitspraak luidt, de twee kanten van de medaille maar de derde, de zijkant, kennen we vaak niet. En als we de medaille ofwel het onderwerp in een ander licht zien, komt er weer nieuwe informatie vrij. Feitelijk weten we nooit precies hoe iets in elkaar steekt, kennen we het verhaal, de geschiedenis maar voor een deel. Snel zijn we geneigd hier een oordeel over te vellen en deze als waarheid aan te nemen. Terwijl verreweg de meesten van ons die redelijk kunnen nadenken, weten dat er wellicht meer is, en dat dat meer weten waarschijnlijk tot een verandering van mening, houding, gedrag en denken kan leiden. Dat nu is voor mij de kracht van het leven, weten dat wat je denkt dat de waarheid is, wel eens anders kan zijn als je nog meer weet. Het hoeft je leven niet constant te veranderen, het kan juist de basis zijn waarop je je leven inricht, je je keuzes maakt. Veranderingen komen en gaan, niets is blijvend, alles vervormt. Water verdampt en keert weer terug als sneeuw of regen. De berg vergaat in de loop der duizenden, miljoenen jaren weer tot stof, het strand ligt er vol mee als zand. Ons eigen leven eindigt op een bepaald moment en wordt weer tot stof of as, maar keert weer in de aarde, in de kosmos terug enz. enz. enz. Veranderingen maken de mens rijk, als ze niet als bedreiging gezien worden, maar als kansen om nieuwe, andere dingen te ontdekken, zowel in moeilijke omstandigheden als gemakkelijke. Verandering betekent voor mij de kracht van het leven.

door Christy Goes

Wat was het lang geleden, dat ik naar een concert was geweest. Was dat Joe Cocker of Marco Borsato? Die laatste ja, toen gingen we met z’n zessen en allemaal in het rood. Wat leuk had moeten zijn was een drama, wat voelde ik me toen alleen en wat voelde ik me slechthorend. Ik had toen nog gehoortoestellen, zelfs nu nog voel ik bij de herinnering de eenzaamheid en het verdriet wat ik toen voelde. Ik had het dan ook opgegeven, een concert was niets voor mij met mijn slechthorendheid. Afgelopen maart kwam mijn schoonzus met een verrassing, ze had kaartjes voor The Common Linnets in het Twente stadion. Lief en leuk ja, maar uh de laatste keer, dat was zo’n teleurstelling, hoewel ik toen nog geen Baha droeg. Hoelang heb ik mijn Baha ook al weer? Vijf jaar de Baha Intenso en vorig jaar april kreeg ik mijn tweede Baha. Dit keer een Baha Power, helemaal digitaal. In het algemeen ben ik er heel tevreden mee, ik kan aardig "horen". Het filtert het geluid een stuk beter, dan mijn vorige Baha, alleen 's ochtends duurt het opstarten lang, te lang naar mijn zin. Maar goed, als hij dan eindelijk opgestart is, dan heb ik goed geluid. De Baha Power filtert het achtergrondgeluid een stuk beter, niet te vergelijken met mijn gehoortoestellen, of zelfs met

mijn vorige Baha Intenso, maar hoe zou het in een stadion vol met mensen zijn? Kon hij dat aan, kon ik dat aan? Het enige wat ik kon doen was uitproberen.... En toen was het zover. Wat waren er veel mensen en wat was het een herrie. "Niet gelijk opgeven, Chris," zo sprak ik mezelf moed in. "Geef het een kans..." Eindelijk begonnen ze te spelen, maar het bleef herrie. Ik kon er geen muziek uithalen, alleen maar lawaai. Wat was de teleurstelling groot. Ik drukte mijn Baha op de zachtste stand, het was niet te verdragen. Maar na enige tijd hoorde ik tot mijn verbazing een muzieklijn, heel in de verte hoorde ik muziek. Wat ze zongen qua taal, dat kon ik niet eruit opmaken, maar ik hoorde een melodie. En wat ze tussen de muziek door zeiden, ah dat kon me niet schelen, ik kwam voor muziek en ik hoorde muziek. Wat was ik blij, ik genoot... Helaas had ik de dagen na het concert vreselijk last van tinnitus. Een bak vol herrie stortte zich 4 lange dagen en nachten uit in mijn hoofd. Maar ik heb geen spijt dat ik geweest ben. Sterker nog, ik ga een volgende keer zeker weer! Ik kan weer naar een concert, wat een fijn gevoel. Nu nog een goed concert.

9

Column HearMe2:

360 graden in de rondte… wanneer je leven compleet verandert…

Een eerste reactie op verandering is vaak weerstand, weerstand tegen het onbekende wat gaat komen. Ook het ‘onbekend maakt onbemind’ is hieruit afgeleid, ‘wat de boer niet kent…’ en zo zijn er nog tal van verwijzingen naar een soort instinctieve eerste reactie. Een eerste reactie die heel menselijk is. Het onbekende geeft onzekerheid. ‘Wat staat me te wachten?’ Je treedt het onbekende tegemoet en doembeelden duikelen over elkaar heen. ‘Zal ik dit wel doen?’ ‘Kan ik dit wel aan?’ ‘Is dit wel iets voor mij?’ ‘Ben ik wel geschikt?’ ‘Houd ik dit wel vol’, ‘Wat heeft dit voor gevolgen?’ ‘Wat gaat er veranderen?’ ‘Wat als…Vasthouden aan het bekende geeft zekerheid. Grip op datgene wat er gebeurt. Controle over wat er gaat gebeuren. Bij onzekerheid moet je alle zekerheid loslaten… Ieder heeft een eigen manier om met verandering om te gaan. Wanneer je beschikt over een behoorlijke dosis nuchterheid en humor, kom je ver. Het vermijden, het verstoppen of gewoon doorgaan. Op welke manier dan ook, ergens kom je jezelf tegen. Hoe je ook kunt relativeren. Hoe goed je ook probeert alles te begrijpen, om het ook een ander uit te kunnen leggen. Het overkomt je. En als je dat toelaat, dan pas kun je gaan veranderen. Veranderen komt voor mij niet in hetzelfde rijtje als; accepteren, loslaten, of er mee om leren gaan. Daar ben ik zo lang-

Column van Michèle Meirlevede:

zamerhand allergisch voor geworden. Als je het namelijk zo makkelijk kunt benoemen, moet er ook een oplossing zijn. Die is er niet. Stiekem zijn we allemaal fel tegen hokjes, labelen en vooroordelen. Dat heeft een negatieve lading. Toch is er een behoefte om ergens bij te horen. Het maakt eigenlijk niet uit welk naam of label erop staat. Als je maar ergens je ervaringen kunt delen en herkenning kunt vinden. Mensen die hetzelfde ervaren, of herkennen welk proces je doormaakt. Je advies kunnen geven, of alleen maar even zeggen; ‘Zo herkenbaar wat je beschrijft!’ Wanneer je die stap kunt maken in het delen, dan komt het proces van verandering langzaam op gang en ga je daar je nieuwe weg in vinden. “Soms moet je veranderen om jezelf te kunnen blijven. Olaf Hoenson”

HearMe2 Met mijn blog wil ik een verhaal achter een patiëntnummer beschrijven en zo mijn ervaringen in de zorg delen. In het Engels betekent 'hear me out' zoiets van "Shut up and listen to me!" Wil je het netjes vertalen, wordt het "Please listen to everything I have to say." In het Nederlands betekent het 'luisteren naar' of 'toehoren.' Daarom heb ik gekozen voor deze naam. Mijn naam is niet van belang, maar mijn verhaal, omdat er velen met mij ‘hangen’ in de zorg.

Verandering

Veranderingen, reorganisaties, wettelijke wijzigingen, nieuwe wetten, vervanging van oude regels door nieuwe, uitzonderingsregels op de wetten, etc.... Een mens wordt er een beetje tureluurs van. Hoe houd je dit bij? Eerlijk, pas op het moment dat ik er gebruik van moet maken, zoek ik (of beter 'we', mijn man helpt me hiermee vaak) het via Google op of proberen we informatie te vinden bij de gemeente, of via een kennis bij de Stichting Plotsdoven. Ikzelf weet eigenlijk vrij weinig van alle regels of voorzieningen af. Daarbij is er nog vaak sprake van wijzigingen, maar is het nog niet goedgekeurd, of die nieuwe regeling gaat pas over een dik jaar in gebruik etc. Zolang het alleen een voorstel is, trek ik me er zeker niks van aan.

gaat en denk ik erover na. Vind ik het protest terecht, dan teken ik de petitie, of probeer ik te doen wat er gevraagd wordt. Als a-politieker trek ik me er weinig van aan. Ik vind het gewoon te moeilijk om er mijn weg in te vinden, in al die regeltjes. Als individu heb ik er ook weinig invloed op. Echter via een groep, zoals de Stichting Plotsdoven, kan je misschien wat bereiken. Indien ik informatie nodig heb, dan doe ik liever beroep op een gespecialiseerd iemand die de recentste ontwikkelingen hieromtrent volgt en mij goed kan adviseren. Ik heb vaak moeite met veranderingen in het algemeen. Als ik eenmaal een gegeven in mijn hoofd heb, vind ik het moeilijk om de wijziging in mijn hoofd ook te veranderen, of bij te stellen. Ik val steeds op het originele terug. Raar… maar zo is het wel bij mij. Dit is niet alleen bij wijzigingen van wetgeving of vergoedingen, maar eigenlijk bij heel veel. Ook computerprogramma’s die met iedere vernieuwde versie wat wijzigen vind ik vervelend en irritant. Vaak heb ik dan zin om mijn tablet of laptop een dreun te geven of door het raam te gooien. Gelukkig heb ik me tot nu toe weten te beheersen.

Wanneer er een oproep is om tegen een bepaald voorstel te protesteren, dan wil ik eerst echt goed weten waarover het

Hoe jullie met dit alles omgaan? Dat zal ik misschien, na het lezen van deze Plotsdoof, weten. Alvast succes ermee!

10

Ondertiteling Met nieuwe contacten, nieuwe samenwerkingen en nieuwe ontwikkelingen werkt SOAP! voortvarend aan meer en betere ondertiteling van Nederlandse programma’s en films. Publieke Omroep SOAP! onderhoudt goed contact met TT888, de ondertitelingsafdeling van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). De NPO is wettelijk verplicht om 95% van al haar Nede­ landstalige programma’s te ondertitelen. SOAP! en TT888 werken samen aan de verbetering van ondertiteling enerzijds, en aan de communicatie rondom bijvoorbeeld storingen. Help888 Samen met KRO/NCRV en TT888 werkt SOAP! aan het project ‘Help888’. Met dit project worden enthousiaste vrijwilligers ingezet, om de mooiste programma’s van vroeger alsnog te voorzien van ondertiteling. Denk hierbij aan de comedy Zeg n's Aaa, de dramaserie Dagboek van een Herdershond of de ziekenhuissoap Medisch Centrum West. Help888 ontving een overweldigend aantal aanmeldingen op de oproep voor vrijwilligers. Momenteel wordt er een selectie gemaakt uit de aanmeldingen. In september zal het project echt van start gaan. Commerciële omroepen De roep om ondertiteling wordt steeds beter gehoord, ook bij zenders die (nog) niet wettelijk verplicht zijn om te ondertitelen. De Nederlandse ondertitelingsverplichting geldt niet voor RTL, omdat het een Luxemburgs bedrijf is. Desalniettemin worden steeds meer Nederlandse programma’s op de zenders van RTL voorzien van ondertiteling. In juli is SOAP! voor het eerst op gesprek geweest bij RTL, om te praten over ondertiteling en de beeldvorming rondom doven en slechthorenden. Er is toegezegd dat in het nieuwe televisieseizoen, dat na de zomer zal starten, nog meer programma’s ondertiteld zullen worden. Zie hiernaast. Ook is SOAP! op gesprek geweest bij de betaalde sportzender FOX Sports. Als nieuwe zender is FOX Sports nog niet verplicht om haar sportuitzendingen te ondertitelen. Omdat ondertiteling een flinke investering zou zijn voor FOX Sports, wil de zender eerst onderzoeken hoe groot de groep van potentiële ondertitelingsgebruikers is. Filmfestivals Met hulp van SOAP! zullen het Nederlands Film Festival (NFF) en het Cinekid Festival ook dit jaar toegankelijk gemaakt worden voor doven en slechthorenden. Op het NFF zullen 3 reguliere voorstellingen voorzien worden van ondertiteling, speciaal voor doven en slechthorenden. Ook zal er op de website van het NFF een aparte pagina komen waarop te zien is welke films nog meer voorzien zijn van ondertiteling, bijvoorbeeld vanwege een andere voertaal of een dialect. Het Cinekid Festival toont niet alleen kinderfilms, maar heeft ook een eigen medialab en biedt leuke workshops aan voor kinderen. Achter de schermen werken Cinekid en SOAP! samen om het festival volledig toegankelijk te maken voor

dove en slechthorende kinderen. Er zullen films met onder­ ti­te­ling en een tolk gebarentaal getoond worden en in het media­lab zullen gebarentaalvaardige rondleiders ingezet worden. Stakeholders Hoe kunnen ondertitelaars beter hun werk doen? En welke ontwikkeling gaat ervoor zorgen dat live ondertiteling eindelijk beter gaat worden? De afgelopen periode is SOAP! in gesprek geweest met ondertitelaars en ontwikkelaars van spraakherkenning. Daarbij is uitvoerig gesproken over technologische ontwikkelingen in spraakherkenning en nieuwe technieken, die ondertiteling betaalbaarder moeten gaan maken. De verwachting is dat het nog wel een aantal jaren gaat duren, voordat deze nieuwe ontwikkelingen en technieken breed toegepast kunnen worden. Expeditie Robinson Binnenkort start het nieuwe seizoen van Expeditie Robinson. Het is de vijftiende editie van het programma waarin bekende Nederlanders proberen te overleven op een onbewoond eiland. Deze editie zorgt wederom voor spannende taferelen en intriges, dit keer op de Filippijnen. Goed nieuws: dit jaar zal Expeditie Robinson voor het eerst te zien zijn met ondertiteling. Het programma is vanaf donderdag 4 september wekelijks te zien tussen 20.30 uur en 21.30 uur bij RTL 5. Voetbal International Afgelopen zomer heeft RTL tijdens het WK voetbal alle speciale afleveringen van Voetbal International rondom het Nederlands elftal voorzien van live ondertiteling. RTL heeft besloten om ook het reguliere programma van Voetbal International, dat vanaf 11 augutus weer twee keer per week te zien is op RTL7, te gaan ondertitelen. Nieuwe programma’s In de nieuwe driedelige serie Doof! volgt Natasja Froger mensen die een cochleair implantaat krijgen en weer kunnen horen. Deze serie is vanaf zondag 7 september te zien met ondertiteling op RTL4. Een andere nieuwe serie, dat ook met ondertiteling te zien zal zijn, is Nieuwe Buren, naar het gelijknamige boek van Saskia Noort, met in de hoofdrollen acteurskoppels Tijs en Katja Römer en Daan Schuurmans en Bracha van Doesburg. Nieuwe Buren is te zien vanaf zondag 14 september. Overige programma's van RTL met ondertiteling zijn: Goede tijden, slechte tijden RTL Nieuws en Weer Editie NL RTL Boulevard RTL Late Night Linda's Zomerweek Love is in the Air 11

Tolktekst op je eigen tablet of smartphone

door JopySol

In april ontving ik van de afd. Breda van de NVVS een uitnodiging om mee te gaan wandelen. De wandeling was op een donderdag, dan moet ik werken, maar deze keer was er iets wat me intrigeerde. In de uitnodiging stond: ‘Om de uitleg van Marie-Ellen <de natuurgids, JS> te kunnen volgen hebben we een primeur! Er gaat een schrijftolk mee. Om de tekst te kunnen lezen, heb je een tablet nodig waarop je een app installeert. Wilt u hiervoor uw eigen tablet meenemen.’ Een wandelende schrijftolk is geen nieuws meer, maar schrijftolktekst die op je eigen tablet verschijnt… Dat riep talloze visioenen op van mogelijkheden. Ik ben toen rond gaan vragen, maar niemand wist er iets meer over te vertellen. Om de schrijftolktekst op een andere laptop te krijgen heb je (dure) usb-sticks nodig werd me keer op keer verzekerd. Om erachter te komen of het inderdaad werkte kon ik dus maar één ding doen: mee gaan wandelen. Korte tijd voor de wandeling kwamen de nodige instructies binnen. Thuis moest je een zogenaamde VNC viewer installeren. VNC staat voor ‘Virtual Network Computing’. Dit is een manier, om het bureaublad van een computer te delen met een andere computer. Als je er verstand van hebt is het een heel eenvoudig protocol. Het is ook veilig, want de verbinding wordt alleen gelegd als er uitdrukkelijk toestemming is gegeven.

Op de website van RealVNC kun je voor elk systeem een app downloaden. Dat kan op een notebook, een tablet, maar ook op een smart Phone. Als de VNC viewer geïnstalleerd is moet je wat gegevens invullen die betrekking hebben op de tablet van de tolk. Dat is eenmalig. Als je later dezelfde tolk krijgt, kun je dezelfde app gebruiken. Vóór de wandeling moest er contact gemaakt worden met de tablet van de schrijftolk. Voor zolang de opdracht duurt, is die tablet het Wi-Fiaccess point, je kunt het systeem dus overal gebruiken, ook op plaatsen waar geen Wi-Fi is. Als de verbinding gemaakt is, moet de VNC viewer opgestart worden. Voordat de verbinding tot stand komt, moet je een wachtwoord invullen. De tolk bepaalt het wachtwoord, dat kan per opdracht en/of per klant veranderd worden. Als dat allemaal goed gegaan is, krijg je daarna de tolktekst op je tablet of smartphone. Ik heb het allebei geprobeerd. De tablet was een mini iPad, dat ging heel goed. Je kunt in ieder geval ruim 100 meter van de tolk weglopen, zonder dat de verbinding verbroken wordt. Met de Androïdesmartphone ging het ook prima. Die is kleiner, dus makkelijker te dragen. Het werkt zowel binnen als buiten heel goed. Jetty Mouw, de voorzitster van de NVVS afd. Breda, vertelde dat zij het systeem tijdens een kerkdienst had uitgeprobeerd. Zij zat gewoon in de kerk met haar tablet. Daniël Tuijnman, die deze werkwijze bedacht heeft, zat ergens anders in de kerk te typen. Ook dat ging heel goed. Uiteraard hopen we dat Daniël zijn kennis gaat delen met alle andere schrijftolken, want er zijn genoeg omstandigheden waarin deze manier van tolken heel prettig is, zowel voor de klant, als vermoedelijk voor de tolk!

Ondertiteling en excursie bij Natuurmonumenten door Tom Lindner In de informatieruimte van het Fochtelooerveen draait een fraaie film over dat natuurgebied. Het gebied is uniek in Nederland. Helemaal bijzonder is dat de gesprekken en het commentaar in de film zijn ondertiteld. Bijzonder, omdat deze service voor doven en slechthorenden, nog in geen enkel ander informatiecentrum van Natuurmonumenten wordt geboden. De ondertiteling is tot stand gekomen op initiatief van en in samenwerking met een vrijwilliger van de NVVS.Het is een doorbraak. Bij Natuurmonumenten is men er enthousiast over. Het zal zeker navolging vinden bij andere informatiecentra, want men wil dat iedereen zich overal en altijd welkom voelt. De eerste bijeenkomst was op 6 september. Om dit feit te markeren organiseerde het informatiecentrum voor iedereen die dit heugelijke feit wilde meevieren, en speciaal voor doven en slechthorenden, een ontvangst in het centrum met een excursie in het beroemde hoogveen.

12

Uitzichttoren van Fochtelooerveen met het uitzicht

VeloWalker

door Gea Duister.

Eén van mijn contacten op Facebook is Liisa Sammalpenger. Een Finse schrijftolkgebruikster. Samen met haar schrijftolken gaat zij graag uitdagingen aan, o.a. met mobiel tolken. En op een dag verscheen daar een foto van een schrijftolk met een constructie voor haar buik, zodat zij lopend kon schrijftolken. Ik werd erg nieuwsgierig, dat zou iets kunnen zijn voor Nederland, want hier kenden wij zoiets nog niet. Ik kon mij wel voorstellen, dat er voor Nederlandse (plots)doven en slechthorende schrijftolkgebruikers, ook wel vraag naar zoiets zou kunnen zijn. Zij zouden toch rondleidingen etc. mee willen maken. Dus ik de brutale schoenen aangetrokken en Liisa gemaild om het adres van de fabrikant. Nou het antwoord was kort: nee, er was geen fabrikant! Het was allemaal handgemaakt in privé-tijd. Oeps, wat nu? Ik heb toen foto’s gevraagd van de diverse onderdelen, zodat ik alles kon bekijken en zien of er iets mogelijk was met Nederlandse onderdelen. Het duurde even, maar toen kreeg ik diverse foto’s van onderdelen en verschillende constructies. In Finland is men gewend, om met twee schrijftolken op pad te gaan. Hun constructies waren zo gemaakt, dat er één aan het typen was en de ander droeg de laptop of tablet. Dus ik moest even goed puzzelen, want in Nederland is de situatie nog steeds dat je bijna altijd solo als schrijftolk aan het werk bent. Mijn man, Dirk kreeg ook interesse in de constructie. Bij verschillende onderdelen zei hij meteen zoiets als: o, daar kun je dat of dat beter voor gebruiken. Of juist zo aan elkaar zetten. Op die manier gingen we eens aan de slag. Via marktplaats werd een oude babydrager gekocht. Daar werd het baby-gedeelte van afgehaald en extra banden eraan genaaid. Toen gingen nog diverse verbindingstukken eraan. Ondertussen had Dirk ook een plateau gevonden wat licht genoeg was, maar ook ruimte genoeg bood voor boorgaten, plek voor toetsenbord en houder voor tablet. En zie daar, de eerste draagbare constructie was klaar.

Al zeer snel bleek er een gelegenheid te zijn om het uit te proberen. Ik en de tolkgebruiker waren zeer tevreden. Tuurlijk moesten er nog kleine aanpassingen komen, bepaalde verbindingen konden beter. Maar de basis stond er. Via, alweer, Facebook ging het nieuws onder de schrijftolken rond. Onder andere met de vraag: hoe noem je zo iets? Even later was de naam “VeloWalker” ontstaan. Veel collega’s vroegen om een handleiding voor deze constructie. Ik bleef maar mailen. Omdat wij deze informatie uit Finland gratis hadden ontvangen, hebben wij op de website www.schrijftolknodig.nl daarom een document geplaatst met een handleiding en foto’s, om zelf een Velowalker te maken. Maar toen kwam de vraag, maken jullie ze ook op bestelling? Want ik wil bijvoorbeeld het vastmaken aan een rugzak of ik wil een tafeltje wat inklapbaar is. Men had zelf geen tijd, of was niet handig genoeg, om zelf aan de slag te gaan. Omdat Dirk en ik het beiden erg leuk vonden om diverse mogelijkheden te onderzoeken, gingen wij met deze vragen aan de slag en zo werd het maken van diverse VeloWalkers ook onderdeel van het werk van deze schrijftolk. Diverse collega’s kwamen met goede op- en aanmerkingen op onze constructies en zo konden en kunnen wij steeds verder verbeteren en aanpassen. Op dit moment leveren wij zelfs aan binnen- en buitenlandse schrijftolken deze verschillende Velowalkers. We maken ze relatief persoonlijk naar de wensen, nadat we overeen zijn gekomen aan welke voorwaarden deze moet voldoen. De prijs is afhankelijk van de onderdelen die men zou willen hebben. Op dit moment kunnen we vijf soorten maken. . Eentje is een harnas met een basistafeltje, hierop gemonteerd een drager voor de tablet of iPod. . Of een harnas met deelbaar tafeltje en drager voor de tablet. . Of een basistafeltje aan te klikken aan een rugzak. . Of een deelbaar tafeltje aan de rugzak (dit tafeltje past dan in de rugzak). Natuurlijk is de combinatie van (deelbaar) tafeltje, harnas

De verschillende modellen aan de waslijn

EN rugzak ook mogelijk. Bekijk maar eens de foto’s op de site en enkele foto’s zijn ook te vinden op Facebook bij TolkFactuur (https://www.facebook.com/TolkFactuur?ref=hl). Tolken maken vaak een afspraak om te komen kijken/passen, want meestal moet de VeloWalker dan nog gemaakt worden.

13

Interview:

Jacqueline Rensen

Door Liesbeth Duits: Facebook stond in april in het teken van de RET award en de nominatie van Jacqueline Rensen. Zou ze in de prijzen gaan vallen met haar initiatief, om een Kindergebarenkoor op te richten voor dove en horende kinderen? Met een live show in het Nieuwe Luxor Theater in Rotterdam, ‘live’ te volgen met updates op Facebook, werden de winnaars op vrijdag 17 mei bekend gemaakt. Jacqueline viel in de prijzen en hoe! De hoofdprijs èn de publieksprijs. Reden genoeg voor ons, om in gesprek te gaan met Jacqueline, wat staat er allemaal te gebeuren ná het winnen van de RET award? Op welke manier gaat het Kindergebarenkoor het verschil maken? Een lastige vraag om eenvoudig antwoord op te kunnen geven! Ik wil bereiken dat het kindergebarenkoor op verschillende manieren het verschil gaat maken. Op de korte termijn, door het deelnemen aan een gebarenweekend met interactieve opdrachten. Horende kinderen leren spelenderwijs gebarentaal en met dove kinderen om te gaan. Dove kinderen krijgen kans om met horende kinderen om te gaan in gestructureerd verband. Dat ze in essentie eigenlijk dezelfde zijn; dezelfde interesses kunnen hebben, graag plezier willen hebben. Dat ze gewoon kinderen zijn ongeacht of ze doof of horend zijn. Dat, als je er iets meer moeite voor doet, er genoeg mogelijkheden zijn om met elkaar te communiceren. En dat het vooral een kwestie van tijd is, om wat ‘handigheidjes in communicatie ontwikkelen.’ Dat het verrijkend is om meer dan een taal en cultuur te kennen en ermee te leren omgaan. Het publiek ziet tijdens optredens (live of op filmpjes die op internet te zien/downloaden zullen zijn), dat de kinderen gelijk zijn aan elkaar, goed kunnen samenwerken en (veel) plezier kunnen hebben met elkaar. Dove leden ontdekken dat zij vaardigheden en kennis (over dovencultuur bijv.) hebben ,die horende leeftijdsgenoten nog missen. Dat heeft positieve invloed op hun zelfbeeld. Horende leden ontdekken dat dove leeftijdsgenoten een taal beheersen, die zij zelf nog niet kennen. Door de opdrachten ontdekken, dat dove kinderen net zoveel of meer kunnen dan zij zelf. Hun beeld over dove kinderen verandert. Na een jaar lidmaatschap zijn hopelijk de remmingen weggevallen in het contact tussen de dove en horende leden van het kindergebarenkoor. De dirigenten zijn doof en horend en laten zien dat ze allebei een belangrijke taak hebben en prima samen kunnen werken op gelijke voet. De ervaringen die de dove en horende kinderen opdoen nemen ze mee naar school en geven dit door aan de andere kinderen. Bijvoorbeeld door een spreekbeurt te geven, door een voorbeeld te zijn voor klasgenoten in hoe je omgaat en communiceert met dove klasgenoten, door soms informatie te geven over doof zijn, of de dovencultuur. Dove kinderen worden zelfbewuster en weten nu dat horende klasgenoten dezelfde interesses hebben en hebben ook meer inzicht in de omgangsvormen van horende kinderen en kunnen daar meer mee uit de voeten.

14

Op de lange termijn: Ook horende kinderen die lid zijn van het kindergebarenkoor groeien op, worden studenten en later ondernemers of hoogopgeleide functionarissen. Als student komen ze dove studenten tegen, herinneren zich de ervaringen van toen en kunnen die toepassen in de omgang en daarmee een voorbeeld zijn voor andere studenten. De andere studenten voelen zich hierdoor hopelijk gestimuleerd, ook contact te leggen met dove studenten. Eenmaal op de arbeidsmarkt maken dove sollicitanten meer kans om een baan te krijgen indien ze geselecteerd worden door werkgevers, HRM-managers en dergelijke, die lid zijn geweest van het kindergebarenkoor en door hun ervaringen inmiddels de mens achter de doofheid kunnen zien en daardoor ook oog hebben voor de talenten en kwaliteiten van de dove kandidaten. In elk geval open staan voor contact met dove sollicitanten. Ik besef terdege dat ik hoge idealen heb en dat de praktijk weerbarstig is. Maar ja: wie niet waagt, zeker niet wint! Zijn er voorwaarden verbonden aan het winnen van de RET award, om bijvoorbeeld Het Verschil zichtbaar te maken in Rotterdam? Het is de bedoeling dat je de publiciteit zoekt als er PR-waardig nieuws te vermelden is. Dus ik ben blij met het aanbod van Plotsdoof hieraan een bijdrage te willen leveren! De 10.000 Euro die ik heb gewonnen, moet binnen 1 jaar opgemaakt worden. Wat was in eerste instantie het doel van de oprichting van het Kindergebarenkoor? Is het doel nu veranderd na het winnen van de RET award? Dove en horende kinderen op een leuke manier met elkaar in contact te brengen, door hun culturen (muziekcultuur en dovencultuur c.q. gebarentaal) samen te brengen. Dit met het oog op Passend Onderwijs. Het doel is niet veranderd, wel verder verdiept. Hoe is de aanmelding en nominatie voor de RET award tot stand gekomen? Op donderdag 13 maart zag ik in de Havenloods, een Huisaan-Huis-krant, leve de Ja/nee-sticker!, dat Rotterdammers nog tot en met de zondag 17 maart 23.59 uur nog de kans hadden om hun idee, project of plan in te dienen voor de RET Aardig Onderweg. Dat kon online via www.aardigonderweg.nl Mijn vage plan om een kindergebarenkoor te beginnen begon ineens te branden in mijn lijf. Ik heb toen meteen een verhaal geschreven en deze gestuurd naar de (op dat moment drie) dirigenten van het Nederlands Gebarenkoor met het verzoek

kritisch mee te lezen en feedback te geven en aanpassingen te doen. Daar hebben ze zeer loyaal gehoor aan gegeven. Zondagavond heb ik mijn verhaal in een definitieve vorm gegoten en het om 23.45 uur geüpload op de site. Dinsdag 19 maart kreeg ik een mail dat ik geselecteerd was voor de pitch dag op zaterdag 22 maart. Samen met 49 andere mensen. Ik kreeg precies 1 minuut de tijd om mijn idee te pitchen. En daarbij moest ik rekening houden met de vertraging in de tijd die de tolk nodig had. Dat vroeg om een zeer goede samenwerking met tolk Hanneke de Raaff. Pas vrijdag de 21e lukte het mij om het verhaal voor de pitch op papier te zetten, nadat het dagen in mijn hoofd heeft gebroeid en het op exact 0.57 seconden te doen en het te mailen naar Hanneke. Het comité van Aanbeveling liet meteen weten dat ze me graag in de wedstrijd wilden houden! Dat gaf vertrouwen in de goede afloop. Zondag 22 maart tussen 10.00 en 17.00 uur zouden 12 van de 50 pitchers een Gouden Enveloppe ontvangen. Om 14.00 uur zei ik nog, dat ik het niet zou worden, waarna 5 minuten later de voordeurbel ging… Deze 12 waren dus genomineerd voor de RET Aardig Onderweg Award. Er waren overigens 4 Awards te winnen, voor vier verschillende categorieën. De jury bepaalde wie deze 4 Awards zouden krijgen. Daarnaast was er een 5e award. Het publiek bepaalde in 2 ronden wie deze publieksprijs zou krijgen. Ik was een van de drie genomineerden voor de publieksprijs. (En de enige die ook een juryprijs mocht ontvangen.) Is er contact en/of samenwerking gezocht met al bestaande muziektolken? Ik maak in gedachten even de koppeling met het Handtheater dat nu helaas stopt. Ik ben in contact met enkele muziektolken/horende gebaren-

docenten, om de samenwerking vorm te gaan geven. Ook wil ik graag een werkgroep van mensen die populaire songs voor kinderen omzet in gebaren(taal). Het kindergebarenkoor heeft vooralsnog niet de bedoeling in de voetsporen van Handtheater te treden. Daarvoor was het aanbod van Handtheater te gevarieerd. Ik hoop wel dat het Kindergebarenkoor in Rotterdam meerdere afdelingen gaat krijgen en zelfs op termijn een jongerenkoor gaat opzetten, voor de leden die te oud zijn geworden voor het kindergebarenkoor (voor groep 4 t/m groep 8 van de basisschool). Maar eerst maar zorgen dat er überhaupt een kindergebarenkoor komt! Heeft het winnen van de RET award al concreet aanvragen opgeleverd voor optredens, naamsbekendheid en kinderen die zich in groten getale aanmelden? Er is nog geen koor. Ik hoopte in september er een te kunnen starten. Maar dat lijkt niet te gaan lukken. Mijn nieuwe deadline is januari 2015. Een website is in ontwikkeling. Zodra de website af is, wordt het hopelijk gemakkelijker voor het koor om naamsbekendheid te vergroten en nieuwe leden te kunnen inschrijven. Er zijn er nu nog maar 5 en ik wil met minimaal 16 kunnen starten. Na de zomer hoop ik weer volle bak te kunnen gaan voor het koor. Leuk om terug te kijken; Er zijn films gemaakt rondom de nominatie voor de RET Aardig Onderweg. http://www.aardigonderweg.nl/Winnaars/article/141/Jacqueline. Je komt dan op mijn pagina. Even scrollen en dan zie je vier filmpjes staan. Als je op de eerste klikt krijg je een compilatie te zien van de eerste twee uitzendingen die over mijn pitch en mijn plan gaan. Geheel ondertiteld.

Maak sportdromen waar!

Zondag 26 oktober 2014 vindt de derde editie van de SponsOORloop plaats. In het historische Dordrecht gaan hardlopers de sportieve strijd aan op 5, 10 of 21 km. En het bijzondere is, met hun bijdrage helpen ze ook dove en slechthorende sporters met het verwezenlijken van hun sportdroom. Het geld dat we samen ophalen met de SponsOORloop, wordt namelijk gedoneerd aan de Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond (KNDSB). Wij nodigen u van harte uit om met ons mee te lopen, deelnemers aan te moedigen of een sponsorbedrag te doneren. Meelopen De SponsOORloop is dit jaar onderdeel van de DrechtStadLoop, een bijzondere marathon met het historische centrum van Dordrecht als magisch loophart. Wilt u met ons meelopen? Dan kunt u zich eenvoudig inschrijven via de website.

De kosten voor deelname aan de SponsOORloop zijn €25,-. Dit bedrag is inclusief broodjes, consumptiebonnen, een herinnering aan het evenement en een startdonatie van €10,voor de KNDSB. Natuurlijk hopen we dat u door middel van sponsoring door vrienden, familie en bekenden, nog meer geld zult ophalen voor dove en slechthorende sporters. Doneren Laat u het hardlopen liever aan anderen over? Dan kunt u de KNDSB ook steunen door een sponsor- bedrag over te maken via de speciale webpagina van www.geef.nl/actie/sponsoorloop-2014 Praktische informatie Kijk voor meer informatie en inschrijving op www.sponsoorloop.nl. Schrijf u vandaag nog in, want de inschrijfplaatsen zijn beperkt!

15

Beter door de dag met een gehoorbeperking Het NC PLD (Nederlands Centrum voor Plots- en LaatDoofheid) maakt deel uit van GGMD voor Doven en Slechthorenden.

Bij GGMD werken specialisten gehoorverlies. Vakmensen die de gevolgen van plots- en laatdoofheid kennen én met u kunnen communiceren. Het NC PLD helpt u met: • informatie en advies over hulpmiddelen en voorzieningen • training ‘Leven met plots- en laatdoofheid’ • communicatietrainingen zoals spraakafzien en NmG (Nederlands ondersteund met gebaren) • loopbaanbegeleiding • individuele hulpverlening

NC PLD Telefoon Teksttelefoon Sms E-mail Chat

0800 - 337 46 67 (gratis) 0800 - 337 48 57 (gratis) 06 - 10 908 606 [email protected] [email protected] (via (Windows Live) Messenger / MSN)

Heeft u hulp nodig? Aarzel niet en meld u aan. Na aanmelding bespreekt een specialist gehoorverlies uw hulpvraag met u. Vervolgens beslist u samen welke hulpverlening daar voor u het beste bij past. Indien gewenst is bij de gesprekken een gebaren- of schrijftolk aanwezig.

www.ggmd.nl

Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening voor doven en slechthorenden

16

Column van Cor Toonen:

Verandering-veerkracht

Veranderingen, gewild of ongewild, horen bij het leven. Er is een bekend gezegde: “Verandering is de enige zekerheid, die je hebt”. Als je even in je persoonlijke achterom kijkt, zie je dat dit ‘een waarheid als een koe’ is! Er zijn natuurlijk veel soorten ongewilde veranderingen, zoals in relaties en door je maatschappelijke positie. Veranderingen onder invloed van beschikbare financiële ruimte, zijn in onze welvaartmaatschappij vaak met een ‘de tering naar de nering zetten’, nog redelijk op te vangen. Veranderingen onder invloed van gezondheid of beperkingen zijn al veel lastiger. Vaak probeer je de ongewenste veranderingen weer te veranderen, bijvoorbeeld om de nare randjes weer wat glad te strijken of er via een soort guldenmiddenweg mee te leren leven. Zo is het ook met je beperkt horen of het geheel niet meer horen als plots- laatdoven. Veranderingen vragen, hoe dan ook, ‘verandering-veerkracht’, wat weer een zeker ‘omdenken’ van je vraagt. Je probeert er mee te leven door je aan te passen met het o.a. aanleren van nieuwe communicatievormen, hulpmiddelen te benutten en je sociale leven anders aan te kleden. Nu wij midden in verandering zitten, door een bezuinigende en terugtredende overheid, komen we uitwassen tegen, die ons vermogen tot meegaan met de veranderingen, drastisch kunnen beperken. Je bent heel erg afhankelijk van de mogelijkheden die je krijgt, om andere vaardigheden eigen te maken. Even goed ben je afhankelijk van je eigen talenten om te veranderen. Je zuigt deze talenten maar niet even uit je duim, vaak is daar goede ondersteuning nodig. In beide zien we vormen van terugdraaien. Minder mogelijkheden in voorzieningen en ondersteuning. Veranderde voorzieningen: Denk eens aan het vervallen van de simpele teksttelefoon en teleplus bemiddeling. Die was zo simpel, dat ook de senioren er goed mee overweg konden. Heel veel senioren kunnen de mobiele vervanger niet meer aan. Je woont als 85 plusser gezellig in Ede en je kinderenkleinkinderen wonen in Groningen en Friesland, de teksttelefoon was het contactmedium bij uitstek. Weg is dat, mobiele en computer zijn twee deuren te ver voor je. Terug naar af! Veranderde ondersteuning: Denk eens aan al die mensen die af en toe ondersteuning van een MEE consulent nodig hebben, om de ingewikkelde dingen van het maatschappelijk leven aan te kunnen. Je had je vaste consulent die goede communicatievaardigheden had. Nu moet je naar het loket van je gemeente, waar men niks weet van jouw communicatiebeperkingen.

Het zijn een paar actuele voorbeelden van veranderingen die je ‘verandering-veerkracht’ zwaar op de proef stellen. Je moet maar zien hoe je daar het beste van kunt maken.Veel veranderingen in voorzieningen en ondersteuning heb ik in mijn ‘actieve loopbaan’ van 60 jaar plotsdoof zijn, mee mogen en moeten maken. Zeker heb ik daarvan geprofiteerd, het was en is wel een op- en neergang. Langzaamaan werd ik minder plotsdoof door hulpmiddelen maar ook door de aangeleerde vaardigheden en de vele welwillende medemensen. Toen kwamen de lotgenotencontacten en leerde je van elkaar nieuwe vaardigheden. Er kwamen nog betere hulpmiddelen die compenserende effecten hadden. Er is voor mij een bijzondere vorm van verandering die steeds door gaat. Op het eerste congres van de Stichting Plotsdoven (1992) hield ik een lezing waarin ik beweerde, ondanks positieve veranderingen, dat ik me toch steeds meer plotsdoof voelde worden. Dat riep bij de panelsessie een prangende vraag op van een congresganger: ‘Hoe kan ik dat nu beweren?’ Mijn reactie: ’Het horen krijgt steeds meer ‘hoorcomfort’, mono muziek werd stereo muziek, ze kregen hun mobieltjes etc. De verhoudingen tussen ‘horen en niet horen’ worden alleen maar slechter. Er volgde echter weer een positieve ontwikkeling met internet, e-mailen, mobiel sms-en, teletekst en ondertiteling. Daarna kwam er de periode, dat digitalisering van gehoorapparaten en later de CI, de slechthorende en plotsdove een enorme boost gaven richting het nieuwe horen. Nu was er steeds meer hoor-hulpmiddelen comfort. Opnieuw werd ik vele malen meer doof, nu niet ten opzichte van de horende, maar ten over mijn eigen broeders en zusters in de stilte. Hoe daarmee om te gaan? Aanpassen, nieuwe vaardigheden leren of terugtrekken? Lastig hoor, mijn truckendoos kan hier niet veel uitrichten. Gelukkig ben ik al een oude senior en zal het onderweg zijn naar ‘elders’ wel overleven. Eng vind ik het voor hen die nog vele jaren, als uit de boot vallende plotsdove, onderweg zullen zijn. Mag ‘verandering-veerkracht’ en velen welwillende horenden en CI plotsdoven mensen plus een sterke organisatie voor ALLE plots- en laatdove en ernstig slechthorende, met hun zijn!

“Verandering is de enige zekerheid die je hebt” **** Wat brengt de toekomst? > VERANDERING! *** Verandering: zichtbaar Plots-Laatdoof durven zijn *** Verandering: afscheid nemen van je struisvogelgedrag, ofwel niet ondergronds maar fier bovengronds durven leven.

17

Het theater toegankelijk gemaakt voor doven en slechthorenden Wanneer je als redactie na gaat denken over een thema, dan is het altijd de vraag; lukt het om het onderwerp zo terug te laten komen in het nummer, dat het ook echt een themaonderwerp kan zijn. In dit geval VERANDERING. Met dat in juni dit thema in gedachten kwam, leken opeens de artikelen één voor één aan te sluiten bij het thema. Zo ook de toegankelijkheid voor doven en slechthorenden van het bijwonen van een toneelstuk, theater of muziek. 10 jaar geleden werden er al voorzichtig tolken ingezet bij een EO Jongerendag of voorstelling en natuurlijk het Handtheater. Nu presenteert Natasja Froger in het najaar de driedelige reeks Doof! waarin ze doven en slechthorenden volgt in het dagelijks leven. Kunnen superhelden doof of slechthorend zijn in een strip; Blue Ear draagt hoortoestel en Hawkeye gebaart. En zien we steeds meer mooie Nederlandstalige nummers uitgevoerd in de gebarentaal. Ook in de toneel- en theaterwereld is het aan het veranderen. Phonak Theatertours is daar een prachtig voorbeeld van. Voorstellingen met grote artiesten die toegankelijk zijn geworden door de inzet van een tolk gebarentaal, ringleiding en/of ondertiteling. Zo hadden bezoekers bij het toneelstuk Anne de primeur, om via ondertiteling op een tablet, de voorstelling te kunnen volgen. Namens de Nederlandse Vereniging van Slechthorenden (NVVS) hebben twee deelnemers hun ervaring beschreven. Dit stond samen met een artikel in Horen (nummer 4, augustus/september 2014) Wij mochten deze reacties ook plaatsen. Wij hebben twee bezoekers aan de musical ‘Hij gelooft in Mij’ gevraagd om hun ervaringen met een tolk voor ons te beschrijven. De redactie ziet hier al een mooi vervolg; wat te denken van recensies van meerdere voorstellingen, wellicht in samenwerking met Phonak Theatertours? Maar denk ook aan de tolken bij theaterfestivals of andere evenementen! 'Hij gelooft in Mij' in Amsterdam Hij Gelooft in Mij was op zondag 24 augustus tijdens de matineevoorstelling om 14.00 uur toegankelijk voor plotsdoven en vroegdoven in het DeLaMar Theater in Amsterdam. De musical werd getolkt in de Nederlandse Gebarentaal. Het is voor het eerst dat Hij Gelooft in Mij toegankelijk is gemaakt voor plotsdove en vroegdove mensen. André Hazes Onder plotsdoofheid verstaat men in relatief korte tijd doof worden. André Hazes was plotsdoof. Zijn gehoor nam sinds 2004 zo ernstig af dat hij aan het eind van zijn leven nagenoeg niets meer hoorde en daarbij had hij een constante ruis in zijn oor. In Nederland zijn er rond de tienduizend mensen die plotsdoof of ernstig slechthorend zijn. Plotsdove mensen blijven natuurlijk het gesproken Nederlands gebruiken, maar leren na verloop van tijd vaak gebaren ter ondersteuning te gebruiken om weer te kunnen communiceren. Hazes moet als geen ander ervaren hebben wat het betekent om niet meer te kunnen zijn wie je wilt zijn. Als plotsdove ben je plot-

18

door Liesbeth Duits

seling van de wereld afgesneden; je kunt niet meer communiceren zoals je gewend was en, in dit geval, ook genieten van het theater behoort tot het verleden. Dat geldt ook voor dove mensen die vroegdoof zijn, voor hen is theater per definitie vanaf hun vroege jeugd ontoegankelijk. Tijdens de matineevoorstelling van Hij Gelooft in Mij op 24 augustus werden twee tolken van Eureka!Communicatie aan de voorstelling toegevoegd. Bezoekers die plotsdoof zijn kond­ en de musical volgen met een tolk voor Nederlands met Gebaren (NmG). Voor de vroegdove bezoekers was er een tolk Nederlandse Gebarentaal (NGT). De gereserveerde plaatsen garandeerden een goed zicht op de tolken die aan beide zijden van het toneel stonden. Hij Gelooft in Mij De musical over het leven van André Hazes ging op 11 november 2012 in première in het DeLaMar Theater. De oorspronkelijke speelperiode van zes maanden werd in samenwerking met het DeLaMar Theater tot vijf keer toe verlengd. Cast en orkest speelden louter voor uitverkochte zalen en op 4 januari, na bijna 800 voorstellingen, hebben meer dan 700.000 bezoekers de voorstelling gezien. Bron: http://www.hijgelooftinmij.nl Ervaringen van Hannie Plomp (horend met kennis van NGT/NmG) en Sandra van den Hoff (doof) Hannie: Mijn plan om direct na de voorstelling mijn (spontane) reactie over mijn beleving van de getolkte voorstelling voor jullie op te schrijven heb naar de volgende dag getild. Waarom? Omdat ik niet meer kon uitbrengen dan.. Wauuuw Waaauw en nog eens Waauw! De volgende dag: nog steeds Waaauw! Ik heb het even kunnen laten bezinken en dat was nodig. Wat een belevenis, wat een emotie!! Wij zaten op de 7e rij en hadden een perfect zicht op en over het hele podium. De voorstelling was prachtig. De muziek en het verhaal waren mij bekend. Maar de muziek ZIEN…… ongelooflijk mooi. Wat een toevoeging aan het geheel. En niet zomaar een toevoeging, de beleving van de musical werd daardoor heel intens. De emotie die ik voelde, hoorde en zag… Natuurlijk zag ik de emotie bij de acteurs, maar de vertaling en de visuele versterking die de tolk toevoegde zorgden bij mij voor een extra dimensie… Zoooo, “dat komt binnen!” Dus werd het slikken, snotteren en een stiekem traantje wegpinken. Dat laatste tijdens het kijken naar het muziektolken. Moet je voorstellen… De acteurs zingen met passie en emotie “De vlieger, Droomland, Geef mij je angst” (om maar een paar titels te noemen)… en tegelijkertijd zie je -in mijn gevalErika Zeegers de liedjes prachtig tolken. Dat zijn 2 verschillende manieren waarop ik emotie beleefde. Dus auditief en visueel. BAM! Ik realiseer me wel dat het bij mij als horende anders bin-

nenkomt en wordt ervaren als bij iemand die laatdoof is. Maar toen las ik een reactie van een laatdove bezoeker van de musical die schreef dat ze door de combinatie van de tolk en het spel van de acteurs zich weer even voelde als een horende: er echt bij te horen! Ik ben heel blij bent dat de positieve ervaring dus niet alleen voor mij als horende geldt. Ik kan niet anders eindigen dan te vertellen dat de tolk(en) een top prestatie hebben neergezet. Ja “topsport” dat was het! Terwijl ik deze laatste regel te schreef, dacht ik nog even terug aan die mega snelle dialogen, de ruzie….. ja topsport: die snelheid, rolnemen, mimiek en dan weer de rust van de oooh zo mooie liedjes om naar te kijken. Ik heb genoten! Hannie

me die aan de Hogeschool Utrecht gebarentaal studeert bij de tolkopleiding. Zelf ben ik doof geboren, maar als “horend meisje” opgevoed, dit omdat mijn ouders geen doof kind wilden. Maar dat is een verhaal apart. Niet alleen Erika stond op het toneel te tolken (Nederlands met Gebaren): aan de andere kant stond een tolk Nederlandse Gebarentaal. Hoe dan ook een knappe prestatie van beiden deze musical te vertolken en zoals Hanny het al stelde: topsport. Dit omdat ze uren achter elkaar de musicalteksten en liedjes visueel maakten door ze in gebaren te vertalen. Dus petje af voor beide tolken! Wat ik heel mooi vond was het razendsnel wisselen van decors bij de verschillende scènes en dat ze door specifieke verlichting bijvoorbeeld een compleet bos tevoorschijn wisten te toveren. Dat vond ik erg knap gedaan. Al met al is mijn verwachting van die zondagmorgen uitgekomen: “Hij gelooft in mij” was precies de surprise waarop ik had gehoopt. Sandra van den Hoff

Selfie tijdens de musical Sandra: Zondagmorgen 24 augustus stond ik vol verwachting op, net als toen ik klein was en Sinterklaas surprises kwam brengen op pakjesavond. Wat zou ik krijgen? Zo voelde ik me die zondag ook: voor het eerst naar een “horende” theatervoorstelling met een tolk gebarentaal erbij! Hoe zou deze surprise uitpakken? Het was de eerste keer dat ik een echt theater binnenkwam en wat me meteen opviel waren de fluwelen gordijnen voor het podium in mijn lievelingskleur rood. Dat maakte me nòg enthousiaster voor de surprise die komen zou. En wat was het een verrassing toen de gordijnen open gingen en het mooie, steeds wisselende decor te zien was! Voor mij was het moeilijk om èn het verhaal via tolk Erika Zeegers te volgen èn te zien wat er op het toneel gebeurde. Dit omdat Erika helemaal rechts stond en de musicalvoorstelling zich (voor mij dan) net te ver van haar afspeelde om allebei tegelijk te kunnen zien. Eigenlijk had ik op dat moment twee paar ogen moeten hebben, haha.

Theater Amsterdam heeft voor de theatervoorstelling ANNE, een toneelstuk over het leven van Anne Frank, een vertaalsysteem ontwikkelt voor buitenlandse bezoekers. De teksten zijn echter ook beschikbaar gemaakt in het Nederlands, waardoor ook doven en slechthorenden de voorstelling goed kunnen volgen. De teksten van de voorstelling kunnen via een tablet, die in een steun aan de theaterstoel is bevestigd, worden gevolgd in het Nederlands (en zeven andere talen). Bron: Horen-NVVS Pierre Demacker en Ben Schut (en anderen) waren namens de NVVS aanwezig bij het testen van het systeem. Hieronder hun reacties: Pierre: “Het was een mooie show en unieke ervaring op het gebied van toegankelijkheid voor slechthorenden. Met een allsurround audio in de zaal had ik een perfect spraakverstaan, minstens zo goed als met de beste ringleiding. Waardering: een 10!” Ben: “Het ondertitelsysteem is vrijwel perfect. Een nationale primeur. Uit alles blijkt dat Theater Amsterdam ook de laatste imperfecties weg wil hebben. Hier wordt de bezoeker serieus genomen. En dus ook de dove en/of slechthorende bezoeker. Er komt nog een ringleiding. Verder misschien nog een paar kleine wensen: werken met kleuren zodat de lezer weet wie wat zegt. En niet alleen tekst ondertitelen, maar ook andere podiumgeluiden tussen haakjes vermelden. Tip voor de bezoeker: ga niet vooraan, maar wat meer naar achteren zitten; je hebt dan een beter overzicht.”

Ik denk dat het beter was geweest als ik de liedjes en het levensverhaal van André Hazes eerst op het internet had opgezocht, zodat ik al informatie had omtrent het script en de musical wat meer ontspannen had kunnen bekijken. Dan was het voor mij gemakkelijker geweest om niet alleen mijn aandacht op Erika Zeegers als tolk Nederlands met Gebaren te richten, maar ook om goed te kunnen kijken naar wat zich op het podium afspeelde. Ik was samen met Hanny Plomp, een horende vriendin van 19

Zo hoor ik, een kijkje in het leven van jonge kinderen met gehoorverlies Als een kind doof of slechthorend is, heeft dat vaak grote impact op het gezin. Achter elk kind met gehoorverlies gaat een verhaal schuil. Over de oorzaak, de onzekerheid, de zorgen, het onbegrip, de begeleiding en de acceptatie. In 'Zo hoor ik' vertellen ouders van jonge kinderen met gehoorverlies over hun ervaringen. De openhartige verhalen geven andere ouders, professionals, familieleden en mensen uit de directe omgeving van het kind een verhelderende blik in het dagelijkse leven van gezinnen met een kind met gehoorverlies. Daarnaast geven professionals uitleg over de manier waarop zij deze kinderen de best mogelijke zorg en begeleiding bieden. En delen experts uit het vakgebied hun visie op enkele belangrijke vraagstukken. De interviews zijn aangevuld met toegankelijke informatie over onder andere oorzaken en vormen van gehoorverlies, onderwijs, gebarentaal, dovencultuur en hoorhulpmiddelen. Zo hoor ik Onder redactie van: Evelien Dirks, Meinou de Vries en Noëlle Uilenburg Hardcover, 120 pagina’s, 21 x 21 cm, ISBN 978 94 915 49 52 6, Poiesz Uitgevers, Koog aan de Zaan Te bestellen via www.nsdsk.nl, www.doof.nl, www.bol.com

Prijs € 14,95

www.hoortoestelbatterijen.nl Nu goedkope hoortoestelbatterijen via internet

vanaf

1.39 euro per blister van 6 stuks (ook voor CI)

BatterijTotaal vanaf 1,39 euro

-

Rayovac vanaf 2,49 euro

Power One vanaf 2,49 euro

Voordelen via internet: Uw bestelling wordt gratis verzonden binnen 48 uur bij u op de mat betalen na ontvangst (geen risico) niet goed: geld terug garantie

Probeert u het eens! U zult er geen spijt van hebben.

Ook voor cochleair implantaat (o.a. Power One Ci-batterijen)

20

Toegankelijk

door Wouter Bolier, projectmedewerker

Op de jaarvergadering in Driebergen den. REACH112 leverde, naast een schat aan informatie, vroeg een donateur aan het bestuur concrete aanbevelingen op om noodhulpdiensten voor doven of de belangenbehartiging rondom de bereikbaarheid van en slechthorenden toegankelijk te maken. Namens Nederland 112 voor doven en slechthorenden effectief is. Deze kwesparticipeerde de Nationale Politie in REACH112. De tie leeft! En terecht: het is letterlijk van levensbelang dat Nationale Politie valt, net als de alarmcentrale, onder verantje 112 goed kunt bereiken, ook wanneer je (plots)doof of woordelijkheid van het ministerie van Veiligheid en Justitie ernstig slechthorend bent. Op de jaarvergadering was (VenJ). Volgens SIGNAAL kunnen de voortdurende problegeen gelegenheid om uitgebreid bij de lobby op dit terrein men met bereikbaarheid van het alarmnummer het beste stil te staan. Daarom licht ik als projectmedewerker van worden opgelost door een zorgvuldige doch snelle implemenSIGNAAL in dit artikel toe hoe de tatie van Total Conversation volgens belangenorganisaties van en voor de aanbevelingen van REACH112. Oproep deelname aan SIGNAAL Teletolk doven en slechthorenden zich inzetgebruikerspanel Kamervragen ten voor een (beter) bereikbaar Maak je regelmatig gebruik van telefonische bemidDe huidige minister van VenJ, Ivo alarmnummer. Tevens vertel ik iets Opstelten, beantwoordde in juli jl. deling van KPN Teletolk of tolken op afstand van over de recente ontwikkelingen van nog Kamervragen over de berichten Tolknet? de lobby van SIGNAAL voor een dat het alarmnummer slecht bereikGeef dan jouw mening over de nieuwe teletolkdien(beter) toegankelijk 112 voor doven baar is voor doven en slechthorensten! SIGNAAL wil namens de belangenorganisaties en slechthorenden. den. Minister Opstelten rept in zijn voor doven en slechthorenden weten wat jij van deze antwoorden met geen enkel woord nieuwe teletolkdiensten vindt. Ben je tevreden of over REACH112. Hij negeert daarWat doet SIGNAAL? ontevreden? Wat gaat er goed? Wat kan beter? Wat mee de duidelijke boodschap die het Stichting Plotsdoven heeft de belanzijn jouw ervaringen? Laat dit weten aan SIGNAAL Europees Parlement al in november genbehartiging wat betreft het onderdoor deelname aan het Teletolk gebruikerspanel. Wij 2011 uitsprak: maak 112 snel toewerp ‘toegankelijkheid van 112’ neervragen je dan regelmatig een korte online vragenlijst gelegd bij het samenwerkingsverband in te vullen. De resultaten hiervan publiceren we ieder gankelijk met Total Conversation. Opstelten negeert ook de adviezen SIGNAAL. SIGNAAL is één van de kwartaal en gebruiken we om op te komen voor de van SIGNAAL, dat al langer pleit samenwerkingsverbanden waarin belangen van teletolkgebruikers en ons hard te voor de REACH112-oplossing. belangenorganisaties voor doven en maken voor verbeteringen van teletolkdiensten. SIGNAAL heeft in augustus jl. daarslechthorenden nauw samenwerken. Meld je hier aan voor het Teletolk gebruikerspanel: om een reactie geschreven, gepubliDe Stichting Plotsdoven is één van http://www.kwaliteitteletolk.nl/teletolkpanel/ ceerd op de website www.toegankedeze organisaties, naast onder andere lijk.nu en verzonden aan (belangen) Dovenschap en de Nederlandse organisaties en Kamerleden.Via de Tweede Kamer wil Vereniging voor Slecht­ horenden (NVVS). SIGNAAL spant SIGNAAL nu druk uitoefenen op de overheid om REACH112 zich in voor een inclusieve maatschappij die ook voor doven nu snel in werking te laten treden. en slechthorenden toegankelijk is. Momenteel concentreert SIGNAAL zich op de thema’s ‘telecommunicatie’ en ‘bereikbaarheid van 112.’ In het verleden zette SIGNAAL zich ook Wat kan jij doen? in voor verbetering van de toegankelijkheid van openbaar Het verbeteren van de bereikbaarheid van 112 blijkt een weg vervoer, musea en zorg. De voornaamste taak van SIGNAAL van lange adem. De lobby voor een nieuwe en verbeterde wat betreft 112 is om toegankelijkheidsproblemen te signaletekst- en beeldbemiddelingsdienst duurde jaren en een jaar ren en verantwoordelijke, betrokken en belanghebbende perna de oprichting ervan (KPN Teletolk) zijn er nog steeds prosonen, organisaties en instanties hierover te informeren. blemen (met interoperabiliteit). Ook bijvoorbeeld de Denk bijvoorbeeld aan de Nationale Politie, het ministerie Nederlandse Gebarentaal is ondanks beloftes van politiek en van Veiligheid en Justitie, pers, politici en de samenwerkende kabinet nog steeds niet erkend. Vooral Dovenschap is al lang belangenorganisaties voor doven en slechthorenden. Ook met dit onderwerp bezig. Als SIGNAAL, mede namens de draagt SIGNAAL gevraagd en ongevraagd oplossingen en Stichting Plotsdoven, succes wil hebben, is het essentieel dat adviezen aan. doven, plots- en laatdoven en ernstig slechthorenden van zich laten horen! Daarom is SIGNAAL gestart met een panel van teletolkgebruikers om ervaringen te verzamelen bij het REACH112: dé oplossing gebruik van diensten als Signcall, KPN Teletolk, Tolkmatch of Je kunt allerlei oplossingen bedenken voor hoe doven en andere vormen van ‘tolken op afstand’ (zie kader). Juist conslechthorenden 112 goed kunnen bereiken. Er zijn de nodige crete ervaringen van mensen die 112 niet konden bereiken in alarmeringsdiensten, die werken met diverse technieken een noodsituatie maken indruk op beleidsmakers en politici. (o.a. sms-alert). In Europees verband is dé oplossing ontworDus geef je verhaal door aan SIGNAAL als je ervaringen hebt pen voor bereikbaarheid van 112 voor doven en slechthorenmet de onbereikbaarheid en ontoegankelijkheid van 112. Wij den: REACH112. In REACH112 onderzochten experts op kunnen die ervaringen goed gebruiken in onze lobby. Laat het gebied van telefonie, Total Conversation en noodhulpvan je horen, mail naar: [email protected] ! diensten uit onder andere Frankrijk, Groot-Brittannië, Meer informatie: Nederland, Spanje en Zweden en de European Emergency Signaal: www.toegankelijk.nu Number Association (EENA) de mogelijkheden om in heel REACH112: www.reach112.eu Europa112 toegankelijk te maken voor doven en slechthoren21

22

Waarom ik als doofgeborene plotsdoven begrijp In mijn verhaal over de musical over André Hazes (Zij gelooft in mij - blz. 19) vertelde ik al dat mijn ouders bepaald niet blij waren met mij als doofgeboren kind. Een dove dochter, een ramp, een schande! Dus moest ik naar een horende ofwel reguliere lagere school alsook het lyceum en later de universiteit. Ik ben 67 jaar en in die tijd bestonden er nog geen tolken gebarentaal. Het gevolg was dat ik heel erg op mijn tenen heb moeten lopen om het horende onderwijs te volgen. Wel kreeg ik dagelijks urenlang lessen logopedie en spraakafzien thuis, maar buiten spelen met andere kinderen zat er daardoor voor mij niet in. Ik moest een horende worden! Vanwege de vreemde talen op het Lyceum kreeg ik ook lessen spraakafzien in Engels, Frans en Duits. Dat is mij in mijn latere leven best goed van pas gekomen bij mijn vele reizen: ik kon met iedereen communiceren, in welk land dan ook. Maar in feite ging dit alles boven mijn macht: het mij als “horende” te moeten gedragen. Het ging zelfs zo ver dat mijn moeder me opdroeg biografieën van klassieke componisten te lezen. Absurd als je die muziek nooit kunt horen, al kan ik er achteraf wel om lachen dat ik nu alles weet van klassieke muziek. Hoe dan ook was het loodzwaar als “horend meisje” te moeten leven en ik was dan ook vanaf mijn vroegste jeugd altijd ziek, wat resulteerde in Primair Progressieve MS (Multiple Sclerose). Plus nog een aantal andere auto-immuunziektes. Dus ouders van een doof kind: don’t try this at home… ;-) Toen ik bijna 40 was dacht ik nog steeds dat ik de enige dove persoon in Nederland was. Tot ik op straat een vrouw ontmoette die met een pup wandelde die sprekend leek op de pup die ik zelf net had aangeschaft. Dus vroeg ik haar of ze misschien uit hetzelfde nest kwamen. Dat bleek later inderdaad zo te zijn, maar onze communicatie ging heel moeizaam omdat die vrouw rare gebaren maakte. Ik dacht: “Wat is dat nou, waarom wappert ze zo met haar handen?” Ik begreep er niets van. Uiteindelijk snapte ik, dat zij ook doof was. Wat was ik blij: ik was niet de enige dove in ons land! Hoe het kwam, dat ik dit dacht? Omdat er in die tijd nog geen programma’s over doven op TV waren en ondertitelde tv-programma’s kwamen pas veel later. Ook in de krant las je niets over doofheid. Het was gewoon de tijd, dat doof-zijn nog onzichtbaar was, tenminste voor mij. Van dovenscholen had ik ook nog nooit gehoord. Die dove vrouw nodigde me bij haar thuis uit om haar verjaardag te vieren. Daar zag ik tien doven. Tien doven in Nederland, ik ben niet alleen! Haha, het was een wonderlijke ontdekking voor mij. Later werd ik uitgenodigd voor een dovenfeest. Zag ik opeens 100 doven. Oh oh, wat veel zeg! Dat er duizenden doven in Nederland wonen is iets waar ik pas later achter kwam. En ik ging een cursus gebarentaal volgen, wat ik best moeilijk vond: ik miste de soepelheid van de doven die gebarentaal met de paplepel binnen hadden gekregen. Wat voor mij ook volkomen vreemd was: de zo andere dovencultuur met totaal andere normen en waarden, dan in de horende wereld.

door Sandra van den Hoff

Een nieuwe wereld ging voor mij open: de dovenwereld. Ik was gretig daar deel uit van te maken, maar omgekeerd was er achterdocht. Ik kon zo goed liplezen, dus kon ik niet doof zijn. Elke keer weer gebeurde hetzelfde: achter mij gaan staan en heel hard schreeuwen. Als ik dan niet reageerde (natuurlijk niet, hihi) dan werd ik officieel geaccepteerd als “doof ” en mocht ik hun wereld, de dovenwereld, in. Eerlijk gezegd was deze kennismaking met dove mensen voor mij best een cultuurschok waar ik in het begin niet goed mee om kon gaan en mij min of meer een identiteitscrisis bezorgde. Want wíe was ik nu, wàt was ik nu? Een dove “horende” of gewoon een doof persoon? Gelukkig duurde deze crisis niet lang, want ik begon me langzamerhand thuis te voelen in de dovenwereld. Niet meer de eenzaamheid van de buitenstaander zijn als dove in een horende wereld. Ik was er één van velen! Ik hoorde ergens bij! Zo belangrijk in het leven: het gevoel je met een groep te kunnen identificeren. Ik denk dat het belang van dit gevoel door veel mensen wordt onderschat, terwijl het toch de essentie van het bestaan is. In mijn ogen dan. Dat is ook waarom ik me – denk ik - goed kan inleven in, hoe dat moet zijn, voor horende mensen die opeens of geleidelijk plotsdoof worden. Je komt in een soort niemandsland terecht, net als ik op mijn 40ste. Waar hoor ik thuis??? In de horende of in de dovenwereld? En accepteren beide werelden mij wel? Ik heb ooit iemand die plotsdoof werd zijn leven horen beschrijven als “leven onder een glazen stolp”. Iets wat ik mij volledig voor kan stellen, ook al ben ik doof geboren: je hele leven kunnen horen en dan opeens niets meer. Niet deel kunnen nemen aan normale communicatie, tenzij je gebaren leert en dat gaat ook niet zo een-twee-drie. Daarnaast, je omgeving moet die gebaren ook gaan leren, anders ben je nog nergens. Is mijn omgeving gebaren gaan leren voor mij? Nee, niemand. Ik kon toch zo goed liplezen en dat moest ik “dus” maar blijven doen. Terwijl liplezen oftewel spraakafzien razend moeilijk en vermoeiend is. Op zijn minst drie keer zo vermoeiend als bij een gewoon gesprek tussen horenden. Helaas beseffen de meeste horende mensen dat vaak niet. En dat is waarom ik plotsdoven zo goed begrijp: hoe zwaar hun leven is – vooral in het begin!

“Als je ouder wordt gaat alles slechter behalve het vergeten, dat gaat beter” (tekst in café: ’t Gerucht, Stationsplein Den Bosch)

23

Einde aan theater in gebarentaal

door Wouter Bolier, projectmedewerker van Handtheater

Dit jaar viert de Stichting Plotsdoven haar 25-jarig jubileum met tal van (jubileum) activiteiten en een congres. Volgend jaar viert ook Stichting Handtheater haar 25-jarig jubileum, op 2 mei 2015 om precies te zijn. Maar anders dan de Stichting Plotsdoven, dat de komende jaren zeker lijkt van subsidie, valt voor Stichting Handtheater het doek bij haar zilveren jubileum. In dit artikel vertelt projectmedewerker Wouter Bolier iets over de geschiedenis van Handtheater, de reden om te stoppen en hoe zij op een waardige manier afscheid wenst te nemen. Handtheater is een stichting met als statutair doel ‘het bevorderen van en geven van bekendheid aan de emancipatie van doven op cultureel gebied, meer in het bijzonder op het gebied van het gebarentheater en non-verbale expressie.’ Handtheater werkt op verschillende manieren aan de verwezenlijking van dit doel. Zo verzorgt en stimuleert zij theatervoorstellingen en optredens in gebarentaal, ontwikkelt en vertaalt toneelstukken en geeft zij voorlichting, workshops en gastlessen. Stichting Handtheater is officieel opgericht op 2 mei 1990 door vijf dove en gebarentaalvaardige mensen: Maria Bönker, Jean Couprie, Wim Emmerik, John van Gelder, Rudi Hietbrink en Gert-Jan de Kleer. Van deze vijf is alleen de 68-jarige John van Gelder nog werkzaam bij het theatergezelschap. Anderen zijn inmiddels overleden of met pensioen. Na een aantal jaren projectsubsidie ontving Handtheater in 2001 voor het eerst structurele subsidie van de gemeente Amsterdam en de Ministeries van OCW en VWS. In het decennium daarna heeft Handtheater grote inspanningen moeten verrichten om de structurele subsidies te behouden. De passie, de wil om theater te maken in de natuurlijke moedertaal van doven, het doorzettingsvermogen en vooral de verbondenheid van de Handtheatermakers brachten mooie dingen voort. Bijvoorbeeld theaterproducties Versteend Verdriet, Bevroren Beweging, Theo en Vincent en De Verliefde Wolk maakten de nodige indruk op zowel horend als de doof publiek. Recentelijk gaf Handtheater de dvd ‘De Man, de Stad en het Boek,’ een historische theaterproductie over het belang van gebarentaal in het dovenonderwijs, opnieuw uit met ondertiteling in het Nederlands, Engels en Frans (zie kader). Ook menig plots- en laatdove heeft plezier beleefd aan Handtheater. Zo bezochten zij theatervoorstellingen en/ of OOGgetuigen-bijeenkomsten en/of lieten zich inspireren tot het leren van gebaren(taal). John van Gelder en Mieke Julien gaven een volgens de deelnemers uitstekende workshop mime op de landelijke Plotsdovendag in 2008. Handtheater bood plots- en laatdoven een mogelijkheid om Dovencultuur te ervaren en leerde je dat (plots)doofheid ook hele mooie dingen kan voortbrengen.

24

Maar na bijna een kwart eeuw heeft Handtheater besloten om te gaan stoppen. Niet geheel verrassend vanwege de bezuinigingen op cultuur. In Nederland is de laatste jaren flink bezuinigd op kunst &cultuur. Handtheater kreeg daardoor de laatste jaren steeds minder subsidie. Maar ook in economisch gunstige tijden moest Handtheater altijd al vechten voor haar voortbestaan. Zij werd gedwongen zich continu aan te passen aan wisselende eisen van subsidiegevers en op

DVD ‘De Man, de Stad en het Boek’ is nu voorzien van Nederlandse, Engelse en Franse ondertiteling De succesvolle en historische theaterproductie van Handtheater De Man, de Stad en het Boek uit 1995 is nu op dvd verkrijgbaar met Nederlandse, Engelse en Franse ondertiteling en een Nederlandse voice over. Aanleiding was de driehonderdste verjaardag van Abbé de l’Epée op 25 november 2012. Abbé de l’Epée is de beroemde oprichter van de eerste school voor doven in 1760 in Parijs. Met het verschijnen van deze dvd krijgen ook dove en niet-dove buitenlanders toegang tot deze bijzondere productie. De Man, de Stad en het Boek is gebaseerd op het boek ‘Opmer­kin­ gen van een Dove & Stomme’ van de dove Fransman Pierre Desloges. Het boek, verschenen in 1779, is een scherpzinnig en gloedvol betoog over het belang van de gebarentaal in het onderwijs. Desloges' argumenten zijn overtuigend en de strijd die hij voert is nu, ruim tweehonderd jaar later, nog steeds actueel. Desloges breekt in zijn boek een lans voor de onderwijsmethode van Abbé de l’Epée. De Man, de Stad en het Boek speelt zich af aan de vooravond van de Franse revolutie. De rol van Pierre Desloges wordt door drie acteurs gespeeld. Zij vertegenwoordigen drie aspecten van Desloges' leven: zijn jeugd (de man; gespeeld door John van Gelder), zijn leven in Parijs en zijn beroep (de stad: Jean Couprie) en zijn gedachten over gebarentaal en de cultuur van doven (het boek: Gert-Jan de Kleer). U kunt de dvd bestellen in de webwinkel van Handtheater via http://www.handtheater.nl/winkel.php

de langere termijn was er nooit financiële zekerheid. In het begin kreeg Handtheater subsidie voor het maken van theaterproducties, maar niet voor opleiding (cultuureducatie). De laatste jaren was dat precies andersom: Handtheater kreeg wel subsidie voor opleiding, maar niet voor het maken van theaterproducties. Handtheater kreeg niet de gelegenheid om jong talent op te leiden zodat op enig moment het stokje kon worden overgedragen aan een nieuwe generatie theatermakers. Enorm zonde wanneer je bedenkt dat er voldoende talentvolle dove jongeren rondlopen die Handtheater aan een gouden jubileum hadden kunnen helpen. Handtheater stopt dus. Om te voorkomen dat het als kind met het badwater wordt weggegooid, heeft Handtheater besloten om haar omvangrijke archief uit te zoeken, alles van waarde te digitaliseren en op een vernieuwde website beschikbaar te stellen aan de Dovengemeenschap en andere belangstellenden. Foto’s, professionele registraties van theatervoorstellingen, video-impressies van allerlei activiteiten, beleidsplannen en projectverslagen, scholenprojecten, workshopideeën, scripts, lesbrieven, spelmaterialen enz. kunnen dan gratis worden gedownload. Op die manier blijven de kennis, ervaring en creativiteit van Handtheater bewaard en kunnen anderen daar in de toekomst van profiteren. Zodat plots- en laatdoven ook in de toekomst de Dovencultuur en het mooie van (plots)doofheid kunnen blijven ervaren. Meer informatie: www.handtheater.nl

Mini symposium SH-JONG Zaterdag 4 oktober a.s. organiseert SH-Jong een minisymposium over Jong en Slecht­horend bij de International School of Almere. Tijdens dit symposium organiseren wij verschillende lezingen en workshops over Jong en Slechthorend. Het symposium is gericht op zowel professionals die met slechthorende jongeren werken, als slechthorende jongeren zelf. Door deze mix willen we de slechthorende jongeren laten zien welke professionals er zijn en de professionals willen we verbinden met de doelgroep. De bedoeling is ook om tijdens deze dag verschillende ervaringen over 4 onderwerpen; hulpmiddelen, onderwijs, werk en vrije tijd, te bundelen en te verspreiden via de nu nog in ontwikkeling zijnde website: www.challengelife.nl WIJ ZIJN OP ZOEK NAAR JOU! Vrijwilligers die ons willen helpen om deze dag goed te laten verlopen. Van fotograferen, mensen ontvangen tot het opbouwen of begeleiden bij de workshops. Wij zoeken vrijwilligers voor het ontvangst, opbouw, afbouw, begeleiding tijdens de workshops en lezingen, het bemannen van de SH-Jong-stand, de kinderopvang, coördinator Logistiek, ervaringen verzamelen en publiceren, PR & Marketing en de catering. Daar zit vast iets tussen wat jou aanspreekt! De vrijwilligers krijgen allen een reiskostenvergoeding voor de gemaakte reiskosten, een lunch en 3 consumpties. Interesse? Neem contact op met Sanne Osterkamp: [email protected]

Vrijwilligers in het zonnetje

door Peter Raggers

Wat was het een mooie en warme dag die 19 juli. Warm van temperatuur maar ook warm van de saamhorigheid. Mooi ook wat betreft de locatie, programma en het heerlijke eten. Maar vooral de aandacht die er was voor alle vrijwilligers, niemand uitgesloten, aanwezig of niet aanwezig. Maar aanwezig waren er 46 vrijwilligers van de 53. Deze 7 personen hadden allemaal een zeer goede reden om niet te komen. Wellicht was dat nog wel het mooist, die enorme betrokkenheid. Wat ook bijna verbazingwekkend was, was de totale opkomst. We zijn zo’n gemiddeld 50 mensen gewend op de jaarvergadering en vrijwilligersdag. Nu hadden zich er 80 ingeschreven. Helaas hebben er 10 verstek moeten laten gaan, maar dan nog. De organisatie had op maximaal 60 gerekend. Vele gezichten bekend van Facebook, waren nu voor het eerst lijfelijk aanwezig. Waar dit aan ligt? Misschien wel de datum midden in de zomer. Vele jongeren zijn op vakantie, de scholen gesloten. Bij ons is de gemiddelde leeftijd wel niet zo heel hoog, maar piep zijn de meesten ook niet. Vandaar dat wellicht de meesten thuis waren en zin hadden in iets leuks en dat was beloofd. De accommodatie was voortreffelijk en, echt waar, slechts 1 minuut van het NS station. Maar wellicht was het ook zo fijn druk, omdat velen van ons, vrijwilliger of niet, het de andere vrijwilligers gunden om wat extra aandacht te krijgen en te geven. Het programma: een clowneske beleving van elkaar met clown Ray Biemans, bekend van een eerder thema-weekend. Al dansend ontmoetten we elkaar, wat langzaam maar zeker werd opgebouwd naar het tweede middagdeel. Hier werd de rode loper uitgelegd en werd elke vrijwilliger die over de rode loper voortschreed toe geklapt, om later zelf weer te klappen voor de volgende vrijwilliger enz. De sfeer was enorm, maar de hitte speelde wat parten, mensen die wel mee wilden doen konden dit gewoon niet, maar zij konden wel genieten en meeklappen.Tja, zelfs een top locatie met speciale luchtcirculatiesystemen, was niet op gewassen tegen zo’n extreem tropische dag. Doch er was voldoende ruimte, om in de schaduw te genieten van een drankje en een hapje en elkaar ook rustig te ontmoeten. De dag werd afgesloten met een bijna 100% vegetarisch diner buffet met een uitgelezen keur aan lekkernijen. Biologisch en duidelijk met liefde bereid. De organisatoren van deze dag verdienen alle lof. In de ochtend werd de jaarvergadering gehouden, op de gepaste wijze zoals dat bij ons in de Stichting Plots- en laatdoven gaat. Aandacht werd vooral besteed aan de meerdere wisselingen van vrijwilligers op sleutelposten die, zoals u in het Woord van de voorzitter hebt kunnen lezen, bijna allemaal ook weer ingevuld zijn. Natuurlijk ook aandacht voor de samenwerking met onze zuster doven organisaties, ook hierover leest u meer in het Woord van de voorzitter. Al met al een succesvolle dag. Volgend jaar staat de dag reeds gepland op 18 juli, noteert u deze vast. Mede namens de organisatoren, dank dat u allen zo heeft meegedaan. 25

Technische voorzieningen Cor Toonen Stuiverstede 9 5431 RT Cuijk tt: [email protected] [email protected]

CI-lotgenotencontact Wil van Essen-Verhoef Ernst Casimirlaan 31, 6824 SG Arnhem [email protected]

Gebarencursussen GGMD voor Doven en Slecht­­horen­ den NmG coördinatoren te be­reiken via: [email protected]

Ondertiteling TV Vacant

Website Lex Wassenberg Anton van der Horst [email protected]

Redactie Internet (inhoudelijke zaken website) Erna Steingröver (Hoofd) Gerard de Vijlder Yvonne Chu [email protected]

Nieuws van de steunpunten in het land Activiteiten 3e kwartaal 2014 Facebook Workshop Zaterdag 1 november, 11.15 uur Steunpunt Zuid organiseert een Workshop Facebook. De workshop wordt gegeven in Geldrop, vlakbij Eindhoven. We gaan in kleine groepjes oefenen met de mogelijkheden van Facebook. Omdat we in kleine groepjes werken kan er aangesloten worden op verschillende niveaus. De workshop is op Zaterdag 1 november en we beginnen om 11.15 uur. Voor lunch (een broodje) wordt gezorgd. Een laptop meenemen, tablet mag ook. Heb je een schrijf/gebarentolk nodig, graag van tevoren aangeven. Opgeven bij Ria van der Sleet: [email protected] Liefst zo snel mogelijk want er kunnen maximaal 10 deelnemers meedoen, en vol is vol! NS wandeling Drentsche Aa Zaterdag 11 oktober, 11.00 uur De laatste wandeling van dit jaar start in Assen. We verzamelen om 11.00 uur op het treinstation Assen. Dan gaan we met elkaar aan de wandel, gebaren en kletsen. Ondertussen lopen we dan ook nog eens 10 km samen weg. Denk aan goede kleding, afgestemd op het weer. Het is oktober dus het weer kan rare dingen doen. Ook een lunch en wat te drinken is aan te bevelen om mee te nemen. Vanwege zompig veengebied, vooral bij nat weer, zijn waterdichte schoenen misschien ook aan te bevelen ;-) Onderweg houden we een pauze, met drankje voor eigen kosten. Honden zijn niet toegestaan op de Kamps­ heide maar er is een alternatieve route en we treffen elkaar daarna weer.

NC PLD Cornelis Houtmanstraat 19-2h 3572 LT Utrecht tel: 0900 - 337 36 63 tt: 030 - 271 61 72 fax: 030 - 271 98 09 www.ncpld.nl [email protected]

26

Alles wat Drenthe zo bijzonder maakt, is in deze NS-wandeling verweven. Als je de bebouwing van Assen achter je hebt gelaten is het vakantiegevoel er helemaal. Weilanden omzoomd door bosschages, een beekje (in Drenthe heet dat diepje) en er tussendoor slingert een prachtig wandelpad. Mooie Drentse boerderijen in Deurze. Iets verderop het prachtige gebied Kampsheide met jeneverbesstruiken, een prachtig ven, heide en moeras. Over houten vlonders loopt u door het Drentsche Aa-gebied. In dit zompige veengebied is het vaak drassig. Het is de moeite waard om aan het begin of het eind van de route ook Assen

te bezoeken. De Brink en het kloostercomplex zullen u zeker verrassen. Het Drents Museum (Brink 1) is ook zeker een bezoek waard. Deze wandeling is bijzonder vanwege: . Diepjes, hunebedden, Drentse boerderijen . Kampsheide en de Drentsche Aa . Assen Wie mee wil wandelen is van harte welkom. Aanmelden is prettig, dan wachten we op je mocht je verlaat zijn. Ook krijg je dan een sms nummer van de organisatie. Opgeven kan door een mail te sturen naar: [email protected] Zien wij je 11 oktober in Assen? Jaarafsluiting Jubileumjaar 2014 Zondag 14 december, 14.30 uur Steunpunt Zuid sluit dit jaar af met bowlen en daarna lekker eten bij de Chinees. We hebben gekozen voor Bowling Beuningen (i.p.v. Bowling Olround van voorgaande jaren), direkt naast New Lotus. We zullen ervaren of dit een geschikt alternatief is. We bowlen van 15.00 uur tot 16.30 uur. De kosten worden ter plaatse verrekend met de deelnemers. Graag om 14.30 uur aanwezig zijn Voor diegenen die niet bowlen is er ruimte in het restaurant dus als je graag komt, alleen voor de gezelligheid, van harte welkom. (Drankjes daar zelf afrekenen.) Vervolgens gaan we naar New Lotus, bij velen welbekend van vorige jaren. Daar krijgen we weer een zeer uitgebreid buffet, dessert buffet en alle drankjes (fris, wijn, bier) en een kopje koffie na, voor € 25,50 per persoon. Opgeven voor zowel bowlen als chinees is verplicht. Geef je op bij Ria: [email protected]. Bij opgave graag duidelijk vermelden of je wel of niet mee doet met bowlen.De kosten voor het All-in buffet, € 25,50 graag overmaken op rekening NL56 INGB 0689 5444 64, inzake jaarafsluiting. Opgeven kan tot uiterlijk 30 november, daarna kan alleen nog contant betaald worden. We hopen dat er deze keer extra veel deelnemers komen. Het is altijd heel gezellig, dus schroom niet en geef je op. Bowling Beuningen, Hadrianussingel 36, New Lotus, Hadrianussingel 42, Beuningen.

Onze activiteitenkalender voor 2014 zo. 12 januari za. 1 februari za. 8 februari za. 22 februari

West Act. Comm. Noord West

Nieuwjaarsborrel in Amsterdam Wandeling Castricum Orchideeen Hoeve in Luttelgeest Yoga workshop in Amsterdam

za. 8 maart Act. Comm. za. 15 maart Zuid do/za 27-29 maart Bestuur

Wandeling Groene Wissels Middelburg Geldrop, weverijmuseum en rondwandeling met gids Internationaal Congres St. Plotsdoven, Egmond

za. 5 april za. 12 april

Rijnmond Act. Comm.

Bezoek met rondleiding Molen, Dordrecht Bloesem wandeltocht Geldermalsen

za. 3 mei za. 10 mei za. 24 mei vr. 30 mei

Bestuur Rijnmond Zuid Act. Comm.

Landelijke dag St. Plotsdoven Wandeling Tiengemeten met evt. picknicken Nuenen, Van Gogh Vincentre en wandeling met gids (Dag na Hemelvaart) Hoge Veluwe Vossenjacht/wandeling

za. 14 juni za. 21 juni za. 28 juni

Noord Act. Comm. West

Fietsen in Appelscha Wandeling Gerendal Limburg (Orchideeen tuin) Stoomgemaal en wandeling Cruquius

za. 19 juli za. 26 juli

Bestuur Act. Comm.

Jaarvergadering St. Plotsdoven Wandeling Veluwe Zoom

zo. 7 september West zo. 14 september Rijnmond vr./ma. 26-29 sept. Act. Comm.

Wandeling Groenlandse Bos en dahlia’s plukken Panorma Mesdag / strandwandeling Scheveningen 13e Gezellig weekend

za. 4 oktober za. 11 oktober zo. 19 oktober za. 25 oktober

Contactdag Wandeling Drentsche Aa Workshop Klank Lig Ontspanning concert Mozaiek workshop

Bestuur Act. Comm. Act.Comm. Jubl. Comm.

Za. 1 november Zuid Za. 8 november West

Facebook training Onder voorbehoud Samen thuis koken en eten.

Zo. 14 december Zuid

Jaarafsluiting

Let ook op de informatie op www.stichtingplotsdoven.nl. Als u maandelijks per e-mail op de hoogte gehouden wilt worden van de activiteiten van de steunpunten, mail dan naar [email protected]

Steunpunten Steunpunt Noord Imke Rozema Langewijk 72 9202 CR Drachten tt/fax: 0512 - 51 47 41 [email protected] Steunpunt West Georgie Onsoe Burg. v.d. Stadtstraat 17 1501 SB Zaandam [email protected] Steunpunt Zuid MarieAnne Gustafson [email protected] Steunpunt Rijnmond Emma Bolle Saharapad 6 2622 CD Delft [email protected] Steunpunt Oost Robert ten Bloemendal [email protected] Contactpersonen Kees Twilt, [email protected] Wil van Essen, [email protected] Veronica Korpershoek, vkorpers­[email protected] Contactpersoon Jongeren Wouter Bolier, [email protected]

Coördinator Steunpunten Leontien Peters [email protected]

Landelijke Activiteitencommissie Leontien Peters Derek van Bocksmeer

Lex Scheffelfonds

Drentsche Aa bij Schipborg

Ineke Scheffel sms:06 - 41 35 66 90 tel: 020 - 690 88 17 [email protected] Gironummer: 7500036 t.n.v. I. Scheffel-Maurer te Amsterdam

Lex Scheffelfonds. Mochten de kosten van een activiteit (een beetje) te veel voor u zijn, dan kunt u contact op nemen met het Lex Scheffelfonds: email: [email protected] 27

Freestyle

's Werelds eerste waterdichte, spraakprocessor. Draag ‘m op de manier die u wilt, bij iedere activiteit, om zorgeloos te horen! Meer informatie vindt u op: www.advancedbionics.com