RESOURCE. Kraakverbod Einde van een cultuur p. 7 & 20. Typical Dutch: washing the dishes. Kostbare boringen worden overbodig

Volgende week besluit over nieuwbouw Voeding

Kostbare boringen worden overbodig

Typical Dutch: washing the dishes

‘Het zou me verbazen als het niet doorgaat.’. | p.4 |

Laat mij uw vegetatie zien, en ik vertel u wat voor bodem u heeft. | p.10 |

One of the first cultural shocks starts right after dinner. | p.24 |

RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR

Kraakverbod

Einde van een cultuur p. 7 & 20

nr. 5 – 22 oktober 2009 – 4e jaargang

FOTO COVER: GUY ACKERMANS, ONTRUIMING TIEN ZILVERLINGEN IN 1985

>>INHOUD nr. 5 – 4e jaargang

>>

13

>>

AAN BOORD Mardik Leopold gaat zeevogels tellen op de Stad Amsterdam.

4 8 10 13 14 16 22 23 24 25 30 32

EN VERDER Nieuws & opinie Wetenschap Vegetatie liegt niet De Beagle achterna In beeld schapen op de campus Bezoek aan Noord-Korea Post / Puzzel Liefdewerk duiven melken Typical dutch de afwas Student Advertenties Go/no go

16

20

ARNON GRUNBERG ‘Hij leert je om je eerste gevoel niet heilig te vinden.’

TIEN Het waren tot nadenken stemmende juweeltjes, de zinnen die gastschrijver Arnon Grunberg vorige week in de aula uitsprak. ‘Iedereen die zich voortplant, is deelnemer aan een genetisch loterij.’ En: ‘Wie nu nog weigert de open plaats van de goden in te nemen, geeft niet zozeer te kennen deemoedig en nederig te zijn, hij maakt zich schuldig aan ondraaglijke frivoliteit.’ Hij verleidt tot nadenken, vertelde een van zijn studentes na afloop. Ze had haar afstuderen een maand stilgezet om alle toekomstromans en filosofische verhandelingen door te kunnen nemen. Geen moment spijt van gehad. Ze was dieper op ethiek ingegaan dan tijdens zes jaar studie. Grunberg ontpopt zich tot een begenadigd filosofiedocent. In Leiden hadden zich vorig jaar zoveel kundige studenten gemeld, dat ze gesplitst werden in twee groepen van veertig personen. Bij ons was selectie niet nodig. Iedereen mocht meedoen, en na een paar afvallers bleven tien studenten over. Dat geeft ook te denken. Gaby van Caulil

TEN

The full story? resource.wur.nl/en

>>

2400 KM SLECHTE WEGEN Dagboek van een wetenschapsreis in een dictatuur.

Wageningen’s writer in residence Arnon Grunberg came up with some thought-provoking lines last week. ‘Engaging in reproduction means par-

ticipating in a genetic lottery’. As one of his students put it, he seduces you into thinking. Last year, in Leiden, so many students applied for his seminars that

they had to have two groups. In Wageningen everyone could join – and Grunberg got ten students. That makes you think too.

22 oktober 2009 — RESOURCE

4 >> nieuws

6(,1(123*52(192251,(8:%28:$)6*

Het zijn spannende weken voor de onderzoekers die nu op de Dreijen werken. De leerstoelgroepen Humane Voeding en Biomoleculaire Wetenschappen willen liever vandaag dan morgen naar een nieuw gebouw op de campus. Het besluit over het nieuwe pand, een monoliet zoals Forum en Atlas, waarin ook toxicologie en microbiologie een plekje krijgen, is al een paar keer uitgesteld. Maandag buigt de Raad van Bestuur zich erover en op 9 november wordt het besluit ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. ALLES OP ALLES Alles wijst op nieuwbouw. De directie van AFSG is al begonnen met informatie verzamelen voor een programma van eisen voor het nieuwe voedingsgebouw. Het al-

è,NJDXLWYDQ een besluit WRWQLHXZERXZé ternatief is technisch nog niet uitgewerkt: als de voedingswetenschappers en chemici op de Dreijen blijven, moet het verouderde Biotechnion stevig worden aangepast. Bestuurswoordvoerder Simon Vink: ‘Het moet financieel


RESOURCE — 22 oktober 2009

ILLUSTRATIE: JEANNE DEKKERS ARCHITECTUUR EN KAREL HULSTEIJN

ð .RPHQGHZHNHQGXLGHOLMNKHLG over snelle verhuizing van YRHGLQJHQELRPROHFXODLUH ZHWHQVFKDSSHQQDDUGHFDPpus. ð è$OV]HRQVDDQKHWOLMQWMHKRXGHQGDQLVPLMGDWKHOH EHVWXXUQLHWVPHHUZDDUGé

'HWDLOXLWHHQWRHNRPVWVFKHWVYDQGH:DJHQLQJVHFDPSXV5HFKWVOLJW)RUXPKHWKRJHJHERXZLQKHWPLGGHQLV GHXQLORFDWLH$)6*

haalbaar zijn, maar er wordt alles op alles gezet om te komen tot versnelde unilocatie voor AFSG.’ Frans Kok, hoogleraar Humane Voeding, pleit al jaren voor verhuizing. ‘We willen op korte termijn bij elkaar zitten in een modern, representatief gebouw, met goede faciliteiten voor voedingsonderzoek. Humane voeding is deze zomer nog beoordeeld als wereldtop; we hebben de op een na grootste studie en hebben een overvolle orderportefeuille. Dan vraag je je af wat we nog meer moeten doen. Ik ga uit van een besluit tot nieuwbouw.’ Er ligt al een principebesluit

uit 2008. Aan de voorwaarden van toen lijkt nu voldaan. Zo is de orderportefeuille voor DLO goed gevuld. Een andere voorwaarde was dat het DLO-deel van AFSG haar bedrijfsvoering op orde moest krijgen. Die is aan de beterende hand. Verder is de rente laag. Het nieuwe voedingspand gaat tientallen miljoenen euro kosten. Als de rente hoog oploopt, wordt lenen erg duur.

HEAD

and both Human Nutrition and the research institutes have healthy order books. The plan is for a monolithic building similar to Forum and Atlas. Human Nutrition and Biomolecular Sciences will then move onto campus from de Dreijen.

The Executive Board’s decision on the new AFSG building is expected next Monday. All the signs are that it will give the go-ahead. The conditions are right: interest rates are low, the Government’s budget did not produce any nasty surprises

PRINSJESDAG Tot slot heeft Prinsjesdag geen nare verrassingen opgeleverd. Als het kabinet met stevige bezuinigingen op onderwijs en onderzoek

was gekomen, had Wageningen UR op de rem moeten trappen. Het ministerie van LNV heeft wel een korting aangekondigd, maar die geldt alleen voor DLO. De verhuizing moet gewoon doorgaan, vindt Nanne Groot, bouwmanager van AFSG. ‘Het zou me sterk verbazen als het besluit een andere kant op zou vallen. Voedingshoogleraar Frans Kok: ‘Het zou fantastisch zijn als het nu wel door gaat, maar eerst zien dan geloven. Als het nu nog een keer anders is, houden ze ons echt aan het lijntje en dan is mij dat hele bestuur niets meer waard.’ Gaby van Caulil

GARDENERS TO GET NEW BOSS

Catering and cleaning were outsourced several years ago. Now it is the turn of the gardeners. The outsourcing process is expected to take two years.

nieuws << 5

:$*(1,1*6(78,10$11(1.5,-*(1$1'(5(%$$6 ð :DJHQLQJHQ85JDDWJURHQ EHKHHUXLWEHVWHGHQ ð 3HUVRQHHOJHGHWDFKHHUG

Enkele jaren geleden zijn de schoonmaak en catering al uitbesteed. Nu is het groenbeheer aan de beurt. Wageningen UR heeft het wetenschappelijk beheer

van de arboreta in Wageningen stopgezet. Daardoor is er geen relatie meer met onderwijs en onderzoek en is groenbeheer geen kerntaak meer, zegt Annet de Haas van het Facilitair Bedrijf. Komende maand start de projectgroep die het groenbeheer gaat aanbesteden. Over twee jaar moet de uitbesteding van de tuinmannen zijn afgerond.

Twee tuinlieden zijn onlangs al gedetacheerd bij stichting Utopa, die het beheer van het Klein Arboretum heeft overgenomen van de universiteit. Voorts gaan vier tuinmedewerkers de komende twee jaar met pensioen. De andere tuinlieden worden gedetacheerd bij het bedrijf dat de aanbesteding wint. Uitbesteding is wellicht goedkoper, omdat een

VISIE <<

NRUW ǋǋ%$1.(1

>> HAARWEG

*HHQUHNHQLQJELM'6%

.DPHUVELMQDNODDU

Wageningen UR had geen rekeningen bij de DSB, verzekert treasurer Noud Hermse van Financiën & Control. ‘Die bank bezat geen enkele rating. Dat is een soort keurmerk voor veiligheid. Er is dan ook geen sprake van dat we daar geld zouden onderbrengen.’ Volgens Hermse wordt elke drie maanden het hele palet aan rekeningen tegen het licht gehouden om risico’s tijdig te signaleren. Maanden voor de bankencrisis had Wageningen UR al haar geld van IJslandse rekeningen gehaald. ‘Dat geeft wel aan dat we een alert treasuRN rybeleid voeren’, aldus Hermse.

De eerste tachtig wooneenheden voor studenten aan de Haarweg zijn begin november klaar. Dat meldt woordvoerder Simon Vink van Wageningen UR. De universiteit bouwt momenteel 180 tijdelijke wooneenheden aan de Haarweg. De andere honderd moeten rond de Kerst klaar zijn. Ook wordt het oude onderkomen van de leerstoelgroep Fysiologie van mens en dier verbouwd, wat zo’n zestig kamers oplevert. De in totaal bijna 250 woonruimtes zijn bedoeld voor internationale studenten. Die zitten nu in een bungalowpark in Hoenderloo. AS

>> VISITATIECOMMISSIES

Rapporten online Wie precies wil weten wat de internationale visitatiecommissies over de Wageningse onderzoekscholen en leerstoelgroepen hebben te melden, kan de rapporten online inzien. De onderzoekscholen hebben de rapporten inmiddels digitaal beschikbaar op hun sites. Op www.resource.wur. AS nl zijn de links te vinden.

VIEWPOINT: CAMPUS SHEEP

Dr. Loek Kuiters thinks the sheep on campus will only have a limited ecological impact. Sheep help spread unusual plant species but there are few such species here. After all, the campus is not a nature reserve.

tuinonderhoudbedrijf de apparatuur efficiënter kan gebruiken, zegt De Haas. Maar kostenbesparing is niet de aanleiding van de uitbesteding. Door de concentratie van Wageningen UR neemt het groenbeheer de komende jaren af, maar er blijft werk genoeg voor de uitbestede tuinmannen, zegt De Haas. AB

in brief DSB ACCOUNTS >> Wageningen UR did not have any money with the troubled DSB bank. HEAD >> Eighty student rooms in Haarweg will be ready in November and one hundred more by Christmas.. HEAD >> The external review reports are now available online.

6FKDDSNDQZHLQLJXLWULFKWHQ (HQNXGGHVFKDSHQRSGHFDPSXVLVOHXNYRRUGH EHZRQHUVPDDUGHHFRORJLVFKHPHHUZDDUGHLV YRRUDOVQRJEHSHUNW'DW]HJW$OWHUUDPHGHZHUNHU GU/RHN.XLWHUVGLH]HVMDDUJHOHGHQHHQUDSSRUW VFKUHHIRYHUVFKDDSVNXGGHVLQKHWQDWXXUEHKHHU è'HFDPSXVLVQDWXXUOLMNJHHQQDWXXUJHELHGHU VWDDQQLHWYHHOELM]RQGHUHVRRUWHQé ‘De ecologische tuin van Alterra is wel degelijk interessant’, zegt Kuiters. ‘Daar zijn verschillende bodemtypes gebruikt. Dan krijg je veel variatie aan soorten. Bovendien zijn verschillende plantensoorten ingezaaid. Er staan bijvoorbeeld orchideeën. De grond rond Atlas en Forum daarentegen is uniform en is ingezaaid met een mengsel van gras en klaver. Bovendien is de grond daar dichtgereden door zware machines. Daar heersen slechte omstandigheden voor soortenontwikkeling. ‘De belangrijkste meerwaarde van een gescheperde schaapskudde is dat de herder de schapen gericht kan sturen en daarmee de graasdruk ruimtelijk kan variëren. De herder kan schapen zo sturen dat ze delen van het terrein kort houden en op andere delen de begroeiing langer blijft, zodat een vochtiger klimaat ontstaat voor bijvoorbeeld insecten. Hij kan ook gericht bijdragen aan de verspreiding van zaden. Zo zouden de schapen in hun vacht, hoeven en keutels zaden kunnen meenemen van de Alterratuin naar de overkant van de weg. ‘De kudde gaat de Alterra-tuin in ofschoon die al gemaaid is. Een deel van het zaaigoed is dus al verdwenen. De schapen worden vooral gebruikt voor gerichte nabeweiding. Dat is goed voor de kieming van bijzondere soorten komend voorjaar. Maar er blijven voldoende plekken over met hoger gras, voor de winteroverleving van insecten. Beweiden is altijd zoeken naar de juiste balans tussen wat goed is voor de vegetatie en voor de fauna. Je kunt met een schaapskudde de vegetatie zo sturen dat een grotere variatie aan planten diersoorten ontstaat. Maar dan moeten die soorten er wel zijn. Het nut ervan AS zie je pas over vijf tot tien jaar.’


6 >> nieuws

è6-2(0(/(10(7*(1(10$*%(67é ð $UQRQ*UXQEHUJVOXLWJDVWVFKULMYHUVFKDSDI ð è:DWLVHURSWHJHQNLQGHUHQ WHZLOOHQGLHJRHGNXQQHQ WHQQLVVHQ"é

.$1663(/ Grunberg ziet voortplanting als een frivole dwaasheid. Een kansspel waarbij wij zowel speler als inzet zijn. Een kaartspel, waarbij we in toenemende mate invloed kunnen hebben op de hand met kaarten die we krijgen. Wat is daar op tegen, vraagt Grunberg zich af. ‘Ingrijpen in de genetisch loterij betekent niet de loterij zelf totaal om zeep helpen. We moeten niet bij voorbaat pogingen om het kansspel iets minder op een kansspel te laten lijken afdoen als immoreel.’ Wat is er fundamenteel op tegen om kinderen te willen die goed kunnen tennissen of kinderen die kunnen zien in het don-



FOTO: BART DE GOUW

Er is niks mis met het genetisch knutselen aan mens, plant of dier. Dat betoogde gastschrijver Arnon Grunberg tijdens de slotlezing van zijn gastschrijverschap in Wageningen. Voortplanten is een genetische loterij; moreel gezien is er weinig op tegen om die loterij een klein beetje naar eigen hand te zetten, vindt Grunberg. De schrijver veegde in een indrukwekkend essay de vloer aan met ‘brodeloze dominees vermomd als politicus en cabaretier’ die ons vermanend toespreken over wat wel of niet kan, mag of fatsoenlijk is.

7KHH[WHUQDOUHYLHZUHSRUWVDUHQRZDYDLODEOHRQOLQH*UXQEHUJWLMGHQV]LMQVORWOH]LQJ

ker? Eigenlijk niet veel, vindt Grunberg. ‘De mens is in staat om diversiteit te tolereren en begrijpen.’ Sterker nog, Grunberg roept op om te manipuleren. Om de ‘open plaats van de goden in te nemen’. Vrij vertaald: Wageningers knutsel gerust verder en beat the dealer. Grunberg houdt er een tamelijk optimistisch beeld op na over het moreel besef van de mens. ‘De mens is niet per definitie bij voorbaat geneigd tot onverantwoordelijk gedrag. Ik betwijfel of toe-

name van de keuzemogelijkheden leidt tot een op hol geslagen mensheid.’ Zouden veel ouders hun kinderen volstoppen met groeihormonen als die kinderen

),;,1*7+(*(1(7,&/277(5<

and why shouldn’t we fix that lottery a bit to get children who are better at tennis, for example. He is optimistic that parents will use these powers responsibly.

Arnon Grunberg finished his period as writer in residence at Wageningen on a provocative note. He gave a talk about genetic manipulation, claiming there is nothing wrong with messing with the gene pool. Reproduction is a lottery

è$OVHUGDQHHQJURRW VFKULMYHUNRPWWUHNWGLH PDDUWLHQVWXGHQWHQ daardoor langer worden? Grunberg gelooft er niks van. ‘De morele verantwoordelijkheid van ouders wordt onderschat.’ Rector magnificus Martin

Kropff was zicht- en hoorbaar in zijn nopjes met de boodschap van Grunberg. De avond had nog een tweede boodschap voor hem in petto, toen hij de tien studenten van Grunberg op het podium ondervroeg. Eén van hen wees Kropff fijntjes op de lacune in het Wageningse onderwijs op filosofisch en ethisch gebied. En als er dan een groot schrijver komt, trekt die maar tien studenten. 5RHORI.OHLV =LHRRNS$UQRQYHUOHLGW

UNUSED BUT NOT UNOCCUPIED The ban on squatting will not affect Wageningen UR. Its policy is to always have people living in unused buildings rather than leaving them empty. It does this not to stop squatters but to keep the buildings in good condition. And

nieuws << 7

$17,ɺ.5$$.,69225$/7(*(19(5/2('(5,1* ð /HHJVWDDQGHSDQGHQEOLMYHQEHZRRQG RQGDQNVNUDDNYHUERG ð 9HUNRRSJHVSUHNNHQRYHUGH/DZHWHQ %RWDQLVFK&HQWUXP

ILLUSTRATIE: KITO

Het kraakverbod verandert niets aan het leegstandsbeleid van Wageningen UR. Lege panden worden namelijk niet alleen in gebruik gegeven om te voorkomen dat ze worden gekraakt. Een oppasdienst houdt ze ook in betere conditie. Drie gebouwen en veertien voormalige dienstwoningen, waarvan vijf buiten Wageningen, zijn tijdelijk ondergebracht bij gebouwbeheerder Interim. In totaal wonen daar tijdelijk zo’n veertig mensen. ‘We laten onze leegstaande gebouwen altijd bewonen en gebruiken’, vertelt Eise Ebbelink, sectiehoofd Vastgoedbeleid. Dat gebeurt niet voor de inkomsten of omdat Wageningen UR bang is voor krakers.

‘Gebouwen moeten namelijk in conditie worden gehouden’, zegt Ebbelink. ‘Sowieso blijven de verwarming en de brandmeldinstallatie werken. Maar mocht er schade optreden, door lekkages of vandalisme bijvoorbeeld, dan wordt dat nu tenminste snel gesignaleerd.’ Het wetsvoorstel voor een verbod op kraken waar de Tweede Kamer vorige week mee instemde – met celstraffen voor overtreders en verplichtingen voor eigenaren om iets te doen aan leegstand – zal daarom niets aan het beleid voor leegstaande panden veranderen. Wageningen UR hoeft steeds minder gebouwen tijdelijk te laten beheren. Ebbelink schat dat de daling het komende jaar doorzet. ‘Over de Lawet, naast LA13 op Duivendaal, en het Botanisch Centrum zijn verkoopgesprekken gaande, voor Meteo, eveneens op Duivendaal, zoeken we nog een gebruiker.’ De woningen zullen op niet al te lange termijn een nieuwe eigenaar krijgen, aldus Ebbelink.
there are fewer and fewer buildings where this is needed: progress is being made on selling the Lawet and the Botanisch Centrum.

72208&+',(7,1)2" There are so many activities involving food and diet. Even the Children’s Book Week had food as its theme. And then there’s the endless dietary advice. Marelle Boersma is getting tired of all this information.

BOERSMA << 9RHGLQJVPRH Voeding is hot. Er is een overdaad aan voedingsactiviteiten deze maanden. Na de Week van de Smaak in september, kwam in oktober Food4you. Daarnaast was er informatie over de supplementenindustrie, de invloed van allergeenvrije voeding, het belang van voedingsvezels, het effect van vis op hartfalen en de ijzerverrijking van cornflakes. Het is maar een greep uit alle voedingsartikelen die ons om de oren vliegen. Zelf ben ik werkzaam in het voedingsonderzoek, waardoor ik alles wel met interesse lees. Maar is het de laatste maanden niet een beetje te veel van het goede? Zelfs de Kinderboekenweek stond in het kader van voeding. Met de kreet: ‘Aan Tafel! Eten en snoepen in kinderboeken’, worden kinderen de bibliotheken en boekhandels in getrokken. Een beetje kind wil niet aan tafel om te eten, maar wil lekker snoepen. Vandaar misschien wel het geschenkboekje De wraak van het spruitje. Mijn zoon, een fervent groentenweigeraar, mengde van jongs af aan zijn groente met appelmoes. Dat werkte. Nauwelijks meer gezeik aan tafel. Dit slimme idee dook ook op als project tijdens de Week van de Smaak: het SchoolGruiten, over het eten van groente en fruit op school. Natuurlijk helemaal goed. Stimuleren en introduceren dus die hap. Ik zet echter mijn vraagtekens bij de informatielawine. Wat is het doel? Mensen aan een gezond eetpatroon helpen? Die zien zo langzamerhand door de bomen het bos niet meer. Wel of geen vis eten? Uit onderzoek blijkt dat dat geen effect heeft op hartfalen. Maar is het voor iedereen duidelijk dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen hartfalen en andere hartziekten, zoals hartinfarcten? Wel of geen pillen slikken? Meer groente en fruit, maar oppassen dat dat ene boekenspruitje geen wraak neemt? En ook nog zorgen voor voldoende afwisseling. Pff…ik word er voedingsmoe van. Overdaad schaadt. En dat geldt zeker voor voeding. 0DUHOOH%RHUVPD


8 >> wetenschap

$$5'$33(/236/$*.5,-*7((1*,)'28&+(

Bij het rooien van de aardappels blijven altijd aardappels in de grond achter, die het volgende jaar weer uitgroeien tot aardappelplant. Deze aardappelopslag staat dan als onkruid in bijvoorbeeld een veld suikerbieten. De akkerbouwers moeten deze aardappelplanten verwijderen, om verspreiding van de ziekteverwekker Phytophthora infestans te beperken. Dat doen ze nu handmatig, door met een handspuit glyfosaat op de aardappelplanten te spuiten Ard Nieuwenhuizen, inmiddels werkzaam bij Plant Research International, ontwierp bij de leerstoelgroep Agrarische Bedrijfstechnologie een machine die dat volautomatisch doet. Gedurende vier jaar

7ZHHFDPHUDéVYHUYDQJHQ JHRHIHQGHRRJYDQGHERHU werkte hij alle benodigde onderdelen van de automatische aardappelbestrijder uit. Op 13 oktober promoveerde. INFRAROODCAMERA Het lastigste, aldus Nieuwenhuizen, was de herkenning van de verspreid liggende aardappelplantjes in een veld vol jonge suikerbieten. Hij verving het geoefende oog van de boer door twee camera’s: een kleurencamera en een infraroodcamera. ‘Het lastige is: de kleur



FOTO’S GERRIT VAN STRAATEN

ð 3URPRYHQGXVRQWZHUSWPDFKLQHGLHDDUGDSSHOSODQWHQKHUNHQWHQNDSRWVSXLW ð &LUFDSURFHQWDDUGDSSHORSVODJJHGRRG

'HPRQVWUDWLHYDQGHDXWRPDWLVFKHDDUGDSSHOEHVWULMGHU/LQNVRQWZHUSHU$UG1LHXZHQKXL]HQ,Q]HW'HVSXLWNRSSHQ ERYHQGHDDUGDSSHOSODQWHQ

van bieten- en aardappelplanten is niet erg onderscheidend. Bovendien kan die kleur variëren. Het geteelde ras, de hoeveelheid stikstof in de bodem en de ziektedruk hebben daar invloed op, waardoor het subtiele kleurverschil op elk perceel weer anders is. We hadden dus een adaptieve herkenning nodig.’ Met de twee camera’s was Nieuwenhuizen in staat om alle aardappelplanten te herkennen, maar bij zo’n 100-procentscore werd ook 10 procent van de bietenplanten onterecht aangewezen als aardappel. Met behulp van algoritmen – rekenregels met statistische kansberekeningen – wist hij een optimale herkenning te realiseren, waarbij 95 procent van de aardappels en zo’n 2 procent

van de bieten werden bespoten. Voor die bespuiting moest Nieuwenhuizen een nieuwe spuittechniek ontwikkelen. De bekende nevelbespuiting was niet specifiek genoeg, omdat naast de aardappelplant ook omringende bieten het loodje zouden leggen. ‘Van glyfosaat gaat alles dood’, zegt hij. Bij de nieuwe spuittechniek zit het bestrijdingsmiddel in dikke druppels die niet verwaaien naar omringende planten. Nadat camera’s, software en spuit in een apparaat waren gezet, kwam de praktijktest op een bietenveld achter de trekker. ‘Wil het systeem al rijdende goed werken, dan moeten de berekeningen binnen een bepaalde tijd worden uitgevoerd’, aldus Nieuwenhuizen. Bij een snelheid van drie kilome-

81:$17('327$72(6*(76+2:(5 2)32,621 Some potatoes get left behind during harvesting, appearing as weeds the following year in a crop of sugar beet, say. Currently farmers have to kill off the unwanted potatoes by hand. For his PhD thesis,

Ard Nieuwenhuizen devised a machine to do this automatically. His machine combines advanced software, two cameras and a new kind of spray to figure out which plants are potato plants and then spray them with glyphosate. It should be on the market in five years’ time.

ter per uur deed de machine zijn werk goed. ‘Rij je sneller, dan mist ie aardappelplanten’. Niet het rekenprogramma van Nieuwenhuizen bleek de beperkende factor, maar de snelheid waarmee de klepjes van de spuitmachine open en dicht gingen. Met een ander ontwerp is dit probleem op te lossen, denkt hij. Nieuwenhuizen heeft een proefschrift en een prototype van de machine afgeleverd. Hij verwacht dat het apparaat over een jaar of vijf op de markt zal komen. Vijf bedrijven hebben zijn onderzoek, gefinancierd door technologiestichting STW, begeleid. Zij hebben het eerste recht op de verworven kennis en gaan samen verder met de ontwikkeling. $OEHUW 6LNNHPD

%,2$,56&58%%(56*(7 7+80%6'2:1 Air scrubbers reduce ammonia emissions in pig stalls. Roland Melse compared the performance of biological and chemical air washers for his doctorate. His conclusion: biological air washers are

wetenschap <<

%,2/2*,6&+(/8&+7:$66(5,60,1'(5%(7528:%$$5

kort >> WADDENZEE

ð 9DUNHQVKRXGHUKHHIWYDDNWH ZHLQLJNHQQLVYDQ]DNHQ ð 3URPRYHQGXVJDDWLQWHJHQ XLWVSUDDN+RJH5DDG

FOTO: GEISSLER

De Europese Unie moet chemische luchtwassers bij varkensstallen aanmerken als de best beschikbare techniek. Biologische luchtwassers verdienen dat predikaat niet. Dat stelde de Wageningse promovendus ir. Roland Melse vorige maand in Biosystems Engineering. Hij promoveert 26 oktober op zijn onderzoek. Het afgelopen decennium deden luchtwassers hun intrede in de Nederlandse varkenshouderij, om de ammoniakuitstoot te verminderen en de milieudoelen te halen. Negentig procent daarvan zijn chemische luchtwassers, waarbij een zuur de ammoniak in de stallucht wegvangt, vertelt Melse, verbonden aan Wageningen UR Livestock Research. De rest bestaat uit biologische luchtwassers, waarbij bacteriën de ammoniak omzetten in nitraat. De luchtwassers helpen ook om een deel van

*ULM]H]HHKRQGUXNWRS

3ODDWVLQJYDQHHQOXFKWZDVVHU

de geuroverlast en emissie van fijn stof te verminderen. De Nederlandse overheid beschouwt de beide luchtwassers als best beschikbare techniek. Tijdens zijn onderzoek vond Melse dat de robuuste chemische wassers vaak hun werk doen, maar dat de biologische wassers veel gevoeliger zijn. ‘De condities waaronder de bacteriën hun werk goed doen, komen heel nauw. Als de varkenshouder weinig kennis van zaken heeft over die condities,

werken ze niet goed.’ Hij adviseert dan ook om de biologische luchtwassers niet op de lijst van best beschikbare technieken te zetten. Daarmee gaat hij in tegen een uitspraak van de Hoge Raad, die zowel de chemische als biologische wassers als best beschikbare techniek beschouwt. Door die uitspraak heeft het advies van Melse geen praktische gevolgen voor de Nederlandse varkenshouAS ders.

*$7(667(81721'(5=2(.67,.672)%,1',1*

De Bill en Melinda Gates Foundation steekt 17,2 miljoen dollar in een Wagenings project om de bodemvruchtbaarheid en voedselproductie in Afrika te verbeteren door stikstofbinding van vlinderbloemige planten. Die gewassen

kunnen, in symbiose met bepaalde bacteriën en schimmels, stikstof uit de lucht halen. Daardoor hebben ze minder kunstmest nodig. Een consortium van onderzoeken ontwikkelingsorganisaties in Afrika voert het project uit. Gates maakte de toekenning bekend tijdens de uitreiking van de World Food Prize in Iowa. Projectleider Ken Giller van Wageningen Universiteit: ‘Dit

nieuwe project bouwt voort op de behaalde successen. Het internationale netwerk van onderzoekers, voorlichters en ngo’s heeft toepasbare technieken ontwikkeld die grote impact kunnen hebben’, zegt de hoogleraar Plantaardige productiesystemen. Het project moet ten goede komen aan meer dan tweehonderdduizend kleine boeren in acht Afrikaanse landen. AS

less reliable. Unfortunately the Supreme Court disagrees.

nitrogen from the air so they need less fertilizer.

),6+,1*02'(/6 >> Fishermen do not understand marine researchers’ complex models. This leads to disputes about population levels and appropriate measures.

ð 5XLPPLOMRHQGROODUYRRU YHUEHWHULQJ$IULNDDQVHERGHP

*$7(6021(<)25$)5,&$ The Bill and Melinda Gates Foundation is donating 17.2 million dollars to a Wageningen project in Africa. Its aim: letting crops get

LQEULHI 6($/6 >> The population of grey seals in the Wadden Sea has increased by a quarter. Most are in Dutch waters.

Het aantal grijze zeehonden in de Waddenzee is met een kwart gestegen. Het aantal jongen verdubbelde zelfs. Dat blijkt uit de jongste telling van Wageningen Imares. In totaal zijn in de (internationale) Waddenzee 2108 grijze zeehonden geteld. Dat zijn er vierhonderd meer dan vorig jaar. Veruit het grootste deel (tachtig procent) van die zeehonden komt voor in het Nederlandse deel van de Waddenzee. De gewone zeehond is nog wel steeds de meest voorkomende soort in de Waddenzee. Er zijn dit jaar 21.571 exemplaren waargenomen, iets meer dan een kwart daarvan in het Nederlandse deel. 5.

ǋǋ02'(//(1

9LVVHUHQRQGHU]RHNHUERWVHQ Visserijonderzoekers leveren vaak informatie die niet aansluit bij de belevingswereld van vissers. Basale informatie over de visstand zit verstopt in complexe modellen die vissers niet begrijpen. Daardoor ontstaat voortdurend discussie hoeveel vis er rondzwemt in zee en welke maatregelen de visstand kunnen verbeteren. Dat stelt Marieke Verweij van de leerstoelgroep Milieubeleid, die de percepties van onderzoekers, vissers, beleidsmakers en milieugroepen over de visstand van tong en schol onderzocht. AS

VDQGH]HDUWLNHOHQYHUVFKHHQ HHQXLWJHEUHLGHUHYHUVLHRS UHVRXUFHZXUQO'DDUVWDDQRRN GHDUWLNHOHQ ǋǋ9,6+28'7+$571,(7-21* ǋǋ%$&7(5,(0(7*5,-3ɺ $503-(6%/2..((57 ,1'5,1*(56


10 >> achtergrond

VEGETATIE liegt niet

RESOURCE — 22 27 oktober augustus2009 2009

achtergrond << 11

Wieger Wamelink kan een kunstje. Hij vertelt je in detail de kwaliteit van de grond onder je voeten, louter door te kijken naar wat er zoal groeit en bloeit. Plantengroei als vingerafdruk van de bodem. De Alterra-ecoloog timmert aan de weg met zijn methode. ‘We hebben goud in handen.’ tekst: Roelof Kleis / foto’s: Bart de Gouw

H

oe zuur is een bodem? Hoeveel stikstof zit er in de grond, hoeveel fosfaat, hoeveel nitraat? En niet te vergeten: hoe nat of juist droog is de ondergrond. Allemaal vragen waarvoor je eigenlijk de bodem in moet. Letterlijk. Om de bodem ‘de pols te nemen’ moet je graven en monsters nemen. Zo is het altijd geweest. Maar bemonsteren is een duur en tijdrovend karwei. ‘Een beetje analyse kost zo 150 euro per bodemmonster. En dan heb je het nog niet eens over de kosten van het monster nemen zelf. Dat is heel arbeidsintensief werk’, legt dr. ir. Wieger Wamelink van Alterra uit. Maar vanaf nu kan het ook anders. In opdracht van het ministerie van LNV heeft Alterra een alternatieve methode ontwikkeld om de kwaliteit van de bodem in kaart te brengen. De aanwezige vegetatie speelt daarbij de rol van bodemmeetlat. Het is Wamelinks troetelkindje. Hij werkt er al vijftien jaar aan en inmiddels is het zover dat er geoogst kan worden. De provincie Gelderland liet als eerste Wamelink los op haar grote natuurgebieden. Met nogal schokkende resultaten, maar daarover verderop meer. FIJN SCHAPENGRAS ‘Planten groeien ergens met een reden’, begint Wamelink zijn uitleg. Omdat de grond precies zuur genoeg is bijvoorbeeld, nat genoeg of precies de juiste hoeveelheid fosfaat bevat. Neem het fijn schapengras. Dat groeit het best bij een pH van 5,3, komt veel minder vaak voor bij een pH van 4,0 en je zult hem nooit aantreffen als de bodem nog zuurder is. Wamelink en collega’s koppelden het voorkomen van het plantje aan de pH van de bodem. Als je maar genoeg vindplaatsen hebt, levert dat een mooie grafiek op. Zo’n grafiek heet een responscurve en de top geeft de indicatorwaarde van de plant aan. Van alle planten in ons

Vijf verschillende plantensoorten zijn al voldoende voor een typering van de bodem land heeft Wamelink zo’n plaatje. En niet alleen voor de zuurgraad, maar ook voor voedingsstoffen als fosfaat en nitraat, het calciumgehalte en de grondwaterstand is de koppeling vastgelegd tussen aanwezigheid van de plant

PLANTENMEETLAT De plantenmeetlat van Alterra staat of valt met een goede vegetatieopname: de inventarisatie van wat er groeit op een bepaalde plek. Alterra zelf beschikt over de grootste database op dit gebied voor ons land. In die database zitten zevenhonderdduizend opnamen. Daarnaast is er het Landelijk Meetnet Flo-

ra (LMF) dat tienduizend meetpunten omvat en hebben Wameling en collega’s duizenden bodemmetingen uit de literatuur verzameld. Het LMF is door Wamelink gebruikt om de meetlat mee te maken, dat wil zeggen de responscurves en indicatorwaarden van planten mee te bepalen. Op die punten is de bodem

dus op de traditionele manier doorgemeten. Voor Gelderland kon Wamelink ook nog het provinciale meetnet gebruiken, dat bestaat uit zestigduizend opnamen. Dat alles samen biedt een berg aan gegevens. Er is wel een beperking: lang niet al die meetpunten zijn van recente datum.

en de gemeten bodemgegevens. Bijna de complete Nederlandse flora, zo’n 1400 soorten, zijn op deze manier in kaart gebracht. Een monnikenwerk dat jaren werk en heel veel geld heeft gekost. ‘En dat hebben wij als enigen in de wereld’, zegt Wamelink. VINGERAFDRUK Die database is de basis. Met die gegevens kan Wamelink in principe van elk stukje van de vaderlandse bodem zonder te meten een vingerafdruk maken. De enige vereiste is een goede opname van de vegetatie. Je inventariseert de soorten, zoekt de bijbehorende indicatorwaarden en bepaalt het gemiddelde. Die in wezen simpele methode blijkt verrassend nauwkeurig werkelijke bodemmetingen te benaderen. ‘Voor de pH is de fout gemiddeld maar 0,3 eenheden. En slechts vijf verschillende soorten zijn al voldoende voor een typering.’ Gek genoeg is elk plantje daarbij evenveel waard. ‘Soms staan er duizend individuen van een soort en maar eentje van een andere soort. Maar dat maakt voor de typering van die bodem, voor het indicatorsysteem, niet uit. De bedekkingsgraad doet er niet toe. Dat is allemaal wetenschappelijk getoetst.’ Zonder kostbare boringen te doen zijn dus gefundeerde uitspraken mogelijk over de bodem. In Gelderland is dat inmiddels gebeurd. De provincie liet Wamelink met zijn methode de kwaliteit van haar Natura2000-natuurgebieden in kaart brengen. De uitkomst noemt Wamelink


12 >> achtergrond

SAY IT WITH FLOWERS Dr. Wieger Wamelink has come up with a way of measuring soil quality without getting his hands dirty. He just lets the flowers do the talking. Each plant will only grow if the soil characteristics are just right. Taken together, they tell Wamelink the pH level, amount of calcium, ground-water level and so on. He needs as few as five plant species to get an accurate measurement. The method cost years to develop, using a database containing ten thousand measurements. It has already proven its worth in measurements of the Natura 2000 areas in Gelderland; it showed ‘shocking’ ecological deficiencies in nearly all areas. Wamelink thinks his plant fingerprinting method will become the standard method for assessing soil quality. The only problem is making sure you have up-to-date vegetation records. The full story? resource.wur.nl/en


Wieger Wamelink bestudeert samen met zijn collega Marjolein van Adrichem de vegetatie langs de rand van het Kootwijkerzand.

‘schokkend’. ‘Erger dan wij hadden gedacht. Bijna elk gebied heeft een milieutekort. Dat betekent dat je daar op dit moment dus niet optimaal Natura2000-gebieden in stand kunt houden.’ En in de rest van ons land zal die situatie niet beter zijn, denkt Wamelink. TE ZUUR De bodems in de Gelderse natuurgebieden zijn te zuur, bevatten te veel meststoffen, te weinig calcium of hebben niet de juiste grondwaterstand voor het type natuur dat daar moet floreren. Wamelink weet dat omdat hij ook vingerafdrukken heeft van de ideale bodemkwaliteit die hoort bij deze natuurgebieden in Gelderland. Door beide vingerafdrukken over elkaar heen te leggen, is meteen zichtbaar waar het nog aan schort. Wamelink is overtuigd van de bruikbaarheid van zijn methode. ‘De kans is groot dat het dé standaard wordt voor het in kaart brengen van de bodemkwaliteit van Natura2000-gebieden. We hebben hiermee goud in handen. Volgend jaar gaan we de methode aanbieden aan andere provincies. Want net als Gelderland moeten alle provincies plannen maken voor deze gebieden.’ Toch zijn er wel kritische geluiden. De methode staat of valt bijvoorbeeld met de kwaliteit van de inventarisatie van de vegetatie. Wamelink gebruikt bestaande vegetatieopnamen. ‘De recentheid, daar zit een onzekerheid in’, erkent Wamelink. ‘Daarom zijn alleen opnamen van na 1995 gebruikt. Maar ook na die datum is er wellicht iets veranderd. Er kan bijvoorbeeld een stuk terrein zijn afgeplagd.’ Daarnaast is er ook fundamentelere kritiek. ‘Niet iedere collega is het er mee eens dat je gegevens vanuit heel Nederland zomaar mag toepassen op een lokale situatie op de Veluwe. De provincie heeft daarom een extern bu-

reau opdracht gegeven om op ruim vijfhonderd punten monsters te nemen om het systeem te verifiëren en te kalibreren.’ Dat werk is inmiddels klaar, maar de resultaten zijn nog niet bekend. JEUKEN Wat de Veluwe betreft, is inmiddels de discussie losgebarsten over het juiste beheer dat nodig is om de bodem te verbeteren. Afplaggen bijvoorbeeld om te voedingsrijke bovengrond weg te nemen. Of grootschalig kalk opbrengen om het calciumgehalte op te krikken. Van dat laatste zijn de bodemkundigen van Alterra geen voorstander. ‘Die zeggen dat zulke hoge calciumgehaltes nooit op de Veluwe zijn voorgekomen. Zoveel kalk is er nooit geweest. Dus de geplande habitats krijg je nooit op de Veluwe en dus moet je juist de doelen bijstellen.’ Hoe het vroeger was, kan Wamelink overigens met zijn methode prima uitzoeken. De bestaande vegetatieopnamen gaan terug tot aan het begin van de vorige eeuw. Dat maakt een historische analyse van de bodemkwaliteit op basis van plantengroei mogelijk. Wamelings handen jeuken om zo’n onderzoek te mogen doen. Voor hem staat in ieder geval vast dat er ingegrepen moet worden in de bodem. ‘Zoals het vroeger was, krijg je het nooit meer terug. Dat moet je ook niet willen. Er zijn irreversibele processen aan de gang geweest, bodemprocessen die je niet kunt omkeren. Vroeger is een romantisch idee uit je jeugd. Maar dat wil niet zeggen dat het niet meer mooi kan worden. Je kunt wel toewerken naar een nieuwe toestand. Je kunt beter plannen wat er wel kan komen, dan tijd en geld steken in een onhaalbaar vroeger.’

‘Planten groeien ergens met een reden’

wetenschap << 13

‘MET AL DAT CANVAS VOOR JE OGEN ZIE JE GEEN MOER’ Mardik Leopold van Imares stapt deze week in Buenos Aires aan boord van de klipper Stad Amsterdam. In de voetsporen van Charles Darwin reist de zeevogelbioloog de Beagle na. Resource sprak met hem vlak voor zijn vertrek. tekst: Roelof Kleis / foto: Marijke de Boer

Heb jij een beetje zeebenen? ‘Nou, iets meer dan Darwin. Dat is zeker. Ik ben marien ornitholoog en zit voor mijn werk zes tot acht weken per jaar op zee. Ik word wel zeeziek, maar pas als ik niet meer kan werken door de zeegang.’ Hoe kom jij eigenlijk op dat schip terecht? ‘Via mijn vrouw, Katja Philippart. Zij werkt bij het NIOZ, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Wij zitten met Imares op Texel in hetzelfde gebouw. De VPRO kwam voor het Beagle-project bij het NIOZ terecht. Katja is planktonbioloog en werkt aan de onderkant van de voedselketen op zee. Ik werk aan de bovenkant van die keten. Samen hebben we een plan ingediend bij de VPRO.’ Wat gaan jullie doen? ‘Wij gaan onderzoeken of er een directe koppeling is tussen planktonproductie en de aanwezigheid van zeevogels. Tussen fytoplankton, zeg maar het gras van het ecosysteem, en zeevogels zitten een paar stappen. Men denkt vaak dat er een harde koppeling is, maar dat is schoolboekjeswijsheid. Wij gaan dat uitzoeken. We slepen allerlei apparatuur achter de boot aan. Die geeft informatie over onder andere de temperatuur van het water, het zoutgehalte en de fluorescentie. Dat laatste is een maat voor de aanwezigheid van fytoplankton. Elke dag krijgen we ook NASA-satellietbeelden van de chlorofylconcentratie in zee. Dat kun je namelijk zien vanuit de ruimte. Tegelijkertijd tel ik zeevogels en kijk ik wat ze doen.’ Ook de kinderen gaan mee. Kan dat zomaar? ‘Tom en Kyra zijn negen en tien jaar. Die kun je niet vijf weken achter laten. Ik heb afgelopen weekeinde twee uur staan kopiëren om voor vijf weken schoolwerk mee te kunnen nemen. De kinderen hebben deze week herfstvakantie. Nou, mooi niet. Vijf weken rekenen, taal, aardrijkskunde, geschiedenis kunnen ze makkelijk in een week doen.’

Darwin maakte volgens de VPRO ‘de belangrijkste reis die ooit werd gemaakt’. Geldt dat ook voor jou? ‘Dat moet nog blijken. De faciliteiten voor onderzoek zijn moeizaam. Ik had liever een gewone boot gehad dan een zeilschip. Het is wel romantisch, die zeilen, maar met al dat canvas voor je ogen zie je geen moer.’ Nog iets van Darwin gelezen de laatste tijd? ‘Natuurlijk. Meerdere boeken. Ik was ooit al twee keer aan The Origin of Species begonnen, maar dat leest zo traag en langzaam. Hetzelfde geldt voor zijn reisverslagen. This thing of darkness van Harry Thompson is daarentegen een echte page-turner. Hij zoomt in op de menselijke kant van de reis met de Beagle. De ontberingen die de bemanning leed zijn echt onbeschrijfelijk. Wat wij doen is daarbij vergeleken een veilig plezierreisje.’ Er is kritiek op het programma van de VPRO. Het zou te warrig, te oppervlakkig en weinig wetenschappelijk zijn. Wat vind jij? Dat flitsende vind ik uitermate hinderlijk. Maar je mag aannemen dat ze bij de VPRO verstand hebben van programma’s maken en van de doelgroep. Enige nederigheid past ons dus. Ik wil graag meer diepgang brengen, maar de vraag is hoeveel tijd je daarvoor krijgt.’

IN DARWIN’S FOOTSTEPS Imares marine biologist Mardik Leopold is following the route taken by Darwin’s Beagle, courtesy of the VPRO broadcasting company. He will be researching the link between plankton and sea birds – no easy task on a clipper. And he will be talking about his research in the TV programme. There has been criticism that the programme is superficial. Leopold agrees, but perhaps that is the best way to reach the target group. The full story? resource.wur.nl/en


14 >> beeld


beeld << 15 SCHAPEN OP DE BORN Sinds begin oktober grazen er 324 schapen op de Wageningse campus, onder toezicht van een echte herder met een kortharige border collie. Het gaat om een zesweekse proef om te kijken of het groenbeheer op de campus efficiënter en ecologisch vriendelijker kan. Hier steekt de kudde het parkeerterrein langs De AB Foto: Bart de Gouw Goor over, in de bocht bij Atlas.

SHEEP AT THE BORN There have been 324 sheep grazing on the Wageningen campus since the start of October. They are looked after by a real shepherd with his shorthaired border collie. This is a six-week long experiment to see whether the grass and plants on campus can be managed more efficiently and in a more ecologically friendly manner. Here the flock is crossing the car park by De Goor, in the bend next to Atlas.


16 >> achtergrond

DWARS

door Noord-Korea

RESOURCE — 22 27 oktober augustus2009 2009

achtergrond << 17

Drie Wageningse onderzoekers waren in augustus een week in Noord-Korea. Maarten Jongsma, Evert Jacobsen en Siert Wiersema zaten vooral in een busje, 2400 kilometer heen en weer naar een afgelegen aardappelinstituut. Onderweg kwamen ze discodansers tegen en vrachtauto’s die op hout rijden, is te lezen in het dagboek dat Maarten Jongsma bijhield. En ze deden een opmerkelijke ontdekking: de Noord-Koreanen hebben aardappels ontwikkeld die resistent zijn tegen Phytophthora. tekst en foto’s: Maarten Jongsma

MAANDAG 10 AUGUSTUS ‘We zijn aangekomen op het vliegveld van Pyongyang, de hoofdstad van Noord-Korea. Ik twijfel of ik mijn mobiele telefoon bij me kan houden. Het hoofd van het Rode Kruis hier heeft me in het vliegtuig verteld dat er alleen lokale mobieltjes zijn toegestaan, waarmee buitenlanders alleen elkaar kunnen bellen. Ook zijn er mobieltjes waarmee Noord-Koreanen alleen elkaar kunnen bellen. Een soort hardware-beveiliging tegen de gevreesde directe communicatie van de eigen bevolking met de buitenlanders hier. De vorige twee keer heb ik mijn mobieltje met een smoes kunnen laten passeren, maar dit keer moet ik beide telefoons inleveren. Zo kom ik ook zonder horloge en wekker te zitten. Begeleider Jon en onderzoeker Jo wachten ons op. Zij en chauffeur Ham zullen met ons meereizen naar het aardappelinstituut. Er blijkt geen four-wheel drive beschikbaar te zijn voor onze reis. Het Toyota-busje dat de klus moet klaren is oud met vier rondjes op de teller. We hopen maar dat het zonder pech zal gaan lukken. De rit heen en terug gaat vijf dagen duren. Een belangrijk deel van de kustweg naar het noorden is onverhard, wordt ons verteld. Tot onze teleurstelling horen we dat de tegen Phytophthora resistente rassen uit Nederland hier in Korea toch last hebben van de lokale variant van de ziekte. We moeten ons plan om deze rassen als uitgangspunt te nemen voor een EU-project nu aanzienlijk bijstellen. DINSDAG 11 AUGUSTUS Een goed ontbijt genoten: toast met een klein kopje oploskoffie, jam, boter, gebakken aardappelen en een pan-

‘De mensen doen serieus en vaak ook vrolijk hun plichten’ nenkoekje. Op de rand van Pyongyang neemt Jon nog een keer onze paspoorten in om iets te regelen bij een kantoortje. Daarna in volle vaart naar de andere kant van het Koreaanse schiereiland. We rijden langs eindeloze landerijen met veldjes rijst en maïs. Daartussen soja

RESISTENTE AARDAPPELS Begin 2009 importeerde Noord-Korea Nederlandse aardappelrassen met resistentie tegen de ziekte Phytophthora. Dit in het kader van een project van het ministerie van LNV. Deze ernstige aardappelziekte waart rond in het land van Kim Jong-il, dat geen bestrijdingsmiddelen kan importeren. Ruim dertig procent van de aardappels gaat verloren. In augustus reisden dr. ir. Maarten Jongsma, Plant Research International, Evert Jacobsen, Laborato-

rium voor Plantenveredeling, en dr. ir. Siert Wiersema, Wageningen International, naar Noord Korea. Doel van het bezoek was, te overleggen over een subsidieaanvraag bij de Europese Unie voor de ontwikkeling van resistente aardappels en het opzetten van beter veldmanagement. ‘Tijdens ons huidige LNVproject doen twee NoordKoreanen zes maanden onderzoek in Wageningen’, aldus Jongsma. ‘Als het EU-voorstel wordt goedge-

keurd, komen er weer twee Noord-Koreaanse onderzoekers, ditmaal om een sandwich-PhD-traject te volgen. Zij hebben zelf resistente aardappelen ontwikkeld, maar zij kennen de bron van de resistentie niet. Dat gaan we met geavanceerde methoden uitzoeken in Wageningen. Ook komt geld beschikbaar om het laboratorium van onze partner beter in te richten en om voorlichting in Noord-Korea te geven over integrale ziektebestrijding in het veld.’

en zo nu en dan wat tabak en Koreaanse kool. De betonweg is in slechte staat en achterin de bus zijn het gebonk en de herrie behoorlijk heftig. Onderweg zien we veel vrachtwagens met motorproblemen of lekke banden. We schatten dat bijna de helft langs de weg staat om een of ander te verhelpen. Op de hele tocht van 250 km hebben we geen benzinestation gezien. Onze eindbestemming vandaag is de strandplaats Majon. We huren een villa van twee verdiepingen, maar daar blijkt geen water uit de kraan te komen. De badkuip staat vol koud water, maar het personeel zorgt later dat een grote teil met water wordt verwarmd met een dompelaar. Uiteindelijk nog prima gebadderd. Daarna een strandwandeling gemaakt, plus een ontmoeting met op disco dansende jongeren uit Pyongyang – Mister, I already miss you. Je merkt dat ze graag met buitenlanders praten, maar dat er redenen zijn om dat niet al te enthousiast te doen.


18 >> achtergrond

Lunch op het strand van de Tuman, de grensrivier met China.

WOENSDAG 12 AUGUSTUS Vandaag moeten we twaalf uur rijden om een afstand van 600 kilometer af te leggen. Bij het wegrijden valt op dat honderden mensen langs de weg bezig zijn de gevallen bladeren van het wegdek te vegen. We verbazen ons hoe deze mensen dat waarschijnlijk elke dag gemotiveerd blijven doen.

WAGENINGERS ZITTEN OVERAL, ÓÓK IN DICTATUREN De internationale samenwerking van Wageningen UR is niet aan politieke grenzen gebonden. Noem een land of ze zijn er (geweest), ook in dictaturen en oorlogsgebieden. Zo was een Wageningse delegatie enkele maanden geleden in Afghanistan toen de Taliban-kogels de Nederlandse militairen om de oren vlogen, werkt hoogleraar Ken Giller samen met onderzoekers in de failliete dictatuur Zimbabwe en was Niels Louwaars onlangs in Soedan om daar zaaizaad-


adviezen te verstrekken. Richtlijnen zijn er niet, behalve de reisadviezen van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Landen met een negatief reisadvies worden gemeden, uitzonderingen daargelaten. Is er dan echt geen land waar Wageningers niet komen? Myanmar? Ben Geerlings van Wageningen International kan even niemand verzinnen die daar de afgelopen jaren is geweest. Wageningse medewerkers bepalen zelf of samenwerking in zulke

landen zin heeft, for quality of life. Noord-Korea-bezoeker Maarten Jongsma: ‘Ik vind dat je zonder meer moet samenwerken met collega’s in een dictatuur als die samenwerking een humanitair karakter heeft, zoals de voedselvoorziening. Dat vinden ook organisaties als de FAO, de EU en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Samenwerking biedt tevens een basis voor toenadering en inzicht in andere standpunten.’

Al gauw rijden we nog uitsluitend op onverharde wegen. Hier zien we voortdurend mensen in groten getale in de weer om de door de regen gehavende weg te verbeteren. Iedereen is met scheppen en schrapers en nieuwe leem in de weer om het dek weer glad te strijken. We constateren dat deze onverharde weg veel beter rijdt dan de verharde weg met gaten, maar harder dan 70 kilometer per uur is niet haalbaar. Het landschap is veel oorspronkelijker sinds we op de zandweg rijden. Elk stukje beschikbaar land wordt onvoorstelbaar efficiënt gebruikt. Bergen met hellingen van 50 procent worden zonder problemen beplant met maïs en soja. Er is nog maar een fractie van het autoverkeer dat we eerder hadden. Wel zien we des te meer mensen wandelend en fietsend op weg naar hun bestemming. Bij elke heuvel moeten de fietsers afstappen omdat de fietsen geen versnellingen hebben, maar ook omdat ze vaak zwaar beladen zijn met allerlei spullen. In het algemeen zie je al deze mensen serieus en vaak ook vrolijk hun plichten doen. Technologisch is alles sterk verouderd. Door de schaarste aan benzine zien we hier relatief veel vrachtwagens die op houtvergassing rijden. De wagens rijden in een enorme rookwolk en met een lading hout in de laadbak. Voortdurend is iemand bezig brandstof in de stookpot te gooien. Uiteindelijk arriveren we in de havenstad Chongjin. Daar hebben we een hotel met warm water, een uur nadat de manager de verwarming ergens centraal heeft aangezet. We zijn de enige bezoekers. Tijdens het eten valt de elektriciteit een aantal keer uit, zodat we een minuut of

achtergrond << 19 wat in het pikkedonker zitten. Het is hier zo normaal dat het personeel even later doet alsof er niets aan de hand is. DONDERDAG 13 AUGUSTUS Vandaag gaan we naar onze eindbestemming in Taehongdan, in het noordelijkste puntje van Noord-Korea. We komen in een veel ruiger gebied met meer bomen en passeren Musan, een stadje aan de grens met China, daarvan gescheiden door de Tuman-rivier. Gezien het probleem met de vluchtelingen die het land verlaten, hadden we verwacht een zwaar bewaakte grensovergang aan te treffen, maar nergens zijn prikkeldraad en waarschuwingen aangebracht. Je ziet zelfs mensen gezellig picknicken aan de ondiepe grensrivier. Om half een arriveren we bij het aardappelresearchcentrum. Het heeft een indrukwekkende faciliteit voor het produceren van drie miljoen pootaardappelen (mini-

CROSSING NORTH KOREA

‘Achterin de bus zijn het gebonk en de herrie behoorlijk heftig’ tubers) per jaar. De medewerkers beschikken over diverse labs voor het uitvoeren van kwaliteits- en ziektemetingen en het in vitro vermeerderen van rasmateriaal. Verder hebben ze veertig hectare proefvelden, waar een veredelingsprogramma wordt uitgevoerd. Hier staan de Nederlandse rassen dit jaar voor een proefveldvergelijking. De rassen Toluca en Bionica, die in Nederland nog vrijwel niet doorbroken zijn, blijken hier wel vatbaar voor de lokale Phytophthora. Wel lijken de symptomen minder heftig te zijn dan bij de vatbare rassen Raja en Desiree, die ernaast staan. Vervolgens laat de directeur de resultaten van zijn eigen veredelingsprogramma zien. Opvallend genoeg staan daar een aantal late rassen die nog volledig onaangetast zijn, ondanks de hoge lokale ziektedruk. Indrukwekkend. We spreken af dat we hun ras ook in Wageningen zullen testen. Na twee uurtjes rondkijken moeten we alweer terug.

Proefvelden bij het aardappelresearchcentrum in Taehongdan.

Jon wil niet in het donker op deze moeilijke wegen rijden. Hij heeft gezorgd voor een lunch onderweg. Na enige twijfel besluit hij ons te laten eten aan de oever van de grensrivier. Daar genieten we wederom van een goede lunch met gebakken vis, gekookte gamba’s, een salade van komkommer, tomaat, knoflook en ui en gebakken kip. We filosoferen wat over de Amerikaanse journalistes die vijftien jaar strafkamp kregen voor wat wij nu doen.

Three researchers from Wageningen UR visited a potato research institute in North Korea. One of them, Maarten Jongsma, kept a diary during his stay. It starts with him having to hand in his mobile phone at Pyongyang airport. Then follows a journey of 1,200 kilometres to the institute in a battered old bus. Much of the route is unmetalled, but this actually gives a smoother ride than the metalled roads with their potholes. On the way he meets discodancing teenagers and sees hundreds of people clearing leaves off the road. The researchers are visiting the institute for a project on Phytophthora. The institute has bred new potato varieties that are resistant to the disease. The Dutch researchers agree to test them in Wageningen. North Korea may be a dictatorship, says Jongsma, but we should still collaborate with Korean scientists on food projects for humanitarian reasons. The full story? resource.wur.nl/en

Een reparatieploeg werkt de weg bij.


20 >> M.I.

BROEDPLAATS WAT BETEKENDE KRAKEN VOOR WAGENINGEN? Vorige week donderdag stemde de Tweede Kamer in met het kraakverbod. Volgens velen betekent dat het einde van een tijdperk. Maar wat gaat er dan verloren? tekst: Amrish Baidjoe, Joris Tielens / foto: Willem Jan de Zwart

André Vermeer

Cox Merkelijn

Kamerbalie ‘Kraken heeft in Wageningen natuurlijk geleid tot meer huisvesting voor studenten en starters. Het huidige kraakverbod zal leiden tot meer anti-kraak en meer leegstand. Het probleem met anti-kraak is dat er maximaal drie mensen in een pand mogen wonen terwijl dat er veel meer kunnen zijn. Een anti-kraker heeft bovendien amper huurrechten, en betaalt veel geld om met een wurgcontract een onbepaalde periode in een pand te zitten. ‘Er ligt straks minder druk op eigenaren om hun panden een bestemming te geven. Hetzelfde zal wellicht gelden voor de panden van Wageningen UR. Het is jammer om te zien dat mensen erg afgaan op het stereotiepe beeld van een kraker dat in de media wordt geschetst; iemand die geen huur betaalt en de hele dag niets doet. Dat is in werkelijkheid helemaal niet zo. Ik ben bang dat het kraakverbod zal leiden tot een verharding van het klimaat.’

In de jaren tachtig als raadslid en wethouder betrokken bij de Wageningse kraakbeweging, tegenwoordig advocaat ‘De kraakbeweging in Wageningen heeft tot een aantal goede initiatieven geleid – in de jaren tachtig onder meer het ontstaan van De Wilde Wereld, dat nog steeds een theater en woningen herbergt. Ook is in de jaren zeventig een aantal monumentale panden aan de Heerenstraat gekraakt en grondig opgeknapt. Dit heeft ertoe geleid dat de gemeente Wageningen ze geheel heeft laten restaureren. Deze huizen waren onbewoonbaar gemaakt en stonden te verpauperen. De kraakbeweging heeft er toentertijd toe bijgedragen dat er iets moois van is gemaakt. Op de hoek van de Markt en de Hoogstraat werd eind jaren zeventig de Tien Zilverlingen gekraakt . Dit was een krakersbolwerk, een plek waar veel krakers samen kwamen en activiteiten ontplooiden, en dat kwam ten goede aan het groepsbesef. De eigenaar vond echter dat ze eruit moesten. Die heeft een kortgeding aangespannen en gewonnen, maar de burgemeester weigerde destijds de krakers uit te zetten waarna de eigenaar een kort geding tegen de burgemeester aanspande. Ook dit kort geding won hij, waarna het pand alsnog werd ontruimd. Waar het kraakverbod precies toe zal leiden, kan ik niet zeggen maar verschillende gemeenten hebben al te kennen gegevens dat ze het niet uitvoerbaar vinden.’

Annemiek Arkestijn locatiehoofd bij de Koepel Kinderopvang ‘De kinderopvang in Wageningen is ontstaan vanuit de kraakbeweging. Ik zocht in de jaren tachtig zelf opvang voor mijn oudste dochter. Er was toen nog totaal geen kinderopvang in Wageningen. In de Tien Zilverlingen, een kraakpand, had een aantal ouders zelf het initiatief genomen om met kinderopvang te beginnen. Dat kraakpand was niet zo’n geschikte plek daarvoor. Gelukkig heeft de gemeente toen ingezien dat ze een pand ter beschikking moesten stellen zodat de opvang wat professioneler aangepakt kon worden. Het zou heel jammer zijn als dit soort initiatieven, die tot zulke grote prestaties hebben geleid, in de kiem worden gesmoord. Het is ook nu nog heel moeilijk om een nieuw bedrijf op te starten, en als starter krijg je niet zo makkelijk een lening. Juist in een kraakpand kan dat dan wel, en dat levert werkgelegenheid op.’


Niels van den Berge voormalig kraker ‘Kraken heeft in Wageningen een belangrijke rol gespeeld in de opvang van vluchtelingen. In 2006 hebben we met een actiegroep de Draaikolk een leegstaand appartementencomplex aan de Kolkakkerweg gekraakt. Hier vingen we uitgeprocdeerde vluchtelingen op. Mede daardoor is er druk op de gemeente en De Woningstichting ontstaan om het maatschappelijk initiatief Ons pardon te ondersteu-

M.I. << 21

Manifestatie voor behoud van krakersbolwerk de Tien Zilverlingen, september 1983.

nen. Wij hielpen vluchtelingen niet alleen aan een dak boven hun hoofd, maar hielpen ze ook bij hun juridische procedures. De kraakbeweging in Wageningen is altijd goed in staat geweest om leegstand te bestrijden. Kraakpanden hebben ook een belangrijke functie als culturele broedplaatsen; ze bieden oefenruimte aan bandjes en toneelgroepen en ateliers aan kunstenaars. Daarnaast hebben kraakpanden een sociale functie. Vaak zijn het belangrijke ontmoetingsplekken voor mensen. Zo hadden wij in de Draaikolk één keer per weer een pannenkoekenhuis samen met de vluchtelingen en buurtbewoners. Het kraakverbod neemt de druk op huiseigenaren weg, waardoor leegstand dreigt toe te nemen. ‘

Judith, Arend en René van restaurant Vreemde Streken, voormalig Wageningse krakers ‘Kraken betekent betaalbare huisvesting, en in sommige gevallen überhaupt een dak boven je hoofd. Vroeger bestond de kraakbeweging vooral uit mensen die politiek links geörienteerd waren. Er kwam ook een bepaalde levensstijl bij kijken. We voerden actie tegen de apartheid in Zuid-Afrika en de bio-industrie, ook probeerden we bewust te consumeren door vegetarisch, biologisch en fairtrade te eten. Maar het was vooral erg gezellig. We stonden ook erg dicht bij de politiek en waren betrokken bij de stad en de maatschappij. Wellicht dat de krakerscommunity destijds bescheiden heeft bijgedragen aan het toch nog wat

linkse Wageningen van tegenwoordig. Er zijn veel mooie initiatieven uit de krakersbeweging gekomen. Met het kraakverbod wordt kraken tot het probleem benoemd terwijl het probleem juist de woningschaarste is onder jongeren en starters.’

Wout Eijkelkamp student Internationale ontwikkeling en kraker van huize Truchslag aan de Churchillweg ‘Kraken is een middel om leegstand te bestrijden, ook in Wageningen. Sinds de sloop van Rijnsteeg, de oude studentenflat is er te weinig gebouwd voor studenten. En voor een Idealis-kamer betaal je al bijna driehonderd euro. Als iemand vijf panden leeg heeft staan, heeft hij of zij ook de sociale verplichting om daar iets nuttigs mee te doen. Het is als huisloze erg vervelend als je door Wageningen fietst en zoveel lege, verpauperde pandjes ziet. Een groot misverstand is dat krakers uitbuiters zouden zijn. Na een kraak proberen wij contact te zoeken met de eigenaar en we betalen gewoon gas en elektra en ook onderhouden we het gebouw. Mocht de eigenaar serieuze plannen met het gebouw hebben dan gaan de krakers eruit. Dit wetsvoorstel berust op angstpolitiek. Zolang er nood is zullen mensen blijven kraken. Wil je het oplossen, dan moet je als overheid met betaalbare woningen komen. Ik ben bang dat kraken nu meer de illegaliteit in duikt. Daardoor verhardt het klimaat.

WHAT SQUATTING HAS MEANT TO WAGENINGEN Last week the Dutch Parliament agreed to a ban on squatting. The end of an era? Squatters and people formerly involved in the squatter movement give their view on the impact of squatting in Wageningen. They list the initiatives that have their origins in the squatter movement: the kindergartens, help for refugees, the Wilde Wereld and the restoration of historic buildings. Squats attracted the politically active and provided a solution for housing shortages. The fear is that the ban will reduce pressure on owners of empty buildings to find new occupants. The full story? resource.wur.nl/en


ILLUSTRATIE: ESTHER BROUWER

22 >> post / puzzel post OOK EEN MENING? Mail je reactie naar [email protected].

BESTE AALT, In een interview in VVA Magazine daag je Hogeschool Van HallLarenstein uit om jaarlijks honderd studenten extra te trekken in Velp met ons ecologisch en landschappelijk rijke landgoed Larenstein. Boven het interview stond de wat stekelige kop: ‘Liever stevig onderwijs dan een mooi landgoed’. Dit landgoed moet namelijk zijn geld opbrengen, bijvoorbeeld met vastgoedontwikkelingen. Tegen al te ruime vastgoedontwikkelingen, bijvoorbeeld woningbouw, hebben we je dit voorjaar een petitie aangeboden. Je was zelfs enthousiast, toen bleek dat bijna alle studenten en medewerkers de petitie getekend had voor blijvend goed onderwijs. Je gaf ons het etiket “ Nature Valley”. Een waar compliment, goed bruikbaar in de communicatie! In Velp is het landgoed de basis voor stevig onderwijs voor HBO en MBO. Wij gebruiken het landgoed

als praktijklokaal. Uit een flora is niet te leren hoe planten zich ontwikkelen in hun eigen ecosysteem, hoe sortiment voor tuinen zich gedraagt, hoe grondwater zich beweegt van de Veluwe naar het IJsseldal. Met de heemtuin erbij kunnen we 35 ecotopen laten zien en bestuderen. De helft van de Nederlandse flora komt hier voor. Ook een goudmijn voor WUstudenten, laat ze maar komen kijken. Het verplaatsen van de opleiding zal zeker een negatief effect heb-

Over studentenhuisvesting: ‘Belachelijk dat de Universiteit en Idealis studenten in de kou laat staan. De WUR (…) zou zich meer druk moeten maken over zijn reputatie als studentenstad die rampzalig slecht is te bereiken en waar ook nog geen kamer te vinden is. Gebruik liever wat van die enorme lappen grond om studentenhuizen op te laten bouwen!’ Over salarissen Raad van Bestuur: ‘ Al het talent dat in Nederland rondloopt kiest voor het zakenleven omdat ze in de publieke sector maar een fractie gaan verdienen als het aan jou ligt. Op een verdwaalde idealist na krijg je dan alleen maar kneuzen om universiteiten te leiden.’ ‘Bestuurders van grotere universiteiten dan Wageningen nemen met veel minder genoegen. En zo hoort dat in de publieke sector. Vind je 180.000 euro te weinig? Tot ziens dan maar! Kennelijk te weinig liefde voor het vak aanwezig.’

THE PULL OF LARENSTEIN

Full letters? resource.wur.nl/en

STUDIO STEENHUIS/MAARTEN GAILLARD

We ontvingen drie goede oplossingen. Allen studenten uit Wageningen: Maaike Hagen, Ellen Sliegers, en – wederom – afdeling 6A van Asserpark. Chapeau! Vanaf deze week hoef je niet alles in te typen. We zoeken slechts de letters in de groene hokjes. Mail die uiterlijk donderdagochtend 29 oktober naar [email protected]. De oplossing verschijnt donderdagmiddag op de site


Met de nieuwe site resource.wur. nl is ook een deel van de discussie naar het web verplaatst. Hieronder twee recente reacties.

Ad Olsthoorn responds in an open letter to Aalt Dijkhuizen’s call on VHL to use the ecological diversity of Larenstein to attract more students. Olsthoorn says Larenstein is already a unique selling point, as it lets students apply their knowledge in practice.

Hokjesdenken

Horizontaal 1. Luidruchtige Wageningse prof 5 Bouwstenen voor grotere kinderen 10 Koreaanse partner van Philips 12 Verzameling dieronderzoekers 13 Leefgebied van 25 horizontaal 15 Beschermt tegen hartinfarcten, niet tegen hartfalen 17 Door Enya bezongen Venezuelaanse rivier 19 Gaat later in 20

MEER DISCUSSIE

ben op onze aantrekkingskracht, als de omgeving van de school zou bestaan uit een grasveld. Onze studenten zijn namelijk bij hun schoolkeuze ook op open dagen van andere HBO’s geweest, maar ‘daar zouden ze in een flat moeten gaan studeren’. En dat willen ze niet. Dus komen ze naar Velp. Feitelijk levert de kwaliteit van het landgoed al extra studenten op, misschien wel honderd! Ad Olsthoorn, docent VHL Velp

Hoofd __ school 22 Breekt een opsomming af 23 Typisch begeleidingsinstrument 29 Daarmee wordt je pakje sneller bezorgd 30 Wordt lachend op geslagen 31 Onderzoeksgebied (voor natuurwetenschappers) 32 Wieger Wameling ziet planten als __ van de bodem 38 Kaas van de mat 40 Dat __ nieuwe perspectieven 41

Schooltijden 43 Uit kleiaarde bereide verf 44 Belgische band die hetzelfde betekent als 33 verticaal 45 Grondstof voor een koortsmiddel Verticaal 1. Hele (bijzondere eigenschap) 2 Moderne behandeling van zichtproblemen 3 Hallo lezer 4 Kun je

mee trippen 5 Hedendaagse muziek 6 Jürgens of Lindenberg 7 Bond waar Phil Taylor, Barney en Jelle Klaasen lid van zijn 8 Stapt volgende week in Patagonië aan boord 9 Staat bij een brandend lampje 10 Sergio of Sierra 11 Bloedig 13 Joodse humor 14 Verzamelt Chris Kik van wilde prei in Griekenland 16 Diepman of Dekker 18 Zijn rug is vooral gewild in december 21 Eend, Jaguar of Mustang 24 Het beeld dat je krijgt van heel veel mensen 26 Bestaan 27 Werd dit jaar wereldkampioen wielrennen 28 Brengt naar boven wat men in handen houdt 29 Wageningse outletstore die veel aftrek vindt 32 C’est la __ 33 Ongewilde concurrent van Darwin 34 Veluws palindroom 35 Hond met ballen 36 Voornaam van lepelbuiger Geller 37 Man van Barbie 39 Overtuiging van veel zuiderlingen 42 Toetje

liefdewerk << 23

KEES + DUIVEN Kees van Rijswijk, administrateur Financiën & Control

‘Wij zijn net boksers, we krijgen ook klappen’ Kees van Rijswijk (56) is besmet met de duivenbacil, zegtie zelf. Al vanaf zijn dertiende. Thuis in Renkum hokt een hele ‘veestapel’: 95 postduiven op dit moment, maar dit is het stille seizoen. In de zomer fladderen er ruim twee keer zoveel rond. Allemaal voor de sport. Want racen, daar gaat het om. Winnaars kweken. Maar je moet wel tegen verlies kunnen. ‘Als je een duif laat vliegen, ben je ’m in principe kwijt. We zijn net boksers, we krijgen klappen. Maar daar doen we niet sentimenteel over.’ Gelukkig komen ze vaak terug naar de baas. Beter gezegd: naar het duivenvrouwtje RK / Foto: Guy Ackermans dat thuis ongeduldig wacht.

‘WE SUFFER BLOWS, JUST LIKE BOXERS’ Kees van Rijswijk (56) has got the pigeon-fancier’s bug, as he puts it. And that started when he was thirteen. He has an entire ‘flock’ at home in Renkum: 95 carrier pigeons at the moment, but it is the quiet period. In the summer there are twice as many flapping around. They are all used for sport: racing and breeding winners is what it’s all about. But you have to be able to take your losses. ‘When you let a pigeon fly off, you’ve basically lost him. We suffer blows, just like boxers. But we just roll with the punches.’ Luckily, they do often come back to their owner. Or rather, to the female pigeon waiting patiently back home.


ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

24 >> english

>>TYPICAL DUTCH AFWASSEN Na je eerste Nederlandse stamppot en vla komt de echte schok: de afwas. De teil wordt gevuld met kokendheet water. Hoe overleven je handen dat? Als het water al groezelig is, maar nog wel heet dan volstaat wat extra afwasmiddel. Pas als het water afkoelt, wordt het vervangen. Maar het allerergste is dat Nederlanders na het inzepen de vaat niet afspoelen. Nee, dat doen ze vóór het afwassen. Toegegeven, het spaart water en veel tijd. Daarom doe ik het nu zelf ook op die manier. Tot ontsteltenis van mijn Poolse vrienden.


Washing the dishes One of the first cultural shocks that literally all foreigners experience in the Netherlands starts right after dinner. Having eaten their stamppot and vla, Dutch people prepare to wash the dishes. An observant foreigner will notice a few things.

Firstly, the bowl in which the dishes are washed up is always filled with boiling hot water. Knowing from your biochemistry courses that proteins denaturate in very high temperatures, you might wonder how is it possible that the hands of your Dutch housemates still look normal. Secondly, the perplexing reasoning as to when to change the water in a bowl. If there are lots of dirty dishes and the water becomes dirty but is still boiling hot, it doesn’t have to be changed – just produce some more foam to cover it. However, new water is taken every time the temperature goes down. But the worst thing is still to come. After treating the dishes with soap, Dutch people just dry them (or even leave them on the draining board and wait until they dry)! Without rinsing! Sometimes completely covered with foam! And if they do rinse sometimes, they do it before apply-

ing the soap! Now, this is typical Dutch, isn’t it? To be fair it should be noted that it saves water and lots of time. Therefore, you get used to it in no time. Disgusting, as I found it in the beginning, the bitter truth is that by now I also do my dishes this way. I come from Poland and when my friends come over and see me at the sink their eyes grow bigger and their facial expression says: ‘what?!’ I always try to calm them down saying: ‘But you know, there was this research in Wageningen, and they found out that it’s not really bad for your health…’ Agnieszka Malinowska, researcher Centrum Landschap, Alterra

Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected]

student << 25

‘We zien grote interesse bij Duitse studenten’

ARNON GRUNBERG

Delia de Vreeze, p26

FOTO: BART DE GOUW

verleidt tot nadenken

Arnon Grunberg met studenten en rector magnificus Martin Kropff na de slotlezing in de Aula.

Zult u zich minder mens voelen met een varkenshart? Is de som van alle ‘genietingen’ het uiteindelijke geluk? In een onbeduidend lokaaltje achter de Aula in Wageningen onderwierp een tiental studenten zichzelf, elkaar en de mensheid aan een intensief onderzoek. Ze werden begeleid, gestimuleerd, misschien wel gecorrumpeerd, door Arnon Grunberg. Barbara Tielemans was deelneemster aan de serie gastcolleges van de schrijver. Doutzen Wagenaar, masterstudente Milieu, Economie en Beleid, was na het eerste college vastbesloten niet meer te komen. ‘Ik ben geen ster in debatten; eigenlijk vind ik ze heel eng. Na het lezen van de teksten van de eerste week was ik echter om. Vooral Brave New World van Huxley had impact. Zijn we nog mensen als we niet meer lijden of geen verlangens meer hebben?’ Voor Petra Rietberg, masterstudente Bodem- en Milieukunde, was de serie werkcolleges verrijkend en inspirerend. ‘Een schrijver is niet gebonden aan een discipline. Je leert vrijer te denken

doordat discussies voorbij het geijkte Wageningse debat gaan, bijvoorbeeld over gentech. De gastsprekers droegen hier ook aan bij, ze spraken uit eigen hart en ervaring.’ Arnon beschikt volgens Doutzen over een behoorlijke portie mensenkennis. ‘Ondanks mijn terughoudendheid, heb ik ietwat stil doch actief mee kunnen doen en erg veel geleerd.’Anderen waren telkens het mikpunt wanneer Arnon advocaat van de duivel speelde. Dit was geen straf, Arnon weet te charmeren. Verleiden tot nadenken is zijn vak. ‘Arnon is een gevoelsmens die zijn gevoel ten diepste wantrouwt’, stelt Joshua van Mullem, bachelorstudent Levensmiddelentechnologie. ‘Hij leert je om je eerste gevoel niet heilig te vinden maar de diepste drijfveren ervan bloot te leggen en je te verplaatsen in een ander, zonder jouw gevoel bij voorbaat beter te vinden.’ ‘Doordat we elkaar respecteerden, ontstond er een open sfeer waar iedereen inbreng durfde te geven’, vertelt Doutzen. Er werd veel gelachen, gepeinsd en soms collectief gewalgd. ‘Dat je de tekst

walgelijk vind, is geen legitieme reden om niet aan de opdracht te voldoen’, aldus Grunberg. Tijdens de bijenkomsten zijn er geen harde waarheden gevonden, de uitkomsten waren vaak dubbelzinnig, tegenstrijdig of beiden. Begrijpelijk, het betrof immers ‘de mens in al zijn facetten: van duister tot frivool en van zijn diepste verlangens tot zijn meest oppervlakkige dwaasheden. In alles uniek, in alles mens en bovenal verrassend’, parafraseert Rien van Wijk, masterstudent Biologie, de leermeester. Barbara Tielemans

VRIJHEID Het gastschrijverschap van Arno Grunberg duurde van 9 september tot 15 oktober. Na het openingsdebat volgden elf werkcolleges waarin achtereenvolgens de volgende thema’s werden behandeld: toekomstbeelden, het lot der dwazen, de boom van goed en kwaad, de wil tot macht. Een citaat uit de slotlezing: ‘Vrijheid is de vrijheid om verleid te worden en de vrijheid om de verleiding te weerstaan.’

ARNON SEDUCES YOU INTO THINKING Wageningen had a writer in residence in September and October: Arnon Grunberg. Ten students followed his seminars on mankind in all its facets. Barbara Tielemans was one of them. She and her fellow students found it a stimulating experience. The discussions were free-ranging as a writer is not bound by a particular discipline. Arnon forced them to question their preconceptions and charmed them into debating issues. The seminars didn’t produce hard and fast answers – but that wasn’t the point. The full story? resource.wur.nl/en


26 >> student PIZZA!

EXIT PRIVACY

Studenten uit Groningen, Utrecht en Nyenrode hebben maandenlang afhaalsite justeat.nl opgelicht. Ze vonden een lek in het betaalsysteem waardoor ze voor hun pizza, sushi en shoarma maar één of vijf cent hoefden af te rekenen. De schade bedraagt naar schatting dertigduizend euro. Het bedrijf wil dat de studenten alsnog betalen. Weinig kans, dunkt me.

Het Britse bedrijfje Vicon brengt volgend jaar een cameraatje op de markt dat elke halve minuut zelf een foto maakt. Het ding slaat ook aan (op basis van warmte) als je iemand ontmoet of (op basis van licht) als je een nieuwe ruimte betreedt. Daarmee komt voor iedereen een lifeblog binnen handbereik. Kortom, het definitieve einde van de privacy.

Grotere internationale instroom bij universiteit

STIJN << Koetje Peinzend kijk ik naar mijn scherm. Pff, waar zal ik beginnen? De cursor knippert. Aandachtig lees ik mijn onderzoeksvragen nog eens door. ‘Tja, en nu?’, vraag ik me af. ‘Nou ja, misschien heb ik wel e-mail.’ Ik staar naar mijn collega’s. Oh jee, ze hebben het allemaal vreselijk druk. Zelf heb ik het ook druk hoor, waanzinnig druk zelfs, ik weet alleen nog niet zo goed waarmee. Mijn opdracht is simpel. Ik loop stage bij een kleine natuurbeherende organisatie. In hun gebieden grazen koetjes. Soms veel koetjes, soms weinig koetjes, op de ene plek grazen ze het hele jaar door en op de andere plek maar een seizoen. Ik hoef alleen maar uit te zoeken hoe die natuurbegrazing geëvalueerd kan worden. Al sinds de jaren tachtig is begrazing een hot item, dus literatuur is er zat. Het ene document zegt dat jaarrondbegrazing de enige oplossing is, in een ander stuk lees dat je vooral moet experimenteren. Ja, pfff, daar kan ik mee aankomen. ‘Luister boswachters: ik heb het allemaal voor jullie uitgezocht: probeer gewoon maar wat.’ Ook in het veldwerk blijk ik geen overdreven held; zelfs met navigatiesysteem weet ik de Kapel van Westelbeers niet te vinden. Ruim een uur later dan afgesproken, bekijk ik met de beheerder naar de situatie in het terrein. De beheerder zegt hoopvol dat hij mooie oplossingen van mij als deskundige verwacht. Zou dit cynisch zijn? Af en toe buigt mijn collega Thijs zich even over mijn scherm. ‘Ben je nog steeds met die stomme koeien bezig?’ Hij zucht nadrukkelijk en stort zich weer op zijn eigen werk. Inmiddels heb ik 64 bronnen geraadpleegd, ben ik bij tig beheerders op bezoek geweest en heb ik meer dan vijftig kantjes met allerlei aannamen en onzekerheden getypt. Nog steeds weet ik niet wat de rol van grote grazers precies is. Ik hoop dat de koetjes in de afgelopen weken nuttiger werk hebSTIJN VAN GILS ben verricht dan ik.


De instroom van buitenlandse studenten aan Wageningen Universiteit is gegroeid met 13 procent. Dat is vooral te danken aan werving in Duitsland en doordat er meer beurzen zijn verstrekt. Niet alleen het aantal Nederlandse studenten, ook het aantal buitenlandse studenten bij Wageningen Universiteit is gegroeid. Dit jaar zijn er 515 nieuwe studenten uit het buitenland, exclusief uitwisselingsstudenten. Vorig jaar waren dat er 388. Opvallend is de groei van het aantal Duitse bachelorstudenten. Dat is de oogst van een campagne om naamsbekendheid te krijgen bij onze oosterburen. In 2007 waren er 8 Duitse studenten, in 2008 34 en nu 62. ‘Twee jaar geleden zijn we begonnen met voorlichtingsactiviteiten in Duitsland’, verklaart Delia de Vreeze, verantwoordelijk voor de Europese studentenwerving. De Vreeze: ‘We zien grote interesse bij Duitse studenten.’ Zij kozen vorig jaar vooral voor Internationale Ontwikkelingsstudies, maar inmiddels zijn ook andere opleidingen populair. International Land and Water Management bijvoorbeeld doet het goed. Een tweede verklaring voor de grotere buitenlandse instroom is de toename van het aantal toegekende studiebeurzen. Wageningen Universiteit staat internationaal goed aangeschreven, zegt Jeroen Ouburg, teamleider van het International Office. ‘De prijskwaliteitverhouding is in Neder-

land aantrekkelijker dan in veel andere landen. Maar dan nog gaat het, zeker voor mensen uit ontwikkelingslanden, om aanzienlijke bedragen. De enige manier om dat te kunnen opbrengen, is via familie en vrienden of via externe financiering, zoals studiebeurzen.’ Zo heeft Wageningen Universiteit dit jaar 176 masterstudenten met een beurs van het Netherlands Fellowship Programme (NFP), tegenover 96 vorig jaar. De NFP-beurzen worden toegekend aan studenten uit geselecteerde ontwikkelingslanden. Die studenten zijn al werkzaam bij ngo’s of overheidsinstellingen in eigen

‘We zien grote interesse bij Duitse studenten’ land. ‘De gedachte achter het NFP is dat je de kennisopbouw in ontwikkelingslanden bevordert’, legt Ouburg uit. In totaal studeren er dit jaar 220 studenten uit het buitenland met een beurs bij Wageningen Universiteit, tegenover 150 vorig jaar. Dat biedt overigens geen garanties voor de toekomst. ‘Met beurzen ben je altijd afhankelijk van de hoeveelheid geld die beschikbaar is, het aantal aanvragen en de selectieprocedure. Het valt dus ieder jaar weer anders uit’, aldus Ouburg. Alexandra Branderhorst

student << 27 BLIJ MAAR LULLIG In de middenberm van de Nijenoord Allee heeft de milieuclub HappyJMA een nieuw BlijBermBord geplaatst. Met de boodschap File = Fiets? is niks mis. Maar mag er volgende keer iets meer knutselwerk in de uitvoering gaan zitten, blije jongens en meisjes? Met stip het meest lullige actietje van het jaar.

‘Het is onze eerste keer’ Lisa Faber, p28

PRODUCTIVE COWS Stijn’s internship is causing him problems. What effect do grazing cows have on nature reserves? The keepers are counting on him, but different reports give different results. After 64 articles he still doesn’t know the answer. He hopes the cows have been more productive.

>> PRIKBORD

FOREIGN STUDENTS FLOCK TO WAGENINGEN The number of foreign students at Wageningen University has increased by 13 percent. Recruitment efforts in Germany have paid off (62 students compared with 8 in 2007). And there are more bursaries for students from developing countries.

FAIRYTALE MUSIC

ONTZETTING IN DE EFTELING Het Wageningse studentenorkest de Ontzetting heeft op zaterdag 10 oktober de loopings van de Python, de vloek van Villa Volta (foto) en de snelheid van de Vliegende Hollander doorstaan, en bovendien een tweetal goedbezochte concerten gegeven in pretpark de Efteling in Kaatsheuvel. Het bezoek aan het sprookjesachtige pretpark was een succesvolle opmaat voor het lustrumjaar dat voor de

deur staat en een mooie gelegenheid om de nieuwe leden beter te leren kennen. Overigens zijn we altijd op zoek naar meer nieuwe leden: klarinettisten, slagwerkers, hoornisten, bassisten en trombonisten (uiteraard allen m/v) zijn welkom! PRIKBORD Stuur je foto’s naar [email protected]

Saturday 10 October saw the musicians of the Wageningen student orchestra, the Ontzetting, braving the Efteling roller coasters. They also gave two well-attended concerts in this fairytale theme park.

BECOME A TEACHER

AARDRIJKSKUNDELERAAR WORDEN IN WAGENINGEN Om het lerarentekort te bestrijden, hebben tien Nederlandse universiteiten een educatieve minor ingevoerd. In Wageningen gaat die in januari 2010 van start. Met deze minor krijgen studenten als ze hun bachelor hebben afgerond een tweedegraads lesbevoegdheid. Daarmee mogen ze lesgeven in het vmbo en in de onderbouw van havo en vwo. ‘Er zijn best veel studenten geinteresseerd, maar de minor is

niet voor iedereen die het onderwijs in wil de aangewezen weg’, vertelt Minny Kop van Educatieen Competentiestudies. Na de master kunnen studenten namelijk ook een eenjarige lerarenopleiding volgen voor een eerstegraads bevoegdheid. ‘Voor een aantal studenten kan de educatieve minor een uitkomst zijn. Sommigen zijn tijdens hun studie bijvoorbeeld al actief in het onderwijs.’ De minor leidt even-

eens op voor het geven van trainingen en workshops. Roostertechnisch moeten er nog wat problemen worden opgelost, maar Kop hoopt met minstens tien studenten aan de slag te kunnen. Met de Minor Educatie kunnen studenten biologie of moleculaire levenswetenschappen leraar biologie of scheikunde worden. In de nabije toekomst wil Wageningen ook docenten economie en aardrijkskunde klaarstomen. AB

Wageningen University is introducing a Teacher Training Minor to help combat teacher shortages. This will qualify students to teach in the lower classes of secondary school. It’s initially for biology and chemistry teachers, with plans to add economics and geography. The full story? resource.wur.nl/en


28 >> student LANGE STAART, SNEL ZAAD

DSB PARAMRIBO

Mannen produceren zaad met lange zwiepstaarten. Hoe langer de staart, hoe sneller het zaadje. Een vrouw paart in principe niet met verschillende mannetjes, daarom is snelheid van een individueel zaadje belangrijk. Kippen paren wel achter elkaar met verschillende hanen. Hanen maken daarom veel zaad, om een tweede keer te kunnen schieten. Deze conclusies komen uit Brits onderzoek. Literatuuronderzoek.

Paramaribo – Governor André Telting van De Surinaamsche Bank N.V. heeft in een communiqué kenbaar gemaakt, dat het onder curatele stellen van de DSB Bank Nederland door een rechtbank in Nederland, op geen enkele wijze direct of indirect gelieerd is aan De Surinaamsche Bank N.V. in Suriname. DSB Suriname is een integere, solide en financieel gezonde bank - Surinaamse krant De West.

‘Stagevoorlichting VHL Leeuwarden komt te laat’

FOTO: LENNART NOORDERMEER

Over vier maanden gaat het vijf tot zes maanden durende stageavontuur van start voor tweedeen vierdejaars studenten van het Van Hall Larenstein in Leeuwarden. De stagevoorlichting laat te wensen over vinden veel tweedejaars.

Bij de Kanaalkampioenschappen voor afroeiers op zondag 11 oktober won het Pipi-Langkousteam de prijs voor beste outfits.

Argo trekt minder nieuwe leden De Wageningse roeivereniging Argo had dit jaar minder afroeiers dan vorig jaar. Daardoor verbetert de kwaliteit van de begeleiding, meent het bestuur. Na de afroeiperiode, tussen de introductiedagen en 13 oktober, kreeg Argo er 85 nieuwe leden bij. Bij de introductie gaven bijna honderd studenten zich op. Veel afvallers zijn er dus niet. Vorig jaar was dat wel anders. Toen gaven 190 mensen zich op tijdens de introductie. Daar hield Argo na het afroeien 120 nieuwe leden aan over. In totaal telt de roeivereniging 325 leden. ‘We hebben nu


vooral geïnvesteerd in het betrokken houden van de mensen. 190 Aspirant-leden is wel erg veel. We konden ze daardoor minder goed begeleiden’, vertelt voorzitter Marieke Lampert. ‘We willen nu de mensen beter binden aan de vereniging. Hopelijk blijven ze dan ook na hun eerste jaar lid.’ Opvallend is het grote aandeel vrouwen. Van de nieuwe leden is zeventig procent vrouw. Vorig jaar melden zich ook al meer vrouwen dan mannen aan. Volgens Lampert komt dat doordat er meer vrouwen in Wageningen zijn gaan AB studeren.

Aan het begin van het schooljaar is aan de studenten een reader stagevoorlichting uitgedeeld, maar er is nog geen klassikale voorlichting gegeven. ‘Het regelen van een stage staat allemaal wel mooi in de reader beschreven, maar ik heb mondelinge toelichting nodig om een beeld te kunnen vormen van de praktijk. Het is onze eerste keer’, aldus Lisa Faber, tweedejaars studente Kust- en Zeemanagement. Het regelen van een stage is niet iets wat met één telefoongesprek geregeld is. Vaak is het een proces van geduld hebben en niet opgeven. ‘Ik ben aan het begin van dit schooljaar al begonnen met het sturen van mijn CV naar mogelijke stagebedrijven,

maar tevergeefs. Toevallig kreeg ik afgelopen week na drie maanden een eerste positieve reactie’, aldus Jodi Bakker, tweedejaars studente Milieukunde. In Leeuwerden worden de studenten al jaren op deze manier voorbereid op hun stage. Van de studenten wordt namelijk verwacht dat ze zelfstandig genoeg zijn om zich te oriënteren op een stage. ‘Wij proberen de studenten zo goed mogelijk te begeleiden door het inroosteren van stagegesprekken met hun studiebegeleider en door het geven van een klassikale stagevoorlichting drie maanden voor vertrek’, aldus Angelique Kuiper, stagecoördinator Kust- en Zeemanagement. ‘Het regelen van een stage gaat ons natuurlijk lukken, maar een eerdere klassikale stagevoorlichting zou het ontstaan van twijfels bij studenten voorkomen’, aldus Marlous Heemstra, tweedejaars studente Kust- en Zeemanagement. MR

Wel/niet naar WK dammen Dammer Pim Meurs moet nog even wachten op zijn eerste senioren-WK. De student Voeding en gezondheid was kwalificatie misgelopen op één verliespartij, maar vorige maand vergaf de Braziliaanse organisatie de plek die zij zelf mocht invullen aan hem. ‘Dat is mooi’, dacht Pim en sprong stilletjes een gat in de lucht. ‘Een hoger podium is er niet.’ Maar het ge-

kochte vliegticket blijft ongebruikt. Het WK is afgelast omdat – volgens de officiële lezing – de organisatie de vergunningen niet rond kreeg voor de bouw van het megaaquarium waar de deelnemers hun partijen zouden afwerken, op het strand van Rio de Janeiro. Hoe vreemd ook, het WK, dat deze week zou beginnen, is voor onbepaalde tijd uitgesteld. YdH

student << 29 BEDENK SIMPSON Een overwerkte secretaresse. Een paardenmeisje. Een geflipte wetenschapper. Kijk om je heen en doe inspiratie op voor een nieuwe Simpson. Tekenfilm The Simpsons bestaat twintig jaar, en de makers zijn te moe en te rijk geworden om nog vernieuwend te zijn. Daarom mag jij dat doen. Bedenk ook een naam en een catchphrase. De winnaar mag meewerken aan een aflevering.

>> WHAT’S COOKIN’

INTERNSHIP INSTRUCTIONS TOO LATE Second years at VHL Leeuwarden are not happy with the information they get on internships. Their first internships start in four months. They have had written information but face-toface instructions are still to come. Too late, think the students.

FOTO: BART DE GOUW

ARGO HAS FEWER NEW MEMBERS

NAJAARSGOUD We kunnen er niet meer omheen; de onverbiddelijke herfst is begonnen. Mist, kou, nattigheid, af en toe een stralende dag en… Hollandse pot! Na maanden van exotische gerechten, buitenlandse hoogstandjes en hippe, te dure drankjes is het weer tijd voor oer-Hollands culinair erfgoed. In de winkel liggen dan ook spruitjes en rookworsten hoog opgestapeld, en natuurlijk pompoenen, aangezien Halloween bijna voor de deur staat. Wat je helaas niet snel in het schap zal aantreffen, zijn pastinaken. En juist deze jongens hebben een speciaal plekje in mijn hart, simpelweg omdat wanneer ik de voorganger van onze bekende winterwortel eenmaal heb klaargemaakt, ik er niet meer van af kan blijven. Om je vingers bij af te likken. Bij ons geen zure gezichten aan de eettafel, geen ‘het is zeldzaam dus moet ik het maar lekker vinden’. Bij ons wordt verslonden en geschransd. Steun deze verschoppeling en maak de pastinaak dé najaarsgroente van Nederland, het witte goud van de herfst. Helaas niet overal te verkrijgen dus struin de markt af of ren naar je groentespeciaalzaak en sla ze in. Arianne van Leeuwen

OVEN-PASTINAAK Bereidingstijd: 45 minuten Ingrediënten voor 4 personen: ðJUDPSDVWLQDNHQ ðVMDORWMHVæOLHIVWURGHPDDULHWVDQGHUVèXLLJVé mag ook ðJUDPERWHU ðHOJURYHPRVWHUG ðHOKRQLQJ

Bereiding Schil de pastinaken en snijd ze in plakken van ongeveer 1 cm. Kook die een minuut of vier voor. Leg de plakken vervolgens in een ovenschaal. Verdeel de in partjes gesneden sjalotjes erover en overgiet het geheel met een mengsel van mosterd, honing en boter dat je in de magnetron even hebt laten smelten. Als je het lekker vindt, kun je er ook nog een fijngehakt teentje knoflook overheen strooien. Een half uur in de oven op 200 graden.

Rowing club Argo has 85 new members compared with 120 last year. This is a good thing as the club will be able to offer the newcomers better supervision.

AUTUMN GOLD Autumn is the time for Dutch home cooking. The parsnip is a traditional Dutch vegetable but these days it is difficult to get hold of and often ignored. That may change with this delicious recipe (on the website) for oven-baked parsnips.

NO DRAUGHTS IN BRAZIL Nutrition and Health student Pim Meurs was overjoyed when he got a wild card place in the draughts World Championship. But now it has been cancelled by the Brazilian organizers. The full story? resource.wur.nl/en


30 >> service colofon Resource is de dagelijkse website en het magazine voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. Abonnement Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode (1 augustus). Redactieadres Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen. Postbus 409, 6700 AK Wageningen Gebouw 116 (bode 31). T 0317 484020. Website resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 Secretariaat Thea Agba-Kuijpers, tel 0317 484020 [email protected] Redactie ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWLH [email protected], 0317 482997 ðLU5LN1LMODQGHLQGUHGDFWLH [email protected], 0317 485300 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWLH [email protected], 0317 488190 ð$OH[DQGUD%UDQGHUKRUVWVWXGHQWHQ onderwijs) 0317 481725, [email protected] ðLU5RHORI.OHLVHFRQRPLHPDDWVFKDSSLM omgeving, ecologie, maatschappij) [email protected], 0317 481723 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWRUJDQLVDWLH [email protected], 0317 481724 ðGULU+DQV:RONHUVGLHUYRHGLQJ [email protected], 0317 485251 Vormgeving ð+DQV:HJJHQ [email protected] Freelance auteurs 0DDUWHQYDQGHQ%HUJ:LP%UDV$QQH loes Dijkstra, Stijn van Gils, Alice van Ginkel, Yvonne de Hilster, Laurien Holtjer, Christoph Janzing, Barbara Tielemans, 7RP5LMQWMHV0DUORW5RHORIV-RULV7LHOHQV Vertaling &ODUH:LONLQVRQ.HHQ0XQ3RRQ Foto’s *X\$FNHUPDQV%DUWGH*RXZ0LFKHO 0HHV5XEHQ6PLW7KHR7DQJHOGHU+RJH Noorden, FotoNatura, Bureau voor Beeld Illustraties Esther Brouwer, Sebastiaan Donders, 0LHVMHOYDQ*HUZHQ*XLGRGH*URRW.DUHO Hulsteijn, Annemarie Roos, Henk van Ruitenbeek Basisvormgeving magazine Nies & Partners bno Nijmegen Vormgeving website www.onstuimig.nl Advertenties Extern, Bureau van Vliet, T 023-5714745, [email protected] Intern (gereduceerd tarief), T 0317-482519, [email protected] Uitgever Viola Peulen, Corporate communicatie Wageningen UR

Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.


mededelingen Mededelingen van en voor studenten en medewerkers. Maximaal 75 woorden, via resource.wur.nl. Friendship Award On 29 September Nico Heerink (associate professor with the Development Economics Group) was given the Friendship Award by Chinese Vice-Premier Zhang Dejiang during a ceremony held in the Great Hall of the People in Beijing. The Friendship Award is the country’s highest award for foreign experts, and is conferred to express gratitude for their contributions to China’s economic and social development. During this year’s ceremony, the award was conferred to 100 experts in such fields as industry, agriculture, sports, health care, engineering, education and science and technology. On 30 September the award winners were received by premier Wen Jiabao. Nico Heerink received the award for his successful cooperation with Nanjing Agricultural University since 1993, which resulted in a large number of joint publications in international and Chinese journals, several successfully defended PhD theses by Chinese researchers, and externally funded research projects. From 2004 – 2006, Nico Heerink worked in Beijing as the regional office coordinator of the International Food Policy Research Institute (IFPRI). Since his return to Wageningen University in 2007, he holds a visiting professorship at Nanjing Agricultural University. Public Lecture Aristotle & the Worm As part of the 16th Benelux Congress of Zoology Armand Leroi (Imperial College, UK) will address questions like why creatures grow as big as they do, have as many offspring as they do, live as long as they do? These are all quintessentially Darwinian questions and for decades evolutionary biologists have considered them under the rubric of the evolution of life-history. However, if we want to understand life-history we should take inspiration from another great biologist as well: Aristotle. Date: Wednesday 28 October, 20.00-21.00

Wageningen UR zoekt: Full Professor in Animal Production Systems ASG, Animal Production Systems, Wageningen Vacancy number: AT HGL ASG 2009-10

Receptionist/administratief medewerker PSG, PPO Bollen, Bomen & Fruit, Randwijk Vacaturenummer: AT: 09.BBF.06

Onderzoeker Tuinbouwsystemen PSG, PPO Glastuinbouw en PPO Bollen, Bomen & Fruit, Bleiswijk/Lisse Vacaturenummer: AT: 09.Glas.07

Senior Adviseur Projecten Wageningen International, Front Office, Wageningen Vacaturenummer: AT/CC/813000

Eindredacteur Wageningen Update Bestuurscentrum, Corporate Communicatie, Wageningen Vacaturenummer: AT/CC/842220

Studentenpsycholoog Bestuurscentrum, Wageningen Vacaturenummer: AT CS-O&O 09/003

Domeintrekker AgroKetens & Visserij Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: AT AKV 2009

Project leader – experimental psychology AFSG, A&F, Fresh Food & Chains, Wageningen Vacancy number: AFSG 09.094

hrs. Venue: Hof van Wageningen. Info: www.beneluxcongress.com.

Te huur: per 1 nov/1 dec. etage te Den Haag (vr/ buurt) huur bedraagt‚ E 442,90 per/mnd.

VWI Symposium 2009: OpStap Het Vrouwennetwerk Wageningse Ingenieurs (VWI) bestaat 20 jaar en organiseert het symposium OpStap. 0HWLQWHUDFWLHYHVHVVLHVHQ workshops. We zetten de deuren wijd open, dus je mag ook introducés uit je eigen netwerk meenemen. Datum: zaterdag 7 november, 9.30-17.30 uur. Locatie: Forum. Schrijf je in: www.vwi-netwerk.nl. Geluksdag in Wageningen Zaterdag 31 oktober 2009 organiseren enkele Wageningse alumni en (ex)medewerkers van Wageningen UR een Geluksdag gericht op persoonlijke ontwikkeling en bewustZIJN. De publieksdag start om 12.00 uur; van 18.00 tot 21.00 uur is er een diner dansant; aansluitend om 21.00 uur het feest met +DSS\0XVLF/RFDWLHWUDLQLQJVcentrum KenKon, Nieuwe Kanaal 11 LQ:DJHQLQJHQ0HHULQIRUPDWLH www.happiness4all.nl.

Te verhuren: aan iemand met vast inkomen. informatie tel. 070-3932079.

Course Gender, Culture, Consumers and Markets (SCH-20306) How you see yourself and are viewed and treated by others is in part linked to media images. In this course, we examine the marketing of products, ideas and ideals, and the relationship to social hierarchy. Join us and enhance your media literacy and critical thinking on the role that advertising and other selected media play in shaping not only consumption but also the building of social identity. LectureUV'U/LVD3ULFHDQG'U0DUJUHHW van der Burg. The course starts 0RQGD\1RYHPEHU0RUHLQIRUmation: [email protected]. Meer mededelingen: resource.wur.nl

0 Q [P F L OB B S W F S E J F Q J OH

De voorgeschiedenis van Darwin’s Evolutietheorie Donderdag 29 oktober, LA13, 20.00uur

De verbinding tussen religie en natuurbeschouwing (1e lezing) Dr. Marinus de Baar

LA13, maandag 2 november, 20.00uur Willem Breedveld (commentator Dagblad Trouw)

o rk sh W o

a

Het Theater van de Nederlandse Politiek

)FEFOEBBHTF ¹MPTPGFO "11

#FOJFVXEIPFFFO¹MPTP¹TDIFCMJLKPVXXFUFOTDIBQQFMJKLF PQMFJEJOHLBOWFSSJKLFO 7PMHEBOEFDPMMFHFTWBOEF 3BECPVETUJDIUJOHWFS[PSHEEPPSQSPGES#FSU#MBOT

se Ro r o x t vi c m r e

Six Mondays from 2 November, LA13, 20.00hrs Register before 28 October with [email protected]

p

Argument and Logical Reasoning for Beginners

E

Studium

Generale

Akademia Honora Wetenschap en de spanning tussen hoofd en hart: André Klukhuhn Dinsdag 3 november, LA13, 20.00uur Feyerabend’s fruitmand (3e lezing) Dinsdag 10 november, LA13, 20.00uur Zolang we praten is er hoop (4e lezing)

LA13 Lawickse Allee 13 http://studiumgenerale.wur.nl

*OEFDPMMFHFT°(FTDIJFEFOJTWBOEFXJKTCFHFFSUF**± "11 LBOKFEPPSNJEEFMWBOJOMFJEJOH UFLTUFO WJEFP FOCFTQSFLJOHLFOOJTNBLFONFUIFUEFOLFOWBO/JFU[TDIF )FJEFHHFS 8JUUHFOTUFJO 4BSUSF -FWJOBTFO/VTTCBVN *OJFEFSDPMMFHFXPSEUFFOJOMFJEJOHPQEFCFUSFGGFOEF ¹MPTPPGHFHFWFOFOEBBSOB[BMFSFFOWJEFPCBOEPWFSEF CFUSPLLFO¹MPTPPGHFESBBJEXPSEFOUFOTMPUUFXPSEUJOLMFJOF HSPFQKFTHFEJTDVTTJFFSEOBBSBBOMFJEJOHWBOFFOUFLTUWBO EF[F¹MPTPPG)FUDPMMFHFJTHFTDIJLUWPPSTUVEFOUFOEJF HFTDIJFEFOJTWBOEFXJKTCFHFFSUF*HFWPMHEIFCCFO NBBS HFTDIJFEFOJTWBOEF¹MPTP¹F*FO**[JKOPPLHPFEMPTWBO FMLBBSUFWPMHFO&SXPSEUHFFOLFOOJTWBOEF¹MPTP¹F WFSPOEFSTUFME 8BOOFFS

On 11 November 2009, 19.30 – 22.15 SC, WSO and OWI organize the

Programme Committee Training for all (future) student and staff members of Programme Committees, OWI Board and other committees in the VIP room of the Forum Building Subscribe: [email protected]

Studenten nu 50% korting op de Volkskrant + gratis 6 dvd-box Buurman & Buurman

UXFFEFQFSJPEF EPOEFSEBHVVS WBOBGOPWFNCFS 8BBS %F-FFVXFOCPSDI [BBM$ 4UVEJFMBTU &$54 FWFOUVFFMBBOUFWVMMFOUPU&$54 5PFUTWPSN XFSLTUVL NFFOFFNUFOUBNFOPGNPOEFMJOH UFOUBNFO 0OEFSXJKTWPSN8FSLIPPSDPMMFHF

"MTKFIFUJOUFSFTTBOUMJKLUCFOKFWBOIBSUFXFMLPN .FFSJOGPSNBUJFPQXXXSBECPVETUJDIUJOHOMDPMMFHFT WJBEPDFOUQSPGES #FSU#MBOT UFM FNBJM()5#MBOT!VWUOMPGIFUTFDSFUBSJBBU UPFHFQBTUF¹MPTP¹FUFM

XXXSBECPVETUJDIUJOHOM De Nederlandse Carrièredagen ’09 Dé carrièrebeurs in het najaar voor studenten en starters

13 &14 november Amsterdam RAI Ben je uitwonend student en niet ouder dan 27 jaar, dan betaal je slechts € 13,45 per maand voor een Volkskrant-abonnement. Meer informatie: volkskrant.nl/studenten.

Maak kennis met een groot aantal topwerkgevers Bezoek de speciale Traineestraat® Volg gratis interessante carrièregerichte en vakinhoudelijke workshops.

www.carrieredagen.nl

De actie loopt t/m 31 oktober 2009 De Nederlandse Carrièredagen is een activiteit van

onderdeel van de

>> GO/NO GO

wat je de komende weken niet mag missen (en wat wel). Voor de complete agenda zie: www.resource.wur.nl

>> No go

>> No go

>> Go

donderdag 22 oktober

maandag 26 oktober

donderdag 5 november

GLADDE SPOREN

MEDITATIEVE HERFSTWANDELING

INTIEM THEATER

Geen toeval natuurlijk dat ProRail rond deze tijd de uitkomsten presenteert van onderzoek naar bladval en gladde sporen. De Wageningse plantenfysioloog Sander van der Krol heeft een spectrale camera ontworpen voor op de trein. Die geeft aan hoe glad het ter plekke is, zodat de machinist zijn rijgedrag kan aanpassen. Het congres is vandaag al, maar de uitkomsten krijg je ongetwijfeld thuis tot je via kranten, radio en televisie.

Daglicht en beweging zijn effectief bij het bestrijden van een herfstdip. Ook meditatie is inmiddels een beproefd middel tegen depressie. In Arboretum Belmonte in Wageningen worden die inzichten in praktijk gebracht tijdens een geleide meditatieve ochtendwandeling, op maandagen van 26 oktober tot en met 14 december. Maar als je echt in stilte en ‘met liefdevolle aandacht’ wilt wandelen, doe je dat toch zeker lekker alleen? AANMELDEN VIA [email protected]

>> Go

Al jaren een succes in Nederlandse studentensteden, het studenten-kamertot en met 8 november theater-festival. In Wageningen RoomONBEWOONBAAR VERKLAARD service geheten. Cabaret, poëzie, toneel, Oud-hoogleraar bodemkunde en geologie muziek of film in 12 studentenkamers, Nico van Breemen en zijn vrouw lieten drie kleine voorstellingen om 20.00, voor de expositie Onbewoonbaar Ver21.00 en 22.00 uur. Koop een passeparklaard de kustenaars Lotte van Lieshout, tout en fiets van de ene naar de andere Couzijn van Leeuwen en André Pielage voorstelling. Theater op tien vierkante een expositieruimte en de begane grond meter. WWW.STUDIUMGENERALE.WUR.NL EN STRAKS van hun woonhuis ombouwen tot een totaal-installatie. Een ‘verfrissende erva- WWW.LA13.NL/ROOMSERVICE ring’ en een ‘hoopvol statement’ schreef De Gelderlander.

tot en met 24 oktober

WWW.GALERIEWIT.NL

>> Go

FOTO’S REIN HEIJ

Gedurende de Week van de Geschiedenis zijn in de bibliotheek foto´s uit de oorlogsjaren te zien van de in 2000 overleden fotograaf Rein Heij, geboren en getogen Wageninger en hofleverancier van de Landbouwhogeschool. Hij heeft bijzondere documenten gemaakt van burgers in hun verwoeste stad, maar ook van de capitulatie en de bevrijding.

>> No go zaterdag 31 oktober

>> Go

GELUKSDAG

Until 24 October PHOTOS BY REIN HEIJ Photos in the library of Wageningen during World War II, from capitulation to liberation.

‘Geld maakt niet gelukkig; bewustZIJN en zelfcreatie wel’, schrijft Happiness4all, een initiatief van vijf Wageningse coaches ‘die gelukkig worden door te delen met velen’. Tijdens de eerste Geluksdag kan iedereen zich overgeven aan workHTTP://WWW.BBLTHK.NL/ shops, dans, tarot, zelfmassage of zumba. Leuk voor wie zweverig door het leven wil. ‘Blijvend geluk ontstaat door in ver>> Go maandag 26 oktober binding te zijn met jezelf, je leven in LEREN SOLLICITEREN eigen hand te nemen en je innerlijke De immigratieregels voor kenniswerkers stem en hart te volgen in de creatie van in Nederland worden soepeler. Als je hier je leven.’ Wij zoeken ons geluk elders. WWW.HAPPINESS4ALL.NL als internationale student of PhD’er straks een baan wilt zoeken, kan sollicitatietraining geen kwaad. Inclusief een persoonlijk sollicitatiegesprek met managers uit het bedrijfsleven. WWW.KLV.NL

HTTP://WWW.BBLTHK.NL/

>> Go Monday 26 October JOB APPLICATION TRAINING Course especially for international students wanting to work in the Netherlands after their studies. Includes interview with private sector managers. WWW.KLV.NL

>> No go Monday 26 October MEDITATIVE AUTUMN WALK You’re better off meditating alone. ON MONDAYS FROM 26 OCTOBER THROUGH TO 14 DECEMBER. JOIN UP VIA [email protected]

Full details? resource.wur.nl/en

RESOURCE. Kraakverbod Einde van een cultuur p. 7 & 20. Typical Dutch: washing the dishes. Kostbare boringen worden overbodig

Recommend Documents