Reportage
Scheidsrechters genieten van Dutch Homeless Cup
FOTO: LENNAERT RUINEN FOTOGRAFIE
Geen dak maar wel een doel
8 Scheids! juni 2011
Reportage
Fluiten voor dak- en thuislozen is iets bijzonders. Paul Nagtegaal, Michel van Oudheusden, Roel Niesing en Eshley Nooitmeer weten er alles van. Zij begeleiden als scheidsrechters de voetbalwedstrijden tijdens de Dutch Homeless Cup. Scheids! liep een dagje mee met de arbitrage en maakte en passant kennis met de nog altijd springlevende Frans Derks, die maar al te graag ook een paar wedstrijdjes voor zijn rekening nam. Tekst: Jan Balk
coördinatie van de arbiters voor de Dutch Homeless Frans Derks was één van de initiatiefnemers van Cup voor zijn rekening. Nagtegaal, die ook op het de Dutch Homeless Cup. “In 2004 heeft de KNVB veld, in de zaal en in het beach soccer in actie komt Stichting Meer dan Voetbal opgericht en samen en daarnaast scheidsrechters opleidt en begeleidt, met Michael van Praag en Benk Korthals maakte ik vertelt wat het leiden van voetbalwedstrijden van deel uit van het bestuur”, vertelt de voormalige topdak- en thuislozen zo bijzonder maakt. “Het is veel scheidsrechter. “De bedoeling van de stichting is om moeilijker dan het leiden van andere wedstrijden het imago van het voetbal te verbeteren. Zo is onder omdat de weerstand stukken groter is. De dak- en meer het idee ontstaan om een toernooi te organisethuislozen kennen geen scrupules en praten veel ren voor dak- en thuislozen.” meer. Ze gebruiken straattaal. Ik reageer tijdens de Het toernooi is bedoeld voor jongens en meisjes die wedstrijden van de Dutch Homeless Cup anders als een zeer moeilijke tijd achter de rug hebben en via iemand roept ‘Houd je kankerkop’ dan op het veld. het voetbal een stap in de goede richting willen zetOp het veld zou dat meteen ten. In 2008 werd de eerste rood zijn, maar nu neem Dutch Homeless Cup georik de speler even apart en ganiseerd en inmiddels hebleg ik rustig uit dat hij dit ben zo’n duizend mensen, niet moet zeggen, omdat afkomstig van vijftig insteliemand anders misschien lingen en opvangtehuizen, een familielid aan kanker meegedaan aan het voetheeft verloren. Ook pas ik baltoernooi. Het evenement Paul Nagtegaal tijdens de Dutch Homeless vindt plaats in verschillende Cup niet te strikt de spelresteden zoals Alkmaar, Zwolle, gels toe. Je bent soms meer Amsterdam, Utrecht en Rotspelleider dan scheidsrechter. Zo leg ik soms het terdam. Op een plein midden in de stad, bijvoorspel even stil, zodat een speler zijn veters kan strikbeeld de Amsterdamse Dam of de Alkmaarse Waag, ken. Het lijkt af en toe wel of ik een wedstrijd van de nemen teams van vier spelers het tegen elkaar op. E’tjes of F’jes aan het leiden ben. Tegelijkertijd heb je Met boarding rondom wordt een variant op zaalvoetmet mensen te maken bij wie de agressiviteittraining bal gespeeld. Inmiddels doen 26 steden mee aan het niet geholpen heeft. Je moet ook niet te veel de polievenement. De twee winnaars van de competitie bij tieman uit gaan hangen. Als je dat wel doet, kan het de dames en de heren mogen vervolgens meedoen werken als een rode lap op een stier. Het draait om aan het WK voor dak- en thuislozen. De laatste editie wederzijds respect.” daarvan vond plaats in het Braziliaanse Rio de Janeiro.
“Je moet hier niet
de politieman gaan uithangen”
De mannen van de arbitrage. Staand, van links naar rechts: Eshley Nooitmeer, Roel Niesing en Paul Nagtegaal. Uiterst rechts: Michel van Oudheusden.
Spelen zonder scrupules Paul Nagtegaal is één van de scheidsrechters, die met tweetallen de duels tussen de dak- en thuislozen in goede banen moeten leiden en neemt tevens de
Zakdoekje Om goed met elkaar om te gaan, heeft Nagtegaal naast zijn gele en rode kaarten altijd een zakdoekje in zijn zak zitten. “Als een speler over de schreef
Scheids! juni 2011
9
FOTO: LENNAERT RUINEN FOTOGRAFIE
Niesing: “Als je er van de honderd tien kunt helpen, is dat toch geweldig.”
is gegaan, pak ik die vaak uit mijn zak in plaats van een kaart. Terwijl ik vervolgens mijn gezicht ermee afveeg, zeg ik tegelijkertijd tegen de speler dat het de volgende keer wel eens geel zou kunnen zijn.” De Dutch Homeless Cup heeft enkele bijzondere regels. Zo mogen veldspelers geen van beide doelgebieden betreden en moet er tenminste één speler op de helft van de tegenstander blijven. Dit betekent dat de verdedigende ploeg altijd een man minder heeft op zijn eigen helft. Daarnaast moet een speler die geel krijgt twee minuten het veld verlaten. “Het is soms nuttig als ze even kunnen afkoelen”, zegt Nagtegaal. Hij vertelt ook dat het belangrijk is dat de scheidsrechters een band opbouwen met de spelers. Daarom zijn het steeds dezelfde arbiters die in de verschillende steden in het land tijdens de Dutch Homeless Cup de duels fluiten. Tussen de wedstrijden door blijkt dat de spelers en scheidsrechters elkaar goed kennen. Er wordt onderling flink gedold en de sfeer is uitstekend. “We zijn samen één grote familie”, zegt Nagtegaal. “Ze kennen je en dat scheelt een hoop”, vult de 43-jarige Michel van Oudheusden aan. “Er zitten toch een paar heetgebakerde figuren bij. Het is mooi als je problemen tijdens de wedstrijd pratend kunt oplossen.”
10 Scheids! juni 2011
Van Oudheusden fluit op het veld in de hoofdklasse. “Daar benader ik de spelers heel anders dan tijdens de Dutch Homeless Cup. Je hebt toch te maken met gokverslaafden, mensen die coke of heroïne hebben gebruikt of in de gevangenis hebben gezeten. Dat vraagt om een aparte benadering.” Volgens Nagtegaal moet een arbiter die een wedstrijd tijdens de Dutch Homeless Cup leidt over speciale kwaliteiten beschikken. “Niet iedere scheids-
“Er zitten toch een paar heetgebakerde figuren bij” Michel van Oudheusden rechter is er geschikt voor. Je moet persoonlijkheid hebben en over sterke communicatieve vaardigheden beschikken. Ook moet je goed kunnen omgaan met weerstand en verschillende situaties goed kunnen aanvoelen.”
Kamper Roel Niesing geldt als één van de scheidsrechters, die uitermate geschikt zijn om de wedstrijden tussen teams van dak- en thuislozen te leiden. Dat heeft waarschijnlijk met zijn verleden te maken. “Ik groeide in een woonwagenkamp op, als kamper”, zegt de 64-jarige scheidsrechter niet zonder trots. “Ik ben ook familie van Frans Bauer. Zijn opa en mijn oma waren broer en zus. Ik woon pas zo’n vijftien, twintig jaar in een huis. Omdat ik in een kamp ben opgegroeid, heb ik veel mensenkennis. Ook heb ik ervaring met agressiviteit. Ik zie het van tevoren aankomen. Ik merk dat de spelers tegen me opkijken omdat ik een kamper ben.” In het dagelijks leven werkt Niesing in de verslavingszorg. De scheidsrechter is chauffeur van Palier SOV in Ossendrecht, een verslavingskliniek. “Ik moet de mensen binnenhalen van de straat of ik haal ze op uit de gevangenis. Ik vind het prachtig werk. Vooral als die jongens er weer in slagen om terug te keren in de maatschappij of als je ze kunt helpen met afkicken. Het is trouwens echt niet makkelijk, afkicken. Je mag het vergelijken met topsport. Het geeft een heel warm gevoel als je de mensen daarmee kunt helpen. Ik vind het een weldaad om in de verslavingszorg te kunnen werken. Binnenkort word ik 65, maar ik ben
Reportage
Dat is namelijk de gedachte achter de Dutch Homeless Cup. Door de dak- en thuislozen een voetbalcompetitie te bieden, krijgen ze iets van structuur aangereikt. Veel teams komen regelmatig bij elkaar om te trainen. Volgens Nagtegaal zijn er al resultaten geboekt. “De tot nu toe opgedane ervaringen leren dat het voetbal een uitstekend middel is om mensen die buitenspel staan weer te laten participeren in de samenleving.” Met dank ook aan het Leger des Heils. Deze organisatie zorgt er onder meer voor dat er eten en drinken is voor de deelnemers aan de Dutch Homeless Cup. Zo krijgen alle spelers, scheidrechters en toeschouwers gratis koffie en soep tijdens het evenement. Ook wordt ervoor gezorgd dat de voetballers kunnen douchen. Verkeerde vrienden Eén van de mensen die chauffeur Niesing in zijn bus richting de verslavingskliniek had zitten, was Eshley Nooitmeer. De 44-jarige Surinamer heeft verschillende malen in de gevangenis gezeten en heeft in zijn leven veel drugs gebruikt. Maar Nooitmeer – what’s in a name – heeft zijn leven gebeterd en treedt tegenwoordig zelfs op als scheidsrechter tijdens de Dutch Homeless Cup. “Ik heb hem erbij gehaald”, zegt Niesing. “Hij was altijd heel agressief, vooral als hij gebruikt had. Ik weet nog dat ik hem toen hij als speler meedeed aan een wedstrijd de rode kaart heb gegeven. Vervolgens heeft hij vijf weken niet tegen me gepraat. Inmiddels doet hij er alles aan om terug te keren in de maatschappij en krijgt hij binnenkort weer zijn eigen huisje. Met dank ook aan het voetbal. Hij heeft zes maanden geleden zijn scheidsrechtersdiploma gehaald en is nu goed bezig.” Nooitmeer is het schoolvoorbeeld van iemand die er mede dankzij de Homeless Cup in slaagt om terug te keren in de maatschappij”, voegt Nagtegaal eraan toe. Nooitmeer zelf is openhartig als het gaat om zijn levensverhaal. “Ik ben in het verleden met de verkeerde vrienden omgegaan. Daardoor ben ik in de drugswereld terechtgekomen. Begrijp me goed, het was mijn eigen verantwoordelijkheid, ik had die vrienden tenslotte zelf gekozen. Ik heb zelf drugs gebruikt
en verkocht. Ik dacht dat het de juiste manier was om heel snel geld te verdienen. Ik ben niet bang en ging het gevecht dan ook nooit uit de weg. Mensen hebben mij gebruikt vanwege mijn lef. Er is veel gebeurd. Ik ben in 2004 in mijn buik geschoten en mijn hand is met een kapmes bewerkt. Ik ben blij dat ik nog leef.”
“Ik merk dat de spelers tegen me opkijken omdat ik een kamper ben” Roel Niesing Inmiddels probeert Nooitmeer de draad weer op te pakken en gaat het een stuk beter met hem. “Ik heb vroeger altijd op het veld gespeeld, onder meer bij De Zwarte Pijl en Alexandria ’66. Ik heb nog met Ulrich van Gobbel gevoetbald. Ik vind het leuk om nu scheidsrechter te zijn. Het is mooi dat de andere scheidsrechters mij op sleeptouw nemen. Dankzij het voetbal heb ik nu lekker veel te doen. Ik loop ook stage en werk als vrijwilliger op straat om kinderen te begeleiden terwijl ze sporten.” Inmiddels fluit Nooitmeer, die vader is van zoon Lugino (13) en dochter Chanelva (17), onder meer in de zaal en tijdens de Dutch Homeless Cup. De Rotterdammer
neemt zijn functie als scheidsrechter serieus en doet er alles aan om op tijd te komen. Dit leverde Nooitmeer tijdens deze speeldag overigens wel een boete voor zwartrijden op. “Als ik mijn ov-kaart had opgeladen, had ik de metro gemist en was ik te laat geweest. Dus besloot ik dat niet te doen. Eén halte nadat ik was ingestapt, kwamen de controleurs binnen”, vertelt hij laconiek. WK als inzet Hoewel het er tijdens de wedstrijden bijzonder hard aan toe kan gaan, is de sfeer tussen de teams vooral buiten het veld uitstekend. Dat blijkt ook uit het gedrag van de scheidsrechters. Zo doet Niesing voor een wedstrijd die hij moet fluiten vrolijk mee aan een warmingup. Dit tot grote hilariteit van de spelers, zeker als een schot op goal van de arbiter hoog over gaat. Even later zegt Nagtegaal dat de spelers moeten letten op sportiviteit, respect en fair play. De scheidsrechter zegt dit altijd voor hij begint aan een wedstrijd tijdens de Dutch Homeless Cup. Na deze woorden wordt er tijdens het duel op het scherpst van de snede gestreden. Alle deelnemers zijn zich er tenslotte van bewust dat de winnaar van het toernooi straks in augustus in Parijs mee mag doen aan het WK. Ambassadeur Frans Derks brengt als ambassadeur van de Dutch Homeless Cup regelmatig een bezoekje aan het eve-
FOTO: ANP PHOTO
aan het proberen te regelen dat ik ook na mijn pensioen actief kan blijven. Natuurlijk zitten er slechteriken bij. Maar crimineeltjes zijn ook mensen. Als je er van de honderd tien kunt helpen, is dat toch geweldig. Vooral wanneer de sport daar ook nog eens een rol in kan spelen.”
Frans Derks was één van de initiatiefnemers van de Dutch Homeless Cup.
Scheids! juni 2011
11
FOTO: LENNAERT RUINEN FOTOGRAFIE
“JE MANNETJE STAAN TUSSEN TOPPERS, DAT GEEFT EEN KICK.”
Niemand heeft ooit een scheidsrechter op het erepodium gezien. De scheidsrechter houdt nooit een beker omhoog en neemt nooit een wisselbokaal mee naar huis. Toch wil een goede arbiter net als elke speler een topprestatie leveren.
12 Scheids! juni 2011
Scheidsrechters met die instelling zijn hard nodig. Om precies te zijn: we zoeken er 50.000. Op alle niveaus, en ook bij de jeugd. Kun jij presteren en laten presteren? Kijk snel op www.scheidsrechterworden.nl
Reportage
huis uit meegekregen. Mijn prachtige vader heeft me er vroeger op gewezen dat je altijd om je heen moet kijken en dat iedereen gelijk is. Daklozen zijn ook mensen. Ik koop ook altijd de daklozenkrant, het liefst tien exemplaren. Die verkoop ik dan weer voor vijf euro per stuk en dat geld geef ik aan het Leger des Heils.” Derks was ook aanwezig tijdens het laatste WK voor dak- en thuislozen in Rio de Janeiro. “Daar ben ik de sloppenwijken ingegaan om eten en drinken uit te delen aan de kinderen. Dat was een geweldige ervaring. Ik had nooit een probleem in die wijken.” Bijzondere gevoelens Aan het WK in Rio de Janeiro deden vorig jaar 64 landen mee. Nagtegaal en Van Oudheusden waren als scheidsrechters van de partij en kijken daar met bij-
zondere gevoelens op terug. “Het was zo mooi om al die mensen uit andere culturen te leren kennen”, zegt laatstgenoemde. “We hebben kennis gemaakt met de Keniaanse voetballers en die konden na afloop niet geloven dat ze twee uur lang met een blanke man hadden gesproken. Het WK in Rio de Janeiro heeft mij als mens veranderd.” “Het WK was een ultieme ervaring”, voegt Nagtegaal eraan toe. “De openingsceremonie met een optocht op de Copacabana was fantastisch en het duel tussen Brazilië en Italië voor 3.000 toeschouwers vond ik geweldig. Leuk was ook dat alle teams samen één grote familie vormden. Die onderlinge band tussen de verschillende teams was veel groter dan ik in de zaal, op het veld of tijdens het beach soccer ben tegengekomen. Het schept een band als je weet dat alle spelers waar je tegen voetbalt ook dakloos zijn.” ●
De sfeer tussen de teams en de scheidsrechters is buiten het veld geweldig.
FOTO: PRO SHOTS
FOTO: LENNAERT RUINEN FOTOGRAFIE
nement. De voormalige topscheidsrechter blijkt nog altijd uitstekend in staat om zes wedstrijden achter elkaar te fluiten. Hoewel, fluiten… “Ik fluit geen wedstrijden, ik leid het spel, met een korte ei”, zegt Derks op zijn eigen karakteristieke wijze. “Ik fluit juist zo min mogelijk. Ooit heb ik in een recalcitrante bui besloten om tijdens een wedstrijd tussen Go Ahead Eagles en Feyenoord zo lang mogelijk niet te fluiten. Dat heb ik 29 minuten volgehouden en dat was uniek. Ik heb ook niks met kaarten of met al die extra scheidsrechters, die nu bij het voetbal bij de achterlijn staan. Hoe meer scheidsrechters je hebt, hoe meer fouten er gemaakt kunnen worden.” Derks, die tijdens de Dutch Homeless Cup traditiegetrouw zijn sokken tot over zijn knieën heeft opgetrokken en gekleed is in de bekende strakke korte broek, heeft wel iets met dak- en thuislozen. “Dat heb ik van
Scheids! juni 2011
13
