reportage
THEMA: DUURZAAM ONDERNEMEN
Bouw windmolenparken bedreigt visstand
Noordzee straks
accu van Europa
ALPHEN INTOBUSINESS 26
THEMA: DUURZAAM ONDERNEMEN
De Noordzee moet de accu van Europa worden. Steeds vaker wordt de zee aangemerkt als geschikte locatie voor windmolenparken. De eerste parken zijn al een feit en andere zullen de komende jaren gaan volgen. Voor de Nederlandse bedrijven PVE en ICE, die wereldwijd naam en faam hebben gemaakt met de ontwikkeling, vervaardiging, verhuur en verkoop van hydraulische trilblokken, biedt deze ontwikkeling veel perspectief. Voor de bouw van deze turbines moeten enorme palen in de zeebodem worden geheid. Het in de grond slaan hiervan is niet alleen tijdrovend en kostbaar, milieugroeperingen zijn ook nog eens mordicus tegen deze handelswijze, omdat het de visstand, onder andere van de bruinvis, in ernstige mate bedreigt. TEKST DENNIS CAPTEIN l FOTOGRAFIE PR DIESEKO
ALPHEN INTOBUSINESS 27
THEMA: DUURZAAM ONDERNEMEN
PVE en ICE vallen onder het moederbedrijf Dieseko. De corebusiness van deze bedrijven zijn trilmachines, die geleverd worden in verschillende typen. De werking is dat, door de snelle bewegingen van 1600 tot wel 2500 trillingen per minuut, de grond als het ware vloeibaar wordt en de paal of damwand als een mes door de boter naar de gewenste diepte snijdt. Alphenaar Machiel van der Schoot is mede-eigenaar van Dieseko. Hij vertelt: “Bij heien heeft elke klap op de holle stalen pijp het geluid van een explosie. Het is om die reden uitermate bedreigend voor de visstand; elke vis die binnen een bepaalde straal zwemt, overleeft de harde dreun niet of raakt gewond. Onze trilblokken zijn een uitstekend alternatief gebleken. Het is aanmerkelijk geluidsarmer, waardoor de visstand op pijl blijft. Bovendien werkt het veel sneller – elke paal zit circa tien keer sneller in de grond.”
80 meter bij een doorsnede van 5 meter. Urenlang worden de palen de diepte in geheid, wat gemiddeld tweehonderd decibel aan geluid per klap oplevert. “Een vis knalt letterlijk uit elkaar als hij minder dan vijftig meter van een paal zwemt die op dat moment wordt geheid”, vertelt Hans Slabbekoorn, universitair docent Gedragsbiologie bij het Instituut Biologie Leiden. “Binnen een kilometer treedt er sowieso blijvende gehoorschade op bij vissen. Wat er buiten dat bereik gebeurt, is nog onbekend.” Marien ecoloog Theo Prins spreek van een ‘disco-effect’ bij zogende vissen: “Zeehonden en bruinvissen kunnen het geluidsniveau dat vrijkomt bij heien tot op tachtig kilometer horen. Bruinvissen kunnen er tot op 1,8 kilometer doof van worden. Het disco-effect is eveneens een bekend fenomeen: de gehoordrempel van de zoogdieren gaat tijdelijk omhoog, waardoor ze minder goed horen en niet goed meer met elkaar kunnen communiceren.”
Lobby Machiel van der Schoot voor hydraulisch trillen van palen in zee
Erkend door wetenschappers Het verhaal van Van der Schoot wordt erkend door wetenschappers en geleerden. Nederlandse windmolens in zee rusten op buispalen soms wel een lengte van
ALPHEN INTOBUSINESS 28
Pingels In het verleden gebruikten bouwers van windmolenparken zogeheten ‘pingels’, een soort bel die vissen moest verjagen. Dat is
niet afdoende gebleken. Han Lindeboom, zee-ecoloog bij onderzoeksinstituut Imares, zegt: “Aanvankelijk waren de ogen gericht op de bruinvis, die in de Noordzee veel last had van de heiwerkzaamheden. Deze bruinvis reageerde hier goed op. Echter, nader onderzoek bracht aan het licht dat de meeste andere vissoorten er niet op reageerden en zich niet lieten verjagen, met alle schadelijke gevolgen van dien. Wij beschouwen de pingel dan ook zeker niet als de oplossing.” Van der Schoot: “Het moet dus anders. ICE en PVE bewijzen op dit moment dat het anders kan. Trillen waarborgt de visstand. En nadat de windparken zijn gebouwd, neemt de visstand zelfs verder toe. Immers, er mag niet gevaren laat staan gevist worden door windparken, waardoor ze een veilig toevluchtsoord worden voor honkvaste vissen als kabeljouwen en roggen, maar ook voor algen en schelpdieren.” Nieuwe markt Machiel van der Schoot is een van de drie directeuren van Dieseko, waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in Sliedrecht. Zijn betoog is meeslepend en wordt ondersteund met foto’s, grafieken en onderzoeksrapporten. Voor ICE en PVE zijn de windmolenparken een nieuwe markt. Of, zoals Van der Schoot zegt: “Onze triltech-
THEMA: DUURZAAM ONDERNEMEN
niek is er bij uitstek voor geschikt. Het is nu zaak om de discussie gaande te houden: heien versus trillen. Die discussie wordt momenteel op hoog niveau gevoerd. De offshore industrie, regeringen, milieugroeperingen en wetenschappers buigen zich al enige tijd over het vraagstuk. Trillen is zoals gezegd in alle opzichten beter, dat wordt in steeds meer kringen erkend. Maar onbekend maakt onbemind. Het is daarom zaak om de triltechniek nog meer bij de betrokkenen onder de aandacht te brengen.” Deze maand is om die reden een belangrijke maand voor ICE en PVE. “Momenteel zijn we bezig met een windmolenproject in de Noordzee boven Duitsland. Voor ons is dat een belangrijk project omdat vele ogen op ons gericht zijn. Hoewel we vaker palen in een zeebodem hebben getrild, beschouwen we dit toch als een soort pilotproject, mede omdat vele regeringsfunctionarissen, instanties, ondernemers en anderen over onze schouders meekijken.” Groene stroom Als dit project succesvol wordt afgerond, zullen er ongetwijfeld meer opdrachten met betrekking tot windmolenparken volgen. De vraag naar groene stroom neemt immers toe. Het gebruik van deze stroom wordt in het algemeen als zeer maatschappelijk verantwoord gezien. Aanvankelijk werden windturbines, die groene stroom opwekken, op het land geplaatst. Daar zitten in elk geval twee nadelen aan vast: het tast het landschapsaangezicht aan en de grond is in een land als Nederland erg duur. De zee lijkt daarom een goed alternatief. In het Nederlandse deel van de Noordzee zijn op dit moment twee windmolenparken gebouwd. Het eerste park, genaamd NoordzeeWind, staat voor de kust van Egmond aan Zee. Het park heeft 36 windmolens met ieder een vermogen van drie megawatt. Het park was in augustus 2006 gereed en is gebouwd door Shell en NUON. Het tweede windmolenpark heet het Prinses Amaliawindpark en staat ter hoogte van IJmuiden. Dit park heeft zestig Vestas V-80 windturbines van elk twee megawatt. Het windpark werd in juni 2008 geopend. Bij het bouwen van een windmolenpark in zee is de afstand tot de kust belangrijk: hoe langer de (door de hoge aanlegkosten
ICE en PVE actief bij windmolenparken Gele Zee China gaat eind 2010 de VS als grootste energieverbruiker voorbij. Om te voldoen aan de vraag zet het land groot in op duurzame energie. Verbetering van het leefmilieu is daarbij een belangrijk motief. De leus van de groots opgezette wereldtentoonstelling 2010, Shanghai Expo, is niet voor niets: ‘Better city: better life’. Van der Schoot: “De aanleg van windmolenparken heeft ook in China hoge prioriteit. Besluitvorming gaat daar wat sneller dan hier, dus de eerste machines van ICE en PVE zijn al operationeel in de Gele Zee. China is voor ons voor nu en de toekomst een belangrijke markt.”
Het Chinese paviljoen op de Shanghai Expo. ALPHEN INTOBUSINESS 29
THEMA: DUURZAAM ONDERNEMEN
dure) hoogspanningskabel naar de kust is, des te minder rendabel het park. Niettemin zijn de twee parken in Nederland vanaf de kust nauwelijks met het blote oog zichtbaar. Verklaring In totaal houden negen landen zich bezig met de ontwikkeling van windmolenparken in de Noordzee. Naast Nederland zijn dat: Belgie, Groot-Brittannië, Luxemburg, Ierland, Zweden, Duitsland, Frankrijk en Denemarken. Diverse landen hebben hun eigen offshore projecten, maar alle hebben inmiddels een verklaring getekend waarin de intentie is vastgelegd nauwer samen te werken. Honderden locaties in de Noordzee zijn aangemerkt als windmolenlocatie. Er zullen er dus nog veel meer volgen. Het Duitse project moet dus slagen, maar Van der Schoot zou niet weten waarom dat niet zou lukken. Ervaring is er namelijk genoeg. Samen met Bodegraver Ton Kraak kocht hij zes jaar geleden aandelen in het bedrijf ICE (International Construction Equipment). Naast hun participatie voerden zij vanaf dat moment samen de directie van het bedrijf, waarvan het hoofdkantoor was gevestigd in Almere. Toen al beschikte ICE over een kwarteeuw ervaring met hydraulisch trillen.
De ontwikkeling, productie, verkoop en verhuur van trilblokken en power packs, die de energie leveren voor het aandrijven van de blokken, is altijd in eigen handen geweest. ICE won in die tijd twee keer de Top Gazelle Award, een door het Financieele Dagblad uitgeschreven wedstrijd voor de snelst groeiende onderneming in de regio Utrecht en Flevoland, en raakte betrokken bij aansprekende bouwprojecten. Zo leverde het bedrijf onder andere trilblokken voor de aanleg van palmeilanden en het enige 7-sterren hotel ter wereld in Dubai, de brug over de Yangtze rivier in China, de Thames barrier in Engeland en de metro van Melbourne.
Wetenschappers juichen triltechniek ICE en PVE als alternatief toe
ALPHEN INTOBUSINESS 30
Wereldwijde concurrentie ICE groeide explosief. Het bedrijf innoveerde doorlopend, veroverde meer en meer markt en liet de wereldwijde concurrentie op een gegeven moment ver achter zich. Met uitzondering van een andere Nederlandse onderneming: PVE (Piling & Vibro Equipment) uit Sliedrecht. Dat bedrijf zocht in 2008 toenadering om tot een samenwerking te komen. Uiteindelijk werd besloten ICE onder de vlag te hangen van Dieseko, waartoe ook PVE behoort. Bij zowel ICE als PVE, die als zelfstandige entiteiten blijven bestaan, staan
woorden als kennis en innovatie met hoofdletters geschreven. Zo is het niveau van de ontwerpafdeling opgeschroefd tot universiteitsniveau en hebben de bedrijven een enorme kennis, onder andere met betrekking tot de processen die zich diep in de bodem afspelen en de effecten die deze krachten uitoefenen op funderingen. Dit jaar kreeg het bedrijf de titel ‘best managed company’. Van der Schoot: “Onze productenstandaard willen we meer dan aan de wensen van onze klanten laten voldoen. Wanneer de markt om een krachtiger machine vraagt, is het aan ons om die te bieden, maar dan nog iets krachtiger. We zijn er sterk in gebleken om deze, uit economisch oogpunt gezien, zo efficiënt mogelijk te ontwikkelen. Duurzaamheid We passen uitsluitend biologisch afbreekbare hydraulische olie toe en schrijven deze ook voor in de onderhoudsboeken. Alle motoren die we inbouwen voldoen aan de hoogste emissienormen, ook al is dat nog lang niet overal ter wereld wettelijk vereist. We hebben daarnaast ons als doel gesteld om binnen en 5 jaar onze power packs 20% zuiniger te laten werken. De klant merkt dat niet alleen in veel lagere kosten per uur, maar ook in bonuspunten bij inschrijvingen op overheidsprojecten. Aannemers, die kunnen aantonen dat ze een echte inspanning leveren bij het terugdringen van CO2-uitstoot, mogen tot wel 10% meer rekenen dan hun collega’s die geen zorg voor het milieu hebben.
