Hmmm! Rens’ smoothie: 1 geperste citroen en sinaasappel, 1 el bevroren blauwe bessen, 1 el bevroren frambozen, 1 el cranberries, 1 bevroren banaan, 1 ananasring, 2 tl camu camu, 1 tl maca, 1 tl chiazaad
➽Rens Kroes (26)
Superfoodidool Vijf jaar geleden woonde Rens Kroes (ja, zusje van dé Doutzen) in New York, waar superfoods toen al een begrip waren. Na haar studie Sociaal Pedagogische Hulpverlening ging ze in Amsterdam aan de slag als coach in een obesitaskliniek. Al snel vroeg een modellenbureau hulp bij het gezond laten afvallen van twee modellen en zo ontstond haar rol als gids in de wereld van poeders en knollen. ,,Opeens wil de een na de ander voedingsadvies van mij en bedenk ik dagelijks nieuwe recepten.” Bijzonder, aangezien haar studie voeding en gezondheid nog niet is afgerond en ze nog geen eigen praktijkruimte of website heeft. Wat dan wel? Een nuchtere blik en bijna 24.000 volgers op Instagram. ,,Ik word bestookt met vragen als ik een nieuw recept vol met termen als maca en camu-camu post. ‘Wat voor taal spreek jij?’ en ‘Wat ís dit?’ Ik leg dan uit dat superfoods supergezond zijn, hoe makkelijk het is dat je lichaam alle benodigdheden in één keer binnenkrijgt, maar ook dat het wel duur is.” Haar tijd in het hippe New York is niet de oorsprong van haar veranderde voedingspatroon. ,,Mijn opa was de eerste biologische boer van Friesland, mijn oma was een kruidenvrouw en mijn moeder is voedingsdeskundige. Doutzen en ik kregen twintig jaar geleden al spirulina en bijenpollen, al hadden die toen nog niet het stempel superfoods.” De twintiger gaat wél nog gewoon uit eten met vrienden. ,,‘Zou je dat nou wel doen, Rens?’ plagen ze als ik lasagne bestel. Natuurlijk doe ik dat, net zoals ik ervan geniet als vrienden voor me hebben gekookt zonder superfoods. Het moet allemaal wel leuk blijven. Niks werkt meer demotiverend dan een zeurend stemmetje in je achterhoofd. Alles draait om balans.”
16 zaterdag 31 augustus 2013
trend voeding
Superkracht uit de blender Biologisch eten is al lang niet meer het hoogst haalbare op het gebied van een gezond eetpatroon. In de keukenkastjes belanden steeds meer ‘superfoods’, en niet alleen in die van geitenwollensokkendragers. Tekst: Jitske-Sophie Venema Foto’s: Marco Okhuizen
‘H
et is nu dikker en donkerder geworden, daarom snap ik wel dat de kinderen het modder noemen.” Jos Vriend haalt een groot glas donkerpaarse drab uit de koelkast en lepelt het leeg. Modder? Nee. Het was het ontbijt van de familie Vriend-Meinhardt en het voldoet nu ook als lunch. Bij dit gezin uit Haarlem staan geen boterhammen met kaas op het menu, maar een mix van avocado, geweekt chiazaad, zwarte bessen, banaan en hennepzaad, aangelengd met kokoswater. Bijna heel Nederland viel vorig jaar over de moeder van ‘rauw-jongen’ Tom. Naast enkel onverwarmd eten kreeg het kind vreemde zaden en poeders met moeilijke namen voorgeschoteld. Om de alternatieve levensstijl van moeder en kind werd besmuikt gelachen. Niemand wist dat die zaden en poeders anno 2013 helemaal hip zouden zijn. Superfoods – knollen, bessen, algen en noten uit verre landen die zó gezond zijn, dat het etiket medicijn bijna gerechtvaardigd is – vliegen de winkel uit. Het etiket medicijnen geldt trouwens ook voor
Superfood bevat extreem hoge concentraties vitamines, mineralen en anti-oxidanten
de bijwerkingen die kunnen optreden. Chiazaad bijvoorbeeld kan diarree en misselijkheid veroorzaken, hennepzaad remt de aanmaak van bloedplaatjes. Twee jaar geleden hadden Meike Meinhardt (natuurvoedingsdeskundige) en haar partner Jos (piloot) door de nasleep van een auto-ongeluk weinig energie. Na een bezoek aan een orthomoleculair therapeut maakten ze de switch naar een leefstijl met superfoods. Ze schaften een slowjuicer van 900 euro aan, die door langzaam te persen niets van de groenten en het fruit dat erin verdwijnt, verloren laat gaan. Boterhammen werden vervangen door sappen. Vriend: ,,De gedachte dat ik welvaartsziekten uit de weg ga door gezond te eten, motiveert me. Maar er is een triggerpoint nodig om te kunnen transformeren, want het proces is moeilijk.” Het gebruik van superfoods draait om het toevoegen van natuurlijke voedingsmiddelen met een extreem hoge concentratie vitamines, mineralen en anti-oxidanten, bij voorkeur afkomstig uit een bergachtig gebied op een ander continent. Als je merkt dat je je daar beter door voelt, volgt de fase waarin producten als melk, brood, vlees en geraffineerde suikers achterwege worden gelaten. Meike en Jos veranderden wekelijks 15 procent van hun eetpatroon, om te voorkomen dat de ‘switch’ zou voelen als een dieet. ,,En dat is het niet. Het is een verandering van leefstijl,” legt Meike uit. ,,Als ik bijvoorbeeld een energiedip heb, neem ik om 4 uur ’s middags twee chlorellapillen en een theelepel hennepzaad, in plaats ➜
➽ Chiazaad
Zaadjes met een neutrale smaak uit Mexico en Guatemala. Gebruik: Strooi over salade of laat weken in water. De gelei die ontstaat dient als basis voor shakes. Belofte: Helpt bij het afvallen, geeft een energieboost en bevat veel omega 3-vetten, anti-oxidanten, calcium, zink en ijzer. Prijs: ± €12 per 500 gram.
➽ Chlorella
Groene zoetwateralg uit Zuidoost-Azië. Gebruik: Als poeder verwerken in een supergrasshot, of slikken in pilvorm, waarbij vijftien pillen de dagelijks aanbevolen hoeveelheid is. Belofte: Bevat veel calcium en ijzer en alle vitamines behalve vitamine D. Voorkomt rimpels, behoudt spierweefsel na afvallen, reinigt het lichaam en houdt het afweersysteem gezond. Voorkomt bloedarmoede. Prijs: ± €20 per 300 pillen.
17
➽ Hennepzaad
Gepelde zaden van de hennepplant, met een nootachtige smaak. Gebruik: Een theelepel als snack, meng door een shake of strooi over een gerecht in plaats van geraspte kaas. Belofte: Bevordert de concentratie en de emotionele stabiliteit. Bevat veel eiwitten en neemt het hongergevoel weg. Prijs: ± €8,50 per 400 gram.
➽ Incabessen Zure bessen die voornamelijk in Zuid-Afrika en Turkije groeien. Gebruik: Net als rozijnen: als tussendoortje, door de yoghurt of in de muesli. Belofte: Werken preventief tegen veroudering, het ontstaan van tumoren, hepatitis, astma, malaria en reuma. Belangrijk bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Zorgen voor een goed humeur. Prijs: ± €12,95 per 300 gram.
➽ Gojibessen Bessen uit Mongolië en Tibet, met een bittere smaak. Gebruik: Net als rozijnen. Belofte: Bevat vijfhonderd keer meer vitamine C dan sinaasappels. De bessen zijn goed voor het bloed, hart, lever en de huid. Gaat veroudering tegen en verbetert de nachtrust. Prijs: ± €20 per 500 gram.
18 zaterdag 31 augustus 2013
van oplossoep of een plak ontbijtkoek.’’ De verandering naar een leven op superfoods kost ook tijd ná de transformatie. Jos: ,,Het maken van de sappen duurt ’s ochtends twintig minuten en de salade maken voor de lunch ook. Boterhammen smeren is sneller, maar tijd maken is een keuze.” Hun kinderen Zen (7) en Liz (3) lachen dan wel om de ‘modder’ in het glas, toch draaien zij volledig mee in de nieuwe leefstijl. Jos: ,,Soms vinden ze een nieuw toegevoegde superfood niet lekker, dat kan. Maar we steken er veel energie in om ze nieuwe smaken te laten waarderen.” Om scherpe randjes van de smaken af te halen, gebruiken veel superfoodies banaan, kokos, vanille of de zoetstof mesquite. Meike en Jos lusten ook niet alles even graag: Meike vindt de zure incabessen vies en Jos houdt niet van de bittere, zwavelachtige smaak van gojibessen.
Onbewust onbekwaam Betrouwbare cijfers over het gebruik van superfoods zijn er niet. Alleen de website 24woman deed een onderzoekje: een derde van de sitebezoekers zegt ze dagelijks te gebruiken. Maar chiazaad, macapoeder en tarwegras zijn duidelijk aan een opmars bezig. In de supermarkt staan superfoods naast de havermout en steeds vaker staat een grasshotje op de menukaart, zoals bij de keten Bagels & Beans. Het gebruik van superfoods is gestoeld op de gedachte dat veel mensen ‘onbewust onbekwaam’ zijn. Zij weten niet dat ze te weinig voedingsstoffen binnenkrijgen. Door gronduitputting en luchtvervuiling in Europa zou een broccoli uit de supermarkt bijvoorbeeld nog maar 10 tot 20 procent van de oorspronkelijke voedingswaarde bevatten. Ook bij Meike en Jos ging het zo. ,,Wij dachten dat we al gezond leefden. We aten veel Italiaans, vegetarisch en biologisch. We waren dus wél bewust, maar nog onbekwaam,” vertelt Jos. Sinds de bijzondere zaden en poeders op het menu staan, voelt hij zich fitter. ,,Wel moet ik mijn best doen om niet te dun te worden. Ik eet puur voedingsstoffen, dus alles wat ik eet wordt direct gebruikt.” Ook Meike voelt duidelijk verschil. ,,Ik heb ’s avonds nog energie om te studeren of een cliënt te ontvangen. Ik voel me lichter. Mijn krullen zijn teruggekeerd, mijn huid glanst: als ik in de spiegel kijk, concludeer ik tevreden dat ik er gezond uitzie.”
Quality time Zen en Liz helpen Jos maar al te graag bij het shaken van een gezond sapje.
’s Avonds eet het gezin geregeld een sap of shake, maar ook ‘alles wat een normaal iemand eet’. Jos geeft als voorbeeld spaghetti bolognese. ,,Dat eten wij ook, alleen dan zonder de spaghetti, de saus en het vlees. Wat overblijft zijn groenten en kruiden én we voegen superfoods toe.” Brood, vlees, pasta en suiker worden zoveel mogelijk verbannen uit de Haarlemse keuken. ,,Al zijn ook wij niet roomser dan de paus. We drinken bijvoorbeeld onze koffie met melk en suiker,” lacht Meike. ,,En in een biologisch restaurant bestel ik met smaak een hamburger,” vult Jos aan.
Goud De verandering naar een leven met superfoods is prijzig. De gehele voorraadkast moet op den duur worden vervangen en een zak chiazaad bijvoorbeeld
➽ Maca
Poeder met een karamelachtige smaak van de macaplant, die hoog in het Andesgebergte groeit. Gebruik: Meng een theelepel door shake of soep, of combineer met rauwe cacao. Belofte: Geeft energieboost en regelt hormoonspiegel. Vermindert menstruatieklachten en verhoogt het libido. Bevat veel ijzer en calcium, eiwitten en vezels. Prijs: ± €16,95 per 500 gram.
➽ Tarwegras Gekiemde tarwekorrels. Gebruik: Een klein glaasje sap in één keer achteroverslaan staat gelijk aan het eten van een kilo groente en fruit. Het sap dient geperst met een slowjuicer, omdat het lichaam het gras anders niet verteert. Belofte: Bevat 90 procent van alle vitaminen en mineralen die een mens dagelijks nodig heeft. Werkt ontgiftend en maakt gezonder. Zorgt voor een betere bloedcirculatie en toevoer van zuurstof in het bloed. Prijs: Poeder: ± €9,95 per 100 gram; grasmatje: ± €9,95 per 250 gram.
kost al snel 12 euro. ,,Het zijn dure producten, maar je eet er minder van,” relativeert Jos. Meike ging voorheen elke dag naar de Albert Heijn en gaf dan zo’n 20 euro uit. ,,Tegenwoordig ga ik één keer per week naar de biologische markt voor twee kratten groente en fruit en één keer per maand slaan we superfoods in.” Na een piek in de uitgaven zag Meike het boodschappenbudget
‘Wij eten ook spaghetti bolognese. Maar dan zonder de spaghetti, de saus en het vlees’
gelukkig ook weer slinken. ,,Ik geef nu ongeveer hetzelfde uit. De superfoods zijn duur, maar ik koop geen extraatjes als chips en kaasjes meer.” In de verkoop van superfoods zit goud geld. De wereldmarkt voor superfoods is momenteel goed voor 135 miljard euro, analisten schatten dat dit in 2015 meer dan 183 miljard euro zal zijn. Een bizarre groei, want de superfoodmarkt was in 2001 nog maar 6 miljard euro waard en in 2011 8 miljard. Iedereen pikt een graantje mee. De superfoodwinkel Unlimited Health breidde uit, met nieuwe zaken in Haarlem en Laren. Ook in het Amsterdamse filiaal zijn de papieren zakken met muf ruikende inhoud niet aan te slepen. Verkoopster Sheila Schaasberg maakt winkelende leken op zoek naar gezondheid wegwijs tussen de poeders, zaden en grassen met superkrach-
➽ Camu camu
Poeder van een bes uit de ZuidAmerikaanse regenwouden, met een scherpe, aarde-achtige smaak. Gebruik: Roer een theelepel door thee of sap. Belofte: Bevat dertig keer meer vitamine C dan sinaasappels. Ondersteunt het immuunsysteem, voorkomt stressklachten. Prijs: ± €18,95 per 100 gram.
19
➽ Rauwe cacao Blokjes rauwe cacaoboon uit Peru, met een sterke chocoladesmaak. Gebruik: Maak er chocoladedrank of –koekjes van, of strooi over alles wat zoet is. Belofte: 100 gram rauwe cacao bevat 580 keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ijzer. In cacao zitten meer antioxidanten dan in wat dan ook; bevat veel magnesium en serotonine; maakt rustig en verbetert concentratievermogen. Prijs: ± €15,95 per 500 gram.
➽ Bijenpollen Stuifmeelkorrels met een zoete smaak. Gebruik: Geschikt om er gewoon tussendoor een lepel vol van te eten. Belofte: Goed voor het immuunsysteem, geeft energie, helpt bij afvallen en gaat vermoeidheid tegen. Levensverlengend. Prijs: ± €10,95 per 220 gram.
ten. ,,Nieuwe klanten verwachten vaak dat hier alleen grauwe, lijzige mensen met ingevallen gezichten op gezondheidsslippers komen aanwandelen, met zweverige ideeën over eten.” Dat die veronderstelling niet klopt, wordt direct duidelijk. Jonge, hippe klanten luisteren naar de tips van Schaasberg. ,,Is het slecht weer? Dan roer ik een lepel camu camu-poeder door mijn shake. Als ik ongesteld ben een lepel maca en als ik slecht heb geslapen rauwe cacao. En als ik een griepje voel opkomen, neem ik een grote hap bijenpollen.’’ Het lijkt verleidelijk om al deze poeders met elkaar te mengen en elke ochtend een soeplepel wonderpoeder door het ontbijt te roeren. Maar dat werkt niet, stelt Schaasberg. ,,De goede eigenschappen van superfoods overlappen elkaar vaak en het is zonde alles tegelijk in te nemen. Het lichaam kan niet alles opnemen, maar steekt wel energie in de verwerking ervan. Dat is zonde van het geld en van de energie.” Schaasberg heeft zelf tijdens een drukke periode geleefd op alleen superfood-smoothies. Ze voelde zich topfit, maar eet tegenwoordig ’s avonds weer mee met de pot. ,,Alleen smoothies drinken was sociaal gezien lastig. Nu heb ik gedurende de dag een goede basis gecreëerd om gezellig mee te kunnen tafelen.”
Valkuil Het gebruik van superfoods gaat vaak gepaard met het raw diet. Ook de Haarlemmers Jos, Meike, Zen en Liz eten voor 75 procent rauw. Toch denken de
Wat zegt de wetenschapper?
‘Elitair’ Renger Witkamp, hoogleraar voeding en farmacologie aan de Universiteit van Wageningen. ,,Laat ik vooropstellen dat ik opensta voor andere vormen van voeding dan we gewend zijn. Er is in principe niks mis met een eetpatroon van alleen superfoods,’’ zegt Witkamp. ,,Mensen
die zo eten, leven vaak bewust, ook op andere gebieden. Dus ja: die zijn vaak gezonder en hebben een kleinere kans op welvaartsziekten dan anderen.” Maar superfoods zijn niet noodzakelijk om gezond te worden. ,,De gemiddelde Nederlander wordt al gezonder als hij zich houdt aan de meest elementaire richtlijn van het voedingscentrum: meer groenten en fruit en minder suiker, vet en zout.” Dat een hedendaagse broccoli minder voedingswaarde bevat dan decennia geleden, is vol-
ouders er niet aan volledig over te stappen. Meike: ,,We staan wel midden in deze maatschappij en onze kinderen zeker ook. Ons lichaam moet kunnen reageren op eten waar we mee in aanraking komen.” Meike en Jos vinden het grappig als ze horen dat Zen zijn klasgenoten in de kring de les leert over gezond eten. Zelf zijn ze zich ervan bewust dat dit een valkuil is. ,,We proberen ons terughoudend op te stellen tegenover vrienden en familie. Of ik vraag netjes of ze mijn visie willen horen, of ik wacht tot ze om mijn mening over eten vragen.” ‘Die gezondheidsfreaks met een wijzend vingertje’ willen ze in elk geval niet zijn. Meike: ,,Wie ben ik om een ander te willen veranderen?” ■
gens hem niet te controleren. ,,Dat werd vroeger niet zo uitvoerig gemeten.” Witkamp waarschuwt voor al te hoge verwachtingen: ,,Soms wordt de indruk gewekt dat je een theelepel zaad kunt gebruiken als een middel tegen kanker of diabetes. Die claim is levensgevaarlijk.” Het gebruik van superfoods is volgens Witkamp ook elitair. ,,Ik denk dat een half procent van de Nederlandse bevolking het kan betalen. Superfoods leiden daarom niet tot een gezondere populatie. Ik vind het zelfs asoci-
Succesformule Sheila Schaasberg ontvangt in haar winkel echt niet alleen klanten op gezondheidssandalen.
aal om wat gojibessen van een klein teeltoppervlak in de Himalaya te laten invliegen. En hoe meer er wordt gesleept met voedsel, hoe onveiliger het is. Je weet nooit zeker of er niet gevaarlijke pesticiden of zware metalen meekomen.’’ ,,Als je echt iets voor je gezondheid wilt doen,’’ vindt Witkamp, ,,zoek dan een boer in de omgeving en haal daar je boodschappen. Dat is veiliger én groener dan bessen en poeders van de andere kant van de wereld te laten komen.”
21
