5/5/2010
Relighting Brussel 17-06-2010 Ingrid Van Steenbergen Onafhankelijk lichtadviseur Energiebesparing in verlichting www.odid.be
Elektriciteitsverbruik per sektor (%) (België) Verlichting
Airconditionning
Koeling
Circulatiepompen
Verwarming Warm water
Andere
Hotels en restaurants
40,7
11,2
16,9
5,5
3,4
22,2
Gezondheidszorg
37,4
32,3
7,8
5,8
3,6
13,1
Scholen
59,1
19,7
1
9,8
3,3
7,1
Diensten
68,5
4,5
6,5
3,4
3,7
13,4
Burelen en administratie
47,2
19,3
1
4,5
3,9
24,1
Winkels
39,8
19,9
23,5
5,5
5,1
6,2
Totaal tertiaire sector
45,8
18,7
11
5,3
4,2
15
Bron: Laborelec 2009
5/5/2010
De 3 basisbegrippen van energiebesparing in de verlichting 1) Gebruik van efficiënte lichtbronnen en verlichtingstoestellen (en ze goed onderhouden !) 2) De verlichting doven of dimmen wanneer we ze niet nodig hebben (op intelligente wijze!) 3) Correcte dimensionering en planning (Rekening houden met normen: NBN EN 12464-1,… IP, UGR, gelijkmatigheid…)
Voorbeeld: Parking Naakte lampen onder betonnen plafond Lampes branden op 100% dag en nacht Lichtkleur niet aangenaam
5/5/2010
Voorbeeld: Onthaal Laagspannings halogeenspots aan het plafond Lampen blijven de ganse dag aan (veel daglicht) Te weinig licht in de winter
Voorbeeld: Gang Wandtoestellen (indirect) met halogeenlampen De lampen blijven de ganse dag 100% aan De lampen gaan snel stuk.
5/5/2010
Voorbeeld: secretariaat Downlights met compacte fluorescentielampen, elektronische ballasten De lampen blijven de ganse dag op 100% branden. Veel daglicht.
Voorbeeld: bibliotheek Gependelde blote fluorescentielampen (boven de rekken) De lampen blijven de ganse dag op 100% branden. Veel daglicht.
5/5/2010
Voorbeeld: sporthal Toestellen met verstevigde raster 3x58W, magnetische ballasten De lampen blijven de ganse dag op 100% branden. Veel daglicht.
Voorbeeld: opslagplaats Klokvormige verlichtingstoestellen, ontladingslampen De lampen blijven de ganse dag aan. Dikwijls is er niemand in de opslagplaats.
5/5/2010
Lampen einde levensduur Verschillende lichtkleuren Toestellen met laag rendement Toestellen in slechte staat…
Doel: minimaliseren van energieverbruik en kosten… kosten… Met respect voor de betreffende normen (…en de wensen van de klant… klant…)
- lichtniveau! 300 of 1.000 lux - kleurweergave index ! - kleurtemperatuur ! - gelijkmatigheid ! - verblinding beperken ! ~ 3000 K
~ 4000 K
Kleurweergave index
Lichtniveau (lux)
Luminantie (cd/m²)
5/5/2010
Vergelijking voornaamste lichtbronnen
Relamping Gloei- en halogeenlampen
Halogeen IRC , spaarlampen ou LED
Bestaat ook in warmwit 3.000K
Voor professioneel gebruik RELIGHTING met aparte ballast
5/5/2010
Fluorescentielampen
Fluorescentielampen
840 = KWI 80-89 4.000K 830 = KWI 80-89 3.000K Industriële lampen (kleur 33) te vervangen!
5/5/2010
Ballasten
Klassieke ballast + starter
Elektronische ballast: -Verdubbelt de levensduur van de lamp -Geen stroboscopisch effect -Energiebesparing (20%) -Automatische sturing mogelijk -Dimbare elektronische ballast (1-10V of DALI)
Lichtsturing aanwezigheidsdetectie/ fotocel/ klok En/of
Of « OFF »
Dimming in functie van het daglicht
5/5/2010
Potentiële energiebesparing in de tijd – bron: Philips
Vergelijking belangrijkste lichtbronnen
5/5/2010
Metaalïodidelampen -
Hoog rendement : klein vermogen en zeer veel licht! Zeer lange levensduur Goede kleurweergave Opgelet: ontsteektijd en nog niet dimbaar !
Bijvoorbeeld: HCI, CDO, HCI, ….15W,20W,35W… Keramische brander = kleurstabiliteit
LED
5/5/2010
LED
Gedurende 30 jaar is de lichstroom elke 18-24 maanden verdubbeld !
OLED
Klein en sterk
Robuust
1200 lm - OSRAM - OSTAR (2007)
Broeders van Liefde
Om de warmte af te voeren is er een « radiator » nodig
5/5/2010
LEDs en warmte : Effect op de levensduur Luminous output (%) .
100
90
80
LED @ 55°C
70
LED @ 85°C
60
LED @ 100°C 50 0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
50000
Burning hours NaHP-TC NaHP-TC NaLP-TC NaHP-TCNaLP-TC NaHP-TC HgHP NaLP-TCHgHP NaLP-TC HgIHP HgHPHgIHP HgHP HgLP HgIHPHgLP HgIHP LED 55° HgLP C HgLP LED 55°C LED LED85° 55° CCLED 85°C LED 100°C
Laborelec - Lumiled Luxeon at 350 mA
LED en stroom Kleine stroom = lage lichtstroom maar efficiënter Hoe stroom = hoge lichtstroom maar minder efficiënt
Bron: Studiedag « Duurzame verlichting 2010 »
5/5/2010
LED en wit licht Warm of koud wit (K) (binning) Kleurvariaties* Door variaties van de golflengte, de temperatuur en de samenstelling van de fosforlaag
Bron: Studiedag « Duurzame verlichting 2010 »
* Er bestaan al oplossingen om de kleur te stabiliseren.
Besluit LED 17/6/2010: LED in wit licht voor functionele binnenverlichting ? Ja … zeer binnenkort… Maar…niet om het even hoe (LED + driver! + verlichtingstoestel!) en Niet om het even waar (omstandigheden!) Vraag naar de testresultaten door erkende laboratoria.
5/5/2010
Verlichtingstoestellen
Systeemrendement = rendement lichtbron (lm/W) x rendement toestel
Binnenverlichtingstoestel: van onderuit gezien
5/5/2010
DIALUX of RELUX = Lichtberekeningssoftware Studie uit te voeren door vb. Studiebureau, installateur of fabrikant
De 3 basisbegrippen van energiebesparing in de verlichting 1) Gebruik van efficiënte lichtbronnen en verlichtingstoestellen (en ze goed onderhouden !) 2) De verlichting doven of dimmen wanneer we ze niet nodig hebben (op intelligente wijze!) 3) Correcte dimensionering en planning (Rekening houden met normen: NBN EN 12464-1,… IP, UGR, gelijkmatigheid…)
5/5/2010
Liens utiles: CD-rom: Energie + http://energie.wallonie.be/fr/energie-outil-d-information.html?IDC=6140 www.ibe-biv.be (Groep B – « Code van goede praktijk ») http://www.eu-greenlight.org/
