Reisverslag Zweeds Lapland Inleiding De afgelopen zomer heb ik het grote geluk gehad om Zweeds Lapland te leren kennen. Het zuivere natuurschoon en de cultuur hebben een diepe indruk op mij gemaakt. Het wordt de laatste wildernis genoemd en dat is niet voor niets. Een stukje van mijn hart ligt nog steeds daar en ik kan niet anders doen dan dit verslag schrijven om aan mijn enthousiasme en de schitterende beelden van het natuurschoon een plaats te geven. Voor degene die rust, ruimte en de ongerepte natuur zoekt is Lapland zeker een openbaring. Graag wil ik mijn eerste kennismaking delen met belangstellenden. *In principe was Engels onze voertaal en daarmee kan je je overal redden. Anders word dat vermeld. Onze foto’s staan op: http://picasaweb.google.nl/Rob.Alkmaar Tevens kun je foto’s van een professionele fotograaf bewonderen op: http:// www.rosenmedia.se Hij is woonachting in Lapland. Een wereld van verschil met onze foto’s! Waar is het precies? ‘Lapland’ is geen officieel land, maar een gebied waar Lappen – in hun taal Sami of Samen – woonden en wonen. (Lappen is eigenlijk een scheldwoord.) Dit gebied omvat de noordelijkste helft van Noorwegen en Zweden, het noordelijke deel van Finland en Rusland. Om het op de kaart te zien ga naar: http://www.eng.samer.se/servlet/GetDoc?meta_id=1032 http://www.visitsweden.com/zweden/Regios-en-steden/Noord-Zweden/Zweeds-Lapland/ Ik ben voornamelijk in Zweeds Lapland geweest. Wat stadjes en dorpen op een rij: Dorothea, Arjeplog, Abisko, Bjorkliden, Jokkmokk, Pajala, Piteo ( tot hier Zweden), Narvik (Noorwegen), Pello(Finland). Het Zweeds Lapland komt ongeveer overeen met de provincie Norrbotten: http://www.bd.lst.se/publishedObjects/10005044/sverige.gif En Norrbotten is verdeeld in het volgende: je kunt in mijn verslag deze namen van de steden terugzien. http://www.bd.lst.se/publishedObjects/10005044/norrb.gif Hoe gingen we op reis
Verblijfperiode: 13 juli t/m 3 augustus 3 Met wie? : met mijn man Rob (komt af en toe voor in mijn verhaal Vervoer: eigen auto Jimny Vorm van verblijf: camping (eigen tent mee) Route: HEENREIS: Via Lübeck(Duitsland) met een veerboot naar Trelleborg – Göteborg – Karlstad – Ransäter (O)– Lofsdalen(O) – Arjeplog(O) – Bjorkliden(O) – Erkheikki (Bij Pajala(O) – Jokkmokk(O) – Norrfjärden (Bij Pitea (O) – TERUGREIS: Hudiksvall(O) – Stockholm(O) – Ronneby(O) – via Denemarken en Duitsland thuis *O=overnachting We bleven altijd op een camping, dat beviel ons prima. De beste periode om op vakantie te gaan is de maand juli. In juli regent het niet veel, het was vaak stralend mooi weer. Af en toe zelfs erg warm (boven de poolcirkel nota bene). Over het algemeen zijn de campings in Zweden heel plezierig…..in Lapland zat de sauna (bastu in het Zweeds) er bijna standaard bij. Fantastisch! Ik kom daar later terug. Met de auto moet je veel rijden, we hebben meer dan 7000 km gemaakt in drie weken Maar het is fantastisch geweest om de vrijheid te hebben om overal te zijn en te stoppen. Het nadeel is dat je een paar dagen – 2 à 3 nachten - kwijt bent om tot in Lapland te komen. Ik raad aan om je eigen auto te nemen als je veel reizen geen probleem vind. Natuur – een sanctuarium Het woord ‘ongerepte natuur’ is al veel gebruikt. Maar in Lapland kun je de oorsprong van dit woord écht ervaren; oneindige bergen, bossen, meren, rivieren, af en toe een dorp, dan weer bossen en meren... Ze zijn verspreid over een enorme oppervlakte en dit alles in zó zuivere kleuren, waarschijnlijk door de onvervuilde lucht. Je weet niet wanneer dit ooit eindigt. Daar tussendoor kom je gewoon rendieren tegen op de weg. De natuur is ook zó intact; er zijn geen (of zeer weinig) reclameborden of andere ‘toeristische vervuiling’ doorgedrongen. Ik had een sterke indruk dat we in een soort sanctuarium waren, ik voelde me bijna dichtbij de hemel. De verhouding tussen de mens en de natuur is heel anders dan in Nederland. De mens is niet de ‘beheerder’ van de natuur. De mens is hier een deel van de natuur. We zijn hier te gast, we mogen de schoonheid en de stilte van de natuur bewonderen. Men blijft daar bescheiden en niet arrogant tegenover de natuur. Dat gaf me op een bepaalde manier vrede en opluchting. De natuur heeft hier zijn welverdiende respect terug. Zo zou in vroeger zijn geweest en een ideale vorm zijn voor de toekomst. Cultuur – Rijke cultuur van de Samen Vóór dat we op vakantie gaan had ik er weinig concrete ideeën over. Maar zodra ik kennis maakte met hun cultuur fascineerde dat mij meteen; de met de natuur sterk verbonden leefstijl en hun traditionele religie, waar een diep respect voor de natuur uit voortvloeit. Een kleurrijke, fijne stijl en design, het hoge niveau van hun ambachtelijke werk. Deze cultuur
deed mij enigszins mijn vaderlandse cultuur denken; in de geest zijn er gemeenschappelijke kwaliteiten, ondanks dat de invulling heel anders kan zijn. Van mijn kleine ervaring en wat literatuur heb ik begrepen dat hun eigen cultuur aan de ene kant sterke verminderd is door de eeuwen heen – grotendeels door de onderdrukking van de Zweedse overheid - , maar aan de andere kant een soort revival kent. Samen die verspreid wonen in vier landen hebben sinds 1993 zelfs een parlement en daar word over van alles gesproken en besloten; hoe ze verder willen om de eigen cultuur te behouden en over te dragen aan hun kinderen. Tevens proberen ze meer bekendheid te geven aan hun bestaan naar de buitenwereld . INFO: www.samer.se (Het portaal van het informatiecentrum, zeer compleet) http://home.earthlink.net/~arran4/siida/sami-duodji.htm (Link voor Duodji, ambachtelijke werk en kunst) www.somban.com (een site voor Yoik, hun eigen muziek)
Verslag hoogtepunten van bezochte plekken Het Zweeds Lapland is al groter dan heel Nederland. Er zijn veel meer plekken die de moeite waard zijn om te bezoeken dan hieronder worden genoemd. Ik hoop dat de lezer eigen plekken vindt naar aanleiding van de toegevoegde websites. Arjeplog: samen met een andere stad Arvidsjaur zijn zij de poort van Lapland. Omringd door meren en bossen. Vanaf de berg Galtispouda (in de winter een skiresort) kun je het geweldige landschap over 360 graden genieten; van ontelbare meren, oneindige bossen en verder tot hoge bergen in Noorwegen. Je kunt overal wandelen, zwemmen, vissen, kanoën. Dit geldt voor heel Lapland of zelfs Zweden trouwens. In Arjeplog is het Zilvermuseum een bezoek waard. Ongeveer 45 min met de auto van Arjeplog ligt een ‘Skogssamencenter’ in Batsuoj waar je rendieren van dichtbij kunt zien. Dit is een plek waar de Samen in bossen wonen met hun dieren. In tegenstelling tot andere Samen blijven ze het hele jaar door op een plek. Er zijn traditionele verblijfshuizen bewaard in het bos. Voor gasten is er een houten huis met sauna bij een meer te boeken. Na de sauna kun je terplekke gelijk het meer induiken. Verder in een buitenwijk van Arvidsjaur is een grotere Sameby (Samendorp) te zien. In Arjeplog zijn we drie nachten gebleven en hebben beetje uitgerust van de lange reis tot Lapland. Schitterend mooi weer en warm, genoten van de kleuren van de witte nacht. Ieder dag naar de sauna van de camping en ’s avonds vuur maken naast de tent. Jas, dat mag in Zweden. Onze camping Kraja lag dichtbij het centrum maar toch aangelegd bij het meer. Veel ruimte, met een uitstekend restaurant erbij. INFO: www.polcirkeln.nu (voor Arjeplog en Arvidsjaur en nog meer handige links) www.kraja.se (Zweedse site maar ze spreken wel Engels)
[email protected] mailadres van Batsuoj Skogssamecenter
Noorse Fjorden: Na een paar dagen rust gingen we verder naar het Noorden via Noorwegen om de fjorden te bewonderen. Route 95 Jackvik-(grens over) – E6 Rognan(N), Fauske, Sommarset, van Bognes naar Skarberget met een pont, Narvik – E10 Nygard grens over – Riksgränsen (S) tot Bjorkleden. We hadden veel geluk, het regende onderweg niet en we hadden best veel zon.(Noorwegen is beroemd voor zijn slechte weer). Dus ons doel werd bereikt: een afwisselend landschap van zee en ruige bergen en hoge watervallen, heel indrukwekkend! Gelukkig nog steeds geen reclameborden, alleen puur natuur. Het is alsof je in een sprookjesland bent. Jammer genoeg kon dit adembenemend landschap niet goed worden gefotografeerd. Echt zien is heel anders dan foto’s. We zaten bijna de hele dag in de auto maar dat gaf niet, we hebben ontzettend genoten van het verrassende landschap. En wat we onderweg in Noorwegen hebben gegeten was allemaal lekker, heerlijke zalm, garnalen en warme wafels met bessen.
Abisko nationaal park: Dit was absoluut een van onze vele hoogtepunten. Vlakbij de Noorse grens begint dit nationale park, dat bekend staat om zijn zeldzame flora en fauna in de hoge bergen. “Lapporten’ (de poort van lapland) heet je welkom. Dit zijn twee bergen ongeveer 1600-1700m hoog, deze benoeming komt van een enorme vallei gevormd tussen deze bergen die net op een poort lijkt. Ook hier heeft het toerisme de weg nog niet overstroomd met reclameborden. Allemaal rustig en gemoedelijk. Er is wel een ‘turiststation’ voor informatie en verblijf. Youth hostel en camping waren erbij. We hebben een wandeling gemaakt en ook een lift genomen naar de berg Nuolja. Bloemen en dwergbomen en eeuwige sneeuw! Vanuit de lift en het panoramacafé op de bergtop was het dus weer een adembenemend uitzicht op het nationale park, het meer Torneträsk en de bergen verder in het noorden: Vadvetjakka nationaal park waar er géén wegen zijn en alleen met een boot bereikbaar. Daar is een paradijselijk verblijfplaats voor Samen met hun rendieren in de zomertijd. In de zomer word liftdienst uitgebreid om middernachtzon te kunnen ervaren. Tevens is bij dit panoramacafé het ‘Aurora sky station’ is gevestigd. Via de webcam kun je vanuit thuis de noorderlicht van Abisko zien. Camping Bjorkliden: Omdat de camping bij Abisko niet voor mensen met de auto is gingen we 8 km terug naar Noorse grens: Bjorkliden. We kwamen bij een campinggedeelte van een resort complex terecht. Zeer goed gesitueerd t.o.v. Lapporten en Torneträsk meer. Vanaf alle plekken kun je deze zien. Prima voorzieningen en we mochten van de sauna van het hotel gebruik maken. En daarna bij de lobby even uitrusten met ongerepte natuur als uitzicht. Er zijn naast de camping en het hotel tevens Stuga (chalets, zomerhuisjes) te huur. Als je in de omgeving van Abisko komt is dit zeker een aanrader! Deze plek is trouwens een fantastische skigebied en deze resort is daar volledig op gericht. INFO: www.abiskonaturum.nu (over nationaal park)
www.abisko.nu http://www.auroraskystation.se www.bjorkliden.com (camping & resort complex)
Omgeving Pajala: na Abisko hebben we onze rondreis (kan niet anders) voortgezet verder naar het platte land, d.w.z. het noordoosten van Zweeds Lapland. Van Abisko tot de grootste stad in Lapland Kiruna is al 108 km! We hebben daar boodschappen gedaan en bij de VVV informatie gehaald vervolgens moesten we verder rijden. Pajala ligt dichtbij de Finse grens en het is overal plat. Bossen en meren zijn dezelfde elementen, maar je ziet steeds meer brede rivieren. Ja, de Botnische golf is dichtbij, er komen steeds rivieren bij elkaar en worden groter. Torneälv, Kalixälv, Tärendöalv …. Hier begint daarom hét land met stroomversnellingen. Het stadje Pajala (ik zou het bijna een dorp noemen) stelt weinig voor. Maar ik heb wel begrepen dat de traditionele zomermarkt in de tweede weekend na midzomer erg druk bezocht word. Daarbuiten is het erg rustig in de stad. Maar we hebben heerlijk broodjes en taartjes gegeten in een Konditori – het Zweedse café, vaak bij een bakker Een interessant bezoek voor degene die in religie geïnteresseerd is: het museum Laestadian House . Laestedius was priester en hij heeft veel Samen bekeerd. Door zijn Samische wortels heeft hij het traditionele sjamanisme van Samen verdiept en heeft veel overeenkomsten gevonden met het Christendom. Zijn theorie is Laestadianisme genoemd en wordt gekenmerkt door de nauwe verbondenheid met de natuur. In Yukkasjärvi, buiten Kiruna bevindt zich een door hem opgerichte kerk en het museum. Het museum in Pajala is zijn laatste woonhuis. Verder is deze streek weer de natuur de hoofdrolspeler voor de reizigers. We hebben hier een van de talrijke stroomversnelling, Kengisforsen bezocht, elanden ontmoet in een park – in de natuur zie je ze nauwelijks, in tegenstelling tot rendieren - in Vittangi en natuur en het culturele erfgoed Vassikkavuoma, het grootste maaibare veengebied in Noord Zweden met karakteristieke hooischuren. MEER INFO: http://www.moosefarm.se/ (Elandpark in Vittangi) http://www.kirunalapland.se/en/Home/(Engels) http://www.pajala.se (Engels) http://www.heartoflapland.com/sv/resmaal/pajala.aspx (alleen in Zweeds)
De reden waarom eigenlijk we dit gebied wilden bezoeken was in de eerste plaats dat Rob terug wilde komen op plekken die hij 20 jaar geleden heeft bezocht. Natuurlijk was hij nieuwsgierig hoe het allemaal nu is geworden. Al zei hij dat het in Lapland veel drukker was geworden; ‘Toen kwam ik een paar auto’s per dag tegen! Meer écht niet.’ Nu zie je er veel meer maar ook geen 20 per dag. Misschien zie je meer rendieren dan auto’s op de weg. Voor mij is het al rustig genoeg. Maar voor alle duidelijkheid: op een toeristische plekken zie je meer auto’s en mensen natuurlijk. Hij kampeerde ooit langs de Tärendöalv, bij het dorpje Tärendö. We ging op zoek naar dat camping. Na een tijdje zoeken herkende hij de plek, maar het bleek dat het terrein nu een groen park is geworden voor markten en activiteiten en dus helaas is de camping is opgehouden. Teleurgesteld zetten we onze reis naar het oosten voort op zoek naar een verblijfplaats en we kwamen in de omgeving van het stadje Pajala.
Onze beste camping van de vakantie: een paar kilometer voor Pajala, kwamen we een camping tegen langs de Torneälv. We ging even kijken. Toen riep Rob plotseling van vreugde : ‘Hé, hier herken ik het! Het was hier toen een rustplaats voor de automobilisten. Dat houten huis stond er al.’ Inderdaad bij de rivier staat een rusthuis met open haard, niet alleen om een pauze te nemen maar waarin zo nodig kunnen mensen overnachten. ‘Nu is dit camping geworden!’ De eigenaresse – die een beetje Engels sprak – bevestigde dit verhaal. Voor hem was het toch een leuke cadeautje van de tijdmachine en dit is dé camping van onze vakantie geworden. Nu even de beschrijving er van: een mooie zacht vlak terrein met super uitzicht op de rivier, er stond alleen een camper, dus heerlijk rustig. De voorziening is erg primitief met een droog toilet maar wel douche en sauna met houtkachel, rustruimte ernaast met uitzicht dus op de rivier, gratis brandhout. Een kleine visrokerij waar de eigenaresse zelf vissen inkoopt en heerlijke gerookte vis maakt. We houden juist van dat primitieve leven, ten slotte we zijn aan het kamperen dus dat was geen probleem! De prijs was het laagst (75 SEK, anderen varieerden van 140-220 SEK met of zonder sauna). Na de lange autoreis waren we moe in de middag rond 3 uur. We besloten om de komende paar dagen rustig aan te doen. Eerst de tent opgezet en vervolgens een tukje onder de nog hoog staande zon, de temperatuur is boven de 30 graden maar droog. Voor mij is het heerlijk om in de zon te slapen. Later na het eten is het eerste hoogtepunt, de sauna. We moesten zelf sauna aansteken met hout. Rob is daar gelukkig handig in en er kwam meteen een goed vuur in de kachel. Na 30 min. Is sauna genoeg verwarmd dus erin! Trouwens het saunagebruik was privé. Voor ons alleen. Wat het enig was van deze sauna naast authentieke houten kachel was de warmwaterbak; boven op de kachel was er een reservoir voor water dat wordt verwarmd. Dat hete water meng je met koud water –leiding is er ín de sauna - in een grote bak en daarmee was je of spoel je je lichaam. Dit werkt perfect en is de authentieke stijl! Vroeger was er geen doucheruimte apart. Dit kun je niet ervaren in een hotel of luxe camping. Tussen saunarondes genieten we van de uitzicht op de rivier in de rustruimte. Grote ramen gericht op het westen dus geniet tevens de mooi late zon boven de poolcirkel. Een puur geluksmoment. Geen tijdsbesef. Rust, stilte, natuurschoon en de
warmte. Ik hoeft helemaal niks meer, zelfs mijn geliefde Japanse voeding niet. (even lachen hoor…) De volgende dagen kwamen de tweede hoogtepunt: er kwamen ondertussen een paar andere kampeerders. Een was een Zweed, hij werkte vier jaar in Nederland in de bouwsector en we kletsen in het Engels. Hij vond het verblijf in Nederland en Nederlandse mensen prettig. Verder over Laplandse natuur en cultuur. Nu woont hij in Hudiksvall. Het plezier om mensen te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen vind ik erg leuk, in de witte nacht nog fantastischer. De volgende dag toen ik terug was van het douchen zaten Rob en een paar anderen naast het vuur. Naast een andere Zweed een Duitser. Hij communiceerde uitstekend met de Zweed. Het bleek dat hij Noors sprak. Hoe komt hij dat die taal spreekt? Hij is leraar Duits en heeft twee jaar in Noorwegen gewerkt. We hebben veel grapjes gemaakt en ook over Zweden, Duitland, Nederland en Japan gehad. Hoe de nacht vorderde en de kleuren van de lucht veranderen in de volgorde van de regenboog… bijna 1 uur ’s nachts zie je nog de variatie van zuivere kleuren van lichtgeel tot paars. Knalrood van het vuur beweegt subtiel onder ons oog. Het geluid van het vuur en ons gezellige gesprek. Het tijdsbesef vervalt weer. Een intense moment van het leven, het volledig aanwezig te zijn. Deze geweldige camping is niet aangesloten bij een bond, dus niet meer precies terug te vinden. Er is geen website of zelfs geen telefoon. Maar wel wat informatie: hij ligt langs de weg nr. 395 buiten een dorpje dat Erkheikki heet, 7,8 kilometer van Pajala. Waar we gekampeerd hebben was langs een rivier, de Kalix. Erg primitief is dus onze smaak. Met sauna met een houtkachel die je zelf moet stoken, er word vis ter plekke gerookt op de camping weinig kampeerders, rust, stilte en schitterend mooi weer. In Zweden heb je overal schoon water; in rivieren en meren, je kunt het gerust drinken. Zelfs in midden en zuiden van Zweden merkte ik dat het water veel zachter is en mijn gezichtshuid veel gladder was. Bij deze camping liep ik ieder ochtend even naar de Kalixälv om mijn gezicht te wassen. En om de stroming te zien, de harmonie met de omringde bossen bewonderen. De dere dag toen ik mijn handen in de rivier stopte en de stroming voelde had ik plotseling sterke gevoel écht één te worden met de natuur. Geen onderscheid met binnen en buiten, helemaal doorstromen. Een magische moment. Jokkmokk: het culturele centrum van de Samen. Sinds 1660 wordt in de eerste week van februari officieel lappenmarkt gehouden georganiseerd door de toenmalige Zweedse koning . Ajtte, hét museum voor de cultuur van de Samen geeft een berg informatie over Laponia: de wereld, de natuur, het erfgoed, het enorme gebied (9400 km2!). De hoge bergen, bossen en meren zijn in het noordwesten van Jokkmokk verspreid. Hier benoem ik alleen de nationale parken: Sarek, Stora Sjöfallet, Padjelanta and Muddus. (Helaas zijn we er niet geweest) Dit museum is een must als je in Jokkmokk bent; een modern gebouw en de tentoonstellingen zijn zeer verzorgd en in stijl. De kamers zijn verdeeld in vorm de hoorn van een rendier. Je kunt hier alles ontdekken dmv veel beelden, verhaaltjes ,films, foto’s en
geluiden. Vooral klederdrachten en zilvercollecties van de Samen is uitgebreid, tentoonstellingen over historie, dagelijkse leven, religie, de relatie met de natuur en rendierhouderij… naast de enorme ruimte over de natuur van Laponia. Ik kon niet zien alles wat mij interesseerde en de volgende dag moest ik terugkomen voor de tijdelijke tentoonstelling die over de natuurgeneeskundige aspecten in de Samencultuur ging, waar ik erg nieuwsgierig naar was. Bij deze tentoonstelling is weer duidelijk geworden hoe diep dit volk onlosmakelijk verbonden is met de kracht van de natuur. Voor het permanente gedeelte is een vrij uitgebreide Nederlandstalige uitleg beschikbaar en ook kinderen kunnen er heel goed terecht. Het restaurant waar je niet alleen van lekkere Zweedse taarten maar ook specialiteiten van Samen kunt proeven zoals rendiervlees. In een museumshop kun je ook CD’s van traditonele en moderne Samen muziek aanschaffen. Naast het dit museum hoort ook nog het openluchtmuseum van bomen en planten van Laponia, wat een goede voorbereiding kan zijn voordat je je in dat gebied begeeft. (dit hebben we niet gedaan ivm gebrek aan tijd!) Verder in de stad zijn er supermarkten, café’s en restaurants en shops’, je kunt alles vinden wat een gewoon stadje kan bieden. Op het marktplein staat een VVV-gebouw wat vroeger een hotel was - toen Rob er is geweest in de jaren 80. Het biedt uitgebreide informatie en advies door het vriendelijke personeel, je hebt daar niet tekort aan. Hier heb ik een DVD gekocht; een documentaire over het 400-jarige jubileum van de Jokkmokkse wintermarkt.
Camping: Buiten de stad zijn er twee campings te vinden, een grote (Jokkmokk camping center) en een andere (Skabram), gerund door Nederlanders. We hebben de kleinere gekozen en die was erg druk. We stonden dicht naast elkaar maar verder was er niets mis mee; goede voorzieningen (maar geen sauna aanwezig) Hoogseizoen natuurlijk, maar het was de enige drukke camping die we mee hebben gemaakt. Jokkmokk staat toch bekend als hét merk van Lappland en Samen. Duodji: ambacht van Samen: in de stad bevinden zich winkels ‘voor Duodji’, Samens ambachtelijke gemaakte artikelen met materialen zoals hout, zilver en textiel. Zeker mis je dit ook niet. Alles is met hand gemaakt,de afwerkingniveau is zeer hoog , zeer stijlvol. (maar betaal je ook de prijs natuurlijk). In de klederdracht zijn kleuren als blauw, rood en geel zeer uitgesproken maar in de textiel zijn echter subtiele kleuren zijn ook aanwezig. Ik heb een mooi wollen hoedje van mosgroen gekocht (ongeveer 25 euro, dat was niet duur). Bij een volgende bezoek staat de aanschaf van mooi textiel voor ons nieuwe huis op de lijst én Laponia. Verder heb ik ook een rendierhuid gekocht op de marktplein bij een standje, wat mij helpt om het heerlijk warm te houden thuis. MEER INFO: www.turisme.jokkmokk.se (goed startpunt voor informatie met nuttige links ) www.ajtte.com (het museum) Storforsen: één van de natuurwonder in Zweden is de stroomversnelling. Deze rivier (Piteoälv) gaat 82 meter naar beneden in 5 kilometer. Waar we kunnen bezoeken was een
natuurreservaat en we konden goed van dichtbij de onvoorstelbare kracht bewonderen van het water. Aan de voet is er een Hotel-cottage en camping met het beste uitzicht op de Storforsen. www.Storforsen-hotell.se Pitea : Na het verblijf Jokkmokk, moesten we langzamerhand naar het zuiden om terug te gaan. Alles komt ten einde maar mooie herinneringen blijven eeuwenlang. En op weg naar het zuiden hebben we wat anders gezien. Via Storforsen kwam we tot de Botnische golf. Tijdens onze hele vakantie hebben we bijna alleen maar in de natuur gezeten dus bij Pitea vonden we het stadsleven terug. Een prachtig winkelcentrum waar je mooie spullen met Scandinavische design kunt vinden, heerlijke restaurantjes en (eet-) cafés, ijssalons en grote supermarkten. Niet al te groot maar erg gezellig. Over het algemeen vind ik het niveau van eten hoger dan ik had verwacht, vooral de patisserie. Dat vond ik al tot in een kleinste stadje maar in de wat grotere helemaal. Ook erg leuk om naar cafés te kijken. Hier hebben een leuke wandelingetje gemaakt en alles gevonden wat we zochten –van transformator tot heerlijke ingrediënten – en zijn tevreden naar onze camping teruggegaan. De camping Norrfjärden: gelegen aan Botnische golf, aan een baai. Het was hier wat drukker dan Pajala, maar zoals altijd biedt de enorme ruimte rust en de stilte. Vrij uitzicht op de baai, barbecue en sauna aan de rand van de baai. Onze heerlijke vakantie gaat gelukkig nog even door. TERUGREIS- Let op de eland: Na Pitea was onze vakantie in Lapland echt voorbij; het is nu echt tijd om naar het zuiden en naar huis te rijden. Op heenreis hebben we zogenaamd ‘Inlandswegen’ (wegen die binnenland doorgaat, E45) genomen. Bij terug volgden we de zee; E4 tot en na Stokholm E22. De E4 is de hoofdverkeersweg in Zweden en was veel drukker dan de E45. Desondanks hebben vaak het bord ’let op de eland’ gezien, wat het heel leuk was. De natuur is zó dichtbij de mens zelfs het zuiden van Zweden die ik vrij dicht bevolkt vond. Volgens de eigenaar van de elandpark zijn er 300,000 elanden in heel Zweden en komen er jaarlijks 5,000 auto ongelukken voor! Dus de borden zijn niet voor niets. Trouwens kun je alle geregistreerde camping in Zweden vinden op: www.camping.se Stukje Stockholm: Een erg prettige stad om te wandelen, vooral de kleurrijke oude stad “Gamla stan” die mij aan de oude wijk van Lyon deed denken. Verder veel musea, groen, omringd - ook hier– door bossen en zee. Wist je dat Stockholm uit 19 eilanden bestaat? Onze camping lag 20-25 minuten van het centrum en lag in een bos en aan de baai. Heerlijk! Wat ons tegenviel was dat in onze auto is ingebroken bij het Vasamuseum en PC, mobiel en tomtom zijn gestolen. Een paar andere toeristen troffen dit ook. Daardoor hebben we helaas onze verblijf verkort en na deze dag vertrokken. Wat ons ondanks meeviel was dat Zweedse mensen die met ons te maken hebben gehad door deze diefstal schandalig vonden, schaamde zich voor dat dit kan gebeuren in hun stad en boden zelfs excuses aan. Vroeger kon dat niet gebeuren volgens hen en volgens Rob ook. Wat een verschil met Amsterdam! Het is verstandig dat je ook in Stockholm geen spullen achterlaat in de auto. In ieder geval wil ik ooit terugkomen om nog meer te beleven. Over deze stad is al tal van informatie beschikbaar, ik laat daarom dat aan de anderen.
INFO: http://www.pajala.se( Engels) http://www.heartoflapland.com/sv/resmaal/pajala.aspx (alleen in het Zweeds)
