Avontuur
Fjällräven Polar
Hondensledeavontuur in Lapland Tekst: Timo de Boer, Foto’s: Håkan Wike
Fjällräven Polar is een hondenslede-avontuur hoog in het noorden van Noorwegen en Zweden. Jaarlijks krijgen twintig mensen uit alle hoeken van de wereld de kans van hun leven om aan dit unieke evenement deel te nemen. Vergezeld van tientallen sledehonden maken ze een 330 kilometer lange trektocht door de subarctische toendra. HIKE & trekking was erbij. Op een witte vlakte hoog boven de poolcirkel staan ruim tweehonderd honden te blaffen en te keffen. Hondsdol zou je er van worden. Er hangt een penetrante geur van poep en pies. “Moeten zij ons dagenlang voorttrekken?” De kleine en ranke honden staan ongeduldig aan hun ketting te trekken. Onze musher Anna vertelt dat dit Alaskaanse huskies zijn: snelle sledehonden geschikt voor lange afstanden, met een ongebreidelde wil tot werken en een vriendelijk karakter. Vooral dat laatste staat mij erg aan omdat ik helemaal geen held ben in de omgang met honden. De twintig deelnemers worden opgesplitst in teams van vier. Elke deelnemer heeft zijn eigen slede die wordt voortgetrokken door zes honden. Voorop gaat de musher die het tempo aangeeft. Zodra het eerste team vertrekt, breekt de hel los. De honden van de overige deelnemers zijn niet meer te houden. Als snel komt er een slede voorbij. Zonder deelnemer. Die rent er achteraan en probeert met veel geschreeuw en gebaar de honden tot halt te manen.
60
Boven
Vooral niet loslaten! De honden stoppen niet wanneer je van de slede valt. Links
Alaskaane huskies zijn vrij kleine en ranke honden, maar beresterk.
HIKE & Trekking
61
Avontuur
Dan is ons team aan de beurt om te starten. Voorzichtig haal ik mijn voet van de rem. Met de acceleratie van een Ferrari schiet ik vooruit. De Fjällräven Polar is begonnen! Migratie trails De route van de Polar volgt grotendeels oude migratie trails die eeuwenlang gebruikt zijn door de Sami en hun rendieren. Vanuit de Signaldalen vallei moeten we zeshonderd meter klimmen om op een hoogvlakte te komen. Een zware klus als je bedenkt dat een beladen slede al gauw zo’n zestig kilo weegt, los van het gewicht van de berijder. Het kan de sterke honden niet deren. Ze trekken je de berg op alsof je in een skilift zit. Maar het is niet de bedoeling dat je honden onnodig uitput. Heuvel op ren je dus mee. Want samen met je honden vorm je één team. Wanneer jij geen poot uitsteekt, terwijl ze zelf de poten uit hun lijf rennen wordt dat niet erg door ze gewaardeerd en kijken ze verwijtend achterom. Hun denkwijze is simpel: als jij hard werkt voor ons, werken wij hard voor jou. Zodra je van de slede stapt en meteen tot aan je knieën in de sneeuw wegzakt, krijg je nog meer respect voor het werk dat de honden verrichten. Op het vlakke halen de dieren wel 12 km/u. Een snelheid die je als mens nooit kunt volbrengen in dit terrein met zoveel bagage. Snijdende wind Bang om van de slede te vallen, sta ik het eerste uur verkrampt op de leggers en houd me stevig vast. Eenmaal op de hoogvlakte wordt het landschap vlakker en geleidelijk aan krijg ik het sturen en remmen beter in de vingers. Door het gewicht naar links of rechts te verplaatsen kun je sturen. Naar commando’s luisteren de honden niet. Het enige dat ze willen is zo snel mogelijk vooruit. Voor plassen en poepen wordt niet gestopt – boven de boomgrens is het sowieso lastig een boom te vinden – dat
62
gebeurt gewoon tijdens het rennen. Remmen doe je door een soort deurmat neer te klappen die je met een of twee voeten in de sneeuw trapt. Het uitzicht is eindeloos. Zonder het te merken glijden we Zweden binnen. Het spectaculaire berglandschap van Noorwegen verdwijnt steeds meer op de achtergrond. Na 25 kilometer krijgen we het eerste en enige rustpunt van de dag. De zon schijnt en met een temperatuur van -3 °C is het een heerlijke voorjaarsdag, voor Laplandse begrippen dan. De honden grijpen de stop direct aan om door de sneeuw te kroelen zodat ze kunnen afkoelen. Na nog eens veertig kilometer sleetje rijtje rijden bereiken we Råstu waar we kamp maken. Het is zes uur ’s avonds. Voor de honden zit de werkdag erop. Nu moeten wij aan de bak want de eerste prioriteit is de verzorging van de honden. We rollen een lange ijzeren ketting uit die met sneeuwankers wordt vastgezet. We doen de tuigjes van de honden af en klikken ze aan de ketting. Voor iedere hond graven we een kuil en een bouwen een muurtje zodat ze niet direct in de snijdende wind liggen die over de vlakte giert. Als extra bescherming tegen de kou doen we ze een dekentje om. Het hondenvoer bestaat uit een soort leverworst dat nu natuurlijk stijf bevroren is. Met een bijl hakken we het vlees in hapklare brokken waarna het in kokend water wordt bereid tot een stinkende vleesbouillon. Nadat de warme maaltijd verdeeld is over dertig bakken, serveren we het aan de honden die het dankbaar op slobberen. Eindelijk kunnen we beginnen aan de opbouw van ons eigen kamp. Chicken Tikka Masala Hoe zet je een tent op in de sneeuw terwijl het ook nog eens hard waait? Hoe blijf je warm en voorkom je bevriezingen? Hoe bereid je een warme maaltijd zonder stromend water? Zomaar een paar dingen waarmee je tijdens de Polar te maken krijgt en voor
de meeste mensen geen dagelijkse routine is. De Polar biedt mensen zonder enige outdoorervaring de kans om op een veilige manier de fantastische winterwereld van Lapland te ontdekken. Daarvoor rust Fjällräven je uit met een complete winteruitrusting – van onderbroek tot dons parka – en leer je onderweg allerlei survivalskills om in extreme winterse omstandigheden te kunnen overleven. “Wat is dit?” vraagt Barbara terwijl ze een sneeuwharing in haar handen houdt. Voor mijn tentgenoot is dit de eerste nacht van haar leven die ze in een tent in de sneeuw zal doorbrengen. Bij winterkamperen hoort het smelten van sneeuw, voor elke druppel die je nodig hebt. Een langdurig proces. Als het water eindelijk kookt bereiden we onze vriesdroogmaaltijden en beleeft Barbara een nieuwe smaaksensatie. Terwijl ik mijn Chicken Tikka Masala gretig naar binnen lepel, vraagt Barbara – die woonachtig is in Frankrijk en de verfijnde Franse keuken gewend is – zich bedenkelijk af of ze geen hondenvoer aan het eten is. Uitgeput kruipen we om half elf in de slaapzakken en vallen met het gehuil van de honden in slaap. Poep scheppen Als we de volgende ochtend de tent openritsen is de wereld wit. Wit van de vers gevallen sneeuw én
HIKE & Trekking Linksboven
Samen met je honden vorm je één team. Werk jij hard voor hen, dan werken zij hard voor jou. Middenboven
In de uitgestrekte vlakte van Lapland kun je tot wel vijftig kilometer ver kijken. Middenonder
De sledehonden hebben geen tent en geen slaapzak nodig om warm te blijven. Links
De route van de Polar volgt oude migratietrails van de Sami en hun rendieren.
De Fjällraven Polar biedt mensen zonder enige outdoorervaring dé kans om op een unieke manier de fantastische winterwereld van Lapland te ontdekken.
63
Avontuur
Onderweg leer je allerlei survivalskills om in extreme winterse omstandigheden te kunnen overleven. van de bewolking. De grens tussen hemel en aarde is nauwelijks zichtbaar. Sommige honden komen nog maar net met hun snuit boven de sneeuw uit. Zielig? Nee, zij hebben geen slaapzak van min dertig nodig om warm te blijven. Wie op ‘Camping Råstu’ op zoek gaat een toiletgebouw wordt teleurgesteld. Dus moet je op zoek gaan naar een plekje voor jezelf. En dat valt niet mee in deze uitgestrekte vlakte waar je tot wel vijftig kilometer ver kan kijken. De enige steen waarachter je kunt verschuilen ligt zeker vijfhonderd meter verderop. En voordat je je billen kunt blootstellen aan de vrieskou moet je eerst nog vijf lagen kleding afpellen. Dan heb je het als hond toch maar makkelijk. Voordat we de kampplaats verlaten wacht er nog een klusje: poep scheppen. Ook op dit enorme hondenuitlaatveld geldt een opruimplicht. De hondenpoep wordt net als al het andere afval afgevoerd zodat deze wildernis ook een wildernis blijft. Slechte wissel We trekken verder over de hoogvlakte naar Tavvavuoma, een van Europa’s grootste permafrostgebieden. Zelfs tijdens de zomer is de grond hier permanent bevroren en dit zorgt voor een karakteristieke golvend landschap. Iedere hond heeft een functie binnen het span. Voorop lopen de twee leiders, die exact het spoor volgen van de slede voor hun. De achterste honden zorgen voor de pk’s, of eigenlijk hk’s (hondenkracht) natuurlijk. Om het tempo van de vijf sledes binnen een team zoveel mogelijk gelijk te houden, wisselt Anna een van mijn honden met die van een van mijn teamleden. Een slechte wissel blijkt al gauw, want de viervoeter die ik ervoor in de plaats krijg, brengt de snelheid van mijn hondenspan drastisch omlaag. Hoe hard ik ook mee ren en duw, ik raak steeds verder achterop en begin me af te vragen wie zich hier voor het karretje laat spannen. Opnieuw vindt er dan een transfer plaats. Een goede dit keer want
64
deze hond zorgt ervoor dat ook de andere honden weer hun beste pootje voortzetten en het tempo omhoog gaat. Aan het einde van de dag slaan we ons kamp op op een bevroren meer dat bedekt is met een zestig centimeter dikke laag sneeuw. The Last Frontier Vannacht is er verse sneeuw gevallen maar 's ochtends schijnt de zon en is het windstil. Wat nou extreme omstandigheden? Glijdend over de bevroren meren is het echter toch snel koud en ben ik blij dat ik mijn dikke donsparka kan aantrekken. Inmiddels gaat het sturen al zo ontspannen, dat ik dit ook tijdens het sleeën kan. Als we aan het einde van de dag afdalen door de bossen komt er heel wat meer stuurmanskunst bij kijken. De bomen schieten soms maar rakelings voorbij. Het hobbelt op en neer waarbij de slee los komt van de grond en met een flinke smak weer neerkomt. Niet iedereen blijft hier overeind. Het is dan zaak om de slee vooral niet los te laten want de honden stoppen niet vanzelf. Dat doen ze pas als ze moe zijn en dat kan
zomaar veertig kilometer verderop zijn. Zonder ski’s of sneeuwschoenen ben je kansloos in dit terrein als je honden er vandoor zijn met de slede. Hier in de The Last Frontier van Europa is geen bereik voor je mobiel om hulpdiensten te kunnen inschakelen. Om daarop voorbereid te zijn moeten we laatste nacht buiten in de sneeuw doorbrengen. Zonder tent. Daartoe moeten een kuil graven zodat we in ieder geval uit de wind kunnen liggen. Ook de benzinebrander blijft vandaag onuitgepakt. Met niets meer dan een vuurstaal en een mes moeten we vuur zien te maken. Berkenbast doet dienst als aanmaakblokje en na enig oefenen kan ik me verwarmen aan een knetterend kampvuur. Met een bewolkte hemel boven me sluit ik om twaalf uur mijn ogen. De kans om vannacht het noorderlicht te zien is nihil. En anders hoef ik toch alleen maar mijn ogen te openen? Dat is het voordeel als er geen tentdoek boven je hoofd hangt. In de slaapzak die isoleert tot min dertig dommel ik binnen een mum van tijd weg. Als een uur later de meeste fantastische lichtschijnselen door de hemel dansen, gaat dit totaal aan mij voorbij. Kapotte motor Op het meer van Väkkäräjärvi ligt de finish. Het is niet ver meer. Maar deze ochtend is een van mijn motoren uitgevallen. Een van mijn twee leiders-
HIKE & Trekking
Linksboven
Een vol beladen slede weegt al snel zo'n zestig kilo.
Linksonder
Elke druppel die je wilt drinken, zul je eerst moeten smelten.
Middenboven
'Camping Råstu': het kampement van twintig deelnemers en tweehonderd honden.
Middenonder
Bivak in de sneeuw zonder tent. Dichterbij de natuur kom je niet.
honden eet niet meer, is uitgedroogd en moet daarom helaas uitstappen. In plaats van zes moeten nu vijf honden de slede trekken. Eens te meer wordt duidelijk dat de Fjällräven Polar geen walk in the park is. Niet voor de honden, niet voor de deelnemers en ook niet voor de mushers. Jaarlijks bereiken meer mensen een van de drie polen - Noordpool, Zuidpool en Mount Everest - dan er met een hondenslede vier dagen door Lapland trekken. En hoe anders kun je dit ijskoude avontuur beter afsluiten dan, geheel volgens Scandinavisch gebruik, met een bezoek aan de sauna? Om vervolgens via een gat in het ijs een duik, beter gezegd dip, te nemen in het meer van Väkkäräjärvi.
Meld je aan voor de Fjällräven Polar 2015
Rechtsboven
Wie 's nachts gaat slapen, mist dit fantastische natuurspektakel.
Signaldalen 330 km Väkkäräjärvi zweden finland noorwegen
Ook in 2015 (6–11 april) wordt de Fjällräven Polar weer georganiseerd: een hondenslede-avontuur van ruim 300 km van het Noorde Signaldalen naar het Zweedse Väkkäräjärvi. En jij kunt erbij zijn! Vanaf 18 november 2014 kun je je opgeven voor deelname. Ervaring met hondenslede tochten, winterkamperen of een uitzonderlijk goede conditie is niet vereist. Iedereen kan meedoen. De procedure is eenvoudig: upload op fjallravenpolar.com een foto of video met uitleg waarom jij gekozen moet worden om mee te doen. Zorg voor de meeste likes en jij gaat mee. Voor Nederland deed in 2014 Manon Kloosterman mee. Zij haalde met haar persoonlijke campagne 2.790 publieksstemmen binnen. De Estlandse Katrina Sokk wist de meeste stemmen ooit te verwerven: 28.257. Zij benaderde dan ook persoonlijk de president van haar land om het op zijn Facebookpagina te zetten. Kortom, wees creatief! Meld je aan op fjallravenpolar.com
65
