Reisverslag Kenia 14 juli - 12 augustus 2012 Zaterdag 14 juli Vertrek vanaf Schiphol om 21.15 uur. Aankomst in Nairobi om 06.15 uur plaatselijke tijd (de klok een uur vooruitzetten).
gekocht (beetrooth). Waarschijnlijk kunnen we deze ook in Manda gaan telen. Op de terugweg een bezoek aan een boerderij met greenhouse. De tomatenplanten zijn hier al productief.
Zondag 15 juli
Woensdag 18 juli Vandaag gaan we de bonen planten, maar eerst moet het bed voor de bonen worden klaargemaakt. Het ligt achter de poultry. We hebben vier verschillende soorten. Het vraagt een flinke inspanning, want we moeten een kleine wildernis ontginnen voor ons bed. We beginnen samen dapper aan deze klus. Het lukt niet om het bed vandaag klaar te krijgen. Mwachondo zal het afmaken, zodat we morgen kunnen planten. Vandaag is Faith (Amiran farmers) mee geweest naar Manda. Zij ondersteunt de boeren die een greenhouse bij Amiran hebben. Faith wil graag het landbouwonderwijs in Manda steunen. ’s Avonds met z’n vieren heerlijk gegeten in het hotel.
Na een lange wachttijd bij de paspoort controle kan Pe toch nog op tijd zijn vlucht halen (602). Hij gaat een uur eerder. Ik heb hem een foto van James laten zien en nu zal hij proberen om hem op te snorren in Mombasa. Ondertussen is het natuurlijk al wel zondag 15 juli geworden. In het vliegtuig niet of nauwelijks geslapen. Opgehaald door James. Overgevaren met de ferry en Likondi is nog steeds een grote puinhoop. Vervolgens naar Ukunda. Onderweg weer veel herkenning. Aankomst in het hotel. Mister George is nog steeds aanwezig, maar het hotel heeft een andere manager/eigenaar. Eerst geacclimatiseerd, vervolgens samen lekker gegeten in het restaurant. De meeste obers zijn bekend.
Maandag 16 juli 2012 Op naar Manda. Allerlei boodschappen doen , rond 12.00 uur in Manda. Wat een feest. Eerst natuurlijk alles bekeken: de tuin, de poultry, het toilet en een weerzien met Mary. Foto’s en film gemaakt. De kukus doen het fantastisch. De greenhouse ziet er mooi uit. Meegeholpen in de greenhouse. Mwachondo
Donderdag 19 juli Bezoek aan de primaryschool. De bonen gezaaid. Bordjes gemaakt voor de verschillende paden en toegangswegen. Plannen gemaakt voor morgen. Er moet een waterleiding komen van de borehole naar de watertank van de greenhouse. Berekent hoeveel meter buis we nodig hebben. Om 18.30 uur komt de ‘baas’ van James (soort taxibedrijf) ons opzoeken in het hotel. We kopen de auto voor de Manda Rainbow Cooperation. Vrijdag zal de overdracht plaatsvinden. We gaan de auto gebruiken voor het vervoer van personen en producten. Zo komt James dus geheel in dienst van de MRC.
legt zes bedden aan voor de tomaten. Daarnaast rondgelopen en onkruid gewied. Op de terugweg zijn we langs de tuin van Peter geweest. Dat ziet er schitterend uit. Het is een voorbeeld hoe het er bij ons uit moet gaan zien.
Vrijdag 20 juli Vandaag beginnen met de aanleg van de waterleiding naar de tank van de greenhouse. De bedden zijn aangelegd, het waterdrip systeem werkt, en de tomatenplantjes groeien. De aanleg van de waterleiding is bepaald geen eenvoudige klus. De grond is keihard en overal kom je boomwortels tegen. Maar met het geschikte materiaal
Dinsdag 17 juli In Mombasa naar de Akamba geweest en onder begeleiding van een gids een rondleiding in Fort Jesus en Mombasa. Op een grote groetenmarkt hebben we allerlei groenten gezien, welke zeer interessant kunnen zijn voor de aan te leggen tuin in Manda. We hebben bieten
1
komen we een heel eind. In het komende weekend zullen anderen het werk afronden zodat we maandag de leiding kunnen leggen. Later in middag hebben we de compound van de Polytechnic opgemeten: 5 acres, met de volgende maten: 220x181x118x223m. Mary, James en Cees gaan een plattegrond tekenen met daarop een schets van Manda over ongeveer 10 jaar. Een mooie uitdaging. Pe heeft een aantal prachtige planten gekocht voor de school. Het is zijn laatste dag in Manda en ook hij wil zijn sporen nalaten. Bij aankomst gelijk gepland. De watertank bij de poultry is vandaag geplaatst door Kivuva (de fundi). Hij is ook begonnen met het plaatsen van de gutters (dakgoten).
naar Manda. In Manda eerst naar ons bonenbed: Mwachondo heeft water gegeven, dat doet hij twee keer per dag, iedere keer om zes uur. Maar .... de eerste boon heeft zijn kopje boven het maaiveld laten zien, uiteraard de ... prelude. Foto gemaakt. Mwachondo was met iemand bezig om de groundnoten te oogsten. Dat zijn pinda’s. De oogst is waarschijnlijk 70 kilo. Per kilo levert dat 110 Ksh op. De groudnoten worden vooral als vertiliezer (stikstofbemesting) gebruikt. Het mais wordt later geoogst. In de greenhouse staan de tomatenplantjes er prima bij. Over ruim twee weken gaan we ze planten. De geul voor de waterleiding is keurig gegraven. Niet altijd even logisch, maar daar maken de mensen zich niet zo druk om. Aan het werk gegaan met het nieuwe apparaat. Het aggregaat wordt opgestart, want er is elektra nodig. Het blijkt toch allemaal niet zo simpel als de Kenianen denken. De Kivuva gaat het op zijn manier proberen: een vuurtje stoken, de pijp verwarmen en dan in elkaar schuiven. Klinkt eenvoudig, maar de praktijk is weerbarstig. Na veel ‘gepruts’ worden de pijpen in de geul gelegd. Kivuva gaat ze aan elkaar lijmen. Eerst moet de leiding naar de eerste tank worden doorgezaagd en vervolgens met een t-stuk aan elkaar gelast. Je moet het gezien hebben, want als je ziet hoe deze drie pijpen aan elkaar verbonden worden: alles zit schots en scheef, maar ik zie ook hier geen andere oplossing. Gaan morgen testen of het ‘waterdicht’ is. De twee door ons meegenomen regengoten zijn niet van het juiste formaat, moeten dus weer mee terug. Het elektrische ‘lasapparaat’ blijft op school achter, eventueel te gebruiken bij een opleiding. Op de terugweg even gewinkeld en geld gehaald, want vandaag worden er weer sleutelhangers (in totaal 660 stuks) afgeleverd. Word ik een beetje gek van, maar na vandaag is het misschien voorbij.
Zaterdag 21 juli Rustdag
Zondag 22 juli Peter is weer onderweg naar huis. Veel gelezen, sport gekeken op tv en wat geluierd.
Maandag 23 juli Voor het eerst alleen naar Manda. Dat zal wel even wennen worden. Telefoon opgewaarderen, kunnen we Anna weer bellen. Cola gekocht en meters aan pijp voor de waterleiding. Sokken zoals in Nederland kennen ze hier niet, wel een bar ingewikkeld systeem om de pijpen aan elkaar te lassen. Dat gaan we vanmiddag zien, maar ik heb er weinig vertrouwen in. Je hebt een elektrisch apparaat nodig om eerst de sok te verhitten en vervolgens de pijp erover te schuiven. Lekker lijmen lijkt mij beter, maar ja! James heeft de auto netjes gewassen (het is nu een MRC-company car!). Alles op het dak geladen en
Dinsdag 24 juli
2
Ontbijt, heerlijk, weer hetzelfde als ... Na het ontbijt mails doorgenomen en wat gelezen. Om 10.00 uur met James vertrokken naar Manda. Onderweg hebben we twee
regengoten, wat connectors en twee waterpijpen gekocht. Mary opgepikt. Kivuva is bezig met het betegelen van het toilet. James vindt het maar luxe, maar ik denk dat hygiëne veel belangrijker is. En bovendien het is veel makkelijker schoon te houden. Lastig voor een Keniaan om daar geld aan uit te geven. De bonen: het gaat fantastisch. De preludes vliegen de grond uit, en ook de miracles en paloma’s beginnen te komen. In de middag heb ik de vier rijen nog wat water gegeven. De waterleiding naar de tank van de greenhouse moet nog worden afgerond. Kivuva moet zijn tegelwerk stoppen en gaat aan de slag. Wat een puinhoop (vanuit Nederlands standpunt). Volgens mij kan dit niet goed gaan. Hij gebruikt veel te veel lijm, er zit veel te veel ruimte tussen de te lijmen delen. Toch wordt er gelijmd. Nadat alles aan elkaar ‘gelijmd’ is, wordt er water door ‘geperst’. Het loopt het ene gat na het andere uit ! Kivuva verzekert mij dat alles goed gaat komen. Laten we het hopen. Morgen gaat hij alles herstellen. De kukus. Toen we vorige week voor de eerste keer de kukus zagen, waren we diep onder de indruk. In de loop van de tijd dat ik hier nu ben, ben ik steeds meer gaan twijfelen aan het aantal van 600. Vandaag weer even in het gebouw geweest. Ik ben ervan overtuigd dat dit geen 600 kukus kunnen zijn. Aan James gevraagd hoeveel kukus er in het gebouw zijn: 350! Ik heb het op dat moment gelaten voor het is. Tijdens de rit naar huis begint James er zelf niet over, dus doe ik het. James heeft 500 kukus gekocht, er 600 gekregen. Lange tijd is het goed gegaan, maar de laatste tijd kwamen er steeds meer mensen uit de omgeving naar de kukus kijken. Eén van hen heeft een ziekte meegenomen. Helaas zijn daaraan ongeveer 250 kukus dood gegaan. James start de tweede poultry eind augustus. We hebben afgesproken dat het gebied om de poultry afgesloten gaan worden met een hekwerk, zodat niemand er (onbevoegd) kan komen. Dit om ziektes te voorkomen. Ook is 600 teveel, het mogen er niet meer zijn dan 500. Om 15.30 uur naar het hotel. Morgen gaan we niet naar Manda. James moet de auto laten nakijken. Hij komt morgenavond wel eten in het hotel.
Begonnen met het verven van het toilet (latrine). James mengt de verf die al verfklaar is nog eens met water. Blijft een slap sausje over. Wat mij is opgevallen, eigenlijk al de hele tijd, dat de teachers heerlijk op hun luie kont in de office zitten. Ik heb daarover een opmerking gemaakt tegen James. Deze heeft vervolgens Mary gebeld en ja hoor daar komt Daniel aan. Hij gaat ook eens wat doen. Samen verven we het toilet voor de eerste keer. Morgen doen we het nog een keer. We zullen dan twee verfblikken nodig hebben. Ook hebben we besloten om de rand van het gebouw oranje te schilderen. De onderkant maken we zwart en op de vloer gaan we zwarte tegels leggen. Absoluut nodig om de boel hygiënisch te houden. Ook in het urinoir komen op de wanden tegels. James wil op tijd naar huis, want de auto moet nog even nagekeken worden. De remmen piepen nog steeds. Verkeerde materialen gebruikt. Moet weer vervangen worden. Onderweg hebben we Mary afgezet.
Vrijdag 27 juli De loodgieter gaat niet mee vandaag. Waarschijnlijk maandag, maar als hij dan niet kan, gaat James een andere zoeken. Vier blikken verf gehaald (verf kost hier weinig, maar over de kwaliteit kan ik nog niets zeggen), een roller en gezocht naar zwarte plavuizen, maar deze hebben we niet kunnen vinden. Gaan morgen in het hotel aan de nieuwe eigenaar vragen of hij iets weet. Hij is een Indiër die al verschillende keren heeft aangegeven dat hij van alles kan leveren. Afwachten dus. In Ukunda hebben we Daniel (de pastor) opgepikt, en later ook Mary. Eerst weer de rondgang. Kivuva is al weer druk bezig (wat een harde werker deze man) met zijn zoon om de watertank bij poultry af te ronden. De tomaten in de greenhouse staan er mooi bij. Dat geldt ook voor de bonen. Een deel van de bonen heb ik nog wat water gegeven, een deel niet. Het ontkiemen gaat prima. Afwachten of ze echt aanslaan, maar het ziet er goed uit. Aan het verven. Tijdens het verven aan het mijmeren geslagen: waarom sta ik hier te verven samen met iemand
Woesndag 25 Rustdag in de Tour de Manda. De hele dag in het hotel gebleven. Heerlijk mijn boek gelezen, de Matterhorn, prima boek.
Donderdag 26 juli Vandaag weer naar Manda. Eerst weer de nodige spullen gekocht in de hardware shop. Verf, kwasten en wat bochtwerk voor de regenafvoer van de pouyltry. Onderweg naar manda Mary opgepikt.
3
Het toilet ziet er prima uit. Waarschijnlijk het mooiste gebouw in de hele omgeving. Maandag zullen we het afmaken. Verf halen en de voorkant nog een keer rollen. Mooie dag geweest.
van de Community? Is Mr. Adame Kapote ziek? Ik ben nu al twee weken hier en heb nog niemand van de Community gezien. Met de Kukus gaat het nu goed. Aan James gevraagd of de uitbraak van de ziekte op deze schaal voorkomen had kunnen worden. James antwoordt eerlijk dat dit waarschijnlijk wel het geval is. De ziekte is te laat ontdekt. Toen verkeerde medicijnen, ja dan gaat het niet goed. James gaat precies bijhouden wat hij in bepaalde gevallen heeft ondernomen en welke medicijnen hij heeft gebruikt. De medicijnen worden in voorraad gehouden in het magazijntje van de poultry. De oorzaak van de ziekte is waarschijnlijk door iemand van de Community meegebracht. Gesprek met Mary over de gang van zaken. Ik vertel haar dat ik niet tevreden ben over de inzet van de Community. Ze hebben tot nu toe alleen de fundering van de poultry gegraven en een deel van de fence aangelegd (welk deel is niet duidelijk). Afgesproken was dat de Community de fence in orde zou maken, maar daar is niets van terecht gekomen. Ik geef aan dat het middenterrein schoongemaakt kan worden, zodat het in gebruik genomen kan worden voor allerlei (sport)activiteiten voor de trainees. De trainees doen niets aan het onderhoud. Het toilet van de trainees is een drama. Deze wordt waarschijnlijk niet of nauwelijks schoongemaakt, en dat is volgens mij een taak van Mary. (Anna pakt dat op). Met James afgesproken dat we eerst een fence gaan aanleggen om ‘ons’ deel. Dat heeft echt prioriteit. De nachtwacht is volgens James een puinhoop. Gaat weg onder het werk om te eten. James vindt dat hij ontslagen moet worden. Wie gaat dat doen? James of wij. Lijkt mij een taak van James. Hij moet dit in overleg doen met Mary. Ook verdwijnen er tomaten uit de tuin. Volgens James doet de nachtwacht dit. Reden temeer om hem te ontslaan. Aan het einde van de dag komt er nog iemand van de schoolboard aanzetten, het is een van de voormalige boeren. Begroet, maar we moeten naar huis, helaas. Maandag schijnt er een boardmeeting te zijn. Met James afgesproken dat we morgen de financiën gaan doorspreken.
Zaterdag 28 juli Lekker een rustdag. Veel gelezen en wat naar de Olympische Spelen gekeken. Om drie uur komt James en bespreken we de financiën. James heeft keurig alle rekeningen verwerkt. Maar alles is duurder dan gepland. Na de aanschaf van de auto is er nog ongeveer €4.500 te besteden. De situatie rond de kukus besproken. De medicijnen worden in voorraad gehouden in het magazijn. James gaat ook vastleggen welke medicijnen bij welk ziektebeeld horen. Zo wordt er expertise opgebouwd en kunnen we in de toekomst een dergelijke uitbraak voorkomen. Wat betreft de uitbouw van de poultry kiezen we voor één nieuw gebouw. Dit gebouw wordt iets groter dan het eerste gebouw, maar krijgt een nursery voor de jonge kukus. Als er geen jonge kukus zijn, kan dit gedeelte door de andere kukus gebruikt worden. James gaat waarschijnlijk ergens in september beginnen met de werkzaamheden. We moeten dus onze plannen bijstellen. Eerst gaan we beginnen met een fence rondom de poultry, de tuin en de greenhouse. Maandag gaan we dit opmeten. We verven de oranje balken nog op het toilet en daarmee is voorlopig onze bijdrage aan de school voltooid.
Zondag 29 juli
Anna en Greet zijn veilig aangekomen. Dagje rust.
Maandag 30 juli 2012 Met zijn allen naar Manda. Onderweg nog even wat boodschappen doen en daarna door naar Manda. Na de gebruikelijke begroeting aan het werk. Anna en Greet gaan in gesprek met Mary. Ik heb eerst een rondje gemaakt. Met de Kukus gaat het prima, ze zijn heerlijk rustig. Het ziet er goed uit. De tomatenplantjes in de greenhouse groeien voorspoedig. En onze boontjes doen het prima. Op dit moment zijn de preludes het beste ontkiemd. De miracles doen het ook goed. Samen met James het toilet afgeschilderd. Daarna de tomaten opgebonden en water gegeven. Volgens James mag dat niet, maar ze helemaal geen water geven is geen optie. We zien morgen wel of ze zijn omgevallen. Samen met James en Mwachondo een begin gemaakt met uitzetten van de fence. De eerste paaltjes zijn geplaatst. Morgen gaan we dit afronden en gaat James de hardhouten palen bestellen.
4
Het mooiste voor het laatst bewaard. Er is een dame op de compound geweest van het elektriciteitsbedrijf. Ze heeft een aantal zaken opgemeten. De Wereldbank heeft de aanleg betaald. Wij kunnen voor omstreeks 2.500 Ksh aangesloten kan worden. Blijft natuurlijk altijd nog een klein vraagtekentje hangen. Al eerder gehoord dat, ........ . maar nu ziet het er toch naar uit dat ....
James zal Kivuva vragen om alle beschadigingen aan de buitenkant van het schoolgebouw te herstellen. Anna en Greet bezoeken Mr. Zuma (de mandenvlechter 80 jaar oud). Greet wordt tot zijn vriendin benoemd en hij wil wel graag een vespa. Nooit te oud om brommer te gaan zijden. De dames keren terug met een flinke hoeveelheid aan manden. Morgen een rustdag. James gaat alles op papier zetten en hij mailt het dan naar mij.
Woensdag 1 augustus Naar de vogeltjes man geweest, wat gereedschap gekocht in de supermarkt en verder verslag geschreven en lekker gelezen.
Dinsdag 31 juli 2012 Anna en Greet gaan eerst naar Bandu. De kleuterschool krijgt puzzels en de ontvangst door mr Jonanthan en Maschie is hartverwarmend. Ik ga samen met James door naar Manda. Ik heb met Mwachondo de paaltjes van de afrastering gecontroleerd. De maten zijn als volgt: voorzijde 108 meter, de achterkant 91 meter en de rechterzijde (gezien vanaf de voorkant) is 47 meter. Na controle bleken de paaltjes aan de achterzijde niet voldoende te zijn. De boeren hebben de palen op een afstand van zes meter geplaatst, maar dat is te ruim. Op sommige plekken staat geen paal meer. James gaat de palen bestellen. Deze kosten €2.40 per stuk. Daarnaast hebben we barbed wire nodig. Er komen vijf lagen. Totaal komen op we een kostenpost van €1.250. De Stichting Manda zal deze kosten voor haar rekening nemen. Achteraf gezien zijn deze kosten veel te hoog ingeschat. Valt dat weer mee. Met James de afrastering gecontroleerd en de quotation voor de fence gemaakt. Kivuva is ondertussen bezig om het toilet van de leerlingen te fatsoeneren. Greet en Anna gaan donderdag het toiletgebouw verven. De gutters nagelopen en waar ze moeten worden gerepareerd, of aangepast. James heeft contact met Faith over de aanschaf van een dribsysteem in de tuin. De kosten worden geschat op €560. Daarnaast moet er in het midden van de tuin een watertank geplaatst gaan worden. Na overleg met Anna kan dit vanuit de Clusius pot betaald worden. De schilder gaat morgen aan de slag. James geeft aan waar wat geschilderd moet worden. Op de watertank komt de naam van Klaver-Giant te staan met het logo van het bedrijf. Op de workshop komt het logo van de Wilde ganzen te staan en op de poultry de regenboog van de MRC. Greet zal ons het logo van de regenboog van haar school geven. De tuin zal het logo van het Clusius krijgen: de Clusius garden. We hebben ook een berekening gemaakt voor de fundering van het tweede poultry gebouw.
Donderdag 2 augustus Eerst een bespreking met May en Adam, de voorzitter van de schoolboard. Aan Adam gevraagd om een contract voor 2 acres voor de periode van 10 jaar. Volgens Adam moet dat geen probleem opleveren. We hebben alvast 2 nieuwe pijpen meegenomen om de goten en afvoer te verbeteren. De bonen gaan redelijk.
Het is wat moeilijk om vast te stellen of het nu goed gaat. De preludes zijn verreweg het best. De Xantos duidelijk het minste. Nu afwachten of er bonen gaan komen. Het toiletgebouw van de leerlingen geschilderd. Anna en Greet hebben in hun vrije tijd nog wat pinda’s gepeld. En vandaag is de schilder geweest. Hij heeft op drie gebouwen de symbolen van onze sponsoren geschilderd.
Vrijdag 3 augustus Eerst nog even wat boodschappen gehaald: connectors en verf. Vandaag komt de loodgieter. Al snel blijkt dat er meer nodig. James krijgt een briefje met daarop een lijstje van spullen die nodig zijn om de waterleiding naar de greenhouse aan te leggen. Onder de boom zit al een groot gedeelte van de Community board te wachten. Adam en Mary hebben eerst overleg met elkaar. Anna en Greet gaan de bloemetjes bij het hek van water voorzien. Cees gaat het toilet van de leerlingen schilde-
5
Maandag 6 augustus
ren. James begint aan de workshop. Hij krijgt spoedig hulp van Anna en een aantal trainees. De workshop ziet er na de schilderbeurt gerestyld uit. Mooi opgeknapt. Nu moet het ‘hoofdgebouw’ nog onder handen genomen worden. Greet geeft de planten in de tuin water. De boontjes doen het redelijk. De preludes staan er het beste bij. Na de middag worden de eerste palen voor het hekwerk gebracht. En lid van de community is ondertussen begonnen met het maken van de gaten waarin de palen worden geplaatst. Om twee uur begint de bijeenkomst met de Community. Greet heeft een uitgebreid verslag gemaakt van de bijeenkomst. Om kwart over vier is de bijeenkomst afgelopen. Het lijkt erop dat de community weer een stap heeft gezet in de ontwikkeling van Manda en de school . Op 15 augustus wordt de volgende vergadering belegd. Ze gaan dan nadenken over de toekomst van Manda. Duidelijk is wel dat gezondheid een belangrijk item zal zijn. Daarom zijn schoon drinkwater en goed voedsel erg belangrijk.
Manda hebben we een gesprek met Mr. Makay (de dorps oudste ) over bepaalde problematiek binnen de gemeenschap. Greet geeft de planten water en we werken we in de tuin: de mais wordt geoogst. We krijgen van Mwachondo een speciaal stokje waarmee we de mais ‘makkelijker’ kunnen oogsten. Met de tomaten in de greenhouse is het niet goed. De plantjes groeien niet en zien wat geel. James belt Faith. Deze komt in de middag: oorzaak een teveel aan vertilizer. De komende vier dagen geen bemesting. Mwachondo krijgt instructies om dit te voorkomen. Faith zegt dat alles goed gaat komen. De plantjes lopen een paar dagen vertraging op. Ook heeft Faith de boontjes even bekeken. Volgens Faith kunnen de Hollandse boontjes niet tegen de hitte. Er moet een bepaald gen inzitten. Ik zal Peter ingelichten. Met vier dames op de achterbank gaan we naar huis. Onderweg praat Anna met Faith over de op te zetten course agrticultural voor volgend jaar. Er worden afspraken gemaakt en informatie uitgewisselt. In oktober gaat het overleg voort.
Zaterdag 4 augustus Strandwandeling gemaakt. Bezoek van Mwajuma. Zij vertelt haar verhaal over het ontslag op de Manda Polytechnic. In de middag komt James. Hij heeft de rekening van de eerste week bij zich. We praten met hem nog wat na over wat Mwajuma heeft verteld. Hij ondersteunt haar verhaal in grote mate. De loodgieter heeft vandaag de waterleiding aangelegd en Kivuva heeft de eerste palen geplaatst. Alles gaat gewoon door op deze mooie zaterdg.
Dinsdag 7 augustus Vandaag is onze Sander jarig, dus gechat en gebeld. Vandaag naar Kwale, naar Marie. Een mooie rondleiding gehad en heerlijk geluncht.
Woensdag 8 augustus Anna en Greet gaan naar Akamba. Helaas staan we in Likoni in een lange file voor de ferry. Maar uiteindelijk kunnen we de dames afzetten bij de houtbewerkers. Ik ga met James de stad in, op zoek naar trays. Erg moeilijk om deze in Momabasa, toch de tweede stad van Kenia op de kop te tikken. Het lukt niet, ondanks dat ons in een winkel wordt toegezegd, dat we ze op de terugweg naar Ukunda kunnen ophalen. Wel kopen we een kniptangetje om de snavels van onze kukus te knippen. Ze kunnen anders met hun scherpe snavel de eieren beschadigen. Rond 3 uur weer naar Ukunda.
Zondag 5 augustus Rustdag, wandelen, zwemmen en lezen.
Donderdag 9 augustus Op weg naar Manda eerst boodschappen gedaan. Twee pijpen meegenomen en een eindstuk van de dakgoot besteld. De bakjes om te planten zijn er niet. Anna gaat dit op school regelen. Onderweg pikken we Mary op. Na een tussenstop in Banda, Anna moet even iets afgeven aan Massy, door naar Manda.
6
In Manda verder met de maisoogst. Helaas gaat het slecht met de tomaten. James belt onmiddellijk met Faith. Deze zegt dat we eerst een week moeten wachten voordat we opnieuw gaan zaaien. James is boos en hij wil schadevergoeding van het bedrijf van Faith. Zij zijn verantwoordelijk voor de instructie die ze aan James en Mwachondo hebben gegeven. Anna en Greet gaan oogsten, ik ben begonnen met het opruimen van de reststanden van de mais planten. Kivuva is bezig met de muren van het kantoortje in het kippenhok. De fence is bijna klaar, althans het plaatsen van de palen. James is bezig met de watertoren. Ik ga hem daarbij helpen. De onderkant van de toren wordt netjes gewit. James schildert de deuren ‘Klaver blauw’. Ondertussen komt Mr. Adam weer eens langs. Hij komt alleen maar kletsen. We zetten Mary af en rijden vervolgens richting Ukunda. Onderweg brengen we een bezoek aan de Sugar factory. In ons hotel verblijven ook drie Ethiopiërs. Zij werken daar. Zij hebben ons uitgenodigd voor een bezoek. We krijgen een leuke rondleiding van de manager van het bedrijf die de fabriek gaat bouwen. Dit bedrijf moet het tweede suikerbedrijf van Kenia gaan worden en moet volgend jaar december 2013 klaar zijn. Een mega uitdaging met professionele aanpak.
voorbeelden gemaakt voor Mary: zo willen we graag dat de compound eruit gaat zien. Mary gaat een rooster maken voor het onderhoud door de trainees. Na een heerlijke lunch, gaan we ons opmaken voor de afsluiting van ons ‘bezoek’ aan Manda. James gaat eerst nog met Mwachondo de snaveltjes van de kukus knippen. Ik ga wat filmen en foto’s maken van deze gebeurtenis. Daarna storten we ons nog even op het pine aple veld. Staat nogal wat onkruid in en dat willen we eigenlijk wel even weghalen, maar de pine aples hebben hele scherpe puntjes aan de blaadjes, dus dat valt niet mee. Om drie uur verlaten we Manda en nemen afscheid van Joyce, Mwachondo, Kivuva en Mary. Het zit erop. Op de terugweg naar huis gaan we nog even langs bij de tuin van Peter. Het draait vooral voor James uit op een grote teleurstelling. In de twee greenhouses van Peter staan de tomatenplanten er fantastisch bij. Zo hadden de tomatenlanten er in Manda ook moeten uitzien. Nu wordt ons pas duidelijk hoe groot de schade door een verkeerde voorlichting is . Wij lopen de tuin nog even door, maar James heeft daar op dit moment geen enkele behoefte aan: hij wil hier weg, diep teleurgesteld als hij is. In het hotel nemen we wat te drinken en daarmee gaat het boek van Manda weer even dicht. James en de mensen in Manda gaan weer ‘zelfstandig’ verder. Op weg naar een betere toekomst van Manda.
Vrijdag 10 augustus Voor het laatst naar Manda! Even slikken, maar aan alles komt een einde. We halen het bestelde eindstuk voor de dakgoot op en stoppen bij een plantenkwekerij. Hier kopen we een prachtige palm voor Manda. Daarnaast nemen we ook nog wat kleine plantjes mee. De auto is super zwaar, want James heeft voer gehaald voor de kukus. Dat wordt voorzichtig rijden, vanwege de slechte staat van de weg vol met kuilen, en niet van de kleintjes. Maar goed, op andere plaatsen wordt er aan de weg gewerkt. We pikken Mary op. In Manda maken een rondje. De kukus gaan prima, de tomatenplantjes zien er zielig uit, voor James een drama en een leermoment. James besluit om een tray tomatenplantje te vervangen. Het gaat hem echt aan het hart. We hebben samen een tray kunnen doen, want we hebben niet meer grond tot onze beschikking. Vervolgens een begin gemaakt met de aanleg van de tuin. De palm en de planten worden met de grootste zorg gepland. Het ziet er fantastisch uit. Onkruid wieden, want dat is ook iets wat niet of nauwelijks gebeurd. Dus Anna en Greet hebben een aantal
Zaterdag 11 augustus
Strandwandeling, koffie drinken en napraten met James , koffers pakken en nagenieten van alles.
Zondag 12 augustus 7
Naar huis! kwaheri Manda.
