Regelgeving onroerend erfgoed
Inhoud 1. Archeologie: principes 2. Archeologie: actoren 3. Archeologie: processen 4. Geïntegreerde toelating in vergunningen RO 5. Vragenronde
Archeologie Principes
Filosofie • Omzetting Verdrag van Malta (RvE, 1992) • Onroerenderfgoeddecreet → andere verantwoordelijkheden → andere rol actoren • Initiatief en verantwoordelijkheid verschuiven van overheid naar erkende archeoloog: responsabilisering • Klemtoon op het resultaat, niet op de weg er naartoe • Meer initiatief en flexibiliteit voor de bouwheer, maar ook meer verantwoordelijkheid • Wettelijk kader voor vrijetijdsmetaaldetectie
Archeologie Actoren
Erkende archeologen • Zowel natuurlijk personen als rechtspersonen • Gelijkaardige erkenningsvoorwaarden • Erkenning is van onbepaalde duur • Erkenning wordt gepubliceerd in het BS • Legitimatiebewijs • Erkenning kan worden geschorst/ingetrokken • Lijst van erkende archeologen beschikbaar op www.onroerenderfgoed.be
Erkende archeologen Van rechtswege erkenning voor gemeentelijke archeologen op voorwaarde dat: Ø ze in dienst waren van de gemeente op 1 januari 2015 Ø het CBS bevestigt dat ze voldoen aan de erkenningsvoorwaarden natuurlijk persoon De van rechtswege aanduiding als erkend archeoloog geldt zolang de betrokken archeoloog in dienst blijft van de betrokken gemeente
Erkende metaaldetectoristen • Natuurlijk persoon: Ø meerderjarig Ø niet bestuurlijk of gerechtelijk veroordeeld tijdens laatste 5 jaar voor inbreuk op OE-decreet of archeologiedecreet Ø conform decreet en Code Goede Praktijk (CGP) werken
• Erkenning is van onbepaalde duur • Erkenning wordt gepubliceerd in het BS • Legitimatiebewijs • Erkenning kan worden geschorst/ingetrokken • Meldingsplicht voor vondsten met metaaldetector • Elke erkende archeoloog is van rechtswege erkend metaaldetectorist
Code van Goede Praktijk • Doel: standaard voor de kwaliteit van het archeologisch onderzoek in Vlaanderen • Voor de uitvoering van en rapportering over archeologische vooronderzoeken, archeologische opgravingen en het gebruik van metaaldetectoren • Bindend! • Niet naleven CGP is reden voor schorsen of intrekken erkenning
Oude regelgeving: De Vlaamse overheid legt de modaliteiten voor het archeologisch vooronderzoek en de archeologische opgraving op; d.m.v. “bijzondere voorwaarden” bij de archeologische vergunning.
Nieuwe regelgeving: De erkende archeoloog stelt zelf een plan van aanpak, conform de CGP, voor in de (archeologie)nota. De (archeologie)nota wordt, na bekrachtiging door het agentschap, toegevoegd aan de vergunningsaanvraag.
Archeologie Processen
Inventarisatie & bescherming • 26 beschermde archeologische sites • Omvang vastgestelde inventaris van archeologische zones: 1e vaststelling van 58 historische stadskernen begin 2016 • Kaart met gebieden waar geen archeologie te verwachten valt: 1e vaststelling begin 2016 à input van gemeenten welkom • Gegevens beschikbaar op: geo.onroerenderfgoed.be beschermingen.onroerenderfgoed.be inventaris.onroerenderfgoed.be
Ligging van de definitief beschermde archeologische sites in Vlaanderen (24) 13
Een voorbeeld uit de kaart van de gebieden zonder archeologie (gga: gebieden geen archeologie). Legende: rood: de vastgestelde archeologische zone van de historische stadskern van Gent grijs/blauw: de gebieden waar geen archeologisch erfgoed verwacht wordt in en rond Gent 14
Vastgestelde archeologische zones
15
Archeologisch onderzoek Drie kaders • Archeologisch onderzoek bij vergunningsplichtige ingrepen in de bodem • Archeologisch onderzoek met het oog op wetenschappelijke vraagstellingen • Archeologisch onderzoek na toevalsvondsten
Onderzoek bij vergunningsplichtige ingrepen Onderzoek verplicht in kader van bouwwerken • stedenbouwkundige vergunningen • verkavelingsvergunningen
Drempelwaarden • Beschermde archeologische site: altijd onderzoek • Gebieden waar geen archeologisch erfgoed meer te verwachten valt: nooit onderzoek • Vastgestelde archeologische zone: onderzoek indien perceel/percelen +300m², behalve effectieve ingreep in de bodem -100m² (uitzondering geldt niet voor verkaveling) • Buiten archeologische zone: onderzoek indien perceel/ percelen +3000m², behalve effectieve ingreep in de bodem -1000m² (uitzondering geldt niet voor verkaveling). Bijkomende uitzondering voor private natuurlijke of rechtspersonen, in gebied anders dan wonen en recreatie: effectieve ingreep in de bodem -5000m² (landbouw, industrie, groen, …).
Onderzoek bij vergunningsplichtige ingrepen • Bouwheer neemt het initiatief • Uitvoering door een erkende archeoloog • Vooronderzoek voorafgaand aan de aanvraag van de vergunning • Doelstelling van het traject: Ø bepalen van de aanwezigheid van archeologisch erfgoed Ø voorstellen van maatregelen voor omgang daarmee Ø uitvoeren van de maatregelen Ø verspreiden van de resultaten
Onderzoek bij vergunningsplichtige ingrepen
Resultaat vooronderzoek: archeologienota Archeologienota: inhoud • op basis van vooronderzoek zonder ingreep in de bodem en vooronderzoek met ingreep in de bodem • resultaten van het vooronderzoek • advies over al dan niet moeten nemen van maatregelen: vrijgave, opgraving, behoud in situ, uitgesteld vooronderzoek • programma over deze maatregelen: aanpak opgraving, behoud in situ, uitgesteld vooronderzoek • competenties van de uitvoerders • kostenraming en geschatte duur • voorstel over bewaren en deponeren van het archeologisch ensemble
Archeologienota aanstellen erkend archeoloog
archeologienota
bekrach5ging
bouwvergunning
Archeologienota: bekrachtiging indienen bij agentschap OE door erkend archeoloog bekrachtiging of weigering, voorwaarden binnen 21 dagen termijn verstreken = bekrachtiging bekrachtigde archeologienota = toelating voor een eventuele opgraving • beroep mogelijk • • • • •
ini5a5efnemer
erkend archeoloog
Onroerend Erfgoed
Archeologienota aanstellen erkend archeoloog
archeologienota
bekrach5ging
Bekrachtigde archeologienota: bouwvergunning • toevoegen aan aanvraag van stedenbouwkundige vergunning of verkavelingsvergunning • door initiatiefnemer • vergunningverlener neemt naleven bekrachtigde archeologienota op als voorwaarde in vergunning
ini5a5efnemer
erkend archeoloog
Onroerend Erfgoed
bouwvergunning
aanstellen erkend archeoloog
archeologienota
bekrach5ging
nota
bouwvergunning
eventueel uitgesteld vooronderzoek
Uitzonderingsprocedure: uitgesteld vooronderzoek met ingreep • indien vooronderzoek met ingreep in de bodem onmogelijk of juridisch, economisch, maatschappelijk onwenselijk voorafgaand aan aanvraag vergunning • vooronderzoek zonder ingreep wel steeds voorafgaand • aanpak uitgesteld vooronderzoek met ingreep = deel bekrachtigde archeologienota ini5a5efnemer
erkend archeoloog
Onroerend Erfgoed
Resultaat uitgesteld vooronderzoek: nota
Nota: inhoud en procedure • op basis van het uitgesteld vooronderzoek met ingreep in de bodem • inhoud gelijkaardig aan de archeologienota (onderzoeksresultaten, voorstel maatregelen, …) • procedure: bekrachtiging door het agentschap, cf. archeologienota
Opgraving aanstellen erkend archeoloog
aanstellen erkend archeoloog
archeologienota
bekrach5ging
bekrach5ging
bouwvergunning
nota
eventueel uitgesteld vooronderzoek
Opgraving: • • • •
door erkende archeoloog aanvang melden bij agentschap en erkende OE-gemeente toelating zit vervat in bekrachtigde (archeologie)nota uitvoeren conform OE-decreet, CGP, plan van aanpak uit (archeologie)nota, voorwaarden bij (archeologie)nota ini5a5efnemer
erkend archeoloog
Onroerend Erfgoed
Resultaat 1 opgraving: archeologierapport Archeologierapport: • binnen 2 maanden na einde van het veldwerk • beknopte beschrijving van uitgevoerde werken en resultaten • beschrijving verdere aanpak • toont aan dat veldwerk afgerond is • indienen bij het agentschap • niet gebonden aan een weigering of goedkeuring
Resultaat 2 opgraving: eindverslag Eindverslag: • binnen 2 jaar na het einde van het veldwerk • volledig verslag van de opgraving en bekomen resultaten • op basis van verwerking • indienen bij het agentschap • erkende archeoloog publiceert • agentschap stelt digitaal ter beschikking • niet gebonden aan een weigering of goedkeuring
Onderzoek bij vergunningsplichtige ingrepen
Afwijkende vergunde werken • Als de vergunde werken verschillen van werken opgenomen in de bekrachtigde archeologienota, dan - geldt de bekrachtigde archeologienota niet als toelating - geldt de procedure overeenkomstig artikels 5.4.16 t/m 5.4.21 van het Onroerenderfgoeddecreet (er moet nog een bekrachtigde nota worden bekomen)
Taken vergunningverlenende overheid •
Controleren of een bekrachtigde archeologienota aanwezig moet zijn bij de vergunningsaanvraag
•
Nagaan of werken in de bekrachtigde archeologienota overeenstemmen met werken in de vergunningsaanvraag
•
Opnemen naleven van de bekrachtigde archeologienota als voorwaarde in de vergunning
•
Bij afwijkende vergunde werken moet in de vergunning worden opgenomen dat de procedure overeenkomstig artikels 5.4.16 t/m 5.4.21 van het Onroerenderfgoeddecreet van toepassing is (er moet nog een bekrachtigde nota worden bekomen en uitvoering van het archeologisch onderzoek)
•
Geen advies meer vragen aan agentschap bij bouwdossiers (behalve bij beschermd onroerend erfgoed)
Onderzoek wetenschappelijke vraagstelling
• Academisch onderzoek op niet-bedreigde sites, waarderingsonderzoek bij beschermingen, amateurarcheologisch onderzoek, vrijwillig onderzoek bouwwerken, … → Alles wat niet onder voorgaande valt (= onderzoek bij vergunningsplichtige ingrepen)
Onderzoek wetenschappelijke vraagstelling • Vooronderzoek zonder ingreep in de bodem Ø bv. bureauonderzoek, veldprospectie, geofysisch onderzoek Ø niet voorbehouden voor erkende archeologen Ø geen toelating vereist • Vooronderzoek met ingreep in de bodem + opgravingen Ø gebonden aan toelating Ø kan door elke erkende archeoloog Ø procedure is dezelfde voor vooronderzoek met ingreep en opgraving
Toevalsvondst “Iedereen die, op een ander moment dan bij het uitvoeren van een archeologisch vooronderzoek, een archeologische opgraving of het gebruik van een metaaldetector, een roerend of onroerend goed vindt waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat het archeologische erfgoedwaarde heeft, is verplicht daarvan binnen drie dagen aangifte te doen bij het agentschap.” • niet intentioneel naar gezocht, écht toeval • ≠ vondsten van metaaldetectie → moeten via andere weg gemeld worden • ≠ vondsten van vooronderzoek zonder ingreep → moeten niet verplicht gemeld worden, vrijblijvend
Inwerkingtreding Sinds 1 januari 2015 • • •
Erkenningsaanvragen (archeoloog, metaaldetectorist) Vaststelling inventaris archeologische zones Bescherming archeologische sites
Vanaf 1 januari 2016 • •
Vaststelling CGP en gebieden waar geen archeologie te verwachten valt Vaststelling lijst van aangeduide erkende archeologen
Vanaf ten vroegste 1 april 2016 •
Alle uitvoeringsbepalingen archeologie m.u.v. toevoegen bekrachtigde archeologienota bij een vergunningsaanvraag
Vanaf ten vroegste 1 juni 2016 •
Verplichting toevoegen bekrachtigde archeologienota bij een vergunningsaanvraag
Overgangsbepalingen • Regelingen voor overgang Archeologiedecreet – Onroerenderfgoeddecreet • Prospectie & opgraving aangevraagd onder Archeologiedecreet (voor 01/04/2016): uitvoering cf. Archeologiedecreet • Vooronderzoek & opgraving verplicht via voorwaarde bij bouwvergunning, opgelegd onder Archeologiedecreet (bouwaanvraag ingediend voor 01/06/2016): uitvoering cf. Archeologiedecreet • Pre-advies bij toekomstige bouwvergunning ≠ grond voor overgangsmaatregel, enkel formeel advies opgenomen in verleende vergunning
Kosten archeologisch onderzoek • Gedragen door de vergunningaanvrager • 2 flankerende maatregelen: Ø premie buitensporige opgravingskosten voor occasionele bouwers (natuurlijke personen, kleine ondernemingen en verenigingen) Ø archeologische solidariteitsfonds
Handhaving
• Momenteel afstemming handhaving RO en handhaving OE • Communicatie op later moment door Erfgoedinspectie
Geïntegreerde toelating in vergunningen RO voor beschermd onroerend erfgoed
Aanvraagprocedures toelating Vergunningsplichtige handelingen: • aanvraag bij vergunningverlener • vergunningverlener wint verplicht advies in van agentschap Onroerend Erfgoed • beslissing vergunningverlenende overheid: toelating wordt geïntegreerd in de vergunning
Niet-vergunningsplichtige handelingen: • aanvraag bij agentschap Onroerend Erfgoed of erkende onroerenderfgoedgemeente • beslissing agentschap Onroerend Erfgoed of erkende onroerenderfgoedgemeente
Maximale integratie in vergunningsprocedure VP
TP
VP
vergunningsplichtige handelingen VCRO
TP
toelatingsplichtige handelingen OED advies agentschap / VCOE
Dossiervereisten vergunning Méér dan enkel vergunningsplichtige zaken Aanvraag toelating omvat: contactgegevens aanvrager nauwkeurige beschrijving van Ø de werken en de noodzaak ervan Ø de uitvoeringstechniek en het te gebruiken materiaal, eventueel vergezeld van een technische fiche Ø de huidige staat van het goed en de precieze plaats waar de werken zullen worden uitgevoerd, aangevuld met tekeningen of plannen, een situeringsplan en fotomateriaal van de bestaande toestand • vermoedelijke datum begin en einde van de werken • •
Advisering in de praktijk 3 type-adviezen:
• gunstig advies • gunstig advies onder voorwaarden • ongunstig advies
Combinatie is mogelijk:
• gedeeltelijk gunstig advies, gedeeltelijk ongunstig advies • gedeeltelijk gunstig advies onder voorwaarden, gedeeltelijk ongunstig advies
Advisering in de praktijk Opbouw advies: • Samenvatting: rechtsgrond en rechtsgevolgen • Juridische context: Ø erfgoedwaarden die aan basis liggen van de bescherming als M, SDG, CLS, AS Ø van toepassing zijnde direct werkende normen: bepalingen OED, OEB en beschermingsbesluit • Beoordeling: omschrijving en toetsing van de aangevraagde vergunningsplichtige handelingen en, in voorkomend geval, ook de louter toelatingsplichtige handelingen die zijn opgenomen in het aanvraagdossier
Beslissing vergunningsaanvraag Overwegend gedeelte: • advies agentschap wordt letterlijk geciteerd of wordt als bijlage bij de beslissing gevoegd • beoordeling in het kader van de goede ruimtelijke ordening: advies agentschap wordt verder inhoudelijk besproken
Beschikkend gedeelte: • voorwaardelijke vergunning moet voorwaarden advies agentschap overnemen • ongunstig advies = weigeringsgrond
Voorbeeld: beslissing na gecombineerd advies De vergunning wordt afgegeven onder volgende voorwaarden: • Volgende handelingen worden uitgesloten uit deze vergunning: (opsomming van de door het agentschap ongunstig geadviseerde handelingen) • Het advies Onroerend Erfgoed moet strikt nageleefd worden: (opsomming van de door het agentschap opgelegde voorwaarden) De vergunning wordt afgegeven onder volgende voorwaarden: • Het advies van het agentschap Onroerend Erfgoed in acht te nemen • Voor de (opsomming van de door Onroerend Erfgoed ongunstig geadviseerde handelingen) wordt de stedenbouwkundige vergunning verleend onder voorwaarde van het bekomen van een afzonderlijke schriftelijke toelating van Onroerend Erfgoed, op basis van nog aan te leveren uitvoeringsdetails, zoals opgesomd in het advies van het agentschap Onroerend Erfgoed”
Meldingsplicht in beschermd stads- of dorpsgezicht •
Enkel voor niet-vergunningsplichtige handelingen
•
Geldt niet als de aanvraag gaat over: Ø het plaatsen, slopen, verbouwen en heropbouwen van een constructie in beschermd SDG Ø erfgoed dat ook beschermd is als monument, cultuurhistorische landschap of archeologische site
•
Melding aan CBS
•
Binnen 20 dagen: als het CBS oordeelt dat wezenlijke eigenschappen verstoord worden, is alsnog de toelating van het agentschap of erkende onroerenderfgoedgemeente nodig
Vragen
www.onroerenderfgoed.be
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
