Reflectie en lesvoorbereiding: Een geheim waar je groot van wordt Marianne Pijl
Hoofdstuk
8
© Carll Cneut
Filosoferen met kinderen is een avontuur en een waagstuk. Aan de hand van het prentenboek Een geheim waar je groot van wordt, vang je de filosofische reis met kinderen aan. Dit boek – geschreven door Carl Norac en geïllustreerd door Carll Cneut – is geschikt voor kinderen van 5-8 jaar. Het is uitgekomen bij Uitgeverij De Eenhoorn in 2005. De beelden en de tekst bieden genoeg aanknopingspunten om het filosofische gesprek tot een interessante en bijzondere ervaring te maken. Het openen van het boek is als het openen van een venster: er waait je een frisse wind tegemoet en er gaat een wereld voor je open. Ter voorbereiding op het filosofische gesprek ga je stap voor stap te werk. De stappen zijn hieronder beschreven. Je gebruikt de volgende leerdoelen als leidraad:
u i t g e v e r ij coutinho
c
Extra studentenmateriaal bij Geloof je het zelf ?! — 1/6
ß
Je onderzoekt de voorwaarden waaronder je een filosofisch gesprek met kinderen kunt voeren. ß Je maakt je filosofische gespreksattitude eigen aan de hand van literatuur. ß Je krijgt zicht op je eigen levensbeschouwing en mening en je bent je daarvan tijdens het gesprek bewust. ß Je wordt gevoelig voor symbolen en symbooltaal en je kunt hiermee omgaan. Tevens ga je ontdekken hoe je – naast een sociaalemotioneel niveau – met behulp van symbooltaal tijdens het filosoferen bij de dieptedimensie kunt komen.
Stap 1 Bij paragraaf 8.11: Spelen met beelden
ß
Bekijk de illustraties van Een geheim waar je groot van wordt aandachtig zonder de tekst te lezen. Met aandachtig bedoel ik: neem er de tijd voor! • Bekijk de voorkant van het boek. • Bekijk rustig alle pagina’s. • Bekijk de achterkant van het boek. ß Stel jezelf de vragen: • Wat valt me op? • Wat raakt me? • Waarom valt me dit op en waarom word ik geraakt? • Noteer je antwoorden in je portfolio.
Stap 2 Bij paragraaf 8.6: Het spel van vraag en antwoord spelen vanuit jezelf Lees paragraaf 8.6 van Geloof je het zelf ?! en noteer wat je duidelijk is geworden over jouw diepste overtuiging. Je zult ervaren dat bepaalde beelden je bijblijven. Zo’n beeld is vaak veelzeggend. ß Wat zegt dat beeld je? Door in gesprek te gaan met jezelf kom je eventuele weerstanden of juist persoonlijke bezieling op het spoor. ß Doet dat beeld je aan andere (bron)verhalen denken, zoals: • een Bijbelverhaal • een sprookje of legende • een verhaal uit de Koran of een ander ‘heilig’ boek • een gedicht • een prentenboek • een film, etc. Noteer je bevindingen. ß Welke beelden en symbolen heb je nog meer kunnen ontdekken? Noteer de symbolen en denk over de betekenis na.
u i t g e v e r ij coutinho
c
Extra studentenmateriaal bij Geloof je het zelf ?! — 2/6
Stap 3 Google het beeld of symbool dat er voor jou uitspringt en kijk of je meerdere betekenissen op het spoor kunt komen.
Stap 4 Lees de tekst van Een geheim waar je groot van wordt eerst voor jezelf en daarna hardop. Begin bij het begin: ß Hoe luidt de titel en wat zou de onderliggende betekenis van die titel kunnen zijn? ß Lees de tekst van Nicolas Bouvier op de titelpagina. Heeft deze tekst een relatie met de titel van het boek? Zo ja, welke relatie? ß Wat vind je van het verhaal?
Stap 5 Elementen, voorwerpen en symbolen
ß ß ß
Welke elementen – lucht, aarde, water, vuur – spelen in dit verhaal een belangrijke rol? Welke symbolen spelen in het verhaal een belangrijke rol? Welke thema’s kun je in het verhaal herkennen?
Noteer de antwoorden.
Stap 6 Bij paragraaf 8.9: Mysterie en initiatie in het spel Lees paragraaf 8.9 van Geloof je het zelf?! nog eens door. Kun je de structuur leven – dood – wedergeboorte ook in Een geheim waar je groot van wordt ontdekken?
Stap 7 De wind De wind speelt in dit verhaal een belangrijke rol. Ga op zoek naar de spirituele betekenis van wind in de verschillende levensbeschouwingen op de websites: ß www.kuleuven.be/thomas/basisonderwijs/in_de_kijker/11_stilte.php ß www.wijblijvenhier.nl/index.php?/archives/1252-Ruh.html
u i t g e v e r ij coutinho
c
Extra studentenmateriaal bij Geloof je het zelf ?! — 3/6
Noteer je vondsten: ß christendom ß jodendom ß hindoeïsme ß islam
Stap 8 Dimensies in het verhaal
ß ß ß
Kun je een sociaalemotionele dimensie in het verhaal ontdekken en benoemen? Kun je een levensbeschouwelijke dimensie in het verhaal ontdekken en benoemen? Hoe zou je deze twee dimensies op elkaar willen betrekken?
Stap 9 Culturen en tradities
© Carll Cneut
ß ß ß ß ß u i t g e v e r ij coutinho
In welke cultuur speelt Een geheim waar je groot van wordt? In welke traditie sta jij en/of wat is jouw culturele achtergrond? Heb jij moeite met bepaalde beelden of aspecten van het verhaal? Hoe ziet de culturele en levensbeschouwelijke populatie van jouw klas eruit? Zitten er leerlingen in jouw klas uit deze cultuur?
c
Extra studentenmateriaal bij Geloof je het zelf ?! — 4/6
Stap 10 De les Een geheim waar je groot van wordt Bij paragraaf 8.5: Voorwaarden en middelen om het spel te kunnen spelen a Stel jezelf de volgende vragen voor je begint: • Wat wil je met het verhaal / de les bereiken: wat is je lesdoel? • Hoe zou je de kinderen het element ‘wind’ willen laten ervaren? b Suggesties: • Neem een ventilator mee. • Laat de kinderen propjes gekleurd papier of papieren bootjes vouwen. Leg deze in een grote bak met water en blaas ze naar de overzijde. • Kijk voor meer lesideeën op www.kuleuven.be/thomas/basisonderwijs/ in_de_kijker/11_stilte.php. Hoe zou je het verhaal in de klas willen vertellen? • Let op je groepsopstelling. • Laat de leerlingen voor- én achterkant van het boek zien. • Ga niet te snel bij het voorlezen/vertellen. Laat de kinderen telkens de illustraties zien en vraag: wát zie je? Wat vinden jullie ervan?
c
d Verankeringsopdracht: hoe wil je het gesprek na afloop verankeren? Suggesties: • Neem beelden uit het boek zoals de blaadjes van een boom. Ga op zoek naar afbeeldingen van een boomblad en laat de kinderen daar hun wens op schrijven. Hang de wens aan een ballon. Ga met de klas naar het plein en laat de ballonnen los. • Maak van klei een doosje met een deksel. Steek een kaars aan op tafel. Laat elk kind zijn of haar wens in het doosje fluisteren en het doosje afsluiten. De leerlingen mogen het doosje rond de kaars zetten. • Al naargelang het gesprek zich heeft ontwikkeld: laat er een tekening van maken. e
Filosofisch gesprek. • Formuleer een vraag aan de hand van de tekst en de illustratie. • Lees op p. 155 van Geloof je het zelf ?! de tekst over open en gesloten vragen. • Lees de spelregels op p. 152 van Geloof je het zelf ?!
Het zinvolle spel van vraag en antwoord in de praktijk Je hebt je nu voldoende voorbereid en kunt aan de slag. Als je begint, ga dan ‘bewust’ zitten. Daarmee bedoel ik: ß ontspan ß adem rustig ß neem de tijd ß wees nieuwsgierig u i t g e v e r ij coutinho
c
Extra studentenmateriaal bij Geloof je het zelf ?! — 5/6
Ga in een ‘open houding’ het gesprek in: het avontuur kan beginnen. Als er geen vragen meer komen sluit je het gesprek af. Hierna wordt de verankeringsopdracht gemaakt.
Afsluiting Maak een kort verslag van het gesprek: ß Wat ging goed? ß Wat vond je lastig/moeilijk? ß Waar wil je de volgende keer op letten?
u i t g e v e r ij coutinho
c
Extra studentenmateriaal bij Geloof je het zelf ?! — 6/6
