Redactioneel. You may say I'm a dreamer But I'm not the only one I hope someday you'll join us And the world will be as one

Redactioneel Het is koud, de regen slaat tegen het raam, het stormt. Ik kruip tegen mijn radiator en mis mijn houtkacheltje dat ik ooit had. Mijn kleindochtertje van 9 komt bij me zitten en zegt:”Zullen we het gezellig gaan maken, oma.” “Hoe dan meisje?” “Met de kerstlampjes”. Ik heb een strenge regel: sinterklaas eruit en dan pas de kerstspullen erin. Maar vandaag vind ik dat ineens niet belangrijk meer. We zoeken op zolder naar de doos met kerstspullen en even later glinsteren de lichtjes voor het raam en bengelen de zilveren engeltjes eronder. Mijn kleinzoon van 7 - ik heb vandaag omadag- gaat met de kersthuisjes een dorp maken en zet overal waxinelichtjes neer. We maken wat lekkers te drinken, gevulde speculaas erbij en mijn hart is een stuk lichter geworden. Dan vertelt mijn kleinzoon dat ze die week op een morgen in de klas een minuut stil moesten zijn omdat er veel mensen waren doodgeschoten in Parijs. Terwijl hij met zijn Ipad op de bank kruipt vraagt hij nog of die mensen weer levend worden als iedereen op de hele wereld een minuut stil is. Op mijn neen, haalt hij zijn schouders op en begint met een spelletje. Ik ben weer helemaal terug in het nu. Moet ik nu dit aangrijpen om met hen te praten over wat er in Parijs is gebeurd en besluit hen dit nu niet aan te doen. Denk in stilte aan al die kindjes die nu al dan niet met hun pappa en mamma op de vlucht zijn voor het oorlogsgeweld en als ze ‘geluk’ hebben gehad hier nu in een sporthal of AZC zitten. En ‘s avonds als ik alleen naar het nieuws zit te kijken doe ik de tv uit, en zet een cd op, kijk naar mijn sprankelende lichtjes voor het raam en neurie met John Lennon mee: Imagine there's no countries It isn't hard to do Nothing to kill or die for No religion too Imagine all the people Living live in peace... You may say I'm a dreamer But I'm not the only one I hope someday you'll join us And the world will be as one

1

Thea Vermeiren

Vrouwen voor Vrede leeft mee met de slachtoffers van oorlog en geweld Hoeveel slachtoffers vallen er door oorlog en geweld, hoeveel leed wordt er mensen aangedaan? Nu Parijs, maar steeds weer op veel plekken ter wereld. Vrouwen voor Vrede willen de waarden hoog houden: VRIJHEID, GELIJKHEID, BROEDERSCHAP

Waarden van Frankrijk, maar ook van de gehele vrije wereld. Door terreur kan men deze niet van ons af nemen. Door geweld laten we ons niet bang maken of dwingen om af te zien van wat voor ons waardevol is. In Parijs 128 doden op 13 november 2015. Dat is ongeveer het gemiddelde van het dagelijkse aantal slachtoffers in Syrië sinds maart 2011. Inderdaad, bijna het dagelijkse gemiddelde; 250.000 doden sinds maart 2011, ongeveer 4500 doden per maand, bijna 150 doden per dag. In Syrië vindt elke dag een 13 november plaats.

Vele vluchtelingen zijn om deze waarden naar het Westen gevlucht, weg van oorlog en geweld. Zij mogen niet de dupe worden van boosheid en verdriet om de aanslagen in Parijs. Maar evengoed niet van ander geweld. Oorlog lokt oorlog uit, geweld en misbruik van wapens, voeren naar meer geweld. Als we vrede willen moeten we het geweld uitbannen en praten met elkaar. We moeten zorgen dat niet alleen de mensen gehoord worden die geweld prediken, maar juist zij die een vreedzame wereld willen.

2

Whatsappen na Parijs: hoe Hanna (18) haar vader een lesje leert erwijl iedereen op Facebook de Franse vlag hees, kleurde Hanna (18) haar profielfoto met de vlag van Syrië. Het leidde tot een levendig WhatsAppgesprek met haar vader, die gaandeweg steeds minder terug weet te zeggen. De achttienjarige legt een inzicht aan de dag waar menig regeringsleider nog wat van kan leren.

T

Hanna Nijenhuis' (18) profielwerkstuk ging over de vraag waarom Amerika wel twee wereldoorlogen won, maar niet de kleinere. Nu leert ze Duits in Berlijn. Hans Nijenhuis (53) is haar vader en werkt als chef Opinie bij NRC Handelsblad. Dit is hun WhatsAppgesprek van maandagavond 16 november. Hanna: Worden jullie ook zo moe van al die Franse vlaggen op Facebook? En al dat ‘prayforparis’? Het hele internet is rood-wit-blauw.

Foto: Hans Nijenhuis

3

Hans: Hoe bedoel je? Dat is toch een teken van solidariteit? Hanna: Solidariteit is goed, maar waarom alleen #prayforparis? In Beiroet waren twee dagen voor Parijs ook aanslagen met allemaal doden. En ik zie nergens Libanese vlaggen. Ik denk dat jij niet eens weet hoe de Libanese vlag eruitziet, terwijl jullie de Franse slachtoffers met portretjes in de kranten zetten. En heldenverhalen van de overlevenden. Ik heb nergens een verslag van een Libanees gelezen.

Hans: Parijs is voor ons nu eenmaal dichterbij. Die stad staat voor waarden die wij delen. Voor onze manier van leven. Weet je nog toen we daar samen waren, een paar jaar geleden, hoe leuk je het zelf vond? Al die terrasjes, overal levendigheid.

'Ik heb mijn profielfoto veranderd in de Syrische vlag. Ik wil niet alleen Frankrijk steunen'

Hanna: Ja oké, ik snap wat je bedoelt. Maar in Libanon willen ze ook leven hoor. De manier waarop is onbelangrijk, toch? Weet jij überhaupt voor welke waarden ze daar staan? In Libanon wonen ook vaders en dochters hè, hoef je daar dan niet mee mee te leven? De westerse media hebben een westerse manier van kijken. En jullie doen alsof dat de hele waarheid is. Alsof het Westen het enige is dat ertoe doet. Ik heb mijn profielfoto veranderd in de Syrische vlag. Ik wil niet alleen Frankrijk steunen. Hans: Maar we geven ook steun aan Syrië! We vangen hier tienduizenden vluchtelingen op. En we bombarderen de Islamitische Staat (IS). Roger Cohen, 'To Save Paris, Defeat ISIS,' schreef Cohen in The New York Times.een invloedrijke columnist, zegt dat we de internationale verontwaardi-

4

ging moeten aangrijpen om IS eens en voor altijd te vernietigen. François Hollande en Mark Rutte spreken van een 'oorlog.' Hanna: Jij leest columnisten, ik heb mijn profielwerkstuk. Ik pak het er even bij, wacht. En leg jij dan intussen maar uit wat je bedoelt met oorlog. Hans: Meer luchtaanvallen, misschien grondtroepen. IS bestaat uiteindelijk vooral uit tuig met wapens. Die moeten toch uit te schakelen zijn. Hanna: Bommen dus. Dat betekent ‘collateral damage’ in de vorm van onschuldige mensenlevens, heb ik in dat werkstuk geschreven. Vaders en dochters die niks met de IS te maken (willen) hebben. Hans: Dat is vervelend, maar IS zorgt zelf ook voor het verlies van onschuldige mensenlevens! Hanna: En precies daarom haten we IS zo. Maar met al dat gebombardeer doen wij hetzelfde. Willen we niet beter zijn dan dat? En zelfs als je het niet zo principieel zou bekijken, hebben al die militaire acties wel zin? In Afghanistan en Irak gingen we de Taliban en Saddam Hoessein uitschakelen, maar de mensen daar zagen iets anders. Die zagen westerse militairen in hun straten die daar helemaal niet hoorden. En dat dreef ze naar de terroristen toe. Ik snap dat wel. Zeg nou zelf, zou jij het leuk vinden als de Irakezen ineens door onze straten zouden komen marcheren? Die terroristen maken van dat gevoel gebruik. Zij doen zich dan voor als de good guys. Samen vechten tegen de indringers met hun vreemde westerse gebruiken! Hans: Nou...

Hanna: Het is klassiek Al-Qaeda, pap: provoceer de westerse wereld, zodat die landen zich begeven op moslimgrondgebied, en de steun voor terroristen neemt alleen maar toe. Het staat in een van de boeken die ik heb gebruikt, The accidental guerrilla Lees het er maar op na. Hans: In Afghanistan gaan meisjes nu weer naar school. En wie weet hoeveel slachtoffers Saddam zelf nog had gemaakt? Hanna: Word wakker, pap! Amerika’s war on terror na nine-eleven heeft de VS veel meer schade berokkend dan de aanvallen zelf. Opsluiten zonder proces in Guantánamo Bay, waterboarden, droneaanvallen met burgerslachtoffers, een instabiel Irak waar IS zich kon nestelen. En speciaal voor jou, omdat je graag economisch denkt: de aanvallen op de Twin Towers kostten de terroristen naar schatting 500.000 dollar. De war on terror heeft Amerika al meer dan 700 miljard dollar gekost. Ze putten je uit, pap. Hans: Wat stel jij dan voor? Hanna: Pak de schuldigen. Stel ze terecht en straf ze. Maar verklaar geen oorlog aan landen, mensen of gelovigen die de aanslagen niet hebben gepleegd. Hans: De Fransen doen hun best. Aan de grenzen wordt streng gecontroleerd, de wijk Molenbeek in Brussel wordt uitgekamd. Hanna: Ik zie het al voor me. Witte mannen in Audi's worden doorgewuifd, iedereen met een donker uiterlijk is verdacht en wordt gefouilleerd. En zo'n wijk 'uitkammen' - niet iedere bewoner daar is medeplichtig, hè. De manier waarop dat uitkammen gebeurt, leidt

5

weer tot nieuwe vijanden, tot frustratie, tot uitsluiting. Allemaal bronnen van radicalisering. Hans: Misschien moeten we jonge Syrische mannen die nu naar Europa vluchten uitrusten met uniformen en wapens, om ze zelf tegen IS te laten vechten. Dan weten we ook wie er echt vluchteling is en wie gelukszoeker. Vluchtelingen zullen toch willen helpen hun land te bevrijden? Denk aan de Engelandvaarders die in Londen werden getraind en Nederland hebben helpen bevrijden. Hanna: Nou, ik denk eerder aan de warlords in Afghanistan die Amerika toen heeft bewapend om tegen de Russen te vechten. Die waren daarna niet meer in de hand te houden, toch? Rijdt IS trouwens ook niet in Toyota Landcruisers die door de VS aan het nieuwe Iraakse leger zijn geschonken? Hans: Maar wat moeten we dan? Hanna: Je hoeft niet per se iets. Als je op de stoep staat bij een drukke weg en je wilt naar de overkant, hoef je niet meteen over te steken hè. Heb je me zelf geleerd. Soms is wachten beter. Of luisteren naar advies van islamitische bondgenoten. Zij begrijpen de situatie vast veel beter dan wij. We moeten gaan samenwerken, en dan bedoel ik niet met Poetin. En waarom zeggen we niet duidelijk waar we voor staan en dat we daar nooit aan zullen tornen? Dus gelijke kansen voor iedereen, geen discriminatie, een open samenleving. Hans: Dat spreekt toch voor zich? Hanna: Nee hoor, dat denk ik niet. Hollande wil de noodtoestand met drie maanden verlengen. Dan mogen ze dus overal huiszoekingen doen en mensen

arresteren. De grenzen gaan weer dicht. Meer politie op straat. En alweer, mensen als jij en ik zullen er niet veel van merken. Maar iedereen met een oosters uiterlijk wel. Nog een paar aanslagen en we zijn geen rechtsstaat meer maar een politiestaat. Hans: Oké, maar hoe is het daar met jou, in Berlijn? Hanna: Iedereen is bang voor de moslims door die aanvallen. Ik ben bang voor de westerlingen die nu nog massaler de islam gaan haten. Ik las deze reactie onder een verslag van de Franse bombardementen op Raqqa: 'Een bommentapijt zoals in Dresden lijkt mij effectiever: de bevolking demoraliseren.' Hoe kan iemand dat opnieuw willen

laten gebeuren? Dat vind ik nou eng. Hans: Ja eh... Hanna: En verder demonstreren we nu op onze manier. Hans: Hoe? Hanna: # jesuisenterrasse.

De jeugd is de toekomst. En zolang er zulke jeugd is, is er hoop voor een vredevolle toekomst.

Karel Smouter, Correspondent Migratie, Religie & Mensenrechten bij De Correspondent

Dalai Lama: Bidt niet voor Parijs- werk aan vrede

We kunnen dit probleem niet oplossen met alleen te bidden”zei de spirituele leider. “ Ik ben een Boedhist en ik geloof in bidden. Maar mensen hebben dit probleem geschapen en nu vragen we God dit op te lossen. Dat is niet logisch. God zal zeggen, los dit zelf op, je hebt het op de eerste plaats zelf gecreëerd”

6

Geloven in Vrede

Een gesprek met de Vredesvrouw van het Jaar Wil Gevers ” Ons kapitalistisch systeem is gebaseerd op eigendom, het streven naar winst en macht. Het willen hebben moet worden het willen delen.” et is een natte, winderige herfstdag. Ik stap uit de trein, op weg naar de Vredesvrouw van het Jaar, Wil Gevers in Amsterdam. Welke kant nu op? Ze komt zelf naar het station lopen vergezeld door haar echtgenoot. Dick stapt op de trein en wij lopen samen terug naar de Pieter van Calandlaan, waar Wil en Dick wonen. Een tijdje praten we over koetjes en Dag. Ik was helemaal verbaasd, de kalfjes. Maar al snel komen we terecht complete familie was naar Amersfoort bij gemeenschappelijke stokpaardjes. gekomen! Later zijn we met z’n allen De aanleiding tot het gesprek is Wil’s heerlijk uit eten gegaan. verkiezing tot Vredesvrouw van het Jaar. Vanuit Amsterdam zijn de nodige ”Nu terug naar het allereerste begin voordrachten gekomen om Wil te deco- van jouw levenspad: Waar ben je geboreren. Wil is reuze actief bij de Amster- ren en wanneer?” damse vredesbeweging, vooral in de Ik ben in Den Haag geboren in 1938. informatievoorziening. Ze zat in de re- Mijn ouders waren hardwerkende mendactie van de Amsterdamse Nieuws- sen, mijn vader was metaalbewerker, hij brief totdat een papieren uitgave maakte veel kacheltjes, een bittere problematisch werd.(kosten te hoog, te noodzaak in de oorlogstijd. Moeder weinig abonnees). De Amsterdamse zorgde dat alles in huis op rolletjes liep. groep van Vrouwen voor Vrede is actief, Na de 3-jarige ULO gevolgd te hebben maar wordt kleiner. Wil zorgt nu voor ging ik aan het werk als jongste beeen digitale Nieuwsbrief. Voor activi- diende in verschillende kantoren. Het teiten in Amsterdam wordt een actie- was saai en geestdodend. agenda gemaakt. Haar echtgenoot Dick, kent Wil al vanaf dezelfde middelbare school. Ze trouw”Wil, was je verbaasd en verrast, dat jij den en gingen wonen in Amsterdam, het was geworden, de Vredesvrouw van eerst op een zolderkamer in de Indische buurt. De oudste, dochter Simone werd het Jaar?” Danine, mijn kleindochter heeft het heel in 1961 geboren, later kregen ze nog slim aangepakt. We wilden nog even twee zoons. Wil’s echtgenoot bleef stukijken bij onze caravan op de Veluwe, deren naast zijn baan bij een HBS. Hij maar konden nog wel het ochtendge- maakte zijn opleiding af, eerst MO-A, deelte meemaken van de Landelijke toen MO-B-Frans.

H

7

Wil had ook een ruime interesse en wilde graag studeren. Vanuit haar ouderlijk huis had ze niet de stimulans gekregen om in boeken te gaan neuzen. Die waren er gewoon niet. Maar eind jaren ’60, in de tijd van de Vietnamdemonstaties hoorde ze een spreker, professor Wertheim, die werkte bij de faculteit niet-westerse sociologie en culturele antropologie. Ze kwam er achter, dat je op de universiteit als toehoorder vakken van een studierichting kon volgen. Een jaar later schreef ze zich in bij de faculteit culturele antropologie en niet-westerse Sociologie. Voor haar ging er een wereld open. De ontdekking dat vrouwen, al dan niet met een studie achter de rug, met dezelfde problemen in aanraking komen, vormde een voedingsbodem voor de Tweede Feministische Golf. Vanuit de VS kwam de FORT-therapie.(feministische radicale therapie). Een zelfhulp-

groep met een speciale methode, waarbij een vrouw niet als slachtoffer wil worden gezien. Wil las diverse boeken van beroemde feministische schrijfsters over het feministisch socialisme. Daarnaast was ze regelmatig aan het werk in het Vrouwenhuis aan de Nieuwe Herengracht. Voor haar studie vertrok Wil met een groep studenten naar Portugal (1975) vanwege een onderzoek naar achtergronden van de ”kapiteins” tegen de grootgrondbezitters (de ”anjerrevolutie” van 1974). Gezamenlijk schreven ze een scriptie over Portugal. In 1978 was er van alles gaande bij de Vrouwenbeweging in Amsterdam. Er was een onderwijsproject in Amsterdam-Noord voor vrouwen met weinig opleiding. Het gedachtegoed breidde zich uit over heel Amsterdam. Marie werd wijzer… Het was de tijd van de VOS-cursussen 8

(Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving). De Amsteldijk kreeg een Open school. Omdat de Open School een Stichting werd, werd het vrijwilligerswerk uiteindelijk betaald werk. Wil werkte 25 jaar (tot haar 65e) met open schoolgroepen aan diverse thema’s, zoals feminisme, emancipatie, gezondheid en de vredesbeweging.

centrum, vlak bij Schiphol.”

”Hoe moet het nu verder met Vrouwen voor Vrede, wat denk jij?” Er is een grote behoefte aan geweldloze opzienbarende acties, die jongeren aanspreken en jongeren aantrekken. Een toespraak moet goed, duidelijk en spectaculair zijn. Ik denk aan de demonstraties van Amerikaanse Vrouwen voor Vrede in de VS (Code Pink). Vier wintermaanden lang protesteerden deze vredesvrouwen bij de hekken van het Witte Huis, van 17 november tot 8 maart, tegen de invasie in Irak. Een actie moet opzien baren en via de sociale media worden getoond.

Vrouwen voor Vrede kwam in de schijnwerpers. Hermine Linnenbank werd uitgenodigd om te vertellen over de strijd tegen de plaatsing van de kruisraketten. De grote demonstraties tegen de kruisraketten kwamen er aan. 21 november 1981 in Amsterdam (400.000 mensen), de demonstratie in Den Haag (29 oktober 1983 (550.000 demonstranten). Wil nam deel aan vele demonstraties. Ze demonstreerde eens bij het Museumplein tegen een ontruiming van een kraakpand. Kwam haar zoon tegen, ”Mam, wat doe jij hier?” Wil’s antwoord: ”Het is belangrijk, dat protesten van onderop naar boven toe gehoord worden.”

”Wat is vrede volgens jou?” Gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen, d.w.z. de één mag de ander niet onderdrukken. Dat wil niet zeggen: hetzelfde zijn. Een andere samenleving, met respect voor mens, dier en moeder aarde, die van onderop is opgebouwd. Alles draait nu te veel om eigendom, bezit en macht, dat tot geweld en onderdrukking leidt. Hebben moet leiden tot willen delen.

”Wat heeft jou verder gestuurd?” ”Ik gaf taallessen bij het ROC (regionaal onderwijs centrum) aan laaggeletterden, ook bij de vluchtgemeente. Taal is het eerste wat je nodig hebt om goed te kunnen communiceren en zelfvertrouwen op te bouwen.

Ten slotte wil ik een elfje citeren, aangetroffen bij Wil op een lucifersdoosje: vredes-elfje: vrede keerzijde geweld licht voorbij schaduw zuivere kant van leven vrede

”Wanneer ben je echt actief geworden bij Vrouwen voor Vrede?” ”Met Hermine Linnenbank bij Vrouwen tegen uitzetting: We gingen in Amsterdam Zuid-Oost naar het detentie-

Ida Wassenaar Wilt U de digitale Nieuwsbrief van Amsterdam? mail: [email protected] 9

Verslag Landelijke Dag Vrouwen voor Vrede Op 24 oktober hield Vrouwen voor Vrede haar landelijke dag, en deze kan geslaagd genoemd worden. Er kwam veel langs: Vredesvrouwen ontmoeten elkaar, houden elkaar op de hoogte van het wel en wee dichtbij en ver weg. Tiny Hannink, onze voorzitster, opent deze dag en vraagt een moment van stilte denkend aan Janne Poort van Eeden, ons bestuurslid, die deze zomer is overleden. We willen en moeten de vredesweg vervolgen… Tiny geeft nu de leiding over aan Janny Beekman, onze dagvoorzitter. Janny is speciaal voor deze dag overgekomen vanuit Frankrijk, waar ze momenteel woont. Sandra vertelt over haar project in Nicaragua bij de stichting Marijn in 2013, ze werkte daar 2 ½ maand. Ze trainde meisjes uit sociaal-economisch zwakke gezinnen om een geweldloze kracht te worden in de eigen gemeenschap: Girl Power. De stichting Marijn is actief in het stadje Bilwi aan de Caribische kust van het Midden-Amerikaanse land Nicaragua. De Fundación Marijn is laagdrempelig, ze werken vooral aan bewustwording, hulp bij opvoeding en opleiding van kinderen die het thuis moeilijk hebben. De kinderen, ”Girl Power” zijn meisjes (325) uit vijf wijken, van 11-18 jaar, die een weerbaarheidstraining gekregen hebben tegen geweld gericht op vrouwen en meisjes. Kinderen zijn de heldinnen, we zagen op een filmpje hoe één van die meiden een ferme presentatie gaf voor regionale overheidsfiguren. Bijeenkomsten worden er georganiseerd met vaders en moeders na een persoonlijke benadering, een huisbezoek aan diverse gezinnen. Waarom wordt er teveel geslagen en niet ge-

Janny vraagt allereerst aandacht voor drie kraampjes, één van Vrouwen voor Vrede, een kraampje met Palestijnse producten van de Olijfbomencampagne, een kraam voor Nahid, Afghaanse artikelen ten bate van het vrouwenhuis. Yasmin Khalaf Haidar heeft een aantal gedichtenbundels te koop, ”Woorden van hoop”. Janny geeft nu het woord aan Sandra Verkuijlen.

10

praat? Er is aandacht voor een positieve opvoeding en er is een rechtstreeks contact met de moeders. Zij ervaren de kracht van een liefdevolle opvoeding, er wordt op gelet of er sprake is van kindermisbruik. Kleine afgelegen dorpjes moeten ook toegang hebben tot de opvoedingsprogramma’s. Meisjes krijgen meer moed en durven bij misbruik aangifte te doen. Ook de politie wordt ingeschakeld bij de programma’s. Veiligheid is immers een basisrecht.

werking met andere vredesorganisaties. Er is vooral overleg geweest met het Platform Vrouwen, Vrede Veiligheid, met PBI (Peace Brigades International), en de WILPF (Women International for Peace and Freedom). Veel vredesorganisaties hebben een gemeenschappelijk probleem: de vergrijzing. Een vraag van Tiny: “Wat hebben wij nog te bieden aan jonge mensen?” Joke Oranje zegt: ”Jongeren willen ook vrede, maar hebben een andere aanpak”. De kracht van Vrouwen voor Vrede: er is lokaal een goede samenwerking.

Door de programma’s is er een duidelijke daling van de criminaliteit geconstateerd. Eén van de meisjes, Jessica zegt: ” Lokaal en regionaal moet er rekening gehouden worden met ons. Wij hebben onze eigen dromen.” Er moet veel aandacht zijn voor het jeugdbeleid. Trouwens, de monitores (zoals ze worden genoemd, zij die getraind worden), zullen een volgende generatie opnieuw inspireren, het zijn de moeders van de toekomst. Wereldwijd is er veel huiselijk geweld. Vele kinderen lopen rond met een te groot geheim.

Onze dagvoorzitter Janny Beekman: ”Dit alles geeft mij weer hoop, het werkt als een olievlek.” Door meerdere vredesvrouwen wordt dit als hoopvol ervaren. Hoe gaan jongens en meisjes met elkaar om? Sandra vertelt, dat er ook een groep is gestart voor jongens. Nog te vaak worden vrouwen geslagen, mannen gedragen zich als echte macho’s.

Het volgende programmaonderdeel: Lineke Schakenbos vertelt ons helder en informatief over de WILPF. Het feest over het 100-jarig bestaan(zie artikel op blz 14.’ ) Samen zullen we antwoord moeten geven op oude en nieuwe vredesvragen. Het internationale karakter maakt, dat jonge vrouwen geïnteresseerd zijn in de WILPF.

Nu komt er een moment voor het bestuur om enige opheldering te geven over de grote zoektocht naar samen-

11

Danine werkte een aantal jaren op het Secretariaat van Vrouwen voor Vrede.

Onze dagvoorzitter Janny Beekman vraagt nu aan alle plaatselijke groepen om naar voren te komen. De groepen uit Enschede, IJmond, Amsterdam, Ridderkerk, de Raging Grannies. Wat toont die zaal ineens leeg….Een uniek moment: alle actieve vrouwen krijgen een zonnebloem overhandigd door Emmie.

Tenslotte sluiten de Grannies de ochtend af, de meisjes met grijze haren worden op trekzak en fluit begeleid door Janny. Het lied heeft een aangepaste tekst, de Grannies zien zich genoodzaakt om te stoppen. Er zijn te weinig zangeressen meer. Werk aan de wereld:… de Grannies krijgen een veelkleurig nog af te maken breiwerkje overhandigd. Om die draad te volgen leest Ida een tekst voor : Door de eeuwen loopt een draad…

De spanning wordt voelbaar, Lineke zal gaan aankondigen, wie nu de Vredesvrouw van het Jaar wordt. Gekozen is: één van drie generaties vredesvrouwen: Wil Gevers, moeder van Simone, oma van Danine Gevers,

Na de lunch volgt een presentatie van Inez de Boer van Peace Brigades International. Deze organisatie stuurt vrijwilligers

12

naar diverse landen waar de bescherming van verdedigers van mensenrechten noodzakelijk is. Making space for peace, dat is hun motto. De uitgezonden vrijwilligers zijn ongewapend. Er is een gemeenschappelijk initiatief om de resolutie 1325 van de VN handen en voeten te geven.

Vrouwen willen niet altijd gezien worden als slachtoffer, ze kunnen juist heel krachtig zijn.

Emma Jansen (van PBI) spreekt daarna over Burgervredeswerk, wat is dit en wat willen we bereiken? Er bestaat een initiatiefgroep: Investeer in Vrede met een duidelijk werkplan. Hoe los je een conflict geweldloos op? De veiligheid van meisjes en vrouwen staat voorop. In 2014 in mei was er een conferentie over de vrouw als change agent.

Ter afsluiting zingen we dan samen met de Grannies ons aller vredeslied: Vrouwen kom! Ida Wassenaar

Sandra Verkuijlen is beschikbaar voor vrouwen, die haar willen uitnodigen om te komen spreken over haar werk in Nicaragua.e:[email protected]

de Grannies zien zich genoodzaakt om te stoppen 13

Onze oudere zus, de WILPF n de hongerwinter, aan het eind van de Tweede Wereldloorlog, was Gonnie Scholten van Iterson zwanger. Als gevolg van alle ontberingen hield zij daar een gat in haar geheugen aan over. Daardoor wist ze in de naoorlogse tijd niet waar zij als secretaresse van de toenmalige Nederlandse Wilpfsectie de namenlijsten had opgeborgen. Dat in de Tweede Wereldoorlog op de WILPF geaasd werd bleek toen kortgeleden uit Rusland vele stukken over de WILPF Nederland terugkeerden naar ons land. De Russen had dit materiaal uit Duitsland meegenomen. Door de levensloop van Gonreld. nie bestond er geen NederTerug in Nederland, staken landse Wilpfsectie, toen we we de koppen bij elkaar en als Vrouwen voor Vrede in de besloten we een Nederlandse zomer van 1979 spontaan sectie op te gaan richten, die ontstonden. Wel waren indienkele jaren later een groot viduele Vrouwen voor Vrede lid van de internationaal congres op Woudschoten WILPF. Zoals Adrienne van Melle-Her- organiseerde. Ik was eerst wat aarzemans en Carlota Lopes da Silva. Hier- lend omdat we ook al Vrouwen tegen door was er in onze begintijd al een Kernwapens hadden. Ik was bang voor groot congres in het Tropeninsituut, ge- verstrooiing van energie maar het omorganiseerd door het kleine zusje Vrou- gekeerde bleek het geval. Wat hebben wen voor Vrede met de grote bui- we elkaar gestimuleerd en van elkaars tenlandse zus, WILPF International. inspirerende werk genoten. En nog Met als belangrijke spreekster Dorothee steeds. Sölle. In 1983 reisden een aantal Vrouwen voor Vrede is door haar aard “losse” WILPFvrouwen en Vrouwen nooit een grote internationale organisavoor Vrede naar het grote, driejaarlijkse tie geworden: meer gericht op basiscongres van WILPF-Internationaal in werk en veel verbindingen. Op allerlei Zweden. We raakten allemaal heel en- internationale bijeenkomsten wisten thousiast over het zusterschap en de vrouwen van binnen en buiten de vredesvriendschappen die we daar aan- WILPF elkaar te vinden. En dat nu al troffen. Ook werden we weer gemoti- 100 jaar, zoals bleek bij het 100jarig beveerd voor vredeswerk toen er een staan van onze oudere zuster, dit voorenorm oorlogsschip met volle beman- jaar in het Vredespaleis. ning op alle dekken, door de haven van Ik ben heel blij met de WILPF om het Gothenborg voer. In ons congrescen- internationale karakter en de kracht die trum op een voormalige scheepswerf, elkaar gegeven wordt. En in deze tijd luisterden we ademloos naar de verha- waarin grote groepen vluchtelingen len van vredesvrouwen uit de hele we- over de wereld trekken hebben we dat

I

14

hard nodig. Samen zullen we antwoorden moeten geven op oude en nieuwe vredesvragen voor en door vrouwen. De WILPF mag op een aantal plekken binnen de VN mee luisteren, denken en praten. Zowel in Genève als New York werken WILPF vrouwen op die plekken heel hard aan de vrede.

En last but not least: de WILPF heeft aantrekkingskracht op jonge vrouwen: in Nederland hebben ze een jong en multicultureel bestuur, als gevolg van het jubileum zijn er jonge vrouwen lid geworden. Lineke Schakenbos

Hallo Vredesvrouwen, Vrouwen voor Vrede doet mooi werk, ik volg het al jaren van tijd tot tijd vanaf de zijlijn. Door ziekte en persoonlijke omstandigheden bleef het daarbij. Wellicht kan er nu een mogelijkheid ontstaan om ons met elkaar te verbinden. Hoe en wat weet ik nog niet precies, maar ik wil er graag het gesprek over openen.

Vorig jaar ben ik begonnen met mijn 1000 kraanvogels Artcraftproject met de kernwoorden: Geluk, Gezondheid, Vrede. Met foto's gesneden uit de Happinez ben ik 1000 kraanvogels gaan vouwen. Begin september heb ik dit doel bereikt. Terwijl ik aan het vouwen was, zag ik de oproep van de Zen Peacemakers. Zij wilden 70 000 kraanvogels verzamelen voor de 70-jarige herdenking van de atoombomaanval op Hiroshima, 1000 kraanvogels voor elk jaar. 100 van mijn gevouwen kraanvogels heb ik toen naar Amerika gestuurd. Om Sadako Sasahi te eren die 1000 kraanvogels voor de Vrede begon te vouwen, de atoombomaanval als peuter overleefde en als puber getroffen werd door de gevolgen ervan, zij overleed aan leukemie.

Soms vind ik het volkomen onzinnig wat ik aan het doen ben. Kraanvogels vouwen terwijl er om mij heen zoveel leed is, leed door overheersing, onderdrukking en geweld, op kleine en grote schaal. Maar het kraanvogels vouwen heeft voor mij wel een functie te midden van al dat leed. Het maakt me stil. Het geeft me wat omhanden. Ik keer erdoor naar binnen. Ik ervaar mijn eigen leed. Ik zie mijn eigen situatie onder ogen. Ik neem daar mijn eigen besluiten in. Ik aanvaard wat er is. Ik sluit vrede met mezelf. Dit is wat ik kan doen. Dit is wat ik kan bijdragen. Een rustplek zijn. Zijn. Zijn en doen. Laten voelen hoe eenvoudig leven in wezen is. Hoe we elk moment geboren en herboren worden. Hoe we onszelf vorm kunnen geven. Onze schoonheid er kunnen laten zijn. In al onze kwetsbaarheid. Als vogel. Als mens. Als vrouw. Als voortbrengster van leven. En dan schaar ik mij in de traditie van het kraanvogel vouwen achter Sadako, een jonge vrouw in de dop, die de moed had om wereldleiders aan te schrijven om hen op te roepen het oorlogsgeweld te stoppen. Om vrede in de wereld te bewerkstelligen. Kunnen wij hier misschien samen een aktie van maken? k hoor graag van jullie! Hartelijke geluksgroet, Çita Lampers Rotterdam 15

De rol van vrouwen als vredestichtende kracht p de laatste dag van de vredesweek 2015 werd er in Enschede samengewerkt door Enschede voor Vrede, Vrouwen voor Vrede en Debat aan de Markt. De ambassadeur van deze Vredesweek, Secil Arda, organiseert ook het Debat aan de Markt. Deze zondag was dat een mooie combinatie. Vrouwen hebben een andere instelling en betrekking tot het leven dan mannen. Dat is de kracht van vrouwen. Hoever kunnen ze hun kracht inzetten om oorlog te voorkomen en vrede te stichten? Wat zijn de effecten om vrede langdurig in stand te houden? Is er een actieve rol voor vrouwen in de vredesonderhandelingen?

O

Deze actieve rol moet er zeker zijn, zie ook de resolutie 1325 van de VN, waarin zij zich duidelijk uitspreekt voor een actieve rol voor vrouwen bij het oplossen van (gewapende) conflicten. De inleiding werd gegeven door Leila Jaffar, Palestijns Nederlands en intercultureel communicatiedeskundige. Ze noemt de kracht van vrouwen om ook tijdens de oorlog de dagelijkse gang van zaken door te laten gaan. In de traditionele taakopvatting is dat het runnen van het huishouden, de zorg voor de kinderen, het draaiend houden van de economie en het verplegen van de in de strijd gewond geraakte mannen. Maar tegenwoordig wordt die rol breder gezien en gaat het ook over vrede- en conflictbemiddeling. Vrouwen kunnen het gesprek met de anderen gaande houden. Ze beschikken over kwaliteiten als nieuwsgierigheid en luistervaardigheid. En in een belangenconflict is niets belangrijker dan het actief luisteren (dus met doorvragen) naar de ander. En Leila pleit ervoor dat vrouwen een

rol krijgen in de vredesprocessen en bij de (duurzame) beëindiging van een gewelddadig conflict. Vrouwen moeten niet onmacht als wapen gebruiken, maar eisen waar zij recht op hebben. Soms moet je weigeren om in het verhaal van de oorlog mee te gaan. Toon je vechtlust om vrede te bereiken. De andere panelleden wordt vervolgens gevraagd hier, vanuit hun eigen ervaring, op te reageren.

16

Yasmin Khalaf is afkomstig uit Syrië en woont meer dan tien jaar in Nederland. In Syrië is zij in liefde opgegroeid. In het ouderlijk huis in Damascus kwamen naast christenen ook moslims en joden over de vloer. Nu hoort ze de verhalen van familie, vrienden en bekenden in het verscheurde land, over mensen die daar de vrede blijven zoeken. Die in vrede met elkaar proberen te blijven leven en nog steeds zorg voor elkaar hebben in plaats van alleen voor zich-

zelf op te komen. Het gaat erom aan die waarden vast te blijven houden.

Zirayeta Ibrahimovic is afkomstig uit Bosnië. Daar was ze gelukkig tot het begin van de oorlog in 1992. Op school leerden ze als moslims, orthodoxen en katholieken als broeders en zusters samen te leven en met elkaar vereend te blijven. Ze werd niet voorbereid op een oorlog waarin je eigen buurman of buurvrouw zich plotseling ontpopt tot vijand. Ze raakte daardoor het vertrouwen in mensen kwijt. Ze weet wel dat er naast slechte ook heel veel goede mensen zijn, maar ze weet niet meer wie ze wel en wie ze niet kan vertrouwen. Het derde panellid is Patricia Mansarya. Zij is afkomstig uit Sierra Leone. Dit land is rijk aan grondstoffen zoals diamant en goud, maar de bevolking is nog steeds arm. Vrouwen, zegt ze, hebben een andere invalshoek dan mannen en daarin ligt hun kracht. De vrouw is als moeder de eerste lerares van haar kind.

17

Zij leert het kind liefde en geborgenheid. De vrede thuis, wordt bewaard door de vrouw daar begint de vrede. Maar dat is niet voldoende. Volgens haar is het van belang dat vrouwen hun invloed verbreden naar de samenleving en ook naar de politiek. Er volgt een levendige discussie met de zaal waarin de kracht van vrouwen genoemd wordt. Waarin wordt opgemerkt dat Angela Merkel ook als verbinder optreedt als het om de verhoudingen met Rusland gaat. In de zaal zit ook een dochter van panellid Patricia Mansaray, die erop wijst dat kinderen van “nieuwe Nederlanders” het op school veel moeilijker hebben dan kinderen van autochtone Nederlanders. Ze krijgen vaak een lager schooladvies ”omdat ze de taal minder goed spreken”. Het is een vorm van verborgen discriminatie. Misschien niet eens bewust. De Russische Svetlana en de Tsjechische Hanka (vluchtelinge van na de staatsgreep van 1968) zijn geschokt over dit verhaal. Zelf hebben zij dat nooit ervaren en ze vragen zich af of het

met de huidskleur van de dochter van Mansaray te maken heeft. De taak van vrouwen is volgens hen juist het investeren in de toekomst en daar hoort goed onderwijs bij. Er wordt gesteld dat de sleutel naar een vreedzame toekomst, bij goed onderwijs ligt. Ook komt het belang naar voren, om naar elkaars dromen te luisteren. Door dromen met elkaar te delen, steunen we elkaar in het verwezenlijken van onze dromen. Volgens een aantal jongere vrouwen willen niet alleen vrouwen maar ook mannen graag een andere, vreedzamere wereld waarin andere waarden prevaleren dan alleen het opkomen voor jezelf. Het geweld in onze samenleving uit zich niet alleen fysiek, maar ook in het economische systeem, met grote inkomensverschillen. Daar sluit weer een ander op aan met de oproep om niet te investeren in de wapenindustrie.

Als laatste spreker uit de zaal krijgt dhr. Kwame het woord, die een oude Afrikaanse wijsheid ventileert: “Als je een man onderwijst, onderwijs je een individu. Maar als je een vrouw onderwijst, onderwijs je een hele samenleving.” Als er een probleem is willen mannen meteen hun spierkracht gebruiken, terwijl vrouwen eerst met elkaar over het probleem praten. “Mannen bouwen huizen, vrouwen creëren een thuis.” Vrede begint thuis en verspreidt zich vervolgens via de straten over de steden. Een slotopmerking is voor het panel. In reactie op de pleidooien om te streven naar politieke macht stelt Yasmin Khalaf dat het alfabet van de vrede op de

rug van de medemens staat. Als je alleen maar met jezelf bezig bent en in de spiegel kijkt, zie je het niet. Je ziet het pas als je omziet naar elkaar. Zirayeta Ibrahimovic zou alle wapenfabrieken sluiten als ze politieke macht zou hebben. Maar de macht die ze nu heeft gebruikt ze vooral om haar kinderen in vrede op te voeden en niet te belasten met het verleden. Patricia Mansarya stelt dat duurzame vrede begint met respect. Vrede komt niet van buiten, maar moet uit jezelf komen. Laila Jaffar hoort dat heel veel mensen “nee” roepen tegen vluchtelingen, maar we moeten hen juist accepteren. Wij kunnen zelf heel veel doen voor de vluchtelingen; helpen met praktische zaken, met de taal, met het inburgeren. Heet ze welkom. Secil Arda trekt de conclusie dat vrede iets is waar vrouwen en mannen samen aan moeten werken. We moeten elkaar accepteren en het goede voorbeeld voorleven. 18

"Beiden ontworteld , maar toch verbonden” De houten bank waarop ik met hem zit staat op een perron en aan de rand van het leven. We worden niet door het hout geïsoleerd van elkaar maar we voelen de verbindende liefde stromen. Het voelt alsof de bank heen en weer schuift , gelijk de speling van het lot. Ik durf niet om te kijken, maar ook niet in zijn ogen. Ik richt mijn blik naar onze zoon die voor ons op de grond speelt. Elke vezel in mij voelt spijt en ook schuld.

heersen van het verdriet. Moe van de onzekerheden die de tijd nog verborgen houdt. Hij kijkt me aan met betraande ogen. Bestaat er wel troost als je je moederland verloren hebt? Hoe kom je er toe om jouw land de rug toe te keren? En wat allemaal niet meer? Zoveel vragen! De last van zo`n besluit is zo groot, en vraagt van je om alle kracht die in je zit, naar boven te brengen. En toch: je komt kracht te kort. Kracht van buiten is nodig, een dosis hoop en energie van God.

……Jamil, een vierjarig kind, zo gehecht aan en verbonden met zijn familie. Tranen springen in mijn ogen. Hij pakt een zeepje uit mijn tas, maakt er een vliegtuig van en neemt de vlucht terug naar Damascus, vandaar naar het huis van zijn opa. Hij praat tegen zijn opa: “Opa, opa, vertel me een verhaal voor het slapen gaan , want ik kan niet slapen.” En tegen mij: “Waarom zijn we hier, waar zijn opa en oma en waar is mijn speelgoed?” Ik moet mijn tranen inhouden en probeer niet te zuchten. Dan opeens breekt de brok in mijn keel en stromen de woorden vol hoop en liefde naar buiten en landen op de glimlach van Jamil. Ze geven kalmte en rust in zijn hart.

…..En welke invloed hebben mijn woorden op mijn man? Hij is moe van het troosten, moe van de verzachtende woorden, moe van het be-

19

In stilte zit hij daar en ik zie zijn gedachten wegdrijven. Ik weet niet precies waarom. Ik dwaal ook weg met mijn gedachten. Wat brengt de toekomst? Wordt het missen van het moederland een kruis dat we een leven lang moeten dragen of is

het een jasmijnkrans om onze hals die heerlijk geurt naar het moederland? Een krans waar we moed uit kunnen putten en die ons kracht geeft en laat stralen. Ons land is onze troost en geeft ons de kracht om door te gaan en aan te passen aan elke nieuwe situatie. Het fundament gelegd in Syrië is sterk genoeg om met elk probleem om te gaan.

sproken boodschappen komen toch over.! Na het eten gaan we terug naar het bankje, wachtend op de vertrektijd van de trein. Voor onderweg hebben we pinda`s gekocht in een netje. Ik vind het een vreemde manier van verpakken, zo`n netje. Een passerende man begint te fluiten als een vogeltje. Wapperend met zijn armen lacht hij naar ons, om duidelijk te maken waar deze pinda`s voor bedoeld zijn. Net als vogels moeten we een net openen, een nieuwe cultuur eigen maken en tot ons nemen. Wat hebben we een geluk met het vogelvoer: vogels zijn vrij, zelfstandig en zingen lieflijk.

….. de plotselinge beweging in mijn baarmoeder breekt mijn gedachten af. De baby doet een beroep op een heel ander verantwoordelijkheidsgevoel. Ik had nog niets gegeten! Op dat zelfde moment knijpt mijn man in mijn hand en zegt: ``kom we gaan even wat te eten halen.`` Zijn blik straalt kracht en hoop uit. Dus de houten bank geleidt! Het mentale circuit was intact, en onuitge-

Geef ook je NEE woord ij hangt al klaar, mijn maagdelijk witte bruidsjurk waarin ik, zondag 11 oktober Wereldmeisjesdag, ten overstaan van het Amsterdamse Museumpleinpubliek heel hard ‘nee’ zal zeggen. Tegen kindhuwelijken. We zijn met zo’n veertig 18+bruiden (om niet te zeggen over the hill-bruiden). Elke drie seconden wordt er ergens in de wereld een meisje gedwongen te trouwen als ze zelf nog kind is, vaak met een veel oudere man.

H

Vorige maand zag ik ze met eigen ogen tijdens een reis naar de Maasais in het zuiden van Kenia; de meisjes van een jaar of veertien met een kind op de rug. Hun toekomst in één klap in duigen. Losgetrokken uit hun gezin, voorgoed van school, seks tegen hun wil en vaak veel te jong zwanger, op een moment dat hun kinderlichamen daar nog helemaal niet op toegerust zijn. Wereldwijd

20

trouwen elk jaar naar schatting tussen de veertien en vijftien miljoen meisjes voor ze 18 zijn. Hun aantal stijgt direct in crises- en oorlogssituaties, zoals in Syrië en Libanon. Dat dit geen ver-van-mijn-bed-show meer is, weten we sinds RTV NoordHolland eind september met het nieuws kwam dat 34 kindbruiden in Nederlandse asielzoekerscentra zaten en 22

senatoren besloten eerder op de dag de wetswijziging tegen huwelijksdwang als ,,hamerstuk'' af te handelen. Dat betekent dat er niet eerst over gedebatteerd werd, maar dat er meteen een stemming volgde. De wetswijziging kan nu veel sneller van kracht worden.

onderweg waren om zich in het kader van gezinshereniging hier bij hun wettelijke Syrische echtgenoot te vervoegen. Dat bleek in Nederland gewoon te kunnen: in artikel 28b staat dat als het huwelijk wettelijk geregistreerd is in het land van herkomst, het huwelijk, (met alle huwelijkse plichten en al) hier erkend wordt. Ook als de echtgenote 15 jaar is. Hun mannen zijn op humanitaire gronden hierheen gehaald om de mensenrechten van meisjes hier op grove wijze te schenden, met goedkeuring van de Nederlandse staat.

Een wetswijziging was weliswaar in de maak (die moest alleen nog door de Eerste Kamer, die er pas 24 november over zou stemmen), maar de meeste Nederlanders vonden het toch een schokkende ontdekking dat die wet überhaupt nog veranderd moest worden anno 2015. De Eerste Kamer heeft op 6 oktober met voorrang het wetsvoorstel aangenomen dat regelt dat Nederland buitenlandse huwelijken met jonge meisjes niet meer erkent. De

Volgens Plan Nederland die de 18+bruidenactie op Wereldmeisjesdag organiseerde, maakt de discussie duidelijk dat we ons wereldwijdtegen kindhuwelijken moeten verzetten. En het heeft zin. Je kunt er iets aan doen. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat meisjes die langer naar school gaan minder kans lopen om voor hun achttiende uitgehuwelijkt te worden. Verhef dus ook je stem en geef je nee-woord. Door Daphne van Paassen

21

Samenwerking tussen Vrouwen voor Vrede en Peace Brigades International ia het Nationale Actie Plan 1325 zijn veel Nederlandse organisaties betrokken bij het ondersteunen van vrouwen als “change agents” in conflictsituaties. Een gevolg hiervan is dat de betreffende vrouwen meer in de schijnwerpers komen te staan, waardoor hun veiligheidsrisico’s toenemen. Veel Nederlandse organisaties lopen in hun veldwerk tegen deze problematiek aan.

V

Om meer aandacht te vragen voor de noodzaak van gender sensitieve bescherming van mensenrechtenverdedigers in conflictsituaties, heeft Peace Brigades International afdeling Nederland (PBI NL) het project Veilig in Actie uitgevoerd, waarop het huidige project Strong Women een vervolg is. Samen met Vrouwen voor Vrede is er dit voorjaar een conferentie georganiseerd: Sterke vrouwen: wie beschermt hen?. Elf vrouwelijke mensenrechtenverdedigers uit zeven landen stelden toen een manifest op waarin zij hun belangrijkste veiligheidsrisico’s en beschermingsbehoeften identificeren.

Een uitgebreide gids voor de bescherming van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers PBI Nederland heeft op basis van dit manifest een praktisch inzetbare gids ontwikkeld voor (Nederlandse) organisaties die werken met vrouwen en meisjes in (post)conflictsituaties, zodat veiligheidsaspecten en risicoanalyses een integraal onderdeel worden van de programma’s en projecten met vrouwen. Deze gids is nu online beschikbaar via de website van PBI en Vrouwen

voor Vrede en bedoeld als een gids voor NGO’s. De guide wordt in diverse talen gepubliceerd, waaronder Engels, Frans, Spaans en Arabisch.

22

Samenwerking Naar aanleiding van de gids is de samenwerking ontstaan tussen PBI Nederland en Vrouwen voor Vrede. Het doel van deze samenwerking is het verbeteren van de veiligheid van vrouwe-

lijke mensenrechtenverdedigers in de Arabische wereld. Vrouwelijke mensenrechtenverdedigers zijn steeds vaker actief in de de Arabische wereld. Deze vrouwen dagen de samenleving uit om zich in te zetten voor vrouwenrechten en mensenrechten in het algemeen. Door deel te nemen aan het opbouwen van vredesprocessen hopen zij meer erkenning te krijgen. PBI Nederland en Vrouwen voor Vrede hebben de handen ineen geslagen om te werken aan duidelijke strategie- en beleidsvormgeving voor deze vrouwen in de Arabische wereld. Het project ‘Het gezamenlijke initiatief” zal starten met een consult onder vrouwelijke mensenrechtenverdedigers om de veiligheid van vrouwelijke men-

senrechtenverdedigers in de Arabische wereld te waarborgen.

Arabische en Engelse Webpagina op site van Vrouwen voor Vrede Een ander onderdeel van dit project is een Arabische en Engelse webpagina op de website van Vrouwen voor Vrede. Dit is bedoeld om contact te leggen met vredesvrouwen in de Arabische landen om kennis uit te wisselen over bescherming van vrouwen die actief zijn en over praktische geweldloze actiemethoden en die verspreiden onder Arabisch of Engels sprekende vredesvrouwen uit het netwerk van Vrouwen voor Vrede, van PBI en van Karama. www.vrouwenvoorvrede.nl

23

Vrouwen en geweldloos protest tegen IS anneer je aan Syrie denkt denk je aan terreur, geweld en angst. Maar er zijn ook voorbeelden van geweldloze weerstand en protest tegen IS. En ook van verzet door vrouwen.

W

imiteren door in bezit van een wapen te komen. Dit leidt ertoe dat ruzies tussen schooljongens escaleren tot gevaarlijke straatgevechten. Ook zijn er milities die deze jongeren willen rekruteren. Een groep vrouwen eiste van de gemeenteraad om hiertegen op te treden met een wet die kinderen onder 18 jaar het dragen van wapens verbiedt en handelaren de verkoop van wapens aan jongeren verbiedt. Tot nu hebben ze alleen nog beloftes gekregen maar zij gaan door tot de wet er is.

Drie voorbeelden: Het heropenen van een school in door IS bezet gebied is risicovol, afbraak van educatie is immers één van de eerste middelen die IS gebruikt. Toch ging een groep van vrouwen gewoon naar het plaatselijke hoofdkantoor om de opening van twee privéscholen te eisen. Zij konden de voorzitter ervan overtuigen dat de Heilige Schriften van de Islam het belang van educatie benadrukken. Hoewel de scholen vanwege gebrekkige stroomvoorziening maar twee uur per dag open kunnen zijn hebben zich honderden kinderen aangemeld die tot dan geen school konden bezoeken. IS staat het kennelijk toe.

20 vrouwen van de Koerdische Peschmerga hebben zich aaneengesloten tot een uitsluitend vrouwelijke politie-brigade. Aanvankelijk door de gemeente genegeerd, hebben zij ondertussen het vertrouwen en respect van de bevolking verkregen en zelfs een eigen politiepost opgebouwd. De vrouwen bewijzen hun nut bij het omgaan met vrouwelijke slachtoffers die nu vaker aangifte doen van (vooral sexueel) geweld. Ook hebben zij makkelijker toegang tot conservatieve huishoudens met alleen vrouwen, zo kunnen zij de nodige hulpverlening realiseren waar mannen geen toegang hebben.

In een stad vlakbij Idlib, in het noordwesten van het land, gaan veel kinderen tussen 13 en 18 jaar hun vaders

24

verkort overgenomen en vertaald uit Soziale Verteidigung 3/15

Dichtbij

Als je beseft dat je op een terras dood geschoten kan worden, dan besef je ook dat de wrede wereld niet meer kilometers van je vandaan is, maar dat je er onderdeel van bent. De huidige media en Social media maken je er ook sneller en makkelijker deel van. Foto’s, filmpjes, meningen, verdriet, ongeloof , boosheid en angst tuimelen over je heen. Alles wordt gedeeld. We kunnen steeds meer lezen wat we er allemaal van vinden. En niet alleen wat we van de aanslagen vinden, maar ook wat we van elkaars mening vinden. De een is vreselijk geschrokken omdat het zo dichtbij voelt en deelt zijn/haar medeleven door de profielfoto op de Franse vlag te zetten. De ander wordt daar weer boos om. Omdat zo ver weg van ons zo vaak aanslagen worden gepleegd en zoveel burgers omkomen: Kenia, Turkije, Bangkok, Irak, Syrië, Libanon, Israel, Thailand etc etc... Nee Niet dichtbij. En dan zijn we niet een minuut stil, veranderen

we onze profielfoto niet, branden we geen kaarsjes en lopen we ook geen solidariteitsmars door onze stad. Een collega van mij wordt boos als er op de academie aan de docenten wordt gevraagd om 1 minuut stilte te nemen om 12 uur. Ik begrijp haar boosheid en ze heeft gelijk; laten we rouwen om iedereen die wegvalt door welke gruwelijkheid dan ook. En aan de andere kant: laten we elkaar niet veroordelen hoe we omgaan met dit nieuws, hoe de een het wil herdenken door een kaars aan te steken en de ander juist nu niet. Laten we elkaar nu niet veroordelen in hoe we hier mee om gaan. Maar samen stilstaan. Dichtbij elkaar. De fotografe Caro Bonink verrijkt ons tijdschrift regelmatig met een foto en een bijbehorend commentaar.

25

Vrouwen voor Vrede Ridderkerk schenken

In November is 1500 euro geschonken aan de stichting Hester. De Ridderkerkse Vrouwen voor Vrede ondersteunden al eerder deze organisatie die opkomt voor de positie van vrouwen in Mexico. De stichting Hester zet zich in voor het bestrijden van geweld tegen vrouwen in (vooral) de Mexicaanse stad Ciudad Juárez, waar in 1998 de Nederlandse Hester van Nierop werd vermoord. Sinds de oprichting in februari 2005 steunt stichting Hester het opvanghuis Casa Amiga, een opvanghuis voor slachtoffers van geweld tegen vrouwen opgericht door Esther Chavez Cano. Dit opvanghuis werkt met 25 vaste medewerkers en 50 vrijwilligers. De stichting komt op voor vrouwen die slachtoffer zijn van geweld en helpt de vrouwen of hun nabestaanden bij het zoeken naar recht. Het voorkomen van geweld tegen

De Ridderkerkse Vrouwen voor Vrede hebben 1500 euro geschonken aan de stichting Vrouwen voor Vrede op de Molukken. Het is niet de eerste keer dat met een gift van het Snuffelpand het werk gesteund wordt van de stichting die werd opgericht naar aanleiding van de onlusten tussen de moslim- en christenbevolking op de Molukken (19992004). VvVM wil bijdragen aan een duurzame vredesopbouw door het stimuleren van de interreligieuze dialoog en gezamenlijke activiteiten. Gelanceerd hiervoor werd een 100-dorpenplan met trainingen “Politieke Participatie voor Vrouwen”. Hiermee zijn inmiddels 68 dorpen bereikt.

26

vrouwen en het ondersteunen van slachtoffers wordt vormgegeven door het steunen van projecten van Casa Amiga. Stichting Hester financiert het salaris van een psychologe en een pedagoge bij Casa Amiga en draagt bij aan het project Crisishulp. Naast de therapie voor slachtoffers wordt geïnvesteerd in cursussen zelfverdediging en

voorlichting aan jongeren en leerkrachten. Met tweedekans onderwijs krijgen vrouwen gelegenheid om hun opleiding af te maken. Afgelopen jaar behaalden tien vrouwen met hulp van de stichting hun diploma. Met de gift van het Snuffelpand kon de volledige opleiding voor drie vrouwen betaald worden. Bron: Weekblad de Combinatie

Een huis voor allen in Berlijn In de weken waarin de radeloosheid over de opvang van vluchtelingen in Europa overal voelbaar is, wandel ik door het centrum van Berlijn, op zoek naar de plek waarop het “House of One” moet verrijzen. Ik heb ervan gehoord tijdens een avond in de vredesweek in Haarlem en gelukkig staat een familiebezoek in de Duitse hoofdstad gepland. Op de Petriplatz in het oudste gedeelte van de stad stond 800 jaar geleden een kerk, verschillende keren verwoest door brand en oorlog. Op de fundamenten van deze kerk gaan Joden, Moslims en Christenen samen een “bid- en leerhuis” bouwen. Synagoge, moskee en kerk onder één dak en open voor iedereen ongeacht godsdienst, nationaliteit en kleur. Na een uitschrijving is een prachtig ontwerp gekozen. Nu is er behalve een groot informatiebord nog niet veel te zien maar in september vond er bijv. al een gemeenschappelijke vredesbijeenkomst plaats. Volgens de website is er voldoende geld ingezameld om eind 2015 met de bouw te beginnen. Ik hoop dat ze heel snel bouwen want de behoefte is groot. Om het te versnellen heb ik alvast twee stenen gekocht en het aan iedereen verteld die ik tegenkwam. En bij mijn volgend bezoek ga ik zeker kijken. Een afbeelding van het mooie gebouw en meer informatie is te vinden op www.house-of-one.org. Sigrid Hutter 27

Geen verhoging van de defensie uitgaven n april 2015 werd er een manifest uitgebracht, dat pleit voor een verhoging van de defensie uitgaven van ons land met 1,5 miljard euro. Een aantal vredesorganisaties keert zich met klem tegen deze oproep en Oorlog is geen oplossing heeft het initiatief genomen om tot een manifest tegen deze verhoging te komen. Vrouwen voor Vrede heeft dit manifest mede ondertekend en samen met andere ondertekenaars, gingen we op 10 nov. naar Den Haag, om ons manifest aan te bieden aan leden van de 2e kamer. Op 11 en 12 november vond de plenaire behandeling van de defensiebegroting plaats, dus het was een prima moment.

I

naars met haar manifest terug willen naar het gezonde verstand en zich verzetten tegen het angst-denken. Op een diagram dat de delegatie had meegenomen waren de wereldwijde defensie-uitgaven in kaart gebracht. Hieruit bleek heel duidelijk dat de VS hoog boven alle landen uitsteekt met haar budget. Rusland geeft minder uit dan Frankrijk en Duitsland samen. De on-

De petitie werd in ontvangst genomen door de voorzitter van de Tweede Kamercommissie voor Defensie: Han ten Broeke. Ook aanwezig waren Fred Teeven en Ronald Vuijk van de VVD, PvdA-woordvoerder Sultan GünalGezer en SP-woordvoerder Jasper van Dijk. In een kort woord zei Kees van der Pijl, namens de delegatie, dat de onderteke-

28

met verschillende kamerleden. De VVD had best interesse in ons standpunt en zei ook zelf dat een verhoging van het defensiebudget niet de oplossing voor oorlog is. Voor internationale conflicten moet er altijd naar een politieke oplossing gezocht worden. De reden dat de VVD een verhoging wil is, omdat men de veiligheid van ons land niet aan de VS wil overlaten. Bovendien zijn er nu eenmaal internationale afspraken om aan de (NAVO-) norm van 2% te voldoen en daar voldoet Nederland nog lang niet aan. De suggestie om die norm of eventueel het NAVO-lidmaatschap ter discussie te stellen, was niet aan de orde. In het restaurant van de 2e Kamer praatten we onder het genot van een kopje koffie, nog even na over het bezoek. Met ook de aandacht van de pers hiervoor, hebben we het meest haalbare eruit gesleept.

veiligheid in de wereld komt eerder voort uit een teveel aan “Defensie-inspanningen” dan aan een tekort daaraan. Hierna spraken we nog even informeel

Tiny Hannink

Canada presenteert kabinet waar Nederland nog wat van leren

Seksegelijkheid, je kunt er commissies rapporten over laten schrijven, quota instellen of campagnes voeren, maar je kunt ook gewoon het goede voorbeeld geven. Dat is wat de nieuwe premier van Canada deed. In het kabinet van Justin Trudeau zitten precies evenveel mannen als vrouwen. Oh ja, en ook nog een sikh, een blinde atlete en een voormalige vluchtelinge. Waarom? ”Omdat het 2015 is,” antwoordt de jonge premier. 29

Burgemeester van Enschede "Nu ben ik dus vredesburgemeester." nschede voor Vrede heeft eind oktober een motie voorgesteld aan de verschillende Gemeenteraadsfracties die op 9 november uiteindelijk is ingediend door de fracties van CDA en GroenLinks. Een motie die de Enschedese burgemeester opriep zich aan te sluiten bij het wereldwijde netwerk van "Burgemeesters voor Vrede" (Mayors for Peace).

E

Dit netwerk werd in 1982 opgericht door de burgemeesters van Hiroshima en Nagasaki, de steden die in augustus 1945 werden getroffen door twee kernbommen en nog dagelijks met de gevolgen daarvan worden geconfronteerd. De burgemeesters van beide steden benadrukten de speciale verantwoordelijkheid van hun ambt voor de vrede en veiligheid ten aanzien van hun burgers, ook als het om een nucleaire aanval gaat. Lokale veiligheidsplannen schieten in een dergelijke situatie schromelijk tekort en dus gaat de verantwoordelijkheid van burgermeesters met betrekking tot kernwapens verder dan het lokale.

Wereldwijd zijn de burgemeesters van bijna 7.000 steden in 161 verschillende landen lid van Mayors for Peace. In Nederland waren dat er tot vorige week 137 (nu dus 138): bijna een derde van alle Nederlandse burgemeesters waaronder alle burgemeesters van de vier grote steden. Ook de burgemeesters van Münster en Osnabrück zijn bij Mayors for Peace aangesloten. Eigenlijk was het een verzuim dat de Enschedese burgemeester nog niet bij Mayors for Peace was aangesloten, terwijl En-

schede zich in de jaren '80 wel degelijk had aangesloten bij de "kernwapenvrije gemeentes".

30

Daar is nu een einde aan gekomen. Met 21 stemmen voor en 17 tegen, heeft de Enschedese gemeenteraad Onno van Veldhuizen opgeroepen om zich als burgemeester van Enschede bij het netwerk aan te sluiten. "Dan ben ik nu dus vredesburgemeester," was zijn eerste reactie na de stemming. Vóór de stemming had Van Veldhuizen nog te kennen gegeven dat dit niet het zoveelste "feel-goodmomentje” moest worden waar geen consequenties aan zijn verbonden. Zo zei hij niet in elkaar te zitten. Jan Schaake

Reactie ministerie op anti-nucleaire petitie (ICAN) p het medische congres met de titel “Kernwapens, ons een zorg” van 26 september j.l. in Amsterdam ondertekenden meer dan 100 medisch specialisten een appèl voor de volledige afschaffing van kernwapens. De Directie Veiligheidsbeleid van het stelling. ministerie van Buitenlandse Zaken laat Het non-proliferatieverdrag trad in 1970 weten, in reactie op die petitie, dat het in werking en wordt inmiddels omarmd kabinet weliswaar het einddoel: ‘een door alle landen behalve India, Israël, wereld zonder nucleaire wapens’, steunt Pakistan, Noord-Korea en Zuid-Soedan. maar dat de weg daarheen lang is. De Het verdrag stelt dat kernwapens zo brief verwijst naar de vijfjaarlijkse toet- contraproductief zijn voor de veiligheid singsconferentie van het non-prolifera- dat ze door alle ondertekenaars vrijwiltieverdrag (NPV) die afgelopen mei in lig moeten worden afgezworen, uitgeNew York plaatsvond. zonderd door vijf staten: de VS, Volgens het verslag van de conferentie Rusland, het VK, Frankrijk en China. dat minister Koenders naar de Tweede Reden voor deze uitzonderingspositie is Kamer heeft gestuurd wordt deze door dat deze vijf grootmachten al kernwade internationale gemeenschap als mis- pens hadden voordat het NPV werd onlukt beschouwd. Er is geen overeen- derhandeld. Ze hebben een bijzondere stemming bereikt over een slotdo- status en mogen voor onbepaalde tijd cument en de kloof in de internationale hun kernwapens houden. Daarbij hebgemeenschap is groter geworden. ben ze een vage belofte gedaan om uitVooral de onderwerpen ontwapening en eindelijk volledig te ontwapenen. het Midden-Oosten leidden tot een pat-

O

31

Bovengenoemde petitie uit de medische wereld wees op het belang van dit document voor een voortgaande ontwapening. In zijn reactie gaat de minister hier niet direct op in, al zegt hij dat Nederland niet tegen een verbod op nucleaire wapens is. Een dergelijk verbod dient volgens het kabinet echter het sluitstuk te zijn van een ontwapeningsproces waarin de kernwapenstaten worden meegenomen. Elma Doeleman

De “Humanitaire Gelofte” De International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN) lanceerde begin dit jaar de “Humanitaire Gelofte”, gericht op het dichten van het juridische lek dat het volledige verbod op en de vernietiging van kernwapens tegenhoudt. Inmiddels hebben 115 landen dit document ondertekend. Nederland ontbreekt in deze lijst, evenals vrijwel alle landen die onder de NAVO paraplu bescherming zoeken.

Ban de Bom 2.0: een onnozele tocht tegen nieuwe kernwapens Op 28 december wordt de moord op de onnozele kinderen door de soldaten van Herodes in Bethlehem herdacht. Een mooie dag om ons in te zetten om de snode plannen van de hedendaagse Herodessen te verhinderen: geen nieuwe kernbommen in Brabant!

Op maandag 28 december 2015 is er een Onnozele Tocht vanaf het Schakelplein in Volkel (verzamelen vanaf 11:15 uur) naar de vliegbasis (om 12 uur gaan we lopen) voor een kernwapenvrije toekomst: neem oud speelgoed mee om het prikkeldraad mee te versieren!

Als er voldoende animo is, kunnen we met de Theaterstraatbus van Amsterdam, met instapstoppen in Utrecht en Den Bosch naar Volkel en terug rijden. Ga naar http://noelhuis.nl/contact/ om aan te geven dat je mee wilt rijden. Je kunt daar ook aangeven dat je een stuk van de 4 km van de Onnozele Tocht mee wilt rijden als je benen nog aan de jonge of al wat aan de oude kant zijn. Kijk voor meer informatie en straks voor je komt ook voor het laatste nieuws op www.noelhuis.nl/no-nukes 32

Wereldwijde ontwapening? Begin met het ontwapenen van de mannelijkheid! e gigantische bedragen die wereldwijd worden besteed aan militaire zaken worden aangedreven door de wapenindustrie die winst wil maken maar ook door de gedachte bij politici dat ‘veiligheid’ afhankelijk is van wapens. Maar vrouwen die zich bezig houden met vrede zien ook een gemilitariseerde mannelijkheid als oorzaak. Geen wonder dat er op WILPF’s conferentie symbolisch de 1776 miljard dollar die nu aan militaire zaken worden uitgegeven werden overgeheveld naar ‘zorg’,’ onderwijs’ en ‘mensenrechten’. Het andere thema was de relatie tussen tiative to Reduce Violence’ (CIRV). gender en macht. De twee thema’s lij- Beide groepen werkten intensief met ken op het eerste gezicht niet veel met mannelijke daders. Het schijnt dat ze in elkaar te maken te hebben: het ene gaat een paar jaar heel veel succes hebben: over de menselijke, intieme, individu- het aantal gewelddaden is in Glasgow ele relaties en het andere over de tech- met de helft verminderd en het wapenniek van de oorlog, raketten en militaire bezit met 85%! Deze cijfers zijn naucommando’s. De meeste vredesbewe- welijks te geloven, maar als ze kloppen gingen die uit mannen en vrouwen be- is er geen excuus om achter te blijven. staan leggen die link dan ook niet. Maar Ze houden in dat we in een paar jaar het de vrouwenbewegingen, WILPF en getal van jaarlijks 55 000 oorlogsvele andere, zien dat verband duidelijk slachtoffers zouden kunnen halveren en wel. Zij wijzen met name op de manne- het wereldwijde militaire budget van lijke dominantie die in stand wordt ge- 1700 miljard tot 255 miljard dollar zouhouden door het hameren op het idee den kunnen terugbrengen. ‘Caring men van de ideale mannelijkheid: competa- into change’( zorgen dat mannen vertief, strijdlustig, psychologisch klaar anderen) moet overal gebeuren – en nu om dwang te gebruiken en fysiek in maar meteen beginnen! staat om dat ook te doen.

D

Een paar weken geleden werd ik verrast en bemoedigd door eeen rapport uit Glasgow, een stad die ooit de ‘moordhoofdstad van Europa’ heette. Ze hebben daar een project ontwikkeld: 'caring men into change'. De autoriteiten stelden een ‘Violence Reduction Unit (VRU)’ in en een ‘Community Ini-

33

Karyn McCluskey

Verantwoordelijk voor de misdaadbestrijding in Glasgow is Karyn McCluskey. Zij is een forensisch psycholoog die verbonden is aan Strathclyde Police, het grootste politiebureau van Glasgow. McCluskey zette de Violence Reduction Unit (VRU) op die begon met de bendemisdaad en de gevolgen ervan in kaart te brengen. Vanaf 2008 volgde een aantal opmerkelijke initiatieven, waaronder plastische chirurgie voor

verminkte bendeleden die weer een normaal leven wilden leiden. Artsen werden ook ingeschakeld om 8.000 middelbare scholieren in Glasgow voorlichting te geven over wat er met je gebeurt als je slachtoffer wordt van een geweldsmisdrijf. Cynthia Cockburn, WILPFnieuwsbrief zomer 2015

Nederlandse investeringen in de kernwapenindustrie gedaald! oor het tweede achtereenvolgende jaar zijn de Nederlandse investeringen in de wereldwijde kernwapenindustrie gedaald. De daling, zo'n 9 procent, was wel minder dan in 2014. Toen werd zo'n 18 procent minder geïnvesteerd. Tien banken en pensioenfondsen, van ABP tot ING, steken dit jaar iets meer dan 2,3 miljard euro in producenten van atoombommen en nucleaire wapensystemen.

V

Dit staat in het jaarlijkse onderzoek van vredesorganisatie PAX naar de internationale investeringen in producenten van kernwapens. Het rapport, 'Don't Bank on the Bomb', wordt donderdag gepubliceerd. Het verhoogt elk jaar de druk op banken en andere financiële instellingen om hun investeringsbeleid te herzien.

Twee jaar geleden, in 2013, staken Nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen nog zo'n 3,1 miljard euro in ondernemingen die actief zijn in de nucleaire wapenindustrie. Het gaat hier om bedrijven, zoals Boeing, Lockheed Martin en Thales, die kernwapens en wapensystemen produceren, onderhouden en moderniseren. De wapens varië-

34

ren van kernraketten tot nucleaire onderzeeboten. PAX noemt de nieuwe daling goed nieuws. 'Het gaat de goede kant op', zegt beleidsmedewerker Krista van Velzen. 'Je ziet ook dat meer Nederlandse financiële instellingen investeringen in deze sector uitsluiten. Van de 53 wereldwijd, zijn nu 22 Nederlands. Het stigma op kernwapens is aan het groeien bij banken en pensioenfondsen. Nederland is een voorbeeld aan het worden voor de rest van de wereld als het gaat om ethisch investeren.'

Op 14 oktober 2015 was het zover. Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis werd binnen de muren van het Parlement het geldscheppende privilege van commerciële banken ter discussie gesteld. Dit alles naar aanleiding van het Burgerinitiatief Ons Geld. In het eerste blok was het woord aan de initiatiefnemers van het burgerinitiatief, bestaande uit Luuk de Waal Malefijt, Martijn Jeroen van der Linden en Edgar Wortmann van de stichting Ons Geld én George van Houts, namens de theatergroep De Verleiders. In het tweede blok was het woord aan de ‘experts’. Opmerkelijk daarbij was de boeiende discussie die ontstond tussen Klaas van Egmond (Hoogleraar Geowetenschappen en SER-lid), die het volmondig opnam voor het burgerinitiatief, en een aantal overige deelnemers, die kritischer waren over de voorstellen van de initiatiefnemers. De initiatiefnemers kregen helaas niet de gelegenheid om te reageren op de geventileerde kritiekpunten. En dat is jammer. Meer info: https://www.burgerinitiatiefonsgeld.nu/

VS verkopen voor 1,3 miljard dollar aan wapens aan Saoedi's e Verenigde Staten gaan duizenden 'smart bombs' leveren aan Saoedi-Arabië. Er zou 1,29 miljard dollar met de verkoop gemoeid zijn. Dit hebben Amerikaanse functionarissen die op de hoogte zijn van de wapendeal bevestigd, zo meldt persbureau Reuters op basis van Bloomberg. De Houthi's steunen oud-president Ali Grens van het oorlogsrecht Abdullah Saleh, terwijl Saoedi-Arabië De bedoeling is dat de Amerikaanse bommen onder meer worden gebruikt de zittende president Abd Rabbuh voor de oorlog in Jemen, waar Saoedi- Mansur Hadi steunt. Die laatste wordt Arabië de Houthi-rebellen probeert te door het grootste deel van de internationale gemeenschap erkend. Volgens verdrijven.

D

35

de VN zijn er tot september dit jaar ruim 2.000 burgerdoden gevallen bij het conflict in Jemen.

heeft verlegd naar het conflict in Jemen.

Slechts vijf procent van de 2700 luchtaanvallen op IS in Syrië, zou zijn uitgevoerd door de acht Arabische en westerse coalitiegenoten van de VS. De overige bommen kwamen van Amerikaanse vliegtuigen.

Een ander deel van de Amerikaanse bommen zou moeten worden ingezet tegen Islamitische Staat (IS) in Syrië en Irak. Vorige week meldde de New York Times dat een aantal golfstaten dat deelneemt aan de coalitie die onder leiding van de VS IS bombardeert, de focus

Gijs Hablous 16 november 2015

Abraham M. Keita uit Liberia wint Internationale Kindervredesprijs 2015 e 17-jarige Abraham M. Keita uit Liberia nam op 9 november in de Ridderzaal in Den Haag de Internationale Kindervredesprijs 2015 in ontvangst. Hij ontving de prestigieuze prijs voor zijn inzet om misdaden van fysiek en seksueel geweld tegen kinderen berecht te krijgen. Dankzij Keita werd ook de Children’s Law, nationale wetgeving voor de bescherming van kinderrechten, in het Liberiaanse parlement aangenomen. De Internationale Kindervredesprijs is een initiatief van Stichting KidsRights, die wereldwijd opkomt voor de rechten van kinderen. In aanwezigheid van de wereldpers ont- verantwoording heeft geroepen. Ik herving Keita de prijs uit handen van ken in Keita een ware changemaker: hij Nobel Vredesprijswinnaar Leymah vecht tegen het grove geweld tegen kinGbowee. Gbowee ontving als eerste Li- deren en zorgt zo voor positieve veranberiaanse in 2011 de Nobel Vredesprijs dering.” vanwege haar geweldloze strijd voor de veiligheid van vrouwen. Zij vond het Actievoerder die geweld en een grote eer dat juist zij de prijs mocht onrecht tegen kinderen in Liberia uitreiken aan Keita, die op negenjarige bestrijdt leeftijd begon met actievoeren tegen In september kondigde Nobel Vredeskinderrechtenschendingen nadat een prijswinnaar Desmond Tutu, beschermbuurmeisje op beestachtige wijze werd heer van KidsRights en de Internaverkracht en vermoord. Gbowee: “Het tionale Kindervredesprijs, de nominatie is een bijzondere en inspirerende pres- aan van Keita, samen met Aziza Rahim tatie dat Keita al op zo’n jonge leeftijd Zada uit Afghanistan en Jeanesha Bou misdadigers, die zonder zijn inbreng uit Puerto Rico. Volgens de jury verwaarschijnlijk vrijuit waren gegaan, ter dient Keita de prijs dit jaar omdat hij als

D

36

lobbyist, actievoerder en kritische schrijver als geen ander heeft laten zien hoe één kind in staat is om voor een ommekeer te zorgen, misdaden tegen kinderen onder de aandacht te brengen en door te blijven vechten totdat de daders achter slot en grendel zitten. Keita had een leidende rol binnen het Liberiaanse Kinderparlement en door zijn inzet werd de Children’s Law in het parlement aangenomen. Bijzonder aan het werk van Keita is bovendien dat zijn succesvolle publieke protesten altijd vreedzaam zijn verlopen.

Een internationaal voorbeeld De daden van deze bijzondere jongen overstijgen de landsgrenzen van Liberia. Keita geldt als een internationaal toonbeeld door te laten zien dat geweld en ander onrecht tegen kinderen niet onbestraft mag en zal blijven. The Kids-

Rights Youngsters, de groep van winnaars van de Internationale Kinder- vredesprijs waartoe ook Malala Yousafzai behoort, feliciteren Keita van harte. “Wij heten Keita van harte welkom bij the Youngsters. Samen zetten wij het noodzakelijke gevecht voor verbetering van kinderrechten voort en zullen wij wereldwijd blijven pleiten voor een onmiddellijk einde aan geweld tegen kinderen.”

37

Ook Keita liet bij in ontvangstneming van de prijs weten dat hun strijd voortduurt: “Samen met leeftijdsgenoten heb ik succesvol gelobbyd voor het aannemen van belangrijke kinderrechtwetgeving. Maar deze wetten worden nog onvoldoende in de praktijk gebracht. Kinderen worden wereldwijd nog altijd blootgesteld aan geweld en onrecht, terwijl de schurken veelal vrijuit gaan. Ik

wil dat mensen wereldwijd beseffen dat dit onacceptabel is en dat iedere wereldburger, jong of oud, de kracht heeft om verandering te bewerkstelligen.”

Marc Dullaert, voorzitter en oprichter van KidsRights.

De prijs werd in 2005 gelanceerd tijdens de wereldtop van Nobel Vredesprijswinnaars in Rome, onder voorzitterschap van Michail Gorbatsjov. Sindsdien wordt de prijs uitgereikt door een Nobel Vredesprijswinnaar. De winnaar ontvangt het beeldje ‘Nkosi’, dat laat zien hoe een kind de wereld in beweging brengt. Ook krijgt de winnaar een studiebeurs en een wereldwijd podium om de aandacht te vestigen op kinderrechten.

De Internationale Kindervredesprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een kind dat zich op bijzondere wijze inzet voor de rechten van het kind. Met de Internationale Kindervredesprijs zet KidsRights al tien jaar lang een dapper kind in de spotlights. Een onafhankelijk Expert Comité selecteert de winnaar uit nominaties vanuit de hele wereld. De Kindervredesprijs is een initiatief van

Upact houdt op te bestaan In 2013 vierde Upact haar 30-jarig jubileum. Opgericht in 1983 als beweging tégen belastinggeld voor Defensie, verschoof de focus in het nieuwe millennium naar positieve inzet vóór vrede. We hebben met deze aanpak door de jaren heen mooie successen geboekt. Na intensief en zorgvuldig overleg heeft het bestuur van Upact eind mei 2015 besloten om de Stichting Upact op te heffen. Dat doet pijn. Hoewel er juist nu behoefte is aan mensen die zich georganiseerd inzetten voor vrede en verdraagzaamheid is het voor ons niet mogelijk gebleken om hiervoor de financiële middelen te vinden. Op dit moment brengen we belangrijke projecten onder bij partners opdat deze initiatieven kunnen blijven bestaan. Onze medewerkers hebben gelukkig allemaal een nieuwe werkkring gevonden.

Wij bedanken iedereen die bij Upact gewerkt heeft, stage heeft gelopen of als vrijwilliger heeft bijgedragen aan één van de vele succesvolle projecten. Wij danken ook alle organisaties die met Upact hebben samengewerkt om elk jaar weer tienduizenden studenten, scholieren en young professionals te bereiken. En natuurlijk ook een oprecht woord van dank aan de mensen en instituties die financieel hebben bijgedragen om dit alles mogelijk te maken.

Hoewel Upact ophoudt te bestaan zijn wij ervan overtuigd dat de vredesbeweging doorgaat en nieuwe vormen vindt om zich te organiseren. Met jongeren en ouderen, vanuit elke culturele achtergrond en met dezelfde gedrevenheid waarmee wij al deze jaren gewerkt hebben.

Met vriendelijke groet, namens het Upact bestuur Caroline van Gorp , Voorzitter 38

Broeders in Vrede In DRCongo, Living Peace is een programma dat werkt aan het uitbannen van geweld in een zeer gewelddadige maatschappij Living Peace is een programma ontwikkeld door Promundo en het Institut Superieur du Lac in Goma, in het oosten van Congo. Doel van het programma is om geweld in post-conflict situaties te voorkomen door psychosociale steun aan mannen en hun partners, gekoppeld aan direct werk met de gemeenschap. Op 1 oktober j.l. werd de eerste fase van het programma afgesloten met een bijeenkomst van 135 politiemannen op de Congolese Nationale Politieschool. Dit artikel is geschreven op basis van het verslag van Henny Slegh, adviseur van Living Peace en regionaal vertegenwoordiger van Promundo-US

Het politiecorps in Goma bestaat uit mannen met heel verschillende achtergronden en velen van hen hebben zelfs nooit een politie-opleiding gehad. Wat deze mannen bindt is het trauma dat ze allen met zich meedragen van een extreem gewelddadig verleden. Ze hebben overleefd in bijzonder harde situaties waar het gebruik van geweld normaal deel uitmaakte van hun dagelijks leven. De viering van de afsluiting van de eer-

ste fase werd getekend door de dood van Monuwa Asali, een van de politiedeelnemers aan het project, die twee weken tevoren was vermoord. Hij was de leider van een team van vier politieagenten in Bukavo, verantwoordelijk voor de bescherming van de bevolking tegen misdaad, mishandeling en illegale activiteiten om orde en recht in de stad te bewerkstelligen. Maar zijn eigen team misbruikte hun macht om gewone burgers geld, bier en voedsel af te persen.

39

Op een dag zag Monuwa dat drie agenten probeerden om een groep burgers geld af te troggelen, en hij kwam tussenbeide om dit te voorkomen. De burgers stonden aan zijn kant, maar de andere agenten schoten hun chef dood. De drie ontsnapten en zijn nog voortvluchtig. Het waren alle drie voormalige rebellen die nu geïntegreerd waren in het nationale politiecorps.

Door zijn deelname aan het Living Peace programma was Monuwa tot het inzicht gekomen dat het niet alleen verkeerd was om zijn vrouw te mishandelen, maar dat hij als politiechef ook het geweld en machtsmisbruik van de politiemacht moest tegengaan. Door de Living Peace groep werd hij geïnspireerd om te veranderen en werd hij een ambassadeur voor de vrede, ook in zijn eigen politieteam.

jongens wordt opgedrongen door hun vaders en dorpsoudsten. In het laatste deel van het stuk werd getoond hoe Living Peace deelnemers een dronken, gewelddadige agent overhaalden om deel te nemen aan het programma.

Hoewel Monuwa door zijn hogergeplaatsten als een held wordt gezien, zijn er nog veel politiemannen die niet zijn veranderd en geweld en machtsmisbruik nog steeds als hun privilege zien – en als hun enige overlevingsmechanisme. Monuwa’s verhaal maakt duidelijk dat verandering van een individu niet genoeg is, maar dat een breder vredesbewustzijn nodig is in de gemeenschappen, instituties en het politie-apparaat.

Hier vond deze man vriendschap en broederschap met andere mannen en leerde hij de kracht van positieve mannelijkheid. Hij leerde om in harmonie met zijn vrouw en kinderen te leven en te stoppen met geweld.

De viering werd bijgewoond door hoge autoriteiten, zoals de provinciaal Minister van Gender, de provinciale Politie Commandant en de Nationale Politie School directeur, samen met vertegenwoordigers van internationale organisaties.

Na de officiële opening werd er een theaterstuk vertoond door Living Peace deelnemers. Zij lieten zien hoe de traditionele rol van koningen en hoofdmannen in de geschiedenis van Congo het idee heeft bestendigd dat mannen en jongens door geweld tegen hun vrouwen en kinderen hun “mannelijkheid” bewijzen. Het stuk liet ook zien dat in de moderne tijd deze rol nog steeds aan

Elma Doeleman

Living Peace wordt o.m. gesteund door het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken

40

Aung San Suu Kyi wint met glans Myanmar verkiezingen ij de verkiezingen in Birma op 8 november j.l. heeft de Nationale Liga voor Democratie (NLD), de partij die is opgericht door oppositieleidster en Nobelprijswinnaar Aung San Suu Kyi, een klinkende overwinning behaald. Met een opkomst van 80 procent van het electoraat heeft de partij bijna 80 procent van de stemmen verkregen.

B

Birma, ook bekend onder de officiële naam Myanmar, was vijftig jaar lang een militaire dictatuur, tot in 2010 een door het leger aangewezen “burgerregering” aantrad met oud-generaal Thein Sein als president. Suu Kyi werd ontslagen van huisarrest waar ze, afgewisseld met perioden in de gevangenis, vijftien jaar lang toe veroordeeld was. De teugels werden enigszins gevierd en in reactie daarop trok Suu Kyi haar steun in aan de economische sancties die de Verenigde Staten en de Europese Unie hadden ingesteld.

ministeries die over veiligheid gaan. Een kwart van de parlementszetels is bovendien voor militairen 'gereserveerd'.

De regerende Partij voor Unie, Solidariteit en Ontwikkeling (USDP) van zittend president en 'oud’-generaal Thein Sein heeft toegegeven de parlementsverkiezingen te hebben verloren. De partij zal naar eigen zeggen de uitslag van de stembusgang accepteren.

Suu Kyi won in 1990 ook al de verkiezingen, maar de militairen legden zich toen niet bij de uitslagen neer. Dit maal hebben de generaals beloofd geen stokje te steken voor een regering van de NLD. De militairen blijven echter machtig want volgens de grondwet wijst het leger de ministers aan van de

Overigens kan Suu Kyi geen president worden. De door de militairen opgestelde grondwet stelt dat personen met een of meer kinderen met een buitenlandse nationaliteit niet in aanmerking komen voor de positie. Allebei de zoons van Suu Kyi hebben een Brits paspoort. Elma Doeleman

41

Voor het eerst een vrouwelijke dirigent in Afghanistan In Afghanistan staat voor het eerst een vrouwelijke dirigent op het podium. Het gaat om de 17-jarige Negin Khpolwak, die afkomstig is uit een arm gezin uit de conservatieve provincie Kunar.

Khpolwak studeert nog aan de enige muziekschool in het land, maar heeft haar opwachting als dirigent al gemaakt. Niet iedereen was blij met haar keuzes. 'Mijn oom zei tegen ons: meisjes uit onze familie moeten geen muziek leren maken. Het is tegen de ‘traditie', zei Khpolwak tegen de Britse omroep. Onder druk van haar familie moest de studie maandenlang worden stilgelegd. Uiteindelijk greep de vader van de tiener in: ze mocht terug naar school. Volgens de directeur van de instelling gebeurt het vaker dat familiele-

© anp. Studenten van het Afghanistan National Institute of Music in Kabul 2013.

den of dorpsoudsten druk uitoefenen op gezinnen om jongeren van de opleiding te halen. De studie is bovendien niet zonder gevaar. Sommige Afghanen beschouwen de meeste muziek als zondig. Zo kwam vorig jaar een toeschouwer om het leven, toen een zelfmoordenaar zich opblies tijdens een optreden van de studenten.

Vrouwenhuis Nahid, stand van zaken Bedrijfsverzamelgebouw Voor het gebouw hebben we dringend geld nodig om het te bepleisteren. Dat moet voor de winter zijn gedaan. En we willen dolgraag de tweede verdieping bouwen, zodat er weer een vrouwenopvang kan worden gerealiseerd. Omdat de situatie ook in Kabul steeds nijpender wordt, is het ook steeds belangrijker om vrouwen die geen opvang hebben een tehuis te bieden. Ook dat kost geld. We zoeken naar mogelijkheden om aan gelden te komen hiervoor. Als u ons kan adviseren hierin, horen wij graag. p/a Martinikerkhof 31a | 9712 JH Groningen | Rekening nr. BIC: RABONL2U IBAN: NL94RABO0102953872 t.n.v. stichting Nahid | KvK 02086471 www.nahid.nl | [email protected] 42

Het dorp waar mannen verboden zijn ane vertelde mij dat zij is verkracht door drie mannen met een Ghurka uniform, toen zij de schapen en geiten hoedde van haar echtgenoot. Ze werd depressief, maar vond geen medicijnen die haar genazen. Toen ze het aan haar man vertelde, werd ze geslagen met een stok. Een vrouw die is verkracht is niet rein meer in de moslimcultuur, ook al gebeurde het tegen haar wil. Ze vertrok met haar kinderen en is nu inwoonster van Umoja. Zoals de meeste vrouwen is zij ongeletterd en weet zij haar leeftijd niet. Umoja is een dorp in de prairies van slissingen. Samburu, in het noorden van Kenya. “Hoe is het mogelijk dat er 200 kindeHet is een traditioneel dorp, behalve dan ren zijn?” vroeg de verslaggeefster. dat er geen mannen wonen. “Ah’” zei een jonge vrouw’ “wij houHet dorp is in 1990 gesticht door 15 den nog steeds van mannen. Ze mogen vrouwen, die verkrachtingen door hier niet komen, maar wij willen kindeBritse militairen tijdens het koloniale ren en hebben ze nodig, ook als we niet bewind overleefden. zijn getrouwd.” Nu wonen er ook vrouwen die als kind uitgehuwelijkt werden. Er is slechts één man, die het dorp in kan: Lotukoi, die de dieren hoedt. En Rebecca Lolosoli is een woordvoerster. Samule, de dorpsoudste van een naastZij gaat dorpen langs om vrouwen op gelegen dorp, zegt: “Zij denken dat ze hun rechten te wijzen. In één van die zonder mannen kunnen leven, maar dat dorpen is ze door mannen aangevallen is onmogelijk.” Ze gaan het dorp uit om en zo in het ziekenhuis beland. In een mannen te ontmoeten en soms gaat een Masaï gemeenschap van semi-nomaden man naar een van de hutten, zonder dat met een patriarchale cultuur wordt dat iemand dat ziet.” niet geaccepteerd. Eén van de jongere vrouwen van het In augustus 2015 leven er 47 vrouwen dorp vertelde: “Het is in onze cultuur en 200 kinderen in dit dorp. De vrou- niet goed kinderen te hebben, zonder wen voorzien in hun inkomen door getrouwd te zijn. Maar zonder kinderen voedsel te verbouwen, kleding en siera- zijn wij niets.” den te maken en nu ook een camping voor safari-toeristen te beheren. Seita Lengima, 68, werd gevraagd hoe De kinderen krijgen onderwijs in een- ze in Umoja terecht was gekomen. “Ik plaatselijke school, waar ook kinderen had over dit dorp gehoord. Toen ik hier uit de naburige dorpen welkom zijn. De kwam kreeg ik een geit en water en ik vrouwen nemen gezamenlijk alle be- begon me hier veilig te voelen. Ik kwam

J

43

hier omdat ik na verkrachting door Britse soldaten nooit meer zou kunnen trouwen.

in het miden Seita , 68 jaar

Mary, 34 jaar oud, was op 16 jarige leeftijd voor een troep koeien uitgehuwelijkt aan een man van 80 jaar. “Ik ga hier nooit meer weg, ik heb hier alles wat ik nodig heb.”

Een Engelse advocaat, Martyn Day, probeert gerechtigheid te krijgen voor deze vrouwen. Hij heeft een groot aantal getuigenissen verzameld, zoals rapporten van politie en artsen (vanwege de kinderen van duidelijk gemengd ras). Maar er is nooit onderzoek gedaan door de koninklijke militaire politie. De papieren bewijzen zijn nooit terug gevonden, maar hij laat het er niet bij zitten: “De levens van deze vrouwen en meisjes zijn vernietigd.”

Jane is niet van plan ooit nog te trouwen. Zij wil, net als veel van de vrouwen, in het dorp blijven, zodat zij veilig is en haar kinderen naar school kunnen gaan. “Ik wil dat mijn kinderen vrij zijn om zelf te kiezen met wie ze trouwen.”

Julie Bindel,16 augustus 2015

Verkort en vertaald uit het Frans door Janny Beekman

Het verhaal in het Engels: http://www.theguardian.com/global-development/2015/aug/16/village-wheremen-are-banned-womens-rights-kenya En prachtige foto’s: http://www.theguardian.com/global-development/gallery/2015/aug/15/the-village-where-men-are-banned-in-pictures 44

Boekenrubriek Honderden yezidi-vrouwen leven als seksslavinnen in eigendom van de radicale moslimgroepering ISIS. Jonge vrouwen uit het Westen worden geworven als toekomstige moeders van een nieuwe generatie strijders. Een klein aantal is getraind voor een speciaal politiekorps dat vooral vrouwen moet controleren op het naleven van de regels – maar meedoen aan de strijd mogen ze niet. Wat is het lot van de yezidi-vrouwen die ISIS in augustus 2014 roofde? Wat voor invloed hebben vrouwen binnen ISIS? Hoe kijken ze aan tegen de rol van de man en het feit dat hij zal gaan sneuvelen – hen alleen achterlatend met de kinderen? Is er liefde binnen ISIS? Zijn er vriendschappen onder vrouwen?

Neurink sprak met tientallen aan ISIS ontsnapte yezidi-vrouwen, belde met vrouwen in de bezette stad Mosoel, analyseerde propagandamateriaal van ISIS, verrichtte literatuuronderzoek en volgde de wereldpers over het onderwerp op de voet. Ze werd geraakt door de zwarte werkelijkheid in het kalifaat: hoe yezidi-vrouwen als dieren worden behandeld en hoe de vrouwen binnen ISIS in bruutheid niet onderdoen

voor mannen. En ook door het feit dat velen die werkelijkheid ontkennen of accepteren om in het kalifaat te kunnen overleven Over de auteur Judit Neurink (1957) is al ruim dertig jaar journalist. Ze schrijft onder andere voor Trouw en De Standaard. Sinds 2008 woont ze grotendeels in Iraaks Koerdistan. In 2009 verscheen haar debuutroman De bange stad. Twee jaar later Mijn Iraakse familie. Eind 2014 publiceerde ze de roman De Joodse bruid en Het verdwenen verleden van Irak, en begin dit jaar De oorlog van ISIS. Boekgegevens Auteur: Judit Neurink Titel: De vrouwen van het kalifaat – Slavinnen, moeders en jihadbruiden Uitgeverij: Jurgen Maas | ISBN: 9789491921148 | Prijs: € 18,95

45

'Kwart over Gaza' Over het boek: 'Kwart over Gaza' is een partijdig boek. Anja Meulenbelt neemt het andermaal op voor de Palestijnse zaak. Het ergert haar mateloos dat wie zich in die kwestie kritisch over Israël uitlaat voor antisemiet uitgemaakt wordt. Zij vindt dat Israël zich niet achter het verleden moet verschuilen en aangespro-

mensen en wezenlijke waarden ongemerkt uit het zicht verdwijnen’. Veel mensen en allerlei wezenlijke waarden worden in de huidige marktsamenleving buitengesloten, Het is o.m. de politiek, die mensen over het hoofd ziet en negeert. In het kader van dit boek gaat het vooral om organisaties en mensen, die zich inzetten voor het behoud en herstel van natuur en milieu, voor voedselsoevereiniteit, voor ‘democratie van onderop’ of voor inheemse volksstammen, die in hun bestaan bedreigd worden. Om actieve (groepen) burgers ook, die hun stem laten horen: over mensenrechten, die met voeten worden getreden, over het milieu dat in zijn voegen kraakt, over mensen in armoede, die een menswaardig bestaan moeten ontberen.

ken mag worden op zijn huidige gedrag. Kanttekeningen plaatsen bij het zionisme mag niet alleen, het moet.

Hoewel haar boek begint in Gaza en ook over Israël gaat, is het werkelijke onderwerp de spanning in de onderlinge verhoudingen in de Lage Landen. Het aanhoudende conflict in het MiddenOosten wakkert de tegenstellingen hier en in de landen om ons heen aan. Rechts rukt steeds verder op en de islamofobie neemt toe.

De situatie in Gaza en Europa dwingt Anja Meulenbelt om haar positie te bepalen en stelling te nemen. 'We kunnen niet doen alsof Gaza alleen maar een humanitair probleem is. Alles wat te maken heeft met Palestina is politiek.' * Het boek is ruim 400 pag. en kost 24,95. Ook te bestellen via www.uitgeverijjurgenmaas.nl

WAARDE(N)VOLLE WERELD “Ze negeren ons”, “Ze willen ons niet kennen”. Deze woorden vormen de grondtoon van WAARDE(N)VOLLE WERELD, dat als ondertitel heeft ‘Hoe

In WAARDE(N)VOLE WERELD gaat de auteur op zoek naar verklaringen voor het waarom van deze vorm van verblinding, die mensen buiten beeld plaatst en ervoor zorgt, dat wezenlijke maatschappelijke waarden slechts zeer beperkt worden waargenomen. John Habets Paperback 216 pag. ISBN: 978-90-820608-1-2 Uitgever: StichtingWereldDelen Prijs 17,95

46

Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers. geschreven door Rutger Bregman historicus en Jesse Frederik economisch journalist die beiden werken voor het journalistiek platform ‘de Correspondent’. In dit handzame boekje van 100 pagi-

na’s komt aan de orde dat economie vroeger een tak van de moraalfilosofie was. Aan het eind van de 19e eeuw werd de basis gelegd voor de‘neoklassieke school’ die inhield dat als economie een wetenschap wil zijn, het dan een wiskundige wetenschap moet zijn.

man. De vuilnismannen in New York staakten in 1968 negen dagen, waardoor er dus een enorme chaos ontstond, die nodig was om te zorgen dat ze een een behoorlijk loon kregen. In 1970 gingen de Ierse banken dicht omdat de bankmedewerkers vonden dat hun lonen achterbleven bij de inflatie. Had dit gevolgen voor de economie? Na zes maanden bleek dat deze gewoon doorgroeide. De decentralisatie via 11.000 pubs en menselijk vertrouwen bleken het belangrijkste smeermiddel te zijn. Ook de sociale cohesie zorgde er voor dat de banken niet nodig waren.

De historie van de economie komt aan de orde te beginnen bij ‘Ethica’ van Aristoteles. Maar ook komt aan de orde de visie van Cort van der Linde op de maatschappij, de man die Rutte als zijn liberale betovergrootvader ziet. In de praktijk is er een hemelsbreed verschil tussen die twee. In de 19e eeuw was het liberalisme nog een rebelse beweging. De noeste arbeid van de middenklasse werd voortdurend afgezet tegen het ‘parasitisme’ van de kapitalist. In die tijd was een liberaal van mening dat alleen door eigen inspanning verworven vermogen aanvaardbaar was. Er werd door Van der Linde ook gepleit voor het oprichten van staatsbanken.

Vragen die aan de orde komen zijn of de waarde van een goed of dienst overeenkomt met de prijs die je er voor betaalt. Denk daarbij aan water en goud. Wat doe je met je geld? Gebruik je het als ruilmiddel of ga je er geld mee verdienen. Dat laatste deden de banken vooral in de 21e eeuw. Zij gaven zichzelf, d.w.z. de mensen die er werkten, hoge bonussen bij zogenaamde goede resultaten. Hoe afhankelijk zijn we van de vuilnis-

Als je het begrip ‘verdienen’ wat nader bekijkt dan betekent dat niet alleen loon of winst verkrijgen maar ook ‘aanspraak mogen maken, recht hebben op’. Dan moet je een moreel oordeel vellen wat je echt van waarde vindt. Niet zo gek dat veel mensen die discussie graag versimpelen naar het niveau van jaloezie, Sinterklaas, nivelleringsfeestjes. De banken in Nederland profiteren vooral van de stijging van de verstrekte hypotheken. De hypotheekschuld bedroeg in 1990 100 miljard euro en in 2013 653 miljard. Het in vlotte stijl geschreven boekje, dat ik achterelkaar uit las, is voor € 7,95 te koop bij de boekhandel en ook als ebook te koop voor € 4,95. Foekje Thoomes

47

Stiltekringen in het hele land Amsterdam Elke woensdag: Wake tegen de wapenhandel Beursplein 13.00-14.00 uur: Saskia Molin, tel. 020-6764625. Iedere eerste Vrijdag van de maand: 12.45-13.45 uur bij het Lieverdje op het Spui. Vrouwen in het zwart. Wake voor vrede in Israël/Palestina. Info: Lily v.d. Bergh, tel. 020-6223661 www.vrouwen inhetzwart.nl. Drachten Stille Wake op elke laatste donderdag van de maand van 19.15- 20.00 uur voor de Doopsgezinde Vermaning in het centrum. Breda Stiltewandeling elke eerste zondag van de maand in Breda. Voor informatie:Maartje Visbeen 076 5815030 of 06 22112843 Groningen Stille Wake door Vrouwen en Mannen in het Zwart om de week op zaterdag. Tijd: 13.00-14.00 uur op de Grote Markt. Leuze: Israël stop de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever. email: [email protected] Leeuwarden Iedere laatste donderdag van de maand 19.30-20.00 uur vredeswake bij de Waag. Utrecht Wake van Vrouwen in het Zwart Utrecht. Laatste zaterdag van de maand op de stadhuisbrug in Utrecht van 13.00-14.00 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 030-2413646 of e-mail: [email protected] Zeeland Iedere woensdag in Koudekerke. 18.30-20.00 uur, Kerk op het Dorpsplein. Regelmatig ook stiltekringen in Middelburg.Voor meer informatie: Lidy Weststrate tel. 0118-552170. Maastricht Laatste donderdag van de maand op de markt in Maastricht van 18.15-19.15 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 0611307410 of e-mail: [email protected]

48