Radio en luchtvaart. Actuele reportage. Radiocommunicatie. Praktijk. Gps zet micro-landingsysteem voet dwars. Verouderd noodnet krijgt vervanging

Vakblad voor mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector en het bedrijfsleven

Jaargang 31, maart 2010

Actuele reportage Verouderd noodnet krijgt vervanging

Radiocommunicatie Grensoverschrijdende communicatie centraal in Montenegro

Praktijk Vlaamse omroep beveiligt complex met NexEdge

Radio en luchtvaart Gps zet micro-landingsysteem voet dwars

Abonneer nu op

en mis geen nummer van hét vakblad voor mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector en het bedrijfsleven

Verbinding voor slechts € 54,95 per jaar? Wilt u een abonnement op

(incl. 6% BTW)

Mail uw persoonsgegevens naar

[email protected]

Verbinding maart 2010

redactioneel | inhoud

Afscheid De afgetreden minister Guusje ter Horst wist vlak voor de val van Balkende IV onze aandacht te trekken met verschillende brieven aan de kamer en het Veiligheidsberaad. In een reactie op het eindrapport van de expertgroep C2000 onder leiding van Don Berghuijs liet de toenmalige minister weten 50 miljoen euro uit te trekken om masten bij te plaatsen en andere technische maatregelen te nemen. Dit voornemen zal op weinig kritiek stuiten. Geruststellend is dat de netwerkproblemen niet langer in de schoenen van de eindgebruikers worden geschoven. “De projectgroep is van oordeel dat gebruikersfouten niet zonder meer toegeschreven kunnen worden aan de uiteindelijke eindgebruikers (de dienders en hulpverleners), maar vooral aan een combinatie van technische problemen, organisatorische systeemfouten en onvolkomenheden in het gebruik.” Controversiëler was het voorstel van de minister om de twintig regionale meldkamers te vervangen voor één landelijke meldkamer voor politie, brandweer en ambulances. (Een landelijke kamer die overigens op drie locaties moet worden gevestigd...) Dit plan werd kritisch ontvangen door onder andere de Raad van Hoofdcommissarissen en Korpsbeheerders. Eén centrale meldkamer zou juist voor meer bureaucratie en langere communicatielijnen zorgen. “Een bizar plan”, reageerde de burgemeester van Meerssen. Het is nog maar de vraag of we ooit nog iets gaan vernemen van de centrale meldkamer van Ter Horst. Nog voordat de minister haar plan kon voorleggen aan de ministerraad was het kabinet gestruikeld over de kwestie Uruzgan, waarmee de centrale meldkamer voor onbepaalde tijd de ijskast ingaat. Het aftreden van Ter Horst biedt mij een bruggetje u mee te delen dat dit mijn laatste Verbinding is als hoofdredacteur. Vanaf volgende maand zal Marcel Debets u op deze plaats verwelkomen. Ik wens Marcel veel succes toe en bedank u als lezer. Het was een eer om aan dit mooie vakblad verbonden te zijn geweest. Ik heb er alle vertrouwen in dat Verbinding aantoont dat een wisseling van de wacht niet altijd stagnatie betekent. Ferry Waterkamp [email protected]

3

Inhoud Nieuws

Stappen aangekondigd voor verbetering C2000 Gastcolumn

Joop Verdoes van Dares: Amateurs als professionals? Actuele reportage

Verouderd noodnet krijgt vervanging Radiocommunicatie

Gps zet micro-landingsysteem voet dwars Grensoverschrijdende communicatie centraal in Montenegro Praktijk

Vlaamse omroep beveiligt complex met NexEdge

Technologie

Radio IP MTG creëert mobiel VPN

9 10 11 14 18 23 26

En verder Kort Nieuws

4

Productnieuws

29

Column

34

René Frederick: Valreep

Wilt u uw bedrijfsgegevens plaatsen in Verbinding én uw logo op de homepage van verbinding.nl? Voor tarieven en reserveringen kunt u contact opnemen met: Kyra Veenhuijsen Tel: 023-5714745 E-mail: [email protected]

Meld je nu aan voor de nieuwsbrief van Verbinding Kijk op www.verbinding.nl!

kort nieuws

4


Slotervaart zet digitale camera’s in voor beter toezicht Op het politiebureau van stadsdeel Slotervaart in Amsterdam heeft burgermeester Job Cohen officieel de nieuwe veiligheidscamera’s voor het August Allebéplein in werking gezet. Juist om redenen van verhoogde veiligheid is hier gekozen voor een oplossing met digitale Axis-camera’s die een 4CIF-resolutie bieden.

Samen met hoofdcommissaris Bernard Welten en stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch drukte Cohen op de symbolische startknop. Het moet wijd en zijd bekend worden dat de politie in het bureau aan het Allebéplein meekijkt in hoge kwaliteit. Dit in verband met de preventieve werking die van het oude systeem niet echt uitging, volgens Het Parool. Vaak waren de beelden van het oude

systeem te korrelig en te duister om gezichten te kunnen herkennen. Dat probleem is nu verholpen. Het August Allebéplein is het eerste plein in Amsterdam waar – in 1998 – camera’s kwamen te hangen, na dagenlange conflicten tussen jongeren en de politie. Cameratoezicht is in theorie altijd tijdelijk, vergunningen worden per zes of per twaalf maanden verlengd. Opwaardering van het bestaande systeem impliceert een langduriger status en Cohen gaf toe dat weghalen nu wel ‘erg ingewikkeld’ werd. Formeel loopt de vergunning tot 31 december 2011. De keuze viel op de netwerkcamera’s van Axis vanwege de uitzonderlijke scherpte van de beelden en het gemak waarmee het camerasysteem is aan te sluiten op de bestaande omgeving. “Wij denken voortdurend na over veiligheid binnen de openbare ruimte en de camera is daarin een belangrijk hulpmiddel”, zegt Wim van Deijzen, CEO van partner VCS Observation. “Een voordeel van de Axiscamera’s is het integratiegemak. Je hangt de camera’s aan elke pc met een plug-in en er is een koppeling tussen de Axis-camera’s en het ERP-systeem (enterprise resource planning) van VCS Observation, Coppweb genaamd.” Belangrijk voor VCS is ook dat de camera’s op afstand zijn te beheren.

C2 Support Center wint Cisco’s Mobility Award Het C2 Support Center, onderdeel van de Defensie Materieel Organisatie, heeft de Mobility Award gewonnen. De prijs werd door Cisco uitgereikt tijdens Networkers at Cisco Live! in het Spaanse Barcelona. Vorige maand meldden we al dat het defensieonderdeel was genomineerd voor de onderscheiding. Cisco heeft samen met defensie gewerkt aan een oplossing voor ad-hocnetworking. Hiertoe zijn voertuigen van defensie onder meer uitgerust met een Cisco mobile access router en Cisco’s ad-hoc mobility protocol, waardoor een van de urgentste problemen kan worden aangepakt: het delen van informatie (bijvoorbeeld posities) tussen rijdende voertuigen tijdens militaire missies met wisselende organisatiesamenstellingen.


Ericsson vestigt wereldrecord met lte/4G

Ericsson heeft op het GSMA Mobile World Congress in Barcelona een nieuw wereldrecord gevestigd met een lte/4G-demo met een downloadsnelheid van 1 Gbps. Voor de demonstratie werd gebruikgemaakt van multi-carriertechniek, Mimo (multiple-inputmultiple-output) en Ericsson lte-hardware. De demonstratie gebruikt vier 20 MHz-carrriers, in totaal 80 MHz en 4x4 Mimo. Gegevens worden verstuurd via een air-interface en via vier onafhankelijke datastromen. Lte, de nieuwe generatie mobiele communicatietechniek, maakt zeer hoge

datasnelheden mogelijk op een efficiënte en effectieve manier, door optimaal gebruik te maken van het frequentiespectrum. Met gestegen snelheden en efficiënt gebruik van de beschikbare ruimte, kunnen consumenten profiteren van een grote hoeveelheid aan mobiele applicaties, zoals realtime internettoepassingen, online gaming en videoconferencing. Ericsson beschikt momenteel over commerciële lte-contracten met vijf grote operators: AT&T, MetroPCS en Verizon (Verenigde Staten), TeliaSonera (Noorwegen en Zweden) en DoCoMo in Japan.

HITT krijgt opdracht voor scheepvaartbegeleidingssysteem HITT is door Rijkswaterstaat (RWS) geselecteerd om een scheepvaartbegeleidingssysteem voor het Noordzeekanaal-gebied te ontwerpen, te leveren, te testen, in bedrijf te stellen en bedrijfsvaardig op te leveren. Daarnaast wil Rijkswaterstaat HITT ook opdracht geven voor het onderhoud voor een periode van tien jaar. Op het moment van schrijven was de deal nog niet definitief afgerond. De opdracht heeft een waarde van ongeveer 17 miljoen euro en moet in 18 maanden zijn gerealiseerd. Het systeem is noodzakelijk om zonder ingrijpende infrastructurele veranderingen de groei van het scheepsvaartverkeer aan te kunnen. Het is hierbij belangrijk dat een veilige doorvaart blijft gewaarborgd. De order van RWS omvat onder andere de bouw en installatie van 26 radarposten, een closed circuit-televisiesysteem en andere detectie-, presentatie- en communicatiesyste-

5

Astrid User Days Op 20 en 21 mei heeft in Tour & Taxis Brussel de vierde editie plaats van de Astrid User Days. De Belgische netwerkoperator Astrid dompelt de bezoekers twee dagen lang onder in Astrid en Tetra. Een dertigtal exposanten stellen hun nieuwste producten en accessoires voor. Tijdens de workshops is ruimte voor praktische demonstraties en getuigenissen van gebruikers en voor actuele thema’s, zoals het project 112, nieuwe meldkameroplossingen, ervaring bij medische diensten, uitbreiding van de radiodekking in openbare gebouwen, nood- en interventieplanning, multidisciplinaire communicatie bij rampen en nog veel meer. Astrid verwacht zo’n 1.500 deelnemers. De toegang is gratis, na inschrijven via www.astriddays.be.

Koning & Hartman distribueert Figo Koning & Hartman wordt in de Benelux distributeur van Twente Institute for Wireless and Mobile Communications (WMC), dat producten ontwikkelt voor mobiele communicatie voor onder andere hulp- en veiligheidsdiensten. WMC’s mobiele router Figo zorgt ervoor dat datacommunicatie altijd mogelijk blijft, zowel lokaal als over lange afstand. Voor de afstandscommunicatie (met bijvoorbeeld de meldkamer) creëert Figo automatisch een VPN-verbinding. Daarbij selecteert Figo het best beschikbare netwerk (Wifi, gsm, SatCom en/of 3G).

Nokia Siemens jaagt HSPA+ naar 112 Mbps Nokia Siemens Networks demonstreerde tijdens het Mobile World Congress in Barcelona een HSPA+datagesprek met een piekdoorvoer van 112 Mbps. De netwerkleverancier maakte hiervoor simultaan gebruik van vier carriers. Nokia Siemens Networks bracht voor de demonstratie zijn Flexi multi-radiobasisstation in. De testterminals waren afkomstig van Qualcomm. men voor scheepvaartbegeleiding. Daarnaast is HITT verantwoordelijk voor het ontwerp en inrichting van twee verkeerscentrales. Het personeel dat het systeem gaat bedienen, wordt door HITT opgeleid.

6


Veolia verwerkt gegevens OV-chipkaart via Wlan

Openbaar vervoersbedrijf Veolia maakt zich op voor de OV-chipkaart in de bus. Voor de verwerking van de digitale gegevens liet de vervoersmaatschappij haar busremises voorzien van een Wlan. Zodra een bus de remise inrijdt, wordt er verbinding gelegd en heeft de dataoverdracht plaats. De invoering van de OV-chipkaart in de bus zorgt voor een flinke stroom aan extra dataverkeer. Voor een optimale

overdracht en verwerking ervan koos vervoersaanbieder Veolia voor een oplossing die gebruikmaakt van een draadloosnetwerk. “Al onze bussen zijn uitgerust met een Commbox: een router met een ingebouwde Wifi-, gps- en gprs-ontvanger”, vertelt Piet Hendrikx van Veolia Transport. “Deze box verzorgt alle communicatie van de bus naar onze back-officesystemen. Via het Wlan wisselen we niet alleen OV-chipkaartgegevens uit, maar ook software-updates en passagiersinformatie, zoals busroute, nieuws en reclameboodschappen.” Voor de installatie van de draadloze netwerken koos Veolia Transport voor Wlan-aanbieder Wentzo Wireless. Deze specialist voorzag binnen enkele maanden alle 22 busremises van een Wlan. Volgens Martijn Wentzel, commercieel directeur van Wentzo Wireless, vroeg elke locatie om maatwerk: “De situatie in een busremise is nooit gelijk, het is immers een komen en gaan van bussen. Daarom voerden we voor elke installatie een uitgebreide site survey uit. Zonder dit vooronderzoek is het onmogelijk een locatie van goede dekking te voorzien.” Momenteel hebben al 350 bussen van Veolia apparatuur voor de OV-chipkaart aan boord. Gedurende dit jaar wordt dit uitgebreid naar het voltallige wagenpark.

a d v e r t e n t i e


Oud-minister wil één meldkamer voor heel Nederland Voormalig minister Ter Horst wil dat er voor heel Nederland uiteindelijk één meldkamer komt voor de politie, brandweer en ambulances. Het inrichten van één landelijke meldkamer (op drie locaties) kan meer kwaliteit in de hulpverlening bij incidenten, rampen en crisis opleveren, tegen lagere kosten. De landelijke meldkamer moet de ruim twintig verschillende regionale meldkamers van hulpdiensten vervangen die er nu in Nederland zijn. Om uitval bij onderhoud en storingen te voorkomen moet die ene meldkamer wel verspreid over drie locaties worden gehuisvest. Dat voorstel heeft Ter Horst vlak voor haar aftreden gedaan in een brief aan het Veiligheidsberaad dat bestaat uit alle burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio. De meldkamers vormen het informatie- en coördinatieknooppunt bij de dagelijkse afhandeling van incidenten, maar ook bij rampen en crises. De werkprocessen en de inrichting van de vele meldkamers verschillen, waardoor ze niet optimaal functioneren. In de ogen van de minister is er onvoldoende standaardisatie en onderlinge uitwisselbaarheid. Ook zijn er nieuwe ontwikkelingen, zoals de komende invoering van cell broadcast (alarmering via gsm), Burgernet en Amber Alert, en er zijn technische ontwikkelingen in de uitwisseling van informatie. Zo moet een meldkamer geavanceerde voorzieningen hebben om foto’s en filmpjes te kunnen verwerken die door het publiek tijdens een incident worden gemaakt.

De Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) vindt de lijn naar vermindering van het aantal meldkamers niet vreemd. “Al enige jaren zie je dat regio’s de samenwerking zoeken op meldkamergebied”, zegt Sjoerd van der Schuit, voorzitter van de programmaraad Informatiemanagement van de NVBR. “De kwaliteit van de meldkamers in Nederland is verschillend en een proces om deze kwaliteit te verhogen kan op onze steun rekenen. Wel willen wij aandacht vragen voor een zorgvuldig traject, waarbij naast landelijke sturing ook regionaal draagvlak een voorwaarde is.” De NVBR ondersteunt de lopende initiatieven om meldkamers samen te voegen. De samenvoeging van de meldkamers in Noord-Nederland is een proces dat al enkele jaren geleden in gang is gezet. Noord- en Oost-Gelderland en IJsselland voegen hun meldkamers dit jaar ook samen. De regio’s Utrecht, Gooi- en Vechtstreek en Flevoland zijn over deze ontwikkeling in gesprek. Datzelfde geldt voor de regio’s in de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg.

7

Veiligheidsregio Kennemerland krijgt CoPi-container Bij de brandweer in Haarlem is de CoPi-container voor de veiligheidsregio Kennemerland gepresenteerd. De CoPi-container is de eerste in Nederland en verschillende korpsen in het land hebben al aangegeven interesse te hebben in het mobiele informatiecentrum. RTV Noord-Holland meldt dat in de container de modernste snufjes zitten om bij een ramp zo goed mogelijk tot informatieverdeling te komen. Onder meer een internet- en satellietverbinding en een aantal werkplekken met computers moet de communicatie tussen brandweer, politie en GGD in de toekomst optimaal laten verlopen.

Motorola wordt opgesplitst Motorola wordt begin 2011 opgesplitst in twee onafhankelijke bedrijven, zo heeft het Amerikaanse concern laten weten. Het ene bedrijf zal zich bezighouden met gsm’s en set-topboxes en dus een specifieke consumentenfocus hebben. Het andere Motorola-bedrijf zal zich gaan richten op de zakelijke oplossingen, zoals Enterprise Mobility en radio. Beide bedrijven zullen wel gebruik blijven maken van de ‘Motorolabrand’.

112 vier uur lang niet bereikbaar Alarmlijn 112 is in de nacht van 18 op 19 januari vier uur lang onbereikbaar geweest voor mensen uit Noord- en Midden-Limburg die de centrale met een vaste lijn wilden bellen, zo meldt dagblad De Limburger. De onbereikbaarheid kwam aan het licht toen een inwoner van Nederweert een plofkraak van een pinautomaat tegenover zijn huis wilde melden. “De telefoon ging minutenlang over zonder dat iemand opnam. Vervolgens heb ik de politie via een ander nummer gebeld.” De alarmlijn was onbereikbaar, omdat een medewerker van de alarmcentrale het nummer niet had doorgeschakeld naar een andere meldkamer. “De medewerker was in de veronderstelling dat het goed was gegaan”, zegt een politiewoordvoerder. Met een mobieltje was het alarmnummer wel bereikbaar.

8


Dares sluit tweede convenant met veiligheidsregio

Vertegenwoordigers van de Veiligheidsregio GelderlandZuid en Dares (Dutch Amateur Radio Emergency Service) sloten op 8 februari een overeenkomst voor de inzet van ondersteunende radiocommunicatie tijdens rampen en crisissituaties. Mevrouw M. van Veen, directeur veiligheidsregio, en de heer A. Leisink, voorzitter van

Stichting Dares, ondertekenden het document waarin de verantwoordelijkheid voor adequate communicatie en ondersteuning door gelicenseerde en getrainde radiozendamateurs staat omschreven. De Stichting Dares is een vrijwilligersorganisatie, die de kennis en kunde van door de overheid gelicenseerde radiozendamateurs wil inzetten voor ondersteunende communicatie tussen hulpverleners, bevolking en de overheid. Dares-vrijwilligers worden getraind in efficiënt berichtenverkeer en beschikken over eigen communicatiemiddelen en noodstroomvoorzieningen. Zij ontvangen voor hun diensten geen vergoeding. Om de samenwerking te optimaliseren zal Dares ten minste eenmaal per jaar deelnemen aan een regionale rampenoefening. Tijdens een operationele inzet zullen de Dares-vrijwilligers meedraaien met de normale logistieke voorzieningen van de veiligheidsregio. Daarnaast worden in eigen verband de inzetbaarheid en vaardigheid doorlopend geoefend. Dit is het tweede convenant dat Dares met een veiligheidsregio ondertekende. In maart vorig jaar sloot de vrijwilligersorganisatie een soortgelijke overeenkomst met de Veiligheidsregio Gooi & Vechtstreek af. Naar verwachting zullen nog meer veiligheidsregio’s in Nederland dit jaar een overeenkomst met Dares sluiten.

Eerste Kamer akkoord met wetsvoorstel veiligheidsregio’s De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel veiligheidsregio’s aanvaard. De wet moet de instelling van 25 veiligheidsregio’s in Nederland regelen. Door de nieuwe wet werken gemeenten in hetzelfde gebied met politie, brandweer en ambulancezorg. Vooral de bestuurlijke en operationele slagvaardigheid in crisisbeheersing of rampenbestrijding moet hierdoor omhoog worden gebracht. De Wet Veiligheidsregio’s zal de Brandweerwet 1985, de Wet geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (Wghor) en de Wet rampen en zware ongevallen (Wrzo) vervangen. De burgemeesters van de gemeenten binnen een regio vormen samen het bestuur van de veiligheidsregio. De gemeenten financieren voor het grootste deel hun regio. De voorzitter van de veiligheidsregio is de burgemeester die ook de korpsbeheerder van de regiopolitie is. Bij een plaatselijke ramp binnen één gemeente blijft de burgemeester verantwoordelijk voor de aanpak. Tijdens een ramp of crisis die meer dan één gemeente tegelijk treft, krijgt de voorzitter van de veiligheidsregio het

opperbevel over de hulpverleningsdiensten en de bevoegdheid knopen door te hakken in de regionale besluitvorming. De commissaris van de Koningin kan tijdens een ramp

die verschillende regio’s raakt of landelijke dimensies krijgt, aanwijzingen geven aan de veiligheidsregio’s. Dit gebeurt niet in zijn of haar functie van provinciaal bestuurder, maar als vertegenwoordiger van het rijk onder verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In aparte besluiten komen kwaliteitseisen te staan, waaraan de veiligheidsregio’s moeten voldoen. Zo wordt voorgeschreven binnen hoeveel tijd de verschillende functionarissen en diensten op hun post moeten zijn, afhankelijk van de ernst van de situatie. Voor de brandweer worden standaardopkomsttijden voor verschillende soorten incidenten vastgelegd. De veiligheidsregio’s mogen daar alleen beargumenteerd van afwijken, gelet op de situatie en de risico’s in het gebied. Ook is vastgelegd dat standaard de bezetting van de eerste brandweerwagen die op een incident afgaat, uit zes mensen bestaat. Slechts in bijzondere gevallen mogen dat er minder zijn, en alleen als dan alle taken wel veilig kunnen worden gedaan.

nieuws


9

Stappen aangekondigd voor verbetering C2000

“Vertrouwen moet weer groeien”

Oud-minister Ter Horst van BZK kondigde half februari in een brief aan de Tweede Kamer de maatregelen aan voor verbetering van het communicatiesysteem C2000. De brief is een reactie op het eindrapport van de expertgroep C2000, onder leiding van Don Berghuijs (directeur Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond). Enkele maatregelen werden door de minister in november al aangekondigd in een reactie op de tussenrapportage van de expertgroep. Volgens Ter Horst blijkt uit het onderzoek dat de gebruikers van C2000 bij de politie en de hulpverleningsdiensten over het algemeen tevreden zijn over de werking van het communicatiesysteem. Kritiek hebben ze wel op het werken met C2000 tijdens grote evenementen en calamiteiten. Ook missen ze dekking in gebouwen, omdat C2000 geen binnenhuisdekking garandeert. Dit laatste zou alleen kunnen door het hele netwerk aan te passen en een groot aantal masten bij te plaatsen tegen exorbitante kosten, aldus Ter Horst. Ook onder het oude, analoge systeem was er geen gegarandeerde dekking binnenshuis.

Gespreksgroepen De expertgroep C2000 werd ingesteld na problemen met het communicatiesysteem tijdens de Schipholcrash op 25 februari 2009, de aanslag op Koninginnedag in Apeldoorn en de rellen op het strandfeest in Hoek van Holland op 22 augustus 2009. Tijdens de Schipholcrash en op Koninginnedag in Apeldoorn werd C2000 dusdanig veel gebruikt dat sprake was van overbelasting. Tijdens de rellen bij Hoek van Holland functioneerde het systeem op dit gebied goed. Wel bleken tientallen politieagenten in dezelfde gespreksgroep te zijn ingedeeld. Voormalig minister Ter Horst heeft het Veiligheidsberaad (waarin de burgemeesters die voorzitter zijn van de veiligheidsregio’s,

Voormalig minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kondigde vlak voor haar aftreden aan samen met de veiligheidsregio’s maatregelen te willen om C2000 te verbeteren. Op circa zestig plaatsen in Nederland, waar nu onvoldoende netwerkdekking is, zullen de komende twee jaar extra masten komen of worden andere technische maatregelen genomen. Dit kost ongeveer 50 miljoen euro. Ook wordt bekeken hoe het gebruik van mobilofoons en portofoons beter kan, vooral in gebouwen. Op deze manier moet het vertrouwen in C2000 weer groeien. zitting hebben) gevraagd de procedures voor de indeling in gespreksgroepen tegen het licht te houden en aan te vullen. Op die manier kan de beschikbare capaciteit van C2000 efficiënt worden gebruikt en is goede samenwerking in de communicatie mogelijk. Ook wordt bekeken hoe de procedures en afspraken bekend worden gemaakt aan de C2000-gebruikers en hoe kan worden geoefend.

Overige maatregelen Vooral de brandweer gebruikt C2000 in gebouwen buiten het netwerk om. De communicatie verloopt dan rechtstreeks van portofoon naar portofoon. Binnenkort worden de resultaten van een onderzoek bekend hoe deze vorm van communicatie binnen gebouwen beter kan. Ook kondigde de oud-minister een richtlijn aan om de SCL’s (special coverage location) aan te wijzen. Gemeenten kunnen gebouweigenaren verplichten dat bepaalde tunnels en gebou-

wen die voor het grote publiek toegankelijk zijn, van speciale apparatuur worden voorzien om de werking van C2000 in die gebouwen te garanderen. Het blijkt dat gemeenten hierin zeer terughoudend zijn. Daarnaast kondigde Tewr Horst in haar brief aan de Tweede Kamer een onderzoek aan naar de behoefte aan communicatiecapaciteit tijdens rampen en crises, in vergelijking met de capaciteit die dagelijks voor het gewone werk nodig is. Ook komt er een onderzoek naar de communicatiebehoeften in de toekomst, over circa vijftien jaar. Tevens kondigde Ter Horst verbeteringen aan op het gebied van onderwijs, oefening en bijscholing in het werken met C2000. Een speciale verbindingsofficier in de meldkamer krijgt de regie over de communicatie tijdens calamiteiten. Door Ferry Waterkamp

gastcolumn

10


Amateurs als professionals? Als ik van buiten naar de zendamateurgemeenschap in de wereld kijk, zie ik een verbazingwekkende combinatie van individualisme, hobbyisme met een verregaande teamgeest, diepgaande technische kennis en organisatiegraad. Organisatorisch gezien zijn aan de ene kant de zendamateurs veelal lid van een zend- of radioamateurvereniging. Die vereniging is lid van de International Amateur Radio Union, de IARU. De IARU is lid van de ITU. De vereniging heeft daar weliswaar geen stemrecht, maar mag wel meedoen aan de discussies en stukken inbrengen. De ITU is een agentschap van de Verenigde Naties. Aan de andere kant moeten wettelijk gezien zendamateurs aan licentievoorwaarden voldoen die door de nationale overheden worden gesteld. Nationale overheden zijn lid van de ITU en maken daar bindende afspraken. Dit is dus goed professioneel tot aan de Verenigde Naties toe verankerd. Een bepaalde groep zendamateurs zoekt het hogerop. Die groep heeft niets met het vaste. Deze zendamateurs zijn

de high-flyers. Ze bouwen bijvoorbeeld geheel in eigen beheer satellieten. Nu is er geen enkele organisatie die houtje-touwtje toestaat in haar ruimtevoertuig, dus deze speeltjes moeten aan zeer grondige EMC-, trillings- en stabiliteitseisen voldoen. Er zijn op dit moment meer dan tien van deze satellieten operationeel in orbit en er is een uitgebreid station op de ISS. Die satellieten kunnen spraak, e-mail, televisie en foto’s in full-duplex aan. Veel van de astro- en kosmonauten zijn zendamateurs en maken vanuit de ISS regelmatig verbindingen met zendamateurs thuis en op scholen. Het blijft een hobby, maar

hiervoor moet je echt van wanten weten. Gewiekste onderhandelaars zijn ze ook. Omdat een raket gemaakt is voor een bepaalde pay-load en de motor niet een tandje zachter kan, moet vaak ballast worden meegenomen. Regelmatig gaat dus een amateursatelliet als ballast mee. De kosten blijven beperkt tot de huur van de cleanroom en vibratietests. Niet slecht toch voor een stelletje hobbyisten? Laag bij de grond zijn er in vele landen groepen zendamateurs die noodcommunicatiediensten organiseren. In sommige landen gaat dat zo ver dat de overheid er flink in investeert, of dat een reddingsdienst alle communicatieactiviteiten overdraagt aan de amateurs. Die moeten dan wel heel professioneel aan de certificeringseisen voldoen. Internationaal wordt dit door de Global Amateur Radio Emergency Conference, Garec, die weer aan de IARU is gelieerd, gecoördineerd en gestuurd. In Nederland is de Stichting Dares, na de erkenning door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, bezig formeel convenanten af te sluiten met de diverse lokale overheden, zoals de Veiligheidsregio’s en het LOCC. Ook dit is dus stevig opgetuigd en verankerd. Een mooie invulling van een technische hobby in het maatschappelijk bestel, waarbij door technisch onderlegde mensen communicatie kan worden gewaarborgd wanneer de bestaande systemen het bij rampen en/of calamiteiten, wanneer communicatie juist cruciaal is, het laten afweten. Radiozendamateurs vind je in alle lagen van de bevolking. Van eenvoudig tot hoogopgeleide mensen. Beroemdheden als koning Hussein van Jordanië en Walter Cronkite, jarenlang nieuwslezer en anchorman bij CBS Evening News, waren zendamateurs en gewoon ‘on-air’ aanspreekbaar voor iedere zendamateur. Alles bij elkaar geeft dit aan dat achter de term radiozendamateur meer schuilgaat dan het woord amateur doet vermoeden. Het begrip amateur moet worden afgezet tegen dat van professional in die zin dat amateurs geen geld verdienen aan hun activiteiten en professionals wel. Overigens zijn vele toepassingen die heden ten dage door de professionals worden gebruikt, door amateurs uitgevonden en ontwikkeld, al dan niet in dienst van een in elektronica gespecialiseerd bedrijf. Om eens over na te denken als je hoort dat radiozendamateurs hun diensten aanbieden aan professionele hulpverleningsdiensten voor ondersteuning op het gebied van communicatie. Een burgerinitiatief dat alleen maar een win-winsituatie voor de Nederlandse bevolking oplevert. Joop Verdoes (PA1JAV) Joop Verdoes is secretaris van de stichting DARES.


11

actuele reportage

NoodCommunicatie Voorziening (NCV)

Verouderd noodnet krijgt vervanging Bestuurders en hulpverleningsorganisaties in Nederland krijgen binnenkort ter vervanging van het uit 1991 daterende Nationaal Noodnet de beschikking over de nieuwe NoodCommunicatie Voorziening (NCV). De techniek van dat eerste netwerk is inmiddels flink verouderd. Het plan is dat vanaf mei 2010 de nieuwe infrastructuur van bestuurlijk Nederland en zijn vitale organisaties voor tijdens rampen en crisissituaties in bedrijf zal gaan.

KPN Telecom is bij de nieuwe NoodCommunicatie Voorziening (NCV) evenals bij het huidige Nationaal Noodnet leverancier van de netwerkinfrastructuur. Het nieuwe netwerk moet net als zijn voorganger blijven werken, wanneer bij een ramp of tijdens crisis door uitval of overbelasting de reguliere telecomstructuren uitvallen, en wordt net als

het Nationaal Noodnet opnieuw uitgevoerd geheel los van de bestaande telecomstructuren. In tegenstelling tot het Nationale Noodnet dat alleen telefoon- en faxverkeer (plus enkele inbelmodems) en op beperkte schaal semafoonoproepen omvatte, biedt het nieuwe netwerk een op IP-gebaseerde infrastructuur, aangevuld met prioriteits-

gebruik van het mobiele telefoonnet van KPN Telecom, dat ook blijft werken als het normale verkeer van dit mobiele netwerk door congestie verstopt raakt. De nieuwe NCV gaat behalve bellen en faxen ook diensten als e-mail, mobiele telefonie en beeldbellen aanbieden. Gebruikers kunnen daarbij zelf kiezen of ze alleen bellen en faxen

12


Het nieuwe netwerk moet net als zijn voorganger blijven werken, wanneer vanwege een ramp of crisis door uitval of overbelasting de reguliere telecomstructuren uitvallen. afnemen of ook andere diensten. Voor mobiel verkeer worden de al sinds de start van dit netwerk bestaande prioriteitsnummers van KPN gebruikt, zoals die eerder al bij enkele brandweerkorpsen in gebruik waren. De NCV gaat naar verluid bij een gelijkblijvend aantal aansluitingen zo’n 6,5 miljoen euro kosten.

Gescheiden uitgevoerd Het nu nog actieve Nationaal Noodnet heeft zo’n 6.000 aansluitingen. Er zijn maximaal 10.000 aansluitingen op dit net mogelijk bij gebruik van telefoonnummers met 5 cijfers. Aangesloten zijn nu militaire kazernes, regionale meldkamers van politie

KPN Essentieel voor een netwerk bij calamiteiten en crisissituaties is natuurlijk de noodstroomvoorziening. Ook de reguliere netwerken hebben (deels) een stroomvoorziening die bij uitval van het energienet ervoor moet zorgen dat de netwerken up blijven. Het vaste net van KPN heeft daarbij van alle reguliere netwerken de grootste betrouwbaarheid, die ook al in de tijd bestond van de voorloper van KPN, het Staatsbedrijf der PTT. Probleem bij reguliere netwerken is vaak de congestie die bij calamiteiten ontstaat doordat extreem veel mensen bij zo’n gelegenheid zullen proberen te bellen. Alle ruim 1.300 technische gebouwen van KPN zijn voorzien van een noodstroomvoorziening die automatisch in werking komt bij uitval van het reguliere stroomnet. Deze voorzieningen vangen jaarlijks duizenden stroomonderbrekingen op. De meeste locaties kunnen vijf uur door blijven werken op de accu’s die in de gebouwen aanwezig zijn. Wanneer een onderbreking in de stroomvoorziening langer dan enkele uren duurt, heeft KPN enkele tientallen mobiele noodstroomaggregaten die in zo’n geval naar de betreffende locatie(s) kunnen worden gebracht. Wanneer een locatie een hoger verbruik heeft dan normaal, is in het gebouw zelf een noodaggregaat aanwezig met voldoende brandstof voor 48 uur bedrijf op het volledige vermogen van dit noodstroomaggregaat. Het vaste netwerk van KPN moet te allen tijde blijven werken, ook als de onderbreking in de stroomvoorziening langer duurt dan enkele dagen. Onderbrekingen in de stroomtoevoer van enkele dagen komen geregeld voor. Voorbeeld van zo’n

langdurige verstoring is de onderbreking in december 2007 in de Bommelerwaard, waarbij een defensiehelikopter tegen een hoogspanningskabel vloog. Tijdens deze onderbreking heeft de noodstroomvoorziening ervoor gezorgd dat enkele tientallen technische gebouwen van KPN gewoon door konden draaien en daardoor was er geen uitval van het vaste netwerk. Het mobiele core-netwerk van KPN beschikt over dezelfde noodstroomvoorzieningen als het vaste net. Het gaat daarbij om de masten voor mobiel telefoonverkeer die op of bij centrales voor het vaste telefoonverkeer zijn opgesteld. De overige masten voor mobiel telefoonverkeer beschikken bij KPN niet over noodstroom. Dit betekent dat deze sites bij stroomuitval niet werken. Als de stroomuitval enkele individuele sites betreft, is er vaak dekking van andere sites die in de buurt aanwezig zijn, en kunnen klanten daardoor gewoon nog bellen, al is de dekking dan wel slechter. Wanneer het een grotere stroomstoring betreft, is het mobiele netwerk voor KPN-klanten niet meer bereikbaar. Zij kunnen dan wel noodoproepen doen via de mobiele netwerken van andere carriers, als die tenminste nog wel werken. Bij langer durende stroomstoringen zorgt KPN ervoor dat de sites worden aangesloten op mobiele noodstroomaggregaten. De belasting van het mobiele netwerk is overigens niet van grote invloed op de noodstroomvoorziening. Het KPN-netwerk beschikt over een aantal prioriteitstelefoonnummers die bij congestie en gedeeltelijke netwerkuitval toch bereik hebben, en die binnenkort onderdeel worden van de nieuwe NoodCommunicatie Voorziening.

en veiligheidsregio’s, gemeentehuizen, het Nationaal Crisiscentrum, coördinatiecentra van provincies, ziekenhuizen en verder waterschappen, energie- en waterleidingbedrijven, spoorwegen, de omroepen, meldkamers van het OV en belangrijke ict- en telecomknooppunten. Dit zal onder het nieuwe netwerk niet veranderen. Het netwerk van het Nationaal Noodnet is geheel gescheiden uitgevoerd van de normale telefoon-, kabeltv- en internetinfrastructuren. Aansluitingen hebben voor het merendeel slechts één lijn beschikbaar die tijdens een gesprek geen mogelijkheid tot inbreken op het gesprek geeft. Het betreft een gesloten netwerkinfrastructuur. Vanuit het Nationaal Noodnet kan in principe niet naar andere infrastructuren worden gecommuniceerd, hoewel het wel mogelijk is op vrij primitieve manier (via een telefoniste) verbindingen naar het reguliere telefoonnet tot stand te brengen.

Bescherming Burgerbevolking Tot aan de opheffing van die organisatie, halverwege de jaren tachtig, beschikte ook de BB (Bescherming Burgerbevolking) over een soortgelijk netwerk. Het netwerk werd in die tijd beheerd door de toenmalige PTT en het functioneerde ook toen onafhankelijk van het reguliere telefoonnetwerk. Dit was nog een ouderwets inductortelefoonnet, waarbij met een slinger werd gebeld en met een zogenoemde koordenpost door een telefonist de verbinding tot stand werd gebracht door een plug in te steken. Verder bestond in de laatste maanden van 1999 en de eerste van 2000 een tijdelijk noodnet in de vorm van een mobiel telefoonnet dat door KPN, ook vanwege vrees voor de millenniumbug, speciaal in de lucht was gebracht. De NCV is iets anders dan C2000, dat de reguliere mobiele communicatie van de hulpverleningsdiensten verzorgt. Behalve de NCV heeft de overheid nog de mogelijkheid van satellietverbindingen tussen een rampgebied en de operationele staf. Dat systeem is onder andere ingebouwd in commandovoertuigen van het type VC-2 van de brandweer. Voor verbindingen tussen C2000-masten en meldkamers wordt gebruikgemaakt van het Nafin (Netherlands Armed Forces Integrated


13

Vodafone

Network), het zwaar beveiligde glasvezelnet van defensie in Nederland. Dat netwerk wordt beheerd door Ivent, het IV en het telecommunicatiebedrijf van het ministerie van Defensie. Het Nafin is in 1996 door (toen nog) PTT en Nortel opgeleverd. Door John Piek


Concurrent Vodafone heeft antennesites in het netwerk, waarvan mobiele telefoons gebruikmaken, en eveneens een aantal switchlocaties, waarin zich ook nodes bevinden die via antennes toegang geven. De switchlocaties hebben alle een noodstroomaggregaat. Ook zijn er accu’s om in geval van stroomuitval de spanningsdip tot aan het opstarten van de noodstroomaggregaten te kunnen opvangen. De antennesites zijn meestal ook voorzien van accu’s. De accu’s worden preventief vervangen voordat ze het einde van hun levensduur hebben bereikt en zijn gedimensioneerd op een minimale back-uptijd van 1 uur bij volledige belasting. Het Vodafone Netwerk Management Centrum dat 24 uur per dag actief is, beschikt eveneens over een noodstroomvoorziening, zodat het centrum kan doorwerken bij stroomuitval. Daarnaast is het centrum gekoppeld met het huidige Nationaal Noodnet, zodat relevante partijen als ministeries in het geval van crises of calamiteiten zijn te bereiken. Vooral in drukke gebieden bestaat overlap van de cellen, waardoor uitval van een enkele cel voor een deel kan worden gecompenseerd door een of meer andere cellen, mits die andere cellen voldoende capaciteit hebben. Voor prioriteitgebruikers, zoals hulpdiensten, is in het Vodafonenetwerk een aantal technische oplossingen geïmplementeerd. Allereerst kunnen deze personen gebruikmaken van VNR (virtual network roaming); via een speciale sim-kaart hebben ze de mogelijkheid over te schakelen naar een ander netwerk dat ter plekke dekking biedt, bijvoorbeeld bij slechte signaalsterkte of bij een incidentele congestie in de schakelcentrales. Verder krijgen prioriteitgebruikers voorrang als de cel, waarin ze zich bevinden, vol zit. Dit gebeurt automatisch: openstaande gesprekken worden afgesloten om zo ruimte te maken voor de prioriteitgebruikers. Ten slotte kunnen prioriteitgebruikers worden uitgezonderd in gevallen dat ervoor wordt gekozen het gebruik van het netwerk handmatig te reduceren door gebruikers te blokkeren, bijvoorbeeld in gevallen van netwerkbrede overload. Vodafone heeft een aantal mobiele schakelcentrales en een testcentrum die kunnen worden ingezet wanneer er uitval is van een schakelcentrale, of uitval van een belangrijk element in het netwerk. De trucks en het testcentrum zijn ingericht om ten minste de basisdiensten (spraak, sms) over te nemen. Als er stroomuitval is in het toegangsnetwerk die langer dan een uur duurt, kan een antennesite worden voorzien van een dieselaggregaat voor stroomvoorziening. Als er volledige uitval is van een antennesite, kan een van de mobiele sites worden geplaatst, mits verbinding met het netwerk mogelijk is. Deze mobiele site is een volledig self-supportingtruck, inclusief generator, en telescopische antennemast met volledige GSM900-, DCS1800- en umtsantenne-installatie aan boord en deze kan de getroffen site geheel of gedeeltelijk overnemen. Tevens kunnen bij calamiteiten omliggende antenneopstelpunten qua oriëntatie en capaciteit (tijdelijk) worden geherdimensioneerd. Vanzelfsprekend ligt er bij Vodafone een draaiboek voor calamiteitsituaties, waarin de rol van alle betrokken partijen staat beschreven. Dit draaiboek en de benodigde middelen worden regelmatig getest. Verder wordt daar waar mogelijk redundantie ingebouwd in het netwerk om ‘single points of failure’ te vermijden.

14


radiocommunicatie

Radio en luchtvaart

Gps zet micro-landingsysteem voet dwars

De gemiddelde toerist, zakenman of -vrouw die gebruikmaakt van een vliegtuig, zal zich niet bewust zijn van het grote aantal verschillende radiosystemen die nodig zijn om een vlucht te kunnen uitvoeren. Radiosystemen die niet alleen voor communicatie, maar ook voor navigatie en plaatsbepaling belangrijk zijn, met als inzet de veiligheid van de vlucht waarborgen.


15

De start van de ontwikkeling van radiotechniek valt ongeveer samen met die van de luchtvaart. Radio en luchtvaart hebben elkaar sindsdien steeds versterkt, ondersteund en verbeterd tot de hoog ontwikkelde systemen die wij nu kennen. In drie artikelen over dit onderwerp wordt dit proces beschreven en worden de van belang zijnde radiosystemen geïntroduceerd en uitgelegd. In het eerste artikel is de geschiedenis over het ontstaan en de ontwikkeling van radiosystemen voor de luchtvaart uit de doeken gedaan. Radiosystemen die heden ten dage nog steeds worden toegepast. In dit tweede artikel in deze miniserie komen de latere luchtvaarttoepassingen van radio en de recentste ontwikkelingen aan de orde. In het derde artikel zal de satellietcommunicatie worden behandeld. Afbeelding 4. Voorbeeld van een MLS azimuth-installatie.

In de dagelijkse luchtvaartpraktijk zijn bakenzenders, zoals NDB en VOR, en ILS (instrument-landingsysteem) nog steeds volop in gebruik. Daarnaast is radar een technische ontwikkeling die een onmisbare schakel vormt in de keten van systemen voor luchtverkeersbegeleiding. De latere luchtvaarttoepassingen borduren hierop voort. Zo is een opvolger voor ILS bedacht, het MLS (micro-landingsysteem), dat de problemen van ILS zou moeten oplossen. Dit systeem wordt echter niet algemeen toegepast door de tussenkomst van gpsplaatsbepalingsystemen, waarmee ook een geleidingssysteem voor nadering en landing kan worden gerealiseerd. Een van de basissystemen van de luchtvaart is radiotelefonie. De tegenwoordige radiotelefonie is nog steeds gebaseerd op analoge technieken. Zoals wij al jaren digitale communicatie gewend zijn (gsm, umts, et cetera) zal ook de luchtvaart geleidelijk overstappen op digitaal. Naast radiotelefonie wordt voor datacommunicatie tussen vliegtuig en grond al op grote schaal gebruikgemaakt van digitale radiotechnieken. Toepassing van satellietcommunicatie is daarbij niet meer weg te denken.

1. Bij MLS kunnen vliegtuigen vanuit verschillende richtingen naderen.

Gedoodverfde opvolger De gedoodverfde opvolger van ILS, het MLS, voorzag in een aantal verbeteringen. Zo maakt MLS gebruik van slechts één frequentie. Met het grote arsenaal aan frequenties (200!) kan een groot aantal vliegvelden in een klein gebied MLS gebruiken zonder elkaar te verstoren. Door hoge frequenties (> 5 GHz) toe te passen zijn de antennes klein en is de verstoring van het signaal door obstakels in de directe omgeving van het vliegveld minimaal. Problemen die bij gebruik van ILS wel aan de orde zijn. Ook was de ILS-problematiek van verstoring van het radiogeleidingssignaal door FM-zenders, omdat de frequenties in naburige banden lagen, daarmee van de baan. Daarnaast waren er operationeel voordelen: vliegtuigen hoefden door de luchtverkeersleider niet meer op grote afstand van de landingsbaan op de localizer- en glideslope‘lijn’ (zie artikel in Verbinding van februari) te

2. Azimuth-geleidingssysteem.

3. Meting van de elevatiehoek van een vliegtuig.

worden gebracht. Door het intensieve gebruik van landingsbanen ontstaat hierdoor filevorming op de ILS-nadering. Bij MLS kunnen vliegtuigen vanuit verschillende richtingen naderen (afbeelding 1). En ‘last but not least’, de nauwkeurigheid van MLS is vele malen beter dan die van ILS. MLS bestaat uit twee geleidingscomponenten: azimuth (in het horizontale vlak, volgens ILS-localizer) en elevatie (verticale vlak, volgens ILS-glideslope). Het azimuthgeleidingssysteem heeft een bereik van 20 nm (nautical miles - circa 40 km) en levert de azimuthhoek van een vliegtuig ten opzichte van de koerslijn van de landingsbaan tussen +/- 40° (afbeelding 2). Deze hoek wordt door MLS-apparatuur in het vliegtuig afgeleid uit de gemeten tijdsverschillen tussen de ontvangen impulsen, die worden veroorzaakt door een nauwe radiobundel die in het horizontale val tussen +/- 40° heen en weer zwiept. In feite een radarprincipe, echter de signaalmeting gebeurt nu in het vliegtuig. Dit gebeurt op vergelijkbare wijze voor de meting van de elevatiehoek van een vliegtuig. De maximaal te meten elevatiehoek is 30°, dus hier zwiept de radiobundel tussen 0 en 30° (afbeelding 3). De ‘sweeps’ voor azimuth en elevatie wisselen elkaar af zodat volstaan kan worden met één frequentie. Daarnaast kent MLS een ingebouwde precisie DME en datacommunicatiefaciliteiten. De MLS-DME is vele malen nauwkeuriger dan de standaard DME (circa 100 ft. In plaats van 1.200 ft.). Deze DME staat los van het MLS-systeem (azimuth en elevatie) en is qua principe vergelijkbaar met de standaard DME. Datacomsignalen worden verstuurd met de azimuth-radiosweep. Naast de identificatiecode van het MLS-station (nog altijd in Morse-codering) kunnen tevens gegevens over bijvoorbeeld de 3D-locatie van de MLSapparatuur, waypoint coördinaten, landingsbaanomstandigheden, zoals het weer, worden verzonden naar het vliegtuig. In afbeelding 4 is een voorbeeld van een MLS azimuth-installatie gegeven; het rechthoekige vlak is de azimuth-antenne, de verticale witte paal daar links van is de DME-antenne.

16


MLS niet grootschalig ingevoerd Het oorspronkelijke plan was dat met ingang van 2010 (!) ILS zou worden vervangen door MLS, maar ondanks alle voordelen van MLS is het systeem niet de wereldstandaard geworden. Dit heeft te maken met de snelle opkomst van gps (global positioning system), die ertoe heeft geleid dat vanaf 1980 door met name de Verenigde Staten geleidelijk aan afstand is genomen van MLS. De redenering hiervoor is vrij eenvoudig. Ten eerste is gps een Amerikaans systeem, dus een systeem dat zij zelf in de hand hebben en ten tweede kent MLS slechts een beperkt gebruik voor vliegtuiggeleiding; namelijk alleen in de buurt van vliegvelden, terwijl gps de potentie heeft van wereldwijde positiebepaling en geleiding. Voor andere landen met name Europa is het zich geheel verlaten op gps wel een risico,

zijn er verschillende augmentation systems (verbetering) bedacht. De gedachte achter deze systemen is het toevoegen van een correctiesignaal, uitgezonden door een lokaal zendstation, waarmee de gps-positienauwkeurigheid wordt verbeterd. Het concept wordt differential-gps genoemd. Dit concept houdt in dat een lokaal zendstation de gps-positie (van het station) berekent op basis van de ontvangen gps-satellietsignalen en deze vergelijkt met de exact bekende positie van het station. Op deze manier kan dus de afwijking (fout) van de gps-positie worden berekend (vandaar differential-gps). Met het correctiesignaal wordt deze afwijking naar het betreffende vliegtuig gezonden, waarmee de gps-positie kan worden verbeterd. Een dergelijk systeem wordt een GBAS (ground based local area augmentation system) ge-

5. SBAS voor één station en één gebruiker.

station en één gebruiker. De roze satellieten zijn de gps-satellieten, de oranje satelliet is de communicatiesatelliet die het correctiesignaal doorgeeft aan de gebruiker. De gpspositienauwkeurigheid met een SBAS voldoet dan nog niet aan de eisen voor een precisienadering (Cat II en III). SBAS kan wel voor

Het oorspronkelijke plan was dat met ingang van 2010 (!) ILS zou worden vervangen door MLS, maar ondanks alle voordelen van MLS is het systeem niet de wereldstandaard geworden. namelijk door het feit dat de continuïteit en beschikbaarheid van het Amerikaanse gps niet is gegarandeerd. Vandaar dat MLS voor Europese landen nog steeds actueel is. In het Verenigd Koninkrijk wordt bijvoorbeeld een grootschalige implementatie van MLS voorbereid, inclusief de installatie van MLSapparatuur in vliegtuigen van British Airways, ondanks de twijfels die er zijn voor MLS op langere termijn. Deze twijfels worden gevoed door enerzijds de ontwikkeling van het Europese gps, Galileo genaamd, en anderzijds door het bovengenoemde kostenvoordeel van het wereldwijd functionerende gps ten opzichte van MLS. Dit voordeel wordt nog groter door de aanwezigheid van ‘augmentation systems’. Met deze systemen kan de nauwkeurigheid van de ‘gps-positie’ dusdanig worden verbeterd dat met gps precisienaderingen kunnen worden uitgevoerd. Deze mogelijkheid was zonder dit soort systemen niet voorhanden.

Verbetering van gps-positiebepaling De nauwkeurigheid van gps is onvoldoende voor de Cat II- en III-precisienaderingen die worden gebruikt voor volautomatische autopilotlandingen. MLS en ILS voldoen hier overigens wel aan en met deze installaties kunnen dus ‘autolands’ worden gemaakt. Om de nauwkeurigheid van gps te verbeteren

noemd. GBAS werkt in een klein gebied, zoals de omgeving van een vliegveld. Om in een groot gebied (bijvoorbeeld Noord-Amerika) over dit correctiesignaal te kunnen beschikken is een zeer groot aantal zendstations nodig, wat kostentechnisch niet erg aantrekkelijk is. Vandaar dat commerciële communicatiesatellieten worden gebruikt als extra schakel, dit wordt dan een SBAS (satellite based augmentation system) genoemd. Het principe van een SBAS is hetzelfde als dat van een GBAS, maar nu worden de correctiesignalen van een groot aantal stations via satcom doorgegeven aan vliegtuigen. In afbeelding 5 wordt SBAS weergegeven voor één

navigatie worden toegepast. Hiervoor moet worden gewacht op de komst van het reeds genoemde Galileo-navigatiesatellietnetwerk, waarmee de nauwkeurigheid voor precisienaderingen wel voldoende is. In de wereld is een aantal augmentation systems in werking. Een voorbeeld dicht bij huis is het Europese Egnos systeem (European Geostationary Navigation Overlay Service) dat onlangs (1 oktober 2009) officieel in gebruik is genomen. Egnos bestaat uit 34 stations, verspreid over Europa, Canada, Zuid-Amerika (niet Noord!), Afrika en India, die de gpsposities vergelijken met de bekende posities (afbeelding 6). De correctiesignalen worden

6. Egnos bestaat uit 34 stations, verspreid over Europa, Canada, Zuid-Amerika (niet Noord!), Afrika en India, die de gpsposities vergelijken met de bekende posities.


7. Secondary radar wordt vaak in combinatie met primary radar toegepast.

uiteindelijk via drie (geostationaire) communicatiesatellieten doorgegeven. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de diensten van het inmarsat-satcomnetwerk.

Perfectionering van radar Ook de radartechniek is sinds de eerste ontwikkelingen in de Tweede Wereldoorlog met sprongen vooruit gegaan. De huidige luchtvaartpraktijk kan niet zonder radarsystemen. We laten hier radarsystemen in vliegtuigen buiten beschouwing en richten ons op ‘ground’-radarsystemen, zoals die in gebruik zijn bij luchtverkeersleidingsorganisaties. Bij ground-radar kan een onderscheid worden gemaakt in ‘primary’ ground-radar (PGR) en de later ontstane ‘secondary surveillance’radar (SSR). De primary ground-radar gebruikt de radartechniek, zoals beschreven in het artikel in Verbinding van februari. Deze techniek is door de jaren heen op een groot aantal punten verbeterd. Allereerst konden steeds hogere frequenties worden gewekt. Dit komt ten goede aan de mate waarmee details met de radar zijn te onderscheiden. Zo zijn er radarsystemen in de L-band (circa 1 GHz), S-band (circa 3 GHz), X-band (10 GHz) en Q-band (35 GHz). L-bandradars zijn lange afstandsradars met een bereik van meer dan 200 nm, S-bandradars worden gebruikt voor vliegvelden en hebben een bereik rond de 80 nm. Een X-bandradar wordt toegepast als PAR (precision approach radar) voor een precisienadering (voornamelijk militair), bereik: < 1 nm. Een Q-bandradar komt niet veel voor, maar wordt wel ingezet als vliegveldgrondradar (is in staat een lopende man op het vliegveld waar te nemen). Omdat heuvels en vaste objecten ook radiogolven reflecteren, was het vaak moeilijk

vliegtuigen goed waar te nemen. In de loop der tijd zijn technieken (analoge en later digitale moving target detectoren) ontwikkeld. Dit soort techniek is gebaseerd op het vergelijken van gereflecteerde golven (wanneer er geen verandering is, dan is dat een niet-bewegend object). Met de komst van diverse soorten digitale signaalprocessingtechnieken heeft de beeldbewerking en -verbetering een hoge vlucht genomen.

Secondary surveillance-radar De ontwikkeling van SSR stamt uit de tijd dat een militaire radarcontroller onderscheid moest kunnen maken tussen een eigen en een vijandelijk vliegtuig. Om dit te kunnen doen werd een zogenoemd IFF-systeem (identification friend or foe) toegepast. Dit systeem bestond uit een zender, werkend op 200 MHz,

17

die een antenne, gemonteerd op een PGR, voedde. Aan boord van de eigen (friendly) vliegtuigen waren transponders geïnstalleerd die reageerden met een radiosignaal dat door de IFF-ontvanger werd gedetecteerd. Deze IFFsignalen werden op het radarscherm gesuperponeerd op de echo’s, zodat de echopunten van de eigen vliegtuigen wat vetter werden dan de andere punten. Zo waren de eigen (friendly) vliegtuigen geïdentificeerd. Secondary radar heeft een aantal voordelen boven primary radar: • de zender van een secondary radar heeft een lager vermogen dan die van een primary radar, omdat de eerste alleen de transponder in het vliegtuig hoeft te activeren; • de ‘returns’ van de transponder zijn niet afhankelijk van reflectie, maar hebben altijd een goede signaalsterkte en zijn betrouwbaar; • de returnsignalen kunnen worden gecodeerd om allerlei gegevens van het vliegtuig over te zenden. Secondary radar wordt vaak in combinatie met primary radar toegepast. In afbeelding 7 is dit goed te zien. De onderste rode radarantenne is de primary radar. Het hierop gemonteerde donkere bovendeel is de ‘large vertical aperture’ SSR-antenne. Met SSR verschijnen vliegtuigen op het radarscherm als symbolen met een label. In het label is informatie over het vliegtuig opgenomen, zoals identificatiecode, vlieghoogte en snelheid. Een voorbeeld van hoe dat er in de praktijk uitziet is weergegeven in afbeelding 8. Door Wil Haasdijk

8. Voorbeeld van een SSR-label.


radiocommunicatie

18

Grensoverschrijdende communicatie centraal in Montenegro

West-Balkanlanden weer stap(je) verder In februari vond in Montenegro een bijeenkomst plaats van een projectgroep waarin Hans Borgonjen op verzoek van de EC als adviseur meedraait om het West-Europese Tetra-model in de West-Balkan te introduceren. Erik-Jan Roggekamp van de vtsPN, die actief is in het SIS (Schengen Informatie Systeem), was tijdens deze bijeenkomst aanwezig om de betrokken landen te informeren over de consequenties van SIS. Een overzicht van de initiatieven en oplossingen.


19

Schengen Informatie Systeem De West-Balkanlanden willen zich voorbereiden op toetreding van Schengen en de Europese Unie. Als ze gaan deelnemen aan Schengen, moeten ze voldoen aan de Schengen-regels, waaronder het Schengen Informatie Systeem (SIS). De groep die de IT-voorzieningen regelt, wil zich voorbereiden op dat wat nodig is voor het SIS. Erik-Jan Roggekamp van de vtsPN was uitgenodigd om een presentatie over SIS te geven: historie, functionaliteit SIS, huidige situatie, SIS-2, eisen aan nieuwe deelnemers en met name het infrastructurele deel. SIS-1 is gebaseerd op het replicatiemechanisme. Dit houdt in dat als in Nederland iets wordt ingevoerd, het binnen drie minuten in de systemen van alle andere landen beschikbaar moet zijn voor de eindgebruikers. In de praktijk is dit minder dan 30 seconden. Dit betekent wel dat er een goede datacommunicatie-infrastructuur moet zijn, dus geen kieslijnen of langzame verbindingen. De praktijk nu is dat de internationale vaste verbinding een 128 KB-lijn is. Zoals waarschijnlijk bekend is, bevat het SIS gegevens van personen die worden gezocht en van personen die geen toegang hebben tot de Schengen-landen. Tevens bevat het gegevens van gestolen, verloren of gezochte items, zoals voertuigen, ‘blank’ documenten, afgegeven documenten, bankbiljetten en vuurwapens. Op dit moment zijn er 31,6 miljoen records in SIS waarvan de uitgegeven documenten (25 miljoen) verreweg het meeste zijn.

Consequenties

De ministers van Servië, Kroatië, Macedonië, Montenegro, Bosnië Herzegovina en Albanië hebben een convenant gesloten om nauwer te gaan samenwerken. Grensoverschrijdende (radio-)communicatie is dus van groot belang. Zij hebben een aantal kortetermijninitiatieven opgesteld en structurele oplossingen met Tetra als basis voor de radiocommunicatie. De bedoeling is om zoveel mogelijk van de Tetraervaringen in West-Europa te leren en ‘onze’ modellen over te nemen. Enerzijds om tijd te winnen, anderzijds om maximaal in de pas te lopen met West-Europa ter voorbereiding van hun toetreding tot de Europese Unie.

Albanië Ruim 10.000 gebruikers zitten op de nationale en lokale analoge UHF-radionetwerken met veertien links en zeven lokale repeaters. 72+50 portable radio’s, 15+30 mobilofoons en vast opgestelde radio’s. Via een project, geïnitieerd door het ministerie van Defensie van Albanië, ligt er een plan voor een Tetra-netwerk. Het is de bedoeling dat politie en grenscontrole daaraan meedoen. Belangrijk is dat het aan de Schengen-eisen moet voldoen en aan de eis voor interoperabiliteit met Griekenland en Italië. De eerste fase, het gebied grenzend

Deelname aan Schengen heeft best grote consequenties: op de grens van een Schengen- naar een niet-Schengen-land moet er waterdichte bewaking zijn. Er komt echter heel wat bij kijken om de grens volgens de Schengen-criteria te bewaken: speciale ‘border crossing points’ met apparatuur om paspoorten te controleren, uiteraard de mogelijkheid de Schengen-database te raadplegen en de andere relevante databases, zoals nationale bestanden, en het Visum Informatie Systeem. Hierbij is training essentieel, omdat nu veel grensbewakingspersoneel nog nauwelijks met computers werkt. Andere noodzakelijke aspecten zijn de (beveiligde en hoog beschikbare!) datacommunicatie-infrastructuur, grensbewaking door technische bewaking met camera’s en dergelijke, maar ook met personeel, de mogelijkheid om ‘Schengen geregistreerde personen’ tijdelijk vast te zetten en dit vereist cellen met bewaking. Deze cellen moeten dus ook worden gebouwd en het benodigde personeel moet worden geregeld. Het biedt dus voordelen het aantal ‘Schengen- naar niet-Schengen-overgangen’ te beperken. Dit zou bijvoorbeeld kunnen worden bereikt door met een aantal landen tegelijk toe te treden. Bulgarije en Roemenië zijn zich volop aan het voorbereiden voor Schengen en zijn bezig het SIS te implementeren. Dit geldt niet alleen de techniek, maar vooral ook de organisatorische aspecten, zoals het opleiden van de (grens)politie. Dit betekent dat er aan de oostkant van de West-Balkanlanden al Schengen-landen komen. In het zuiden ligt Griekenland en in het noorden liggen Hongarije en Slowakije. Ook Kroatië is zich aan het prepareren. De resterende West-Balkanlanden zijn dus ‘ingesloten’ door Schengen-landen. Als een van deze landen een Schengen-land wordt, moet het land de grensbeveiliging regelen naar de andere West-Balkanlanden die nog geen Schengen-land zijn, met alle consequenties voor deze ‘landgrenzen’. Als de landen als groep zouden overgaan, zijn er geen landgrenzen die moeten worden beveiligd, en blijven de havens, kustlijn en luchthavens over. (Dit is vergelijkbaar met Nederland, want wij hebben ook geen landgrenzen te beveiligen, omdat Duitsland en België Schengenlanden zijn.) Het zou eveneens in lijn zijn met de doestelling om nauwer samen te werken op het gebied van grenscontroles. Als er een land of twee landen ‘Schengen-land’ worden, moeten beide een waterdichte grensbewaking regelen naar de andere landen en dat is dus het tegenovergestelde van wat men beoogt. Goede grensoverschrijdende radiocommunicatie voor de binnengrenzen moet ook worden geregeld (hetzij gekoppelde radionetwerken, hetzij het eigen netwerk 10 km over de grens). Met de Tetra-initiatieven in de West-Balkanlanden komt dit aspect duidelijk dichterbij.

20


aan Griekenland, is nog klein en behelst zeven sites, veertien meldkamers en ruim honderd terminals. De kosten zijn 2 miljoen euro. Het ministerie van Immigratie is nu bezig bij de EC fondsen te verkrijgen. Pas daarna heeft de aanbesteding plaats. Wel is het de bedoeling om gelijk een turnkeyproject te starten, inclusief de volgende fasen: grens met andere landen, grote steden, kuststrook en rest van het land. Opvallend is dus dat de grensstreek voorrang heeft.

Albania state police en grenspolitie Het IT-systeem van de rijkspolitie en de grenspolitie van Albanië heet TIMS (total information management system). Onderdeel van dit nationale systeem zijn zeventig locaties in het land en alle grensposten. Van een handmatig replicatiesysteem (Oracle 9i) is het overgegaan naar een geautomatiseerd replicatiesysteem met Oracle 10g. Data tussen de grensposten worden nu elke 5 – 10 minuten uitgewisseld in plaats van elke 24 uur of langer. Het datacommunicatiesysteem is een landelijk microwave-radiolinksysteem in de 8, 15

Bezoek maritieme grenspolitie Montenegro zijn nu nog niet op afstand te bedienen, dus daar moet iemand naartoe. Ook dit gaat veranderen: dit jaar worden de radars bedienbaar vanuit de meldkamers en de beelden komen dan daar beschikbaar. Daarnaast beschikt de maritieme grenspolitie over twee speciaal ingerichte kleine trucks met radar en infraroodcamera’s. De laatste jaren is een complete database opgebouwd met gegevens van alle boten die er normaliter zijn, zodat het gelijk duidelijk is als een te controleren boot ‘nieuw voor de maritieme grenspolitie is’. Met pda’s kan de grenspolitie op de boten de registratiegegevens opvragen. Omdat alle internationaal

Montenegro grenst aan de Adriatische zee en heeft daar controle op. De bewaking is geregeld met snelle grote en kleinere boten. Op de grotere boten is radar aanwezig. Langs de kustlijn en de andere watergrenzen is een keten van bewakingsposten met camera’s en radar aanwezig. De camera’s hebben een zeer groot bereik, maar zodra het donker wordt of slecht weer is, heeft de bewaking er niets meer aan. De camera’s zullen binnenkort worden gecombineerd met warmtecamera’s. De beelden komen via een zwaar datanetwerk (capaciteit variërend van 300 tot 700 MB) in de ‘kustgrensmeldkamers’ binnen. De radars

en 23 GHz. Het zijn normale frequenties (niet specifiek voor de politie) maar er worden geen kosten in rekening gebracht. Het bestaat uit 55 eindstations en 51 repeaters met 107 links. De backbone is 34 Mb en de lokale aansluitingen zijn 4 Mb. In de praktijk is dit voldoende, maar video-images zijn niet mogelijk. Het project

is gerealiseerd met subsidie van de Europese Commissie. Nu wordt gewerkt aan een grotere capaciteit van de backbone en een betere onderhoudsstructuur met preventief onderhoud. Er is een back-upsysteem met satellietverbindingen. Dit ‘VSAT’-systeem is geïnstalleerd op alle grote locaties en de zeventien grensposten en


THR9 TETRA radio: see your mission in new ways Enjoy exceptional mission clarity with the new EADS THR9 handheld radio. Its large, sharp display gives at-a-glance situational awareness, while its robust design and construction support the rigours of any mission. Meanwhile, the high-capacity battery will keep even the heaviest users powered up throughout their shift. And like all radios in the extensive EADS range, the THR9 is extremely reliable and easy to use in even the most demanding operations. For the Security of all. www.eads.com/pmr


varende schepen voorzien moeten zijn van ‘identificatietransponders’, het wereldwijde AIS-systeem dat op de VHF-band werkt en dus groot bereik heeft, ook omdat het over open water gaat en omdat langs de kust voorzien is

in een hele keten van ontvangers, is precies bekend welke beroepsschepen er varen. Sinds de maritieme grenspolitie werkt met de huidige systemen is het aantal gestolen boten dat is teruggevonden, enorm toegenomen en eveneens het aantal opgepakte smokkelaars en illegale immigranten en vissers die met dynamiet werken. De strijd tegen de smokkelaars (vooral vanuit Albanië) blijft lastig, want het gebied is enorm en de smokkelaars beschikken over zeer snelle boten, maar de Montenegro kustpolitie probeert door steeds weer wat nieuws te introduceren hen een slag toe te brengen, totdat het effect daarvan weer verminderd is.

in vier havens. De capaciteit is 512 Kbps. Waar nodig (vooral in steden) zijn er ook optische glasvezel- en telecomlijnen in gebruik. Dus net andersom als in West-Europa, waar juist de vaste verbindingen de basis zijn en microwave back-up is. De vaste installaties voor VSAT zijn eigendom van de politie. Het is een Frans systeem.

Er zijn vijf grensposten die erg afgelegen liggen, waar zelfs geen spanning is en waar alles draait op generatoren. Deze grensposten zijn recent ontsloten door een continue verbinding via satelliet (dus VSAT als hoofdverbinding). Er is een eigen intern telefoonnetwerk via VoIP met Vodafone mobiele gsm-telefoons. Het gebruik


21

is kosteloos voor de 13.000 gebruikers in hun eigen groep (ASP). De hoofdserver staat op het hoofdbureau en er zijn twaalf regionale servers. Er is een back-upserver bij het Disaster Recovery Center met ook weer een back-up via satellietverbinding. Er is videobewaking op alle TIMS-locaties via IP-camera’s waarvan de gegevens worden verstuurd naar de helpdesk, die daar 24/7 worden gemonitord. De videodata worden gecoördineerd door de TIMS-servers in Tirana. In vijf grensposten zijn ook IP-camera’s opgesteld. Deze camera’s hebben bewegingssensors zodat alleen relevante informatie lokaal wordt opgeslagen en deze informatie wordt zes maanden bewaard. Op het vliegveld ‘Rinas airport’ wordt een test met gezichtsherkenning gedaan. Ook is er een geautomatiseerd vingerafdrukidentificatiesysteem: AFIS. Zeer recent zijn er 69 lezers voor biometrische documentencontrole geïnstalleerd door de leverancier Sagem. Er is een keten van radarcontrole aan de kust voor scheepsbewegingen, die lokaal worden bewaakt. Daarnaast is er een geavanceerder systeem samen met defensie.

22


Montenegro De laatste jaren is in Montenegro een ‘video border surveillance’-systeem geïnstalleerd met Pan-Tilt-afstandbediening. Ook is er een radarsysteem op voormalige defensielocaties (zie kader). Er zijn twee analoge radiosystemen: VHF en UHF. Het VHF-systeem

(2 meterband) heeft een dekking in 90 % van het land. Ook is een HF-linkradiosysteem in de 29 MHz aanwezig. Montenegro heeft diverse verbindingen met de buurlanden in de grensposten (vooral telefoon- en dataverbindingen). Er ligt een plan om Tetra te introduceren, maar tot nu toe zijn er budgetproblemen.

112 Er was ook een 112-specialist vanuit EENA uitgenodigd. EENA is het internationale platform voor de Europese afstemming over 112. De presentator pleitte ervoor dat de West-Balkanlanden EENA lid zouden worden. Een overzicht werd gegeven van de diverse modellen die nu in gebruik zijn. Het belangrijkste onderdeel in alle modellen is om als eerste te weten waar de melding vandaan komt. Wat er aan de hand is, is uiteraard ook belangrijk maar de locatie is essentiëler. Stel dat de verbinding wordt verbroken en je weet wat er aan de hand is, maar niet waar, dan kan je niets doen, terwijl als de locatie bekent is je er in elk geval heen kan gaan. Er zijn essentiële verschillen: in Nederland is er een algemene ‘call-taker’ die daarna doorverbindt met politie, brandweer of ambulance. In Engeland is het ook zo geregeld, maar daar is de eerste calltaker British Telecom, dus in commerciële handen. Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Italië hanteren het model waarbij de oproep bij een van de disciplines terecht komt (meestal politie) en die moet de call doorzetten naar de ‘juiste’ discipline als die niet voor de politie zelf is. Volgens de EENA-expert is dit het minst wenselijke model. België introduceert het model met provisionele, gemeenschappelijke meldkamers met een algemene call-taker en de disciplines voor de dispatching in dezelfde ruimte. Madrid en Ostrava (Tsjechië) doen het ook zo. Finland en Zweden werken met zeer getrainde burgers die call-taker zijn en de inzet doen (de dispatchfunctie). Nadeel is dat alles van die ene meldkamer afhangt; als dat te riskant is, moet er back-up worden georganiseerd. In het model dat Bulgarije gebruikt, ligt dit anders: er is een netwerk tussen alle call-taker locaties en iedereen kan een call naar alle locaties doorzetten. Als er daar wat uitvalt, is de back-up al geregeld. E-call is een belangrijke ontwikkeling en de meldkamers moeten met speciale apparatuur zijn uitgerust om deze informatie te

kunnen ontvangen en presenteren aan de call-taker en de dispatcher. De mogelijkheid om foto’s en korte videofragmenten te kunnen ontvangen, wordt steeds essentiëler. Het valt namelijk te verwachten dat dit een enorme vlucht zal nemen. De eerste beelden van de vliegtuigcrash in de Hudson kwam van Twitpic. De meeste volwassenen weten waarschijnlijk niet eens dat dit bestaat en dus zullen onze meldkamers er waarschijnlijk niet effectief mee kunnen omgaan. In alle landen is het verkeerd gebruik van 112 een probleem. Bij valse meldingen wordt in sommige landen midden in de nacht (automatisch) teruggebeld met de melding: “U heeft het alarmnummer gebeld, heeft u nog hulp nodig?”. Omdat mensen hebben gebeld, is dit (late) terugbellen juridisch geoorloofd. De ervaring is dat als ze zo een paar keer wakker worden gebeld, ze het in het vervolg wel laten. Trend in sommige 112-meldkamers is, dat ze er andere taken bij gaan doen om de kosten te drukken; bijvoorbeeld alarmnummer en/of helpdesk voor nutsbedrijven, gemeente-instanties en dergelijke. Voordeel is dat als er plotseling een calamiteit is, ze deze minder belangrijke taken op een laag pitje kunnen zetten en zo meldkamerpersoneel hiervoor vrij kunnen maken omdat, gezien de neventaken, er meer personeel is, dan er zou zijn bij alleen de 112-taken.

Daarom heeft Montenegro subsidie aangevraagd bij de EC voor een Tetra-netwerk en dit zal zeer waarschijnlijk worden toegekend. Servië en Macedonië gaan Montenegro helpen met hun Tetra-tender.

Macedonië Er is een connectie vanuit alle twintig grensposten met de centrale database bij het ministerie van Binnenlandse Zaken van Macedonië. De communicatie gaat via ethernet over SDH-verbindingen (backbone 90 Mbps). De grensposten zelf zijn met 16 Mbps-verbindingen aangesloten. Toepassingen zijn VoIP, data en videobewaking. Ze hebben back-uplinks via T-Home (de grootste operator in Macedonië) met 2 Mbps-verbindingen. Deze links zullen ook voor het nieuwe Tetra-systeem worden gebruikt. Videobewaking is in alle twintig grensposten beschikbaar, waarvan de beelden zowel lokaal als op afstand kunnen worden bekeken. Alleen met Servië is een directe telecommunicatieverbinding voorhanden. Ook in Macedonië is een biometrisch project gaande voor biometrische paspoorten, ID en rijbewijs. Het Tetra-netwerk is operationeel met twee switches, 41 sites, fully redundant switch- en basestationverbindingen. De officiële oplevering door de leverancier Rohde & Schwarz is eerste kwartaal 2010.

Servië Er is Tetra-dekking in de grensstreek met Hongarije. Servië krijgt subsidie van de EC voor veertig extra sites, twaalfhonderd radio’s en veertig microwave links. Er zijn dataverbindingen om alle grensposten aan te sluiten (minimaal 1 Mbps) en er is een verbinding met Kosovo. Belangrijkste toepassing is online documentencontrole, want dit is een eis om te worden toegelaten tot Schengen. Een SDH-netwerk is in opbouw. In de grensposten is al gedeeltelijk videobewaking aanwezig en die wordt uitgebreid. Ook in Servië is een grote actie aan de gang om biometrische paspoorten af te kunnen handelen. Een van de activiteiten voor dit jaar is een operationele test in september tussen Macedonië en Servië. Macedonië heeft al een goed Tetra-netwerk aan de grensstreek en Servië kan zijn mobiele unit aan de grens plaatsen. De beide landen willen testen hoever over de grens er bereik is en hoe DMO functioneert in dat gebied. Door Hans Borgonjen Hans Borgonjen is ‘kennismanager’ bij de vts Politie Nederland, voorzitter Public Safety Radiocommunication Group (PSRG) en vicevoorzitter van de Tetra Association.


23

praktijk

Digitaal communicatiesysteem van Kenwood

Vlaamse omroep beveiligt complex met NexEdge De Vlaamse Radio- en Televisieomroep (VRT) implementeerde in 2009 een nieuw radiocommunicatiesysteem. Gekozen is voor het NexEdge-systeem van Kenwood dat op het moment van implementatie nog maar net op de markt was. Sinds eind september 2009 is het systeem operationeel, tot grote tevredenheid van de gebruikers.

De Vlaamse Radio- en Televisieomroep (VRT) is de publieke omroep voor het Vlaamstalige deel van België. Vanuit het studio- en kantorencomplex in Brussel verzorgt de VRT de uitzendingen van zijn radio- en tv-zenders. De orde en veiligheid binnen dit complex worden bewaakt door een interne bewakingsdienst. Deze dienst moet kunnen beschikken over een betrouwbaar communicatiesysteem op basis van portofoons om zijn taak goed te kunnen uitvoeren. Goede dekking in het gehele complex en optimale verstaanbaarheid staan daarbij centraal. Om dit te realiseren installeerde Koning & Hartman het NexEdgesysteem van Kenwood. Dit systeem is een van de eerste digitale communicatiesystemen voor PMR (private mobile radio) dat pas medio 2009 is geïntroduceerd. De VRT heeft als eerste in de Benelux een systeem dat is gebaseerd op deze nieuwe digitale techniek. De combinatie van het gebruik van nieuwe techniek, de bijzondere omgeving van een studiocomplex en de korte doorlooptijd, heeft dit project een extra dimensie gegeven. Radio- en tv-studio’s zorgen voor bijzondere omgevingsfactoren. Ze zijn, met het oog op geluidsdichtheid en akoestiek, gebouwd volgens het doos-in-doosconcept. Met het oude analoge systeem was het niet mogelijk een stabiel signaal in de studio’s te genereren, evenals in de ondergrondse tunnels in het complex. Daarom was

het een uitdaging op zich om voldoende dekking voor het radiosignaal te creëren. Bovendien moest het nieuwe communicatiesysteem binnen een korte tijdspanne na verstrekking van de opdracht operationeel zijn.

Aanpak De sleutel tot het succes van dit project is gelegen in het voortraject. Al direct na de

eerste contacten tussen VRT en de vestiging van Koning & Hartman in Vilvoorde, zijn de PMR-specialisten van de Delftse vestiging erbij betrokken. Hierbij trad het bedrijf op als een onafhankelijke partij die samen met de VRT de diverse mogelijkheden heeft onderzocht. Al snel was de keuze gevallen op een digitaal systeem, zonder dat daaraan specifieke details werden gekoppeld.

24


locatie vormden hierbij het uitgangspunt. Doordat het omroepcomplex bestaat uit een hoogbouw van twaalf verdiepingen met aan weerszijden een gebouw van vijf etages, bleek het tijdens de testfase niet mogelijk met één repeater de vereiste dekking te verkrijgen voor de gehele locatie. Door in beide lage gebouwdelen een opstelpunt voor een repeater te creëren, die met een IP-verbinding aan elkaar zijn gekoppeld, kon in 92 % van het gebouw een goede dekking worden gerealiseerd. De overige 8 % betreft de ondergrondse tunnels waar beveiligers uitsluitend onderling via portofoons kunnen communiceren (de standaard walkietalkiemethode). Deze portofoons zijn alle uitgerust met een omvalmelder. Wanneer een portofoon omvalt en gedurende een aantal seconden blijft liggen, genereert deze schakelaar een contact en stuurt de portofoon een noodbericht uit. Deze schakelaar is aangebracht met het oog op de persoonlijke veiligheid van de bewaker.

Specifieke eisen

Hoewel digitale radio nog relatief nieuw is en nauwelijks in de praktijk beproefd, biedt dit systeem ten opzichte van analoge systemen een aanzienlijk betere geluidskwaliteit en een grotere betrouwbaarheid.

naar voren gekomen dat een NexEdge-systeem op basis van twee opstelpunten het beste aan de eisen van de VRT voldoet. Mede door tijdige afstemming met Kenwood is Koning & Hartman erin geslaagd reeds in

Het oude PMR-systeem van de VRT was na tien jaar aan het eind van zijn technische levensduur. De dekking en verstaanbaarheid waren onvoldoende en daardoor kwam de veiligheid in het gedrang. De belangrijkste eisen voor het nieuwe communicatiesysteem waren dan ook goede, verstaanbare communicatie en betere dekking in de gebouwen en op het buitenterrein van het mediacomplex. De belangrijkste aanvullende eis is dat de bewakingsagent met zijn portofoon van het ene gebouw naar het andere kan lopen zonder van groep te hoeven veranderen. Dit roamingprincipe is vergelijkbaar met de werking van mobiele telefonie. Doordat de repeaters onderling zijn verbonden, weet het systeem welke portofoons waar zijn. Dit maakt het

Met het oude analoge systeem was het niet mogelijk een stabiel signaal in de studio’s te genereren, evenals in de ondergrondse tunnels in het complex. Aan de hand hiervan en op basis van Motorola MotoTRBO (DMR) en Kenwood NexEdge stelde VRT een gedetailleerd pakket van eisen op. Hierop vond een aanbesteding onder verschillende aanbieders plaats. Op 1 juli 2009 diende ook Koning & Hartman zijn offerte in. Medio augustus verstrekte VRT de opdracht onder voorbehoud van functionaliteit en specifieke dekking. Er zijn diverse testen uitgevoerd met zowel MotoTRBO als NexEdge om tot het optimale systeemconcept te komen. Hieruit is

de tweede helft van september een operationeel systeem beschikbaar te hebben, waarna het systeem direct in gebruik kon worden genomen.

Oplossing Voor het VRT-complex ontwierp Koning & Hartman een communicatiesysteem op basis van het Kenwood NexEdge-systeem en het Motorola MotoTRBO-systeem, conform de aanbesteding. De fysieke kenmerken van de

mogelijk groepsgesprekken over beide locaties te voeren en maak het overbodig naar een andere groep of kanaal te schakelen wanneer bewakers van site veranderen. Daarnaast moest het systeem voldoen aan de Europese regelgeving en aan diverse specifieke eisen met betrekking tot componenten, zoals het type kabel, de overslagbeveiliging, de behuizing en het type portofoon. Deze zijn zeer gedetailleerd weergegeven in het eisenpakket.


25

VRT De opdracht van de Vlaamse overheid aan de Vlaamse Radio- en Televisieomroep (VRT) luidt ‘een zo groot mogelijk aantal kijkers en luisteraars te bereiken met een diversiteit aan programma’s die de belangstelling van de kijkers en luisteraars wekken en eraan voldoen’. Door een kwalitatief hoogstaand aanbod op verschillende geprofileerde radio- en televisienetten wil de VRT zowel het brede publiek bereiken als bepaalde doelgroepen. Het televisieaanbod van de VRT bestaat uit drie netten: een ‘verbindend net’ Eén, een ‘verdiepend net’ Canvas en een jeugdnet Ketnet. Aanvullend is er nog Canvas Plus en Eén Plus. Het radioaanbod bestaat uit vijf binnenlandse netten, Radio 1, Radio 2, Klara, MNM en Studio Brussel, en een net voor wereldwijde uitzendingen (RVi). De netten zijn zo ingevuld dat ze elk een verschillende groep luisteraars kunnen aanspreken. De VRT is een grote organisatie met zo’n 2.700 medewerkers en is gevestigd in Brussel.

Installatie De opstelpunten van de repeaters zijn op de bovenste verdieping van de laagbouwdelen naast de liftschacht gesitueerd. Hier is een 19”-kast met daarin de repeater en een voeding geplaatst. De antennes zijn direct bij de liftschachten op het dak geplaatst, zodat de benodigde kabellengte minimaal was. Door de goede bereikbaarheid van de opstelpunten

en de beschikbare ruimte, nam de installatie van de opstelpunten slechts twee dagen in beslag. Het tweede deel van het installatieproces betrof de programmering van de repeaters en de vijftien portofoons. Een verschil met analoge PMR-systemen is dat de portofoons en de infrastructuur moeten worden geconfigureerd om elkaar te kunnen herkennen. Daarnaast


We connect! Electronics & Telematics biedt u de beste producten die perfect op elkaar zijn afgestemd. Maar ook kennis en innovatie van de beste toeleveranciers, zodat u zeker weet dat onze oplossingen perfect werken. Niet voor niets is ons motto ‘We connect!’. We connect de beste elektronica connectoren, kabels en kabelassemblies. Maar bovenal de behoefte van onze klanten aan een passende oplossing.

>> En dat verschil merkt u! Bel snel 0031 (0)70 4141655 voor onze catalogus!

Koopmansstraat 7, 2288 BC RIJSWIJK, tel. 0031 (0)70 4141655, fax. 0031 (0)70 3193208, e-mail [email protected], www.etconnect.biz

is in de meldkamer voor de bewaking een mobilofoon met een buitenantenne gemonteerd. Er is gekozen voor een mobilofoon in plaats van een portofoon, want door de buitenantenne wordt het personeel niet geconfronteerd met straling. Deze tweede fase van het installatietraject heeft circa twee weken in beslag genomen. “Dankzij de testopstellingen en de oplossing op basis van twee opstelpunten zijn we ervan overtuigd geraakt dat de nieuwe, digitale techniek de oplossing was voor ons slechtedekkingprobleem”, zegt Gerrit De Tandt, ontwerpingenieur bij VRT. “In algemene zin is het hele implementatietraject vrij vlot verlopen. Momenteel is het systeem operationeel en de beveiligingsmedewerkers zijn positief over de dekking en de kwaliteit van het geluid. Zij moeten alleen nog wennen aan de omvalschakelaar, omdat zij de porto’s nu niet meer horizontaal kunnen vasthouden.”

Toekomst Het communicatiesysteem wordt in eerste instantie gebruikt voor de beveiliging van het VRT-complex. In de toekomst kan dit eventueel worden uitgebreid voor andere gebruikersgroepen, zoals de bedrijfshulpverlening (BHV). Voor NexEdge is dit geen enkel probleem: het systeem heeft een maximale capaciteit van duizend gebruikers. De digitale techniek ervan maakt bovendien het verzenden van gps-gegevens en het versturen van tekstberichten mogelijk. Door Hans Vandam

26


technologie

Radio IP MTG creëert mobiel VPN

Een netwerk van netwerken Naadloze mobiele integratie wordt vaak beperkt door een veelheid aan onverenigbare technieken en protocollen: private en publieke netwerken, diverse apparatuur en uiteenlopende zakelijke toepassingen en toepassingen uit het veld. Radio IP MTG is een mobiele VPNoplossing van Radio IP Software dat echte interoperabiliteit belooft tussen bedrijfskritische, draadloze datacommunicatietoepassingen en de betrouwbaarheid en snelheid van communicatie naar een hoger niveau brengen.

Radio IP MTG maakt het voor de mobiele werkers mogelijk met een laptop of pda via een draadloze verbinding veilig en naadloos te koppelen aan zakelijke toepassingen. Radio IP MTG zorgt er daarbij voor dat de verbinding dusdanig betrouwbaar is dat sessies ononderbroken blijven, zelfs als de netwerkverbinding tijdelijk plat gaan.

Applicaties behouden Frequente onderbrekingen van het signaal, veroorzaakt door geografische en fysieke hindernissen, zoals tunnels en gebouwen of een te grote afstand tussen mobiel apparaat en transmissietoren, kunnen zorgen voor signaalverlies. Dit leidt tot een stotterende verbinding. Als signaalverlies optreedt, zorgt

Radio IP MTG er automatisch voor dat de apparaten weer worden verbonden met het netwerk waardoor de dienstverlening en de sessie in stand blijven zonder dat handmatige handelingen nodig zijn. Wanneer netwerkverbindingen worden verbroken, zullen sommige toepassingen worden afgesloten. Radio IP MTG zorgt voor persistentie van een applicatiesessie door de socketverbinding met het netwerk open te houden, zodat applicaties soepel en continu blijven draaien. Wanneer een netwerkverbinding wordt onderbroken, worden de gegevens van een transmissie gebufferd en wordt de sessie automatisch weer opgepakt als de communicatie is hersteld. Volledige aflevering van data is hierdoor gegarandeerd.

Secure mobile VPN Als het gaat om mobiele datacommunicatie van en naar de mobiele werknemers en de thuisbasis is het absoluut noodzakelijk ervoor te zorgen dat alle beveiligingsrisico’s worden geëlimineerd. Radio IP MTG zorgt voor de beveiliging van het apparaat, de gebruiker, de IT-infrastructuur en de gegevens die worden verstuurd. Hier is een aantal manieren voor: • device-authenticatie – Door digitale certificaten te gebruiken kunnen apparaten via het netwerk worden geïdentificeerd en wordt voorkomen dat vreemde apparaten het netwerk binnendringen en gegevens kunnen benaderen. • gebruikersauthenticatie – Valideert de identiteit van de

gebruikers die proberen in te loggen op het netwerk, en voegt voor een extra laag van beveiliging two-factorauthenticatie toe door bijvoorbeeld biometrische gegevens te controleren, zoals de vingerafdruk van de gebruiker. Het is belangrijk dat de mobiele VPN-tunnel wordt opgezet voordat zaken als gebruikersnaam en wachtwoord via de ether worden verzonden. Deze informatie mag nog in ‘platte tekst’ over het netwerk worden gestuurd. • data-encryptie – Beveilig alle gegevens die worden verzonden met AES (128, 172 of 256 bit) of 3DES (112 of 168 bit) of DES-encryptiemethoden. • beveiliging IT-infrastructuur – Implementatie van access


27

met IP-data-applicaties, resulterend in de beste RoI (return on investment) op de bestaande netwerkinfrastructuur. De lagere bandbreedte van Tetra-netwerken maakte het voorheen onpraktisch datarijke IP-toepassingen te gebruiken, want dat zou leiden tot overbelasting en crashen van het netwerk. Radio IP MTG overwint de beperkingen van draadloze data via smalbandnetwerken met haar gepatenteerde optimized TCP/IP-protocol, waardoor Tetranetwerken tot 154 keer sneller worden.

Met Concurrent VPN zijn gebruikers in staat gelijktijdig over meerdere netwerken uit te zenden. defender, een security-gatesoftware-uitbreiding voor Radio IP MTG, kan organisaties beschermen tegen LAN-gerichte aanvallen, zoals DoS-aanvallen (denial of service) of ‘buffer-overflows’ wanneer die gebruikmaken van openbaar draadloze netwerken die zijn gebaseerd op IP. Access defender onderzoekt alle binnenkomende communicatiepogingen en voorkomt ongeoorloofde toegang via open communicatiepoorten.

Tetra voor data Het Tetra-netwerk is een bewezen en essentieel onderdeel van de communicatie-infrastructuur, maar als het alleen wordt ge-

bruikt voor spraak en een beetje data, dan worden de mogelijkheden niet volledig benut. Radio IP MTG maakt het mogelijk het spraaknetwerk efficiënt te delen

Radio IP MTG verhoogt de prestaties van smalband- en satellietnetwerken met een krachtige combinatie van geoptimaliseerde compressie en verminderde gegevensoverhead, en in sommige gevallen, geavanceerde modemintegratie. Radio IP MTG kan bijvoorbeeld de doorvoersnelheid van een Tetra-netwerk aanzienlijk verbeteren en de totale belasting van het netwerk verlagen. Tijdens laboratoriumtesten is gekeken naar de netwerkprestaties van een Motorola Dimetra Tetra-netwerk voor en na de implementatie van Radio IP MTG. De resultaten toonden aan dat Radio IP MTG de gegevensoverdracht aanzienlijk verbeterde, waardoor het netwerk met een aantal bestandstypen tot 154 keer sneller presteerde.

Naadloos roamen De software roamt naadloos tussen het ene netwerk naar het andere, waardoor mobiele werkers in staat zijn hun PMR- of Tetra-infrastructuur te combineren met andere mobiele of breedband IP-netwerken. Zo kunnen zij beter profiteren van opkomende bandbreedte-intensieve

28


Mobiele werkers zijn in staat te roamen van het ene naar het andere netwerk, maar kunnen beide netwerken niet tegelijkertijd benaderen. applicaties en de dekking, waar nodig, kunnen uitbreiden. Met Radio IP MTG, kunnen mobiele arbeidskrachten zwerven over een gevarieerde reeks van draadloze netwerken, met inbegrip mobiel, Wifi, Wimax, mesh, Tetra en satelliet. IT-beheerders kunnen op basis van prioriteit, applicatiebehoefte, tijdstip of kosten van toegang aangeven welk type netwerk wordt gebruikt voor welke toepassing. Bestaande roamingmogelijkheden hebben hun beperkingen. Mobiele werkers zijn in staat te roamen van het ene naar het andere net-

werk, maar kunnen beide netwerken niet tegelijkertijd benaderen. Een reëel probleem voor noodhulpverleners, omdat bedrijfskritische datatoepassingen, zoals computer-aided dispatch (CAD) ervan uit moeten kunnen gaan dat ze kunnen gebruikmaken van het betrouwbaarste netwerk dat beschikbaar is. Bandbreedteintensieve toepassingen met minder stringente veiligheids- en betrouwbaarheidseisen (bijvoorbeeld videostreaming) moeten in staat zijn data via 3G- of breedbandnetwerken te versturen zonder impact te hebben op of te

worden beïnvloed door applicaties die op dat moment gebruikmaken van bedrijfskritische PMR-systemen, zoals Tetra.

Concurrent VPN Radio IP Software heeft het Tetra World Congress 2009 in München aangegrepen voor de allereerste demonstratie van ‘Concurrent VPN’, de mobiele VPN-techniek van de volgende generatie. Met de Concurrent VPN-techniek, die in de loop van 2010 beschikbaar moet zijn, zijn gebruikers in staat gelijktijdig over verschillende netwerken uit te zenden, waardoor

de infrastructuur maximaal wordt ingezet. Concurrent VPN slaat een brug tussen de beste eigenschappen van verschillende netwerken en schept een ‘netwerk van netwerken’ om een hoog niveau van prestaties en betrouwbaarheid te verwezenlijken en veilige toegang te realiseren. Door Patrick Tabourin Patrick Tabourin is Director of Marketing & Product Management bij Radio IP Software.

a d v e r t e n t i e www.ceotronics.com

Nieuw: CT-MultiCom

Multifunctioneel: * Grote zendknop * Softkey voor b.v. volumeregeling * Softkey met beschermring voor b.v. noodoproep * 4-polige Nexus aansluiting * 3,5 mm aansluiting voor oortelefoon * LED werkingsaanduiding * Omnidirectionele microfoon * Kunststof behuizing: slagvast en moeilijk ontvlambaar * Riemclip 360º draaibaar * IP65 (bescherming tegen stof en waterstralen) * Ook in ATEX verkrijgbaar

Bezoek ons op: CT-MultiCom: De robuuste CeoTronics RemoteUnit voor portofoons, met geïntegreerde luidspreker/microfoon en aansluitmogelijkheden voor spreek- / luistersystemen. [email protected] • Tel +31 78 6510299


29

productnieuws

Sonim tilt XP naar 3G

Sonim Technologies dat is gespecialiseerd in duurzame telefoons, presenteerde half februari tijdens het Mobile World Congress in Barcelona een nieuw model in de

XP-reeks (extreme performance): de Sonim XP2 Spirit. Het is de eerste 3G-telefoon uit de koker van Sonim. Deze volgende generatie mobiele XP2-telefoon van Sonim, gemaakt voor mensen die werken en sporten in extreme omgevingen, biedt volgens de leverancier het hoogste niveau duurzaamheid. “We streven ernaar de sterkst mogelijke telefoons te leveren die het lawaai van een pneumatische boor, een bergbeklimming, onderdompeling in water of intensieve wind en regen kunnen weerstaan”, zegt CEO Bob Plaschke van Sonim. “De Spirit volgt de traditie van Sonim om techniek en robuustheid samen te brengen en introduceert nu 3G om de beste duurzame telefoon op de markt te leveren.” De XP2 Spirit is gecertificeerd volgens IP67/MIL-810G wat aangeeft dat de telefoon bestand is tegen

regen, mist en zout. De Spirit is ook gecertificeerd volgens de militaire standaard MIL-810G, die aantoont dat het toestel beproevingen als thermische schokken, extreme temperaturen, schokken tijdens transport en zout water kan weerstaan. De Spirit beschikt over een 3mp-camera, videocamera, multimediaspeler, FM-radio, mmsondersteuning (voor plaatjes en video), e-mail met Imap4 Pop3ondersteuning, webbrowser, zaklamp, uitbreidbaar geheugen met een micro-SD (8 GB maximaal). De telefoon is compatibel met een breed assortiment beschikbare carkits en headsets en wordt standaard geleverd met een lader, riemclip, schroevendraaier, headset en usb-kabel. Meer informatie: www.sonimtech.com

VeiligMobiel breidt MobiDM uit Vuistmicrofoon met ingebouwde camera

Mobility-specialist VeiligMobiel introduceert de derde generatie van MobiDM. De belangrijkste verbeteringen van deze webgebaseerde beheer- en beveiligingsoplossing voor mobiele apparatuur zijn: ondersteuning voor iPhone, Blackberry en Android-toestellen en backofficeintegraties. Die functies komen op korte termijn gefaseerd beschikbaar. MobiDM maakt het mogelijk via een webinterface routinematige beheertaken in vergaande mate te automatiseren, apparatuuren platformonafhankelijk. Deze oplossing is gebaseerd op Afaria van Sybase, de marktleidende software

voor Mobile Device Management. “Het is onze missie om met MobiDM alle benodigde apparatuur voor het ‘Nieuwe Werken’ zo eenvoudig mogelijk te managen”, zegt Alex Bausch, oprichter en directeur van VeiligMobiel. “Klanten kunnen er laagdrempelig mee starten, zonder zelf een server te hoeven installeren.” Tevens maakt VeiligMobiel bekend dat het zijn naam wijzigt in Veliq Mobile made Easy. De naamswijziging is ingegeven door de toenemende internationale belangstelling. Meer informatie: www.veiligmobiel.com

Koning & Hartman introduceert naar eigen zeggen een unieke combinatie van vuistmicrofoon met ingebouwde camera om audio en video op te nemen, en foto’s te maken. Deze gecombineerde vuistmicrofoon is ideaal om op een beveiligde manier beelden geluidsmateriaal te verzamelen in diverse situaties, waarmee hulp- en veiligheidsdiensten dagelijks te maken hebben. Te denken valt dan aan rellen, bedreiging en observaties of verkeersschades opnemen. De vuistmicrofoon is geschikt om te gebruiken met vele typen en fabricaten portofoons, waaronder C2000- en Astricapparatuur. De Vidmic zou inmiddels in gebruik zijn bij zes Nederlandse politiekorpsen. Meer informatie: www.koningenhartman.com

30


CeoTronics introduceert CT-MultiCom

CeoTronics introduceert de CT-MultiCom, een universeel handbedieningsinstrument voor portofoons dat beschikt over extra aansluitingen. Behalve een aansluiting voor een oortelefoon met een 3,5 mm-jackplug is er een mogelijkheid voor het gebruik van een 4-polige Nexusjackplug of een 12-polige Hirosestekker, professionele spreek- en/ of luistersystemen. Doordat de push-to-talk zendknop 50 % van de oppervlakte aan de voorzijde van het apparaat uitmaakt, is deze ook tijdens het dragen van handschoenen of beschermende kleding gemakkelijk te bedienen. Daarnaast zijn twee vrij programmeerbare soft-keyknoppen beschikbaar. Hiermee kan zowel het

volume als de mute van de geïntegreerde luidspreker worden bediend. Andere mogelijkheden zijn een omschakeling tussen TMO en DMO of een noodoproep. De CT-MultiCom is voorzien van een tweekleurige led dat informatie geeft over de toestand van de accu van de aangesloten portofoon. De handmicrofoon is aan de achterzijde voorzien van een robuuste clip die 360 graden kan draaien waarmee het instrument aan de kleding wordt bevestigd. De CT-MultiCom voldoet in standaarduitvoering aan de EN 60529-standaard voor IP65 (bescherming tegen waterstralen). Ook is de handmicrofoon in een Atex-versie leverbaar.

Nieuwe digitale assistent van Honeywell Honeywell introduceert met de Dolphin 9700 een nieuwe, robuuste digitale assistent die is uitgevoerd met multifunctionele dataverzamel- en communicatiemogelijkheden. Spraakgestuurde turn-by-turn navigatie en assisted gps (A-gps) zijn twee belangrijke kenmerken van het apparaat. Assisted gps verbetert de satellietverbindingsnelheid en -opsporing, ook in gebieden met een zwakker signaal. De Dolphin 9700 ondersteunt het Microsoft Windows Mobile 6.5 besturingssysteem en heeft een groot 3,7”-display in hoge resolutie. Het biedt een numeriek toetsenbord met 31 toetsen en een volledig 45 toetsen Qwerty-toestenbord. Bij beide zijn de navigatietoetsen zodanig geplaatst dat deze gemakkelijk met één hand kunnen worden bediend. De Dolphin 9700 is ook verkrijgbaar in Honeywells desinfecteerbare behuizing. Deze is beter bestand tegen de agressieve reinigingschemicaliën die in de gezondheidszorg worden toegepast. Met het grote, heldere display en de snelle draadloze verbinding kunnen zorgverleners gemakkelijk patiëntinformatie lezen en snel verzenden naar het elektronisch, medisch dossier van de patiënt, aldus de leverancier. Meer informatie: www.honeywell.com

Meer informatie: www.ceotronics.com

Voipro en 2in1 introduceren gezamenlijke dienst Voipro en 2in1 Communcations bieden gezamenlijk een dienst aan. Door Private GSM van 2in1 Communications is Voipro’s bedrijfstelefooncentraledienst via elk mobiel toestel mogelijk. Klanten kunnen daardoor met een gsm op kantoor werken alsof het een vast VoIP-toestel is. Voordelen van de draadloze oplossingen zijn het gebruiksgemak, de aanlegsnelheid en lagere aanleg- en beheerkosten in verhouding met een bedrade

oplossing. Daarnaast is de uitdekking van Private GSM volgens de bedrijven in gebouwen goed, waardoor weinig antennes nodig zijn. Een ander voordeel van het systeem is dat medewerkers die op verschillende locaties werkzaam zijn altijd via een nummer beschikbaar zijn. Het gebruik van de dienst vereist in veel gevallen wel een aparte sim-kaart. Deze wordt meegeleverd bij de oplossing. Meer informatie: www.voipro.nl


31

Doorbraak in digitale dijkbewaking Onderzoekers binnen het innovatieprogramma Flood Control 2015 hebben een testsysteem gebouwd dat meerdere dijkmonitorsystemen integreert om daarmee de sterkte van dijken en de kans op een overstroming continu te berekenen. Binnen het deelproject ‘Robuust Monitoren’ dat eind 2009 is afgerond, slaagden onderzoekers van IBM, TNO en Deltares er als eersten ter wereld in een testsysteem te ontwerpen en te bouwen dat de actuele dijkstabiliteit en de kans op een overstroming realtime berekent met data die afkomstig zijn van meetapparatuur in dijken. Het robuuste netwerk kan de informatievoorziening zelfs bij uitval van deelsystemen voortzetten. Het ontwerp is geschikt als een overkoepelend platform voor digitale dijkbewaking. Flood Control 2015 is een innovatieprogramma dat werkt aan een betere informatievoorziening bij overstromingsdreigingen. Deelnemers aan het programma zijn Arcadis, Deltares, Fugro, HKV, IBM, ITC, Stichting IJkdijk, Royal Haskoning en TNO. Meer informatie: www.floodcontrol2015.com


Slooppremie voor portofoons en mobilofoons

TomTom Truck Navigation Hét navigatiesysteem met focus op actualiteit en veiligheid Omleidingen, wegomleggingen, breedte- en hoogtebeperkingen, uw brandweerauto’s worden er dagelijks mee geconfronteerd. TomTom WORK Truck Navigation houdt rekening met uw voertuigkenmerken en biedt uw chauffeurs de beste en veiligste route wanneer haast geboden is.

Voor de chauffeurs: • Slimmere routes • Actuele verkeersinformatie • Map updates • Track & Trace • Uw eigen ‘nuttige plaatsen’

Meer informatie? Bel (010) 457 27 27 of kijk op www.kpn.com/tomtom

Voor de meldkamer: • Push navigatie (doorgeven adres aan het voertuig) • 24/7 inzicht in locatie van voertuigen • Aankomsttijden voertuigen altijd bekend

Koning & Hartman introduceert in samenwerking met Motorola een alternatieve slooppremie voor portofoons en mobilofoons. Het gaat hierbij niet alleen om apparatuur van Motorola, maar ook om die van andere leveranciers. Door een apparaat in te leveren krijgt de klant korting op de nieuwe apparatuur. De actie is geldig bij de aanschaf van zowel analoge randapparaten als nieuwe digitale randapparaten van Motorola’s MotoTRBO. De bedrijven hebben een overzicht gepubliceerd van beschikbare Motorola-randapparatuur en de inruilpremie. Spelregels voor de actie zijn dat de oude portofoons inclusief batterij en de mobilofoons inclusief voedingskabel worden ingeleverd. Daarnaast moet de radio een teken van leven geven wanneer deze wordt ingeschakeld. PMR446-radio’s en defecte apparaten kunnen niet worden ingeruild. Meer informatie: www.koningenhartman.com

32


Distributeur voor de Benelux van ICOM radiocommunicatie Gannexion bv

AMCOM Luzernestraat 24 Postbus 215 2150 AE Nieuw Vennep

T F E I

+31 (0) 252-629370 +31 (0) 252-629371 [email protected] www.amcom.nl

T F E I

Transistorstraat 71A Postbus 60187 1320 AE Almere

(036) 5498814 (036) 5498815 [email protected] www.gannexion.com

Aggregaten & Noodstroom voorzieningen Parkweg 9, 4153 XK Beesd T 0345 684000 - F 0345 680907 info @ voetverhuur.nl - www.voetverhuur.nl

Importeur van o.a.

IN-CAR LAAD EN MONTAGE OPLOSSINGEN WWW.GLOBAL.NL

Safety-Lux Nederland BV

T F E I

Nijverheidswerf 37 1402 BV Bussum

(035) 6914476 (035) 6915474 [email protected] www.safety-lux.nl

Televisieweg 26, 1322 AL Almere Telefoon: 036 538 70 70

GPS, C2000 EN GSM ANTENNE OPLOSSINGEN

Selecsys

T (0529) 488888 Mobiele Communicatie Nederland B.V. F (0529) 488889 Rollecate 65-11 E [email protected] I www.selecsys.nl 7711 GG Nieuwleusen

WWW.GLOBAL.NL


www.ceotronics.com

CeoTronics AG Communication Headset & Systems Tel. +49 60 74 87 51-0 Mobile +31 6 53 56 92 41 E-Mail [email protected]

Hutronic Telecommunicatie bv T Johan van Oldenbarneveltlaan 44 F E 3705 HH Zeist I

(030) 6999100 (030) 2213330 [email protected] www.hutronic.nl

Voorhout Data Connection

T F E I

Productieweg 7 3481 MH Harmelen

(0348) 443557 (0348) 444951 [email protected] www.vdcinfo.nl

KPN BMS Postbus 16118 2500 BC Den Haag DTM-Products BV Postbus 2148 6020 AC Budel

T F E I

(0495) 492335 (0495) 493710 [email protected] www.dtm.nl

MULTIMEDIA EN COMMUNICATIE OPLOSSINGEN WWW.GLOBAL.NL

VER

T F E I

(010) 457 27 27 (084) 222 01 36 [email protected] www.kpn.com/portofoons


Raca Batteries Nederland B.V. Satellietbaan 10A 2181 MH HILLEGOM Postbus 75 2180 AB HILLEGOM

HUUR

-VERKOOP-ONDERHOUD ING (Ex)PORTOFOONS & TRUNK

www.flash-services.com

Tel: +31 (0)252-227070 Fax: +31 (0)252-533922 Internet: www.racabatteries.nl

Optimale communicatie met de betrouwbare en voordelige batterijen en laders van E-Battery

E Battery Europe BV Varenkade 7 2661 PG Bergschenhoek The Netherlands Tel. +31 (0) 634 129 359 Fax +31 (0) 10 226 3371 [email protected] www.e-battery.eu

ADVERTEERDERS INDEX Abiom

6

Amcom

13

CeoTronics

28

EADS Electronics & Telematics

20 25

Accessoires

Meetapparatuur

Producent

Advisering

Meldkamer apparatuur

Provider

Amateurapparatuur

Meldkamer inrichting

Randapparatuur

Antennes

Netwerkaanleg

Software

Batterijen

Netwerken

System integrator

Beveiliging

Operator

Telecomdealers

P(A)RM

Verhuur Verlichting

KPN

31

Groothandel GSM

Paging

Tetra World Congress

36

Importeur

Plaatsbepaling


33

Handheld ultramobiel met Algiz 7

Handheld kondigde begin februari de robuuste Algiz 7 tablet pc aan. Het apparaat is IP65-genormeerd en voldoet aan de strenge MIL-STD-810G militaire normen voor vochtigheid, trillingen, vallen en extreme temperaturen. Met zijn 1,1 kg is het één van de lichtste 7”-breedbeeldtablets op de markt. De Algiz 7 draait op Microsoft Windows 7 Professional en beschikt over een Intel Atom

1.6 GHz-processor, een 64 GB solid statedrive en 2 GB DDR2 Ram-geheugen. De mobiele pc heeft standaard Bluetooth, Wlan, gps en een ingebouwde 2-megapixelcamera met ledflitser. Het optionele 3G-modem biedt een supersnelle datatransmissie. De Algiz 7 is voorbereid op de Gobi 2000-technologie en heeft ingebouwde antennes. Dit betekent dat de gebruiker overal ter wereld kan werken op

Koning & Hartman introduceert kvm-extenders

Koning & Hartman introduceert een nieuwe serie kvm-extenders van Guntermann & Drunck, geschikt voor DVI-DL (dual-link) die een resolutie ondersteunt van 2560x1600 of 2048x2048. Deze high-endextenders zijn speciaal geschikt voor veeleisende omgevingen als melden controlekamers in de lucht- en scheepvaart, offshore en petrochemische industrie en meldkamers van politie, ambulance en brandweer. DL-Vision-extenders zijn beschikbaar in single en dual video DVI-DL-uitvoering ter ondersteuning van systemen met een

single of dual head-videokaart. Om de afstand tussen pc en gebruikersconsole te overbruggen, wordt multimodeglasvezelkabel gebruikt. Hiermee kan maximaal 400 m worden overbrugd. Standaard ondersteunt de extender PS/2- en usb-toetsenbord, audio en RS232. Ondersteuning van transparante, high-speed USB2.0 is optioneel. De highendextenders zijn uitgevoerd met een dual powersupply en met twee netwerkpoorten voor remote monitoring en predictive maintenance. Meer informatie: www.koningenhartman.com

de draadloze frequentie naar keuze. De MaxView-schermtechniek van Handheld zorgt ervoor dat het scherm van de Algiz 7 ook buitenhuis leesbaar is. Dankzij het hotswappable pakket met twee 2.400 mAh-batterijen zijn de batterijen te vervangen zonder het apparaat af te sluiten. Meer informatie: www.handheldbenelux.com

Rohde & Schwarz toont softwaredefined radio Rohde & Schwarz heeft in opdracht van de Duitse strijdkrachten een softwaredefined radio ontwikkeld die uit de voeten kan op de UHF- en VHF-banden (30 - 512 MHz). Het gedemonstreerde model is geschikt voor ad-hocnetwerken (Manet) en implementeert een HDRwaveform van 2 Mbps. De ontwikkelde software-defined radio moet de basis vormen voor de gezamenlijke radiosystemen (SVFuA) van de Duitse Bundeswehr. Beschikbaarheid van de radio’s wordt in 2012 verwacht. Meer informatie: www.rohde-schwarz.nl

34

Verbinding | maart 2010

Colofon Verbinding is een vakblad over mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector.

column

Jaargang 31,maart 2010, nr 3

Valreep Een van de landelijke dagbladen heeft afgelopen tijd gekopt: ‘Val in slow motion’. De kop refereert uiteraard aan de val van het kabinet Balkenende IV en is wat mij betreft de kop van het jaar. Uitstekend bedacht en heel treffend. Hoe bijzonder de afgelopen weken ook zijn geweest, de OOV-sector lijkt zich gelukkig te mogen prijzen. Immers, nog geen vier dagen voor de val heeft oud-minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken aangekondigd samen met de veiligheidsregio’s maar liefst 50 miljoen euro te investeren in de opwaardering van ons nationale noodnetwerk C2000. Achteraf gezien, op de valreep dus. Ter Horst neemt deze beslissing als reactie op de rapportage van de expertgroep C2000 onder leiding van directeur Don Berghuijs van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Er is al veel over C2000 geschreven en gelukkig is het dan toch ook doorgedrongen tot de nationale politiek dat het netwerk bestaat uit goede techniek en dat de gebruikers prima in staat zijn ermee te werken. Het netwerk is alleen onvoldoende gedimensioneerd om adequaat te kunnen omgaan met piekbelastingen. En dat is nou juist het belangrijkste kenmerk van een noodnetwerk als dit. Het ministerie erkent dit nu ook en schrijft in een persbericht: “De gebruikers van C2000 bij de politie en de hulpverleningsdiensten zijn over het algemeen tevreden. Kritiek hebben ze op het werken met C2000 tijdens grote evenementen en calamiteiten.” Inderdaad grote evenementen en calamiteiten. Bingo. En nu maar hopen dat Berghuijs kan voorkomen dat de geplande investeringen alsnog worden teruggedraaid door het demissionaire kabinet dat tot nader order aanblijft. Ter Horst is immers van de PvdA. Dat wordt nog wel even duimen voor de sector, want Ter Horst had het voorstel nog niet door de Tweede Kamer geloodst. Althans, de persmededeling maakt daar geen melding van en ik heb onvoldoende kennis van staatsrecht om te weten of de Tweede Kamer daadwerkelijk akkoord moet zijn met een uitgave als deze. En omdat de val van het kabinet en de deadline van Verbinding net iets te kort op elkaar lagen om dit in detail te gaan uitzoeken, vermoed ik dat we hier in het volgende nummer van Verbinding op terugkomen. Deze maand schrijft de redactie van Verbinding op pagina 9 in elk geval wel over de maatregelen die volgens Ter Horst moeten worden genomen. Belangrijk is dat er ‘special coverage locations’ komen waar gebouweigenaren door gemeenten kunnen worden verplicht maatregelen te nemen om de (binnen)dekking te verbeteren. Dat is winst, want de maatregel is heel concreet en zeker als de gemeenten meewerken, kan het zinvol zijn. Verder wil Ter Horst dat wordt bekeken hoe werkafspraken en procedures worden bekendgemaakt aan C2000-gebruikers en hoe ze daarmee kunnen oefenen. Deze maatregel wordt al wat vager, maar het zou de binding met gebruikers kunnen vergroten. Nog vager in de plannen van Ter Horst is de aankondiging van een aantal onderzoeken, waaronder een onderzoek naar de behoefte aan communicatiecapaciteit tijdens rampen en crises en naar de communicatiebehoefte over vijftien jaar. Ik voel commissies en werkgroepen aankomen. Nu maar hopen dat de investeringen überhaupt doorgaan en dat de implementatie ervan niet verzandt in stroperigheid. René Frederick Uitgever Verbinding

Verbinding verschijnt tienmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonnementsbasis en middels controlled circulation. Uitgever René Frederick Hoofdredactie Ferry Waterkamp Eindredacteur M. Rubel Redactie Postadres Postbus 82, 2460 AB Ter Aar Telefoon: 0172-782120 Administratie: [email protected] Abonnementen: [email protected] Redactie: [email protected] Website: www.verbinding.nl Advertentie-exploitatie Bureau van Vliet B.V. Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Telefoon: 023-5714745 [email protected] In dit nummer bijdragen van Hans Borgonjen, René Frederick, Wil Haasdijk, Wouter Hoeffnagel, John Piek, Patrick Tabourin, Joop Verdoes, Hans Vandam, Ferry Waterkamp Ontwerp en opmaak ONTWERPERS DIE MEEDENKEN.NL Druk 3L Drukkerij BV, Rotterdam Een jaarabonnement op VERBINDING kost € 54,95 inclusief 6% BTW, over te maken op bankrekening 1062.74.619 t.n.v. FenceWorks B.V. in Alphen aan den Rijn, onder vermelding van ‘jaarabonnement Verbinding’. Een jaarabonnement loopt gelijk met het kalenderjaar. Een jaarabonnement wordt aangegaan tot schriftelijke wederopzegging en automatisch gecontinueerd indien niet voor één november van het lopende jaar schriftelijk is opgezegd. Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen hoeven niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie te vertegenwoordigen. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘Overgenomen uit Verbinding, vakblad voor professionele telecommunicatie’. Met de vermelding van het jaar en het nummer. ISSN-nummer 1386-4300 VERBINDING is een uitgave van FenceWorks BV.

BQ^NUZPUZS[[W[ZXUZQ

7UVWb[[^MXXQM^ÙWQXQZaU`BQ^NUZPUZSQZTQ`XMM`_`QZUQac_[\

ccc$bQ^NUZPUZS$ZX

Researched & produced by:

In association with:

REGISTRATION NOW OPEN Booking Reference I08LHVBD

The Future Of Critical Communications 25th – 27th May 2010 Suntec Singapore International Convention And Exhibition Centre • Mix with 2000+ participants from around the world • Learn from 120+ speakers during the conference • Meet all of the leading suppliers at the exhibition of 80+ companies

• Benefit from 15+ streams, masterclasses and seminars covering insights on both public safety and commercial TETRA usage • Experience 3 days of conference sessions, training, networking and exhibition

www.tetraworldcongress.com/verbinding

Radio en luchtvaart. Actuele reportage. Radiocommunicatie. Praktijk. Gps zet micro-landingsysteem voet dwars. Verouderd noodnet krijgt vervanging

Recommend Documents