R ope Rescue Technician

Rope Rescue Technician

Auteur: Rodney Sebregts Vormgeving: Daniel Graham

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch of mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Copyright 2008, Rescue 3 Europe. Alle rechten voorbehouden.

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Regelgeving Wettelijke kaders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Veiligheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Hoofdstuk 2 Uitrusting Materialen en CE markering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Soorten materialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Hoofdstuk 3 Risicomanagement Risico inventarisatie en evaluatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Pre-planning algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Pre-planning specifiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Preplanning aangaande technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Hoofdstuk 4 Incident Management L.A.S.T.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Situatieanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Plan van aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Teambriefing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Opbouwfase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Voorbereiding operatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Start operatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Na afloop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Hoofdstuk 5 Basistechnieken Knopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Beveiligen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Katrolsystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Katrolwerkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Theoretisch mechanisch voordeel en praktisch mechanisch voordeel 41

Hoofdstuk 6 Persoonlijke vaardigheden Stijgtechniek korte afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Stijgtechniek lange(re) afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Afdalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Omlaag klimmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Ombouwen van stijgen naar afdalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Ombouwen van afdalen naar stijgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Omleidingpunten passeren tijdens het stijgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Omleidingpunten passeren tijdens het dalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Knopen passeren tijdens het stijgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Knopen passeren tijdens het afdalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 © Rescue 3 International - European Manual v2.0

Ankerpunten passeren tijdens het stijgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Ankerpunten passeren tijdens het afdalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Dalende redding van bovenaf met extra lijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Hoofdstuk 7 Team vaardigheden Artificiële richtingsveranderingen en mobiele ankerpunten . . . . . . . . . . . . . 50 Gebruik driepoot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Gebruik multipoot Arizona Vortex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Gebruik A-frame Arizona Vortex. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Gebruik zijwaarts A-frame Arizona Vortex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Gebruik éénpoot Arizona Vortex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Gebruik opspanlijnen bij éénpoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Hoofdstuk 8 Highlines Waarom highlines gebruiken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Bijlage I – Europese richtlijn werken op hoogte Bijlage II – Koninklijk besluit tijdelijke werkzaamheden op hoogte

© Rescue 3 International - European Manual v2.0

Hoofdstuk 1 Regelgeving

Notities

Hoofdstuk 1 Regelgeving Wettelijke kaders Van werken op hoogte is sprake als er valgevaar bestaat. Bij werk op 2,5 meter en hoger moet een werkgever maatregelen nemen om valgevaar te voorkomen. Bij werk met valgevaar (bij een hoogteverschil van 2,5 meter) moet u zich als werkgever houden aan de Europese Richtlijn ‘Werken op Hoogte’. De Europese richtlijn stelt eisen aan het gebruik van ladders, steigers, valbeveiliging en lijnen. Als u werkzaamheden op hoogte wilt (laten) uitvoeren, dan moet u daarvoor hulpmiddelen kiezen die voldoende bescherming bieden tegen het vallen. Niet alleen de hoogte, maar ook het karakter van de werkzaamheden en de directe omgeving bepalen het aanwezige gevaar.

Veiligheid Werkzaamheden op hoogte mogen daarom alleen worden uitgevoerd vanaf een veilige en ergonomisch verantwoorde steiger, stelling, bordes of werkvloer. Als dat niet mogelijk is, moet u het meest geschikte arbeidsmiddel kiezen om het werk zo veilig mogelijk te kunnen uitvoeren. Uit de risico-inventarisatie en – evaluatie (RI&E) zal moeten blijken wat het meest geschikte middel is in een bepaalde situatie. De keuze voor de juiste maatregelen baseert u op de risico-inventarisatie en – evaluatie (RI&E). Daarin dient u onderscheid te maken in: • De beveiliging voor het bereiken van de werklocatie. • De beveiliging voor het veilig uitvoeren van de werkzaamheden van en op de werklocatie. • De reddingsmogelijkheden en oplossingen na een val. Als het echt niet mogelijk is valgevaar te voorkomen door maatregelen aan de bron of door collectieve maatregelen (leuningen) moeten werknemers persoonlijke valbeveiliging dragen. De werkgever is verplicht de juiste materialen met de juiste training en opleiding aan te bieden. De gebruikte materialen moeten een bewijs van keuring hebben en voldoen aan de geldende Europese normen voor persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) voor het gebruik bij werken op hoogte. Onder de 2,5 meter hoeven in principe geen maatregelen genomen te worden, tenzij er risicoverhogende omstandigheden zijn, zoals bijvoorbeeld vallen langs of op uitstekende delen. In het werken op hoogte met persoonlijke beschermingsmiddelen kan men een onderscheid maken in 4 soorten beveiligings- en werkmethodes:

6



1) Werkruimtebeperking Bij werkruimtebeperking is de arbeider d.m.v. een positioneringharnas in combinatie met een leeflijn verbonden met een vast ankerpunt. De leeflijn zorgt ervoor dat de arbeider de gevarenzone niet kan betreden.

Notities

2) Werken met valbeveiliging Bij het werken met valbeveiligingsmiddelen is de arbeider met behulp van een een antival harnas en een valstop apparaat verbonden met een vast ankerpunt. Valbeveiliging moet de val stoppen en de gevolgen van een val op het menselijk lichaam opvangen (optredende krachten reduceren tot onder 6 KN). Er zijn twee soorten valbeveiliging: valbeveiliging voor werken in het horizontale vlak en valbeveiliging voor het werken in het verticale vlak.

3) Werkpositionering Daar waar de arbeider de handen vrij dient te hebben kan deze gebruik maken van positioneringlijnen om zich aan een structuur te bevestigen. Naast het gebruik van positioneringlijnen dient de arbeider ook gebruik te maken van valbeveiligingsmiddelen. De arbeider dient in dit geval gebruik te maken van een volledig antival en positioneringharnas.

4) Toegang met behulp van lijnen (rope access) Daar waar het niet mogelijk is een locatie op veilige wijze te betreden met behulp van de structuur van de locatie kan de arbeider gebruik maken van lijnen voor het betreden van de locatie. In dit geval dient men gebruik te maken van twee afzonderlijk verankerde lijnen. Eén hiervan dient voor het betreden van de structuur. De arbeider dient met deze lijn verbonden te zijn middels een zelfblokkerend afdaalapparaat of middels zelf blokkerende stijgapparatuur. De arbeider dient met de tweede lijn verbonden te zijn middels een automatisch mee omhoog/ omlaag lopend valbeveiligingsapparaat. De arbeider dient in dit geval gebruik te maken van een volledig antival en positioneringharnas. Van het werken met twee lijnen mag alleen in uitzonderlijke omstandigheden worden afgeweken als blijkens een gedegen RI & E blijkt dat de risico’s in het werken met twee lijnen gevaarlijker zou zijn dan het werken met één lijn. In geval van langer durende werkzaamheden, hoge risico’s of indien het werken zonder zitje niet verantwoord is dient de arbeider gebruik te maken van een zitje met toebehoren om steun te hebben tijdens zijn/ haar werkzaamheden. Gereedschappen en/of hulpstukken dienen met het harnas of het zitje van de arbeider verbonden te zijn om risico’s van vallende materialen te voorkomen. Het werken met lijnen mag alleen als andere veiligere arbeidsmiddelen vrijwel onmogelijk zijn. Alleen werknemers met een specifieke opleiding mogen met lijnen werken. En dan nog staan in de Europese Richtlijn heel strikte voorwaarden. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

7


Notities

8

Daar waar er gewerkt wordt op hoogte is het van belang dat de arbeiders een adequate en specifieke opleiding ontvangen ten behoeve van het gebruik van de gekozen arbeidsmiddelen, waarbij de nadruk dient te liggen op reddingsprocedures. Tevens dient er op locatie voldoende toezicht te zijn om adequaat te kunnen handelen in geval van een incident.


Hoofdstuk 2 Uitrusting


Notities

Materialen en CE markering In Europa is het verplicht om op een aantal materialen een CE markering te voeren. Dit geldt onder andere ook voor persoonlijke beschermingsmiddelen. De vraag is echter: wat is de CE markering nou eigenlijk en waar staat dit voor? Een CE markering garandeert dat het product voldoet aan fundamentele (minimum) Europese eisen met betrekking tot veiligheid, milieu en gezondheid voor de gebruiker. Deze garantie is gebaseerd op de voor dat product geldende Europese richtlijnen (bijvoorbeeld Persoonlijke Beschermingsmiddelen). De CE markering heeft primair tot doel vrij verkeer van goederen binnen de Europese Unie mogelijk te maken. Diverse richtlijnen geven minimum eisen aan waaraan een product moet voldoen. Productaansprakelijkheid gaat over gevolgschade bij het gebruik van een (gebrekkig) product. Aangezien men bij de CE markering uitsluitend ingaat op veiligheid, milieu en gezondheid voor de gebruiker betekent een CE markering niet, dat daarmee ook de productaansprakelijkheid volledig wordt afgedekt. Hoogstens toont een CE markering aan dat een bedrijf zorgvuldig heeft gehandeld. Wil men als organisatie producten verkopen dan dienen de meeste producten binnen Europa te beschikken over een CE markering.

Normen In Europa zijn er tal van richtlijnen die op een gegeven moment omgezet zijn/worden in Europese normen. Deze richtlijnen/normen geven voor tal van producten inhoudelijke eisen aan, waaraan deze moeten voldoen om een goed en veilig product te zijn. Nationale norminstituten kunnen conform nationale wetgeving eventueel aanvullende eisen stellen. Producenten hoeven niet aan EN normen vast te houden zolang hun producten maar voldoen aan de minimumeisen die de CE markering stelt. Het voldoen aan EN normen geldt echter wel als sterk item als het gaat om het fabriceren van kwaliteit. Zodra een Europese norm een geharmoniseerde Europese norm is betekent dit dat een producent voor zijn product moet voldoen aan de gestelde Europese norm indien men in Europa handel wil drijven. Op het gebied van hoogteredding zijn er een aantal type normen die een belangrijke rol spelen. Aangezien er niet specifiek Europese normen zijn op het gebied van hoogteredding of voor het werken met zware lasten (200kg of meer) kan het handig zijn om ook kennis te hebben van internationaal geldende normen (buiten Europa). De diverse normen zijn: 1) de Europese normen op het gebied van persoonlijke beschermingsmidden. Redders hebben te maken met de normen voor persoonlijke beschermingsmiddelen als het gaat om het dragen en werken van individuele uitrusting, zodra zij bezig zijn met het uitvoeren van hun werkzaamheden.


9


Notities

Belangrijke Europese normen voor persoonlijke beschermingsmiddelen zijn: • • • • • • • • •

EN 397 EN 355 EN 361 EN 1891 EN 341 EN 587 EN 353 EN 360 EN 813

Helmen werken op hoogte Schok absorbers Volledig integraalharnas Semi-statische kernmantel lijn Afdaalapparaten Stijgklemmen Valstop apparaten Valblokken Zitharnas

2) de NFPA normen op het gebied van uitrusting en op het gebied van kwaliteiten van organisaties en hun personeel. Op het gebied van technische reddingen is de NFPA (National Fire Protection Association) de enige organisatie wereldwijd die allerlei normen heeft opgesteld t.a.v. de capaciteiten van redders, hun opleidingen en hun materiaal. De NFPA onderscheidt twee soorten materiaal voor hoogteredding: NFPA light use (éénpersoons lasten) en NFPA general use (tweepersoons lasten). In tegenstelling tot de Europese normen zijn de NFPA normen echter facultatief om te gebruiken. Naast normen voor uitrusting stelt de NFPA ook normen vast voor organisaties waaraan zij kunnen voldoen en waaraan hun personeel dient te voldoen. Dit komt tot uiting in respectievelijk de NFPA 1670 (organisatie) en de NFPA 1006 (individu) normen. 3) Naast EN en NFPA normen geldt de BCCTR (British Columbia Council for Technical Rescue) drop test, waarin uitrusting wordt blootgesteld volgens een specifiek testmethode, internationaal als één van de beste fabrikant onafhankelijke testmethodes. In deze test wordt beveiligingsuitrusting blootgesteld aan een valtest. In deze specifieke test wordt een massa van 200kg blootgesteld aan een val van 1 meter, waarbij de val gestopt wordt met behulp van beveiligingsapparaten en een lijn van 11mm van drie meter. De val dient door de gebruikte materialen gestopt te worden binnen één meter, inclusief touwslip door het beveiligingsapparaat en touwrek in het systeem. Daarnaast mag de piekbelasting op het ankerpunt niet groter zijn dan 15 Kilonewton. 4) Tenslotte kan men ook gebruik maken van militaire specificaties/ eisen die gesteld worden aan producten (te herkennen aan Nato Stock Nummers) Alhoewel het binnen Europa verboden is om materiaal te verkopen wat niet voldoet aan de eisen die behoren bij de CE markering is het niet verboden materiaal te gebruiken wat niet beschikt over een CE markering. Hier kleven echter een tweetal nadelen aan: • gezien het feit dat deze materialen binnen Europa niet verkocht mogen worden zijn deze lastiger verkrijgbaar. • in het geval er vergelijkbaar materiaal is met een CE markering zullen er in geval van een arbeidsongeval vragen gesteld worden t.a.v. de reden van het gebruik van materiaal waarvan niet is aangetoond dat het voldoet aan de gestelde Europese normen.

10


Hoofdstuk 2 Uitrusting In het geval men toch afwijkend materiaal wil gebruiken wat niet beschikt over een CE markering is het erg belangrijk dat dit onderbouwd wordt middels een gedegen RI & E t.a.v. het specifieke product en het juiste gebruik en dat men dit bij voorkeur ondersteund met behulp van testdata en internationale toonaangevende referenties op het desbetreffende vakgebied.

Notities

Soorten materialen Talloze materialen zijn geschikt voor hoogteredding en voldoen aan de strengste normen. Niettemin is het vaak een lastige keuze om een goede teamuitrusting te vergaren. Aandachtspunten zijn functionaliteit en multi-inzetbaarheid. Het dragen van een universele persoonlijke uitrusting geniet sterk de voorkeur. Materialen die men in ieder geval nodig heeft zijn: • • • • • • • • • • • •

Helmen Harnassen Lijnen Karabiners Touwklemmen Katrollen Positioneringlijnen en antival apparaten Beveiligingsapparaten Randbescherming Overige hardware Ankerpunten (mobiel en om te construeren) Materiaal voor slachtofferzorg


11

Hoofdstuk 3 Risicomanagement

Notities

Hoofdstuk 3 Risicomanagement Risico management is het voeren van een adequaat beleid gericht op het voorkomen van ongevallen en daar waar er onverhoopt toch een ongeval mocht gebeuren ervoor zorgen dat de negatieve gevolgen zoveel mogelijk beperkt blijven.

Risico inventarisatie en evaluatie Om risicobeleid te voeren is het essentieel om risico’s voorafgaand aan het werken en redden op hoogte in kaart te brengen en te beoordelen op de ernst. Als risico’s in kaart zijn gebracht, dan kan men vervolgens ervoor zorgen dat er, indien nodig, risicobeperkende maatregelen genomen worden. Bij het kijken naar risico’s hebben we te maken met twee factoren: • Wat is de kans dat een bepaalde gebeurtenis optreedt; • Hoe vaak wordt men aan deze waarschijnlijkheid blootgesteld • Wat is het effect als een bepaalde gebeurtenis optreedt Als we dit in formulevorm weergeven, dan kan men stellen dat Risico = waarschijnlijkheid x blootstelling x effect Vanuit een hulpverleningsperspectief hebben we op meerdere manieren met risico’s te maken. In de eerste plaats bestaan er in onze eigen dagelijkse werkzaamheden risico’s die we in kaart moeten brengen en waar we beperkende maatregelen voor moeten nemen. Dit kan gestructureerd en voorafgaand aan het uitvoeren van deze werkzaamheden geschieden . Door dit schriftelijk te doen, wordt voldaan aan wettelijke verplichtingen en worden deze risico-inventarisaties inzichtelijk voor andere partijen. Mogelijke effecten die op kunnen treden zijn: • • • •

12

Materiaalschade Psychische letsels Fysieke letsels Overlijden


Hoofdstuk 3 Risicomanagement Mogelijke factoren die de kans op één van bovenstaande factoren aanzienlijk vergroten zijn: • • • • • • • • •

Vallen van hoogte Vallende voorwerpen Gebruik ondeugdelijk materiaal Onjuist materiaalgebruik Contact met chemicaliën Contact met losse elektriciteit Contact met vrijkomende gassen Brandstoffen Besloten ruimtes (o.a. door temperatuur) • Instortingsgevaar

• • • • • • • • • •

Notities

(Stromend) water Zuurstoftekort Werkende machines Regen/ Sneeuw Contact met vrijkomende stoom Wind Zon Menselijke fouten Onervarenheid Gebrek aan training

Met name bij hoog risico werkzaamheden en werkzaamheden die niet vaak voorkomen, zullen extra risico afwegingen moeten worden gemaakt. Dit betekent dat er risicoanalyses ontwikkeld moeten worden specifiek ten behoeve van de uit te oefenen taken die uitgevoerd moeten worden. Hierin worden ook de te treffen beheersmaatregelen meegenomen. Doelstelling van het maken van taakrisicoanalyses is uiteindelijk om de risico’s te kennen en vervolgens te elimineren of dusdanige maatregelen te treffen dat deze aanvaardbaar worden.

Pre-planning algemeen Om beter te kunnen reageren op mogelijk toekomstige scenario’s is het van belang dat er naast een risico-inventarisatie van de eigen werkzaamheden van hulpverleners een gedegen inventarisatie plaatsvindt van risico’s die binnen het inzetgebied op kunnen treden en waarop hulpverleners moeten reageren. Als men ook deze risico’s kent kan men voorafgaand aan een mogelijk scenario een responsplan ontwikkelen, zodat er op toekomstige scenario’s een adequate respons mogelijk is. Door een responsplan te ontwikkelen en de organisatie hierop voor te bereiden wordt niet alleen de efficiëntie, maar ook de veiligheid van de hulpverleners vergroot. In een responsplan dienen in ieder geval de volgende vier componenten ontwikkeld te worden: • Management Welke taken? Welke kennis/kunde? • Personeel

Hoeveel? Welke kennis/kunde/ervaring?

• Training

Hoe vaak? Welke scenario’s? Welke technieken? Fysieke gesteldheid?

• Uitrusting

Welke persoonlijke uitrusting? Welke teamuitrusting? Welk gebruik?

Bovenstaande componenten zijn niet specifiek voor een hoogtereddingsinzet, maar kunnen ook op andere inzetgebieden toegepast worden. Daar waar men de taak heeft hoogteredding uit © Rescue 3 International - European Manual v2.0

13


Notities

te voeren, zal men zich moeten beraden op de invulling van deze componenten in algemene zin. Dit neemt niet weg dat men daarmee (nog) niet specifiek voorbereid is op specifieke klussen.

Pre-planning specifiek Nadat de vier bovenstaande componenten ingevuld zijn in algemene zin, kan men ook nog situatiespecifiek bekijken of er aanvullingen nodig zijn. Een calamiteit op een grootschalig industrieel complex of bij een ingewikkeld waterreddingsscenario met stuwen en/of sluizen kan bijvoorbeeld om een meer specialistische invulling van één van bovenstaande componenten vragen. Naast de eerder genoemde componenten kan vervolgens een meer situatiespecifieke invulling gegeven worden aan de volgende onderstaande componenten: • Locatie/routes » Bijv.: Hoe ter plaatse te komen? » Actuele kaarten en/of gps? • Specifieke gevaren » Bijv.: Straling • Communicatiemiddelen » Bijv.: Explosiegevaar? Werking gsm? • Externe partijen » Bijv.: Beheerder (bijv.: elektriciteitsmaatschappij, waterschap)? • Opvang/facilitaire ondersteuning » Bijv.: Langdurige/grootschalige inzet (bijv.: gemeente/Rode Kruis) • Overige hulpdiensten » Hoe inschakelen brandweer/ambulance/politie/civiele bescherming/leger + kennis van capaciteiten en hoe samen te werken • Specifieke uitrusting » Bijv.: Voorklimmaterialen/helikopter/linegun • Aanvalsplan » Bijv.: Benadering langs twee kanten bij gebruik highline

Preplanning aangaande technieken Bij de keuze van te gebruiken technieken onderscheiden we twee stadia waarin de keuze omtrent de te gebruiken technieken gemaakt worden, namelijk: 1. Pre-planning – zodra je over standaard systemen beslist 2. Dynamisch - reagerend op wisselende omstandigheden (hier dient in de training al rekening meegehouden te worden dat dit kan gebeuren, waardoor “iets proberen” zonder de uitkomst te kennen voorkomen wordt) Bij ieder te gebruiken systeem dienen we een aantal stappen te doorlopen om de veiligheid van het systeem te analyseren. Na elke stap moeten we tevreden zijn met de antwoorden alvorens door te gaan 14


Hoofdstuk 3 Risicomanagement naar de volgende stap. Pas nadat alle stappen met succes doorlopen zijn kan gesteld worden dat het systeem akkoord bevonden is.

Notities

Stap 1 – Analyse van zwakke punten Bij iedere component in het systeem kijken we naar: Leidt falen van die component tot falen van het hele systeem? Stap 2 – Fluit test Wat gebeurt er als iedereen op hetzelfde moment alles loslaat? Stap 3 – Whiteboard analyse Bepaal de kracht op iedere component Beschouw het totale systeem al een ketting en bepaal de zwakste schakel (afhankelijk van de manier van opbouwen) Bereken Systeem Veiligheids Factoren

System Safety Factors System safety factors geven de veiligheidsmarges aan in het touwtechnische systeem. System safety factors kan men statisch bekijken, door het systeem bijvoorbeeld op een whiteboard te projecteren en te analyseren. Daarnaast kan men analyseren wat de piekbelasting is in het systeem en daarmee de dynamic system safety factor bepalen. Dit doen we door te starten vanaf de kant waar de last haar input geeft.


15


Voorbeeld 1 Notities

Massa van 200 kg geeft een kracht van 2 KN Nergens vindt een krachtenreductie plaats of een vermenigvuldiging van krachten, gezien het feit dat de last statisch aan het ankerpunt gefixeerd is zonder tussenkomst van katrolfuncties. Bepalen zwakste schakel = 25kN Bandslinge Static System Safety Factor (SSSF) = 25kN:2kN = 12.5:1

Voorbeeld 2 Massa van 200 kg geeft een kracht van 2 KN Nergens vindt een krachtenreductie plaats of een vermenigvuldiging van krachten, gezien het feit dat de last statisch aan het ankerpunt gefixeerd is zonder tussenkomst van katrolfuncties. Bepalen zwakste schakel = 30 KN Karabiners en knopen uitgaande van 25% reductie Static System Safety Factor (SSSF) = 30 KN : 2 KN = 15:1

Voorbeeld 3 Massa van 200 kg geeft een kracht van 2 KN Richtingsveranderingskatrol = krachten vermenigvuldiger (voorbeeld gaat uit van worst case scenario = 200%) Bepalen zwakste schakel = Karabiner RV (30 KN) Static System Safety Factor (SSSF) = 30 KN : 4KN = 7.5:1 16



Voorbeeld 4 Notities

Massa van 200 kg geeft een kracht van 2 KN Richtingsveranderingskatrol krachten vermenigvuldiger (voorbeeld gaat gefixeerde lijn)

uit

= van

Starten vanaf de takelkant, uitgaande van 2.2 KN input Bepalen zwakste schakel = Karabiner RV (30 KN) Dynamic System Safety Factor (SSSF) = 30 KN : 13.2 KN = 2.27:1 Er zijn in verschillende branches verschillende normen die men hanteert als het gaat om de minimum static safety factor. Werkveld Hijsindustrie NFPA BCCTR Internationale consensus

Static System Safety Factor 5:1 of 7:1 15:1 (maar alleen voor de lijn 10:1 10:1

Bovenstaande veiligheidsfactoren gaan allen uit van statische veiligheidsfactoren. Deze zijn bedoelt om een schokbelasting op te vangen. De British Columbia Council for Technical Rescue neemt een piekbelasting van 15 KN als worst case scenario bij het optreden van een schokbelasting met een rescue last met een massa van 200 kg. In het geval er dus gewerkt wordt met een minimum static system safety factor van 10:1 en er treed een schokbelasting op van 15 KN, dan hebben we dus een een dynamic system safety factor van 1,33:1 als we er vanuit gaan dat onze ankerpunten (wederom in worst case scenario) 20 KN zijn.


17

Hoofdstuk 4 Incident Management

Notities

Hoofdstuk 4 Incident Management L.A.S.T. In een reddingsoperatie onderscheiden we vier componenten die uitgevoerd moeten worden, namelijk: Locate

Waar bevindt het slachtoffer(s)zich?

Access

Hoe krijgen we toegang?

Stabilize

Welke stabilisatie is er vereist. Is dit technisch of medisch van aard of allebei?

Transport Hoe halen we het slachtoffer weg? Welk vervolg dient er te gebeuren? Elke redding zal uiteindelijk deze vier componenten bevatten. Het gebruik van verticale technieken kan voor elk van deze vier componenten van belang zijn. Wellicht moeten we afdalen om locaties te inspecteren of om toegang te verkrijgen tot een patiënt. Iemand die aan een stalen object hangt en alleen met handen en voeten verbonden is, moeten we nadat we deze persoon bereikt hebben zo snel mogelijk stabiliseren (voorkomen dat deze kan vallen), vervolgens moeten we deze persoon transporteren naar een veilige omgeving. De stabilisatiecomponent kan ook betekenen dat er medisch gestabiliseerd dient te worden. Het beschikken over medisch geschoolde redders is daarom sterk aan te bevelen.

18



Teamrollen De te onderscheiden teamrollen en verantwoordelijkheden zijn: Incident manager

totale aansturing operatie

Veiligheidsmanager

controle totale systeem

Taakleider werklijn

opbouw werklijn en bediening

Notities

Taakleider veiligheidslijn opbouw veiligheidslijn en bediening Redder(s)

klaarmaken + bedienen PBM’s SO en/of brancard

Medic

medische zorg SO op afstand of aan lijn (kan tevens redder zijn)

Randmanager

opbouw + bediening mobiel ankerpunt op rand

Materiaalbeheerder

beheren en uitgeven materialen vooraf, tijdens en achteraf

Operatieleider

leiding geven aan technische uitvoering van de redding na de veiligheidscontrole

De incident manager dient degene te zijn met de meeste kennis, kunde en ervaring om zo efficiënt mogelijk een team aan te sturen en niets over het hoofd te zien. Bij de verdeling van de overige teamrollen dient er gekeken te worden naar kennis, kunde, ervaring en fysieke capaciteit. Daar waar men extra mensen heeft kunnen deze op basis van hun capaciteiten ingedeeld worden bij de diverse taken die gedaan moeten worden. Daar waar men niet voldoende mensen heeft om alle teamrollen in te vullen, kan men teamrollen samenvoegen en dezelfde personen meerdere rollen toedienen. Bij het organiseren van een efficiënte teaminzet tijdens een hoogtereddingsscenario komt een heleboel kijken. Gezien de specialistische materie en de veelal grote gevaren wordt de incident manager vaak sterk op de proef gesteld. De verschillende fases gedurende de inzet worden hierna weergegeven worden tezamen met mogelijke vragen en specifieke afwegingen die een incident manager zichzelf moet voorleggen.


19


Situatieanalyse Notities

Zodra we reageren op een incident is het belangrijk dat we informatie verzamelen t.a.v. het incident. Deels zal informatie bekend worden via degene van wie we de inzetaanvraag ontvangen, maar voor een belangrijk deel zal de situatieanalyse gedaan moeten worden door het inzetteam zelf. Vragen die men dient te beantwoorden zijn o.a.: • • • • • • • • •

Hoeveel slachtoffers zijn er? Waar zijn deze slachtoffers exact? Wat is hun toestand? Met wat voor soort omgeving hebben we te maken? Wat zijn de specifieke gevaren Hoe komen we ter plaatse? Kunnen we de omgeving in, maar kunnen we er ook weer uit? Welke mensen en middelen hebben we ter beschikking? Hebben we aanvullende ondersteuning nodig van interne/ externe organisaties?

In de tijd dat de incident manager zich over deze vraagstukken buigt, kan de rest van het team alvast een veiligheidszone opzetten, het materiaal op gestructureerde wijze uitleggen en een buddy check doen. Bij de situatieanalyse en in het bijzonder bij lokaliseren van het slachtoffer kan het voor de incident manager erg handig zijn om de taakleider werklijn en taakleider veiligheidslijn hierbij te betrekken, zodat deze zich meteen een beeld van de situatie kunnen vormen en mee kunnen denken in het ontwikkelen van een plan van aanpak! Niet alleen dienen we rekening te houden met het hier en nu. We dienen een vooruitziende blik te ontwikkelen en er zoveel mogelijk achter te komen hoe de situatie zich zou kunnen ontwikkelen! Het veranderen van de situatie kan betekenen dat de situatie voor de redder zich vereenvoudigt, maar kan ook betekenen dat het complexer wordt en wellicht gevaarlijker. Zaken die van invloed kunnen zijn op het scenario zijn bijvoorbeeld weersomstandigheden, waterstanden, instortingsgevaar. Aan de hand van de actuele feiten en de inschattingen die de incident manager maakt, moet de incident manager beslissen of het verantwoord is om een inzet daadwerkelijk uit te voeren of dat het niet verantwoord is en dat men standby moet blijven. Factoren die hierin een belangrijke rol kunnen spelen zijn of men te maken heeft met een zogenaamde redding of met een berging en wat zijn de risico’s voor de redders. Niemand is er bij gebaat als er meerdere personen in de problemen komen, doordat er ondoordachte acties ondernomen worden of doordat een inzet gebaseerd is op adrenaline in plaats van op gezond verstand! Het maken van dynamische risico-inventarisaties (aan de hand van de wisselende omstandigheden) is iets wat een goede incident manager, maar ook een teamlid doorlopend dient te doen. In het geval er een onveilige situatie (dreigt) ontstaat kan men vroegtijdig ingrijpen. Om overzicht te bewaren, maar ook om verantwoording af te kunnen leggen en een goede evaluatie te kunnen houden is het van belang dat er een efficiënte en gedetailleerde administratie bij wordt gehouden van het inzetverloop. De incident manager dient tijdens de operatie 20


Hoofdstuk 4 Incident Management zoveel mogelijk schematische administratie bij te houden en kan dit naderhand verder uitwerken in een rapportage.

Notities

Plan van aanpak Nadat de situatie geanalyseerd is, zal de incident manager eventueel ondersteund door zijn taakleiders een plan van aanpak moeten ontwerpen. Hierin maken we gebruik van de standaard systemen die in een eerder stadium zijn ontwikkeld en geanalyseerd. Het proberen van iets nieuws tijdens het incident is niet de juiste plek om dit te doen. De incident manager kan goede ondersteuning krijgen van zijn taakleiders om de juiste strategie te bepalen, maar uiteindelijk dient de incident manager de eindbeslissing te nemen. Overwegingen bij het ontwerpen van een plan van aanpak kunnen zijn: • dat zo snel mogelijk inzicht verkregen dient te worden in de medische situatie van het slachtoffer. Het verkrijgen van toegang door een medic (op afstand) moet dus zo snel mogelijk gebeuren. De medic bepaalt de tijdsfactor en of de redding omhoog of omlaag moet gaan (indien optie). De medic kan om deze redenen eventueel afzonderlijk en al in een vroeg stadium afdalen. • het naar beneden sturen van de brancard zonder dat er een mobiel ankerpunt opgezet is, kan hier heel effectief zijn, mits de patiënt op een stabiel oppervlak in de brancard gefixeerd kan worden, terwijl er boven een mobiel ankerpunt opgezet kan worden. • indien mogelijk wordt er niet recht boven het slachtoffer afgedaald om te voorkomen dat het slachtoffer geraakt wordt door vallende materie. • in het geval van een pick off, dient er juist wel recht boven het slachtoffer afgedaald te worden.

Teambriefing Zodra het plan van aanpak ontworpen is, is het zaak om het team een gedegen briefing te geven, zodat éénieder aan de slag kan met zijn/haar taak. Een briefing volgens een standaard patroon laten verlopen zorgt voor duidelijkheid en overzichtelijkheid. Het briefingsmodel SMEAC is erg populair en in gebruik bij tal van militaire en reddingseenheden. S

Situation (Situatie) Wat is er gebeurt? Hoe lang is het gaande? Wie doet wat?

M

Mission (Missie) Wat gaan we doen?

E

Execution (Uitvoering) Hoe gaan we het doen? Met welke uitrusting en met hoeveel mankracht? Hoe lang?


21

Hoofdstuk 4 Incident Management A

Administration (Administratie) Registratie gebruikte uitrusting? Inzetplan? Rust/eten/drinken? Medische aanpak?

C

Command & Communications (leiding en communicatie) Wie heeft de leiding op welk moment? Waar is de commandopost? Hoe communiceren we?

Notities

Opbouwfase Tijdens de opbouwfase bevraagt de incident manager regelmatig aan ieder teamlid wat en waarom deze zijn/haar taak op deze wijze uitvoert en hoe lang het nog duurt. Op deze wijze houdt de incident manager overzicht op de veiligheid en op de tijdsplanning. Hierin kan de incident manager de teamleden pushen en aanmanen tot spoed om de operatie te bespoedigen! De incident manager dient doorlopend vooruit te denken en plant/regelt logistieke ondersteuning, transport en opvang van de pers. Doorgaans kan de incident manager bij grotere organisaties beschikken over verdere ondersteuning om deze taken daadwerkelijk uit te voeren.

Voorbereiding operatie Zodra de opbouw afgerond is, vraagt de incident manager aan de veiligheidsmanager om een totale systeemcheck te doen en daarvoor een tijdsinschatting te geven. Dit wordt opgevolgd met 1x lang fluitsignaal, gevolgd door: “……minuten tot de uitvoer van de operatie!” Na een goedgekeurde systeemcheck draagt de incident manager de uitvoer van de operatie over aan de operatieleider, door 1x lang fluitsignaal, gevolgd door: “Operatieleider heeft de leiding!” De Incident manager blijft het totaal overzicht houden en overige zaken buiten de operatie regelen.

Start operatie De operatieleider start de uitvoer van de operatie met: 1x lang fluitsignaal: “De operatie gaat starten. Iedereen op positie! Stilte alstublieft!” Operatieleider: “Veiligheid, is het gehele systeem gecontroleerd?” Antwoord veiligheidsmanager: “Systeem gecontroleerd en klaar voor operatie!” Operatieleider: “Werklijn klaar?” Antwoord werklijn: “Werklijn klaar!” 22


Hoofdstuk 4 Incident Management Operatieleider: “Veiligheidslijn klaar?” Antwoord veiligheidslijn: “Veiligheidslijn klaar!”

Notities

Operatieleider: “Redder klaar?” Antwoord redder: “Redder klaar!” Operatieleider: “Randmanager klaar?” Antwoord randmanager: “Randmanager klaar!”

Nadat iedereen klaar is: Operatieleider: “Veiligheidslijn klaar?” Antwoord veiligheidslijn: “Veiligheidslijn klaar!” Operatieleider: “Redder, nader de rand!”

Als de redder in positie is: Operatieleider: “Werklijn, touw in en blokkeer! Adviseer wanneer gereed!” Antwoord werklijn: “Werklijn geblokkeerd!” Operatieleider: “Redder, test het systeem!” Antwoord redder: “Systeem getest” Operatieleider: “Redder, klaar voor afdalen?” Antwoord redder: “Klaar voor afdalen!”

3 x kort fluitsignaal: “Werklijn touw uit?” Antwoord werklijn: “Werklijn, touw uit!”

1x kort fluitsignaal: “Stop!” Antwoord werklijn: “STOP!” Operatieleider: “werklijn, klaarmaken om te takelen! Adviseer wanneer gereed!” Antwoord werklijn: “Werklijn, klaar om te takelen”

2x kort fluitsignaal: “Werklijn, touw in!” © Rescue 3 International - European Manual v2.0

23

Hoofdstuk 4 Incident Management Antwoord werklijn: “Werklijn touw in!” Notities 1x lang fluitsignaal: “STOP, iedereen STOP!” Antwoord werklijn: “Iedereen STOP!”

Iedereen kan het commando “STOP” geven. De operatieleider heeft de fluit altijd klaar om te fluiten om dit algemeen commando voor iedereen duidelijk hoorbaar te maken, direct gevolgd door de vraag: “Waarom STOP?”. Deze vraag wordt niet gesteld in het geval de redder dit commando geeft! De redder moet tenslotte de handelingen uitvoeren en heeft daarvoor vaak even tijd nodig!

Na afloop Na afloop dienen alle materialen geteld, schoongemaakt, gecontroleerd en opgeruimd te worden. Houdt er hier in het bijzonder rekening mee dat iedereen tijdens het afbreken en opruimen ter plaatse geconcentreerd blijft werken en de veiligheid goed in de gaten blijft houden. Juist na afloop is het risico op ongevallen voor de redders het grootst door wellicht optredende vermoeidheid en het wegvallen van een bepaalde spanning of een ontstaan euforiegevoel. Van elke redding is het verstandig om een registratie/rapportage te maken, zodat er exact vastgelegd wordt hoe het verloop van de operatie is gegaan. Dit zorgt voor bewijslast t.a.v. inzetten en procedures en kan tevens waardevolle informatie leveren om mee te nemen in toekomstige trainingen en nieuwe inzetten. Het evalueren van het scenario is belangrijk om te leren voor de toekomstige scenario’s. Op deze wijze kan er ook gericht getraind worden op mogelijk aandachtspunten. Tevens dient er ruimte te zijn voor het uiten van persoonlijke ervaringen en problemen die ontstaan zijn tijdens de operatie.

24


Hoofdstuk 5 Basistechnieken


Notities

Knopen Bij het uitvoeren van specialistische reddingstechnieken met behulp van touwen maken we veelal gebruik van diverse knopen. Zo gebruiken we knopen om ankerpunten te creëren, om redders en slachtoffer te verbinden met touwen en om materialen te fixeren. Er zijn boeken te koop waarin honderden knopen weergegeven zijn voor allerlei soorten toepassingen. Bij specialistische reddingstechnieken, zoals hoogteredding zijn er echter maar een beperkt aantal knopen die men dient te gebruiken. Afhankelijk van de kennis/kunde van de gebruikers kan men het aantal en de moeilijkheidsgraad van de knopen beperken. Naarmate men echter meer kennis/kunde heeft kan men er ook voor kiezen om een aantal knopen te gebruiken die het werken uiteindelijk éénvoudiger maken. Bij het gebruik van knopen zijn er een aantal zaken van belang: • knopen reduceren de breeksterkte van het touw; • uiteinden van knopen moeten minimaal 10x de diameter van het touw in centimeters zijn; • knopen moeten functioneel zijn, kortom ze moeten het werk doen; • knopen dienen netjes en overzichtelijk gelegd te worden, zodat een collega deze eenvoudig kan herkennen; • de te gebruiken knopen moeten zoveel mogelijk de originele breeksterkte van de gebruikte materialen behouden als nodig is; • knopen moeten na belasting weer los te maken zijn; • knopen die gelegd worden dienen 100% goed gelegd te zijn, anders zijn ze hopeloos fout en gevaarlijk. Bij de navolgende knopen is er bewust voor gekozen om niet de hele methodische opbouw weer te geven die behoort bij het leggen van de diverse knopen, aangezien hier anders een compleet boek ontstaat op het gebied van knopen.


25


Basisknopen voor iedere hoogteredder Notities

26

Enkele steek

Zaksteek

Enkele achtknoop

Dubbele achtknoop

Terug gestoken achtknoop

Achtknoop met twee lussen Mickey Mouse knoop

Negenknoop

Alpiene vlinderknoop



Notities

Enkele paalsteek

Mastworp

Halve mastworp

Blokkeerknoop halve mastworp

Dubbele overhandse stopperknoop

Dubbele vissersknoop

Ankersteek

Prussikknoop


27


Knopen voor gevorderde hoogteredders Notities

28

Yosemite paalsteek

Paalsteek met dubbele overhandse stopperknoop

Driedubbele paalsteek

Constrictorknoop

Integrerende paalsteek met lange uiteinden

Dubbel geweven paalsteek met lange uiteinden

Paalsteek inlijn

Achtknoop inlijn



Notities

Paalsteek met mastworp combinatie

Bandslingeknoop

Dubbele schootsteek met yosemite afbindmethode

Dubbele overhandse slipknoop

Dubbele halve mastworp

Super halve mastworp

Klemheist

Bachman


29


Ankerpunten Notities

Bij hoogteredding hebben we vaak niet de luxe dat we vooraf allerlei ankerpunten kunnen plaatsen. Dit betekent dat we in de praktijk moeten zoeken naar materie die voorhanden is en waar we onze systemen aan kunnen bevestigen. Deze soorten ankerpunten kunnen van alles zijn, denkend aan, schoorstenen, liftschachten, bomen, rotsblokken, betonblokken, hekwerken, houten draagbalken. De meest voorkomende materie waaraan we ankerpunten kunnen maken zijn hout, steen/beton en staal. Ieder heeft zo zijn eigen voor- en nadelen. Bij het werken met ankerpunten dient de bouwer de stevigheid van de constructie te controleren en te beoordelen. Dit kan vaak lastig zijn, gezien het feit dat men vaak niet binnenin de constructie kan kijken. Aandachtspunten om ankerpunten op te beoordelen zijn: • • • • • • • • •

soort materie invloeden van hitte/koude/chemicaliën diameter roest/rot hol vs. niet hol scherpe randen omgevingsfactoren gunstige/ongunstige ligging kwaliteit v/d bevestiging aan grotere objecten

Verder geldt: • bij aanbindpunten aan verticale staanders: hoe dichter bij de grond, hoe sterker, gezien het feit dat we de hefboomwerking aanzienlijk minder groot maken. • In geval van bomen: zijn ze levend of dood, is het een loof of een naaldboom

Enkelvoudige ankerpunten Bij het gebruik van ankerpunten kennen we twee basisankerpunten, namelijk 1) Bombproof ankerpunten Deze ankerpunten zijn zo sterk en zo solide, dat we er spreekwoordelijk vanuit gaan dat deze de belasting die wij erop willen loslaten (uitgaande van worst case scenario) kunnen houden. In geval er enige twijfel rijst omtrent de vraag of een ankerpunt bombproof is, gaan we er vanuit dat dat niet zo is! 2) Marginale ankerpunten Marginale ankerpunten zijn ankerpunten die op zichzelf wellicht een statische belasting kunnen houden, maar die hoogstwaarschijnlijk onder invloed van schokbelasting niet sterk genoeg zijn om de complete belasting op te vangen zonder risico op uitbreken.

30



Meervoudige ankerpunten Daar waar we ankerpunten niet enkelvoudig kunnen/willen belasten gaan we ankerpunten veelal met elkaar verbinden om diverse redenen:

Notities

• verdelen van krachten • creëren van een backup in geval een enkelvoudig ankerpunt uitbreekt • positioneren van een geschikter centraal aanbindpunt om vandaan te werken. Bij het creëren van meervoudige ankerpunten moeten we er in de bouwconstructie voor zorgen dat we in geval er een ankerpunt zou uitbreken de rest niet blootgesteld wordt aan een grote schokbelasting. Daar waar we met meervoudige ankerpunten werken die we met elkaar verbinden moeten we in acht nemen dat als deze door een lijn of band met elkaar verbonden worden, de interne hoek niet groter wordt dan 120 graden, aangezien we dan in plaats van krachten te verdelen, krachten gaan vermenigvuldigen.

Speciale ankerpunten Speciale ankerpunten zijn ankerpunten die veelal een combinatie zijn van EV en MV ankerpunten, maar een bijzondere constructie hebben of een bijzonder aanbindpunt.

Voorbeelden van enkelvoudige ankerpunten

Ankerstrap

Staalkabel

Bandslinge dubbel

Wrap 3 pull 2 met open bandslinge


High strength tie off

31


Voorbeelden van meervoudige ankerpunten Notities

Krachtendriehoek 2 ankerpunten

Y-hang met mickey mouse knoop

Krachtendriehoek 3 ankerpunten

Krachtendelend ankerpunt

BFK

Y-hang met alpiene vlinderknoop

Integrerende V’s

Voorbeelden van speciale ankerpunten

Voorgespannen backup

32

Voertuigen als ankerpunt



Beveiligen Bij redden op hoogte is het vaak mogelijk om een redding naar beneden te laten plaatsvinden. In het geval een redding naar beneden plaatsvindt dan hoeven we alleen maar gebruik te maken van de zwaartekracht. De zwaartekracht zorgt er al voor dat een last naar beneden wil. De taak van de redders bestaat er dan uit om ervoor te zorgen dat deze last gecontroleerd naar beneden gaat. Dit wordt gedaan door gebruik te maken van wrijving en in het bijzonder wrijvingsapparaten. Hoe meer wrijving er is, hoe minder kracht het kost om een last gecontroleerd te laten zakken. Er bestaan diverse soorten wrijvingsapparaten, die onder allerlei verschillende namen in de handel zijn. De 2 belangrijkste soorten beveiligingsapparaten zijn:

Notities

1) Conditionele beveiligingsmiddelen Conditionele beveiligingsmiddelen zijn wrijvingsmiddelen die in hun werking berusten op het feit dat deze door een persoon bediend dienen te worden om te blijven werken. In het geval de bediener, om wat voor reden dan ook, stopt met het bedienen van het apparaat dan stopt de werking van het apparaat en is de beveiliging opgeheven. Veelal komen deze beveiligingsmiddelen uit de sportklimwereld. Gezien hun werking zijn deze beveiligingsmiddelen niet geschikt voor het beveiligen in het verticaal vlak. Enkele van deze apparaten zijn echter uitstekend geschikt voor specifieke toepassingen op het gebied van wilderness, mountain en swiftwater rescue. 2) Zelfblokkerende beveiligingsmiddelen Zelfblokkerende beveiligingsmiddelen zijn wrijvingsmiddelen die in hun werking berusten op het feit dat deze niet door een persoon bediend dienen te worden om te blijven werken. In het geval de bediener, om wat voor reden dan ook, stopt met het bedienen van het apparaat dan stopt de werking van het apparaat niet en is de beveiliging nog steeds actief. Veelal zijn deze beveiligingsmiddelen ontwikkeld als persoonlijke afdaalapparaten in de speleologie en doorontwikkeld in de rope acceswereld. Niet alle apparaten die als persoonlijk afdaalapparaat ontwikkeld zijn, zijn echter even geschikt als beveiligingsapparaat op het gebied van hoogteredding. Bij de keuze van beveiligingsmiddelen dient men specifiek op onderstaande zaken te letten, alvorens een keuze te maken voor het juiste beveiligingsmiddel! • Wat is de werking van het beveiligingsapparaat? Is deze zelfblokkerend of niet? • Heeft het zelfblokkerend afdaalapparaat een antipaniekfunctie? • Is het apparaat geschikt voor gebruik in de werk en/of de beveiligingslijn? • Kan het beveiligingsapparaat ook gebruikt worden in een takelsysteem? • Is het beveiligingsapparaat geschikt voor het gebruik met zware lasten? • Is het beveiligingsapparaat in staat schokbelasting op te vangen, zonder dat dit schade oplevert en waarbij de goede en volledige werking van het beveiligingsapparaat behouden blijft? © Rescue 3 International - European Manual v2.0

33


Notities

• Kan het apparaat gebruikt worden om persoonlijk mee af te dalen en/of te stijgen? • Aan welke Europese normering voldoet het apparaat op het gebied van PBM’s? • Geeft de gebruikershandleiding van de fabrikant aan dat men het beveiligingsapparaat ook daadwerkelijk kan gebruiken zoals men voor ogen heeft? Aan de hand van bovenstaande vragen, zal duidelijk worden dat maar enkelen van de hierna weergegeven apparaten, die men veelal tegenkomt in het werkveld van technical rescue, ook daadwerkelijk geschikt zijn voor het gebruik met zware lasten in een hoogtereddingsscenario.

34



Conditionele beveiligingsmiddelen Notities Afdaalacht • Beveiligingsapparaat voor klimmen • Te gebruiken voor gecontroleerd afdalen • Geschikt voor éénpersoons lasten • Geen CE markering • Geen PBM normering • Niet voor schokbelasting

Beveiligingsplaten • Beveiligingsapparaat voor klimmen • Niet te gebruiken voor gecontroleerd laten afdalen • Geschikt voor éénpersoons lasten • Geen CE markering • Geen PBM normering • Sommige apparaten kunnen gebruikt worden als zelfblokkerend beveiligingsmiddel

HMS-karabiners • Karabiner met knoop te gebruiken om te beveiligen • Te gebruiken voor gecontroleerd afdalen • Geschikt voor éénpersoons lasten • In speciale configuratie te gebruiken met tweepersoonslasten • Niet voor schokbelasting


35


Zelf blokkerende beveiligingsmiddelen Notities Petzl grigri • Beveiligingsapparaat voor klimmen • Geschikt voor éénpersoons lasten • Kan gebruikt worden in een katrolsysteem als teruglooprem • Geen PBM normering • Niet voor schokbelasting

Petzl stop • Persoonlijk afdaalapparaat • Geschikt voor éénpersoons lasten • Kan moeilijk gebruikt worden in een katrolsysteem als teruglooprem • PBM normering • Niet voor schokbelasting

Petzl I’d • Persoonlijk afdaalapparaat • Geschikt voor zware lasten • Geschikt voor gebruik op de werklijn en als beveiligingsapparaat • Kan gebruikt worden in een katrolsysteem als teruglooprem • PBM normering • Geschikt voor schokbelasting

Traverse Rescue Belay • Beveiligingsapparaat • Geschikt voor zware lasten • Niet geschikt voor gebruik op de werklijn. Alleen te gebruiken als beveiligingsapparaat • CE markering • Geschikt voor schokbelasting • Slaagt als enige voor BCCTR droptest

36



Katrolsystemen Niet altijd is het mogelijk om een last te laten zakken. Ook kan het zo zijn dat wanneer men de last laat zakken, men niet op een plaats uitkomt waarvandaan men de last verder naar de gewenste plaats kan transporteren. Bijvoorbeeld, silo’s, kelders, etc.

Notities

In het geval de last dus omhoog moet gaan moet men zoveel kracht genereren dat zowel de zwaartekracht als de optredende wrijving overwonnen wordt. Katrolsystemen kunnen hier uitkomst bieden en kunnen zowel in het horizontale als in het verticale vlak gebruikt worden. Met behulp van katrolsystemen kan men krachten die men als input in een takelsysteem geeft vermenigvuldigen. Dit wordt het creëren van mechanisch voordeel genoemd. Naast het omhoog takelen van een last kan men met katrolsystemen tal van andere dingen doen, zoals: • • • • •

het gebruiken van katrollen om af te dalen (besloten ruimtes); het creëren van afleiders; het voorspannen van back-up ankerpunten; het creëren van zwevende ankerpunten; het positioneren van mobiele ankerpunten (één, twee- en driepoten); • het horizontaal en/of verticaal kantelen van brancards; • het takelen van een slachtoffer bij pick offs. Om katrolsystemen goed en veilig te kunnen gebruiken is het van belang dat men een goed inzicht heeft in de werking van deze systemen. Vaak ziet men dat er vooraf geïnstalleerde katrolsystemen een plaats hebben in de uitrusting van een reddingsteam. Deze vooraf geïnstalleerde systemen kunnen voordelen opleveren als het gaat om bijvoorbeeld tijdwinst. Geenszins moet het echter zo zijn dat reddingsteams volledig rekenen op deze vooraf geïnstalleerde systemen. Het kan namelijk zo zijn dat deze niet genoeg katrolwerking kunnen genereren, het katrolsysteem vergeten is, niet lang genoeg is, of uit elkaar gehaald is. Ieder teamlid dient te beschikken over een gedegen kennis aangaande het bouwen van katrolsystemen en aangaande hun werking. Alleen op deze wijze kan men maximale inzetbaarheid en toepasbaarheid van mens en materiaal garanderen. Naast optimaal gebruik van katrollen verhoogt het ook de veiligheid, doordat men niet alleen weet wat men doet, maar ook waarom men iets doet. Hierdoor worden gevaarlijke situaties voorkomen, waarbij men eindeloos katrolsystemen op elkaar blijft stapelen en men wellicht onaanvaardbaar grote krachten in een katrolsysteem creëert. Hiervoor is inzicht in de werking van katrollen van essentieel belang.

Katrolwerkingen Algemene regels bij het werken met katrollen: Mechanisch voordeel wordt uitgedrukt als een veelvoud van de input. De input geldt altijd als waarde 1. Bijvoorbeeld 3:1, 4:1, 5:1, 9:1. Bij het uitdrukken van mechanisch voordeel wordt er over het algemeen gesproken over theoretisch mechanisch voordeel (TMV). Dit is het © Rescue 3 International - European Manual v2.0

37


Notities

mechanisch voordeel zonder wrijving. Als we naar alle componenten inclusief wrijving kijken, dan noemt men dit praktisch mechanisch voordeel (PMV). Er wordt onderscheid gemaakt in 3 soorten takelstellingen:

Enkelvoudige takelstellingen Enkelvoudige takelstellingen zijn takelstellingen waarbij de lijn gefixeerd is aan de last of aan het ankerpunt en waarbij de lijn afwisselend door de katrol(len) aan de last en aan het ankerpunt loopt, totdat het uiteinde van de lijn in de handen van de takelaars eindigt. Vuistregels: • Als de katrol het dichtst bij de takelaars gefixeerd is aan het ankerpunt, dan is dit alleen een richtingsveranderingskatrol. • Als de lijn die gebruikt wordt in het katrolsysteem gefixeerd is aan het ankerpunt, dan is het ideale mechanisch voordeel altijd EVEN. • Als de lijn die gebruikt wordt in het katrolsysteem gefixeerd is aan de last, dan is het ideale mechanisch voordeel altijd ONEVEN. • Om het mechanisch voordeel van een simpel katrolsysteem te achterhalen, dient men het aantal strengen te tellen tussen de last en het ankerpunt. (tel de lijn tussen twee ankerpunten niet mee. Ook een persoon geldt hierbij als ankerpunt). • Simpele ankersystemen kunnen zowel intern als extern gebruikt worden, d.w.z. dat men het katrolsysteem aansluitend creëert op de hoofdlijn waar de last aan hangt of dat men het als een extern systeem op de hoofdlijn kan plaatsen.

38



Meervoudige takelstellingen Meervoudige takelstellingen zijn takelstellingen, waarbij een enkelvoudige takelstelling op het uiteinde van een enkelvoudige takelstelling takelt. (dit kunnen ook meer dan twee takelstellingen zijn).

Notities

Vuistregels: • Om het theoretisch mechanisch voordeel te achterhalen dient men de afzonderlijke enkelvoudige katrolsystemen te herleiden en met elkaar te vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld: a) Een enkelvoudig systeem van 2:1 takelend aan een enkelvoudig systeem van 2:1 creëert een mechanisch voordeel van 4:1. b) Een enkelvoudig systeem van 3:1 takelend aan een enkelvoudig systeem van 3:1 creëert een mechanisch voordeel van 9:1. c) Een enkelvoudig systeem van 4:1 takelend aan een enkelvoudig systeem van 3:1 creëert een mechanisch voordeel van 12:1. • Om het minst aantal resets te creëren in een meervoudig takelsysteem dient men de component met het kleinste mechanisch voordeel het dichtst bij de last te plaatsen.


39


Complexe takelstellingen Notities

Complexe takelstellingen zijn takelstellingen die niet enkelvoudig en niet meervoudig zijn. Vuistregels: Vuistregels voor het herleiden van een katrolsysteem gelden hier niet meer, vandaar dat men trekkracht moet kunnen herleiden in het systeem om het theoretische mechanisch voordeel te kunnen achterhalen. Daarom een aantal basisregels • Iedere input in een katrol geeft ook een output uit de katrol, gezien het feit dat de energie niet stopt en ook niet verandert (bij theoretisch mechanisch voordeel). • Als de trekkracht aan één kant van de katrol een bepaalde waarde heeft, dan dient deze trekkracht aan de andere kant dezelfde waarde te hebben, maar dan in tegenovergestelde richting. • Daar waar een katrol gefixeerd is, zorgt deze alleen voor een richtingsverandering. Daar waar de katrol zich daadwerkelijk fysiek verplaatst, creëert deze mechanisch voordeel. • Daar waar een katrol gebruikt wordt verdubbelt deze de uitgeoefende kracht, gezien het feit dat de input en de output samenkomen op het aanbindpunt van de katrol. • Daar waar een katrol gefixeerd is aan een ankerpunt, verdubbelt deze de kracht op het ankerpunt gezien het feit dat de input en de output samenkomen op het aanbindpunt van de katrol en deze gebundelde kracht naar het ankerpunt toegaat • De trekkracht die men geeft aan een lijn in een katrol kan men allerlei waardes geven. Om het theoretisch mechanisch voordeel te herleiden noemen we de inputwaarde T (van “Trekkracht” of “Tension”). • Om de trekkracht te herleiden die het katrolsysteem genereert begint men aan de kant waar men de trekkracht gaat uitoefenen op het katrolsysteem en blijft men de lijn door het systeem volgen. Daar waar de lijn een katrol ingaat wordt de waarde “T” verdubbelt. Afhankelijk van waar deze dubbele trekkracht op uitgeoefend wordt, dient men deze wel niet mee te nemen in het systeem.

40



Theoretisch mechanisch voordeel en praktisch mechanisch voordeel Er is een belangrijk verschil tussen theoretisch en praktisch mechanisch voordeel. Theoretisch mechanisch voordeel wordt gebruikt om een bepaalde waarde aan een katrolsysteem te geven die het voor gebruikers snel overzichtelijk maakt om te herleiden over welk systeem men het heeft. Theoretisch mechanisch voordeel bestaat alleen in de “ideale” wereld en wordt daarom ook wel ideaal mechanisch voordeel genoemd. In de “echte“ wereld bestaat er een andere component die we echter in katrolsystemen mee moeten nemen. Deze component is wrijving. Wrijving ontstaat daar waar twee oppervlakten langs elkaar (willen) schuiven, terwijl ze tegen elkaar aan gedrukt worden. Bij wrijving kan er vervorming optreden en/of kan er energie vrijkomen in de vorm van warmte.

Notities

Daar waar er warmte vrijkomt gaat er dus een deel van de energie verloren in een katrolsysteem. In de praktijk betekent dit dat als men een inputwaarde van 1 T geeft en doordat er wrijving ontstaat binnen de katrol van bijvoorbeeld 25%, dat men nog maar een outputwaarde heeft van 0,75 T. Naarmate men minder wrijving heeft in de gebruikte katrollen wordt het katrolsysteem dus efficiënter. Katrollen zijn over het algemeen verkrijgbaar met een efficiëntie tussen de 75% en de 95%. De efficiëntie van katrollen wordt uitgedrukt als een waarde van 1. Dus een katrol met een efficiency van 90% heeft een waarde van 0,9 efficiëntie. Een karabiner in een takelsysteem heeft een gemiddelde waarde van 0,6 efficiëntie. Daar waar men dus moet takelen is het belangrijk om te weten waar men welke materialen gebruikt. In het geval men onvoldoende katrollen heeft of minder efficiënte katrollen, dan is het belangrijk om de meest efficiënte katrollen zo vroeg mogelijk in het systeem te plaatsen, bekeken vanaf de inputkant. Om de wrijvingscoëfficiënt van een katrol te achterhalen kan men met een dynamometer simpel de input meten die nodig is om een bekende massa op te liften door een 1:1 richtingsveranderingskatrol. Wc

= wrijvingscoëfficiënt

I

= Input

O

= Output en vervolgens

I–O=X X : O = Wc Bijvoorbeeld: Massa = 100 kg – kracht = 1KN = 1000 Newton Benodigde input = 1,1 KN = 1100 Newton 1100 Newton -1000 Newton = 100 Newton 100 Newton : 1000 Newton = 0,1 Wc = 10% © Rescue 3 International - European Manual v2.0

41

Hoofdstuk 5 Basistechnieken Enkelvoudige takelstellingen Notities

2:1 3:1 COD Meervoudige takelstellingen

4:1 extern

42

6:1

4:1

5:1

9:1

12:1


Hoofdstuk 6 Persoonlijke Vaardigheden

Complexe takelstellingen Notities

5:1

7:1

11:1


15:1

43


Hoofdstuk 6 Persoonlijke vaardigheden

Notities

Hoogteredders dienen te beschikken over een aantal basisvaardigheden om veilig en adequaat op hoogte kunnen werken en om zich veilig op hoogte te kunnen verplaatsen. Om dit mogelijk te maken gaan we er vanuit dat iedere hoogteredder een persoonlijke basisuitrusting op de man draagt. Deze basisuitrusting dient ervoor te zorgen dat de individuele hoogteredder zichzelf veilig en zelfstandig op hoogte kan positioneren en verplaatsen, rekening houdend met de geldende weten regelgeving. Het gebruik van de hierna volgende technieken zal zoveel mogelijk beperkt dienen te blijven tijdens een georganiseerde redding, omdat dit een onnodig hoge belasting op mens en materiaal kan veroorzaken. Het gebruik van collectieve technieken geeft vaak meer controle. Tevens zorgt het gebruik van collectieve technieken ervoor dat de redder beide handen vrij heeft om andere handelingen te verrichten. Een redding omhoog waarbij de redder een slachtoffer mee moet nemen, al dan niet in een brancard, is geen goede optie met individuele verplaatsingstechnieken. Het kan echter noodzakelijk zijn dat een hoogteredder zich zelfstandig dient te verplaatsen of snel moet afdalen om bijvoorbeeld een situatie (medisch) te stabiliseren. Tevens kan het voorkomen dat een hoogtereddingsteam tijdens een inzet onderbezet is en dat de redding sowieso omlaag dient plaats te vinden. Het gebruik van persoonlijke verplaatsingstechnieken biedt hier dan mogelijkheden om een redding succesvol uit te kunnen voeren.

Stijgtechniek korte afstand • • • •

Bevestig het valbeveiligingsapparaat op de veiligheidslijn Bevestig het afdaalapparaat op de werklijn Bevestig de handstijgklem op de werklijn Laat de werklijn die uit het afdaalapparaat komt door een omlooppunt aan de handstijgklem lopen • Zet de handstijgklem zo hoog mogelijk • Ga in de voetlus staan, terwijl je jezelf optrekt aan het touwuiteinde optrekt • Zorg ervoor dat het valbeveiligingsapparaat continue zo hoog mogelijk gehouden wordt (laat dit over de schouder meelopen) Voordeel van deze methode: • Snel wisselen van stijgen naar dalen en andersom • Ombouwen van stijgen naar dalen en andersom kan zonder essentiële veiligheidsschakels los te maken, door alleen de handstijgklem bij te plaatsen en/of weg te halen Nadeel van deze methode: • Fysiek zwaarder bij klimmen over grotere afstanden • Complexe(re) manoeuvres zijn erg lastig uit te voeren

44



Stijgtechniek lange(re) afstand • • • • •

Bevestig het valbeveiligingsapparaat op de veiligheidslijn Bevestig de borststijgklem op de werklijn Bevestig de handstijgklem op de werklijn Zet de handstijgklem zo hoog mogelijk Ga in de voetlus staan, terwijl je het touw door de borststijgklem trekt (indien nodig) • Zorg ervoor dat het valbeveiligingsapparaat continue zo hoog mogelijk gehouden wordt (laat dit over de schouder meelopen)

Notities

Voordeel van deze methode: • Fysiek minder zwaar bij klimmen over grotere afstanden • Complexe(re) manoeuvres zijn eenvoudiger uit te voeren Nadeel van deze methode: • Wisselen van stijgen naar dalen is complexer • Ombouwen van stijgen naar dalen en andersom vereist het losmaken van essentiële veiligheidsschakels en vraagt om meer vaardigheden

Afdalen • • • • • • •

Bevestig het valbeveiligingsapparaat op de veiligheidslijn Bevestig het afdaalapparaat op de werklijn Zet de werklijn strak in het afdaalapparaat Blokkeer het afdaalapparaat Ga gecontroleerd hangen in de werklijn Houd de werklijn over het wrijvingspunt gebogen Open de blokkeerhendel en daal gecontroleerd af, terwijl je altijd de werklijn in de hand houdt en wrijving creëert

Omlaag klimmen • • • • • • • •

Bevestig het valbeveiligingsapparaat op de veiligheidslijn Bevestig de borststijgklem op de werklijn Bevestig de handstijgklem op de werklijn Ga in de voetlus staan en terwijl je de borststijgklem ontlast je van bovenaf de getande klem door deze omlaag te duwen zonder deze te openen Zak door het standbeen en ga in de borststijgklem hangen Haal het gewicht van het standbeen van de voetlus af en plaats de handstijgklem omlaag door van bovenaf de getande klem omlaag te duwen zonder deze te openen Ga vervolgens weer in de voetlus staan en herhaal de voorgaande manoeuvres Zorg ervoor dat het valbeveiligingsapparaat continue zo hoog mogelijk gehouden wordt (laat dit over de schouder meelopen)


45


Notities

Bij de hierna volgende manoeuvres wordt er vanuit gegaan dat de hoogteredder gebruik maakt van een borststijgklem en een handstijgklem in zijn persoonlijke basisuitrusting.

Ombouwen van stijgen naar afdalen • Bevestig het valbeveiligingsapparaat zo hoog mogelijk op de veiligheidslijn • Plaats een afdaaltoestel zo dicht mogelijk onder de borststijgklem en blokkeer dit toestel • Ga in de voetlus staan en open de borststijgklem • Ga rustig in het afdaalapparaat hangen • Verwijder de handstijgklem van de werklijn • Start met afdalen

Ombouwen van afdalen naar stijgen • Bevestig het valbeveiligingsapparaat zo hoog mogelijk op de veiligheidslijn • Blokkeer het afdaalapparaat • Plaats een handstijgklem boven het afdaalapparaat op de werklijn (30-40cm) • Ga in de voetlus staan en plaats de geopende borststijgklem tussen het afdaalapparaat en de handstijgklem op de werklijn • Verwijder het afdaalapparaat van de werklijn • Start met stijgen

Omleidingpunten passeren tijdens het stijgen • Stijg tot aan de het omleidingpunt • Bevestig een korte leeflijn aan het omleidingpunt • Trek jezelf naar het omleidingpunt toe en haal de beide lijnen uit het omleidingpunt • Ga terug in de korte leeflijn hangen • Leg een knoop in de touwen onder het omleidingpunt, zodat de lijnen niet door het omleidingpunt heen getrokken kunnen worden • Bevestig de beide lijnen die onder de apparaten zitten terug in het omleidingpunt • Trek jezelf naar het omleidingpunt toe en maak de korte leeflijn los • Ga rustig, zonder slingeren, in de lijnen hangen • Ga verder met stijgen

Omleidingpunten passeren tijdens het dalen • Daal af tot het omleidingpunt • Blokkeer het afdaalapparaat • Trek jezelf naar het omleidingpunt toe en bevestig de korte leeflijn (knoop in de lijnen onder het omleidingpunt is hier essentieel) • Bevestig de korte leeflijn aan het omleidingpunt 46


Hoofdstuk 6 Persoonlijke Vaardigheden • Haal de beide lijnen uit het omleidingpunt en plaats de lijnen terug in het omleidingpunt boven de beide apparaten • Maak de korte leeflijn los • Ga verder met afdalen

Notities

Knopen passeren tijdens het stijgen Knoop in de veiligheidslijn: • Stijg tot ongeveer 10 centimeter onder de knoop • Maak een nieuwe vlinderknoop onder het valbeveiligingsapparaat • Bevestig een leeflijn in de nieuwe vlinderknoop • Haal het valbeveiligingsapparaat van de veiligheidslijn en plaats dit boven de bovenste knoop weer op de veiligheidslijn • Haal de leeflijn uit de vlinderknoop • Verwijder de onderste vlinderknoop uit de veiligheidslijn • Ga verder met stijgen Knoop in de werklijn: • Stijg tot ongeveer 10 centimeter onder de knoop • Haal de handstijgklem van de werklijn en plaats deze boven de knoop • Stijg verder totdat de borststijgklem ongeveer 10 centimeter onder de knoop is • Bevestig het afdaalapparaat zo dicht mogelijk onder de borststijgklem en blokkeer dit toestel • Ga in de voetlus staan, open de borststijgklem en verwijder deze van de werklijn en plaats deze vervolgens tussen de knoop en de handstijgklem terug op de werklijn • Verwijder het afdaaltoestel • Ga verder met stijgen Indien beide touwen een knoop bevatten, dienen deze manoeuvres achter elkaar uitgevoerd te worden, alvorens verder te gaan met stijgen.

Knopen passeren tijdens het afdalen Knoop in de veiligheidslijn: • Daal af tot tegen de knoop • Maak een nieuwe vlinderknoop onder de bovenste knoop met voldoende tussenruimte om het valbeveiligingsapparaat tussen te kunnen plaatsen • Bevestig een leeflijn in de nieuwe vlinderknoop • Haal het valbeveiligingsapparaat van de veiligheidslijn en plaats dit tussen de bovenste en de onderste knoop weer op de veiligheidslijn • Haal de leeflijn uit de vlinderknoop • Verwijder de onderste vlinderknoop uit de veiligheidslijn • Ga verder met afdalen


47

Hoofdstuk 6 Persoonlijke Vaardigheden Knoop in de werklijn: Notities

• Daal af tot tegen de knoop en blokkeer het afdaaltoestel niet • Plaats een handstijgklem boven het afdaaltoestel op de werklijn (30-40cm) • Ga in de voetlus staan en plaats de geopende borststijgklem tussen het afdaalapparaat en de handstijgklem op de werklijn • Verwijder het afdaalapparaat van de werklijn • Plaats het afdaalapparaat onder de knoop terug op de werklijn • Blokkeer het afdaalapparaat • Jimmy tot tegen de knoop • Ga in de voetlus staan, verwijder de borststijgklem en ga in het afdaalapparaat hangen • Verwijder de handstijgklem • Ga verder met afdalen Indien beide touwen een knoop bevatten, dienen deze manoeuvres achter elkaar uitgevoerd te worden, alvorens verder te gaan met stijgen.

Ankerpunten passeren tijdens het stijgen • Stijg tot bij het ankerpunt • Bevestig een korte leeflijn aan het ankerpunt • Verplaats het valbeveiligingsapparaat naar de nieuwe veiligheidslijn • Ga in de voetlus staan, open de borststijgklem en haal deze van de werklijn • Plaats de borststijgklem al hangend in de leeflijn op de nieuwe werklijn • Trek het touw strak in de borststijgklem • Plaats de handstijgklem boven de borststijgklem op de nieuwe werklijn • Stijg een klein stukje, totdat de leeflijn ontspannen is en verwijder deze dan van het ankerpunt • Ga verder met stijgen

Ankerpunten passeren tijdens het afdalen • • • • • • • • • •

Daal af tot het ankerpunt Blokkeer het afdaalapparaat Bevestig de korte leeflijn aan het ankerpunt Daal verder af totdat de leeflijn onder spanning staat Verplaats het valbeveiligingsapparaat naar de nieuwe veiligheidslijn Verplaats het afdaalapparaat naar de nieuwe werklijn Plaats de handstijgklem boven het afdaalapparaat Ga in de voetlus staan, verwijder de korte leeflijn en ga in het afdaalapparaat hangen Verwijder de handstijgklem Ga verder met afdalen

Dalende redding van bovenaf met extra lijnen • Installeer een nieuwe werklijn en veiligheidslijn • Bevestig het valbeveiligingsapparaat op de veiligheidslijn 48


Hoofdstuk 6 Persoonlijke Vaardigheden • • • • • • • • • • • • • •

Bevestig het afdaalapparaat op de werklijn Zet de werklijn strak in het afdaalapparaat Blokkeer het afdaalapparaat Ga gecontroleerd hangen in de werklijn Houd de werklijn over het wrijvingspunt gebogen Open de blokkeerhendel en daal gecontroleerd af, terwijl je altijd de werklijn in de hand houdt en wrijving creëert Blokkeer het afdaalapparaat ongeveer 0,5 m boven het slachtoffer Bevestig een korte leeflijn aan een zacht punt van het slachtoffer Trek het slachtoffer zodanig recht dat het hoofd naar boven blijft en stabiliseer deze positie met de benen Maak een korte verbinding tussen een zacht punt van het slachtoffer en de redder Breng het lichaamsgewicht van het slachtoffer over op het afdaalapparaat van de redder ¹ Verwijder het valbeveiligingsapparaat van het slachtoffer ² Creëer extra wrijving bij de redder Daal verder af met het slachtoffer

Notities

¹ Het overbrengen van het lichaamsgewicht kan op diverse manieren plaatsvinden: • het afdaalapparaat van het slachtoffer laten vieren als de kracht daarop rust • m.b.v. een meegnomen katrolsysteem het slachtoffer iets optakelen om vervolgens, na het losmaken van de verbinding waar het slachtoffer in hangt, het slachtoffer te laten vieren totdat het slachtoffer bij de redder aan het afdaalapparaat hangt • m.b.v. de handstijgklem, een lange leeflijn of trapkoord en een omlooppunt aan de handstijgklem, een contragewicht vormen, waardoor de redder m.b.v. het eigen lichaamsgewicht het slachtoffer iets op kan liften, waardoor de redder de verbinding waar het slachtoffer in hangt kan laten vieren totdat het slachtoffer bij de redder aan het afdaalapparaat hangt ² Het verwijderen van het valbeveiligingsapparaat is afhankelijk van het type valbeveiliging waar het slachtoffer in hangt: • Wanneer dit een automatisch meelopend valbeveiligingsapparaat is, kan het aan te raden zijn dit bij het slachtoffer te laten zitten, om de veiligheid van redder en slachtoffer te vergroten. Niet alle valbeveiligingsapparaten die op de markt zijn, zijn geschikt voor het gebruik met twee personen. Dit kan betekenen dat speciale schokabsorberende verbindingselementen nodig zijn om het apparaat uitsluitend voor noodgevallen geschikt te maken voor het gebruik met twee personen. • Bij het uitvoeren van reddingen waarbij de redder een slachtoffer aanhaakt en verder afdaalt, geniet het daarom sterk de voorkeur om in het geval van een persoonlijke afdaling door de redder te werken met een veiligheidslijn die van bovenaf bedient wordt door een tweede redder in plaats van het laten meelopen van een automatisch valbeveiligingsapparaat. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

49

Hoofdstuk 7 Team Vaardigheden

Notities

Hoofdstuk 7 Team vaardigheden Artificiële richtingsveranderingen en mobiele ankerpunten Bij het gebruik van katrolsystemen hebben we al gezien dat het gebruik van een richtingsverandering erg handig kan zijn om bijvoorbeeld de takelrichting te veranderen. Bij deze richtingsveranderingen wordt er dus geen mechanisch voordeel gecreëerd, maar wordt alleen de belastingsrichting verandert. Waarom gebruiken we richtingsveranderingen bij het over de rand gaan? • Angst om over de rand te gaan, met name bij een laag aanbindpunt aan het ankerpunt! • Zware belasting redder (fysieke kracht), vooral in combinatie met slachtoffer. In dit geval moet de redder namelijk met zijn/haar benen de complete massa van twee personen + uitrusting van de muur duwen • Zware belasting ankerpunten • Verwondingen van de patiënt. Het schrapen en schuren van patiënten is niet bevorderlijk voor de patiënt • Belasting van uitrusting/lijnen: groot risico op doorsnijden bij laterale bewegingen over scherpe randen • Verminderen van frictie bij takelen: grootste vijand bij het naar boven takelen van een reddingslast is wrijving. Wrijving maakt het zwaarder om te takelen en belast daarmee andere uitrusting in het systeem aanzienlijk zwaarder We maken een onderscheid in 3 soorten richtingsveranderingen. Dit komt met name voort uit de bevestigingspunten waaraan deze richtingsveranderingen verankerd zijn.

Structurele RV Bijvoorbeeld: Stalen balken Liftschachten Chemische ankers

Natuurlijke RV Bijvoorbeeld: Bomen Rotsen

Artificiële RV Bijvoorbeeld: Driepoten Vierpoten Eenpoten Diverse frames Geknoopte frames Multi-poten

Posities Zodra we artificiële richtingsveranderingen gaan gebruiken, hebben we soms de keuze waar we deze ARV gaan plaatsen. • Achter de rand (veilig - krachten) • Op de rand • Over de rand (moeilijkst) 50



Krachten Zodra we met katrollen gaan werken weten we inmiddels dat we met meerdere krachten te maken hebben. Extreem belangrijk is dat we weten waar deze krachten uiteindelijk naartoe gaan, omdat we er dan voor kunnen zorgen dat we onze artificiële richtingsverandering stabiel kunnen plaatsen. Weten we dit niet, dan is er een groot risico op het omvallen of het verkeerd belasten van de artificiële richtingsverandering.

Notities

Hoe bepalen we waar onze krachten zitten? • Als we de krachten weten kunnen we ook de resultante ofwel krachtenvector bepalen. • De resultante kunnen we bepalen m.b.v. de parallellogramtechniek. Het gebruik van deze techniek leidt ertoe dat we van twee krachten uiteindelijk de richting van de gezamenlijke kracht kunnen bepalen. Tip: In geval van een katrol(functie) kun je altijd de middellijn van de katrol nemen

Bij het gebruik van katrollen waar we een input en een output hebben, hebben we dus een resultante. Een ander belangrijk gegeven is dat katrollen krachtenvermenigvuldigers zijn. Afhankelijk van de hoek waaronder de lijn de katrol ingaat en weer verlaat kan de kracht zich verdubbelen tot 200% van de inputwaard. De “magische hoek” waaronder alle krachten die een rol spelen gelijk zijn aan de waarde van de last is 120 graden. Wordt de hoek in een richtingsveranderingkatrol groter dan 120 graden, dan nemen de krachten op de richtingsverandering verder af. Wordt de hoek in de richtingsverandering kleiner dan 120 graden, dan worden de krachten groter. Hoek in de RV 0 30

= =

Kracht op ankerpunt van RV uitgedrukt in percentage van de massa 200% 193%


51


Notities

45 = 185 % 60 = 173 % 90 = 141 % 120 = 100 % 150 = 52% 180 = 0% Zodra er gebruik gemaakt wordt van richtingsveranderingen hebben we te maken met: • Compressie/drukkrachten • Trekkrachten Dus: • De constructies moeten zo opgebouwd zijn dat ze in de juiste richting belast worden om deze krachten te kunnen weerstaan! • De constructies moeten dus belast worden in de richting waar ze het sterkst zijn en in geval van mobiele ankerpunten ook in de richting waar ze het meest stabiel zijn!!! Als dit niet lukt, dan kunnen we de richting van de kracht veranderen, zodat dit alsnog lukt en anders kunnen we het desbetreffende ankerpunt verstevigen! Bij het gebruik van mobiele ankerpunten moeten we ervoor zorgen dat de resultante (de richting van de gezamenlijke krachten) zoveel mogelijk in het midden van de poten van het mobiel ankerpunt valt.

Resultante

Voorbeeld driepoot

52

Voorbeeld multipoot



Gebruik driepoot Notities

Resultante

Juiste belasting driepoot

Resultante

Verkeerde belasting driepoot

Zijaanzicht

Zijaanzicht

Richtingsverandering

Verkeerde belasting driepoot

Juiste belasting driepoot


53


Notities

54



Gebruik multipoot Arizona Vortex Notities

Zijaanzicht

Zijaanzicht

Resultante

Geen resultante

Juiste belasting multipoot

Verkeerde belasting multipoot

Boven mangat naast muur

Boven mangat

Resultante

Resultante

Zijaanzicht

Zijaanzicht



Boven mangat als conventionele driepoot

Zijaanzicht Resultante


55


Notities

Resultante

Zijaanzicht

56



Gebruik A-frame Arizona Vortex Notities > 30º > 30º

Resultante

Zijaanzicht

Resultante

Juiste belasting A-frame

Juiste belasting A-frame

Gebruik zijwaarts A-frame Arizona Vortex

> 30º

> 30º

Zijaanzicht Resultante

Juiste belasting zijwaarts A-frame

Opspanlijnen zijwaarts A-frame


57


Gebruik éénpoot Arizona Vortex Notities

> 30º > 30º

Zijaanzicht

Resultante

Juiste belasting éénpoot

Zijaanzicht

Resultante

Verkeerde belasting éénpoot

Zijaanzicht

Verkeerde belasting éénpoot 58



Gebruik opspanlijnen bij éénpoot Notities 120º

90º Eénpoot

Bovenaanzicht 120º

120º

90º

Eénpoot

90º

90º

Bovenaanzicht

Bij het gebruik van de Arizona Vortex moet men: • De multipoot zekeren bij het op/over de rand plaatsen en het plaatsen in de gevarenzone • De voeten onafhankelijk fixeren tegen bewegingen in alle richtingen • Rekening houden met de optredende krachten • De safe working load niet overschrijden • De veiligheidslijn naar de last onafhankelijk van de multipoot gebruiken • De Tuilijnen/opspanlijnen niet onder een hoek < 30º ten opzichte van de driepoot afspannen. Een hoek van 45º is ideaal. Bij het gebruik van de éénpoot moet men: • minimaal 3 afspanlijnen gebruiken; • in geval van 4 opspanlijnen een onderlinge hoek aanhouden van 90º; • in geval van 3 opspanlijnen een onderlinge hoek aanhouden van 120º.


59

Hoofdstuk 8 Highlines


Notities

Waarom highlines gebruiken? Highlines zijn ingewikkelde systemen om op te bouwen en veilig te gebruiken. Toch zijn er een aantal redenen en situaties waarin we highlines goed kunnen gebruiken, zoals: • Het verkrijgen van toegang tot een slachtoffer in het midden van rivier/silo/schip/etc. • Het transport van slachtoffers, redders en/of materiaal over een kloof/kanaal • Het reduceren van risico’s voor redders en slachtoffer op steil terrein met veel losse stenen • Transport van slachtoffers over instortingsterrein • Evacuatie van hoge brandende gebouwen • Het vermijden van moeilijke transportopties in zwaar/complex (industrieel) terrein • Het vermijden van gevaarlijke stoffen en materialen in vervuild water • De moeilijkheidsgraad van het water die ervoor zorgt dat transport door/over water niet mogelijk is

Problemen bij het gebruik van highlines Bij het gebruik van highlines zijn er diverse factoren die het gecompliceerd kunnen maken, zoals: • De tijdsduur om systeem op te bouwen • Het aantal personen dat je nodig hebt voor het opbouwen en bedienen • Communicatie(problemen) • De belasting van ankerpunten/safety factor in het systeem • De complexiteit van de technische systemen (dit vereist een hoge mate van training/ervaring)

Opbouwprincipes Een highline bestaat uit een aantal componenten, namelijk Tracklines = draaglijnen Taglines = verplaatsingslijnen Taglinehangers

Vuistregels De belangrijkste vraag in het gebruik van highlines is hoeveel spanning we op de tracklines moeten zetten. Diverse vuistregels die er in de praktijk gebruikt worden zijn:

60


Hoofdstuk 8 Highlines Hoe groter de hoek in de tracklines, des te groter de belasting op de ankerpunten wordt. • 120 graden belasting ankerpunt = kracht in het midden • 175 graden belasting ankerpunt = 11x kracht in het midden

Notities

Algemene vuistregels die vaak gehanteerd worden om highlines op te spannen zijn: • Span tracklines niet strakker dan nodig om de missie te kunnen uitvoeren • Span op met een systeem dat slipt voordat de trackline breekt • 10% regel: voor iedere 90 kg aan gewicht moet er 10% van de lengte van de lijn doorhangen, voordat het systeem belast wordt Vb.: 90kg gewicht over 50m afstand = 5m doorhangen voor belasting • 15 graden regel • Gebruik maar 1 persoon om de trackline voor te spannen met een 2:1 takelsysteem inclusief richtingsverandering voor belasting van de trackline • Aantal personen regel (zodra systeem belast wordt) • 11mm touw gebruik factor 12 » 6 personen takelen gebruik maximaal 2:1 MA » 4 personen takelen gebruik maximaal 3:1 MA Algemene richtlijnen bij het gebruik van highlines die wij hanteren zijn: • Maak het systeem zo onafhankelijk mogelijk: » Onafhankelijke ankerpunten voor iedere trackline en tagline • Gebruik gezekerde tag lines voor het geval de track line breekt • Bevestig taglines aan de dragende katrol(len) • Full body harness voor de redder • Overspan de track lines niet (gebruik factor 2 onbelast, factor 12 belast) • In het geval men dubbele (meerdere) tracklines gebruikt, span deze dan zo gelijk mogelijk op


61


Systemen Notities

62

1)

Kootenay Highline

2)

Kootenay highline met brancard en begeleider


Hoofdstuk 8 Highlines 3)

Norwegian reeve variante 1 Notities

4)

Norwegian reeve variante 2


63

Hoofdstuk 8 Highlines 5)

English reeve

Notities

64


Bijlage I – Europese Richtlijn Werken Op Hoogte

Bijlage I – Europese richtlijn werken op hoogte

Notities

Richtlijn 2001/45/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 juni 2001 tot wijziging van Richtlijn 89/655/EEG van de Raad betreffende minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats (2e bijzondere richtlijn in de zin van artikel 16, lid 1, van Richtlijn 89/391/ EEG) (Voor de EER relevante tekst) HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE, Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, en met name op artikel 137, lid 2, Gezien het voorstel van de Commissie, opgesteld na raadpleging van het Raadgevend Comité voor de veiligheid, de hygiëne en de gezondheidsbescherming op de arbeidsplaats(1), Gezien het advies van het Economisch en Sociaal Comité(2), Na raadpleging van het Comité van de Regio’s, Volgens de procedure van artikel 251 van het Verdrag(3), Overwegende hetgeen volgt: (1) Artikel 137, lid 2, van het Verdrag bepaalt dat de Raad door middel van richtlijnen minimumvoorschriften kan vaststellen om de verbetering van met name het arbeidsmilieu te bevorderen, teneinde een hogere graad van bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te waarborgen. (2) Volgens dat artikel moet worden vermeden in die richtlijnen zodanige administratieve, financiële en juridische verplichtingen op te leggen dat zij de oprichting en ontwikkeling van kleine en middelgrote ondernemingen zouden kunnen hinderen. (3) De verbetering van de veiligheid, de hygiëne en de gezondheid van werknemers op het werk is een doel dat niet aan zuiver economische overwegingen ondergeschikt mag worden gemaakt. (4) De naleving van de minimumvoorschriften die tot doel hebben een hogere graad van gezondheid en veiligheid bij het gebruik van ter beschikking gestelde arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte te garanderen, is van wezenlijk belang om de gezondheid en de veiligheid van de werknemers te waarborgen. (5) De uit hoofde van artikel 137, lid 2, van het verdrag vastgestelde bepalingen vormen geen belemmering voor het handhaven en vaststellen, door elke lidstaat, van maatregelen voor een verdere verbetering van de arbeidsomstandigheden die met het Verdrag verenigbaar zijn. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

65


Notities

(6) Werknemers kunnen bij werkzaamheden op hoogte worden blootgesteld aan bijzonder grote risico’s voor hun gezondheid en veiligheid, met name aan de risico’s van vallen van hoogte, en aan andere ernstige arbeidsongevallen, die een groot percentage van het aantal ongevallen, en met name van de dodelijke ongevallen, vertegenwoordigen. (7) Zelfstandigen of werkgevers die zelf een beroepsactiviteit uitoefenen of persoonlijk gebruikmaken van arbeidsmiddelen die bedoeld zijn voor het uitvoeren van tijdelijke werkzaamheden op hoogte, kunnen invloed hebben op de veiligheid en gezondheid van de werknemers. (8) Richtlijn 92/57/EEG van de Raad van 24 juni 1992 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaatsen (achtste bijzondere richtlijn in de zin van artikel 16, lid 1, van Richtlijn 89/391/EEG)(4), legt deze categorieën van personen de verplichting tot het naleven van met name artikel 4 en bijlage I van Richtlijn 89/655/EEG(5) op. (9) De werkgever die voornemens is tijdelijke werkzaamheden op hoogte uit te voeren, moet daarvoor arbeidsmiddelen kiezen die voldoende bescherming tegen de risico’s van vallen van hoogte bieden. (10) In het algemeen bieden collectieve veiligheidsmaatregelen ter voorkoming van vallen van hoogte een betere bescherming dan persoonlijke veiligheidsmaatregelen. De keuze en het gebruik van op iedere specifieke werkplek afgestemde arbeidsmiddelen met het oog op het voorkomen en elimineren van risico’s kunnen waar dat passend is, vergezeld gaan van specifieke opleiding en aanvullend onderzoek. (11) Ladders, steigers en lijnen zijn de arbeidsmiddelen die gewoonlijk gebruikt worden om werkzaamheden op hoogte uit te voeren; de veiligheid en gezondheid van de werknemers die dit soort werkzaamheden verrichten, hangen daarom in hoge mate af van een correct gebruik van deze arbeidsmiddelen; derhalve dient te worden vastgelegd op welke wijze deze arbeidsmiddelen door de werknemers zo veilig mogelijk kunnen worden gebruikt; een gerichte en adequate opleiding van de werknemers is dientengevolge noodzakelijk. (12) Deze richtlijn is het geschiktste middel om de nagestreefde doelstellingen te verwezenlijken en gaat niet verder dan wat nodig is om die doelstellingen te bereiken. (13) Deze richtlijn vormt een concrete bijdrage tot de verwezenlijking van de sociale dimensie van de interne markt. (14) De lidstaten moeten de mogelijkheid krijgen een overgangsperiode toe te passen om rekening te houden met de bijzondere problemen waaraan het MKB het hoofd moet bieden, HEBBEN DE VOLGENDE RICHTLIJN VASTGESTELD: Artikel 1 De tekst in de bijlage bij deze richtlijn wordt toegevoegd aan bijlage II bij Richtlijn 89/655/EEG. Artikel 2

66


Bijlage I – Europese Richtlijn Werken Op Hoogte 1. De lidstaten dragen zorg voor aanneming en bekendmaking van de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen om uiterlijk 19 juli 2004 aan deze richtlijn te voldoen. Zij stellen de Commissie daarvan onverwijld in kennis.

Notities

Voor de toepassing van punt 4 van de bijlage kunnen de lidstaten een overgangsperiode toepassen van ten hoogste twee jaar, te rekenen vanaf de in de vorige alinea genoemde datum, om rekening te houden met de verschillende specifieke problemen die de praktische toepassing van deze richtlijn doet rijzen, met name voor het midden- en kleinbedrijf. 2. Wanneer de lidstaten die bepalingen aannemen, wordt in die bepalingen zelf of bij de officiële bekendmaking daarvan naar deze richtlijn verwezen. De regels voor deze verwijzing worden vastgesteld door de lidstaten. 3. De lidstaten delen de Commissie de tekst van de bepalingen van intern recht mede die zij op het onder deze richtlijn vallende gebied reeds hebben vastgesteld of vaststellen. Artikel 3 Deze richtlijn treedt in werking op de dag van haar bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen. Artikel 4 Deze richtlijn is gericht tot de lidstaten. Gedaan te Luxemburg, 27 juni 2001. Voor het Europees Parlement De voorzitster N. Fontaine Voor de Raad De voorzitter A. Bourgeois (1) PB C 247 E van 31.8.1999, blz. 23 en PB C 62 E van 27.2.2001, blz. 113. (2) PB C 138 van 18.5.1999, blz. 30. (3) Advies van het Europees Parlement van 21 september 2000 (PB C 146 van 17.5.2001, blz. 78), Gemeenschappelijk Standpunt van de Raad van 23 maart 2001 (PB C 142 van 15.5.2001, blz. 16) en Besluit van het Europees Parlement van 14 juni 2001. (4) PB L 245 van 26.8.1992, blz. 6. (5) PB L 393 van 30.12.1989, blz. 1. BIJLAGE © Rescue 3 International - European Manual v2.0

67


Notities

“4. Bepalingen betreffende het gebruik van ter beschikking gestelde arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte 4.1. Algemeen 4.1.1. Indien, met inachtneming van artikel 6 van Richtlijn 89/391/EEG en artikel 3 van deze richtlijn, tijdelijke werkzaamheden op hoogte niet veilig en onder passende ergonomische omstandigheden op een daartoe geschikte werkvloer kunnen worden uitgevoerd, worden de meest geschikte arbeidsmiddelen gekozen om veilige arbeidsomstandigheden te waarborgen en te handhaven. Collectieve veiligheidsmaatregelen moeten voorrang krijgen boven persoonlijke veiligheidsmaatregelen. De afmetingen van de arbeidsmiddelen moeten afgestemd zijn op de aard van de te verrichten werkzaamheden en de voorzienbare belastingen en zodanig zijn dat zonder gevaar doorgang mogelijk is. De meest geschikte toegangsmiddelen voor tijdelijke werkplekken op hoogte worden gekozen afhankelijk van het verkeer, de te overbruggen hoogte en de gebruiksduur. Het gekozen toegangsmiddel moet de mogelijkheid van ontruiming bij dreigend gevaar bieden. Het overstappen van een toegangsmiddel op platformen, vloeren of loopbruggen en omgekeerd mag geen extra valrisico’s opleveren. 4.1.2. Het gebruik van een ladder als werkplek op hoogte moet worden beperkt tot omstandigheden waarin, gelet op punt 4.1.1, het gebruik van andere, veiliger arbeidsmiddelen niet gerechtvaardigd is in verband met het geringe risico, en vanwege hetzij de korte gebruiksduur, hetzij de bestaande kenmerken van de locaties die de werkgever niet kan veranderen. 4.1.3. Toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen mogen alleen worden gebruikt onder omstandigheden waarin uit de risicobeoordeling blijkt dat het werk veilig kan worden uitgevoerd en waarin het gebruik van andere, veiliger arbeidsmiddelen niet gerechtvaardigd is. Rekening houdend met de risicobeoordeling, en met name in verband met de duur van de werkzaamheden en met ergonomische vereisten, moet worden voorzien in een zitje met geschikte toebehoren. 4.1.4. Afhankelijk van het op basis van bovenstaande punten gekozen arbeidsmiddel worden ter minimalisering van de aan dit arbeidsmiddel verbonden risico’s voor de werknemers, de nodige maatregelen vastgesteld. Zo nodig moeten valbeveiligingen worden aangebracht. Deze valbeveiligingen moeten van een zodanige configuratie en sterkte zijn dat vallen van hoogte wordt voorkomen of dat een eventuele val wordt gestopt, zodanig dat letsel bij de werknemers zoveel mogelijk wordt voorkomen. De collectieve valbeveiligingen mogen alleen onderbroken worden waar zich een toegang tot een ladder of trap bevindt. 4.1.5. Wanneer de uitvoering van specifieke werkzaamheden vereist dat een collectieve valbeveiliging tijdelijk wordt verwijderd, moet worden gezorgd voor doeltreffende vervangende veiligheidsvoorzieningen. De werkzaamheden mogen niet worden uitgevoerd zolang deze vervangende voorzieningen niet zijn getroffen. Na de definitieve of tijdelijke beëindiging van de speciale werkzaamheden worden de collectieve valbeveiligingen weer aangebracht.

68


Bijlage I – Europese Richtlijn Werken Op Hoogte 4.1.6. Tijdelijke werkzaamheden op hoogte mogen alleen worden uitgevoerd wanneer de weersomstandigheden de veiligheid en de gezondheid van de werknemers niet in gevaar brengen.

Notities

4.2. Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van ladders 4.2.1. Ladders moeten zodanig geplaatst worden dat hun stabiliteit tijdens het gebruik gewaarborgd is. De steunpunten van draagbare ladders moeten op een stabiele, stevige en onbeweeglijke ondergrond van voldoende omvang rusten, zodat de sporten horizontaal blijven. Hangladders worden stevig vastgemaakt, en, met uitzondering van touwladders, zodanig dat zij niet kunnen verschuiven en dat heen en weer zwaaien wordt vermeden. 4.2.2. Het wegglijden van de voet van draagbare ladders tijdens het gebruik moet worden tegengegaan door de boven of onderkant van de ladderbomen vast te zetten, of door middel van een antislipinrichting of een andere, even doeltreffende oplossing. Toegangsladders moeten voldoende boven het toegangsniveau uitsteken, tenzij andere voorzieningen een veilig houvast mogelijk maken. Meerdelige ladders en schuifladders moeten zodanig gebruikt worden dat de verschillende delen niet ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Beweegbare ladders moeten worden vastgezet voordat zij worden betreden. 4.2.3. Ladders moeten zodanig worden gebruikt dat de werknemers steeds veilige steun en houvast hebben. Met name mag het met de hand dragen van lasten op een ladder een veilig houvast niet belemmeren. 4.3. Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van steigers 4.3.1. Wanneer voor de gekozen steiger de berekening niet beschikbaar is of de overwogen structuurconfiguraties in de berekening niet voorzien zijn, moet een sterkte- en stabiliteitsberekening worden uitgevoerd, tenzij de steiger wordt opgebouwd volgens een algemeen erkende standaardconfiguratie. 4.3.2. Afhankelijk van de complexiteit van de gekozen steiger moet door een bevoegd persoon een montage-, gebruiks- en demontageschema opgesteld worden. Dit schema kan de vorm hebben van een algemeen uitvoeringsschema, dat voor specifieke steigers is aangevuld met detailtekeningen. 4.3.3. De ondersteuningen van een steiger moeten worden beveiligd tegen wegglijden, hetzij door bevestiging aan het steunvlak, hetzij door een antislipinrichting of een andere, even doeltreffende oplossing en het dragende oppervlak moet een voldoende capaciteit hebben. De stabiliteit van de steiger moet verzekerd zijn. Ongewilde bewegingen van rolsteigers tijdens werkzaamheden op hoogte moeten door een passende voorziening worden voorkomen. 4.3.4. De afmetingen, de vorm en de ligging van de vloeren van een steiger moeten aan de aard van de te verrichten werkzaamheden en aan de te dragen lasten worden aangepast en zodanig zijn dat er veilig verkeer kan plaatsvinden en veilig kan worden gewerkt. De vloeren van steigers moeten zodanig zijn gemonteerd dat hun onderdelen bij normaal gebruik niet kunnen bewegen. Tussen de onderdelen van de vloeren en de verticale inrichtingen van de collectieve valbeveiligingen mogen geen gevaarlijke openingen voorkomen. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

69


Notities

4.3.5. Als bepaalde gedeelten van een steiger niet gebruiksklaar zijn, bijvoorbeeld tijdens de opbouw, afbraak of ombouw, worden deze gedeelten gemarkeerd met waarschuwingssignalen, overeenkomstig de nationale voorschriften ter omzetting van Richtlijn 92/58/EEG, en behoorlijk afgebakend door materiële elementen die de toegang tot de gevarenzone beletten. 4.3.6. Steigers mogen alleen opgebouwd, afgebroken of ingrijpend veranderd worden onder leiding van een bevoegd persoon en door werknemers die, overeenkomstig de bepalingen van artikel 7, voor de beoogde werkzaamheden een toereikende en specifieke opleiding hebben ontvangen met betrekking tot specifieke risico’s, die met name gericht is op: a) het begrijpen van het montage-, demontage- of ombouwschema van de betreffende steiger; b) het veilig opbouwen, afbreken of ombouwen van de betreffende steiger; c) maatregelen ter preventie van de risico’s dat personen of voorwerpen vallen; d) veiligheidsmaatregelen bij veranderende weersomstandigheden die afbreuk kunnen doen aan de veiligheid van de betrokken steigers; e) de toelaatbare belasting; f) ieder ander risico dat bovengenoemde montage-, demontage- of ombouwwerkzaamheden met zich mee kunnen brengen. De persoon die de werkzaamheden leidt en de betrokken werknemers moeten beschikken over het in punt 4.3.2 van deze bijlage bedoelde montage- en demontageschema, met inbegrip van eventuele daarbijhorende instructies. 4.4. Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van toegangsen positioneringstechnieken met lijnen Voor het gebruik van toegangsen positioneringstechnieken met lijnen moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: a) het systeem omvat ten minste twee afzonderlijk verankerde lijnen, waarvan de ene dient om op of uit de werkplek te komen, dan wel als steun (werklijn), terwijl de andere als reserve fungeert (veiligheidslijn); b) de werknemers beschikken over en maken gebruik van een geschikt harnas waardoor zij verbonden zijn met de veiligheidslijn; c) de werklijn is voorzien van een veilig stijgen afdaalmechanisme en is uitgerust met een zelfblokkerend mechanisme waardoor de gebruiker, wanneer hij de controle over zijn bewegingen verliest, niet kan vallen. De veiligheidslijn is uitgerust met een beweegbaar valbeveiligingsmechanisme dat de werknemer in zijn bewegingen volgt; d) de gereedschappen en andere hulpstukken die de werknemer moet gebruiken, zijn verbonden met het harnas of het zitje van de werknemer of op een andere passende wijze bevestigd;

70


Bijlage I – Europese Richtlijn Werken Op Hoogte e) het werk wordt naar behoren gepland en er wordt toezicht gehouden opdat zo nodig de werknemer onmiddellijk hulp kan worden geboden; f) de betrokken werknemers ontvangen overeenkomstig de bepalingen van artikel 7 een adequate en specifieke opleiding voor de beoogde werkzaamheden, met name betreffende de reddingsprocedures.

Notities

In uitzonderlijke omstandigheden waarin het gebruik van twee lijnen, gezien de risico-evaluatie, het werk gevaarlijker zou maken, kan het gebruik van één enkele lijn worden toegestaan mits overeenkomstig de nationale wetgevingen en/of praktijken passende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te waarborgen.”


71

Bijlage Ii – Koninklijk Besluit Tijdelijke Werkzaamheden Op Hoogte

Notities

Bijlage II – Koninklijk besluit tijdelijke werkzaamheden op hoogte Koninklijk besluit van 31 augustus 2005 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte (B.S. 15.9.2005; errata: B.S. 22.8.2006) Onderafdeling I. – Toepassingsgebied en algemene beginselen Art. 1.- Dit besluit is de omzetting in Belgisch recht van de richtlijn 2001/45/EG van 27 juni 2001 tot wijziging van Richtlijn 89/655/EEG van de Raad betreffende minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op e de arbeidsplaats (2 bijzondere richtlijn in de zin van artikel 16, lid 1 van richtlijn 89/391/EEG). Art. 2.- Dit besluit is van toepassing op de werkgevers en de werknemers en op de daarmee gelijkgestelde personen bedoeld in artikel 2 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Art. 3.- Dit besluit is van toepassing op de arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte die ter beschikking gesteld worden van de werknemers. Art. 4.- De bepalingen van het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen en zijn bijlagen zijn van toepassing op de arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte, voor zover er geen specifieke bepalingen zijn opgenomen in dit besluit. Onderafdeling II. – Risicobeoordeling en preventiemaatregelen Art. 5.- De werkgever treft, overeenkomstig de bepalingen van de artikelen 8 en 9 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, de nodige materiële en organisatorische maatregelen opdat de arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte die ter beschikking van de werknemers worden gesteld geschikt zijn voor het uit te voeren werk zodat het welzijn van de werknemers bij het gebruik van deze middelen wordt verzekerd. Art. 6.- § 1. Bij de vaststelling van de materiële maatregelen houdt de werkgever rekening met de principes bedoeld in §§ 2 tot 6. § 2. De werkgever zorgt er voor dat de uitvoering van de werkzaamheden onder passende ergonomische omstandigheden gebeurt van op een daartoe geschikte werkvloer die zodanig ontworpen, geïnstalleerd en uitgerust is dat de veiligheid wordt gewaarborgd en dat doorgang mogelijk is zonder gevaar. § 3. De afmetingen, eigenschappen en kenmerken van het arbeidsmiddel worden aangepast aan de aard van de te verrichten werkzaamheden en aan de voorzienbare belastingen.

72


Bijlage Ii – Koninklijk Besluit Tijdelijke Werkzaamheden Op Hoogte § 4. De werkgever voorziet in het aanbrengen van beveiligingsmiddelen om vallen te voorkomen, waarbij voorrang wordt gegeven aan collectieve beschermingsmaatregelen boven persoonlijke beschermingsmaatregelen.

Notities

Deze beveiligingsmiddelen hebben een zodanige configuratie en sterkte dat vallen van hoogte wordt voorkomen of dat een eventuele val wordt gestopt, zodanig dat lichamelijk letsel bij de werknemers wordt voorkomen. De collectieve beveiligingsmiddelen om vallen te voorkomen mogen alleen onderbroken worden waar zich een toegang tot een ladder of trap bevindt. § 5. De werkgever kiest,in functie van de frequentie van het verkeer, de te bereiken hoogte en de gebruiksduur, de meest geschikte toegangsmiddelen tot de werkposten voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte. Het gekozen toegangsmiddel biedt de mogelijkheid van ontruiming bij dreigend gevaar. Het overstappen van een toegangsmiddel op platformen, vloeren of loopbruggen en omgekeerd mag geen bijkomende risico’s op vallen opleveren. § 6. Wanneer de uitvoering van specifieke werkzaamheden vereist dat een collectief beveiligingsmiddel om vallen te voorkomen tijdelijk wordt verwijderd, wordt gezorgd voor doeltreffende vervangende veiligheidsvoorzieningen. De werkzaamheden mogen niet worden uitgevoerd zolang deze vervangende voorzieningen niet zijn getroffen. Na de definitieve of tijdelijke beëindiging van de specifieke werkzaamheden worden de collectieve beveiligingsmiddelen om vallen te voorkomen weer aangebracht. Art. 7.- De organisatorische maatregelen hebben inzonderheid tot doel er voor te zorgen dat: 1° bij de keuze van elk arbeidsmiddel dat ter beschikking wordt gesteld voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte, voorrang wordt gegeven aan de arbeidsmiddelen die gebouwd zijn, overeenkomstig de bepalingen van de besluiten genomen ter uitvoering van de communautaire richtlijnen die op deze arbeidsmiddelen van toepassing zijn, of bij ontstentenis van dergelijke bepalingen, overeenkomstig gelijkwaardige technische voorschriften; 2° tijdelijke werkzaamheden op hoogte alleen worden uitgevoerd wanneer de weersomstandigheden de veiligheid en de gezondheid van de werknemers niet in gevaar brengen. Onderafdeling III.– Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van ladders, trapladders en platformladders Art. 8.- De werkgever beperkt het gebruik van ladders, trapladders en platformladders als werkpost op hoogte tot omstandigheden waarin, © Rescue 3 International - European Manual v2.0

73


Notities

gelet op de bepalingen van artikel 5, het gebruik van andere, veiligere arbeidsmiddelen niet verantwoord is, gelet op het geringe risico en gelet op, hetzij de korte gebruiksduur, hetzij de bestaande kenmerken van de arbeidsplaats en werkposten die de werkgever niet kan veranderen. Art. 9.- Onverminderd de bepalingen van artikel 7,1°, zorgt de werkgever er voor dat de ladders, trapladders en platformladders worden gebruikt binnen de grenzen die worden opgelegd door het ontwerp ervan en zodanig worden geïnstalleerd en uitgerust dat het vallen van hoogte wordt voorkomen. De ladders, trapladders en platformladders worden zodanig geplaatst dat hun stabiliteit bij de toegang en tijdens het gebruik ervan gewaarborgd is en dat hun sporten of trappen horizontaal blijven. Draagbare ladders worden ondersteund en rusten op stabiele en stevige steunpunten met passende afmetingen zodanig dat zij, inzonderheid, onbeweeglijk blijven. Het wegglijden van de voet van draagbare ladders tijdens het gebruik wordt tegengegaan hetzij door de boven- of onderkant van de ladderbomen vast te zetten, hetzij door middel van een antislipinrichting of een andere gelijkwaardige doeltreffende oplossing. Hangladders worden stevig vastgemaakt en wel op dergelijke wijze dat zij, met uitzondering van touwladders, niet kunnen verschuiven en dat heen en weer zwaaien wordt vermeden. Toegangsladders steken voldoende boven het toegangsniveau uit , tenzij andere voorzieningen werden getroffen om een veilig houvast te waarborgen. Meerdelige ladders en schuifladders worden zodanig gebruikt dat de verschillende delen niet ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Beweegbare ladders worden vastgezet voordat zij worden betreden. Art. 10.- Ladders worden zodanig gebruikt dat de werknemers steeds veilige steun en houvast hebben. Met name blijft het dragen van lasten beperkt tot lichte lasten en mag het een veilig houvast niet belemmeren. Onderafdeling IV.- Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van steigers Art. 11.- De werkgever die de steiger gebruikt wijst een persoon aan, hierna de bevoegde persoon genoemd, die door middel van een opleiding de vereiste kennis heeft verworven voor het uitvoeren van de volgende taken: 1° waken over de toepassing van de maatregelen ter preventie van de risico’s dat personen of voorwerpen vallen; 2° waken over de toepassing van de veiligheidsmaatregelen bij veranderende weersomstandigheden die afbreuk zouden kunnen doen aan de veiligheid van de betrokken steiger;

74


Bijlage Ii – Koninklijk Besluit Tijdelijke Werkzaamheden Op Hoogte 3° waken over de naleving van de voorwaarden inzake toelaatbare belasting; 4° uitvoeren van controles vereist om de bepalingen van artikel 17 na te leven.

Notities

Onverminderd de toepassing van het eerste lid is de bevoegde persoon die aangewezen wordt door de werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt tevens belast met het opstellen en het aanpassen van een montage-, demontage- en ombouwschema van een steiger. Art. 12.- De werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt moet beschikken over de gebruiksaanwijzing van de fabrikant, opdat de montage, demontage of ombouw van de steiger zou gebeuren overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. De gebruiksaanwijzing van de fabrikant is vergezeld van een nota die een sterkte- en stabiliteitsberekening bevat. Indien deze berekeningsnota niet beschikbaar is of niet voorziet in de overwogen structuurconfiguratie, dan moet een sterkte- en stabiliteitsberekening worden uitgevoerd door een persoon die kan aantonen dat hij over de nodige kennis beschikt om deze berekeningen uit te voeren. Wanneer de werkgever die de steiger gebruikt een andere werkgever is dan deze die de steiger monteert, demonteert of ombouwt, bezorgt deze laatste de berekeningsnota aan de werkgever die de steiger gebruikt. Art. 13.- De werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt zorgt er voor dat de bevoegde persoon bedoeld in artikel 11, tweede lid een montage-, ombouwen demontageschema opstelt, wanneer dit niet aanwezig is in de gebruiksaanwijzing van de fabrikant. Dit schema neemt de vorm aan van een algemeen uitvoeringsschema, maar wordt aangevuld met elementen die betrekking hebben op de details die eigen zijn aan de betrokken steiger, indien de complexiteit van de steiger dit vereist. Het schema wordt gedurende de ganse duur der werken ter beschikking gehouden van de met het toezicht belaste ambtenaren. Art. 14.- De werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt zorgt er voor dat de bevoegde persoon bedoeld in artikel 11, tweede lid een instructienota opstelt betreffende het gebruik van de steiger. Deze nota bevat alle nuttige instructies die moeten nageleefd worden om de risico’s verbonden aan, al naargelang het geval, hetzij de montage, de demontage of de ombouw, hetzij het gebruik van de steiger te ondervangen. Wanneer de werkgever die de steiger gebruikt een andere werkgever is dan deze die de steiger monteert, demonteert of ombouwt, bezorgt deze laatste de instructienota aan de werkgever die de steiger gebruikt. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

75


Notities

Art. 15.- § 1. Elke steiger wordt zodanig opgebouwd dat geen enkel onderdeel, tijdens het gebruik van de steiger, ten opzichte van het geheel kan bewegen. De steigers worden zodanig opgebouwd dat zij de lasten waaraan ze worden blootgesteld kunnen dragen en ze kunnen weerstaan aan de belasting die voortvloeit uit atmosferische omstandigheden, inzonderheid de invloed van de wind. Ze moeten verankerd of bevestigd zijn aan een punt dat voldoende weerstand biedt of beschermd zijn tegen elk risico van wegglijden of omvallen door elk ander middel met een gelijkwaardige doeltreffendheid. Het draagvlak moet voldoende stevig zijn om elke vervorming van de ondersteunende delen te voorkomen. § 2. De afmetingen, de vorm en de ligging van de vloeren van een steiger zijn aangepast aan de aard van de te verrichten werkzaamheden en aan de te dragen lasten, opdat er veilig verkeer kan plaatsvinden en er veilig kan worden gewerkt. De vloeren van de steigers zijn zodanig gemonteerd dat hun onderdelen bij normaal gebruik niet kunnen bewegen. § 3. Tussen de randen van de vloeren en het bouwwerk waartegen de steiger is geplaatst, mogen geen gevaarlijke openingen voorkomen. Wanneer de configuratie van het bouwwerk of het arbeidsmiddel niet toelaat deze afstand te eerbiedigen moet het risico op vallen worden voorkomen door middel van beschermingsmaatregelen waarbij voorrang wordt gegeven aan de collectieve beschermingsmaatregelen boven de persoonlijke beschermingsmaatregelen. § 4. Er worden veilige toegangswegen die in voldoende aantal aanwezig zijn voorzien tussen de verschillende vloeren van de steiger. § 5. Tijdens de montage, de demontage, de ombouw en het gebruik van de steiger wordt er een aangepaste bescherming tegen het risico van vallen en tegen het risico van vallende voorwerpen aangebracht op elk niveau van de steiger. § 6. Ongewilde bewegingen van rolsteigers tijdens werkzaamheden op hoogte worden door een passende voorziening voorkomen. Wanneer een rolsteiger verplaatst wordt, mag er zich geen enkele werknemer op bevinden, tenzij de rolsteiger speciaal ontworpen is zodanig dat de veiligheid van de werknemers op de rolsteiger niet in het gedrang komt door de verplaatsing. Art. 16.- Als bepaalde gedeelten van een steiger niet gebruiksklaar zijn, bijvoorbeeld tijdens de montage, demontage of ombouw, markeert de werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt deze met waarschuwingssignalen voor algemeen gevaar, overeenkomstig de voorschriften inzake de veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk. Deze gedeelten worden behoorlijk afgebakend door materiële elementen die de toegang tot de gevarenzone beletten.

76


Bijlage Ii – Koninklijk Besluit Tijdelijke Werkzaamheden Op Hoogte Art. 17.- De werkgever die de steiger gebruikt zorgt er, onder zijn verantwoordelijkheid voor dat de bevoegde persoon bedoeld in artikel 11, eerste lid nagaat of de steiger, in alle omstandigheden, blijft beantwoorden aan de berekeningsnota bedoeld in artikel 12.

Notities

De werkgever die de steiger gebruikt zorgt er voor dat de steiger, tijdens het gebruik, te allen tijde blijft beantwoorden aan de bepalingen van artikel 15 en dat zijn werknemers geen toegang hebben tot de gedeelten van de steiger die niet gebruiksklaar zijn. Indien de werkgever die de steiger gebruikt aan die steiger wijzigingen aanbrengt die betrekking hebben op de montage, demontage of ombouw van die steiger moet hij de verplichtingen die opgelegd worden aan de werkgever die de steiger monteert, demonteert of ombouwt naleven. Art. 18.- § 1. De werkgever die werknemers tewerkstelt die zullen werken op een steiger zorgt er voor dat deze werknemers een opleiding ontvangen die hen in staat stelt de kennis en vaardigheden te verwerven die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van hun taken. Deze opleiding heeft inzonderheid betrekking op: 1° de maatregelen ter preventie van de risico’s dat personen of voorwerpen vallen; 2° de veiligheidsmaatregelen bij veranderende weersomstandigheden die afbreuk zouden kunnen doen aan de veiligheid van de betrokken steiger; 3° de voorwaarden inzake toelaatbare belasting. § 2. De werkgever die werknemers tewerkstelt die zullen meewerken aan de montage, de demontage of de ombouw van een steiger zorgt er voor dat deze werknemers een opleiding ontvangen die hen in staat stelt de kennis en vaardigheden te verwerven die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van hun taken. Deze opleiding heeft inzonderheid betrekking op: 1° het begrijpen van het montage-, demontage- of ombouwschema van de betreffende steiger; 2° het veilig monteren, demonteren of ombouwen van de betreffende steiger; 3° de maatregelen bedoeld in § 1, tweede lid; 4°

ieder ander risico dat de montage-, demontageombouwwerkzaamheden met zich kunnen brengen.

of

Art. 19.- Alleen werknemers die de in artikel 18 bedoelde kennis en vaardigheden hebben verworven mogen op een steiger werken of meewerken aan de montage, de demontage of de ombouw ervan. De werknemers moeten de instructies naleven die voorkomen in het montage-, demontage- en ombouwschema bedoeld in artikel 13 en in de instructienota bedoeld in artikel 14. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

77


Notities

Onderafdeling V.- Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van toegangsen positioneringstechnieken met touwen Art. 20.- Het gebruik van toegangsen positioneringstechnieken met touwen voor het uitvoeren van werkzaamheden op hoogte die een systematisch of herhaaldelijk karakter hebben, is verboden. Art. 21.- In afwijking van artikel 20 mogen de toegangsen positioneringstechnieken met touwen gebruikt worden in de volgende gevallen: 1° wanneer de risicobeoordeling heeft aangetoond dat de toegang tot de werkpost onmogelijk is of gevaarlijker is bij gebruik van een veiliger arbeidsmiddel en de plaats waar het werk wordt verricht niet dermate kan gewijzigd worden dat het gebruik van een veiliger arbeidsmiddel mogelijk wordt of minder gevaarlijk is dan de toegangsen positioneringstechnieken op basis van touwen; 2° wanneer de risico’s verbonden aan het opstellen van deze veiligere arbeidsmiddelen groter zijn dan de risico’s verbonden aan de uitvoering van het werk. Art. 22.- Het gebruik van toegangsen positioneringstechnieken met touwen gebeurt met eerbiediging van de volgende principes en voorwaarden: 1° De samenstellende delen die de werknemer toelaten om zich te verplaatsen of te positioneren, de samenstellende delen die deze werknemer beschermen tegen het vallen van op hoogte, alsook alle andere samenstellende delen die gebruikt worden bij de opbouw van het systeem stemmen overeen met deze waarvan het gebruik is opgelegd door het koninklijk besluit van 13 juni 2005 betreffende het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen; 2° Het systeem omvat tenminste twee afzonderlijk verankerde lijnen, waarvan de ene dient om op of uit de werkplek te komen en als steun (werklijn), terwijl de andere als flexibele ankerlijn dient voor een valbeveiligingsmechanisme (veiligheidslijn); 3° De werknemers beschikken over en maken gebruik van een antival harnas waardoor zij verbonden zijn met de veiligheidslijn via een beweegbaar valbeveiligingsmechanisme dat de werknemer in zijn bewegingen volgt; 4° De werklijn is voorzien van een veilig stijgen daalmechanisme en is uitgerust met een zelfblokkerend en zelfregelend systeem van de snelheid waardoor de gebruiker, wanneer hij de controle over zijn bewegingen verliest, niet kan vallen. 5° Onverminderd de bepalingen van artikel 3 van het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen, hebben de verankeringspunten die bij deze techniek gebruikt worden een weerstand die ten minste gelijk is aan de verankeringspunten waarvan het gebruik is opgelegd door het koninklijk besluit van 13 juni 2005 betreffende het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. 6° Er wordt voorzien in een zitje met voetsteunen en met geschikte toebehoren, rekening houdend met de risicobeoordeling en

78


Bijlage Ii – Koninklijk Besluit Tijdelijke Werkzaamheden Op Hoogte inzonderheid in functie van de duur van de werkzaamheden en de ergonomische vereisten. 7° De gereedschappen en andere hulpstukken die de werknemer moet gebruiken, zijn verbonden met het zitje van de werknemer, of indien er geen zitje aanwezig is, met het harnas of ze worden op een andere passende wijze bevestigd.

Notities

8° Geen enkele werkzaamheid op hoogte waarbij toegangsen positioneringstechnieken met touwen gebruikt worden mag toevertrouwd worden aan een afgezonderd tewerkgestelde werknemer. De aanwezigheid van een andere werknemer die in staat is snel alarm te geven en de nodige kennis heeft van de procedures voor reddingsoperaties is verplicht. 9° De betrokken werknemers ontvangen een adequate en specifieke opleiding voor de beoogde werkzaamheden, inzonderheid op het vlak van de procedures voor reddingsoperaties. 10° De opbouw van het systeem om werken uit te voeren met toegangsen positioneringstechnieken met touwen en de uitvoering van deze werken gebeurt onder het toezicht van een bevoegd persoon die door de werkgever werd aangewezen en waarvan de ervaring en de technische kennis hem moeten toelaten het werk op de juiste wijze te programmeren en te waken over de naleving van de voorwaarden bedoeld in dit artikel. Art. 23.- § 1. Het gebruik van een tweede lijn die uitgerust is met een valbeveiligingsmechanisme is niet verplicht tijdens de redding van personen, indien de omstandigheden dit vereisen om de plaats waar de te redden persoon zich bevindt te kunnen bereiken. Bij de evacuatie van redder en geredde moet een tweede lijn die uitgerust is met een valbeveiligingsmechanisme worden aangebracht. Indien door het gebruik van een tweede lijn die uitgerust is met een valbeveiligingsmecha-nisme de evacuatie echter gevaarlijker wordt, is het toegelaten één enkele lijn te gebruiken. § 2. Het gebruik van een tweede lijn die uitgerust is met een valbeveiligingsmechanisme is niet verplicht bij werkzaamheden op niet vertikale wanden waar het gebruik van een veilig-heidslijn uitgerust met een valbeveiligingsmechanisme onmogelijk is. De werknemer die de werkzaamheid uitvoert moet beschermd worden door een andere werknemer. § 3. Het gebruik van een tweede lijn die uitgerust is met een valbeveiligingsmechanisme is niet verplicht, voor het uitvoeren van snoeiwerken, wanneer de risicobeoordeling bedoeld in artikel 21, 1° bijzondere omstandigheden heeft vastgesteld waaruit blijkt dat het gebruik van een dergelijke lijn gevaarlijker is. In dat geval moet de gebruikte techniek een gelijkwaardig beschermingsniveau voor de veiligheid van de werknemers waarborgen. Deze werken moeten steeds uitgevoerd worden onder het toezicht van een bevoegd persoon bedoeld in artikel 22, 10°. © Rescue 3 International - European Manual v2.0

79

Bijlage Ii – Koninklijk Besluit Tijdelijke Werkzaamheden Op Hoogte Onderafdeling VI. – Slotbepalingen Notities

Art. 24.- § 1. De arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte die reeds ter beschikking werden gesteld van de werknemers vóór de datum van inwerkingtreding van dit besluit moeten uiterlijk op 19 juli 2006 worden vervangen door arbeidsmiddelen die beantwoorden aan de vereisten van dit besluit. Indien de in het eerste lid bedoelde arbeidsmiddelen het voorwerp zijn van een herstelling of enige wijziging moeten zij onmiddellijk vervangen worden door arbeidsmiddelen die beantwoorden aan de vereisten van dit besluit. § 2. In afwijking van § 1, moeten de steigers die voor de datum van inwerkingtreding van dit besluit reeds ter beschikking van de werknemers werden gesteld niet vervangen worden door nieuwe steigers, indien zij de passende wijzigingen kunnen ondergaan zodat zij in overeenstemming kunnen gebracht worden met de bepalingen van dit besluit. Deze wijzigingen moeten uiterlijk op 19 juli 2006 aangebracht zijn. De wijzigingen moeten worden uitgevoerd onder het toezicht van een bevoegd persoon waarvan de kennis hem toelaat na te gaan of het arbeidsmiddel in overeenstemming is met de bepalingen die genomen werden ter uitvoering van de communautaire richtlijnen die op deze arbeidsmiddelen van toepassing zijn of, bij ontstentenis van dergelijke bepalingen, met gelijkwaardige technische voorschriften. Art. 25 tot 27.- wijzigings- en opheffingsbepalingen Art. 28.- bepaling tot invoeging in de codex over het welzijn op het werk

80


Notities


81

Notities

82


R ope Rescue Technician

Recommend Documents