Quickscan Blauwestad

Quickscan Blauwestad Onderzoek effecten Blauwestad

Bureau PAU Uitgevoerd in opdracht van de Provincie Groningen Groningen, 2009 R. Galjaard E. Last M. de Vries In samenwerking met: R. Heilijgers, Brodie Development

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ............................................................................................. 2 H1 | Inleiding................................................................................................ 4 1.1

Aanleiding..................................................................................... 4

1.2

Werkwijze ..................................................................................... 4

1.3

Doelstelling en voorziene effecten Blauwestad ........................... 5

H2 | Landschap en fysieke leefomgeving .................................................... 8 2.1

Het recreatieve netwerk - infrastructuur ..................................... 9

2.2

Natuur ........................................................................................ 10

2.3

Water.......................................................................................... 12

H3 | Wonen................................................................................................ 14 3.1

Prijsontwikkeling in de omgeving .............................................. 14

3.2

Woningen en inwoners Blauwestad .......................................... 14

3.3

Investeringen bestaande en nieuwe woningen ......................... 16

H4 | Recreatie en bedrijvigheid ................................................................. 18 4.1

Ontwikkeling bedrijvigheid ........................................................ 18

4.2

Tijdelijke werkgelegenheid ........................................................ 20

4.3

Structurele arbeidsplaatsen en FTE’s Ring Blauwestad ............. 20

4.4

Interviews ondernemers ............................................................ 21

4.5

Bezoekersaantallen en recreatiebedrijven ................................ 23

4.6

Tot slot........................................................................................ 27

H5 | Voorzieningenniveau ......................................................................... 29 H6 | Imago en naamsbekendheid .............................................................. 31 6.1

Imago.......................................................................................... 31

6.2

Naamsbekendheid ..................................................................... 33

Bureau PAU / Quickscan Blauwestad / oktober 2009

2

H7 | Overig ................................................................................................. 34 7.1

Samenwerkingsverbanden ......................................................... 34

H8 | Conclusie ............................................................................................ 35 Bronvermelding.......................................................................................... 38 Bijlage 1 | Opzet interviews ondernemers ................................................ 40 Bijlage 2 | Voorzieningen aan de noordzijde van het Oldambtmeer in de dorpen Midwolda en Oostwold ................................................................. 41 Bijlage 3 | Ontwikkeling aantal overnachtingen Oost-Groningen ............. 44


3

H1 | Inleiding 1.1

Aanleiding

Het hart van het Oldambt is door de realisatie van Blauwestad een bekend stukje Nederland geworden. Aan het van oorsprong agrarische productielandschap is 800 ha. water, 350 ha. bos en natuur en 200 ha. Woongebied toegevoegd. Blauwestad moest via omgevingsverandering een nieuwe impuls geven aan de leefbaarheid van het gebied. Inmiddels zijn de eerste resultaten zichtbaar: een nieuwe omgeving, nieuwe bewoners, nieuwe recreanten, nieuwe werkgelegenheid, vernieuwing van de bestaande omgeving. Over de resultaten wordt veel gesproken en gespeculeerd, maar er is nog geen gericht onderzoek naar verricht. De provincie Groningen heeft Bureau PAU gevraagd om middels een quickscan inzichtelijk te maken wat de effecten zijn van de realisatie van de Blauwestad en na te gaan of de Blauwestad in zijn doelstellingen is geslaagd. Daar waar mogelijk vraagt de provincie om een kwantitatieve effectmeting. Deze quickscan is een eerste aanzet om de effecten van de Blauwestad zichtbaar te maken en is zowel kwantitatief als kwalitatief van opzet.

1.2

Werkwijze

Allereerst is een checklist met indicatoren opgesteld. Welke indicatoren zijn van belang om na te kunnen gaan wat de effecten zijn van de realisatie van de Blauwestad? De checklist is herkenbaar in de hoofdstukindeling van deze rapportage. Vervolgens is via interviews en gesprekken met partijen in het gebied (zoals ondernemers, de Kamer van Koophandel, woningcorporatie, scholen, de gemeente Reiderland, Scheemda en Winschoten, provincie Groningen, de projectorganisatie Blauwestad, Tourdata Noord, etc.) en door middel van reeds bestaande onderzoeksrapporten het effect kwantitatief, dan wel kwalitatief, per indicator vastgesteld. De interviews met ondernemers in de directe Ring (zoals de Noordrand) en in Scheemda en Winschoten zijn uitgevoerd door Rob Heilijgers. Hij heeft zich op basis van interviews gericht op onder meer nieuwe vestigingen, uitbreiding van het personeelsbestand en uitbreiding van de omzet binnen het bedrijf, maar ook op bijvoorbeeld handhaving van bedrijvigheid die zonder Blauwestad mogelijk zou zijn verdwenen. Aangezien hij zelf ondernemer is in het gebied, was hij in staat om snel en direct de relevante informatie van collega’s op tafel te krijgen. Veel van die informatie is bedrijfsgevoelig. De resultaten zijn daarom geaggregeerd weergegeven. Daarmee vermindert de controleerbaarheid van


4

de resultaten; in het kader van deze quickscan was daar geen andere oplossing voor. Vergelijkingen vinden plaats in de periode tussen circa 2004 en 2009. Het gebied van onderzoek is Blauwestad, de dorpen rondom en de kernen Scheemda en Winschoten. Autonome ontwikkelingen, dus die ontwikkelingen waarvan aannemelijk is dat deze door de komst van Blauwestad niet zijn beïnvloed, zijn niet in de quickscan meegenomen of worden waar relevant als zodanig benoemd. Wij hebben getracht onze bevindingen en conclusies zoveel mogelijk controleerbaar en feitelijk te presenteren. De waarde van deze quickscan dient immers te liggen in het zo objectief mogelijk vaststellen van de effecten van Blauwestad. Daarom hebben wij waar mogelijk aangegeven wat onze informatiebronnen zijn, welke kwalitatieve en kwantitatieve gegevens werden gevonden en ook waar wij nadere onderbouwing van uitspraken uit het gebied niet hebben kunnen verifiëren. Daarmee willen wij iedereen in staat stellen de eigen opvattingen en interpretaties tegen het licht van onze bevindingen te houden. Evident is dat het aan systematisch monitoren van de effecten van Blauwestad ontbreekt. Een belangrijke aanbeveling is dan ook daaraan met ingang van heden meer aandacht te besteden. Deze quickscan kan dienen als start daarvan.

1.3

Doelstelling en voorziene effecten Blauwestad

De doelstellingen van Blauwestad zijn opgenomen in het Eindrapport van de Stichting Blauwe Stad (1997). De ontwikkeling van Blauwestad is gestart om het Oldambt en daarmee Oost-Groningen een nieuwe economische, sociale en fysieke impuls te geven, vanuit de overtuiging dat alleen een radicale ingreep als katalysator kon gaan werken. De transformatie van het gebied met een omtrek van circa 23 kilometer moest leiden tot het doorbreken van een neerwaartse sociaaleconomische ontwikkeling door een nieuwe aanleiding voor vestiging (wonen, werken) en bezoek en besteden (recreatie) te organiseren. Als randvoorwaarde voor deze ontwikkeling werd geformuleerd dat vergaande voorinvestering nodig zou zijn: de omgeving moest zichtbaar zijn aangepast voordat verder ontwikkeld kon worden en het meer moest onderdeel uitmaken van de totale vaarrecreatieve structuur van (Oost)Groningen. Zwaarwegend uitgangspunt was dat ook de omliggende dorpen dienden te profiteren van de nieuwe ontwikkelingen. Tevens werd geformuleerd dat tegelijkertijd reguliere beleidsdoelen gehaald zouden kunnen worden, onder anderen het realiseren van een waterbergingsbuffer van 800 ha (reactie op o.m. het bijna overstromen van Winschoten-Noord) en het realiseren van de een onderdeel van de


5

Ecologische Hoofdstructuur (uiteindelijk onderdeel van een robuuste verbindingszone). De voorziene effecten van Blauwestad, zoals verwoord in het Eindrapport van de Stichting Blauwe Stad (1997), kunnen als volgt worden samengevat: •

De instandhouding en verbetering van het voorzieningen- en verzorgingsniveau;

•

Verminderen van de uitstroom van jongeren en hoger opgeleiden;

•

Permanente

extra

bestedingen

door

de

vestiging

van

extra

huishoudens; •

Kansen voor het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid;

•

Economische

waardevermeerdering

door

nieuwe

functies

van

voorheen braakliggend en boerenland; •

Ontwikkeling van de economische as Groningen – Duitsland langs de A7 op lange termijn;

•

Verhoging van de participatiegraad van vrouwen in Oost-Groningen vanwege het parttime karakter van nieuwe banen;

•

Investeringen in omgevingskwaliteit en dienstverlening ter verbetering van het imago van het gebied;

•

Economische impuls, uitbreiding en stimulans voor en van het MKB, met inbegrip van verdere samenwerking en netwerkvorming.

In 1997 becijferde het Nederlands Economisch Instituut een investeringseffect van ca. 215 miljoen euro, dat resulteert in een tijdelijk werkgelegenheidseffect. Dit tijdelijk effect is nog steeds actueel, aangezien het project nog niet klaar is. De uiteindelijk winst van het project is destijds becijferd op minimaal 370 arbeidsjaren in Groningen (permanent). Gezien het karakter van de banen in onder andere de recreatieve sector kan het gerealiseerde aantal banen hoger liggen door de deelname van parttimers. Met name voor het MKB werd een economische impuls voorzien1.

Reikwijdte quick scan Ter aanvulling op bovenstaande willen wij graag nog enkele opmerkingen plaatsen bij de uitvoering van de onderliggende quick scan. In de eerste plaats geldt dat ontwikkelingen alleen in perspectief kunnen worden gezet door een context te schetsen; bijvoorbeeld het schetsen van een ontwikkeling over de afgelopen jaren en deze te vergelijken met trends in overig (Noord) Nederland. Voor Blauwestad is echter nooit een nulmeting uitgevoerd om de huidige stand van zaken mee te vergelijken. Er is daarom gezocht naar aanvullende (kwalitatieve) data om toch een context te kunnen schetsen.

1

Eindrapport van de Stichting Blauwe Stad, 1997


6

Een andere opmerking is de prille fase waarin het project zich momenteel bevindt. Hierdoor is nog geen (zichtbare) trendbreuk verwachten. Om een oordeel over de mate van succes van de Blauwestad te kunnen vormen is consensus over het referentiepunt waaraan de ontwikkelingen gespiegeld kunnen worden van belang. Dit referentiepunt ontbreekt. Is het streven negatieve sociaaleconomische ontwikkeling af te remmen, de sociaaleconomische ontwikkeling te stabiliseren of juist sociaaleconomische groei te realiseren? Een beperkte groei hoeft bijvoorbeeld niet te betekenen dat het effect van Blauwestad gering is. Tenslotte stellen wij vast dat het gebied waarbinnen Blauwestad tot effect zal moeten leiden niet duidelijk is c.q. kan worden afgebakend. Beperkt zich dit tot de Ring Blauwestad met de dorpen Oostwold, Finsterwolde en Midwolda? Horen Scheemda, Beerta en Winschoten hier ook bij? Of moeten de effecten op regionale schaal worden bezien? De realisatie van Blauwestad was onderdeel van een breder “Regionaal op Uitvoerings gericht OntwikkelingsProgramma” (RUOP) voor het Oldambt. Welke effecten werden verwacht van Blauwestad-sec en welke van het totale ontwikkelingsplan? Gezien het karakter van een quickscan, de fase waarin het project Blauwestad zich bevindt en de beschikbaarheid van cijfers beperkt deze rapportage zich tot het gebied van de Blauwestad, de omliggende dorpen Oostwold, Finsterwolde, Midwolda, Beerta en de kernen Scheemda en Winschoten. Onder Blauwestad wordt in dit onderzoek niet alleen het woningbouwproject, maar het gehele landschapsproject (inclusief woongebieden) verstaan.


7

H2 | Landschap en fysieke leefomgeving Met de komst van Blauwestad is voormalige landbouwgrond getransformeerd tot een nieuw landschap. In het stedenbouwkundig plan is zoveel mogelijk rekening gehouden met landschappelijke inpassing. Een structurele verandering is de realisatie van een meer en vaarwegen. Sinds het opendraaien van de kraan door koningin Beatrix in het voorjaar van 2005 zijn de dorpen niet allen via auto, fiets en openbaar vervoer, maar ook per boot bereikbaar. Het Oldambtmeer moet de onderlinge ruimtelijke relatie van de dorpen en Winschoten versterken. Het meer (en de oevers) moet een centrale functie vervullen in het bieden van plek en aanleiding voor verschillende nieuwe ontwikkelingen en investeringen (faciliteren) en het moet een impuls vormen om deze activiteiten aan te trekken en te genereren (katalysator functie). Het Oldambtmeer brengt hiervoor diverse verzorgingsgebieden samen. Aan een aantal ervaringsdeskundigen (o.a. werkzaam bij VVV’s in watersportgebieden in Friesland, Marekrite, Recreatieschap de Vinkeveense Plassen en zelfstandig adviseurs) is gevraagd wat het Oldambtmeer nodig zou moeten hebben om succesvol te zijn en naar welke voorzieningen veel vraag is2. De volgende punten werden voornamelijk genoemd, waarvan vetgedrukt is weergegeven welke elementen op enige wijze reeds rondom het Oldambtmeer gerealiseerd zijn:

2

Bron: Toeristische APK Oldambtmeer en omgeving, Bureau PAU 2007


8

•

Aantrekkelijke oevers met horeca

•

Natuur, rust en ruimte

•

Niet alleen op watersport

•

All-in concepten

•

Bungalowpark

•

Combinatie van

•

Partyboats

aanlegplekken in zowel levendige dorpen als natuur

•

Speeltuin, zwembad of

•

Duikzone

•

•

Eilandjes in het meer

•

Evenementen

•

Gezellige dorpen met watersportkarakter en

•

inzetten maar ook op bijvoorbeeld cultuurhistorie

andere voorzieningen voor kinderen Stranden (zowel zand als gras) met speelvoorzieningen voor kinderen, volleybalvelden.

horeca, winkeltjes

•

Trapveldjes en horeca

Goede ontsluiting van

•

Watersportgerelateerde

de dorpen (bereikbaarheid)

ondernemingen:

•

Groepsaccommodaties

•

Knooppunten met

kledingwinkels, rondvaarten.

onderhoudswinkels,

uitgezette wandel- en fietsroutes •

2.1

Kwaliteit en uniciteit

Het recreatieve netwerk - infrastructuur

De afgelopen jaren is gewerkt aan de realisatie van een aantrekkelijk, gevarieerd en compleet toeristisch recreatieve infrastructuur in en om Blauwestad. Voldoende en afwisselende routestructuren door het landschap, langs en naar de kernen of andere recreatieve knooppunten, zijn nodig om een basiskwaliteit van recreatieve voorzieningen te kunnen garanderen. In dat kader is er de afgelopen jaren ruim 25 kilometer aan nieuwe fietsen wandelpaden aangelegd en zijn de bestaande paden verbeterd. Het is nu mogelijk een “rondje Blauwestad” te fietsen. Langs de route zijn verschillende voorzieningen gemaakt, zoals picknickplaatsen, vissteigers en uitkijkpunten. Verschillende routes worden in 2009 / 2010 met pontjes aan elkaar verbonden. De VVV Oldambt heeft rondom Blauwestad twee nieuwe toeristische routes ontwikkeld, de Country en “Meer” route en in samenwerking met ondernemersvereniging Het Blauwe Lint het Kleurfiets netwerk. Tevens heeft de ondernemersvereniging Duitstalige toeristische informatie ontwikkeld. In het gebied zijn een aantal parkeerplaatsen aangelegd. De grootste capaciteit is te vinden bij de Noordrand. Bij het strand zijn 200 parkeerplaatsen en bij de

jachthaven 80 parkeerplaatsen. Bij evenementen is er een extra capaciteit beschikbaar van 400 plaatsen. Ook op andere plekken zijn parkeervoorzieningen, zoals bij de Zuiderrindijk (70), Clingeweg (20) en Reiderwolde (15). Aan de Noordrand is een nieuw strand ontwikkeld. Zie voor een overzicht van de bezoekersaantallen hoofdstuk 4 over recreatie en bedrijvigheid. De jachthaven bij de Noordrand is in 2006 gerealiseerd met een capaciteit van 50 aanlegplaatsen. Inmiddels is de capaciteit verhoogd naar 175, waarvan 150 plaatsen permanent bezet zijn. Ook op andere plekken in de Blauwestad zijn – naast aanlegplaatsten voor particulieren –aanlegplaatsen voor bezoekers gerealiseerd, zoals bij de Pier Oostwold (ca. 30), de jachthaven van Beerta (ca. 30) en de Reiderhaven (52, particuliere ontwikkeling). Het Oldambtmeer staat sinds april 2009 in verbinding met het Winschoterdiep en daarmee met het hele vaarwegennetwerk van (Noord-) Nederland en Duitsland. Via een sluis in het Blauwediep kunnen boten Blauwestad bereiken. Sinds de opening van de vaarweg zijn er tot medio september 1150 passages bij de sluis geweest. Eén passage kan 1 of meer boten bevatten. Een tweede vaarverbinding is aangelegd tussen het Blauwediep en het woongebied het Riet. De doorvaarthoogte van deze vaart is beperkt. De Reidervaart heeft er ook voor gezorgd dat Beerta een plek aan het water heeft gekregen. Het Beersterdiep is bevaarbaar gemaakt en Beerta heeft een eigen jachthaven gekregen. Ook is geïnvesteerd in verbetering (doorstroming, ontsluiting en verkeersveiligheid) van de verkeerstructuur. Voorbeelden daarvan zijn de Blauwe Roos, de herinrichting van de Kromme Elleboog en de Ekamperweg en de rotonde Oostwolderweg.

2.2

Natuur

Met het realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) wil de overheid natuurgebieden vergroten en met elkaar verbinden. De EHS wordt opgebouwd uit bestaande en nieuwe natuurgebieden en ecologische verbindingszones. Door gebieden te vergroten en met elkaar te verbinden kunnen meer planten, dieren en levensgemeenschappen voortbestaan. Het Rijk heeft in grote lijnen vastgesteld waar de hoofdstructuur moet komen. De provincies stellen de de exacte begrenzingen vast. In 2018 moet de EHS gerealiseerd zijn. Rondom het Oldambtmeer liggen een aantal bestaande en nieuwe natuurgebieden. Samen liggen zij als een groene ring om Blauwestad: •

Reiderwolde (nieuw): in de zuidoosthoek van Blauwestad ligt het natuurgebied Reiderwolde. Ongeveer 200 ha van het gebied is in


10

beheer bij een agrarische natuurvereniging. In totaal is het gebied ca. 350 ha groot. In het gebied zijn verschillende recreatieve voorzieningen aangelegd, zoals paden, een uitkijkpunt en een parkeerplaats.

Bron: DLG 2009

•

De

Tjamme

(bestaand):

de

Tjamme

ligt

tussen

Beerta

en

Finsterwolde. Het gebied is ongeveer 200 ha groot en bestaat uit bosen moerasland. Het noordelijk deel is opengesteld en gedeeltelijk ingericht voor recreatie. Het gebied is in eigendom en beheer bij Staatsbosbeheer.


11

•

Midwolderbos (bestaand): ten zuiden van Midwolda ligt het Midwolderbos en het Landgoed Ennemaborgh. Het gebied is ongeveer 500 ha groot en wordt doorkruist door veel wandelpaden. gebied ligt ook de recreatieplas Midwolderplas.

•

In het

Landgoed Ennemaborgh (versterkt). Er zijn plannen voor een bezoekerscentrum. Het landgoed heeft een kwaliteitsimpuls gekregen met het oog op de realisatie van Blauwestad. De zichtlijnen op het landgoed zijn versterkt en de wandelpaden zijn verhard en enigszins opgehoogd. De kosten voor deze kwaliteitsimpuls bedroegen 500.000 euro en maakten deel uit van een project van circa 3 miljoen euro waarin de inrichting van de terreinen, publieksvoorzieningen zijn meegenomen3.

parkeer-

en

Om de natuur meer kansen te geven moeten natuurgebieden niet alleen worden vergroot, maar ook met elkaar worden verbonden. Deze (robuuste) ecologische verbindingszones moeten ervoor zorgen dat planten en dieren de afstanden tussen de ‘natuureilanden’ onderling kunnen overbruggen. In Blauwestad loopt de natuurzone vanaf het Midwolderbos langs de zuidkant van het Oldambtmeer via Reiderwolde naar de Tjamme. Er zijn tevens verbindingen aangelegd naar gebieden buiten de (ring) Blauwestad, bijvoorbeeld het natuurontwikkelingsgebied Tusschenwegen4 en een verbinding naar Westerwolde. De route van het Midwolderbos in de richting van Westerwolde is gereed. Met het realiseren van Blauwestad zijn belangrijke doelstellingen gehaald met betrekking tot: •

Realisatie van nieuwe natuur en de ecologische hoofdstructuur (EHS);

•

Onderling verbinden van natuurgebieden;

•

Particulier natuurbeheer (200 ha).

•

Versterken van de landschappelijke kwaliteit door structuurversterking (zichtlijnen, zonering)

2.3

Water

Het Oldambtmeer is 8 km² groot. De minimale diepte van het meer is 1,3 meter. Op sommige plekken, bijvoorbeeld waar vroeger het Huningameer lag, is het meer 2,5 tot 3,5 meter diep. Het waterpeil in Blauwstad ligt in de winter gemiddeld op -0,65 ten opzichte van NAP, in de zomer op -0,45 NAP. Gemiddeld bevat het meer zo’n 14 miljoen kubieke meter water. De kwaliteit van het water is uitzonderlijk goed (InVra plus). Het Oldambtmeer is ontworpen om in de toekomst een waterbergende functie bij extreem hoge waterstanden te krijgen. Er wordt dan water ingelaten vanaf 3 4

Groninger Landschap, 2005 Staatsbosbeheer, 2009


12

het Winschoterdiep. Het waterniveau kan in die situatie stijgen tot maximaal 0,15 ten opzichte van NAP. Het meer heeft daarmee een bergende capaciteit van 4 miljoen kubieke meter water.


13

H3 | Wonen 3.1

Prijsontwikkeling in de omgeving

Naar verwachting heeft de komst van Blauwestad geleid tot prijsontwikkelingen in de omgeving. Zo geven de gemeenten Scheemda en Reiderland aan dat de prijzen van woningen in directe omgeving van het nieuwe water zijn gestegen. Er zijn echter geen bronnen voorhanden die dit beeld staven. Makelaars in Blauwestad bevestigen dit beeld enigzins, maar geven tegelijkertijd aan dat de interpretatie van cijfers erg lastig is. Een mogelijkheid is het inventariseren en analyseren van verkoopcijfers. Voor het Blauwestadgebied geldt echter dat het aantal transacties dusdanig laag is, dat hieruit geen conclusie te trekken is. Een andere mogelijkheid is het vergelijken van de OZB of WOZ-waarde over enkele jaren. Dit is een complexe handeling waarbij de autonome economische effecten zouden moeten worden gefilterd. Tegelijkertijd geldt dat met de huidige omstandigheden op de woningmarkt, onder andere als gevolg van de kredietcrisis, de genoemde waarden niet rechtstreeks de werkelijke waarde van panden vertegenwoordigen. Als gekeken wordt naar de stijging van de gemiddelde woning-, OZB of WOZwaarde geldt dat deze hoger ligt door de nieuwe en duurdere woningen in Blauwestad. De stijging in waarde van bestaande woningen wordt hiermee niet zichtbaar. Concluderend geldt dat er te weinig cijfers beschikbaar zijn. De omstandigheden maken het niet mogelijk een betrouwbaar beeld van de prijsontwikkeling in de nabijheid van Blauwestad te schetsen. In ieder geval kan gesteld worden dat indien er een effect is, dit effect zeer lokaal is en zich waarschijnlijk beperkt tot panden aan of in de nabijheid van de oevers van het Oldambtmeer5. Zowel de omvang als de aard van dit effect is tot dusver niet aan te tonen.

3.2

Woningen en inwoners Blauwestad

In september 2009 stonden er 150 kopers van een woning of kavel in Blauwestad geregistreerd. Eén derde van de nieuwe bewoners komt van buiten de noordelijke provincies. Uit een inventarisatie van september 2008 blijkt dat in Blauwestad met name samenwonenden/ gehuwden (72%) in de leeftijdsgroep ouder dan 41 jaar (65%) met een hoger opleidingsniveau (68% heeft HBO of hoger) zijn komen wonen. Een overzicht van de leeftijdsverdeling per wijk is opgenomen in de onderstaande tabel.

5

Gemeente Scheemda en Makelaars in Blauwestad


14

Bron: Blauwestad

In 2008 stonden er ca. 1.500 geïnteresseerden voor een projectwoning geregistreerd. Zij hebben een vergelijkbaar profiel. Uit exit-onderzoek bleek dat onder diegenen die uiteindelijk afhaakten het aantal huishoudens uit de omgeving relatief oververtegenwoordigd is. Redenen daarvoor waren onder meer het niet kwijtraken van de eigen woning vanwege de problemen op de huizenmarkt. In 2009 is het aantal bezoekers aan het infocentrum van Blauwestad met zo’n 15% gestegen. Het aantal excursiegangers en mensen dat daadwerkelijk belangstelling voor een kavel had is echter gedaald. Had begin 2009 nog zo’n 10% van de bezoekers interesse in een kavel, nu is dat slechts nog zo’n 2%. Vermoedelijk is hier een verband met de economische ontwikkeling en de negatieve berichten over de huizenmarkt6. Het stijgende aantal bezoekers toont dat er wel groeiende belangstelling is voor het project. Mogelijkerwijs stellen geïnteresseerden hun koopbeslissing uit in afwachting van betere economische tijden. Het project Blauwestad beoogt nieuwe bestedingskracht aan te trekken van buiten de regio. Het percentage nieuwkomers verschilt per wijk, variërend van 50% in het Riet tot circa 20% in de Wei en het Park (zie onderstaande tabel). In samenhang met de relatief oudere bevolking van het Riet lijkt de doelstelling van het aantrekken van nieuwe bestedingskracht hier het meest geslaagd.

6

Gastenboek infocentrum Blauwestad


15

Bron: Blauwestad

3.3

Investeringen bestaande en nieuwe woningen

Bestaande woningen Door de landschappelijke ingreep en realisatie van het Oldambtmeer met de woongebieden van Blauwestad is het landschap ingrijpend veranderd. Dit heeft gevolgen voor het aanzien en de uitstraling van het gebied. Het strekt in deze quickscan te ver om in te gaan op een waardering van de gerealiseerde beeldkwaliteit van het gebied. Desalniettemin kunnen we in dit verband een aantal ontwikkelingen noemen die van belang zijn voor het beoordelen van de effecten van Blauwestad. In de directe omgeving van Blauwestad, voornamelijk in de zones grenzend aan Blauwestad, zijn diverse aanwijzingen dat er door particulieren geïnvesteerd is in het uiterlijk van de woning, zoals het opknappen van voortuinen en gevels. Dit beeld wordt in interviews t.b.v. deze quickscan bevestigd.Gezien de kleinschaligheid van de werkzaamheden komt dit echter niet tot uiting in het aantal (ver)bouwaanvragen bij de gemeenten. Samen met medewerkers van Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Scheemda7 is dit onderzocht. Kwantificering is op dit moment niet goed mogelijk. Specifiek is met de gemeente Scheemda gekeken naar het Oostereinde, bij de entree van Blauwestad. In de zone aan beide zijden van de te bouwen rotonde de Blauwe Roos is een voorzichtige ontwikkeling zichtbaar. In de periode 2006 tot en met 2008 wordt in 11 gevallen particulier ontwikkeld, variërend van veren nieuwbouw tot het realiseren van paardenstallen en praktijkruimten. Aan de 7

Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Scheemda is bevoegd alle bouwvergunningen in het Blauwestad-gebied (gebied van de Gemeenschappelijke Regeling) af te handelen.


16

meest oostelijke kant van Oostereinde is een recreatiecentrum uitgebreid. Het centrum heeft tevens plannen voor verdere uitbouw van grootschalige waterrecreatiefuncties (groepsaccomodatie/vergaderfaciliteiten/water educatie) rondom het nieuwe Blauwediep. De geschetste ontwikkelingen zijn direct gerelateerd aan Blauwestad8. Ook zijn er een aantal beeldbepalende boerderijen in het gebied opgekocht, die - naar zeggen van de gemeente Reiderland - vervolgens ook zijn opgeknapt.

Nieuwe woningen De gemeente Scheemda heeft een inventarisatie uitgevoerd naar de investeringskosten per nieuw gebouwde woning in Blauwestad. Het gemeentelijk dossier met bouwaanvragen heeft daarvoor als basis gediend. Daaruit blijkt dat de bouwkosten per woning gemiddeld € 230.000 bedragen (excl. BTW). In totaal is ongeveer € 33 miljoen geïnvesteerd in het bouwen van 145 woningen. Overigens is bij 51% van de woningen een bouwbedrijf uit Duitsland ingeschakeld. Een groot deel van de woongebieden zal de komende jaren verder ontwikkeld worden. De nieuw te bouwen woningen zullen tot een investering kunnen leiden van ca. 300 miljoen euro. Deze investering brengt (tijdelijke) extra werkgelegenheid met zich mee, onder andere van aannemers, bouwbedrijven, architecten, bouwkundig tekenaars, nutsbedrijven, keukenhandelaren, hoveniers, etc. Voor deze quickscan is niet onderzocht hoeveel arbeidsplaatsen deze investeringen tijdelijk zullen opleveren.

Ontwikkeling leegstand Volgens de gemeente Scheemda komt leegstand in de gemeente niet of weinig voor, dit beeld wordt door een woningcorporatie bevestigd. Voor wat betreft Reiderland is afname van de leegstand niet erg merkbaar, maar heeft Blauwestad de tot dan bestaande ontwikkelingstrend van toenemende leegstand wel afgeremd. Dit is tevens terug te zien in het redelijk op peil blijven van de bevolkingscijfers. Zonder Blauwestad mee te tellen, laten die een dalende trend laten zien. Volgens een woningbouwcorporatie heeft Blauwestad enige invloed op de verhuisketen, aangezien het project huishoudens uit de regio aan trekt. Deze huishoudens hebben een woning achtergelaten in één van de plaatsen in de omgeving. Blauwestad zal echter niet dusdanig veel invloed op bestaande woningmarkt hebben, dat het leegstand tot gevolg heeft. Blauwestad zal volgens de corporatie wel invloed hebben op de koopmarkt door een groter aanbod van woningen in het hogere segment.

8

Gemeente Scheemda, lijst (ver)bouwvergunningen Blauwestad, 2009


17

H4 | Recreatie en bedrijvigheid 4.1

Ontwikkeling bedrijvigheid

In onderstaande tabel is aantal en ontwikkeling van de bedrijvigheid in het Oldambt weergegeven voor de periode 2002 – 2008. Het gaat hier om alle geregistreerde bedrijven. De curves voor de verschillende kernen laten na 2004 een stijgende lijn zien. Uitgezonderd Blauwestad volgt deze ontwikkeling in deze periode de algemene trend in Groningen en Nederland. Er is dus geen sprake van een trendbreuk. Helaas zijn op dit moment geen gegevens van de periode voor 2002 voor de quickscan beschikbaar.

Akkerbouwer Molema met zijn plannen voor Reiderhaven. Inmiddels zijn de steigers gereed.

Bron: Cendris, bewerking ABF Research

Nader inzoomen op de cijfers laat een gedifferentieerd beeld van de regio zien. In onderstaande tabel zijn de groeisaldi per postcodegebied in de toekomstige gemeente Oldambt in de periode 2002 – 2008 weergegeven. Hieruit blijkt dat voornamelijk het centrum van Winschoten verantwoordelijk is voor het verlies van bedrijven in de regio.


18

Bron: Cendris, ABF Research, bewerking Bureau PAU

Ongeveer de helft van het aantal postcodegebieden staat wat betreft de ontwikkeling van het aantal bedrijven stil, met één tot enkele bedrijven meer of minder. Wat betreft het aantal banen geven deze cijfers geen beeld. Wel kan vastgesteld worden dat de andere helft van de postcodegebieden tot en met 2008 groei laat zien. Opvallend is dat de gebieden, die gerekend kunnen worden tot de Ring rondom Blauwestad, verantwoordelijk zijn voor 40 tot 50 procent van de totale groei in bedrijvigheid in het Oldambt. In de beschreven periode is Blauwestad sinds 2004 ontwikkeld en het is ook vanaf dit jaar dat de genoemde gebieden rondom het Oldambtmeer groeicijfers kunnen noteren. Het is aannemelijk dat Blauwestad hierin een rol speelt. Dit beeld wordt ondersteund door de volgende informatie. Makelaars en gemeenten geven aan dat verschillende inwoners een (kleine) onderneming zijn begonnen, bijvoorbeeld in de vorm van bed & breakfast. Ook bestaande ondernemingen zijn op deze trend ingespeeld. Zo heeft een


19

fietsenmaker zijn verkoop- en reparatieactiviteiten uitgebreid met fietsen bootverhuur. Bestaande bedrijvigheid heeft zich kunnen handhaven, zoals een notaris of maatschappelijke dienstverlening in Finsterwolde.

4.2

Tijdelijke werkgelegenheid

De aanleg van Blauwestad heeft tot doel om te komen tot een structurele impuls door onder andere de groei van de werkgelegenheid. Tegelijkertijd is door de aanleg van het project ook extra tijdelijke werkgelegenheid ontstaan. Tijdelijke werkgelegenheid maakt het lokale bedrijven mogelijk om extra inkomsten te genereren en daarmee extra investeringen te doen. Dit effect is zichtbaar bij bouwbedrijven in het Oldambt, zoals bijvoorbeeld Plat GWW en Bouwbedrijf Jansen. Tijdens de aanlegfase van Blauwestad zijn naar schatting 470 mensjaren aan tijdelijke werkgelegenheid gerealiseerd. De aanleg van aanvullende voorzieningen en infrastructuur heeft tenminste nog eens 200 mensjaren tijdelijke werkgelegenheid opgeleverd in de huidige fase9. Blauwestad is nog niet klaar. De projectorganisatie Blauwestad verwacht dat de werkzaamheden om het project af te ronden, zoals het bouwen woonrijpmaken en het aanleggen van bruggen, ca. € 25 miljoen zullen bedragen. Daarnaast zijn er particulieren (zie hoofdstuk 3.3 – nieuwe woningen) en andere partijen, die in het gebied investeren (gemeenten, Ringcommissie). Al deze investeringen zullen ook leiden tot tijdelijke werkgelegenheidseffecten. Deze effecten hebben wij niet onderzocht.

4.3

Structurele arbeidsplaatsen en FTE’s Ring Blauwestad

Op basis van een inschatting van de gemeente Scheemda, Heilijgers en InVra plus is in onderstaande tabel een beeld geschetst van de effecten van Blauwestad op de bedrijvigheid. In totaal hebben circa 55 bedrijven direct of indirect geprofiteerd van Blauwestad. Het gaat hier met name om bedrijven in de recreatieve sector die rondom het Oldambtmeer gevestigd zijn. Vanwege ontbrekende data zijn geen bedrijven meegeteld die mogelijkerwijs zonder de komst van Blauwestad waren gestopt. Het gaat hier om structurele bedrijvigheid waarin tevens de seizoensarbeid in FTE (1 FTE = 1 fulltime arbeidsplaats) omgerekend is meegenomen. De manuren die zijn besteed aan het aanleggen van Blauwestad en overige bouwwerkzaamheden zijn hierin niet meegenomen en worden gerekend tot tijdelijke (conjuncturele) werkgelegenheid, zie hiervoor de voorgaande paragraaf.

9

Schatting op basis van investeringen, InvraPlus en Bureau PAU, 2009


20

Van de ongeveer 55 bedrijven zijn 40 bedrijven nieuw in het gebied gekomen, waarvan onder andere 8 bed & breakfastbedrijven. Een kleine helft van het totaal aan nieuwe FTE’s is tot stand gekomen binnen de reeds gevestigde bedrijven, de andere helft binnen nieuwe bedrijven. In totaal gaat het naar schatting om circa 130 nieuwe FTE’s, die gerealiseerd zijn dankzij de vestiging van Blauwestad10.

Bron: Gemeente Scheemda (sept. 2009) en InVra plus (april 2009), samengevat door Bureau PAU

4.4

Interviews ondernemers

Om de impact van het landschapsproject Blauwestad op de directe regio vast te stellen is een enquête gehouden onder 11 ondernemers, gevestigd binnen twee kilometer afstand vanaf het Oldambtmeer. Er is gekozen voor diverse sectoren, om niet alleen primaire maar ook secundaire effecten vast te stellen. De geënquêteerde bedrijven zijn een supermarkt, bouwbedrijf, brood- en banketwinkel, kapsalon, grondverzetbedrijf en toeristisch recreatieve bedrijven, water- en niet watergerelateerd. Zoals in de inleiding is vermeld, is er direct na realisatie van het Oldambtmeer, het strand en de haven geen nulmeting uitgevoerd. Het is om die reden niet mogelijk een kwantitatief beeld van de ontwikkeling te scheppen. Het gaat hier dus om tendensen, ervaringen, beleefwereld en indrukken van de diverse ondervraagde ondernemers en door hen verschafte (groei)cijfers. 10

Terzijde wordt opgemerkt dat de realisatie van Blauwestad ook te koste gegaan is van werkgelegenheid in met name de landbouwsector. Cijfers hierover zijn niet beschikbaar.


21

De gestelde vragen (zie bijlage 1) hebben betrekking op werkgelegenheid, omzet, bedrijfsinvesteringen en persoonlijke indrukken van het voorzieningen niveau ofwel de leefbaarheid in het gebied. Onderstaande paragraaf geeft de resultaten van de interviews geaggregeerd weer. De ondernemers hebben meegewerkt op basis van vertrouwelijkheid. Om deze redenen zijn de individuele verslagen niet toegevoegd.

Ontwikkeling van toerisme en recreatie De werkgelegenheid in de toeristisch recreatieve sector is in de laatste vijf jaar bij de geïnterviewde bedrijven gemiddeld 65% gegroeid. De omzet vertoont in de gevallen waar concrete groeicijfers gegeven werden een groei van gemiddeld 41% binnen dezelfde periode. Alle geënquêteerden - op één na waar nauwelijks groei werd waargenomen - spreken van omzetgroei. Eén ondernemer geeft 150% investeringsgroei aan. Bij alle toeristisch recreatieve bedrijven treffen we groei in investeringen, op twee na. Eén daarvan wacht een nieuw contract met de gemeente af voor een volgende periode van drie jaar. De tweede zegt het volle vertrouwen te hebben dat door groei in toerisme en recreatie de omzet in de nabije toekomst weer een stijgende lijn zal vertonen.

Ontwikkeling van andere sectoren In de andere sectoren is de werkgelegenheid gemiddeld met 143% toegenomen in de laatste vijf jaar. Het groeipercentage van een grondverzetbedrijf aan de noordrand, gaat terug tot 2000, het moment waarop het bedrijf al bij de graafwerkzaamheden rond het meer betrokken werd. De omzet is in de laatste vijf jaar gemiddeld 15% gegroeid. In het geval van het grondverzetbedrijf is die groei groot geweest. Investeringen zijn de laatste vijf jaar, of zolang als de jongere bedrijven bestaan, met 15% gegroeid. Twee ondernemers geven aan dat hun investeringen toegenomen zijn, maar geven geen concreet percentage. Een van deze bedrijven is het eerdergenoemde grondverzetbedrijf. Twee ondernemers geven aan dat hun investeringen de laatste jaren niet toegenomen zijn.

Impact Blauwestad Alle geënquêteerde bedrijven hebben een zekere impact van Blauwestad ondervonden, variërend van positief tot enorm positief, zowel primair (bezoekende toeristen / recreanten; meer drukte, dus meer klanten) als secundair doordat toeristisch recreatieve bedrijven, die bij deze bedrijven inkopen, een groei meemaken. Alle ondernemers, met uitzondering van de supermarkthouder, geven aan dat zonder Blauwestad minder groei gerealiseerd was en minder geïnvesteerd was of, in het geval van de watergerelateerde en bij het meer gevestigde bedrijven, er überhaupt geen bedrijf geweest was. In alle gevallen is aangegeven dat de


22

recreatie en het toerisme aanmerkelijk zijn toegenomen door het project Blauwestad.

Voorzieningen / Leefbaarheid Het aantal voorzieningen is in de laatste vijf jaar toegenomen. Meer voorzieningen betekent meer gezelligheid, meer reuring. Zo is er veel meer horeca en zijn er binnen- en buitenactiviteiten. Voorzieningen voor de jeugd zoals speelvoorzieningen, strand en water zijn toegenomen, waardoor de jeugd meer aanleiding heeft om tijd in de regio door te brengen. Ook zijn er meer musea en galerieën gevestigd. (uitbreiding Museum Stoomgemaal, e.d). De komst van de Brede School wordt als een noodzakelijke voorziening beschouwd. Meerdere geënquêteerden gaven aan dat de groei in voorzieningen vooruit loopt op de vraag, iets wat zich in de nabije toekomst vermoedelijk alweer vereffent. De kwaliteit van de voorzieningen verbetert. Zij scherpen elkaars kwaliteit aan. Zoek het wel in verbreding van het voorzieningenpakket, zo wordt gesteld, en afstemming van de diverse voorzieningen. De leefbaarheid in de directe omgeving van Blauwestad wordt daarom door alle geënquêteerden als verbeterd beschouwd.

Potentiële ondernemers De geënquêteerden raden potentiële ondernemers aan zich in deze regio te vestigen. Een uitzondering vormt één ondernemer die de huidige situatie nog wat te kwetsbaar vindt. Het advies is dan wel: zoek een niche en voeg iets toe aan het bestaande aanbod van voorzieningen. Zoek een locatie aan of in de directe nabijheid van het Oldambtmeer waar voorzieningen nog niet dicht bezaaid zijn, bijvoorbeeld aan de zuid(oost) kant van het meer. Er is geen behoefte aan meer van hetzelfde, zo wordt aangegeven: “Concurrentie is goed, overkill kan tot problemen leiden”.

4.5

Bezoekersaantallen en recreatiebedrijven

Toerisme in Oost-Groningen Zowel bij de VVV Oldambt als bij Marketing Groningen worden geen structurele statistieken bijgehouden wat betreft het aantal bezoekers of overnachtingen. Dit gebeurt wel door het noordelijke provinciale samenwerkingsverband Tourdata Noord. Deze cijfers zijn echter gebaseerd op een voor deze quickscan te grove regionale indeling en daarom niet terug te leiden op Blauwestad of het Oldambt. De cijfers geven wel een beeld van de context van Blauwestad en worden daarom toch hier gepresenteerd.


23

In onderstaande tabel is de ontwikkeling van toeristische faciliteiten in de periode 2004 – 2008 in Oost-Groningen weergegeven. Zowel het aantal bedden als vaste ligplaatsen voor de recreatievaart is in deze periode afgenomen. Het aantal tweede woningen is over de hele periode eveneens afgenomen. De totstandkoming van Blauwestad is terug te zien in de stijging van het aantal passantenligplaatsen in Oost-Groningen, maar opmerkelijk genoeg niet in het aantal vaste ligplaatsen (zie ook hoofdstuk 2.1). In de tweede grafiek is een kleine stijging van het aantal bezoekersfaciliteiten in Oost-Groningen zichtbaar. Tevens wordt duidelijk dat Oost-Groningen een kleine 40% van het totaal aantal toeristische faciliteiten in de provincie herbergt. Wel is de bezettingsgraad in Oost-Groningen wat lager dan het Groninger gemiddelde (niet weergegeven in de grafiek). Hoewel de cijfers niet specifieker zijn wordt duidelijk dat Oost-Groningen een aanzienlijk deel van het toeristisch potentieel van de provincie vertegenwoordigt. Er is weliswaar geen sprake van groei, er is in ieder geval een stabiele situatie voor wat betreft toeristische faciliteiten zichtbaar.


24

Bron: Tourdata Noord

Strand, haven en evenementen Noordrand Aan de Noordrand is een nieuw strand ontwikkeld. Het strand is in gebruik sinds medio 2007. De gemeente Scheemda rapporteert 1.500 tot 2.000 bezoekers op mooie dagen en piekdagen. Er zijn geen tellingen beschikbaar van het hele jaar. Met behulp van gegevens van het KNMI is een inschatting gemaakt van het aantal bezoekers op jaarbasis. Gemiddeld zijn er de afgelopen jaren zo’n 35 “mooie dagen11” geweest. Niet al deze dagen vallen in het weekend of tijdens een vakantieperiode. Het strand trekt echter ook bezoekers op andere dagen. Volgens deze berekening maken we een inschatting van minimaal 75.000 bezoekers op jaarbasis. Hoge bezoekersaantallen op en rond het strand zijn gemeten op verschillende grote evenementen, zoals de Watersportfair (3.500 bezoekers in 3 dagen), en kleinschalige evenementen als (ijs)zeilwedstrijden, andere sportevenementen en braderieën. Ook andere evenementen in het Blauwestad-gebied trekken bezoekers, zoals Pura Vida (in 2009 3.500 bezoekers). Het bezoek aan het strand bij de Midwolderplas is echter afgenomen. Op een mooie dag komen daar ongeveer 300 personen.

11

Het KNMI verstaat onder “mooie dag” een dag met veel zon (minstens 50% van de tijd dat ze kan schijnen), weinig of geen neerslag (in 24 uur hooguit 0,2 mm ) en een bovennormale temperatuur. Mooi weer dagen worden enkel geregistreerd van april t/m september.


25

Daarnaast heeft de gemeente Scheemda gerapporteerd dat er – als het weer daarvoor geschikt is – ongeveer 150 bezoekers per dag zijn die gebruik maken van de faciliteiten in de haven. Het gaat hierbij om varen en zeilen, waaronder zeilcursisten en surfleerlingen. Ook de rondvaartboot, die vanaf de haven in de Noordrand vertrekt, maakt een sterke ontwikkeling door. Boekingen Pieter Dekker Rondvaarten Rondvaarten

Busritten

2007

5.000

p.m.

2008

10.000

2.500

2009

12.000

3.000

Het terugkerend tweejaarlijks onderzoek van studenten uit Leeuwarden van het Instituut Service Management biedt enig zicht op de achtergrond van recreanten bij Blauwestad. Ongeveer 65% is tussen de 30 en 65 jaar. Tenminste 44% van de bezoekers geeft aan niet in het gebied woonachtig te zijn. Vrijwel alle (98%) bezoekers komen uit Nederland, waarvan 85% uit Groningen en 6% uit Friesland. De belangrijkste aanleiding om een bezoek te brengen aan Blauwestad is een tip van familie en/of vrienden of het lezen van een advertentie. Ook zou 75% van de niet-bewoners anderen aanraden het gebied te bezoeken. De grootste geregistreerde inkomensgroep (17%) betreft mensen met een netto maandinkomen tussen de 2000 en 2.500 euro. 15% van de recreanten verdient 1.500 tot 2.000 euro. Circa 20% bezoekt het gebied voor het eerst, eenzelfde percentage is reeds eerder in Blauwestad geweest (doch niet woonachtig). Het strand, de rust en natuur vormen de top3 van meest aantrekkelijke pullfactors van het gebied. Bezoekers leggen gemiddeld 30 tot 60 kilometer af om het gebied te bezoeken (30 minuten tot ca. 3 kwartier). De faciliteiten in en rondom Blauwestad scoren gemiddeld een 7 tot een 8. Slecht weer faciliteiten, musea en attracties scoren het laagst met respectievelijk een 5,6 een 5,7 en 5,8. Ongeveer 29% van de recreanten geeft aan dat er ter verbetering iets voor kinderen moet komen (pretpark/speeltuin e.d.) Ook geeft 21% aan dat er meer activiteiten moeten komen in de omgeving.

Recreatiebedrijven Bij gebrek aan cijfermateriaal over toerisme in het Oldambt is navraag gedaan bij enkele bedrijven in de recreatiesector van Blauwestad. De beschikbare cijfers geven een duidelijke opwaartse trend aan wat betreft het toeristisch ontwikkelperspectief. Zowel Zwembad de Ringberg, Recreatiebedrijf de Bouwte als Pieter Dekker Rondvaarten nemen de laatste jaren een stijging in de bezoekersaantallen waar12. Met name de campings zitten voller dan 12

Telefonisch consult Zwembad de Ringberg, De Bouwte en Rondvaartbedrijf Pieter Dekker, 2009


26

voorheen. Wat betreft de rondvaarten is in het eerste jaar sprake geweest van een hausse aan belangstelling waardoor niet alle geïnteresseerden konden worden bediend. De Bouwte geeft aan tot dusver elk jaar sinds de start van de bedrijfsvoering groei te hebben gekend. Niettemin anticipeert het bedrijf op ontwikkelingen in en rondom Blauwestad. Zo richt zij zich onder andere op familieleden van de nieuwe bewoners die het gebied willen bezoeken en is reeds geïnvesteerd in afwachting van de realisatie van de nieuwe Noordelijke vaarverbinding langs Midwolda. Dit heeft geleid tot de oplevering van 40 kavels voor nieuwe recreatiewoningen in 2009. Naast de realisatie van het bungalowpark zijn er plannen voor een Welnesscentrum. Uitvoering daarvan is gezien het huidige tegenvallende economische klimaat, tot nader order uitgesteld. Het recreatiecentrum geeft aan duidelijk nadelen te ondervinden van de negatieve berichtgeving over Blauwestad en probeert er alles aan te doen een positief beeld van de regio te verspreiden.

4.6

Tot slot

Uit voorgaande paragrafen wordt duidelijk dat een eerste spin off van Blauwestad zichtbaar is wanneer het gaat om recreatieve bedrijvigheid. Het aantal bezoekers, arbeidsplaatsen en bedrijven is substantieel toegenomen. Naast een absolute toename is sprake van een structuurversterking van de economische sector: •

Spin off door nieuwe vestiging van tenminste 50 bedrijven en de realisatie van circa 130 extra FTE.

•

Stabilisatie van de economische ontwikkeling en het tot stilstand komen van een negatieve trend. Tevens is de jaarlijkse dip van de bouwvak omgebogen in een extra seizoensgebonden (toeristische) bestedingsimpuls.

De Blauwestad bevindt zich in de eerste fasen van haar ontwikkeling. Tijdens de inventarisatie en factfinding zijn dan ook verscheidene ontwikkelingen de revue gepasseerd die zich nog in een ontwerpstadium bevinden. Of deze initiatieven gerealiseerd zullen worden is uiteraard onbekend. Wel tonen zij dat Blauwestad tot nieuwe initiatieven aanzet (o.a. Lifestyle Centre voor de Toekomst13, Welnesscentrum de Bouwte en Conceptontwikkeling zorgmanege en zes vakantiebungalows (Reiderhoeve)) Een kanttekening is op zijn plaats. Afgaande op de waarneming van ondernemers groeit het (commerciële) voorzieningen aanbod momenteel sneller dan de vraag. Met name aan de Noordrand is extra bedrijvigheid duidelijk waarneembaar. Aanvulling van de reeds bestaande ondernemers is 13

Telefonisch consult ZorginnovatieForum, 2009


27

welkom, mits dit gepaard gaat met een ontwikkeling in de breedte door andersoortige bedrijven. Verschillende ondernemers hebben reeds geïnvesteerd of zijn voornemens dit te doen. Verdere investeringen lijken in het gebied noodzakelijk om het draagvlak voor deze ondernemers verder te consolideren.


28

H5 | Voorzieningenniveau Ontwikkelingen in het basisonderwijs Blauwestad heeft invloed op de ontwikkeling van het basisonderwijs. Op basis van verschillende bronnen is te concluderen dat Blauwestad als katalysator heeft gefungeerd voor de bouw van de Bredeschool de Hardenberg en als katalysator werkt voor de nog te bouwen Bredeschool Midwolda/Oostwold. Door ontgroening is volgens de gemeente Reiderland een terugloop in het aantal basisschoolleerlingen te constateren. In de dorpen Finsterwolde en Beerta is nog altijd een basisschool te vinden. De basischool in Beerta staat onder druk. De basisschool van Finsterwolde (OBS De Bouwsteen) is verhuist naar multifunctioneel centrum (MFC) de Hardenberg, waarin ook een peuterspeelzaal, sporthal, overdekt zwembad en bibliotheek zijn gevestigd. De gemeente Reiderland geeft aan dat er al plannen bestonden om een MFC te realiseren. De realisatie van Blauwestad heeft de ontwikkeling versneld. Volgens de gemeente Reiderland heeft Blauwestad tevens als katalysator gewerkt bij de ontwikkeling van de bibliotheek, die ook in De Hardenberg is gevestigd. Architectenbureau Tromp ziet de bouw van De Hardenberg als een direct gevolg van de komst van Blauwestad: nu ten oosten van Finsterwolde Blauwestad verrijst, kunnen de nieuwe bewoners sporten en recreëren, hun kinderen naar school brengen, boeken lenen en hun baantjes trekken in het zwembad van dit moderne sportcomplex. Met het oog op de omvang van de ontwikkelde nieuwbouw is in het ontwerp ook rekening gehouden met uitbreiding met een tweede school14”. Een gedeelte van de kinderen van Blauwestad-bewoners gaat op De Hardenberg naar school. De directeur meldt dat de Hardenberg in drie jaar tijd een toename van 19 leerlingen op een totaal van 171 te verwerken kreeg. Men vermoedt ook enige winst voor scholen in Winschoten. Vier openbare en christelijke basisscholen zullen worden samengevoegd in Brede School Midwolda / Oostwold. In de laatste nieuwsbrief van augustus 2009 van de Brede School Midwolda / Oostwold, ingeleid door de projectleider Henk Stolte, staat: “Men onderschrijft het belang van de Brede School voor de toekomstige gebruikers maar ook voor de ontwikkeling van de dorpen Midwolda en Oostwold. Er is nu dus vanuit de politiek groen licht om verder te gaan”.

14

Website Tromp partners Architecten


29

Zorg en welzijn Gemeente Reiderland geeft aan dat in een recent verleden het draagvlak voor de huisartsen in Finsterwolde en Beerta nog zeer kwetsbaar was. In ieder dorp was nog een huisarts, maar door de demografische ontwikkeling werd dit steeds moeilijker houdbaar. Door de komst van Blauwestad en de oprichting van MFC De Hardenberg is het mogelijk gebleken de huisartsenpost en de apotheek te behouden. Verder is er fysiotherapie, mondzorg en tandheelkunde, een diëtiste, logopediste, en thuiszorg gevestigd. Gezondheidscentrum Reiderland (gevestigd in De Hardenberg) opereert regionaal en koppelt haar activiteiten aan de oprichting van Blauwestad: “Het Gezondheidscentrum Reiderland is ontstaan, omdat er in deze moderne tijd dringende noodzaak was om de huisartsenpraktijken te vernieuwen. De oude vertrouwde praktijkgebouwen in de gemeente, stammend uit 1887-1900, waren niet meer toegerust voor de huidige en toekomstige eisen. Ook de komst van Blauwestad was een belangrijke reden om een centrum te stichten voor de hele regio, waarin alle eerstelijnsgezondheidszorg zoveel mogelijk onder een dak kon worden ondergebracht”.

Winkels Er zijn sinds de realisatie van Blauwestad vrijwel geen winkels toegevoegd aan het bestaande aantal. Er zijn bijvoorbeeld wel ondernemers die boten zijn gaan verkopen, zoals bij de Noordrand. De invloed van de ca. 400 nieuwe bewoners van Blauwestad op het winkelbestand is beperkt. Wel merken ondernemers dat deze mensen een hoger bestedingsniveau hebben. Een kledingwinkel in Winschoten bemerkt dat er rijkere mensen in zijn winkel komen. De gemeente Reiderland noemt Blauwestad een rem op het onder druk staan van winkelvoorzieningen. Zo heeft de C1000 in Beerta kunnen uitbreiden. Navraag (zie de interviews met ondernemers in hoofdstuk 4) leert echter dat dit geen direct gevolg is van Blauwestad. Blauwestad draagt (nog) slechts in geringe mate bij aan het verzorgingsgebied.

Tot Slot Er zijn in totaal nu 140 nieuwe gezinnen in de Blauwestad komen wonen. Het gaat om ca. 400 mensen. De invloed op het draagvlak van de voorzieningen is hierdoor in absolute zin niet groot, maar het kan helpen om de neerwaartse spiraal te doorbreken of af te remmen. Dit is te zien aan bijvoorbeeld de huisartsenpost en de toename van het aantal basisschoolleerlingen.


30

H6 | Imago en naamsbekendheid 6.1

Imago

Het imago van het Oldambt is nationaal gezien niet sterk. Het is lange tijd bepaald geweest door het beeld van en economisch achtergebleven en communistisch gebied. De Graanrepubliek, de voorgenomen sloop van Ganzedijk en mentaal grote afstand naar Oost-Groningen hebben geleid tot een eenzijdige stereotypering in diverse regionale en landelijke media. De realisatie van de Blauwestad heeft in positieve zin kunnen bijdrage aan het imago. [Peter Akkerman in het Dagblad van het Noorden 19 mei 2009: Het dorp (oostwold; red.) is veel levendiger geworden. Toeristen ontdekken niet alleen Blauwestad, maar ook de weidsheid van het Groninger Platteland.]

Positieve ontwikkelingen hebben gezorgd voor een hernieuwde belangstelling van zowel inwoners als van mensen en organisaties elders in Nederland. Hierbij is Blauwestad telkens gepositioneerd als een duidelijke kans voor het gebied en als voorbeeld van daadkrachtig ruimtelijk ingrijpen door de overheid. Dit heeft in 2005 geleid tot het ontvangen van de Gouden Piramide. De Gouden Piramide is een prijs uitgegeven door het Rijk voor het meest inspirerende opdrachtgeverschap op macroniveau, d.w.z. projecten van regionale/landelijke betekenis. De recente discussie en negatieve publiciteit over tegenvallende verkoopcijfers, te hoge verwachtingen en strubbelingen rond de projectorganisatie hebben ook negatieve effecten. [Dagblad van het Noorden 2 oktober 2009: Ontwikkelingsmaatschappij De Blauwe Stad CV heeft wederom niet op het afgesproken tijdstip 12,5 miljoen euro afgelost voor de aanleg van het woon- en merengebied.] [Trouw 31 januari 2009: De provincie Groningen noteerde slechts negen verkochte kavels en tot overmaat van ramp trokken twee van de drie investeerders zich terug. Van provinciaal paradepaardje was Blauwestad een hoofdpijndossier geworden.]

Negatieve beeldvorming speelt ondernemers parten, zoals is aangegeven in hoofdstuk 4. Ook voor nieuwe inwoners is dit reeds aanleiding geweest om de positieve kanten van Blauwestad te benadrukken.


31

De drie Blauwestad gemeenten zelf geven in de Toekomstvisie die voor de nieuwe gemeente Oldambt is opgesteld dat het negatieve imago dat nu de boventoon speelt geen recht doet aan de werkelijke waarden en voorzieningen in het gebied15. [Dagblad van het Noorden 27 september 2009: Het openluchtzwembad De Ringberg in Scheemda heeft dit seizoen geprofiteerd van het toerisme in de omgeving van Blauwestad. Het bad begroette zo'n 23.000 bezoekers. In 2008 stond de teller op 21.350.]

Omdat imago onderzoek een onderzoek op zichzelf is beperken we ons in het kader van deze quick scan tot de naamsbekendheid van Blauwestad.

Bron: Dagblad van het Noorden, 19-05-2009

15

Toekomstvisie gemeente Oldambt: “Oldambt”, grenzeloos Goûd! Gids en inspiratieboekje voor de jongste watergemeente van Nederland. Augustus 2009.


32

6.2

Naamsbekendheid

De hernieuwde dynamiek in het Oldambt heeft gezorgd voor een grotere naamsbekendheid van het gebied. De naamsbekendheid van Blauwestad en daarmee het omliggende gebied is de laatste jaren fors toegenomen. Dit blijkt onder andere uit een aantal studies van het projectbureau Blauwestad. Het aantal hits op internet is in dit verband ook zeer illustrerend, zie onderstaande grafiek.

Bron: Google

Uit onderstaande opsomming blijkt tevens dat de naam door een groot aantal gevestigde en nieuw gekomen bedrijven en organisaties is geadopteerd.

// Naamgeving Blaue Stadt Nordhorn Blauwestad diervoedercentrum

Onderzoek mogelijke Blauwe Stad Twente Paardensportcentrum de

Blauwestad Hoeve Blauwestad watersport Boottype Blauwestad, No

Blauwestad RTV Blauwestad Zeilschool en bootverhuur

Limit Ships BV Gezondheidscentrum de Blauwestad

De Blauwestad Zeilvereniging de Blauwestad

Huisartspraktijk Blauwestad Ondernemersvereniging het Blauwe Lint


33

H7 | Overig 7.1

Samenwerkingsverbanden

De realisatie van Blauwestad heeft geleid het ontstaan van nieuwe samenwerkingsverbanden. Met deze verbanden wordt er naar gestreefd initiatieven en bedrijvigheid in de regio te stimuleren en met elkaar te verbinden. •

De bestuurlijke samenwerking tot realisatie van Blauwestad heeft de drie gemeenten Scheemda, Reiderland en Winschoten nog meer met elkaar verbonden, in 2010 uiteindelijk leidend tot de gemeente Oldambt. Onder de Gemeenschappelijke Regeling is reeds gewerkt aan een integrale gezamenlijke aanpak in het gebied.

•

De Ringcommissie is opgericht als samenwerkingverband tussen de provincie Groningen en de gemeenten Scheemda, Reiderland en Winschoten.

•

In 2006 is ondernemersvereniging het Blauwe Lint opgericht vanuit de noodzaak te komen tot verdere samenwerking om de ontwikkeling van het MKB te stimuleren. Een breed scala aan initiatieven is reeds ontwikkeld, variërend van onderlinge kennisuitwisseling en ondersteuning van nieuwkomers tot de realisatie van nieuwe toeristische routes en profilering van het Oldambt.

•

In 2008 is de Stichting Kunst en Cultuur de Graanrepubliek begonnen, een bundeling van kunstenaars in het Oldambt. In 2008 en 2009 zijn diverse activiteiten georganiseerd.

•

Begin

2009

is

Zeilvereniging

Oldambtmeer

opgericht

ter

belangenbehartiging van zeilers en voor de watersport(sector) ter plaatse. De oprichting werd een feit nadat in 2007 grote behoefte aan een zeilvereniging ontstond.


34

H8 | Conclusie In de inleiding zijn een aantal doelen van Blauwestad geschetst, zoals die geformuleerd waren in het Eindrapport van de Stichting Blauwe Stad (1997). In relatie tot de verwachte effecten van Blauwestad kan het volgende worden geconcludeerd: •

De omliggende dorpen profiteren van Blauwestad, met name door de katalysatorfunctie in relatie tot de totstandkoming en handhaving van (sociale) voorzieningen. De impact is nog niet groot, maar in een gebied dat elke dag te maken heeft met de gevolgen van een krimpende bevolking is zo’n ontwikkeling van belang voor de leefbaarheid.

•

Er

zijn

geen

gegevens

beschikbaar

over

permanente

extra

bestedingen door de vestiging van extra huishoudens. Het aantal nieuwe woningen blijft achter bij de verwachting. In Blauwestad wonen ca. 400 nieuwe bewoners. Het effect van Blauwestad op het draagvlak voor voorzieningen in de omgeving is daarom beperkt. •

Het aantrekken van kapitaalkrachtigen van buiten het Noorden is ten dele gelukt in de tot dusver gerealiseerde woningen. Een derde van de nieuwe inwoners is afkomstig van buiten de drie noordelijke provincies.

•

De komst van Blauwestad heeft geleid tot circa 50 nieuwe ondernemingen en ongeveer 130 extra FTE’s. In dit verband worden ook nieuwe plannen ontwikkeld en uitgevoerd. De geïnterviewde bedrijven melden een groei in omzet en een groei in werkgelegenheid, die aan Blauwestad gerelateerd zijn.

•

De effecten van de economische impuls, uitbreiding en stimulans voor en van het MKB, met inbegrip van verdere samenwerking en netwerkvorming, is waarneembaar.

•

De ontwikkeling van de economische as Groningen – Duitsland langs de A7 is nog niet zichtbaar. In het Oostereinde zijn enige veranderingen waarneembaar, maar nog onvoldoende om hiermee in verband te brengen.

•

De economische waardevermeerdering door nieuwe functies van voorheen braakliggend en boerenland lijkt evident. In alle interviews kwam dit beeld terug. Het effect doet zich met name voor bij bestaande woningen die in of dichtbij Blauwestad liggen. Door een gebrek aan cijfers hebben wij deze waardevermeerdering niet kunnen kwantificeren. Blauwestad heeft de bestaande ontwikkelingstrend van toenemende leegstand afgeremd.


35

•

Investeringen in omgevingskwaliteit en dienstverlening hebben geleid tot een genuanceerder imago van het gebied, maar nog onvoldoende voor een blijvend positiever beeld van de regio.

•

Er zijn geen gegevens beschikbaar over veranderingen in de uitstroom van jongeren en hoger opgeleiden. Wel zijn enige voor deze doelgroepen aantrekkelijke voorzieningen behouden en nieuwe gerealiseerd.

•

Er zijn geen gegevens beschikbaar met betrekking tot de verhoging van de participatiegraad van vrouwen in Oost-Groningen. Wel is het aantal parttime banen gegroeid. Het aandeel vrouwen hierin is echter niet bekend.

Aanvullend hierop zijn tegelijkertijd reguliere doelstellingen gehaald door de waterbergingsfunctie van het Oldambtmeer en de ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden en ecologische verbindingszones (EHS). In 1997 becijferde het Nederlands Economisch Instituut een investeringseffect van ca. 215 miljoen euro met uiteindelijk een winst van minimaal 370 arbeidsjaren in Groningen. Op dit moment is het huidige investeringseffect binnen de kaders van de quickscan nog niet te kwantificeren. Anno 2009 kan gesteld worden dat circa 130 arbeidsjaren is gerealiseerd binnen 4,5 jaar nadat het Oldambtmeer is gevuld. De effecten van Blauwestad worden langzaam zichtbaar. Het langetermijneffect van Blauwestad is op dit moment nog niet zichtbaar. Wel kan gesteld worden dat de dynamiek van het gebied is toegenomen. Mensen beginnen huizen op te knappen, de openbare ruimte wordt opgepoetst en de transitie in het Oldambt is reeds zichtbaar met een nieuwe oriëntatie op een watereconomie avant la lettre16. Uit voorgaande hoofdstukken blijkt dat veel cijfers en ontwikkelingen niet inzichtelijk kunnen worden gemaakt. De economische situatie en beperkte schaal waarop in dit stadium ontwikkelingen hebben plaatsgevonden, maakt het niet mogelijk uitspraken te doen over ontwikkelingen in de plaatselijke woningmarkt en onroerend goed waarden. Een andere oorzaak is het gebrek aan registratie van statistieken, het ontbreken van een nulmeting en gekwantificeerde doelstellingen.

Monitoring Voor toekomstige beleidskeuzes is het wenselijk te beschikken over realistische cijfers van de ontwikkelingen in en rondom Blauwestad. Om een

16

Telefonisch consult prof. dr. D. Strijker, Mansholtleerstoel voor Plattelandsontwikkeling, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, RUG: Prof. dr. D. Strijker geeft aan dat het een dynamiek is die sterk lijkt op de dynamiek die voortkwam uit het dempen van de kanalen in bijvoorbeeld Zuid Drenthe in de jaren ’60.


36

consistent beeld mogelijk te maken is het noodzakelijk relevante indicatoren voor verschillende deelgebieden te identificeren. Te denken valt aan kerncijfers met betrekking tot economie, recreatie, voorzieningen en naamsbekendheid. Voorbeelden van indicatoren zijn het aantal gerealiseerde FTE’s, bezoekersaantallen, tevredenheid van inwoners en bezoekers, de bezettingsgraad van recreatiebedrijven, aantal positieve en negatieve media publicaties, etc. Het verdient aanbeveling deze door middel van een juiste vraagstelling zoveel mogelijk te linken aan Blauwestad, zodat ontwikkelingen die ook zonder vestiging van Blauwestad hadden plaatsgevonden zoveel mogelijk uit te sluiten. Daarnaast dient de vraagstelling en definitie voor juiste vergelijking elk onderzoeksmoment identiek te zijn. Hierbij kan uit pragmatische en vergelijkingsredenen zoveel mogelijk aansluiting gezocht worden bij bestaande statistieken. Zo kan de vragenlijst van R. Heilijgers jaarlijks op een vast moment worden herhaald. Van belang is tevens om de schaal waarop de indicatoren worden verzameld goed te definiëren. Aansluiting bij bestaande zonering als postcodegebieden of een passender “eigen” zonering is daarbij de moeite van het overwegen waard. De provincie Groningen heeft in 2007 een aanzet gedaan tot het ontwikkelen van een monitor voor Blauwestad, deze heeft echter door gebrek aan voldoende middelen en menskracht geen doorgang gevonden.


37

Bronvermelding ABF Research (2009) Oldambt in cijfers www.oldambt.incijfers.nl Blauwestad (2009) stand van zaken herkomst en profiel inwoners Blauwestad Blauwestad (2009) stand van zaken verkoopcijfers Blauwestad (2009) tellingen gastenboek infocentrum Blauwestad CBS (2009) Statline Cendris (2009) zie Tourdata Noord CHN (2009) Recreantenonderzoek Blauwestad 2008/ 2009 Instituut service management, Christelijke Hogeschool Nederland Dagblad van het Noorden (2004 - 2009) diverse artikelen met betrekking tot Blauwestad. Zoekterm: Blauwestad. Zie tevens bijlage XX Gemeente Scheemda (2009) lijst stichtingskosten en herkomst bouwers woningen Blauwestad Gemeente Scheemda (2009) lijst verbouwvergunningen Blauwestad Gemeente Winschoten (2009) Toekomstvisie gemeente Oldambt: “Oldambt”, grenzeloos Goûd! Gids en inspiratieboekje voor de jongste watergemeente van Nederland. Groninger Landschap (2005) Jaarverslag Heilijgers, R (2009) Blauwestad min… of meer. Interviews ondernemers rond Blauwestad. Het Blauwe Lint (2009) Kleurfietsen Het Blauwe Lint (2009) www.blauwelint.nl Hooiveld, B (2006) De Blauwestad. Meer dan een meer? Een explorerend onderzoek naar verwachtingen over Blauwestad. Afstudeerscriptie RUG. InVra plus en PAU (2009) inschatting realisatie FTE’s Blauwestad Kamer van Koophandel (2009) cijfers detailhandel


38

Kleine, J (1997) Van idee naar werkelijkheid. Eindrapport van de Stichting Blauwe Stad. NEI (1995) Werken in de Blauwe Stad. Suggesties voor en bepaling van het maximaal economische rendement. Eindrapport Nederlands Economisch Instituut PAU (2007) Toeristische APK Oldambtmeer en omgeving. Provincie Groningen (2002) Verzoek om een Kompas-bijdrage SBB (2009) www.staatsbosbeheer.nl Tusschenwege. Staatsbosbeheer Tourdata Noord (2009) Toerisme in cijfers 2009 VVV Oldambt (2009) Country en “Meer” route en recreatiekaart Oldambt Zijlstra, D (2008) De meerwaarde van gebiedsontwikkeling. Case de Blauwe Stad. Afstudeerscriptie RUG

Consulten (deels telefonisch) Diverse medewerkers van de Provincie Groningen, Gemeente

Prof. dr. D. Strijker, Mansholtleerstoel voor

Reiderland, Gemeente Scheemda en Gemeente Winschoten Pieter Dekker Rondvaarten

Plattelandsontwikkeling, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, RUG A. de Vrieze (directeur InVra plus)

Recreatiebedrijf de Bouwte Zwembad de Ringberg Projectorganisatie Blauwestad

Het Blauwe Lint Basisschool de Hardenberg ZorginnovatieForum

(o.a. makelaars)


39

Bijlage 1 | Opzet interviews ondernemers Vragen De

gestelde

vragen

hebben

betrekking

op

werkgelegenheid,

omzet,

bedrijfsinvesteringen en persoonlijke indrukken van het voorzieningen niveau ofwel de leefbaarheid in het gebied. De helft van de gestelde vragen waren open vragen. Bij de gesloten vragen volgde vaak een verdere toelichting. 1.

Locatie bedrijf (Winschoten, Scheemda, Midwolda, Oostwold, Beerta, Finsterwolde / afstand tot het Oldambtmeer)?

2. 3. 4.

Onder welke sector valt uw bedrijf? Is het een nevenbedrijf? Hoe lang is uw bedrijf in deze regio gevestigd?

5. 6.

Heeft u zich hier gevestigd vanwege het project Blauwestad *? Heeft het landschapsproject Blauwestad* effect op uw bedrijf?

7. 8. 9.

Hoeveel personen heeft u in dienst? Is het personeelsbestand gegroeid in de laatste 5 jaar (%)? Is uw omzet toegenomen in de laatste 5 jaar (%)?

10. Is deze toename in de laatste 2 jaar nog sterker geworden? 11. Zijn uw bedrijfsinvesteringen toegenomen in de laatste 5 jaar (%)? 12. Hoe had de toekomst van uw bedrijf er uit gezien zonder de realisatie van het project Blauwestad*? 13. Is recreatie en toerisme in deze regio toegenomen door het project Blauwestad*? 14. Is het aantal voorzieningen in de laatste 5 jaar gegroeid in uw regio? 15. Is de kwaliteit van de voorzieningen in uw regio verbeterd in de laatste 5 jaar? 16. Zou u potentiële ondernemers aanraden zich hier te vestigen? 17. Individuele rapportage wordt niet gepubliceerd. Wilt u toch dat deze gegevens anoniem blijven? * Het gaat hier om het totale project: natuurgebied, meer / vaarverbinding en woongebieden. Van de 11 geënquêteerde bedrijven zijn 6 toeristisch recreatief en vallen 5 onder andere sectoren – bouw, grondverzet, brood & banket, supermarkt en kapsalon. 5 Bedrijven zijn in de laatste vijf jaar opgericht. Twee daarvan zijn watergerelateerd. Twee van de geënquêteerde ondernemers hebben naast het hier vermelde bedrijf een ander bedrijf.


40

Bijlage 2 | Voorzieningen aan de noordzijde van het Oldambtmeer in de dorpen Midwolda en Oostwold Zwart: Bestaande toeristisch recreatieve voorzieningen Rood: Recreatieve voorzieningen die op korte termijn gerealiseerd worden Blauw: Bestaande niet recreatieve voorzieningen Recreatieve voorzieningen gerealiseerd in de laatste 5 jaar

Midwolda Bloemenverkoop

Hoofdweg

Camping/bungalowpark de Bouwte Pjerke buitensport Beautyfarm

Hoofdweg 20A Hoofdweg 20A Hoofdweg 33

Grand Café De Vicarie Restaurant Koetshuis De Ennemaborgh Galerie Maya Wildevuur

Hoofdweg 35 Hoofdweg 96 Hoofdweg 100

Edens- Kok Warenhuis Kapsalon Oldambt Edens Electriciteits- en DHZ zaak


Boerderij Hermans Dijkstra Dansk Feriehus Bookingbureau Atelier met ruimte workshops

Reinste Abdenaweg 1 Hoofdweg 99 Homerilaan 10

Pannenkoekenhuis Blauwestadhoeve Gasterij Smits


Bakkerij Broodboetiek Supermarkt Coop Brodie Shop, Tearoom en Appartementen


Oorlogsmuseum Camping/forellenvisvijver/eetcafé de Kolk Café Siemens


Kapsalon Monique Rijwielwinkel Jac. Looijenga

Menistenlaan 4 Hoofdweg 246

Bloemenshop Fleur Inn Huninga’s Watersport

Hoofdweg 320 Groeveweg 1B


41

Paviljoen De Waternimf IJssalon IJsblauw Zeilschool/bootverhuur Blauwestad

Strandweg 2 Strandweg 2 Jachthaven

Pieter Dekker Rondvaarten B&B huis Speelman Pitch- Putt

Jachthaven Huningaweg 3 Huningaweg 7

Activiteitenboerderij

Huningaweg 15

Oostwold Het Koetshuisje B&B Kapsalon Slagerij Nomden

Huningaweg 26 Huningaweg 35 Huningaweg 44A

Café De Twee Oldambten Koffiehuis 1878/B&B Bakkerij Sientjo

Klinkerstraat 1 Hoofdstraat 21 Hoofdstraat 18

Café Bar De Jachthoorn Supermarkt Extra Markt

Hoofdstraat 16 Hoofdstraat 8

Galerie De Kranenborg Vliegveld Oostwold Skydive Anywhere

Goldhoorn 13 Polderweg 28 Polderweg 28

Totalen langs een traject van 5km 33 locaties in Midwolda 11 locaties in Oostwold ----------------------------44 locaties totaal

Midwolda 20 toeristisch recreatieve locaties ( incl. locaties nabij haven) waarvan 7 toeristisch recreatieve locaties gerealiseerd in laatste vijf jaar 4 toeristisch recreatieve locaties op korte termijn gerealiseerd -------------------------------------------------------------------------24 toeristisch recreatieve locaties totaal

Oostwold 7 toeristisch recreatieve locaties, waarvan 1 toeristisch recreatieve locatie gerealiseerd in laatste vijf jaar


42

Totalen Midwolda en Oostwold 44 locaties totaal 31 toeristisch recreatieve locaties waarvan 9 locaties gerealiseerd in laatste vijf jaar 4 locaties op korte termijn gerealiseerd


43

Bijlage 3 | Ontwikkeling aantal overnachtingen OostGroningen

Bron: Economisch geografische regio Oost-Groningen, Tourdata Noord, 2009


44

Bron: Economisch geografische regio Oost-Groningen, Tourdata Noord, 2009


45

Quickscan Blauwestad

Recommend Documents