PvdA trots op Robuuste Investeringsimpuls in Gelderse economie Visie PvdA Statenfractie op de begroting voor 2014 van de provincie Gelderland, 13 november 2013, uitgesproken door fractievoorzitter Muus Groot _____________________________ Het staat er echt, luister maar: “Wij willen met de investeringsimpuls handelen in de geest van het anticyclische denken, door de overheidsbestedingen te verhogen in de huidige tijd van lage bestedingen door bedrijven en consumenten. Met de voorgestelde investeringen willen wij werkgelegenheid creëren en op wat langere termijn de structuur versterken.” Dat is nog eens tekst. Het Gelderse Marshallplan. Hij roept de jaloezie op van menige links georiënteerde partij, maar hij komt uit de koker van het afspiegelingscollege (PvdA, VVD, VDA, D66) hier naast mij. Heus niet alleen van links, maar ook ter rechterzijde valt volop te genieten. De robuuste investeringsimpuls is immers een meer doordachte versie van Rutte’s: ‘koop dat huis’; ‘die badkamer, laat hem verbouwen’; en ‘ruil die auto in’. En het is allesbehalve ‘Keynesiaanse kolder in de polder’. Een anticyclisch beleid kun je voeren als je in goede tijden reserves vormt zodat je in mindere tijden ruimte hebt voor investeringen. Die voorwaarde is in Gelderland vervuld. De recessie is aan het voorbijgaan, maar op de arbeidsmarkt ijlt hij na. Nog enkele jaren. Eén op de zes jongeren zonder werk, en het vakmanschap in de bouw is getroffen door een vloedgolf aan faillissementen en ontslagen. De robuuste investeringsimpuls, waar we bijna Statenbreed om gevraagd hebben, is bedoeld om juist dit naijleffect te temperen. Met projecten die duurzaamheid en nijverheid stimuleren en die bijna onmiddellijk effect sorteren De crisis is nú en er is gekozen voor bekende projecten die onmiddellijk in uitvoering kunnen komen. Bovenop zo’n 500 miljoen aan investeringen die nog resten van het coalitieakkoord. Aanpoten dus en het college legt de zweep er over. Traagheid wordt beboet. De gedachte dat met eventueel vrijvallend geld meer jongeren aan het werk worden geholpen en er meer middelen voor energiebesparing van particuliere woningen beschikbaar kunnen komen, onderschrijven we. We adviseren het college ook nog aan stimulering van zonnepanelen te denken. Projecten in stad- en regio wegen zwaar in het robuuste investeringspakket. Terecht. Maar als PvdA missen we expliciete aandacht voor het sociaal ondernemen. De arbeidsmarkt staat niet alleen onder druk door de crisis. De invoering van de participatiewet draagt daar ook aan bij. Mensen die tot heden werk vonden bij de sociale werkvoorziening moeten straks op de reguliere arbeidsmarkt terecht kunnen. De overheid en de sociale partners spannen zich er voor in en het vraagt veel creativiteit en doorzettingsvermogen in het bedrijfsleven. Sociaal
ondernemen kan daar een bijdrage aan leveren. Hoe serieus blijkt wel uit het feit dat de regering de SER advies vraagt over de bevordering van maatschappelijke participatie, integratie en leefbaarheid door sociaal ondernemen. Als PvdA-fractie hebben we geconstateerd dat het sociale ondernemerschap ook in Gelderland in opkomst is, maar dat het - nóg meer dan het traditionele MKB - moeite heeft krediet te verwerven. En voor alle duidelijkheid: ik heb het over ondernemingen met een normale rendementsdoelstelling die – in onze provinciale termen- om revolverend krediet vragen. Het gaat dus niet om subsidieaanvragen. Wij vragen van het college de toezegging dat sociale ondernemingen kunnen profiteren van de kredietvoorzieningen die onze provincie heeft te bieden. Die mag niet smoren in bureaucratie. De provincie denkt 10 miljoen aan organisatie- en advieskosten nodig te hebben voor het investeringsprogramma. Dat oogt royaal, zeker als je bedenkt met welk een gemak van gesubsidieerde instellingen wordt verwacht dat ze door efficiency en innovatie méér doen met minder. Een echte specificatie is er niet, ook niet in het vervolgvoorstel en dat kan ook moeilijk zonder precieze projectbegrotingen. De PvdA beschouwt de gevraagde 10 miljoen meer als een voorlopige voorziening dan als een concrete begroting. We horen graag van het college hoe het de organisatiekosten zo laag mogelijk denkt te houden. Het is zelden vertoond dat een overheidsplan zoveel waardering heeft opgeroepen als de robuuste investeringsimpuls. Ook de gemeenten, waar veel van de werkgelegenheid en de verduurzaming zal neerslaan, hebben in het algemeen positief gereageerd. Dat neemt niet weg dat in vrijwel alle gemeenten voorzieningen en werkgelegenheid verloren gaan. Voor zover het een effect is van de economische krimp die ons land doormaakt is dat onvermijdelijk. Maar sommige gemeenten moeten wel heel diep gaan om de problemen met hun grondbedrijven op te lossen. Als PvdA voelen wij ons medeverantwoordelijk voor het wel en wee in de gemeenten. Wij hebben al eerder gepleit voor een lease back constructie of varianten daarop, die de gemeenten in staat stellen meer tijd te nemen voor het herstelproces. Het meest genoemd wordt de Overijsselse variant. Een grondfonds dat gemeenten helpt bij het afwaardeerden van hun grondwaarden. Het valt niet mee om een sluitend – revolverend – systeem te bedenken, hebben we al enkele keren van onze penningmeester gehoord. Hij denkt er tot de Voorjaarsnota over na. Daar hebben we begrip voor. Denk dan ook na, college, over creatief gebruik van lege plekken. Stadsakkers, maar ook de installatie van zonnepanelen zijn daar interessante voorbeelden van. Stimuleer gemeenten om gebruik te maken van ´de regeling tijdelijk anders bestemmen´. Geef ruimte aan bewonersinitiatieven die lege plekken productief willen maken. Lokaal zijn er geen grenzen meer tussen sectoren en programma’s: economie, sociologie en ecologie raken steeds meer met elkaar verbonden, schrijft het college. Boeren willen omschakelen naar duurzame landbouw, in de voedingssector probeert men ketens te sluiten, de culturele sector werkt aan ondernemerschap, we werken - samen! - aan energietransitie.
Lokaal produceren voor de lokale gemeenschap is populair. Er zijn legio burgerinitiatieven voor de herbestemming van leegstaande gebouwen of gebieden. Gemeenten en burgers experimenteren met zorgarrangementen en stadslandbouw. Het college zegt in 2014 een verkenning te willen uitvoeren naar de mogelijkheden tot ondersteuning. ‘Een verkenning’… het klinkt nogal vrijblijvend. Kom liever met concrete plannen bij de Voorjaarsnota. We gaan van A naar B en dat noemen we mobiliteit. Voordat het debat daarover wordt overheerst door gemotoriseerd, en al of niet geëlektrificeerd fietsverkeer, wil ik er op wijzen dat de basismobiliteit nog altijd die te voet is. Maak dus ook de voetpaden onderdeel van de Investeringsagenda voor mobiliteit en ik vraag uw college daar serieus op in te gaan. Verbeteringen op de spoorlijn Arnhem-Winterswijk staan al op de agenda. Prima, maar wij kijken uit naar de planstudie over verdubbeling van de spoorlijn, want dat is toch de ultieme oplossing voor een goede en frequente treinverbinding. De opwaardering van Harderwijk tot intercitystation heeft evenzeer onze sympathie. Van de knelpunten op de weg vinden wij die bij Zevenaar urgent. Door de afsluiting van de Smidtstrasse in Elten voor het zwaardere vrachtverkeer hebben de dorpsstraat in Babberich en de Ringbaan-Oost-Zevenaar het zwaar, te zwaar, te verduren. Doortrekking van het Witte Kruis in Babberich is de oplossing die alle partijen aanbevelen, maar wij hebben de vrees dat de planvorming op z´n Echternach´s gebeurt, u weet wel: de processie van twee stappen vooruit, één stap terug. Zo interpreteert de PvdA het feit dat het Witte Kruis is teruggevallen naar de initiatieffase. Wij vragen het college dringend om het tempo er in te houden en als de voorgeschreven procedures al stroperig zijn er des te meer energie in te stoppen. ‘Voorwaarts mars’, mevrouw Bieze. We horen u graag vandaag dat signaal blazen. En nu ik toch in militante termen ben beland: wij laten toch niet toe dat onze regiotreinen aan de grond blijven vanwege onbetaalbare dieselolie. Terecht toont Conny Bieze zich een Camiel Eurlings voor het Gelderse verkeer. Het verzet tegen de tolplannen van het kabinet hoort daarbij. De Arnhemse wethouder Leisink twitterde dat met die plannen de helft van het verkeer dat eigenlijk de A15 zou moeten kiezen, alsnog de Pleiroute blijft verstoppen. Daar hebben we geen 360 miljoen voor neergelegd op de Haagse tafel. Bieze: matten dus. Onze verantwoordelijkheid voor een goede infrastructuur houdt niet op bij het verkeer. We zijn ook verantwoordelijk voor de culturele bereikbaarheid. Blijkens de onlangs verschenen cultuurvisie is het de taak van Het Rijk kwalitatief hoogwaardige musea en podiumkunsten in stand te houden. Naast rechtstreekse subsidies zijn ook cultuureducatie en talentontwikkeling van groot belang zijn schrijft minister Bussemaker. Vertalen we dat naar de provincie, dan zouden we ons moeten inzetten voor de ontplooiingsmogelijkheden van bovenlokale - voor de hele provincie onmisbare gezelschappen. Maar in die activiteiten is drastisch het mes gezet en er is gekozen voor een zoektocht naar projecten via tenders. Zo krijgen ook éénmalige, lokale producties een kans. Kan leuk zijn, maar het is de vraag of de provincie daarvoor op aarde is.
De PvdA pleit er voor om van de 25 miljoen van de culturele investeringsimpuls 1.9 miljoen Euro te investeren in de ontwikkeling van gezelschappen en talenten in plaats van nog meer bakstenen. Als we niet oppassen hebben we straks geen bezetting om de gebouwen te bespelen die we zo driftig aan het opknappen zijn. Het bedrag dat wij willen verschuiven, is vooral bedoeld om meer aanvragen voor cultuureducatie en podiumkunst te honoreren in de tweede tender. En - zo nodig - voor een extra bijdrage aan instellingen uit de zogeheten categorie C. Die hebben dit jaar een korting van 10 % verteerd en zouden tot en met 2016 nog eens 50% moeten inleveren. Ze behoren tot de culturele infrastructuur en die willen we niet zien omvallen. Bedenk wel: Ook in de cultuur gaat het over werkgelegenheid en economie. De cultuur voegde in 2011 bijna 2,5% aan het bruto binnenlands product toe. Mede in deze context mag ik namens de PvdA een amendement indienen op het besluitvoorstel over de cultuur in de investeringsimpuls. (amendement) . De PvdA wil de drie samenwerkende instellingen Edu-art, KCG en Gelders erfgoed, samen K3, de mogelijkheid bieden om uit te groeien tot een volwaardig kenniscentrum dat gezelschappen en gemeenten kan ondersteunen. De middelen willen we onttrekken aan het restant van de reserve kunsttoepassingen infra. Verderop in de agenda vragen wij daarover een uitspraak van de Staten. En nog iets: Als provincie zijn we direct verantwoordelijk voor het beheer van archeologisch waardevolle objecten. Ga eens kijken bij Museum Kam, waar ze liggen, en u zou zich - met ons - diep schamen. Onze bodemschatten in beschimmelde dozen. Er is tekort aan geschikte bergruimte en aan menskracht om ze schoon te maken en te sorteren. Wat gaan we daar aan doen ? En een beetje vlug. 2014 wordt het jaar waarin de jeugdzorg zich opmaakt voor de overgang naar de gemeenten. Kwaliteit en respect voor de privacy van de cliënten vinden wij belangrijke aspecten van de warme overdracht, die door deze Staten is toegezegd en daar zullen we op moeten toezien. De experimenten, de uitwisseling van best practices en kennisoverdracht, waarvoor we middelen beschikbaar hebben gesteld, moeten doorgaan. In de begroting worden de frictiekosten op ‘nul’ gezet. Wij twijfelen aan het realiteitsgehalte. Wij vragen het College om in de Voorjaarsnota 2014 met cijfers over de overdracht te komen, die minder buiten de werkelijkheid staan. Tot slot: Deze coalitie begon haar regeerperiode met een uitnodiging aan alle partijen in en buiten de Staten om mee te denken en mee te doen. De voorliggende begroting die op de hartelijke instemming van mijn fractie kan rekenen is daarvan het resultaat. Hij speelt in op moties, misschien ook emoties, van coalitie- en oppositiepartijen. Het uitvoeringsprogramma staat bol van het partnerschap met gemeenten en ´derden´. Met zo´n begroting kun je terecht zeggen: Aan het werk.
Muus Groot, fractievoorzitter PvdA Gelderland
