PSO IDEEËNBOX PSO_Groen_omslag_def2.indd :15

PSO IDEEËNBOX

GROEN

PSO Groen inleiding Beste gebruiker, docent, Hoe kan ik leerlingen kennis laten maken met de werelden van groen. Hoe maak ik hen bekend met de mogelijkheden die de groene wereld biedt en maak ik hen op een aansprekende manier wegwijs bij het maken van een toekomstige beroepskeuze? Dat vragen PSO-docenten, decanen en studiekeuzebegeleiders zich waarschijnlijk geregeld af. Voor u ligt de PSO Ideeënbox Groen. Het doel van deze box is om u als gebruiker/docent inspiratie te geven voor het samenstellen van de PSO-lesuren. Het staat u als gebruiker/docent vrij om een keuze te maken uit de opdrachten: zij kunnen allemaal worden behandeld, of u kiest er een aantal uit. Dat geldt zowel voor de theoretische als de praktische vragen. Tip! Sommige opdrachten kunnen ook gekoppeld worden aan PSO-lesmateriaal dat u zelf al van plan was om te doen. Via deze ideeënbox kunnen vmbo-leerlingen de wereld van ‘groen’ ontdekken. Door leuke, interessante en praktische opdrachten te doen, krijgen zij inzicht in de groene sector en het uiteenlopende werkveld van deze wereld. Deze PSO Ideeënbox Groen benadert de groene sector in vijf ‘werelden’. Dit zijn werelden waarbij leerlingen zich van alles kunnen voorstellen. Door het maken van vaak heel praktische opdrachten maken leerlingen kennis met de groene wereld en de beroepen die daarbij horen. Aan het einde van elke wereld wordt hen een spiegel voorgehouden. Hierdoor krijgen zij antwoord op vragen als: Is deze wereld iets voor mij? Wat moet ik daarvoor kunnen en leren, en sluit het aan bij mijn interesses? De PSO Ideeënbox Groen is een concept en productie van EDG Media. Het is op maat gesneden voor de Praktische Sector Oriëntatie (PSO) en geschikt voor de onderbouw van het vmbo.

Deelnemers aan de PSO Ideeënbox Groen: Aequor Colland Arbeidsmarktbeleid Het Bosschap It Fryske Gea Sociale partners in de cumelasector LTO Nederland Productschap Zuivel Staatsbosbeheer

Redactie: Marissa Blijham (coördinatie/eindredactie), Koen van Wijk Ontwerp/vormgeving: Menno van der Veen

PSO ideeënbox groen

Uitganspunten voor de PSO Ideeënbox Groen Voor u ligt de eerste PSO Ideeënbox Groen. De ideeënbox kan gebruikt worden om de verplichte PSO-lesuren samen te stellen. Bij de samenstelling van deze box is gebruikt gemaakt van de volgende bouwstenen: • Marktonderzoek naar ervaringen in het vmbo-onderwijs met PSO en hoe het PSO-materiaal tot nu toe wordt gebruikt. In het schooljaar van 2010/2011 hebben veel vmbo-scholen/ docenten kennis kunnen maken met de PSO Ideeënbox Techniek. Het gebruik en werken met deze PSO Ideeënbox is geëvalueerd en de uitkomsten daarvan zijn meegenomen in de ontwikkeling van deze eerste PSO Ideeënbox Groen. • De vijf groene werelden.

Werken met deze box De PSO Ideeënbox Groen bestaat uit: • Een inleiding • Docentenhandleiding: hierin wordt elke lesbrief kort uitgelegd en staat wat er nodig is. Ook staan hier de antwoorden op de vragen. • Leerlingenbladen: dit zijn de lesbrieven (vragen). Zij zijn verdeeld over vijf werelden, die een goed beeld geven van de groene sector. • Een overzicht met daarin tips en ideeën voor excursies en/of praktijkopdrachten, aangevuld met een overzicht van vijf brancheorganisaties die in de groene sector actief zijn. Elke lesbrief is opgebouwd aan de hand van de drie ‘I’s: Informeren, Inspireren en Interesseren. In het onderdeel Informeren wordt de wereld van de desbetreffende lesbrief neergezet. In het onderdeel Inspireren kunnen de leerlingen aan de slag met zowel theoretische als praktische vragen. Er zijn veel vragen bij die verwijzen naar internetpagina’s of waar de leerlingen YouTube-filmpjes moeten bekijken. Het is dan raadzaam een computerlokaal te reserveren. In het onderdeel Interesseren wordt de leerlingen gevraagd aan te geven of zij qua interesse, persoonlijke vaardigheden en eigenschappen geschikt zijn voor het werken in de groene sector. Zoals aangegeven is de PSO Ideeënbox Groen een handig en aansprekend hulpmiddel om PSO-lesuren samen te stellen. Er kunnen meerdere vragen uit een lesbrief worden gedaan, of uit alle lesbrieven. Tip! Stel een lesuur zo samen dat zowel theorie als praktijk aan bod komen. Hierdoor blijven de lessen aansprekend voor de leerlingen.


De vijf groene werelden De ‘groene’ wereld is veel groter dan de meeste leerlingen beseffen. De groene ruimte, de natuur, dieren, planten en het milieu zijn overal en altijd aanwezig. Voor leerlingen is het verhelderend en inspirerend als het werkveld van de groene sector in een context wordt geplaatst die aansluit op hun belevingswereld. De ‘groene werelden’ worden dan zichtbaar, zodat zij er een veel beter beeld van krijgen. In de PSO Ideeënbox Groen is gekozen het uiteenlopende werkveld van de groene sector onder te verdelen in vijf werelden. Bij elke wereld horen werkzaamheden, beroepen en (vervolg-)opleidingen.

Lesbrief 1 De wereld van Groene ruimte en -techniek Begrippen: Bosbeheer, natuurbeheer, bos, hei, water, duinen, voorlichting en communicatie in en over natuur, educatie, ondernemer, tuinaanleg en -onderhoud, aanleg en onderhoud van groen, grond en infra, agrarisch loonwerk, grondverzet, milieu, duurzaam, groene energie, handhaving, milieucontrole, veiligheid, bodemonderzoek. Voorbeelden van beroepen: Boswachter, natuurterreinbeheerder en -medewerker, veldwerker, gastheer/gastvrouw bezoekerscentrum, communicatiemedewerker natuur, agrarisch loonwerker, grondwerker, tractorchauffeur, machinist oogst/graafmachine, planner, handhaver/toezichthouder milieu, milieu-inspecteur, milieuadviseur.

Lesbrief 2 De wereld van Voeding en gezondheid Begrippen: Duurzaam, gezondheid, hygiëne, ingrediënten, keuringsdienst, laboratoriumwerk, milieu, productontwikkeling, publieke opinie, voedingsgewoonten, voedingsleer voedingsmiddelenbedrijven, voedingsmiddelentechnologie, voedingsstoffen, voedingswijzer. Voorbeelden van beroepen: Kwaliteitsmedewerker, laborant, melkveehouder, onderhoudsmonteur, productontwikkelaar, voedingsoperator.

Lesbrief 3 De wereld van Dieren Begrippen: Veehouderij, melkvee, vleesvee, huisdieren, paardenmanege, paardensport, voedselproductie, voedingsmiddelen, ingrediënten, zuivelproducten, melken vleesverwerkende industrie, logistiek, grondstof. Voorbeelden van beroepen: Boer, dierverzorger dierentuin of kinderboerderij, veehouder, medewerker veehouder (koeien, varkens), medewerker pluimveebedrijf, monsternemer/ kwaliteitscontroleur, dierenartsassistent, hondentrimmer, medewerker dierenwinkel, medewerker paardenfokkerij/manege/pensionstal, paardensportinstructeur.

Lesbrief 4 De wereld van Planten Begrippen: Bomen, boomkwekerij, groenten, fruit, boomgaarden, bloemen, bloembollen, paddenstoelen, kassen, glastuinbouw, vollegrondsgroententeelt, akkerbouw, telen, veredelen, zaaien, aanplanten, poten, oogsten, vers, vervoer, verpakken, veiling, marketing, bewaring, vervoeren. Voorbeelden van beroepen: Glastuinder, akkerbouwer, vollegrondsgroententeler, paddenstoelenkweker, fruitteler, boomkweker, gewasverzorger, oogstmedewerker, hovenier, tuinontwerper, bloemenhandelaar, veilingmeester, kwaliteitscontroleur, productmanager, manager groente- en fruitafdeling supermarkt, inkoper/verkoper, medewerker marketing & communicatie, onderzoeker, technische beroepen, zoals monteur van machines of onderhoudsmonteur in een kas.

Lesbrief 5 De wereld van Creativiteit in het groen Begrippen: Bloemen, interieur, bloemist, tuincentrum, styling, creativiteit, verkopen, aantrekkelijke presentatie, gevoel voor stijl, foodstylist, communicatief zijn. Voorbeelden van beroepen: Bloembinder, arrangeur, specialist natuur en vormgeving, medewerker bloemenzaak en tuincentrum, stylist, ondernemer (bloemist, eigenaar tuincentrum).


Docentenhandleiding

Lesbrief 1

De wereld van Groene ruimte en -techniek Lesbrief 2

De wereld van Voeding en gezondheid Lesbrief 3

De wereld van Dieren Lesbrief 4

De wereld van Planten Lesbrief 5

De wereld van Creativiteit in het groen

De wereld van Voeding en gezondheid Lesbrief 2 / Docentenhandleiding

De wereld van Voeding en gezondheid Doel: De leerling kennis laten maken met de beroepen en werkzaamheden in ‘De wereld van Voeding en gezondheid’. Beroepen in deze wereld: Kwaliteitsmedewerker, laborant, melkveehouder, onderhoudsmonteur, productontwikkelaar en voedingsoperator.

Tijdsplanning (in minuten)* Start/uitleg leerlingenbladen ...... 5 Verkenning...................................... 20 Vraag 1 ................................................ 5 Vraag 2 .............................................10 Vraag 3 ............................................... 5 Vraag 4 .............................................10 Vraag 5 . ............................................10

Vraag 6 ............................................... 5 Vraag 7................................................. 5 Vraag 8 ............................................... 5 Vraag 9................................................. 5 Opdracht 10 t/m 14......................... 15 Nabespreking..................................... 5 Totaal*..................... 105 (2 lesuren)

* Dit betreft een tijdsindicatie. Zoals in de inleiding staat, is de PSO Ideeënbox Groen een hulpmiddel om lessen samen te stellen voor de lesuren Praktische Sector Oriëntatie (PSO). Het staat u als docent vrij om een keuze te maken uit de opdrachten: zij kunnen allemaal worden behandeld, of u kiest er een aantal uit. Tip! Sommige opdrachten kunnen ook gekoppeld worden aan PSO-lesmateriaal dat u zelf al van plan was om te gebruiken. Voorbereiding: Om deze lesbrief goed te kunnen uitvoeren, is het handig om een computerlokaal te reserveren of een aantal computers in de klas te gebruiken. Wanneer de school geen internetverbinding heeft voor leerlingencomputers, is het wellicht mogelijk de benodigde sites op het intranet van de school te (laten) zetten. De volgende sites worden gebruikt bij de opdrachten: www.voedingscentrum.nl, www.schooltv.nl, www.hoemaakjehet.com, www.youtube.com

Nodig • Per tweetal een computer met internetaansluiting • Pen en papier • Lijm, scharen, tijdschriften, viltstiften (t.b.v. collage maken) • Eventueel een verpakking van een zuivel-, groente-, of fruitproduct

Verloop van de les Start: Korte uitleg van de bedoeling van deze les. Deel de leerlingen op in groepjes van twee. Deel de werkbladen uit. Opdrachten: De leerlingen maken de opdrachten in groepjes. Loop rond en help waar nodig. Afronding: Bespreek alle gemaakte opdrachten kort na. Vraag na afloop wat de leerlingen van deze les hebben geleerd. Hebben ze een beeld gekregen van De wereld van Voeding en gezondheid? Laat hen dit terugkoppelen. Vraag wat de leerlingen van de les vonden. Hoe lijkt het hen om te werken in deze wereld? En welke beroepen spreken hen dan aan?


1


Antwoorden lesbrief 2 Verkenning > De beoordeling is afhankelijk van het totaalbeeld, creativiteit en inzet. Laat eventueel de leerlingen elkaars werk beoordelen.

1. Wat is voedsel? a) Voedingsgroepen: Eiwitten Koolhydraten Vetten en Mineralen Vitaminen Water

Zit bijvoorbeeld in: Vlees, vis, ei Snoep, fruit, brood, pasta Vlees, vis, olie, groente en fruit Groente en fruit Groente en fruit

b) 1. Gezond eten levert de voedingsstoffen die je nodig hebt om je lichaam gezond te houden. 2. Je hebt een kleinere kans op chronische ziektes of kanker. 3. Je eet dan gevarieerd, zodat je van alle voedingsstoffen genoeg binnenkrijgt.

2. Wat zit er precies in je eten? a) Antwoorden verschillen b) Eigen antwoord c) Omdat mensen/consumenten het recht hebben om te weten wat zij kopen en eten. Zodat je altijd kunt controleren wat er in het eten zit. Bijvoorbeeld omdat je kritisch bent op bepaalde toevoegingen of allergisch voor bepaalde ingrediënten.

3. Prijswinnaar de geknakte zalm a) Visknaks b) Keuze uit: makkelijk product; spreekt kinderen aan; meer mensen gaan vis eten; het is gezond; vanwege de duurzame productie c) Eigen antwoord d) Creativiteit; kennis van voedingsstoffen; een laboratorium

4. Van koe tot melkpak a) Volgorde: koeien melken, verse melk koelen, melk ophalen van boerderij, afromen, pasteuriseren, afkoelen, verpakken, transport naar winkel b) Verwarmen tot meer dan 70 graden Celsius, om de ziektekiemen te doden, zodat de melk wat langer houdbaar is c) Boter, kaas, yoghurt, vla, drinkyoghurt, kwark d) Bijvoorbeeld: voedingsoperator, boer (melkveehouder), melkrijder, kwaliteitscontroleur, productontwikkelaar

5. Vifit: hoe maak jij het? a) Melk met een smaakje. Ingrediënten: melk, suiker, zetmeel, smaakje. b) Door alle automatische processen op computerschermen te volgen en te bewaken. Door twee mensen. c) Mens: de pakken vullen, inpakken van de dozen. Automatisch: Ingrediënten toevoegen aan de melk, controleren productieproces, pallets volstapelen. d) Antwoord A, Onderhandelen met supermarkten over de prijs van Vifit.


2


6. Kiplekker: hoe maak je het? a) Nieuwe snacks bedenken b) Antwoord B, Een productontwikkelaar experimenteert veel met kruiden c) Eigen antwoord, bijvoorbeeld kipfilet, gerookte kip, drumsticks, kippenvleugeltjes, kipburger, kipnuggets, kipsaté. d) Eigen antwoord, bijvoorbeeld eieren, veren.

7. Eten met je ogen Beoordeling hangt af van ontwerp.

8. Voeding is een vak! a) Proces operator bij Calvé in Delft. b) Bijvoorbeeld: mayonaise, pindakaas, sauzen en dressings. c) Bijvoorbeeld: collega’s opleiden, producten controleren en productmonsters keuren. d) Eigen antwoord, beoordelen naar eigen inzicht.

9. Dagelijkse kost voor Daan, Mo, Tamara en Mike a) en b) Daan: Tekst B / Eigenschappen: nauwkeurigheid, geduld Tekst A / Eigenschappen: zelfstandig werken, nauwkeurigheid Mo: Tamara: Tekst C / Eigenschappen: verantwoordelijkheidsgevoel, overzicht, samenwerken Mike: Tekst D / Eigenschappen: technisch inzicht, zelfstandig werken

10. a) Antwoorden verschillen, bijvoorbeeld: kwaliteitsmedewerker, laborant, melkveehouder, onderhoudsmonteur, melktransporteur, voedingsoperator, procesoperator en productontwikkelaar b) Antwoorden verschillen, bijvoorbeeld: producten ontwikkelen, voedsel produceren (boer), productieprocessen controleren, voeding controleren, mensen adviseren over gezonde voeding, onderhoud aan installaties

11 t/m 13. Antwoorden verschillen, beoordelen naar eigen inzicht


3

De wereld van Groene ruimte en -techniek Lesbrief 2

De wereld van Voeding en gezondheid Lesbrief 3

De wereld van Dieren Lesbrief 4

De wereld van Planten Lesbrief 5

De wereld van Creativiteit in het groen

Leerlingenbladen

Lesbrief 1

Naam:

De wereld van Voeding en gezondheid

Klas:

Lesbrief 2 / Blad 1 informeren

inspireren

interesseren

Voeding en gezondheid Drink jij halfvolle, magere of volle melk? Ken je iemand die alleen biologisch vlees eet? Of iemand die altijd etiketjes op verpakkingen leest, omdat hij niet alles mag of kan eten? Heb je wel eens gehoord van de Schijf van Vijf? Maak jij wel eens wat lekkers klaar voor jezelf of voor je familie? De vragen hierboven geven aan dat eten en drinken ontzettend belangrijk voor je zijn. De hele dag door ben je ermee bezig, bewust of onbewust. Je hoort en ziet reclames over voeding op tv, internet, radio en in tijdschriften. En als je gaat shoppen, ruik je fastfood al van ver. Veel supermarkten zijn tegenwoordig zeven dagen per week open, soms zelfs tot laat in de avond. En in de stad ken je vast ook wel de avondwinkels. Om voeding kun je dus niet heen. Het is je dagelijkse brandstof om van alles te kunnen doen: te sporten, maar ook te leren. Voeding heeft ook veel te maken met gezondheid. Zonder goede (ook wel verantwoord geheten) en veilige voeding gaat je gezondheid achteruit. Als je niet sterk en gezond bent, kun je ziek worden en in het ergste geval sterven. Denk aan landen waar hongersnood heerst. Voeding en gezondheid zijn dus van levensbelang.

Werken in De wereld van Voeding en gezondheid Werken met voeding en gezondheid kan op allerlei manieren en in allerlei beroepen. Je kunt bijvoorbeeld kok worden, of voedings assistent. Vind je het interessant om betrokken te zijn bij het productieproces van voedingsmiddelen? Dan kun je een beroep kiezen in de voedingsmiddelenindustrie. Als je gaat werken in deze industrie, bewerk en verpak je bijvoorbeeld vers voedsel met machines. Of je controleert de voedingswaren en onderhoudt de machines die worden gebruikt. Er is veel aandacht voor een schone, hygiënische werkomgeving. In deze wereld moet je nauwkeurig zijn en met veel dingen rekening houden, zoals het milieu, de regels van de overheid en wat consu menten belangrijk vinden. Want de laatste zijn je klanten. Mensen letten er steeds meer op wat er in hun voeding zit en of het ook op een ‘duurzame’ manier is gemaakt. Met duurzaam wordt bedoeld dat iedereen nu en in de toekomst goed kan leven in een onbeschadigde leefomgeving. Je kunt een bijdrage leveren aan duurzaam leven door je manier van leven aan te passen. Bijvoorbeeld door minder energie te gebruiken, maar ook door duurzaam te reizen, voor duurzame kleding te kiezen en dus ook door duurzaam te eten en drinken. Misschien is ‘De wereld van Voeding en gezondheid’ ook jouw toekomst? Doe de opdrachten en ontdek nog veel meer over de beroepen en opleidingen die deze wereld te bieden heeft.

Begrippen Duurzaam, gezondheid, hygiëne, ingrediënten, keuringsdienst, laboratoriumwerk, milieu, productontwikkeling, publieke opinie, voedingsgewoonten, voedingsleer; voedingsmiddelenbedrijven, voedingsmiddelentechnologie, voedingsstoffen en voedingswijzer.


1

Naam:


Klas:


inspireren

interesseren

Oriëntatie / Verkenning Lees de tekst op pagina 1 over ‘De wereld van Voeding en gezondheid’. Wat hoort hier allemaal bij, volgens jou? Zoek zoveel mogelijk foto’s en plaatjes die volgens jou bij deze wereld horen. Denk aan voedingswaren zelf, maar ook aan beroepen, machines en specifieke omgevingen waarin gewerkt wordt. Plak alles op een vel papier of maak er een collage van in een Word-document, in Powerpoint of Prezi.

1. Wat is voedsel? Voedsel is een brandstof, een bouwstof en zorgt voor het dagelijks onderhoud van je lichaam en zelfs je hersenen. Zonder eten kun je niet leven. Maakt het ook uit wat je eet? Bekijk het plaatje van de ‘Schijf van Vijf’ goed: a) Welke voedingsgroepen zie jij in de ‘Schijf van Vijf’? 1. ................................................................... 4. . ............................................................ 2. ................................................................... 5. . ............................................................ 3. ................................................................... b) Ga naar de website van het Voedingscentrum, www.voedingscentrum.nl. Bekijk de vakken van de ‘Schijf van Vijf’ nog eens goed. Vul je antwoord bij vraag a) aan. Noem ook drie redenen om te eten volgens de ‘Schijf van Vijf’: 1 ......................................................................................................................................... 2......................................................................................................................................... 3.........................................................................................................................................

2. Wat zit er precies in je eten? Verzamel twee verpakkingen van etenswaren of drinken uit de zuivel- en uit de groente- en fruitindustrie, bijvoorbeeld een pak drinkyoghurt, een pot rodekool of een bakje of zakje met vers gesneden fruit. Op elke verpakking staan ingrediënten vermeld. Zoek op www.voedingscentrum.nl/encyclopedie.aspx in het trefwoordenoverzicht wat de betekenis is van de verschillende ingrediënten die in onderstaande tabel zijn opgenomen, en in voeding kunnen zitten: energie, eiwit, koolhydraten, vet, vezels en vitamines. a) Je weet nu wat de betekenis is van de ingrediënten. Lees nu de verpakkingen en vul de onderstaande tabellen in. B. Groente- of fruitproduct:

A. Zuivelproduct: Voedingswaarde

Per 100 gr/100 ml:

Voedingswaarde

Energie

Energie

Eiwit

Eiwit

Koolhydraten

Koolhydraten

Vet

Vet

Vezel

Vezel

Vitamines

Vitamines


Per 100 gr/100 ml:

2


Naam: Klas:


inspireren

interesseren

b) Lees jij uit jezelf wel eens op de verpakkingen van voedings middelen om te zien welke voedingsstoffen een product bevat? Ja / nee, omdat ...................................................................................................... c) Het is voor fabrikanten verplicht om de ingrediënten op de productverpakking te vermelden. Waarom is dat, denk je? ..........................................................................................................................................

3. Prijswinnaar de geknakte zalm Lees de tekst en geef antwoord op de vragen.

Visknaks in de prijzen

Bron: www.voedingscentrum.nl (bewerkt)

Knakworsten zijn lekker, maar bevatten in vergelijking met bijvoorbeeld een appel veel meer vet. Daarom is het beter niet teveel knakworsten te eten. Voor ‘Visknaks’ geldt dat minder. Een groepje studenten won met dit idee een prijs voor gezonde innovaties. De jury vindt Visknaks gezond en makkelijk en vindt dat dit product goed aansluit op wat kinderen lekker vinden. De opdracht voor de studenten was: ‘Ontwikkel een nieuw product of concept, of pas een bestaand product aan. Het product moet bijdragen aan een gezonder en duurzamer eetpatroon van de consument’. Daarmee gingen de studenten Serena, Rodi en Anne aan de slag. Zij kwamen met een uitgewerkt idee: Visknaks. Dit zijn knakworsten gemaakt van de vissoorten zalm en heek. Volgens de studenten zouden mensen meer vis gaan eten, en vis is gezond. Bovendien kan het product duurzaam geproduceerd worden, omdat zalm en heek verkrijgbaar zijn met een keurmerk voor duurzame visvangst.

a) Welk product won de prijs? .......................................................................................................................................... b) Bedenk meerdere redenen waarom het idee van de studenten de eerste prijs heeft gekregen. .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... c) Zou jij het leuk vinden om nieuwe voedingsproducten op de markt te brengen? Leg je antwoord uit. Ja/nee, want ........................................................................................................... d) Wat is nodig om nieuwe voedingsproducten te bedenken, volgens jou? Vink aan. Creativiteit Kennis van voedingsstoffen Technisch inzicht Een laboratorium Kunnen koken Een boerderij

4. Van koe tot melkpak Echt, er zijn kinderen die geloven dat melk uit de fabriek komt. Eigenlijk hebben ze wel een beetje gelijk… Maar voordat melk in de fabriek komt, is er al heel wat gebeurd! Kijk naar het filmpje ‘Van koe tot aan supermarkt’ (bron: schooltv Beeldbank, de Melkfabriek) via onderstaande link, of scan de QR-code. Beantwoord de vragen. www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20110519_demelkfabriek01


3


Naam: Klas:


inspireren

interesseren

a) Zet de volgende werkzaamheden in de goede volgorde. Van 1 tot 9. ............ ............ ............ ............

Afkoelen Verpakken Afromen Verse melk koelen

............ ............ ............ ............

Melk ophalen van boerderij Pasteuriseren Koeien melken Transport naar winkel

b) Als jij verse melk drinkt, dan drink je gepasteuriseerde melk. Wat gebeurt er bij pasteuriseren en waarvoor is dat nodig? .......................................................................................................................................... c) Welke vier melkproducten worden o.a. genoemd in het filmpje? 1. ................................................................. 3. ................................................................ 2................................................................... 4. ................................................................ d) Hoeveel beroepen kan jij bedenken uit de keten ‘Van koe tot aan supermarkt’? Schrijf ze hier op: ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

5. Vifit: hoe maak jij het? Ga naar de website www.hoemaakjehet.com Klik op de button ‘Hoe maak je het’ en klik dan op Vifit (FrieslandCampina). a) Wat is Vifit en wat zijn de ingrediënten? .......................................................................................................................................... b) Hoe wordt de productieafdeling bediend en door hoeveel mensen? .......................................................................................................................................... c) De fabriek in het filmpje is heel high tech. Wat is geautomatiseerd, wat wordt gedaan door mensen? Vink aan. Handeling

Mens

Automatisch

Ingrediënten toevoegen aan melk Controleren productieproces De pakken vullen Inpakken van dozen Pallets volstapelen d) Klik op ‘Wij maken het al’ en bekijk het interview met allround voedingsoperator Brian. Wat doet de allround voedingsoperator in de Vifit-fabriek niet? Omcirkel het beste antwoord. A. Verantwoordelijk zijn voor de productielijnen B. Werken in ploegendienst C. Onderhandelen met supermarkten over de prijs van Vifit D. Meedoen met het opzetten van nieuwe productielijnen


4

Naam:


Klas:


inspireren

interesseren

6. Kiplekker: hoe maak je het? Ga naar de website www.hoemaakjehet.com en bekijk het filmpje van Zwanenberg (button ‘Hoe maak je het’). a) Wat doet een productontwikkelaar bij Zwanenberg? ........................................................................................................................................... b) Welk antwoord is het beste? A. Een productontwikkelaar kan zo in een restaurant aan de slag. B. Een productontwikkelaar experimenteert veel met kruiden. C. Een productontwikkelaar zit het liefst de hele dag snacks te proeven. c) Noem vier vleesproducten die van kip zijn gemaakt. 1. ................................................................. 3. ................................................................ 2................................................................... 4. ................................................................ d) Welk producten levert een kip nog meer, behalve vlees? 1. ................................................................. 2. ................................................................

Dat smaakt naar meer… Het is je vast wel eens overkomen dat het water je in de mond liep, terwijl je langs een banketbakkerij liep met een mooi gevulde etalage. Eten doe je niet alleen met je mond, ook je neus en je ogen doen mee. Daarom wordt er veel aandacht besteed aan de verpakkingen van voedingsmiddelen. Die moeten niet alleen informatie geven over het product, ze moeten ook een bepaalde uitstraling hebben. Kindvriende lijk, gezond of modern bijvoorbeeld.

7. Eten met je ogen Ontwerp een nieuwe verpakking voor diepvriesspinazie. Vraag materiaal aan de docent en denk aan de volgende punten: • Duurzame productie van spinazie • Kindvriendelijke uitstraling van de verpakking • Spinazie is gezond en lekker

De kost verdienen In de voedingsmiddelenindustrie werken betekent: samen met anderen bezig zijn met machines en techniek, grondstoffen en daaruit gemaakte producten. Mensen die werken in de foodsector zorgen ervoor dat de schappen in de winkels gevuld zijn zodat jij elke dag kunt eten en drinken.

8. Voeding is een vak! Bekijk het videofilmpje van Kenneth Amzand www.youtube.com/watch?v=bqmfncDmDVk a) Welke functie heeft Kenneth en bij welk bedrijf werkt hij? ..........................................................................................................................................


5


Naam: Klas:


inspireren

interesseren

b) Noem drie producten die bij dit bedrijf worden gemaakt: 1. ....................................... 2. ...................................... 3. ............................................ c) Noem twee taken van Kenneth: 1. ................................................................... 2.............................................................. d) Wat zou jij leuk vinden aan het werk van Kenneth? ..........................................................................................................................................

9. Dagelijkse kost voor Daan, Mo, Tamara en Mike. Daan, Mo, Tamara en Mike werken in de voedingsmiddelenindustrie. Lees in de tekstblokjes wat zij vertellen over hun werk.

Daan

Mo

Tamara

Mike

Tekst A > ‘Ik werk zelfstandig. Ik zorg ervoor dat grondstoffen uit de landbouw worden verwerkt tot een goed, lekker en veilig product. Als er problemen zijn, los ik die op. Soms moet ik daarvoor een productie band stopzetten. Niet leuk, maar de kwaliteit staat bij mij voorop.’ Tekst B > ‘Ik voer tests uit en hou de resultaten nauwkeurig bij. Mijn doel is voedingsmiddelen te verbeteren. De smaak, structuur, kleur, alles moet perfect zijn en blijven tot tenminste de uiterste houdbaar heidsdatum.’ Tekst C > ‘Ik heb de leiding over een afdeling die zorgt dat de producten op tijd de fabriek verlaten. Ik stuur mijn mensen aan en ik ben verantwoordelijk voor hun arbeidsomstandigheden. Ik houd me onder andere bezig met roosters maken, urenverantwoording en werkoverleg.’ Tekst D > ‘Ik zorg ervoor dat de machines in de fabriek blijven draaien. Reparaties voer ik snel uit zodat een machine zo kort mogelijk stil staat. Want staat een machine stil, dan staat alles erna ook stil en dat kost veel geld. Ik werk in ploegendiensten, dus heb ik vaak vrij als anderen moeten werken.’


6

Naam:


Klas:


inspireren

interesseren

a) Wie heeft wat gezegd? Zet achter elke naam de letter van de juiste tekst. Persoon

Tekst

Eigenschappen

Daan – Laborant Mo – Operator Tamara – Manager logistiek Mike – Onderhoudsmonteur b) Voor elk werk heb je andere eigenschappen nodig. Welke twee eigen schappen horen bij Daan, Mo, Tamara en Mike? Vul ze in het schema bij vraag a) in. Kies uit: verantwoordelijkheidsgevoel - nauwkeurigheid - zelfstandig werken - technisch inzicht - overzicht - concentratie - geduld - samenwerken

Ben jij geschikt voor een baan in De wereld van Voeding en gezondheid? Test het zelf! 10. Welk werk hoort erbij? Werk samen of met z’n drieën Lees nog een keer de tekst op pagina 1. Om te weten of je in ‘De wereld van Voeding en gezondheid’ wilt werken, moet je eerst weten welk werk daar allemaal bij hoort. a) Bedenk vier beroepen die bij ‘De wereld van Voeding en gezondheid’ horen: 1. ................................................................. 3. ................................................................ 2. ................................................................. 4. ................................................................ b) Noem vier werkzaamheden uit ‘De wereld van Voeding en gezondheid’: 1. ................................................................. 3. ................................................................ 2. ................................................................. 4. ................................................................

11. Wat vind ik leuk?

Verpakkingen

9

Op verschillende locaties werken

2

Groenten en fruit

10

In een laboratorium werken

3

Proefjes doen

11

Met computers werken

4

Ingrediënten

12

Met machines werken

5

Transport

13

Machines repareren

6

Smaaktests

14

In ploegendienst werken

7

Controles

15

Met klanten omgaan

8

Regels en voorschriften

16

Binnen werken

1


Zeker niet

Misschien

Iets doen met

Graag

Zeker niet

Misschien

Iets doen met

Graag

Het is nog erg vroeg om nu al te weten wat je wilt worden. Maar interesses heb je vast wel. Bekijk de lijst met activiteiten en geef aan wat jij leuk vindt aan een beroep.

7

Naam:


Klas:


inspireren

interesseren

12. Zo zien anderen mij

1

Ik kan goed rekenen

9

Ik werk heel precies en zorgvuldig

2

Ik kan goed uitleggen wat ik bedoel

10

Zorgzaam

3

Ik kan me goed concentreren

11

Geduldig

4

Ik kan goed zelfstandig werken

12

Iets doen voor de samenleving

5

Ik werk goed in teamverband

13

Met mijn handen werken

6

Creatief

14

Ik kan goed tegen veranderingen

7

Ik ben praktisch en handig

15

Ik werk volgens de regels

8

Ik kan goed oplossingen bedenken

16

Ik ben onderzoekend

Klasgenoot

Ouders

Ikzelf

Persoonskenmerken en -vaardigheden

Klasgenoot

Ouders

Persoonskenmerken en -vaardigheden

Ikzelf

Vul in: ++ (= goed), + (= redelijk), of –(= slecht) Laat je antwoorden uit kolom ‘Ikzelf’ lezen door je ouders en een klasgenoot. Laat ze hun mening invullen in de kolom ‘Ouders’ en ‘Klasgenoot’ van de tabel. Komt het overeen?

13. Waar ben ik goed in? a) Kies nu een beroep uit dat je zelf het leukst vindt en het best bij jezelf past uit ‘De wereld van Voeding en gezondheid’. En geef aan waarom. Dit beroep vind ik leuk, omdat: .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... b) Bespreek de lijst ook met je ouders. Vraag hen of ze vinden dat jouw antwoorden kloppen. Past het bij het beeld wat ze van jou hebben? ..........................................................................................................................................


8

Extra tips & informatie

Organiseer een excursie, bedrijfsbezoek, gastles of maatschappelijke stage

Extra tips voor PSO Groen

Tip

De vijf werelden van groen beleven in de praktijk, dat kan! Zij komen pas echt tot leven als je een bedrijf of organisatie bezoekt. Als je de apparaten en machines waarmee wordt gewerkt in handen hebt. Of het vele groen zelf ervaart. Hieronder staan per wereld tips voor de invulling van een succesvolle en aansprekende excursie, bedrijfsbezoek, gastles of maatschappelijke stage.

Tip

Gast les

Milieu Nodig een bodemonderzoeker of milieu-inspecteur uit in de klas en laat hem of haar vertellen over zijn of haar werk. Geef de leerlingen opdracht om een kort verslagje te maken van de werkzaamheden. Laat ze antwoord geven op de volgende punten: • Waarom bodem- of milieuonderzoek nodig kan zijn • Hoe een bodem- of milieuonderzoek gedaan wordt • Welke verontreiniging of overtreding daarmee gevonden wordt

1

B edri jf sbez oek

Groen, grond, infra Organiseer een bedrijfsbezoek waarin leerlingen alles te weten komen over de groen-, grond- en infratechniek. Kijk op onderstaande websites voor adressen over leer bedrijven en bedrijfsbezoeken. Op de website ‘kiezen voor de cumelasector’ staat informatie

hoe zo’n bedrijfsbezoek eruit ziet, compleet met draaiboek en opdrachtkaarten.

www.groengrondinfra.nl www.kiezenvoordecumelasector.nl/bedrijfsbezoek

E xc u rs ie

Bos en natuur Breng een bezoek aan een van de vele natuur- en recreatieparken die Nederland rijk is. Via het bezoekers/natuurcentrum kunnen excursies worden besproken en naar wens samengesteld. Geef de leerlingen na het bezoek een extra opdracht door hen zelf een speurtocht te laten bedenken. Opdracht: Bedenk zelf een speurtocht! (werk in groepjes van 4) Een gastheer of gastvrouw bedenkt ook opdrachten voor


2

Tip bezoekers. Een speurtocht bijvoorbeeld. Ga naar buiten met een groepje en zet je eigen speurtocht uit. Het is heel simpel. Bedenk een route en maak een routebeschrijving voor iedereen die meedoet aan de speurtocht. De route kun je op papier zetten of uitzetten met pijlen. Onderweg moeten allemaal vragen worden beantwoord over de natuur. Bijvoorbeeld over de kleur bloemen in een plantsoen, de naam van een plant, de dennenappels onder een boom, hoeveel dezelfde

3

witte bomen in een perkje staan. Je kunt ook foto’s op je vragen formulier zetten die je maakt met je mobiele telefoon. Degene die de meeste antwoorden goed heeft, heeft gewonnen! Nodig: pen, papier, papier voor routebeschrijving en vragenformulier, papier voor de antwoorden

Tip

4

M a ats ch appe lijke s tage

Voeding en gezondheid De maatschappelijke stage is bedoeld om jongeren een bijdrage te laten leveren aan de samenleving. Dit kun je doen door stage te lopen als vrijwilliger bij een vrijwilligersorganisatie, zoals een sportvereniging, kinderboerderij, maar ook een voedselbank. Overal waar vrijwilligers actief zijn, kunnen jongeren als stagiair aan de slag. Deze opdracht kan met de hele klas worden uitgevoerd of met een groepje leerlingen. Bekijk

Bedri j f sbez oek

Planten en Dieren De laatste jaren is de ontwikkeling van zorgboerderijen in een stroomversnelling gekomen. Binnen de zorgsector groeit de behoefte aan zorg aanzienlijk, terwijl ook de landbouwsector openstaat voor nieuwe mogelijkheden om het werkveld uit te breiden. De zorgboerderij sluit hier uitstekend op aan. Het voorziet in de behoefte van


Tip Organi see r een t entoons te lli ng

Creativiteit in het groen de website www.foodstages.nl voor een actueel overzicht van maatschappelijke stages in ‘De wereld van Voeding en gezondheid’.

5 Tip mensen die zorg nodig hebben en het biedt nieuwe kansen voor het boerenleven. Op de site www.landbouwzorg.nl staat veel informatie over zorgboerderijen en wat zij precies doen. Op www.zorgboeren.nl staat een actueel overzicht met daarin alle zorgboerderijen van Nederland.

Leerlingen kunnen met bloemen, planten en zelfs eten ook hun creatieve ei kwijt. Laat ze een eigen ‘groene’ creatie bedenken en maken. Bijvoorbeeld een boeket bloemen, een feestelijk versierde tafel of een mooi gedecoreerde maaltijd: alles kan. Wanneer ze klaar zijn, kunnen ze hun creatie fotograferen en bijvoorbeeld delen op hun Hyves- of Facebook-pagina. Tip! De klas kan met alle creaties ook een tentoonstelling inrichten op school. Hierbij kun je de taken die moeten worden gedaan ook verdelen: laat de ‘echte’ creatieve leerlingen de groene creaties maken, weer anderen organiseren de benodigde ruimte en eventueel materiaal voor de tentoonstelling. En weer een ander groepje maakt kaartjes met daarop wat er te zien is en een poster waarop de tentoonstelling wordt aangekondigd.

6

Zuivel werkt!

D

e zuivelsector is één van de grootste en meest vitale landbouwsectoren in Nederland en ziet er in getallen zo uit: • 18,5 duizend melkveebedrijven • 1,47 miljoen melken kalfkoeien, 0,22 miljoen melkgeiten • 1,2 miljoen hectare grasland en snijmaïs (28% oppervlakte Nederland) • 12 miljard kg melkproductie • 21 industriële ondernemingen, 52 zuivelfabrieken • 57 duizend arbeidsplaatsen bij productie, verwerking, groot- en detailhandel

> Wil je meer informatie over zuivel? Kijk dan op www.zuivelonline.nl > Wil je eens kijken op een boerderij? Kijk dan op www.zuivelonline.nl, www.campina.nl (klik op boerderijdagen), www.klasseboeren.nl of www.boerenkaas.nl (klik op boerderijbeleving).

Excursie of bedrijfsbezoek organiseren? Neem dan contact op met een van onderstaande bedrijven:

Noord-Holland

Zuid-Holland

Drenthe

Henri Willig Kaas. B.V.

Zuivelfabriek de Graafstroom

DOC-Kaas

Hoogedijk 8, 1145 PM Katwoude www.henriwillig.nl Contactpersoon: Mw. M. Thijs (HR-manager), tel: 0299 - 658348 E: [email protected]

Dorpsstraat 18, 2971 AD Bleskensgraaf www.degraafstroom.com Contactpersoon: Mw. J. Egbers (HR-manager), tel.: 0184 - 698125 E: [email protected] NB: i.v.m. verbouwingen zijn excursies pas weer vanaf mei 2013 mogelijk!

Buitenvaart 4001 , 7905 TC Hoogeveen www.dockaas.nl Contactpersoon: Mw. E. de Boer (HR-manager), tel.: 0528 - 280440 E: [email protected]

Gelderland FrieslandCampina Riedel B.V. Frankeneng 12, 6717 AG Ede www.frieslandcampina.com Contactpersoon: Mw. B. Haisma, (HR-officer) tel.: 0318 - 679612 E: [email protected]

ArlaFoods Nederland / Nijkerk Dairy Gildenstraat 30, 3861 RG Nijkerk www.arla.nl Contactpersoon: Mw. A. van der Wal (assistent HR-manager, afdeling HR), tel.: 033 - 2476345 E: [email protected]

Koninklijke VIV Buisman B.V. Brinkweg 23, 7021 BV Zelhem www.vivbuisman.nl Contactpersoon: Dhr. M. de Buijzer (directeur locatie Zelhem), tel.: 0314 - 623045 E: [email protected]


Friesland Hochwald Nederland B.V. Harlingerstraat 65, 8701 WR Bolsward www.hochwald.de Contactpersoon: Dhr. G. Rasing (hoofd Personeel & Organisatie), tel.: 051 - 5578805 E: [email protected]

Kaasmakerij Henri Willig B.V. Venus 16-18, 8848 GW Heerenveen www.henriwillig.nl Contactpersoon: Mw. M. Thijs (HR-manager), tel.: 0299 - 658348 E: [email protected]

FrieslandCampina Domo De Perk 30, 9411 PZ Beilen www.frieslandcampina.com Contactpersoon: Dhr. G. de Rouw (opleidingsfunctionaris afdeling HR), tel: 0593 - 537171 E: [email protected]

DV Nutrition Buitenvaart 4023, 7905 TC Hoogeveen www.dvnutrition.nl Contactpersoon: Dhr. P. Hultink, tel.: 0528 – 348 396 E: [email protected]

FrieslandCampina Kievit Oliemolenweg 4a, 7944 HX Meppel www.kievit.com Contactpersoon: Mw. H. van Genne (Supply Unit manager), tel.: 0522 - 238138 E: harriet.vangenne@ frieslandcampina.com

PSO IDEEËNBOX PSO_Groen_omslag_def2.indd :15

Recommend Documents