Protocol In Beweging!

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-1

Protocol ‘In Beweging!’ Doelgroep: We willen mensen tussen 35-75j met tekens van levensstijlziekten ea, die bewezen baat hebben bij beweging, via geprogrammeerde preventie aanzetten tot meer beweging (3;20). Daarnaast proberen we iedereen aan te sporen tot meer beweging. Artsen kunnen voor andere patiënten ook de gezondheidspromotor inschakelen, maar dit gebeurt niet op een geprogrammeerde manier. Mensen die interesse hebben voor de beweegactiviteit worden eerst naar een intakegesprek bij de gezondheidspromotor gestuurd. ICPC2codes: T90

Diabetes Mellitus type II

T93

Vetstofwisselingsstoornissen

K85

Verhoogde bloeddruk

K86

Hypertensie zonder orgaanbeschadiging

K87

Hypertensie met orgaanbeschadiging

T83

Overgewicht

T82

Adipositas

K74

Ischemische hartziekte met Angina

K76

Ischemische hartziekte zonder Angina

K75

Acuut Myocardinfarct

K77

Hartfalen

K92

Andere ziekten perifere arteriën

L02

Symptomen klachten rug

L03

Symptomen klachten lage rug

L84

Rugsyndroom zonder uitstralende pijn

L86

Rugsyndroom met uitstralende pijn

L89

Coxartrose

L90

Gonartrose

L91

Andere artrose

L95

Osteoporose

P76

Depressieve stoornis

R95

COPD

D12

Obstipatie

De selectie van de pathologie is gebaseerd op een overzichtsartikel uit de Scandinavian Journal of Medical Sciences in Sports (20). Obstipatie en rugklachten werden op basis van argumenten uit andere literatuur bijgevoegd (21;22).

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-2

Rol hulpverleners Onthaalmedewerker Plaatst herinnering in de vorm van een flyer + verwijsformulier in het papieren dossier. Is op de hoogte dat de artsen patiënten kunnen verwijzen naar de gezondheidspromotor. Ofwel maakt de arts zelf de afspraak. Ofwel spreekt de arts af met de patiënt dat deze zelf aan het onthaal een afspraak maakt bij de gezondheidspromotor. Als de patiënt aan het onthaal vraagt om zich in te schrijven voor een beweegactiviteit, dan wordt hem eerst een afspraak gegeven bij de gezondheidspromotor. Zo mogelijk wordt dit gepland op donderdag voor de beweegactiviteit.

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-3

Arts Als in het EMD “A45 gesprek over lichaamsbeweging” gepland staat, of in het papieren dossier de flyer wordt opgemerkt, spreekt de arts patiënten aan die in aanmerking komen voor een belangrijke toename in beweging. De arts heeft een oriënterende en verwijzende rol. Hij/zij laat de patiënt een kleine zelf-evaluatie doen van zijn huidig beweegniveau (7). Als hij/zij voldoende beweegt, dan wordt de patiënt positief bevestigd en de flyer meegegeven. Als hij/zij onvoldoende beweegt, dan geeft de arts kort uitleg over beweging, waarbij hij de flyer van het beweegprogramma overloopt: Bewegen is goed voor uw gezondheid! Door te bewegen: wordt u fitter, voelt u zich beter, blijf je langer gezond, kan je gewicht verminderen,…. Het risico op hartziekten vermindert (hoge bloeddruk daalt, suiker en cholesterol daalt in het bloed, gewichtsvermindering); artrose verbetert, astma en COPD patiënten voelen zich beter, psychische problemen verbeteren 30min per dag bewegen aan matige intensiteit wordt aanbevolen(28) (= waarbij uw ademhaling en hartslag versnellen)

de flyer van het beweegprogramma wordt meegegeven met de patiënt (4;5) en de patiënt wordt gemotiveerd om éénmalig naar de gezondheidspromotor te gaan (7). bepaalt of er geen contra-indicaties zijn voor beweging (12): uit te sluiten diagnoses          

dissecerend aorta aneurysma ernstige aortastenose congestief hartfalen crescendo angina acuut myocart infarct actieve of recente myocarditis acuut long- of systemisch embool tromboflebitis ventriculaire tachycardie en andere gevaarlijke arrythmiën zware acute infectieuze pathologie

voorbeeldvragen     

Hebt u soms een hevige pijn/druk op de borst? Bij inspanning? Bent u soms kortademig? Als u een tijdje stapt, ben je dan buiten adem? Hoeveel meter? Ben je soms duizelig of ben je overlaatst eens flauwgevallen? Heb je soms dikke voeten? Heb je soms hartkloppingen of het gevoel dat je hart onregelmatig slaat?

Klinisch    

BD Hartauscultatie: Hartfrequentie? Regelmaat? Sterke geruisen? Longauscultatie: Crepitaties? Inspectie benen: Gezwollen benen? Enkeloedeem?

De arts geeft adviezen over het gebruik van de persoonlijke medicatie van de patiënt in combinatie met sport. Insulineaanpassing (cfr. supra aanbevelingen per pathologie) Doseeraërosols met B-agonisten

Vult in het vooringevulde verwijsformulier eventuele contra-indicaties en randinfo over de patiënt in.

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-4

Verpleging Spreekt patiënten aan die in aanmerking komen voor een belangrijke toename in beweging. Belangrijke rol in extra motivering! Bewegen is goed voor uw gezondheid! Door te bewegen: Wordt u fitter, voelt u zich beter, blijf je langer gezond, kan je gewicht verminderen,…. Het risico op hartziekten vermindert (hoge bloeddruk daalt, suiker en cholesterol daalt in het bloed, gewichtsvermindering), artrose verbetert, astma en COPD patiënten voelen zich beter, psychische problemen verbeteren 30min per dag bewegen aan matige intensiteit wordt aanbevolen(28) (= waarbij uw ademhaling en hartslag versnellen)

Gezondheidspromotor Programmeert een herinnering in het EMD voor de code A45 “gesprek over bewegen” via een gezamelijke planning voor de doelgroep. Dit gebeurt 1x/j in Maart-April. Maakt reclame voor het beweegprogramma (15;16). via een aankondiging in het patiëntenboekje dat 4x per jaar per post aan alle patiënten wordt verspreid. via het ophangen van affiches: “Bewegen is … de max” via de flyer, opgesteld in 3 talen: Ned, Fra, Eng. In de literatuur wordt gesuggereerd dat de tijdsbelasting van de interventie kan gedeeld worden met een gezondheidspromotor of andere medewerker . Daarom wordt door de arts naar de gezondheidspromotor verwezen (5;13). De gezondheidspromotor doet een intakegesprek van 30min bij elke patiënt. Dit wordt eenmalig gehouden, gezien er geen meerwaarde is op lange termijn van herhaalde motivatiegesprekken (7). Structuur van het motivatiegesprek: Er wordt gepeild naar de motivatie volgens het transtheoretisch model en begeleid volgens de 5A’s: Assess – Advise – Ask –Assist –Arrange (13;26). Er wordt samen met de patiënt gezocht naar een voor hem/haar haalbare activiteit in huishoudelijke of sportieve sfeer, waarvan één van de mogelijkheden de beweegactiviteit van het centrum is. Met de patiënt wordt een activiteitsplan opgesteld met doelen, die de patiënt hoort te bereiken (13).

Begeleider beweegactiviteit Coacht en maakt de patiënten warm voor allerhande sportactiviteiten. Er is aandacht voor culturele voorkeuren en drempels (15).

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-5

Aanbevelingen per pathologie Algemene aanbeveling (28): 30min / dag bewegen aan een matige intensiteit Extra aanbevelingen per pathologie (20): T90 Diabetes Mellitus type II  Voorzorgen  Bij intense activiteit waarschuwen voor hartinfarct als pijn op de borst. Voor de insulinedependente diabeten moet 30 min voor de activiteit 5-15g KH gegeten worden. Bij het begin van een trainingsprogramma moeten de patiënten onder insuline hun glycemie meten tijdens en na de sessie om hun individuele respons op beweging te leren inschatten. De insuline moet ingespoten worden in een regio die niet actief is bij de training. T93 VETSTOFWISSELINGSSTOORNISSEN K85 Verhoogde bloeddruk K86 HYPERTENSIE ZOND.ORGAANBESCHADIG. K87 HYPERTENSIE MET ORGAANBESCHADIG. T83 Overgewicht T82 Adipositas  Voorzorgen  Uitleg dat voor een negatieve caloriebalans de extra inspanning niet mag gevolgd worden door overmatig eten. K74 Ischemische hartziekte met Angina K76 Ischemische hartziekte zonder Angina K75 Acuut Myocardinfarct  Net na infarct: HOSPITAAL (start 1,5 tot 2 weken na)  Het is aangewezen in hospitaalsetting Cardiovasculaire rehabilitatieprogramma’s te volgen met gradueel opgebouwde aerobe fysische activiteit 30 min per dag. Bij Angor Pectoris trainen tot net onder de ischemische drempel.  Rol EERSTE LIJN:  als terug thuis de aanbevolen activiteit voor gewone populatie= 30 min per dag fysische activiteit met gemiddelde intensiteit handhaven. K92 ANDERE ZIEKTEN PERIFERE ARTERIEN

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-6  Voorschrift  Fysische activiteit moet vooral uit wandelen bestaan. Ten minste 3/w stappen tot de pijn wordt gevoeld, dan rusten en terug stappen (30 min per dag). Best 1e 6 maanden goed gesuperviseerd dmv bv dagboek. L02 Symptomen klachten rug L03 Symptomen klachten lage rug L84 Rugsyndroom zonder uitstralende pijn L85 Rugsyndroom met uitstralende pijn

L89 Coxartrose L90 Gonartrose L91 Andere Artrose  Voorzorgen  Sport die erg belastend is voor de gewrichten zoals basketbal, voetbal, handbal, volleybal en hardlopen op harde ondergrond is minder aangewezen. Wel haalbaar zijn stappen, stappen op een band, fietsen, zwemmen, water gymnastiek.  Contra-indicaties  Acute gewrichtsontsteking L95 OSTEOPOROSE  Voorschrift  Uithoudingstraining en krachttraining: fietstraining, wandelen, lopen en gemengde gymnastiek.  Bij hoogbejaarden enkel krachttraining en balanstraining vb Tai Chi. P76 Depressieve stoornis  Voorschrift  Geleidelijk opbouw van uithoudingstraining: stappen, lopen, fietsen of zwemmen.  Eerste dagen 10-20 minuutjes tot je geleidelijk aan 30min per dag komt. R95 COPD  Voorschrift  Dagelijks wandelen, gradueel op te bouwen tot het een vrij hoge intensiteit bereikt.

Bijlage 1: Protocol Beweegprogramma-7  In het begin start de training best met het doen van een fitheidstest, waarbij de wandelafstand wordt bepaald. De wandelafstand moet geleidelijk verhoogd worden. De patiënt houdt een dagboek bij waarin hij de dyspnee en wandelafstand “noteert. Best gesuperviseerde training 2/w eerste 7 weken, daarna elke 3 maand testen van de wandelafstand.  Andere fysische activiteit als aanvulling kan gymnastiek zijn of fietsen op een hometrainer. D12 Obstipatie

Verloop verwijzing revalidatieprogramma Arts

Gezondheidspromotor

beweegactiviteit praktijk activiteit in de buurt

 arts maakt afspraak OF  patiënt maakt afspraak

Bijlage 2: Nederlandstalige flyer

WAAROM BEWEGEN? Bewegen is goed voor uw gezondheid! Door te bewegen:  wordt u fitter, voelt u zich beter, blijf je langer gezond, kan je gewicht verbeteren,….  hebt u minder kans op gezondheidsproblemen (hart- en vaatziekten, longaandoeningen, hoge bloeddruk, diabetes, gewrichtsproblemen, psychische problemen, , ,…) HOEVEEL MOET JE BEWEGEN? Elke dag minstens 30 minuten aan een matige intensiteit (= waarbij uw ademhaling en hartslag versnellen) WIJ KUNNEN HELPEN! 1. uw huisarts raadt u aan om meer te bewegen 2. u gaat langs bij Ilse, de gezondheidspromotor  Ilse luistert naar uw wensen, mogelijkheden en verwachtingen.  Ilse helpt u zoeken naar een beweegactiviteit die bij u past 3. u probeert uit wat u met Ilse afgesproken hebt WIJ ORGANISEREN OOK EEN BEWEEGLES! Op donderdagnamiddag, van 14u tot 15u, laat onze begeleidster No u kennismaken met een aantal activiteiten (zoals turnen, zwemmen, badminton, netbal, wandelen,…). U bent steeds welkom! MEER INFO BIJ: Gezondheidscentrum Nieuw Gent Rerum Novarumplein 180 B te Gent, tel: 09/ 221 21 81

Bijlage 3: Affiche beweegprogramma

Bijlage 4: Recrutering via het patiëntenkrantje

Bijlage 5: Verwijsformulier Beweegprogramma

Verwijsformulier Beweegprogramma Als artsen het gesprek over lichaamsbeweging (procedurecode A45) gevoerd hebben, dan wordt dit document ingevuld Dossiernummer:

datum:

Naam patiënt: Geslacht: Geboortedatum: Taal: Pathologiën: Duid ICPC2codes: aan:

L84

Symptomen klachten rug Symptomen klachten lage rug Rugsyndroom zonder uitstralende pijn Rugsyndroom met uitstralende pijn Artrose wervelkolom

L89

Coxartrose

L90 L91

Gonartrose Andere artrose

K76

Adipositas Ischemische hartz met Angina Ischemische hartz zo Angina

L95

Osteoporose

K75 K77 K92

Acuut Myocardinfarct Hartfalen Ziekte perifere arteriën

P76 R95 D12

Depressieve stoornis COPD Obstipatie

T90 T93 K85 K86 K87 T83 T82 K74

Contraïndicaties:

Randinfo:

Diabetes Mellitus type II Vetstofwisselingsstoornissen

L02 L03

Verhoogde bloeddruk

L84

Hypertensie zonder orgaanbes. Hypertensie met orgaanbesch Overgewicht

L85

Bijlage 6: Informatieformulier deelnemers

Gezondheidspromotie in de huisartsenpraktijk. Kwalitatief onderzoek naar drempels tot deelname aan het beweegprogramma in het Universitair Gezondheidscentrum Nieuw Gent.

Informatieformulier voor deelnemers aan de studie 1

Doel van de studie

Men heeft u gevraagd om deel te nemen aan een studie. Hierbij willen wij te weten komen wat drempels zijn om meer te gaan bewegen bij patiënten in onze huisartsenpraktijk, die beweging geadviseerd krijgen door de arts.

2

Beschrijving van de studie

Door middel van interviews willen wij te weten komen wat een rol speelt in de beslissing van patiënten om hun fysische activiteit niet te verhogen. Het interview verloopt niet volgens een vaste structuur maar bevat zeker de volgende topics: wat denkt patiënt over waarde van meer bewegen, vroegere sportactiviteiten, barrières en kansen. De verwachte totale duur van de studie is 1 uur.

3

Wat wordt verwacht van de deelnemer?

Dat u tijdens de gesprekken zegt wat uw mening is.

4

Deelname en beëindiging

De deelname aan deze studie vindt plaats op vrijwillige basis. U kan weigeren om deel te nemen aan de studie, en u kunt zich op elk ogenblik terugtrekken uit de studie zonder dat u hiervoor een reden moet opgeven en zonder dat dit op enigerlei wijze een invloed zal hebben op uw verdere relatie en/of behandeling met de onderzoeker of de behandelende arts. Als u deelneemt, wordt u gevraagd het toestemmingsformulier te tekenen. Deze studie werd goedgekeurd door een onafhankelijke Commissie voor Medische Ethiek verbonden aan het UZ Gent en wordt uitgevoerd volgens de richtlijnen voor de goede klinische praktijk (ICH/GCP) en de verklaring van Helsinki opgesteld ter bescherming van mensen deelnemend aan klinische studies. In geen geval dient u de goedkeuring door de Commissie voor Medische Ethiek te beschouwen als een aanzet tot deelname aan deze studie.

5

Kosten

Uw deelname aan deze studie brengt geen extra kosten mee voor U.

6

Vergoeding

Er wordt geen financiële vergoeding voorzien.

Bijlage 6: Informatieformulier deelnemers

7

Vertrouwelijkheid

In overeenstemming met de Belgische wet van 8 december 1992 en de Belgische wet van 22 augustus 2002, zal u persoonlijke levenssfeer worden gerespecteerd en zal u toegang krijgen tot de verzamelde gegevens. Elk onjuist gegeven kan op uw verzoek verbeterd worden. De gesprekken worden opgenomen op tape. Alle gegevens worden anoniem verwerkt en enkel gebruikt voor deze studie. De opnames worden uitgetypt en zullen na afloop vernietigd worden. In de uitgetypte tekst zal er geen verwijzing zijn naar uw identiteit. Het is nadien onmogelijk om te achterhalen wat u heeft gezegd. Vertegenwoordigers van de opdrachtgever, auditoren, de Commissie voor Medische Ethiek en de bevoegde overheden hebben rechtstreeks toegang tot de studiegegevens om de procedures van de studie en/of de gegevens te controleren, zonder de vertrouwelijkheid te schenden. Dit kan enkel binnen de grenzen die door de betreffende wetten zijn toegestaan. Door het toestemmingsformulier, na voorafgaande uitleg, te ondertekenen stemt U in met deze toegang.

8

Letsels ten gevolge van deelname aan de studie

De onderzoeker voorziet in een vergoeding en/of medische behandeling in het geval van schade en/of letsel tengevolge van deelname aan de studie. Voor dit doeleinde is een verzekering afgesloten met foutloze aansprakelijkheid conform de wet inzake experimenten op de menselijke persoon van 7 mei 2004. Op dat ogenblik kunnen uw gegevens doorgegeven worden aan de verzekeraar.

9

Contactpersoon

Als er letsel optreedt tengevolge van de studie, of als U aanvullende informatie wenst over de studie of over uw rechten en plichten, kunt U in de loop van de studie op elk ogenblik contact opnemen met: Maarten Avet Gezondheidscentrum Nieuw Gent Rerum Novarumplein 180B 9000 Gent 09/2212181

Bijlage 7: Toestemmingsformulier deelnemers

Gezondheidspromotie in de huisartsenpraktijk. Kwalitatief onderzoek naar drempels tot deelname aan het beweegprogramma in het Universitair Gezondheidscentrum Nieuw Gent.

Toestemmingsformulier Ik, _________________________________________ heb de informatie op het informatieformulier voor de deelnemers aan deze studie gelezen en er uitleg over gekregen. Ik stem in met de inhoud van dit document en stem ook in op vrijwillige basis deel te nemen aan de studie. Ik heb een kopij gekregen van het informatieformulier en van dit ondertekende en gedateerde “Toestemmingsformulier”.

Datum

Handtekening

Naam van de persoon die voorafgaande uitleg heeft gegeven:

_________________________________________

Datum

Handtekening

Bijlage 8: Goedkeuring Ethisch Comité

Bijlage 9: Topiclijst interviews

Gezondheidspromotie in de huisartsenpraktijk. Kwalitatief onderzoek naar drempels tot deelname aan het beweegprogramma in het Universitair Gezondheidscentrum Nieuw Gent. Uit de kwalitatieve onderzoeksmethodiek werd gekozen voor het afnemen van individuele semi-gestructureerde interviews. Er worden een aantal topics afgebakend, die zeker aan bod moeten komen. De vragen hieronder zijn geen obligate vragen maar kunnen dienen om de verschillende topics ter sprake te brengen.

VRAGENLIJST INTERVIEWS TOPIC: drempels tot beweging Wat houd je tegen om meer te gaan bewegen? Wat vind je negatief –positief aan beweging? Heb je vroeger ooit aan sport gedaan? TOPIC: gezondheidsideeën Vind je dat je je gezondheid in eigen handen hebt? Vind je dat de dokter moet zorgen dat je gezond bent? Vind je dat je gezondheid door toeval bepaald wordt? TOPIC: drempels tot het specifieke beweegprogramma van de praktijk Wat vind je van ons beweegprogramma? Vond je het lastig dat de dokter je aansprak over beweging? Wat vind je van de verwijzing door de arts naar de gezondheidspromotor? Wat vind je van de beweegactiviteit die in het centrum wordt aangeboden?