Protocol gifslangenbeet

Protocol gifslangenbeet

Havenziekenhuis Artis

AMC

RIVM

18/B/1/15


Havenziekenhuis Haringvliet 2 3011 TD Rotterdam

tel: 010-4043300 fax: 010-4121517

Natura Artis Magistra Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam

tel: 020-5233400 fax: 020-5233419

AMC, afdeling ITA en eerste hulp Meibergdreef 9 1105 AZ Amsterdam

tel: 020-5663333 fax: 020-6972286

Nationaal Vergifigingen Informatie Centrum van het RIVM Antonie van Leeuwenhoeklaan 9 3720 BA Bilthoven tel: 030-2748888 fax: 030-2742971 Opgesteld door R.A. Carels, Havenziekenhuis juni 1997. Gepubliceerd in medisch tijdschrift.

Inhoud 18/B/2/15

R.A. Carels

1


• DIREKTE MAATREGELEN • MAATREGELEN IN HET ZIEKENHUIS

1.

opname en onderzoek

2.

anamnese

3.

locale vergiftigingsverschijnselen

4.

systemische vergiftigingsverschijnselen

5.

laboratoriumonderzoek

6.

thoraxfoto

7.

elektrocardiogram

8.

vaststellen mate van vergiftiging

9.

indicaties voor antiserum

10.

contra-indicaties antiserum

11.

keuze van het soort antiserum

12.

toedienen van antiserum

13.

gewenste reaktie op antiserum

14.

anafylactische reaktie en serumziekte

15.

preventie lokale infektie en tetanusprofylaxe

16.

ondersteunende therapie

• LITERATUURLIJST • BIJLAGEN

R.A. Carels

2

Protocol gifslangenbeet 18/B/3/15

DIREKTE MAATREGELEN A

door gebeten persoon zelf

1.

Sluit het terrarium.

2.

Vraag om hulp.

3.

Verwijder ringen of knellende banden aan arm of been waar de beet plaatsvond.

4.

Ga rustig liggen; beweeg zo min mogelijk en leg het gebeten lichaamsdeel zo laag mogelijk.

B.

door hulpverlener

1.

Kalmeer de patiënt.

2.

Let op de positie van de patiënt: -niet bewegen -gebeten lichaamsdeel laag houden -bij misselijkheid in stabiele zijligging leggen.

3.

Regel vervoer via 1-1-2 naar het ziekenhuis.

4.

Leg een brede band met geringe druk aan. (bv. een zakdoek) NB: Aanleggen van een band is geen noodzaak; alleen aanleggen indien voorhanden. De band mag persé niet te strak zijn; controleer de arteriële pulsaties.

5.

Neem gegevens mee over: -soort en familie van de slang; bij voorkeur schriftelijke informatie in de vorm van een slangenpaspoort (zie bijlage 6) -tijdstip en plaats van de beet -medische voorgeschiedenis en medicatie van de patiënt

6.

Neem antiserum mee indien aanwezig.

N.B. geen incisie, niet uitzuigen niet koelen met ijs geen alcohol , koffie of thee geven als pijnstilling nodig is alleen paracetamol geven (geen aspirine, ibuprofen etc.)

R.A. Carels

3


MAATREGELEN IN HET ZIEKENHUIS 1. Opname en onderzoek op de intensive care 2. Anamnestische gegevens: - soort slang - tijdstip van de beet - tijdstip van opname - atopie, asthma - desensibilisatiekuur in verleden - paardenserum in verleden - contact met paarden - tetanusstatus

3. Noteer lokale vergiftigingsverschijnselen - giftandafdrukken - meet omvang en markeer het oedeem - pijn ter plaatse van de wond - verkleuring van de huid - ecchymosen - bullae - necrose

4. Noteer systemische vergiftigingsverschijnselen (Zie bijlage 2)

misselijkheid, braken hoofdpijn en wazig zien regionale lymfeklierzwelling hematotoxiciteit: (geen medicatie intramusculair toedienen !) neurotoxiciteit:

hypotensie: myotoxiciteit:

(vroege symptomen) (vroege symptomen)

tandvleesbloeding hematurie hematemesis, melaena ptosis, dysarthrie, slikstoornissen, trismus parese, paralyse ademhalingsdepressie hypovolemische shock cardiogene shock myalgie, fasciculaties myoglobulinurie hyperkaliëmie rhabdomyolyse

R.A. Carels

4


5. Laboratoriumonderzoek

18/B/5/15

Direkt bij opname moeten de volgende parameters bepaald worden. Herhaling van de bepalingen is noodzakelijk na 3 uur, 6 uur, 24 uur, 48 uur, 72 uur en 96 uur. Laboratoriumbepalingen - Bloedgroep Rhesus, Hb, Ht, leukocyten, differentiatie, trombocyten - Stollingsstatus: APTT, PTT,TT, bloedingstijd, fibrinogeen, fibrinogeenafbraakprodukten - nierfunktie en elektrolyten - leverfunktie en CK - bloedgasanalyse - spijtserum - urine: algemeen onderzoek en sediment

6. Thoraxfoto 7. Elektrocardiogram 8. Vaststellen mate van vergiftiging a.

geen vergiftiging

geen symptomen

b.

geringe vergiftiging

c.

ernstige vergiftiging

alleen locale verschijnselen (niet uitgebreid, niet progressief) ernstige locale snel progressieve verschijnselen en/of systemische verschijnselen

Vergiftigingsverschijnselen kunnen ontstaan vanaf 15 minuten tot meer dan 10 uur na de beet afhankelijk van de slangensoort.

9. Indicaties voor antiserum

Antiserum is altijd noodzakelijk bij ernstige vergiftiging (zie bijlage 3) 1. 2. 3. 4. 5. 6.

stollingsstoornis (spontane bloedingsneiging) neurotoxiciteit (incl. verminderd bewustzijn) shock rhabdomyolyse longoedeem snel progressieve uitgebreide locale zwelling of bullae

R.A. Carels

5


vervolg 9. Indicaties voor antiserum • wacht met het geven van antiserum totdat er duidelijke vergiftigingssymptomen zijn • tijdstip: bij voorkeur binnen 4 tot 8 uur na de beet. Maar bij ernstige vergiftiging kan antiserum geruime tijd (3-4 dagen) na de beet gegeven worden.

10. Contraindicaties antiserum • Risicopatienten: asthma, atopie, contact met paarden en paardenserum • Preventie bij risicopatienten: voorbehandeling met adrenaline, hydrocortison en antihistaminica • Huidtesten zijn niet zinvol om een anaphylactische reaktie of een late reaktie op antiserum (serumziekte) te voorspellen.

11. Keuze van het soort antiserum: • Afhankelijk van soort slang met behulp van bijlage 4. • Informeer via bijlage 4 waar het benodigde antiserum aanwezig is.

12. Toedienen van het antiserum • Dosis:

start met 4 ampullen à 10 ml i.v. opgelost in NaCl 1:10

• Inloopsnelheid:

eerste 5 ml in 5 min laten inlopen controleer op overgevoeligheidsreaktie Indien geen overgevoeligheid: laat rest van de vloeistof in 1 uur inlopen

• Extra dosis:indien de symptomen ondanks antiserum verergeren of indien de verbetering niet binnen de vastgestelde tijd optreedt (zie onder 13.) dan opnieuw 1 tot 5 ampullen toedienen.

R.A. Carels

6


13. Gewenste reaktie op het antiserum

18/B/7/15

In het algemeen treedt er een snelle verbetering op na toedienen antiserum. tijdsduur enkele minuten 15-30 min < 6 uur 30 min-uren

verbetering normalisatie tensie, bewustzijn spontane bloedingen stoppen normaliseren van stollingsstatus neurotoxische verschijnselen verminderen

Na een verbetering kunnen opnieuw vergiftingsverschijnselen ontstaan binnen enkele uren tot dagen. Controleer dus patiënt tot 3 à 4 dagen na toedienen van antiserum in het ziekenhuis.

14. Anafylactische reaktie en serumziekte reaktie anafylactische reaktie milde symptomen anafylactische reaktie ernstige symptomen:

serumziekte

maatregelen adrenaline 0,5-1 ml 0,1% s.c. (eventueel herhaling) • hydrocortison 3 x 100 mg i.v. • adrenaline 0,5 ml 0,1% i.m. eventueel na 10 min herhalen • clemastine 2 mg i.v. in 2-3 minuten inspuiten eventueel na 15 min herhalen • prednisolon -volwassene 4 x 5 mg per os (5 tot 7 dagen) -kinderen 0,7 mg/kg/dag in 4 doses per os (5 tot 7 dagen) Combineren met: • clemastine -volwassene 2 x 1 mg -kinderen 2x 0,5 mg

• Vroege verschijnselen: (10 min-3 uur na toedienen antiserum). ⇒ jeuk, urticaria, hoest, misselijkheid, braken, koorts, tachycardie. ⇒ systemische ernstige anafylactische reaktie: hypotensie, bronchospasme, longoedeem, angio-oedeem.

R.A. Carels

7


Vervolg 14. Anafylactische reaktie en serumziekte

18/B/8/15

• Late verschijnselen (5 tot 24 dagen na toedienen antiserum) ⇒ koorts, jeuk, urticaria, arthralgie, lymphadenopathie, periarticulaire zwellingen, mononeuritis multiplex, albuminurie, encephalopathie.

15. Preventie lokale infectie en tetanusprofylaxe • Augmentin 3 x 625 mg p.o. gedurende 5 dagen • Tetanusprofylaxe

16. Ondersteunende therapie • misselijkheid, braken

chloorpromazine volwassene 25-50 mg i.v. kind 1mg/kg i.v.

• hematotoxiciteit

fresh frozen plasma protrombine complex packed cells

• neurotoxiciteit ademhalingsdepressie • hypotensie hypovolemische shock

beademing

colloidale infusievloeistof adrenaline 0,1%: volwassene 0,5 ml; kind 0,01 ml /kg

cardiogene shock • compartimentsyndroom • myotoxiciteit

dopamine fasciotomie cave verhoogde bloedingsneiging ruime hydratie, vochtbalans kaliumwisselaar (resonium) hemodialyse

R.A. Carels

8


Literatuurlijst

18/B/9/15

1. Warrell DA, PJ Fenner. Venomous bites and stings. Br Med Bul 1993;49:423-39. 2. Warrel D.A. Injuries, evenoming, poisoning and allergic reactions caused by animals.In: Oxford textbook of medicine, 3rd edition Oxford: Medical Publications, 1994. 3. Coppole M, Hogan DE. When a snake bites, J Am Osteopath Assoc 1994;6:494-501. 4. Theakston RD, Warrell DA Antivenoms: a list of hyperimmune sera currently available for the treatment of envenoming by bites and stings.Toxicon 1993;29:1419-1470. 5. Gold BS, Barish RA. Venomous snakebites; current concepts in diagnosis, treatment and management. Emerg med clin North America 1992; 10:249-67

R.A. Carels

9


Bijlage 1: Samenvatting

klinische informatie

Datum van opname: Tijdstip van opname: afslag ponsplaatje:

Anamnese Soort slang Plaats van de beet Tijdstip van de beet astma atopie paardenserum in verleden contact met paarden tetanusstatus Lichamelijk onderzoek bewustzijn tensie pols lokale symptomen temperatuur zwelling necrose ecchymosen bullae systemische symptomen misselijkheid, braken hypotensie tandvleesbloeding hematurie shock melaena hematemesis myoglobulinurie

R.A. Carels

10

Protocol gifslangenbeet 18/B/11/15 Bijlage 2:

Systemische vergiftigingsverschijnselen

Symptoom

Elapidae

Viperidae

Hydrophiidae

Colubridae

misselijkheid, braken

++

++

++

++

mamba, kraits

ratelslang lanspuntslang

hoofdpijn

++ +++ ++

+ ++

+ -

+ -

+,

+++

-

++

+

-

wazig zien regionale lymfeklierzwel-ling hematotoxiciteit: tandvleesbloedinghe maturie, hematemesis, melaena

alleen Australische soorten

myotoxiciteit: myalgie, fasciculaties rhabdomyolyse: myoglobulinurie, hyperkaliemie

++,

+ vooral:

vooral Australische soorten

Russell’s viper Zuidamerikaanse ratelslang Zuidafrikaanse bergadder

neurotoxiciteit: ptosis, dysarthrie slikstoornissen trismus, parese, paralyse ademhalingsdepressie shock

+++

+ alleen: Russell’s viper Zuidamerikaanse ratelslang Zuidafrikaanse bergadder

+

-

+

+++

-

-

R.A. Carels

11

Protocol gifslangenbeet 18/B/12/15 Bijlage 3: Ernstige

vergiftiging

Bij één van de volgende systemische verschijnselen: spontane bloedingen, gestoorde • hematotoxiciteit stollingsstatus bewustzijnsdaling, ptosis, • neurotoxiciteit spierzwakte, parese, paralyse, ademhalingsdepressie systolisch < 80 mm Hg of een daling • hypotensie: van meer dan 50 mm Hg vanaf opname hypovolemische shock veranderd ECG, arythmie cardiogene shock respiratoire insufficientie • longoedeem myoglobulinurie, hyperkaliemie • rhabdomyolyse

bij één van de volgende lokale verschijnselen: locale zwelling meer dan de helft van het gebeten lichaamsdeel snelle uitbreiding bullae snelle progressie

R.A. Carels

12

Protocol gifslangenbeet 18/B/13/15 Bijlage 4: Keuze antiserum per soort

Familie Elapidae

Latijnse soortnaam Naja soorten

Naja soorten

Dendroaspis soorten

Viperidae Crotalinae

Crotalus soorten

Agkistrodon soorten

Viperidae Viperinae

Bitis soorten

Echis soorten

Nederlandse soortnaam Brilslangen Cobra s

Spugende cobra

Mamba’s

Ratelslangen

Mokkasins Koperkop slangen

Pofadder Neushoornadd er

Zaagschubadder

Antiserum

Plaats

Pasteur BitisEchis-Naja

Antwerpen (B) Emmen

Behring Centraal Afrika Behring Noord Afrika

Antwerpen (B)

Twyford Cobra antivenom Behring Centraal Afrika

Ludwigsha-fen (D) Antwerpen (B)

Pasteur Dendroaspis

Lyon (F)

Pasteur IPSER Afrique Wyeth polyvalent antivenom Crotalidae

Lyon (F) Artis Amsterdam

Wyeth polyvalent antivenom Crotalidae Pasteur BitisEchis-Naja

Behring Centraal Afrika Pasteur BitisEchis-Naja

Marburg (D)

Antwerpen (B) Artis Amsterdam Antwerpen (B) Antwerpen (B)

Marburg (D)

Lyon (F)

R.A. Carels

13


Bijlage 5: Complicaties van antiserum • Vroege verschijnselen: (10 min- 3 uur na toedienen antiserum). ⇒ jeuk, urticaria, hoest, misselijkheid, braken, koorts, tachycardie. ⇒ systemische ernstige anafylactische reaktie: hypotensie, bronchospasme, longoedeem, angio-oedeem. • Late verschijnselen (5 tot 24 dagen na toedienen antiserum) ⇒ koorts, jeuk, urticaria, arthralgie, lymphadenopathie, periarticulaire zwellingen, mononeuritis multiplex, albuminurie, encephalopathie.

R.A. Carels

14


PASPOORT GIFSLANGEN (bijlage 6) 18/B/15/15 Soortnaam LA

NL

EN

Familienaam LA

datum

NL

EN

Aantal dieren aanwezig in dit terrarium datum datum

naam antiserum serum aanwezig in instituut contactpersoon

tel fax

instituut contactpersoon

tel fax

instituut contactpersoon giftype

tel fax

naam houder adres houder telefoon houder geboorte datum bloedgroep bij spoed contactadres datum paspoort moet altijd aanwezig zijn bij terrarium; meenemen bij spoed Het Gifslangen protocol is gepubliceerd in gerenomeerd medisch tijdschrift!

R.A. Carels

15

Protocol gifslangenbeet

Recommend Documents