Proppies Groep: Bovenbouw Vakgebied: Taal & Geschiedenis Tijd: 30 tot 40 minuten
1. Lesdoel De leerlingen hebben een basis idee van het Hilvarenbeeks dialect, de Bikse Taol.
2. Materialen -
Digibord met geluid
-
Werkblad Memory Leesplènkske
-
Website Pezerikken : www.pezerikken.nl
3. Vooraf In Hilvarenbeek wordt door sommige mensen nog het typisch Hilvarenbeeks dialect gesproken, de Bikse Taol. De meeste mensen praten in Hilvarenbeek Algemeen Beschaafd Nederlands ( ABN ). Vaak wel met een Brabants accent, bijvoorbeeld een zachte g. Brabantse woorden als keigezellig kennen we allemaal. Maar als we het Aauwmeuten willen volgen, of in de Hilverbode lezen wat er staat bij “Geheurd onder de Lindenboom”, dan is het wel leuk om de Bikse Taol een klein beetje te kennen. Er zijn typisch Bikse woordjes en er is natuurlijk de uitspraak. Het zou fijn zijn als ook de jongere generaXe Bekenaren, al is het alleen maar met carnaval, de Bikse Taol een beetje spreken. Het moYo van de Pezerikken is alXjd in het Biks, en veel van de communicaXe van de Pezerikken ook!
4. Werkwijze Met taalfragmenten, ingesproken door Nop van Hoof, van het Biks Taol Genotschap, begint de klas. Luister steeds één stukje, probeer de juiste vertaling te kiezen en ga door naar het volgende stukje. Tip voor deze werkwijze is: plak een A en een B in de klas en laat de leerlingen naar de A of de B lopen voor het juiste antwoord.
Tekst bij de geluidsfragmenten: Geluidsfragment 1: van 0 seconden tot 6 seconden Ons Dörpke hiet mee karnuvval Pezerikkegat A :Vertaling ABN: Ons dorp heet met carnaval Pezerikkengat. B: Vertaling ABN : Ons dorp hee_ met carnaval een Pezerikkengat.
Geluidsfragment 1 : van 7 tot 14 seconden: WiYe gij wenne pezerik is? A: Vertaling ABN: Wist hij wat een Pezerik is? B :Vertaling ABN : Weet jij wat een pezerik is? Geluidsfragment 1 : van 15 seconden tot 24 seconden. Unne Pezerik is nie allêên unne mins die in Beek wônt, mar ôk dè stukske van un vrouwkesvèèrke wet gehad zô hebbe ast un menneke was gewist….! A: Vertaling ABN: Een Pezerik is niet alleen een inwoner van Hilvarenbeek, maar ook dat gedeelte van een varken, dat hij zou hebben als het een vrouwtjesvarken was! B : Vertaling ABN: Een Pezerik is niet alleen een inwoner van Hilvarenbeek, maar ook dat gedeelte van een varken, dat hij zou hebben als het een mannetjesvarken was. Geluidsfragment 1 ; van 24 seconden tot 30 seconden. Òn dun bûitekant van ut vèèrke kunde dè nie zien. A; Vertaling ABN: Aan de buitenkant van het varken kun je dat zien B : Vertaling ABN: Aan de buitenkant van het varken kun je dat niet zien. Geluidsfragment 1 , 31 tot 34 seconden. Jao, zuuk ut mar öt…! A: Vertaling ABN: Ja, je zoekt het maar uit! B; Vertaling ABN : Jo, je zoekt het maar op! Geluidsfragment 2 Gienderwèèd stò de stal van Stevens. Vrûger stonk ut daor un uur in de wend nòr vèèrkes. Na hen ze luchtwassers. Dè schilt un hêêl bietje. Vraag aan de leerlingen wie er leYerlijk kan vertalen wat er hier gezegd is. Vertaling ABN: In de verte staat de stal van de familie Stevens. Vroeger stonk het daar verschrikkelijk naar varkens. Nu hebben ze luchtwassers. Dat maakt veel verschil! Geluidsfragment 3 Ge moet zelf wete wegge vur oewe cent kôpt, mar ik vat ne plèkbol..! Vertaling ABN: Je moet zelf weten hoe je je geld uitgee_, maar ik kies voor een wijnbal ( van de kermis).
Eventueel een extra opdracht is de een memory van het Biks Taalplènkske. Zie werkbladen hieronder. 5. EvaluaXevragen:
-
Wie kennen de leerlingen nog die echt de Bikse Taol spreekt? Misschien kunnen ze die eens interviewen en daar een verslag van maken als uitbreiding en huiswerkopdracht.
-
Kunnen de leerlingen het moYo van de Pezerikken verstaan? En weten ze ook wat het betekent?
Memory leesplankje
Bètje
Moerzijker
Tjannek
Stuupere
Rooie Fik
Toddekrèèmer
Dokkele
Kwèèker
’t höske
Aawmeut
Slibbere
Stuur
d’n krommenèèrm
Kwikkel
Peejzerik
Koljakker
Speklossiemènneke
