Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
België
Het Passiefhuis Nationale Publicatie
Wat is een passiefhuis? In tijden van stijgende energieprijzen en hoog oplopende emmissies, wordt efficiënt energiegebruik elke dag belangrijker. Dit is niet langer enkel een milieu-, maar ook steeds meer een financiële bekommernis. Zo’n 40% van onze jaarlijkse energieconsumptie wordt besteed aan gebouwen. Het passiefhuis-concept richt zich in de eerste plaats op residentiële gebouwen. Nochtans kunnen deze principes ook toegepast worden op andere gebouwen. Zoals de cijfers aantonen, is er op het gebied van energie, veel winst te halen bij gebouwen. Daarom erkennen meer en meer professionelen uit de bouw het passiefhuisconcept als een aanzienlijke stap voorwaarts.
Een
passiefhuis
is
een
woning
die
ontworpen is om energie optimaal te behouden. Veel aandacht wordt besteed aan de prestaties van de materialen en componenten op het gebied van optimalisering van het binnenklimaat. Het voordeel is dat de binnentemperatuur weinig schommelingen kent, wat resulteert in een opmerkelijk beter comfort binnenshuis.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Het passiefhuisconcept gebruikt beproefde technieken en sluitende ontwerpprincipes om woningen te realiseren die energie optimaal gebruiken. Door warmteverliezen tot een minimum te reduceren d.m.v. ver doorgedreven isolatie en warmterecuperatietechnieken en door passieve warmtewinsten te maximaliseren, wordt het passiefhuisconcept zo efficiënt dat een conventioneel verwarmingssysteem niet langer nodig is. Dit betekent een kostenbesparing op de verwarming die, gedeeltelijk, de hogere kost voor de hoog presterende ingrepen compenseert. Daar bovenop genereert een passiefhuis, door minder energie te gebruiken tijdens de levensduur van het gebouw, niet enkel een kleinere milieu-impact, maar ook een lagere energiekost tijdens het gebruik. Bovendien verlaagt een passiefhuis de impact van stijgende energieprijzen in de toekomst.
Inleiding
Wat is PEP? PEP, wat staat voor ‘Promotion of European Passive Houses’ of ‘Promotie van Europese Passiefhuizen’ is een consortium van Europese partners, gesteund door het Directoraat Generaal voor Energie en Transport van de Europese Commissie.
Waarom
Promotie van Europese Passiefhuizen? Algemeen wordt de komende tientallen jaren veel bouwactiviteit verwacht in Europa. Het oude huizenbestand is aan renovatie of, in veel gevallen, volledige vervanging door nieuwe gebouwen toe. De bestaande woningen zijn verantwoordelijk voor een groot aandeel van de energieconsumptie. Een grote energiebesparing is daarom mogelijk door deze vernieuwingsactiviteiten. Zoals vroegere demonstratieprojecten (bijv. CEPHEUS) aantoonden, is de reductie van het gebruik
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
van niet-hernieuwbare energiebronnen met een factor 4 (vergeleken met de huidige nationale standaarden) niet alleen mogelijk, maar ook realistisch. Het passiefhuisconcept is een solide en relatief lage-kostmethode om deze energiebesparingen te verwezenlijken. Om de kennis binnen de bouwsector te verspreiden, ook buiten het selecte groepje van specialisten, heeft PEP vooropgesteld de opgedane ervaringen met het concept op Europees niveau te verspreiden.
Wat doet PEP?
Het doel van PEP is regionale economische activiteiten te stimuleren, vooral voor KMO’s (welke een belangrijk aandeel vertegenwoordigen binnen de woningbouw), door de uitgaven aan energiefacturen tijdens de gebruiksperiode van het gebouw te vervangen door investeringen in de constructie van de gebouwschil. Om dit doel te bereiken, wil het consortium: •Het passiefhuisconcept communiceren binnen verschillende Europese regio’s en klimaten
Inleiding •
•
•
• •
de huidige passiefhuis-ontwerptool (PHPP, Passive House Planning Package) aanpassen om aan de vraag van architecten en planners in de verschillende landen tegemoet te komen. praktische informatiepaketten ontwikkelen, zoals brochures over bouwproducten, ontwerpgidsen, onderzoeksresultaten, berekeningsmethodes en activiteiten voor het garanderen van de kwaliteit, om professionelen in de bouw in heel Europa te begeleiden bij de ontwikkeling van passiefhuizen. een certificatieprogramma ontwikkelen voor passiefhuizen en passiefhuistechnologieën met een link naar het nationaal normeringssysteem voor energieprestatie overeenkomstig de Europese bouwrichtlijnen. nationale werkgroepen en een jaarlijkse nationale workshops organiseren. een nationale passiefhuiswebsite opzetten die continu up-to-date informatie voorziet.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Hoe kan ik meer te weten komen? Voor meer informatie, contacteer: Passiefhuis-Platform vzw Gitschotellei 138, 2600 Berchem
Tel: 03 / 235 02 81, Fax: 03 / 271 0359
www.passiefhuisplatform.be
[email protected]
Passiefhuis een definitie
De
term passiefhuis staat voor een specifieke constructiestandaard voor woongebouwen met een goed binnenklimaat gedurende winter zowel als zomer, zonder traditioneel verwarmings- of koelsysteem. Dit houdt een zeer goede thermische isolatie en zeer goede lucht-/ kierdichting van de constructie in, terwijl een goed binnenklimaat verzekerd is door gebalanceerde ventilatie met hoge mate van warmteterugwinning. Op basis van het voorgaande is het ontwerpverwarmingsvermogen beperkt tot het vermogen dat kan worden getransporteerd door de minimaal vereiste ventilatielucht. Echter, de daadwerkelijke ruimteverwarming kan ook anders worden voorzien dan middels het ventilatiesysteem. Voor het gebied van 40°-60° noorderbreedte, onder omstandigheden vermeld in het PHPP rekenmodel1 geldt: • de totale jaarlijkse energievraag voor ruimteverwarming en koeling moet beperkt blijven tot 15 kWh/m2 geklimatiseerde vloeroppervlakte2 • de totale jaarlijkse hoeveelheid primaire energie voor alle toepassingen, sanitair warm water en ruimteverwarming en koeling is beperkt tot 120 kWh/m2 geklimatiseerde vloer-oppervlakte2
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Een
passiefhuis heeft een hoog niveau aan thermische isolatie met minimale koudebruggen, weinig infiltratie en gebruikt passieve zonneen warmtewinsten om aan de vooropgestelde eisen te voldoen. Als een gevolg hiervan kunnen hernieuwbare energiebronnen ingezet worden om aan de overblijvende energiebehoefte tegemoet te komen.
Illustratie van het passiefhuisconcept: passief (thermos) versus actief (verwarmingsplaat) Bron: Informations-Gemeinschaft Passivhaus Deutschland 1 2
Passive House Planning Package, Passiv Haus Institut
De geklimatiseerde vloeroppervlakte wordt gedefinieerd als netto vloeroppervlakte binnen het beschermd volume. De berekening van oppervlaktes en volumes van gebouwen is gedefinieerd door de Belgische norm NBN 06-002 (1983). Brutto vloeroppervlakte is bepaald door de buitenafmetingen van het gebouw. Inclusief: vloeroppervlak van alle vloeren; overdekte oppervlaktes (balkonnen, dakuitbreidingen). Exclusief: nissen of uitbreidingen buiten < 0.5 m2; buitenkolommen en -pilaren < 0.5 m2; openingen > 4 m2; dakoppervlak (uitgezonderd dakterras); kruipruimte < 1,5 m; open buitentrap. Netto vloeroppervlakte bevat: bruto vloeroppervlakte. Exclusief: constructie-oppervlak (wanden, kolommen, closed wells); nis of uitsparing < 0.5 m2
Passiefhuis maatregelen Maatregel/oplossing 1. Super isolatie Isolatie muren Isolatie dak Isolatie vloer Schrijnwerk, buitendeuren Glas Koudebrug Luchtdichtheid Minimale compactheid (verliesopp./beschermd vol.) 2. Warmterecuperatie Tegenstroom luchtluchtwarmtewisselaar Bodem-luchtwarmtewisselaar Ventilatiekanalen geïsoleerd
Passiefhuisstandaard U ≤ 0,15 W/(m²K) U ≤ 0,15 W/(m²K) U ≤ 0,15 W/(m²K) U ≤ 0,8 W/(m²K) U ≤ 0,8 W/(m²K) Lineaire warmteverliescoëff. y ≤ 0,01 W/(mK) n50≤ 0,6 h-1
Warmterecuperatie h HR ≥ 75% Verse lucht ≥ 1°C
Andere warmterecuperatiesystemen (bijv. ventilatie & warmterecup. op afvoer SWW) SWW leidingen geïsoleerd Min. Ruimteverwarming Naverwarming ventilatielucht, lage temperatuur verwarming Efficiënt verwarmingssysteem met Biomassa, warmtepomp, gas, klein vermogen warmtekrachtkoppeling (bijv. stadsverwarming), … Luchtkwaliteit door ventilatievoud Min. 0,4 ach–1 of 30m³/pers/h of volgens strengere nationale normering 3. Passieve (zonne-) winsten Zonnefactor g ≥ 50% Beglazing SWW (zonne-) verwarming Thermische massa binnen buitenschil Oriëntatie zon Efficiënte zonwering Schaduwfactor [%] (Oost & West)
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Maatregel/oplossing 4. Efficiëntie elektriciteit Huishoudelijke apparaten met energielabel (min. label A) Warm water aansluitingen was- en vaatwasmachine Onderhoud filters ventilatie Compacte fluorescentieverlichting Gelijkstroommotor ventilatie Efficiënte ventilator: SPF (Specific Fan Power) 5. On-site hernieuwbare energiebronnen Windturbine Fotovoltaïsche cellen
Passiefhuisstandaard
Energiereductie 50% van gemiddeld verbruik
≤ 0,45 W/(m³/h) (getransporteerde lucht)
Thermische zonne-energie Biomassasysteem Andere 6. Kostenbesparing Bouwteam Commossioning Bouwsystemen
= basismaatregel/oplossing = veel toegepaste optionele maatregel/oplossing = andere maatregel/oplossing
Passiefhuis publicaties
Alle
nationale publicaties over passiefhuizen kunnen gedownload worden op www.passiefhuisplatform.be
Algemene informatie over passiefhuizen
Wat is een passiefhuis? – Algemeen (NL & FR) Wat is een passiefhuis? – Technisch (NL & FR) Innovatie in de bouw
Project fiches:
Projecten in België ‘A Living Today’ - Een passiefhuis te HeusdenDestelbergen (Ontwerpomschrijving) • Luchtdicht bouwen - Case study • ‘A Living Today’ - Een passiefhuis te HeusdenDestelbergen (Artikelenreeks in 'De Koevoet‘) •
• • • • • • • • • • •
Projectfiche Aarschot Projectfiche Berlaar Projectfiche Bocholt Projectfiche Deinze Projectfiche Drongen Projectfiche Ename Projectfiche Heusden-Destelbergen Projectfiche Heusden-Zolder Projectfiche Hoeilaart Projectfiche Spiere-Helkijn Projectfiche Waarloos
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
• Projectfiche Wijtschate • Projectfiche Willebroek • Projectfiche Zemst
Projecten in Duitsland
Wagner & C° - eerste kantoor in passiefhuis-standaard • Passiefhuis-fabriek te Zwingenberg • Passiefkantoor te Cölbe •
Wetenschappelijke publicaties:
• Ontstaan van PHP • Het passiefhuis-concept • Het succes van de passiefhuizen in België • Kwaliteitsbewaking van passiefhuizen • Passiefhuizen – Een economische balans • Energiebesparingspotentieel passiefhuizen • Passiefhuis-projecten in België
Technologiewijzers:
• Glas • Schrijnwerk • PHPP - Rekenpakket • Ventilatie 1: Luchtkwaliteit • Ventilatie 2: Ventilatiesystemen • Ventilatie 3: Ventilatie en energieverbruik
Passiefhuis hindernissen
Hindernissen
voor de bouw van passiefhuizen: Het passiefhuis-concept is pas geïntroduceerd in het Vlaams Gewest sinds 2002. PHP is toen gesticht als een onafhankelijke organisatie die vraag en aanbod op het gebied van passiefhuizen moest stimuleren. Bij het begin bestond de grootste uitdaging erin mensen te informeren over het bestaan van passiefhuizen. Dit kon slechts efficiënt gebeuren door de bouw van demonstratiegebouwen, zodat mensen met eigen ogen zagen dat gebouwen ‘zonder verwarming’ realiseerbaar zijn in België. Vandaag zijn een 40-tal passiefhuisprojecten in opbouw en worden de volgende hindernissen ondervonden: •Taalbarrière: passiefhuizen worden hoofdzakelijk in het Vlaamse landsgedeelte gebouwd, omwille van de beschikbare informatie in het Nederlands. •Financieel: bouwkost en andere prioriteiten voor subsidies: passiefhuizen kosten nog steeds meer en kregen tot voor kort nog geen enkele vorm van subsidie. Vanaf januari 2006 wordt in diverse Vlaamse gemeenten een subsidie toegekend aan gecertificeerde passiefhuizen.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
•Psychologisch: Bewustzijn/comfort: ondanks dat het passiefhuisconcept geïntroduceerd werd, zijn nog steeds inspanningen nodig om het concept tot bij het grote publiek te brengen (vooral tot bij professionelen en potentiële bouwers) •Technisch: productie/constructie: in België worden veel verschillende constructiemethoden toegepast die moeten aangepast worden aan het passiefhuis-concept. Aannemers moet nog ervaring opdoen. •Technisch: Berekening/certificatie: veel woningen worden nu gebouwd zonder kwaliteitsgarantie, wat kan leiden tot slechte voorbeelden en een tegenwerkend effect. •Onderzoek: KMO’s en micro-ondernemingen hebben weinig tijd om te innoveren en hebben extra aandacht en begeleiding nodig bij de ontwikkeling van innovaties.
Vragen:
Diverse vragen werden reeds beantwoord op de website in een lijst van veelgestelde vragen. Volgende vragen worden nog onderzocht: •Technisch: interpretatie van projectwaarden in het rekenmodel PHPP •Haalbaarheid en kosten-efficiëntie van de passiefhuis-kwaliteitsverklaringen
Overzicht woningbestand
Het
bestaande woningenbestand in België bedraagt 4.248.502 huizen, jaarlijks worden 44.305 nieuwe woningen gebouwd. De verhouding tussen de verschillende types woningen waaruit het hedendaags woningenbestand bestaat wordt getoond in de tabel hieronder. Type woning
Bestaand woningenbestand Eéngezinswoning, rijhuis 29,60% Half-open bebouwing 12,75% Vrijstaande woning 39,53% Appartement 16,94% Andere 1,18% # Passiefhuizen/jaar 5 (2004)
Bron: Sociaal-Economische enquête, 2001 Bron : Compagnie - jan-nov 2000, Passiefhuisplatform vzw
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Types bestaande w oningen België Eéngezinsw oning, rijhuis Half-open bebouw ing Vrijstaande w oning Appartement Andere
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
België
Klimaatgegevens - België
temperatuur (°C) en zonnestraling (kWh/m² dag)
heeft een gematigd zeeklimaat. Desondanks zijn er aanzienlijke verschillen tussen de regio’s. De minimum ontwerptemperatuur voor de winter wordt gedefinieerd door de Belgische standaard NBN B 62-003 ‘Berekening van de warmteverliezen van gebouwen’ (1986) en varieert naargelang de regio van -7°C (zeeklimaat) tot -12°C (slechtste geval gewijzigd continentaal klimaat) en naargelang de hoogte t.o.v. het zeeniveau. Volgens deze norm kan de ontwerper de temperatuur nog 4 tot 6 K lager nemen voor gebouwen met een uitzonderlijk comfortniveau. De maximum ontwerptemperatuur is niet gestandaardiseerd. Hiervoor wordt gewoonlijk 30°C genomen voor zomercondities. Bij een hogere buitentemperatuur geven klimatisatie-installateurs gewoonlijk geen comfortgaranties.
40
100
30
95
20
90
10
85
0
80
-10
75
-20
70
-30
65
-40
60 j
f
m Tgem
a
m
j
j a maand zonnestraling Tmin
s
Klimaatgegevens ref. Ukkel, België
o Tmax
n RV
d
Relatieve vochtigheid (%)
België klimaat
België
voorbeeld passiefhuis Gent
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Type woning:
Rijwoning, in de provincie Oost-Vlaanderen, dicht bij de provinciehoofdstad Gent. De woning heeft een totale oppervlakte van 130m² (twee niveaus van 65m²) en is ontworpen als een flexibel geheel. De binnenwanden zijn niet dragend zodat de binnenruimtes kunnen aangepast worden aan de noden van de bewoners. Alle tekeningen en foto’s zijn eigendom van architectenbureau denc!-studio, Gent (B), de familie Baert-Camerlynck en Cenergie cvba, Berchem (B).
Bezetting: 4 personen voor dit type woning Globale afmetingen Netto geklimatiseerde vloeroppervlakte
113,6 m²
Gemiddelde plafondhoogte
2,40 m
Volgende bedrijven hebben bijgedragen tot de realisatie van het project: Architectuur & PHPP: ‘denc!-studio bvba’, uitvoerder: ‘lab15’, advies: ‘Cenergie cvba’, n50-test: ‘Isoproc’, leverancier energiezuinige toestellen: e-ster
Gelijkvloers
Eerste verdieping
België
voorbeeld passiefhuis Gent
Thermische
massa: Dit project werd uitgevoerd met een “gemiddelde” thermische massa.
Buitenwanden: houtskelet – lage thermische massa. (Scheidende) binnenwanden: houtskelet - lage thermische massa. Vloeren: gelijkvloers: beton – hoge thermische massa; verdiepingsvloer: hout - lage thermische massa Vergeleken met conventionele constructies: De typische Belgische woning wordt gekenmerkt door een “hoge” thermische massa. Buitenwanden: spouwmuur, spouw gevuld met isolatie, binnenspouwblad bestaande uit snelbouw met hoge thermische massa, buitenspouwblad is baksteen of hout. (Scheidende) binnenwanden: constructiesteen met hoge thermische massa. Vloeren: meestal hoge thermische massa.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Luchtdichtheid passiefhuis Gent Luchtdichtheid Belgische woning
n50 = 0,6 h-1 n50 = 7,8 h-1
Thermische isolatie Typisch Belgische Passiefhuis woning Gent Component U-waarde [W/m²K] buitenschil Gevel 0,15 0,45 Dak Vloer Deuren Schrijnwerk Glas Muur onder grondniveau
0,094 0,194 0,79 0,66 0,7 / 3-voudig
Globale afmetingen Gevel Dak Vloer Deuren Schrijnwerk Glas, 3-voudig
0,25-0,30 0,42-0,45 3,5 2,4 1,6 / 2-voudig 1,4
Oppervlak (m²) 85,5 68,5 68,5 2,67 8,2 19,4
België
voorbeeld passiefhuis Gent
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Componenten buitenschil, materialen Gevel, buitenmuur
Vloer
Eerste verdieping
Materialen (buiten Æ binnen) Houten beplating Geventileerde spouw OSB Houtskelet/minerale wol Minerale wol Houtskelet/minerale wol PE folie (afgeplakt voor luchtdichting) gipskartonplaat
Dikte [cm] 0,8 3,8 1,5 14 10 8,9 0,1 1,2
Gelijkvloers Materialen (buiten Æ binnen) Dikte [cm] Gewapend beton 11 EPS isolatie 16 Beton 8
België
voorbeeld passiefhuis Gent
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Componenten buitenschil, materialen Glas, schrijnwerk
Dak
Materialen (buiten Æ binnen) EPDM Minerale wol in helling 1,5 cm/m OSB Minerale wol tussen balken PE folie latwerk/geventileerde spouw MDF
Dikte [cm] 0,05 Min. 8 1,5 35 0,1 2,2 1,5
3-voudige beglazing Schrijnwerk
Hout/thermische polyurethaanonderbreking
België
voorbeeld passiefhuis Gent
Technische installaties: Het ventilatiesysteem verwarmt de woning d.m.v. een tegenstroom-warmtewisselaar die warmte recupereert. Om in de bijkomende warmtebehoefte te voorzien is een verwarmingsbatterij voorzien op de ventilatielucht. Tevens is een bodemluchtwarmtewisselaar voorzien op de binnenkomende ventilatielucht (lengte: 40m; diepte: 1,5m–2,5m; diameter: 110mm. Het grootste aandeel van de geproduceerde warmte door de thermische zonnepanelen op het dak gaat naar de bereiding van sanitair warm water. Fotovoltaïsche panelen dragen bij tot de elektriciteitsvoorziening. Verwarming Warmteproductie Verwarmingsmedium Controle temp. Verwarmingssysteem
Verwarming Sanitair warm water Energiebron Ventilatie
Systeem Warmterecuperatie Ventilatievoud
Mechanisch ventilatie syst. Lucht Thermostaat Via bodemluchtwarmtewisselaar en lucht-luchtwarmtewisselaar in het ventielatiesysteem Gasboiler en thermische zonnepanelen Zon en gas Systeem D, mechanische toe- en afvoer ja, 80% 0.44 vol/h
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Vergeleken met conventionele constructies: Het meest voorkomende systeem voor ruimteverwarming in een Belgische woning is een centrale verwarming met radiatoren en/of vloerverwarming. Over het algemeen is de verwarmingsvloeistof water, verwarmd door een gas- of mazoutketel. Het meest voorkomende ventilatiesysteem voor woningen is systeem A (met natuurlijke toe- en afvoer), en systeem C (met mechanische extractie van de lucht uit badkamer en toilet). Verwarming Warmteproductie Verwarmingsmedium Controle temp. Verwarmingssysteem Energiebron Sanitair Verwarming warm water Energiebron Ventilatie
Systeem Warmterecuperatie Ventilatievoud
Condenserende boiler Water Thermostaat Radiatoren Gas Combi ketel Gas Nat. aanvoer / mech. afvoer Nee 0.4 vol/h
België
voorbeeld passiefhuis Gent
Energiegebruik: Het energiegebruik van deze woning werd berekend aan de hand van het rekenpakket PHPP 2003 Benelux. De woning heeft een jaarlijkse energiebehoefte voor ruimteverwarming van 12kWh/m² in standaardomstandigheden. Het gemiddeld dagelijks energieverbruik (berekening op basis van metingen na 1 jaar): - Elektriciteit dag: 2,22 kWh/dag - Elektriciteit nacht: 0,55 kWh/dag - Gas: 0,88 m³/dag - Water: 0,27 m³/dag
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Vergeleken met conventionele constructies: Gemeten energiegebruik voor een typische woning • Jaarlijkse ruimteverwarming 3000m³ • Elektrisch verbruik 12,83 kWh/dag • geschat gasverbruik 4000m³/jaar • gemiddelde temperatuur 23°C in leefruimtes, 20-22°C in slaapkamers Algemeen brandstofverbruik in België voor verwarming: Gas (44%) en stookolie (37,7%) zijn de belangrijkste brandstoffen. Steenkool behoort duidelijk tot het verleden: nu slechts 3%, t.o.v. 10% 10 jaar geleden. Nog slechter presteren de alternatieve energiebronnen. Hun aandeel is gedaald met 50%. Bron: Socio-economische enquête, 2001 Algemeen brandstofverbruik voor verwarming in België 15% 3%
44%
38% Gas
Stookolie
Steenkooll
Andere
België
voorbeeld passiefhuis Zolder
Type
woning: Deze vrijstaande woning bestaat uit twee verdiepingen en een duplex onder het zadeldak. De leefruimten (living, keuken en bureau) liggen aan de zuidzijde. De wasruimte, slaapkamers en inkomhal zijn aan de noordzijde van de woning gesitueerd. Alle foto’s en tekeningen zijn eigendom van arch. Eric Ubachs, Maasmechelen(B) en Cenergie cvba(B).
Bezetting: 6 personen voor dit type woning Globale afmetingen Netto geklimatiseerde vloeroppervlakte 194 m² Gemiddelde plafondhoogte
Volgende bedrijven hebben bijgedragen tot de realisatie van het project: Uitvoerder: ‘Vanhout’, leveranciers: ‘Isoproc’, ‘Hanssens Houtconstructies’, ‘Ecom@’, ‘Ecobouw’, installateurs: ‘Izen’, ‘Esco+’, advies: ‘Cenergie cvba’
2,50 m
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
België
voorbeeld passiefhuis Zolder
Thermische massa: Dit passiefhuis wordt gekenmerkt door een “medium” thermische massa. Buitenwanden: houtskeletbouw - lage thermische massa (platformbouwmethode) Binnenwanden: houten wanden - lage thermische massa. Vloeren: betonnen gelijkvloerse vloer - hoge thermische massa, vloer van de eerste verdieping uit houtskelet - lage thermische massa. Vergeleken met conventionele constructies: De typische Belgische woning wordt gekenmerkt door een “hoge” thermische massa. Buitenwanden: spouwmuur, met spouw gevuld met isolatie, binnenspouwblad bestaat uit snelbouw met hoge thermische massa, buitenspouwblad is baksteen of hout. (Scheidende) binnenwanden: constructiesteen met hoge thermische massa. Vloeren: meestal hoge thermische massa.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Luchtdichtheid passiefhuis Zolder n50 = 0,2 h-1 Luchtdichtheid Belgische woning n50 = 1 h-1 Thermische isolatie Passiefhuis Typisch Belgische voorbeeld woning Component U-Waarde [W/m²K] buitenschil Gevel 0,121 0,45 Dak Vloer Deuren Schrijnwerk Glas Muur onder grondniveau
0,104 0,127 0,800 0,59 0,7 / 3-voudig
0,25-0,30 0,42-0,45 3,5 2,4 1,6 / 2-voudig 1,4
Globale afmetingen Oppervlak [m²] Gevel – hoge therm. massa 235,4 Gevel - lage therm. massa 130 Dak 112,5 Vloer naar onverwarmde 2,1 kelder Deuren 15,1 Schrijnwerk 30,2 3-voudige beglazing 51,5
België
voorbeeld passiefhuis Zolder
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Componenten buitenschil, materialen Gevel
Vloer
Materialen (buiten Æ binnen)
Dikte [cm]
Materialen (buiten Æ binnen)
Dikte [cm]
Baksteen
10
Gewapend beton
18
Geventileerde spouw/gebitumineerde houtvezelplaat
4,2/1,8
Isolatie EPS
25
Gietbeton
11
3x Minerale wol/houtskelet
14/7/7
Vloerafwerking hout/tegels
2
osb-plaat (afgeplakt voor luchtdichting)
1,5
Leidingenspouw met minerale wol
4,5
gipskartonplaat
1,25
België
voorbeeld passiefhuis Zolder
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Componenten buitenschil, materialen Dak
Schrijnwerk
Materialen (buiten Æ binnen)
Dikte [cm]
Drievoudige beglazing
Bitumen houtvezelplaat
2,2
Schrijnwerk
Minerale wol tussen FJIliggers
35
Dampscherm Luchtspouw (leidingen,…)
0,1 2,2
Gipskartonplaat
1,25
Hout met polyurethaankern
België
voorbeeld passiefhuis Zolder
Technische installaties: Mechanisch ventilatiesysteem (pulsie/ extractie) •met zeer efficiënte warmterecuperatie •met een rendement van meer dan 90% •met bodem/lucht warmtewisselaar; Lengte: 40m Diepte: 2m Diameter: 173-200mm De geïnstalleerde combi-zonne-gasboiler gebruikt zonne-energie en gas voor verwarming en sanitair warm waterbereiding. 5,5 m² zonnecollectoren op het dak leveren warmte voor de productie van warm water en aan een batterij in het ventilatiesysteem. Verwarming Warmteproductie Verwarmingsmedium Controle temp. Verwarmingssysteem
Sanitair Verwarming warm water Energiebron Ventilatie
Systeem Warmterecuperatie Ventilatievoud
Mechanisch ventilatie syst. Lucht Thermostaat Via grondluchtwarmtewisselaar en en naverwarming met zonne-gasboiler Ja Zon en gas Systeem D, mechanische toe- en afvoer ja, meer dan 90% 0.,37vol/h
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Vergeleken met conventionele constructies: Het meest voorkomende systeem voor ruimteverwarming in een Belgische woning is een centrale verwarming met radiatoren en/of vloerverwarming. Over het algemeen is de verwarmingsvloeistof water, verwarmd door een gas- of mazoutketel. Het meest voorkomende ventilatiesysteem voor woningen is systeem A (met natuurlijke toe- en afvoer), en systeem C (met mechanische extractie van de lucht uit badkamer en toilet). Verwarming Warmteproductie Verwarmingsmedium Controle temp. Verwarmingssysteem Energiebron Sanitair Verwarming warm water Energiebron Ventilatie
Systeem Warmterecuperatie Ventilatievoud
Condenserende boiler Water Thermostaat Radiatoren Gas Combi ketel Gas Nat. aanvoer / mech. afvoer Nee 0.4 vol/h
België
voorbeeld passiefhuis Zolder
Energiegebruik Met een berekend jaarlijks energiebehoefte voor verwarming van 3.000 kWh (14,5 kWh/m².a) bespaart dit passiefhuis bijna 90% energie in vergelijking met de gemiddelde nieuwe woning. Ook de energiebehoefte voor sanitair warm water bedraagt slechts een kwart van het gemiddelde.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Vergeleken met conventionele constructies: Gemeten energiegebruik voor een typische woning • Jaarlijkse ruimteverwarming 3000m³ • Elektrisch verbruik 12,83 kWh/dag • geschat gasverbruik 4000m³/jaar • gemiddelde temperatuur 23°C in leefruimtes, 20-22°C in slaapkamers Algemeen brandstofverbruik in België voor verwarming: Gas (44%) en stookolie (37,7%) zijn de belangrijkste brandstoffen. Steenkool behoort duidelijk tot het verleden: nu slechts 3%, t.o.v. 10% 10 jaar geleden. Nog slechter presteren de alternatieve energiebronnen. Hun aandeel is gedaald met 50%. Bron: Socio-economische enquête, 2001 Algemeen brandstofverbruik voor verwarming in België 15% 3%
44%
38% Gas
Stookolie
Steenkooll
Andere
De enige verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze publicatie ligt bij de auteurs. Ze vertegenwoordigt geenszins de mening van de Europese Gemeenschap. De Europese Commissie is niet verantwoordelijk voor gebruik van de informatie gegeven in deze publicatie.
Promotion of European Passive Houses—Europese Commissie
Deze publicatie werd tot stand gebracht door DHV www.dhv.com, in het kader van het Europees PEP project
België
Het Passiefhuis The PEP-project is partially supported by the European Commission under the IEE Programme. EIE/04/030/S07.39990
Voor meer info, contacteer: Passiefhuis-Platform vzw Gitschotellei 138, 2600 Berchem Tel: 03 / 235 02 81, Fax: 03 / 271 03 59 www.passiefhuisplatform.be, info@ passiefhuisplatform.be