Projectfiche 11 – K.T.A. Jette (Interventie preventiecoaches geestelijke gezondheid) (gezondheidsthema’s voeding, lichaamshygiëne, seksualiteit en relaties, welbevinden)
1 Schoolkenmerken KTA Jette L. Theodorstraat 80 1090 Jette 02/425 92 33 Directeur: mevrouw Anne-Marie Van den Bussche http://www.kta-jette.be info:
[email protected] In het kta Jette volgen een 480-tal leerlingen les in TSO en BSO. Het is een Brussels publiek met veel allochtone en ook vrij veel Franstalige leerlingen in de richtingen verzorging, voeding, gezondheid en welzijn. De meisjes zijn in de meerderheid. Het is ook een wisselend publiek en binnen de leerjaren is er een relatief groot verloop van jongeren.
2 Het gezondheidsbeleid van de school De school opteert voor een leerlinggerichte aanpak. Zorg komt op de eerste plaats. Ook de zorg voor het milieu maakt daar deel van uit: de school verdiende 3 MOS-logo’s. De school probeert dat creatief aan te pakken. Bij het opzetten van de acties vertrekken de leerkrachten en de coördinator van de werkgroep milieu en gezondheid, altijd vanuit een participatief standpunt. De betrokkenheid van de leerlingen is essentieel voor het uitdragen van de ideeën. Concreet betekent dit dat men sterk focust op de klaswerking. Eens ‘buiten de klas’ vertonen de leerlingen minder interesse in schoolprojecten en zijn ze minder bereid daar tijd in te investeren. De betrokkenheid van de individuele leerkracht is dus heel groot. Zij zijn altijd de eerste initiatiefnemers van een project naar de leerlingen toe. Er zijn momenteel verschillende projecten geïntegreerd in onze schoolwerking:
¬ ¬
Projecten rond gezonde voeding: het gezond kerstontbijt, het drankenaanbod via een Oxfamwinkeltje en dus geen automaat met frisdranken omdat dit ongezond is (te veel suikers) en omdat automaten te veel energie verslinden. Projecten in het kader van milieuzorg en de link met gezondheid: tijdens de week van de afvalvermindering maken de leerlingen fruitsla als tussendoortje en leren meer over composteren. Ook streeft de school ernaar om de uitstappen zo veel mogelijk te voet te doen.
www.gezondopschool.be 1
3
Aanleiding en voorbereiding
3.1 Het project preventiecoaches ter ondersteuning van een geestelijk gezondheidsbeleid op school De school nam deel aan het project ‘preventiecoaches’. De instap gebeurde in samenwerking met LOGO Brussel. De preventiecoach maakte een analyse van het gezondheidsbeleid. Via een algemene analyse en een analyse van het aspect geestelijke gezondheid en welbevinden van de leerlingen, formuleerde de school - in overleg met de coach - duidelijk en haalbare doelstellingen voor de school. De doelstellingen zijn:
¬ ¬ ¬ ¬
Leerlingen leren communiceren. Leerlijnen ontwikkelen rond gezondheid. Ontwikkelen van een algemeen draaiboek rond projectplannen. Aandacht voor het welbevinden van het personeel
4 Projectuitvoering: “iedereen gelijk gezond” met aandacht voor gelijke kansen. 4.1 Doel van het project In juni 2010 lanceerde de Koning Boudewijnstichting 1 een oproep naar goede lokale praktijken die initiatief nemen om de sociale ongelijkheid weg te werken. De geselecteerde projecten moesten aantonen hoe ze concreet ongelijkheid in gezondheid aanpakken of verkleinen. De projecten ondergingen de SONG-scan 2 , een instrument dat aan de hand van een tiental vragen nagaat of er oog is voor de sociale diversiteit en het verkleinen van de sociale kloof. Cruciaal in het wegwerken van drempels voor sociaal zwakkere groepen, is de toegankelijkheid van de eerstelijnsgezondheidszorg. De school probeerde dit te realiseren door middel van de samenwerking met de huisartsengeneeskunde van de VUB. Drie doelen werden vooropgesteld:
¬
¬
1 2
Aan alle leerlingen van de school vanaf de derde graad de mogelijkheid bieden om in contact te komen met een huisarts en een apotheker in opleiding, Ze leren op die manier in alle discretie vragen te stellen over hun gezondheid en krijgen hierop een professioneel antwoord. Zo komen ze in contact met de eerstelijns gezondheidszorg en kunnen zij ook verder wegwijs gemaakt worden in ons gezondheidssysteem. Kandidaat-huisartsen en -apothekers, die reeds over alle kennis beschikken om patiënten bij te staan, de mogelijkheid te geven om in contact te komen met de gezondheidsproblemen van jongeren. Door klaar en duidelijk antwoord te geven op de vragen die aan hen gesteld worden, leren zij ook om ingewikkelde materie eenvoudig en correct uit te leggen.
KBS is een onafhankelijke en pluralistische stichting die jaarlijks zo’n 2.000 organisaties en individuen financieel steunt http://www.ongelijkgezond.be/songscan/
www.gezondopschool.be 2
¬
4.2
Inzicht krijgen in de vragen die jongeren zich stellen over hun gezondheid en eventueel via de lessen of door het organiseren van projecten - hierop inspelen.
“Iedereen Gezond” praktisch
Elke klas van de derde graad bracht een halve dag door in het academisch ziekenhuis van de VUB om op consultatie te gaan bij een huisarts in opleiding, onder supervisie van een professor huisarts geneeskunde Ook konden ze de ziekenhuisapotheker spreken. Aan de huisarts in opleiding kon de leerling vragen stellen over zijn/haar gezondheid. Zo leerden ze hun lichamelijke of psychische klachten te verwoorden aan een vreemde expert, alsook leerden ze praten over moeilijke en intiemere onderwerpen. De huisarts in opleiding verschafte de student informatie over specifieke onderwerpen zoals het aanbod binnen de gezondheidszorg (huisarts, apotheek, ziekenfonds, welzijnsorganisaties, …) en het belang van het “kennen” van je huisarts Uit de resultaten blijkt dat de meeste vragen gaan over voeding, seksualiteit en beweging. Het preventieve aspect was de hoofdbedoeling en werd in de voorbereidende fase aan de leerlingen medegedeeld. Toch blijft het klassieke huisartsbezoek aan een curatief imago vastzitten.
4.3 De elementen van het gezondheidsbeleid op school In het project was er ruimte tot het individueel aankaarten van gezondheidsproblemen. Anderzijds werden de verzuchtingen rond gezondheid en school ook genoteerd. De relatie met school was aanwezig. De gezondheidsproblemen hadden ook vaak rechtstreeks invloed op het functioneren op school, zoals bijvoorbeeld slaapproblemen en het niet nuttigen van een ontbijt.
5 Evaluatie van het project “Iedereen Gezond “ 5.1 Eerste evaluatie d.m.v. een enquête Via een enquêteformulier werd een bevraging over het project onder de leerlingen van de 3e graad georganiseerd. Uit de verwerkte gegevens blijkt:
¬ ¬
Ongeacht het studiejaar en de richting maakten zowat 80 % van de leerlingen van de gelegenheid gebruik om een reëel gezondheidsprobleem aan te kaarten. Zelfs bij diegenen die aangeven een fictief probleem aangekaart te hebben, is bijna 4 op vijf leerlingen vragende partij naar meer gezondheidsthema’s op school.
Gesteld mag worden dat het hier over een homogene groep gaat die een enorme behoefte tentoonspreidt naar bijstand en informatie over de gezondheid. Uit de analyse blijkt enkel dat de leerlingen uit het 5de en het 6de jaar zich duidelijk minder gesteund voelen in het uitdrukken van hun gevoelens dan deze uit het 7de jaar.
www.gezondopschool.be 3
Wat de onderwerpen betreft, stellen we dezelfde homogeniteit vast. Over alle deelgroepen heen kwamen de onderwerpen in volgorde van belangrijkheid naar voren:
Voeding
59,0%
Seksualiteit
51,8%
Beweging
49,6%
Geestelijke gezondheid
41,0%
Drugs
33,1%
Medicatie
29,5%
Lichamelijke ontwikkeling
26,6%
Relaties
25,9%
5.2 Tweede fase – vervolgenquête door middel van een minifocusgroeponderzoek Na het project werd een minifocusonderzoek opgezet met een selecte groep leerlingen. Dit groepje van 10 bekeek - samen met twee leerkrachten - de resultaten. Een enquête werd door de leerlingen opgesteld. De bedoeling van deze enquête was om de resultaten van het onderzoek om te zetten tot haalbare perspectieven voor de toekomst. Een opvallende uitkomst is dat 15% van onze jongeren naar aanleiding van dit project, een huisarts gezocht hebben. Dat is een goed resultaat. Dit project bracht een dynamiek op gang die geleid heeft tot het formuleren van verschillende voorstellen:
¬
Voeding
Uit de enquête van de leerlingen kwam de suggestie om de schoolomgeving te sensibiliseren tot de verkoop van gezondere snacks. Ook promotie om water te drinken blijkt een vraag van de leerlingen, alsook het aanbieden van een ontbijt. Niet alle elementen uit de enquête zijn realistisch of de moeite waard om te overwegen. Maar de leerlingen participeren wel in de toekomstplanning en in het dranken – en voedingsbeleid.
¬
Seksualiteit
Uit de enquête blijkt veel interesse in projectdagen rond thema’s als zwangerschapspreventie, seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA)en holibi’s. Er is wel weerstand tegen posters rond seksualiteit.
www.gezondopschool.be 4
¬
Beweging
Er is vraag naar fitness tijdens de studie-uren of zelfs naschools. De leerlingen willen daarenboven trendy sporten.
¬
Geestelijke gezondheid
Er is grote vraag naar een stille ruimte. Verfraaiing van de lokalen zou voor hen bijdragen tot het welbevinden op school. Dit geldt ook voor betere afspraken rond de verdeling van huiswerk en de toetsen.
Tijdens de feedbackvergadering tussen de artsen en de school kwamen volgende suggesties nog naar boven:
¬
¬
Het project mag zich niet enkel binden op het curatieve, maar moet ook de aandacht vestigen op de preventieve aspecten zoals goede slaapgewoonten, gezonde voeding, het belang van een ontbijt, beweging, enzovoorts. De school moet bewaken dat preventieve initiatieven in voldoende mate aan bod komen. De ouderbetrokkenheid in zo’n project is van groot belang. De ouders werden via een nieuwsbrief op de hoogte gesteld van het project. Maar, het project beoogde meer: ieder gezin heeft een eigen “huisarts” als aanspreekpunt bij problemen of vragen in verband met gezondheid (in de ruime zin). Dit is echter niet gelukt. De school moet initiatieven bedenken om de ouderbetrokkenheid te verhogen.
www.gezondopschool.be 5
