PROJECT Geweld en pesterijen Veilig naar school De preventiedienst gaat de strijd aan tegen geweld en pesterijen in het schoolmilieu. Via diverse kanalen richten we ons op diverse doelgroepen, met als streefdoel een veilig en positief schoolklimaat. Zowel voor lagere als voor middelbare scholen worden er acties georganiseerd. We richten ons rechtstreeks op kinderen en jongeren van verschillende leeftijden, op de leerkrachten en het ander schoolpersoneel en de ouders. Samenwerking met andere organisaties maakt de inspanningen sterker. Steeds evalueren en inspelen op concrete noden is noodzakelijk. Het project geweld in schoolmilieu bestaat uit verschillende onderdelen, waarbij geopteerd wordt voor diverse doelgroepen en preventieniveau‟s. Daarbij maken we gebruik van verschillende methodieken:
publiekssensibilisering sensibilisering via openbaar vervoer overleg en netwerking (bewerkstelligen van een integrale en geïntegreerde aanpak) aanbieden informatie en aanleren gedragsalternatieven aan kinderen
Enkele cijfers (BRON: handreiking voor daadkrachtig schoolbeleid van Gie Deboutte) PESTEN Uit onderzoek bij Vlaamse jongeren blijkt: o 3 tot 8% van de Vlaamse jongeren wordt ernstig gepest. Dat zijn er 30 000 elk jaar. Twee op vijf zegt GEEN hulp te krijgen o Een bevraging leert dat in drie maanden tijd 57% van de jongeren slachtoffers was van pesten en dat 49% gepest heeft. Bijna 4 op 5 beweert dat hij of zij getuige was van pesterijen. Naarmate leerlingen ouder worden, daalt het aantal pesterijen. Pest gedrag kent zijn piek rond e het 12 levensjaar (tussen 10en 14 jaar). Dit is de leeftijd waarop kinderen alles doen om erbij te horen. En de school is zonder twijfel de pestplek bij uitstek. Voor cyberpesten ligt die piek later, namelijk 15 jaar (tussen 12 en 17 jaar) De meeste pesterijen (75%) vinden plaats buiten de klas- en lescontext. De speeltijd en eetzaal nodigen meer uit tot pestgedrag. Hetzelfde geldt voor momenten waarop leerlingen zich verplaatsen (in de school of op weg naar school/naar huis). Gebrekkig toezicht werkt pesten in de hand. In Vlaanderen heeft gemiddeld 1 leerling op 5 last van pesterijen. In het basisonderwijs (10 tot 12 jarigen) zou het gemiddeld gaan om 1 op 4 en in het middelbaar onderwijs gaat het om 1 leerling op 7. Het aantal leerlingen dat wekelijks meermaals wordt gepest, situeert zich rond de 5%. CYBERPESTEN Grootschalig onderzoek in Vlaanderen (2006) bij jongeren van 12 tot 18 jaar levert een aantal interessante conclusies. 94% maakt gebruik van internet en 91% doet dit thuis _______________________________________________________ Preventiedienst Leuven, Politiehuis, Philipssite 4, 3001 Leuven, 016 210 700
[email protected], www.leuven.be/preventie, www.slatoe.be
1
80% van de 10 tot 18 jarigen beschikt over een eigen gsm De helft van de jongeren gebruikt internet om sociale contacten te leggen De afgelopen 3 maanden kregen 62% van de jongeren te maken met pesterijen via internet of gsm; 52% gaf toe zelf ook dader te zijn geweest en 76% was naar eigen zeggen getuige van één of andere vorm van cyberpesten e 2/3 van de ondervraagde jongeren beoordeelt cyberpesten als een “groot probleem”.
Kader project: doelstellingen veiligheids- en preventieplan “Geweld in schoolmilieu” Bevorderen sociale controle Minderjarigen informeren Vergroten meldingsbereidheid Leerkrachten informeren Vormend aanbod voor leerlingen ontwikkelen Geïntegreerde en integrale aanpak bevorderen GAJO-overleg met diverse partners
Middelen: Voornamelijk subsidies van het SLIV-FOD Binnenlandse Zaken in het kader van overeenkomst inzake het strategische veiligheids- en preventieplan van Leuven. Er was ook financiële ondersteuning van de stedelijke jeugddienst en de Lijn.
Samenwerking met partners Samen met de jeugd- en sociale dienst organiseren we het GAJO-overleg. In dit overleg wordt nagegaan of er problemen zijn in en rond de scholen en op het openbaar vervoer. Binnen dit brede overlegplatform geeft de preventiedienst ruimte aan een preventieve kijk op overlast door jongeren. In 2008 kwam het overleg samen op 24/1, 17/4 en 2/10. In 2009 waren er tot en met eind oktober 3 vergaderingen: 26/3 (in Don Bosco), 11/6 (in het Stadskantoor) en 22/10 (in het politiehuis, uitgesteld tot 19 november). De verschillende partners zijn: Jeugd- en sociale dienst politiezone Leuven (JSD), dienst gemeenschapswachten Leuven, De Lijn Vlaams-Brabant, JAC Leuven, Securail, spoorwegpolitie Vlaams-Brabant, de verschillende Leuvense scholen en onderwijsnetten, Leuvense CLB‟s (Centra voor Leerlingenbegeleiding), Vlaamse overheid departement onderwijs, stedelijke jeugddienst Leuven, Syntra-AB Vlaams-Brabant De inhoud is voornamelijk gericht op: - uitwisseling ervaringen rond overlast, pesterijen en geweld (bv. problemen met drukke opstapplaatsen van het openbaar vervoer, voorkomende gevallen van cyberpesterijen,… - bespreking inhoud en vorm van campagnes - voorstelling diverse partnerorganisaties en hun (preventief) beleid, netwerking is een belangrijke doelstelling.
Studiedagen voor scholen: zonder slag of stoot De preventiedienst wil de Leuvense scholen helpen met de aanpak van overlast, pesterijen en geweld. Om hen te informeren en up-to-date vorming te geven organiseerden we studiedagen voor Leuvense leerkrachten: Zonder slag of stoot. Leerkrachten en scholen zijn in de aanpak van geweld en pesterijen belangrijke tussenpersonen. Zelf zijn zij ook vragende partij naar ondersteuning om een positief en veilig klas- en schoolklimaat te ontwikkelen. Op 4 en 11 maart 2008 begonnen de studiedagen met een uiteenzetting van Gie Deboutte (KU Leuven en Centrum Ervaringsgericht Onderwijs). Hij stelde de theorie van verbondenheid voor. Dit model toont dat een goede communicatie, het versterken van sociale vaardigheden, de opbouw van een goed schoolklimaat belangrijk zijn in de groei naar een preventief pestbeleid. De workshops voor het lager onderwijs (4 maart) waren: - Kinderen hebben grenzen nodig Tijdens deze workshop werd aangetoond op welke manieren leerkrachten regels en grenzen kunnen stellen. _______________________________________________________ Preventiedienst Leuven, Politiehuis, Philipssite 4, 3001 Leuven, 016 210 700
[email protected], www.leuven.be/preventie, www.slatoe.be
2
-
-
Kindermishandeling Kinderen praten zelden over mishandeling, maar ze geven wel signalen. Stel dat leerkrachten vermoedens hebben van kindermishandeling, wat dan? Omgaan met (verbale) agressie Hoe kunnen situaties met agressie in de klas worden omgebogen tot win-win situaties?
De workshops voor het secundair onderwijs (11 maart) waren: - Cyberpesten Wat is cyberpesten en wat kunnen leerkrachten eraan doen? - Jongerencultuur In deze workshop werd stilgestaan bij wat jeugdcultuur was en hoe dit momenteel onze beeldvorming over jongeren beïnvloedt. - Omgaan met (verbale) agressie In totaal woonden 136 leerkrachten, directieleden en CLB-medewerkers de studiedagen bij (73 op 11 maart, 63 op 4 maart). In 2009 werden de studiedagen “zonder slag of stoot” georganiseerd op 5 mei voor het basisonderwijs, op 12 mei voor het secundair onderwijs. In totaal woonden (36+59) 95 leerkrachten, directieleden en clb-medewerkers deze studiedagen bij. De inhoud van de studiedag voor het lager onderwijs - omgaan met agressie - weerbaarheid van leerlingen - aanpak van pesten op school - als het veilige nest niet zo veilig blijkt te zijn (IFG) De inhoud van de studiedag voor het secundair onderwijs - Omgaan met agressie - als het veilige nest niet zo veilig blijkt te zijn (IFG) - weerbaarheid - drugpreventie - communicatie met ouders Op 23 april 2009 organiseerde de preventiedienst twee studiedagen No Blame (specifiek rond pesten), dit zowel voor het lager onderwijs als voor het secundair. Dit in samenwerking met VZW Leefsleutels. Hier was een maximum van 2x 25 deelnemers.
Infoavond Kids op het net, veilig of niet? Op 13 mei 2009 werd de informatieavond “Kids op het net, veilig of niet?” georganiseerd, dit voornamelijk gericht op ouders, maar ook leerkrachten en andere intermediairen waren welkom. De informatieavond bestond uit twee delen: - toneelvoorstelling Bad Girlz Rule (van LRV producties), een educatief toneelstuk over cyberpesten - een lezing over de gevaren/risico‟s van het internet en wat ouders preventief kunnen doen (door Action Innocence) 157 personen werden bereikt (ouders en leerkrachten, CLB-medewerkers, opvoeders, andere preventiewerkers, studenten maatschappelijk werk en psychologie, jeugdadviseurs en JACmedewerkers).
Straff! Op 13 en 29 februari 2008 bezochten de scholen 5 voorstellingen van Straff!, een toneelstuk dat het verhaal vertelt van Staf, een jongen die zich pesterig gedraagt ten opzichte van Mimi. Het publiek (zesde leerjaar) krijgt de kans om zelf een kant te kiezen en mee te doen. Achteraf was er een nabespreking waarbij de leerlingen de kans kregen om stil te staan bij de pesterijen en gedragsalternatieven te bespreken. In totaal woonden 673 leerlingen van 15 verschillende scholen Straff! bij. _______________________________________________________ Preventiedienst Leuven, Politiehuis, Philipssite 4, 3001 Leuven, 016 210 700
[email protected], www.leuven.be/preventie, www.slatoe.be
3
In 2009 vonden 5 voorstellingen van Straff plaats op 11, 12 en 13 februari. Er waren in totaal 688 leerlingen van 21 verschillende scholen.
Goed Gevoel Machine Van 19 tot 30 mei 2008 was er de Goed Gevoel Machine voor kinderen van het eerste en tweede leerjaar. Er waren 35 sessies, met in totaal 66 deelnemende klassen en 1192 aanwezigen van minstens 20 verschillende scholen. De goed-gevoel-machine confronteert kinderen op jeugdige leeftijd met “aanvaardbaar” of “onaanvaardbaar” gedrag. Tijdens de intro vertelt animator Victor aan de kinderen dat hij een spectaculaire machine gemaakt heeft waarmee het “goed gevoel” kan worden gemeten. Als je onder de machine plaatsneemt en aan iets goeds denkt, kleurt de bol bovenop de machine groen. Bij onprettige gedachten kleurt de lichtbal rood. Bovendien kan de machine gedachten lezen en deze projecteren op een scherm. Bij afloop krijgen alle kinderen een miniatuurversie van de machine, een hulpmiddel in de klas om pestsituaties te beoordelen. Dit initiatief is afkomstig van het project „school zonder pesten‟. Vanaf 2 tot en met 12 maart 2009 stond de Goed Gevoel Machine terug paraat. Er werden 21 sessies georganiseerd, met in totaal 33 deelnemende klassen en 658 aanwezigen van 16 verschillende scholen.
Bad Girlz Rule Ook was er op 14 mei 2009 één schoolvoorstelling van Bad Girlz Rule met 170 aanwezigen. Alle leerlingen ontvingen een bijhorend lespakket rond cyberpesten. Simon en Mathias chatten, plagen, vechten, lachen en filmen. Ze zitten dicht op elkaars vel. Tot liefde hun vriendschap op het spel zet. Met Bad Girlz Rule zijn we in de leefwereld van de jongeren en de nieuwe media beland. Deze nieuwe wijze van communiceren levert de basis op van deze productie. De jongeren van vandaag zijn niet anders dan de jongeren van gisteren, alleen zijnd e mogelijkheden en de middelen om te communiceren helemaal gewijzigd.
www.slatoe.be Dagelijks trekken meer dan 11.000 jongeren naar de Leuvense middelbare scholen. Grote problemen zijn er gelukkig niet. Maar ook kleinere feiten zoals pesterijen, overlast en vechtpartijen in of op weg naar school, zijn lastig voor de betrokkenen. Daarom is het belangrijk dat jongeren informatie krijgen over wat ze kunnen doen als ze problemen hebben. Ook moet benadrukt worden dat geweld en pesterijen onaanvaardbaar zijn. De preventiedienst lanceerde daarom de website slatoe.be, in samenwerking met de partners van het GAJO-overleg. Al twee jaar op rij was er een campagne om jongere slachtoffers aan te sporen geweld of pesterijen te melden via verschillende kanalen; vorig schooljaar nog onder het motto “Held of geen held, meld geweld”. Het schooljaar 2008 maakt de preventiedienst gebruik van het internet om de boodschap te verspreiden. De website www.slatoe.be biedt jongeren informatie over pesterijen en geweld. De site geeft antwoord op vragen als: wat kan je doen als je slachtoffer bent? Welke aanspreekpunten zijn er in Leuven? Welke verschillende vormen van geweld bestaan er? Belangrijk is vooral dat de site de problematiek in de kijker plaatst en bespreekbaar wil maken. Ook bestaat de mogelijkheid dat jongeren hun verhaal doormailen of recente nieuwsberichten rond pesten en geweld lezen. Wie er niet genoeg van krijgt, kan „wallpapers‟ of „MSN-buddies‟ downloaden. De campagne „slatoe.be‟ is een gezamenlijk initiatief van de preventiedienst, de jeugd- en sociale dienst van de politie Leuven, de Leuvense secundaire scholen, De Lijn, NMBS, Securail, JAC Leuven, de gemeenschapswachten en de spoorwegpolitie. Voor het ontwerp lieten de studenten webdesign van Syntra-AB hun inspiratie de vrije loop. Een professionele jury en een honderdtal jongeren kozen het beste ontwerp. Het originele design is van Alain Van der Linden en bevat verwijzingen naar de Leuvense context en nodigt uit tot „klikken‟, „scrollen‟ en downloaden. _______________________________________________________ Preventiedienst Leuven, Politiehuis, Philipssite 4, 3001 Leuven, 016 210 700
[email protected], www.leuven.be/preventie, www.slatoe.be
4
De lancering van www.slatoe.be werd ondersteund door een affiche- en gadgetcampagne. Alle Leuvense scholieren ontvingen in de loop van de maand september een pen met daarop een verwijzing naar de website. Daarnaast werd een opvallende affichecampagne gevoerd in scholen, drukbezochte plaatsen en het openbaar vervoer. De resultaten mogen er zijn: In de eerste maanden vonden meer dan 2200 unieke bezoekers de weg naar de website, goed voor ongeveer 3300 bezoeken. Dagelijks nemen nieuwe bezoekers een kijkje op de site. Van januari tot mei 2009 waren er nog „s 2025 unieke bezoekers. In de zomer 2009 werd al een grondige vernieuwing uitgevoerd van de website, gevolgd door een herlancering bij aanvang van het nieuwe schooljaar. De vernieuwing van de site had betrekking op: - een bijkomende pagina over cyberpesten - een bijkomende pagina over discriminatie - nieuwe afbeeldingen - het invoegen van een poll - de mogelijkheid om filmpjes te tonen (via you-tube-kanaal) De herlancering werd in 2009 begeleid door een nieuwe affiche- en stickercampagne in september 2009. Er werden 400 affiches verspreid en 15.000 stickers, ondermeer op het openbaar vervoer in Leuven en de Leuvense scholengemeenschap. In de periode sinds de lancering van de website werden diverse updates uitgevoerd, met ondermeer de publicatie van nieuwsberichten rond pesterijen, geweld en meldingsbereidheid. Zo waren er ondermeer nieuwsberichten over: - wat te doen bij cyberpesten - plaagschade - kies kleur tegen pesten - waarschuwing voor lachgas - JAC zoekt jeugdadviseurs - Cyberpesten is erger dan gewoon pesten - Snoepjesdrugs - Klasse pakt pesten aan - CGKR gaat strijd aan met cyberpesten
DE TOEKOMST: Nieuw: weerbaarheidscursussen voor jongeren “Hier sta ik” Tijdens het GAJO-overleg signaleerden de scholen en het Jongeren Advies Centrum (JAC) de nood aan weerbaarheidscursussen voor (mogelijke) slachtoffers van pesterijen en geweld. De preventiedienst nam de coördinatie van een dergelijke vorming op zich. Het doel is in kleine groepen de weerbaarheid en het zelfvertrouwen verhogen bij jongeren van 13 tot en met 15 jaar zodat de kans op pesterijen verkleint. De eerste acht sessies vinden plaats in november en december 2009. Diverse partners werden hierbij betrokken: - Centra Leerlingenbegeleiding (CLB‟s) - Leuvense scholengemeenschap - Jeugd- en Sociale Dienst Politiezone Leuven voor doorverwijzing - Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW)-JAC Regio Leuven doet eerste kennismakingsgesprek met kandidaten - Centrum Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) Passant zal de sessies geven
Voortzetting acties en… Website Slatoe, mogelijks uitbreiding link voor het lager onderwijs Pestprijs voor Leuvense scholen Thematische nieuwsbrief voor scholen Folder voor ouders: wat kan je doen? _______________________________________________________ Preventiedienst Leuven, Politiehuis, Philipssite 4, 3001 Leuven, 016 210 700
[email protected], www.leuven.be/preventie, www.slatoe.be
5
Studiedagen met aandacht voor “welbevinden op school” Toneelvoorstellingen Bad Girlz Rule en Straff Vredesfabriek: educatieve tentoonstelling over pesten en andere thema‟s
_______________________________________________________ Preventiedienst Leuven, Politiehuis, Philipssite 4, 3001 Leuven, 016 210 700
[email protected], www.leuven.be/preventie, www.slatoe.be
6
