Project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging

Project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging

Informatie over het project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging Inleiding In december 2009 is door de Provincie Noord-Brabant de opdracht verleend voor het project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging (DLB) aan het VBOB, het Verenigd Bonden Overleg Brabant, waarin zes ouderenbonden samenwerken: ANBO, BOOG, KBO-Brabant, PCOB, PSOB en PVGE. Het project loopt van maart 2010 tot eind 2011. Er is een projectgroep samengesteld met vertegenwoordigers uit alle zes aangesloten bonden, KBO-Brabant is kartrekker van het project. De projectgroep komt eens in de vier weken bijeen. Een deel van de projectgroepleden heeft zelf ervaring als seniorenraadslid. Twee leden zijn als ambassadeurs betrokken geweest bij het project ’Is uw gemeente Ouderenproof’. De projectgroep DLB heeft zich tot taak gesteld om ‘de lokale vertegenwoordigers van ouderenorganisaties adequaat toe te rusten, waardoor men in staat is op deskundige en effectieve wijze belangen te behartigen en invloed uit te oefenen op de gemeente en relevante instellingen die lokaal actief zijn, op beleidsterreinen die voor ouderen van belang zijn’. Om de belangen goed te behartigen is het aan de ene kant nodig dat men goed georganiseerd is, aan de andere dat men de juiste instrumenten tot zijn beschikking heeft om deskundig te kunnen opereren. Deze twee pijlers, organisatie en deskundigheid, zijn de belangrijkste aandachtsgebieden van de projectgroep. In een Plan van Aanpak zijn voor het project de volgende fasen onderscheiden: - Fase 1: Onderzoek naar de status quo van lokale belangenbehartiging voor en door senioren, maart 2010-december 2010. - Fase 2: Behoeftenonderzoek onder pilotgemeenten, oktober 2010-februari 2011. - Fase 3: Aanbod samenstellen van instrumenten ter ondersteuning van de belangenbehartiging, uitrollen ervan naar alle gemeenten, januari 2011-december 2011. - Fase 4: Evalueren en verankeren van projectresultaten, juni 2011-december 2011.

Fasen 1 en 2: Vooronderzoek Adequaat toerusten is pas mogelijk als duidelijk is bij wie de vraag bestaat naar deskundigheidsbevordering en wat de inhoud is van de vraag. Nodig is om uit te zoeken wat er al voorhanden is en wat er ontwikkeld kan en moet worden. Daarom zijn er in 2010 allereerst een aantal vooronderzoeken verricht: - Onderzoek naar de status quo van belangenbehartiging in alle 68 gemeenten van Noord-Brabant (fase 1, onderzoek organisatie).

Website www.mwvobrabant.nl 19 april 2011

1


- Onderzoek onder enkele pilotgemeenten naar concrete behoeften aan ondersteuning (fase 2, onderzoek deskundigheid).

Fase 1: Onderzoek status quo van lokale belangenbehartiging; organisatie Er is een vragenlijst ontwikkeld en in augustus 2010 verstuurd naar alle (clusters van) Afdelingen van de bij het VBOB aangesloten ouderenbonden, totaal bij elkaar ongeveer 150 adressen. Daarbij werd informatie verstrekt over het project DLB en verzocht om medewerking. Van bijna alle 68 gemeenten is nu informatie beschikbaar gekomen over de status quo van lokale belangenbehartiging. Rapportage van de resultaten Doel: in kaart brengen van de status quo van lokale belangenbehartiging, pijler organisatie. Onderwerpen waren: Seniorenraden/-platforms met wel of niet werkgroepen Connectie met de WMO-adviesraad Wethouders Actieve ouderenbonden Website Media Van 68 Brabantse gemeenten: Zijn er 65 reacties binnengekomen 3 staan nog open We kregen informatie van: Vanuit 65 gemeenten: Van deze mensen zijn zelf actief in een Seniorenplatform: – 11 ANBO 4 – 54 KBO 22 – 6 PVGE 5 – 11 PCOB 1 – 1 onafhankelijk 1 – --------------84 totaal 33 Op basis van de informatie maakten we een indeling in drie categorieën: Seniorenraad of –platform werkzaam met/zonder werkgroepen Geen seniorenraad of -platform, alleen WMO-adviesraad werkzaam Tussenvorm werkzaam Van de 65 gemeenten is er: In 44 gemeenten wel een seniorenraad/-platform, of in oprichting In 8 gemeenten geen seniorenraad/-platform In 13 gemeenten een tussenvorm In 8 gemeenten is er geen seniorenraad of -platform: Baarle-Nassau Cranendonck Goirle Lith (ging samen met Oss per 2011) Loon op Zand Sint-Michielsgestel Someren Zundert (seniorenraad opgeheven)


2


In 13 gemeenten is er een Aalburg: Asten: Bergeijk: Boxmeer: Cuijk: Grave: Mill: Rucphen: Sint-Anthonis: Sint-Oedenrode: Steenbergen:

Veghel: Werkendam:

andere opzet: Commissie Open Bejaardenwerk Werkgroep Ouderen en Politiek Overleggroep voor Ouderenorganisaties Burgerparticipatieraad Stichting Welzijn Ouderen Cuijk (SWOC) Stichting Gecoördineerd Ouderenwerk Grave (SGOG) Stichting Welzijn Ouderen Mill (SWOM) Commissie van 10 (KBO-Afdelingen) Stichting Welzijn Ouderen St. Anthonis (SWOSA) Clusterberaad Sint-Oedenrode Gemeentelijk Overleg Ouderenbonden Steenbergen (GOOS) Platform Ouderenbeleid Gemeente Veghel Overleg Ouderenbonden Gemeente Werkendam

Van de 44 gemeenten met een seniorenraad/ouderenplatform: Samenstelling varieert: - Soms alleen ouderenbonden en ‘onafhankelijken’ - Soms ook instellingen vertegenwoordigd zoals SWO’s, woningbouwcorporaties, zorginstellingen e.d. 24 Seniorenraden met een eigen website. ‘Leeftijd’ van het ouderenplatform: Jonger dan 2 jaar: 11 2 tot 10 jaar oud: 11 Ouder dan 10 jaar: 16 De vraag is natuurlijk in hoeverre de jongste raden al langer bestonden, maar pas onlangs geformaliseerd zijn …. Waarde van de gegevens: Namen en (e-mail) adressen zijn bekend van belangenbehartigers om in een volgende fase van het project DLB te kunnen benaderen. Stand van zaken rond belangenbehartiging is duidelijker;er is inzicht in de organisatiegraad, indeling in categorieën is mogelijk. Websites zijn bekend: leuke voorbeelden. Lijst met wethouders is bekend. Mediagegevens zijn bekend: in te zetten bij het geven van ruchtbaarheid rond de activiteiten van DLB. Vertegenwoordigers van lokale ouderenbonden zijn nu op de hoogte van project DLB en mogelijkheden. Eindconclusie De conclusie van de projectgroep is dat de lokale belangenbehartiging voor ouderen al behoorlijk is georganiseerd, en dat de pijler ‘organisatie’ dus minder aandacht vergt. De projectgroep zal zich met name richten op het aanbieden van een pakket van instrumenten om de individuele behoefte aan ondersteuning te vervullen. De uitkomsten van fase 2 zullen daarvoor input geven.


3


Fase 2: Onderzoek naar concrete behoeften aan ondersteuning; deskundigheid Voor dit onderzoek zijn zeven pilotgemeenten in Noord-Brabant geselecteerd. Deze zijn benaderd via de netwerken van de projectgroepleden. Er is gestreefd naar spreiding van de zeven over heel Noord-Brabant, naar variatie in grootte van gemeenten en naar variatie in samenstelling van de platforms, om een zo breed mogelijk beeld te krijgen van behoeften en wensen aan ondersteuning. De interviews zijn gehouden in november/december 2010 en duurden maximaal twee uur. Gesprekken zijn gevoerd met belangenbehartigers uit Bernheze, Helmond, Landerd, Oosterhout, Schijndel, Tilburg en Woudrichem. Er zijn vijf terreinen aan de orde geweest: 1. Succesfactoren die in grote mate bepalen hoe effectief een seniorenplatform kan zijn in de ogen van de respondenten. 2. Hindernissen die men ervaart bij het functioneren als platform. 3. Kennis en vaardigheden die aanwezig zijn of zouden moeten zijn bij belangenbehartigers. 4. Wensen en behoeften die de pilotgemeenten hebben ten aanzien van ondersteuning bij de belangenbehartiging, zodat hun deskundigheid op die terreinen kan worden bevorderd. 5. Overige belangrijke onderwerpen die door de projectgroep kunnen worden meegenomen. De opmerkingen zijn zoveel mogelijk gebundeld en onder eenzelfde noemer gebracht. Voor dit document voert het te ver om alle opmerkingen hier weer te geven. Mocht u geïnteresseerd zijn, dan kunt u een gedetailleerdere weergave van de resultaten opvragen bij de projectleider; onderaan dit document vindt u haar contactgegevens. Ad 1. en 2. Succes-/hindernisfactoren Hier wordt volstaan met het opsommen van de factoren die de mate van succes van een seniorenplatform bepalen. Succesfactoren en hindernissen zijn meestal tegenhangers van elkaar. Het ontbreken van een bepaalde succesfactor is vaak hetzelfde als het optreden van een hindernis of valkuil. De door de belangenbehartigers genoemde succesfactoren en hindernissen kunnen worden beschouwd als relevant voor alle seniorenplatforms. Samen vormen zij eigenlijk voorwaarden voor succes. Als je ze als seniorenplatform kunt toepassen c.q. vermijden, dan bouw je aan een effectieve manier van belangenbehartiging. De opsomming zou door seniorenplatforms gebruikt kunnen worden als checklist: ‘voldoen wij aan deze voorwaarden, waar zitten bij ons de probleempunten, aan welke punten willen wij wat doen, welke prioriteiten stellen wij?’ Voor de projectgroep DLB kan de lijst dienen als leidraad voor het ontwikkelen van instrumenten, waarmee seniorenplatforms aan de slag kunnen om aan de voorwaarden te voldoen. Waar een platform problemen signaleert, kan men er voor kiezen die via één van de aangeboden instrumenten te verminderen. Uiteraard varieert de situatie per gemeente en het ene seniorenplatform is het andere niet, stelt ook andere prioriteiten, maar deze lijst biedt een opstapje naar een effectiever functioneren. De volgende factoren zijn van invloed op het goed of minder goed functioneren van een seniorenplatform: - Positie formeel en informeel - Contacten met gemeente/ambtenaren en andere instellingen - Samenstelling van het platform, achtergrond bestuursleden


4


-

Kunnen gebruiken van netwerken Samenwerking intern Inzet vrijwilligers Werven van vrijwilligers; continuïteit, opvolging binnen seniorenplatform Enthousiasme Professionele/ambtelijke ondersteuning Belangenbehartiging volledig uitbesteed aan seniorenplatform door ouderenbonden Kennis van zaken/positie Grootte van gemeente Organisatiegraad in ouderenbonden Tactiek Contacten met de achterban(nen) Betrokkenheid van burgers Samenwerking Rol/imago Bezuinigingen Informatieverkrijging

Ad 3. Benodigde kennis/vaardigheden van een belangenbehartiger Een goede belangenbehartiger: - Heeft basiskennis over hoe de gemeente werkt: duale stelsel; rol van wethouders, ambtenaren en raad; politieke partijen. - Is op de hoogte van weten regelgeving. - Heeft affiniteit met en inhoudelijke kennis van een bepaald onderwerp. - Kan nota’s lezen en becommentariëren, is ‘beleidscontroleur’. - Kan beleidsstukken ‘vertalen’ voor de achterban, toegankelijker maken. - Kan adviezen formuleren: Een goed advies is goed onderbouwd, lekker leesbaar, zonder schrijffouten. - Weet de weg te vinden in de grote hoeveelheid informatie. - Kan goed samenwerken; intern binnen de raad, extern met betrokken partijen. Relatiebeheer is belangrijk. Maar ook: ‘ruzie’ kunnen maken op en goede manier, elkaar de waarheid kunnen en durven zeggen, dingen bespreekbaar kunnen maken. - Is breed georiënteerd. Ad 4. Wensen en behoeften aan ondersteuning De behoefte aan ondersteuning bij seniorenplatforms varieert erg. In sommige gemeenten is de behoefte nihil; men is zelfvoorzienend, krijgt genoeg input vanuit de achterban, er is genoeg expertise binnen het team aanwezig, er is voldoende informatie voorhanden, men kan beschikken over professionele ondersteuning. In andere gemeenten zijn er zeer specifieke behoeften aan ondersteuning. Geconstateerd wordt dat ondersteuning eigenlijk maatwerk moet zijn. Iedere seniorenraad is anders, opereert onder andere omstandigheden, stelt andere prioriteiten. Netwerkbijeenkomsten lijken een goede mogelijkheid om te leren van anderen die met gelijksoortige problemen kampen; dit is wel afhankelijk van wie er op zo’n bijeenkomst aanwezig zijn. Gesprekken onder elkaar over het functioneren van een seniorenplatform zijn ook zinnig. Met bijvoorbeeld raden die al een stapje verder zijn. Het is nuttig om te horen hoe zij dingen hebben opgelost. Men kan leren van elkaar. Men kan gesprekspartner voor elkaar zijn, ‘sparring partner’. Er is ook behoefte aan een databank van ‘best practices’ en het eventueel uitwisselen hiervan op een themabijeenkomst, met gemeenten die vergelijkbaar zijn.


5


Er is behoefte aan het toegang hebben tot een ‘pool’ van deskundigen. Er is behoefte aan een goede basiscursus voor nieuwe leden. Deze cursus is handig als introductie voor instappers, voor mensen die willen weten of het werk in een seniorenplatform wat voor hun zou kunnen zijn en eventueel als voorbereidingscursus voor de bestuursleden van ouderenbonden. Onderwerpen o.a.: Hoe werkt de gemeente Hoe ga je om met beleidsstukken Hoe schrijf je een goed advies Wat zijn de algemene thema’s (met alle afkortingen en het jargon) Ondersteuning bij het rekruteren van belangenbehartigers is welkom. Alle pilotgemeenten geven aan dat het veel moeite kost om vrijwilligers te werven en te zorgen voor opvolging. De jongere oudere (ook wel aangeduid met medior) is moeilijk aanspreekbaar. Ad 5. Overige onderwerpen Praktische tips voor cursussen/trainingen/bijeenkomsten: - Cursussen/trainingen moet je dichtbij mensen organiseren en aanbieden, vanuit herkenbare/’eigen’ organisaties. - Door mensen die kunnen vertellen vanuit de praktijk. Niet ‘high profile’. Praktijkvoorbeelden verwerken. Vertaalslag naar de praktijk maken. - Eigenlijk moet je een groep van (vertrouwde) opleiders als basis hebben. - Men is best bereid tijd te stoppen in een seniorenplatform en in cursussen/training. Belangrijk: Verzorg de mensen goed, inhoudelijk; Maar ook met hapje/drankje tussentijds en aan eind; Liever twee dagdelen op één dag plannen; Na/voor de verkeersdrukte; Eén thema centraal. Mensen moeten zelf kunnen kiezen; Op locatie die men kent, waarmee men vertrouwd is. Dichtbij, letterlijk en figuurlijk. Een aantal seniorenplatforms heeft een brainstormsessie gehouden om duidelijkheid te scheppen over de basis van hun eigen belangenbehartiging. Dit lijkt een goed middel om diverse redenen: Het is goed voor de onderlinge samenwerking en band. Men kan zijn doelstellingen duidelijk krijgen. Met die doelstellingen kan men prioriteiten stellen, plannen maken. Door doelstellingen en een eventueel plan naar buiten te brengen creëert men duidelijkheid naar externe partijen, waardoor de positie wordt verstevigd.

Fase 3: Aanbod van instrumenten ter ondersteuning van belangenbehartiging Op basis van de resultaten uit de fasen 1 en 2 worden door de projectgroep DLB conclusies getrokken. Daaruit wordt in fase 3 een aanbod samengesteld dat de deskundigheid van de lokale belangenbehartiging kan ondersteunen. De projectgroep DLB zal voor het ontwikkelen van een instrumententenpakket gebruik maken van de volgende aanknopingspunten uit het onderzoek van fase 2: De checklist succesfactoren/hindernissen (punten 1 en 2) De voor een belangenbehartiger nuttig gevonden kennis/vaardigheden (punt 3) Genoemde ondersteuningsbehoeften (punt 4)


6


Wilt u meer informatie over het project DLB? Voor meer informatie over het project kunt u contact opnemen met de projectleider, mevrouw Marieke Hageman, te bereiken via de e-mail: [email protected].


7

Project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging

Recommend Documents