1-4-2015
WORKSHOP
Programma
Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie
§ Vragen § Nog even herhalen § Diagnosticeren § Interveniëren § Evidentie voor spierkrachttraining § Casuïstiek in groepjes § Plenaire terugkoppeling
Geriatriefysiotherapie netwerk Noord-Holland Marjan Doves Lisette Mooy
2
Vragen naar aanleiding van plenaire presentaties
Vraag 1 De handknijpkracht (HKK) is een betrouwbare maat om de hoeveelheid spiermassa vast te stellen. Juist / Onjuist
3
Vraag 1
4
Vraag 2 Welke factoren dragen direct bij aan het ontstaan van sarcopenie bij ouderen?
De handknijpkracht (HKK) is een betrouwbare maat om de hoeveelheid spiermassa vast te stellen. Onjuist HKK is met veel pathologieën geassocieerd en om die reden GEEN betrouwbare maat om spiermassa te meten.
5
a.
Toename dwarsdoorsnede spiervezels
Juist/Onjuist
b.
Verlies van motorneuronen
Juist/Onjuist
c.
Infecties zoals keelontsteking en griep
Juist/Onjuist
d.
Afname van het aantal myogene stamcellen
Juist/Onjuist
e.
Vitamine B deficiëntie
Juist/Onjuist
f.
Te weinig dagelijkse eiwitinname
Juist/Onjuist
6
1
1-4-2015
Vraag 2
Sarcopenie
Welke factoren dragen direct bij aan het ontstaan van sarcopenie bij ouderen?
§ Leeftijdsgebonden gegeneraliseerde progressieve afname van skeletspiermassa § M.n. afname van type II spiervezels (power) § Bindweefselveranderingen, afname elasticiteit § Afname van de kwaliteit van spieren (vet ↑) § Immunologische veranderingen (laaggradig inflammatoir proces)
a. b. c. d. e. f.
Toename dwarsdoorsnede spiervezels Onjuist Verlies van motorneuronen Juist Infecties zoals keelontsteking en griep Onjuist Afname van het aantal myogene stamcellen Juist Vitamine B deficiëntie Onjuist Te weinig dagelijkse eiwitinname Juist
Sarcopenie cascade
7
8
9
10
Sarcopenie vs Frailty Morley et al. 2011
Pathologie
Definitie
Sarcopenia
Loss of muscle mass
Klinimetrie fysiotherapeut
Kratopenia
Loss of force ie strenght
Spierkrachttesten
Dynapenia
Loss of power (force X velocity)
Loopsnelheid, loopafstand, traplopen
Frailty
Increased risk of disability when stressed
Testen voor frailty (EFIP, TFI, GFI), Fried criteria
Disability
Loss of function
ADL, IADL, BI, FIM
§ Spiermassa en functie vs algehele fysiologische veroudering § Meeste frail ouderen zijn ook sarcopeen maar niet andersom § Frailty: 3 van de 5 kenmerken: § § § § §
Gewichtsverlies Vermoeidheid Spierzwakte Loopsnelheid Lage fysieke activiteit
§ Frailty bevat niet alleen fysieke aspecten maar ook cognitieve en omgevingsfactoren spelen een rol
11
12
2
1-4-2015
Screenen op sarcopenie
65+ risicogroepen sarcopenie
(Morley et al. 2011)
§ Chronische aandoeningen: § Diabetes Mellitus type II § Hartfalen § COPD
§ Achteruitgang in functie, kracht of algemene gezondheid § Verminderde fysieke activiteit § Zelf gerapporteerde mobiliteit gerelateerde moeilijkheden(in en uit bed, opstaan uit de stoel) § Geschiedenis van vallen § Recent gewichtsverlies ( >5%) § Na ziekenhuisopname § Verminderde loopsnelheid (< 1m/sec) Fielding RA 2011
§ > 60 jaar § Cliënten ervaren dat hun loopsnelheid is verminderd § Na een recente ziekenhuisopname § Na langdurig verblijf in bed § Moeite om op te staan vanuit een stoel § Bij gebruik van loophulpmiddel
Morley JE 2011
13
14
Diagnostiek Fysiotherapeut
Screenen op sarcopenie Maar ook: § Problemen met traplopen § Valproblematiek § 6 Minuten Wandeltest (6MWT) ≤ 400 meter § ……. § …….
Je vermoedt dat een oudere patiënt, die je al een tijdje onder behandeling hebt, sarcopenie heeft. § Wat ga je de volgende afspraak doen met deze patiënt? § Van welke factoren hangen jouw acties af?
15
16
Loopsnelheid
Loopsnelheid
§ Welke test? § Welk afkappunt? § Uitvoering?
§ Welke test? § Welk afkappunt? § Uitvoering? § SPPB: 4 meter looptest: at risk ≤ 0,8 m/sec § 10 MLT: 10 meter looptest: at risk ≤ 1,0 m/sec ?
17
18
3
1-4-2015
Handknijpkracht
Gezonde ouderen
Prof. Dr. Andrea Maier
(Gilbertsen 1994)
§ § § § § Mannen : < 30 kg Vrouwen : < 20 kg
Zit in stoel Bovenarm langs romp, vrij Elleboog 90 ° flexie Dominante hand, beste meting Maximale inspanning rechts en links om en om § 2 of 3 metingen rechts en links § Aanmoediging met “harder, harder, harder”
At risk ! 19
Meta-analyse handknijpkracht
20
Handknijpkracht
R.W. Bohannon et al. Physiotherapy 92 (2006) 11–15
Lauretani et al. J Appl Physiol 2003;95:1851-60 Fried et al. J Gerontol 2001;56:146-57
§ Isometrische handknijpkracht is sterk gecorreleerd aan beenspierkracht (power) § Lage handknijpkracht → lage mobiliteit § Lineair verband tussen handknijpkracht en ADL § Handknijpkracht → voorspeller meerdere uitkomstmaten
Normwaarden voor vrouwen naar leeftijd in kilogrammen voor linker en rechter hand
21
Interveniëren Fysiotherapie
22
Cochrane: 3 reviews “sarcopenia” Weinheimer et al. 2010 §52 studies geïncludeerd §sarcopeen/obees BMI≥25 §[ calorie↓] of [ training ] of [ calorie↓+ training ]
Welke interventie(s) ga je direct toepassen? Hoe ga je dat precies doen?
Tabel: percentage deelnemers
Interventie
23
Resultaat 1,5 – 3 kg ↓ Vet Vrije Massa
5 – 10 kg ↓ gewicht
Calorie beperking
56%
61%
Calorie beperking + Training
8%
69%
Training
0%
6%
24
4
1-4-2015
Trainingsmogelijkheden
Peterson et al. 2010,
Montero-Fernandez 2013. Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; 49 -1.
Specifieke aanbevelingen Progressieve weerstandsoefenigen
,
Montero-Fernandez 2013. Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; 49 -1.
§ Duur: § Frequentie: § Intensiteit: § Aantal sets: § Aantal herh. per set: § Rust tussen sets:
§ per week 150 min. matig of 60 min. hoog intensief § Intensiteit: ervaren belasting 5-6/10 of 7-8/10 § weerstand progressief verhogen § 3 of meer keer per week § 8-10 oefeningen voor het hele lichaam § belangrijkste spiergroepen van benen, heupen, borst, rug, buik, schouders en armen § 8-12 herhalingen per spiergroep § 2 minuten rust tussen oefeningen
6 – 52 weken 1 – 3 x per week 40 – 85% van 1RM 1 – 6 per spiergroep 5 – 16 60 – 360 seconden
25
Influence of strength training variables on strength gains in adults over 55 years-old
26
Algemene aanbevelingen
,
Montero-Fernandez 2013. Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; 49 -1.
§ Preferentie (sociaal, cultureel, historisch ed.) § Bewegingsplan (doelen, op maat, wat, hoe, waar, motivatie ed.) § Warming up § Monitoring § Combinatie met voedingsinterventie § Hulpvraag?
A meta-analysis of dose–response relationships Nádia L. Silva, Ricardo B. Oliveira, Steven J. Fleckd, Antonio C.M.P. Leonc, Paulo Farinatti
27
Rekening houden met:….
,
Montero-Fernandez 2013. Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; 49 -1.
28
Progressieve weerstandstraining Taaffe D. 2006; Australian Family Physician Vol. 35 – 3
§ Co- en multimorbiditeit § Medische situatie § Contra-indicaties
§ Dynamische oefeningen § Concentrisch en excentrisch § 5 – 10 % toename spiervolume § 20 – 100 % toename in spierkracht § 1e weken neuromusculaire adaptatie § Na ca. 4 weken ook hypertrofie § Piek na 5-6 maanden training
§ oncontroleerbare hypertensie § instabiel angina § hartfalen
§ Invloed van medicatie bijv. statines, beta-blockers § Risico op blessures § Persoonlijke barrières (kennis, angst ed.) 29
30
5
1-4-2015
Dank voor uw aandacht !
Casuïstiek 1. Welke aspecten zijn belangrijk voor het fysiotherapeutisch onderzoek? 2. Waarom? 3. Welke aspecten interfereren met de fysiotherapeutische interventies? 4. Waarom?
[email protected] [email protected] 31
32
Vraag 2 Er is een verband tussen verhoogde ontstekingsfactoren in het bloed en verlies van spiermassa. Juist / Onjuist
33
Veroudering
34
Handknijpkracht
§ Verlies van 1-2% spiermassa vanaf 50ste levensjaar, onafhankelijk van leefstijl § Verlies van spierkracht 3% § 2-5 maal meer dan spiermassa § Afname van spierkwaliteit § Toename van spiervet (40%)
35
Cruz-Jentoft: Age and Ageing 2010; 39: 412–423
§ § § § §
Zit in stoel Bovenarm langs romp, vrij Elleboog 90 ° flexie Dominante hand Maximale inspanning rechts en links om en om § 2 of 3 metingen rechts en links § Aanmoediging met “harder, harder, harder”
36
6
1-4-2015
Satellietcellen
NTVG 2013 Verdijk et al. Am J Physiol. 2007; Vol. 292no.1,E151-E157
37
38
Spiervermoeibaarheidstest
Morley et al. 2011
Vandewoude en Bautmans 2013. Sarcopenia is it preventable?
§ Signaal voor spierkrachtsverlies § Maximale handknijpkracht (Martin Vigori meter) § Knijpkracht aanhouden § Tijdsduur tot ½ maximaalkracht § Belangrijk voor ADL-taken zoals optillen, dragen, verplaatsen en andere duur-taken § Nog verder onderzoek nodig naar afkapwaarden en psychometrische waarden.
39
40
41
42
Mueller 2009. Respons op concentrisch en excentrisch trainen.
7
1-4-2015
Spieren § 50% van het menselijk lichaam § Orgaan voor kracht en beweging § Metabolisme (glucose/eiwit) § Hormonen § Spiermassa = omvang spiercellen
Short and Nair, 2000
43
44
Cochrane: 3 reviews “sarcopenia”
Cochrane: 3 reviews “sarcopenia”
Peterson et al. 2010 § 47 studies geïncludeerd, 1990-2008, 1079 ouderen § progressieve weerstandstraining § Hogere intensiteit → groter effect op spierkracht
Malafarina et al. 2013 § 17 studies geïncludeerd, 1287 ouderen § voeding ↑ OF training OF voeding ↑+ training § geen harde conclusies
45
46
47
48
8
1-4-2015
49
50
9
