PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING TSG VMBO
CURSUSJAAR 2015- 2016
Biologie voor jou 3VMBO- K Deel 1, 2, 3 en 4
VAK:
BIOLOGIE
METHODE:
KLAS:
3
CONTACTUREN PER WEEK:
P
C
B
periode
code van de toets
Bron
SE1
T1
18 Aug
t/m
22 Okt
KENNEN wat moet ik kennen?
The Organismen ma 1 Organen, cellen en weefsels Werken met de microscoop Cellen van planten Cellen van dieren Celdeling Biologisch onderzoek
NIVEAU KADER
4 x 50 minuten per week
KUNNEN wat moet ik kunnen?
levenskenmerken noemen en toelichten: - stofwisseling (ademhaling, voeding, uitscheiding), groei, voortplanting, reageren op prikkels Delen waaruit een weefsel, orgaan of orgaanstelsel is opgebouwd benoemen en in afbeeldingen of modellen aanwijzen en functie(s) van deze delen beschrijven: - de aanwezigheid van weefsels en organen bij meercellige organismen - weefsel: een aantal aaneengesloten cellen met gelijke vorm en functie; in veel gevallen is er tussencelstof - orgaan: een uit een aantal typen weefsel opgebouwd deel van een organisme met één of meer functies - orgaanstelsel: een uit een aantal organen opgebouwd deel van een organisme met één of meer functies (spijsverteringsstelsel, bloedvatenstelsel, bottenstelsel, zenuwstelsel, zintuigstelsel, voortplantingsstelsel, ademhalingsstelsel, spierstelsel, hormoonstelsel)
K
V
D
W
H
Kern doelen eind termen
vorm van de toets
Duur van de toets
weging
herkans baar
bi/k/ 2,4
ST
50 min
2
Nee
Delen waaruit een cel is opgebouwd en delen waardoor een cel kan zijn omgeven, benoemen en in afbeeldingen of in modellen aanwijzen en van deze delen de functie(s) beschrijven: - celkern, cytoplasma, celmembraan, vacuole, bladgroenkorrels, zetmeelkorrels, kleurstofkorrels, celwand specifieke hulpmiddelen gebruiken zoals loep, microscoop T2
T3
Biologisch onderzoek uitvoeren
The Organismen ordenen ma 2 Het rijk van de bacteriën. Het rijk van de schimmels. Het rijk van de planten.
eenvoudig onderzoek waarin de actieve en praktische zelfwerkzaamheid op de voorgrond staat, voorbereiden, uitvoeren en de resultaten vastleggen en evalueren: - bij een biologisch schoolpracticum en/ of veldpracticum - een biologische probleemstelling herkennen en specificeren - een biologisch probleem herleiden tot een onderzoeksvraag - verwachtingen formuleren - relevante waarnemingen verrichten en gegevens verzamelen - conclusies trekken op grond van verzamelde gegevens - oplossing, onderzoek en conclusies evalueren
bi/k/ 2,4
PO
150 min
1
Nee
kenmerkende eigenschappen van cellen van dieren, planten, schimmels en bacteriën noemen: - verschillen in bouw met betrekking tot: . de aanwezigheid van een kern
bi/k/ 1/2/3/ 5
ST
50 min
2
Nee
Het rijk van de dieren. Geleedpotigen Gewervelde dieren. Het indelen van organismen.
SE2
03 Nov
t/m
23 Jan
. de aanwezigheid van bladgroenkorrels . de aanwezigheid van een celwand . relatieve grootte
T4
Microscooponderdelen en de functie Tekening waterorganismen
specifieke hulpmiddelen gebruiken zoals loep, microscoop
Bi/k/ 2/3/5
PO
50 min
1
Nee
T5
Determinatie waterorganisme
met behulp van determineertabellen de Nederlandse naam opzoeken van planten- en diersoorten die veel in Nederland voorkomen
bi/k/ 1/2/3/ 5
PO
50 min
1
Nee
Fasen in de lichamelijke en geestelijke groei en ontwikkeling van mensen noemen. Delen van de voortplantingsstelsels noemen, in afbeeldingen aanwijzen en functie(s) en werking beschrijven: - ligging, bouw en functie van eierstokken, eileiders, baarmoeder, schede (= vagina), grote en kleine schaamlippen, kittelaar (= clitoris) - ligging, bouw en functie van balzak, teelballen, bijballen, zaadblaasjes, zaadleiders, prostaat, penis, zwellichamen, urinebuis, voorhuid, eikel Functies van seksualiteit verwoorden en verschillen in opvattingen, normen en waarden daarover formuleren Beschrijven hoe de voortplanting van mensen verloopt: - primaire en secundaire geslachtskenmerken bij de vrouw en
Bi/k/ 1/2/ 12
ST
50 min
2
Nee
T6
The Het voortplantingsstelsel van een man. ma 3 Het voortplantingsstelsel van een vrouw. Hormonen en voortplanting De menstruatiecyclus Zwangerschap. Een kindje in de baarmoeder De geboorte. De levenscyclus van de mens Geboorteregeling Soa’s Seksualiteit
de man - verloop van de menstruatiecyclus, met name: . ontwikkeling van eicel in eierstok . ovulatie . opbouw baarmoederslijmvlies . menstruatie (verval baarmoederslijmvlies) - bouw en functie van een eicel en een zaadcel - processen tijdens de zwangerschap, met name: . bevruchting in de eileider . delingen in de eileider . innesteling in baarmoederslijmvlies . ontwikkeling embryo/ foetus - ligging en functies van vruchtvliezen, vruchtwater, navelstreng en placenta (moederkoek) - het verloop van zwangerschap en geboorte met indalen, ontsluiting met weeën, uitdrijving met persweeën en nageboorte - eeneiige tweelingen, tweeeiige tweelingen - vormen en functie van prenataal onderzoek met name vruchtwaterpunctie en vlokkentes T7
Posterpresentatie voorbehoedsmiddelen
Een presentatie voorbereiden en uitvoeren
Bi/k/ 1/2/ 12
HO/ PO
150 min
1
Nee
SE3
26 Jan
t/m
02 Apr
T8
The ma 3-4
Genotype en fenotype Reductiedeling Geslachtschromosomen Chromosomen en genen Kruisingen Stambomen Mutaties De evolutietheorie De ontwikkeling van het leven
Toelichten dat individuen informatie over Bi/k/ erfelijke eigenschappen overdragen aan hun 12,13 nakomelingen en welke rol chromosomen en geslachtscellen hierbij spelen: - chromosomen bestaan o.a. uit DNA - chromosomen bevatten genen, een gen is een stukje chromosoom dat de informatie voor één erfelijke eigenschap bevat - erfelijke informatie voor kenmerken is in enkelvoud aanwezig in geslachtscellen met een enkelvoudige set chromosomen - overige lichaamscellen met paren chromosomen - overdracht van erfelijke informatie via geslachtscellen - vorming paren chromosomen bij bevruchting - X- en Y-chromosoom als geslachtschromosomen; vrouw XX, man XY - dominant gen, recessief gen, genotype, fenotype, homozygoot, heterozygoot Het proces en de betekenis van de gewone celdeling (mitose) en de reductiedeling (meiose) beschrijven: - gevolgen van mitose en meiose voor het aantal chromosomen en de erfelijke informatie Conclusies trekken uit gegevens bij kruisingen over het genotype en fenotype van ouders en/of hun directe nakomelingen:
ST
50 min
3
Ja
- berekenen van kans op een bepaalde eigenschap (bij een kruising met één eigenschap en met twee generaties) - stamboom Toelichten dat onder andere bepaalde stoffen en straling invloed kunnen hebben op de frequentie waarmee mutaties plaatsvinden T9
The Het zenuwstelsel ma 4 Zenuwcellen en zenuwen Het centrale zenuwstelsel Beïnvloeding van het zenuwstelsel Bewuste reacties en reflexen Het hormoonstelsel
Delen van het zenuwstelsel noemen, in afbeeldingen aanwijzen, en functie(s) en werking beschrijven; soorten zenuwcellen benoemen en onderverdelen: - bouw, ligging en functie van delen van het centrale zenuwstelsel, met name: . grote hersenen: bewustzijn, zintuiglijke waarneming en bewuste beweging . kleine hersenen: coördinatie van bewegingen . hersenstam: verbinding tussen grote hersenen en ruggenmerg en een rol bij reflexen in hoofd- en halsgebied . ruggenmerg: verbinding van organen met hersenen en een rol bij reflexen van romp en ledematen - bouw van een zenuwcel met cellichaam en uitlopers - ligging en functies van typen zenuwcellen: . schakelcel . gevoelszenuwcel . bewegingszenuwcel - gevoelszenuw, bewegingszenuw,
Bi/k 12/13
ST
50 min
2
Nee
gemengde zenuw - reflex is een vaste, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel: . terugtrekreflex, strekreflex . kniepeesreflex, pupilreflex Functies van een reflex: onbewust regelen van motoriek, reageren bij kans op onverwachte beschadiging van het lichaam Het principe van de werking van hormonen beschrijven - beïnvloeding van groei, ontwikkeling en stofwisseling Hormoonklieren noemen, in afb. aanwijzen en functies en werking met de nodige detaillering beschrijven: - met name van: . hypofyse: productie van hormonen voor regeling groei, beïnvloeden van andere hormoonklieren . schildklier: stimulering van verbranding in cellen . eilandjes van Langerhans: productie van insuline en glucagon en de . handhaving van een constante bloedsuikerspiegel; diabetes . bijnieren: productie van adrenaline dat de activiteit van spieren, de ademhaling en de bloedsomloop versnelt . eierstokken en teelballen: naast productie van geslachtscellen ook productie van geslachtshormoon/ het ontstaan van secundaire . geslachtskenmerken
SE4
T10
The Het zintuigenstelsel ma 5 Ruiken en proeven De bouw en werking van de oren De bouw van de ogen De werking van de ogen
07
Uitleggen dat prikkels uit de omgeving door zintuigen omgezet worden in impulsen die naar het centrale zenuwstelsel geleid worden, waardoor waarneming kan plaats vinden: - drempelwaarde, adequate prikkel, gewenning, motivatie
Bi/k 12/13
ST
50 min
2
Nee
Bi/k/ 12/13
ST
50 Min
3
Ja
Apr Delen van de gehoororganen, van de ogen en zintuigelementen in huid, neus en tong in afbeeldingen aanwijzen en functie en werking ervan beschrijven: - van de ogen, met name: wenkbrauw,. wimper , traanklier , traanbuis, oogspier, harde oogvlies, hoornvlies, vaatvlies, iris met kringspieren en lengtespieren, pupil, lens: accommoderen, glasachtig lichaam, netvlies met gele vlek en blinde vlek, oogzenuw ligging en functie van staafjes en kegeltjes
t/m
26 Jun
- van het gehoororgaan, met name: oorschelp, gehoorgang, trommelvlies, trommelholte, buis van Eustachius, gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, stijgbeugel, slakkenhuis met zintuigcellen , gehoorzenuw , evenwichtsorgaan T11
The Zie omschrijving thema 4 en 5 ma 4 en 5
Zie omschrijving thema 4 en 5
T12
The ma 6
Het skelet Kraakbeenweefsel en beenweefsel Beenverbindingen Spieren Houding en beweging Blessures
In een afbeelding van het skelet de verschillende beenderen benoemen Functies van het skelet noemen Verschillen tussen pijpbeenderen en platte beenderen noemen Kenmerken van kraakbeenweefsel en beenweefsel kunnen beschrijven + de verandering van de samenstelling tijdens het leven Vier verschillende beenverbindingen Noemen van delen van het gewricht en de functies Onderscheiden van drie typen gewrichten Bouw en werking van spieren beschrijven Belang van een goede lichaamshouding Sportblessures beschrijven en aangeven hoe de blessures worden behandeld en hoe je blessures kan voorkomen
Bi/k8
ST
50 min
2
Nee
Toelichting Programma van Toetsing en afsluiting Periode Derde leerjaar in 4 kwartielen Code van de toets Eigen keuze van de docent Kennen De leerstof die de leerling moet kennen Kunnen Wat de leerling moet kunnen in dit hoofdstuk Bronnen Thema aanduiding van Biologie voor jou 3BK Kerndoelen/Eindtermen Exameneenheden zoals geformuleerd in het examenprogramma Vorm van de toets ST = Schriftelijke toets, PO = Praktische opdracht HO = Handelingsopdracht Duur van de toets Hoe lang de schriftelijke toets, praktische opdracht of handelingsopdracht duurt Weging Hoeveel keer de toets meetelt in de berekening van het gemiddelde SE-cijfer. Herkansbaar Hier wordt aangegeven of de toets herkansbaar is. Berekening SE-cijfer Alle toetsen (inclusief de PO,s worden beoordeeld met een cijfer (afgerond op 1 decimaal). Bij het eindcijfer voor klas 3 wordt er gerekend met het voortschrijdend gemiddelde (afgerond op 1 decimaal). Het jaarcijfer uit de derde klas heeft een weging van 3 keer.
PTA opgesteld door D. Koster op 5 juni 2014
