Programma Oasen Duurzaam Visie, strategie, doelen en activiteiten
7 november 2014
Programma Oasen Duurzaam
Pagina 1 van 15
Programma Oasen Duurzaam Visie, strategie, doelen en activiteiten
Opdrachtgever
Jeroen Schmaal
Steller
Nicole Zantkuijl
Redactie
Nicole Zantkuijl, Jeroen Schmaal
Bijdragen
Jeroen Schmaal, Dennis Hes, Peter Mense, Willem-Jan Knibbe, Arie Haasnoot, Joost van Luijt, Arjen Roelandse, Huib Glerum, Harrie Timmer e.a.
Verspreiding
MT en direct betrokkenen (definitieve versie)
Samenvatting De duurzaamheidsmissie voor Oasen is:
“de Oasen-klant kan op ieder moment- nu én in de toekomst - drinkwater drinken dat het allerbeste is voor de gezondheid én voor onze omgeving: duurzaam drinkwater”. De drie hoofddoelen die Oasen wil realiseren zijn:
Met het Programma Oasen Duurzaam zet Oasen een samenhangend geheel van activiteiten neer om ervoor te zorgen dat deze vier hoofddoelen realiteit worden. Dit in lijn met de nieuwe 7 november 2014
toekomst-robuuste membraanzuivering die Oasen ontwerpt. De procesaanpak van het programma kan worden gekenschetst door a) duurzaamheid te integreren in onze gehele bedrijfsvoering, gerichte projecten op te zetten waarbij we starten met de meest effectieve projecten, het faciliteren van medewerkers om zelf duurzaamheidsaspecten in te brengen in de eigen invloedssfeer en de klant te faciliteren om het gebruik van kraanwater te verminderen, en b) toegepast onderzoek om verduurzaming van systeeminnovaties concreet te kunnen maken en dit in de praktijk uittesten in twee concrete pilots, gericht netwerken om de kennisbasis hiervoor te organiseren. In de directe omgeving ziet Oasen momenteel vier belangrijke (externe) drivers die een stimulans geven aan de aanpak van Oasen om de verduurzamingsslag te realiseren. Deze zijn 1) grondstoffen-schaarste en de circulaire economie 2) de veranderende klant 3) het Bestuursakkoord Water 4) de technologische mogelijkheden die versnellen en vernieuwen. Oasen zoekt in deze vier domeinen naar samenwerkings- en kennispartners om de stap die ze gaat zetten in het verder verduurzamen van de drinkwaterproductie in een breder systeem vorm te kunnen geven.
Programma Oasen Duurzaam
Pagina 3 van 15
1
Oasen Duurzaam: afbakening en context
1.1.
Schoon water = leven = duurzaam
Duurzaam: binnen de natuurlijke grenzen blijven De Club van Rome toonde het in 1972 al aan in het rapport “De grenzen aan de groei”: door de economische groei wereldwijd nemen vervuiling toe en raken grondstoffen op. Klimaatverandering versnelt dit proces. Momenteel worden drie van de negen planetaire grenzen al overschreden1. In het Westen gebruiken we grondstoffen momenteel met zo’n intensiteit dat twee-en-een-halve planeet nodig zijn om deze te leveren2. Zonder schoon water, geen leven ‘De hoogste kwaliteit van leven realiseren, voor mensen nu én voor volgende generaties, binnen de grenzen van de planeet’, dát is het beoogde resultaat van duurzaamheidsactiviteiten voor Oasen. Schoon drinkwater is cruciaal voor een gezond leven van mensen. We kiezen binnen het programma in eerste instantie voor een planet-focus Maar verkennen hoe we onze inspanningen onder people en profit ook onder de vlag van duurzaamheid kunnen laten varen. Water is een product van het natuurlijke systeem; dat geldt ook voor de bronnen waar wij drinkwater van maken. Oasen wil daarom dat het maken, gebruiken en afvoeren van drinkwater ruim binnen de grenzen van een gezond milieu blijven en wil hier een significante slag in maken. Duurzaam Drinkwater: het beste voor de gezondheid én de omgeving Binnen dit bredere begrip van duurzaamheid is de duurzaamheidsmissie voor Oasen: “de Oasen-klant kan op ieder moment drinkwater drinken dat het allerbeste is voor de gezondheid én voor onze omgeving: duurzaam drinkwater3”.
1
http://www.stockholmresilience.org/21/research/research-programmes/planetary-boundaries.html
2
Gemiddeld over de hele wereld is dit anderhalve planeet. Bron: http://blogs.worldwatch.org/sustainabilitypossible/state-of-the-world-2013/ 3 Geïnspireerd op de tekst van de nieuwe waterdoelstelling (doelstelling 6) binnen de UN Sustainable Development Goals: ‘Het waarborgen van de beschikbaarheid en het duurzaam beheer van water en sanitaire voorzieningen voor iedereen’. Deze nieuwe set doelen zijn vooral gericht op armoedebestrijding en duurzaam gebruik van grondstoffen.
1.2
Context: Vier krachtige drivers om te innoveren op duurzaamheid
Oasen heeft de vier krachtigste drivers voor innoveren van het watersysteem op duurzaamheid in haar omgeving op dit moment geïdentificeerd. Deze zijn: 1) de circulaire economie en schaarste van grondstoffen 2) het Bestuursakkoord Water 3) de veranderende klant en 4) de technologische ontwikkelingen die versnellen en vernieuwen. 1) De circulaire economie en schaarste van grondstoffen De wereldwijde vraag naar grondstoffen neemt in rap tempo toe. Voor 2030 wordt voorspeld dat de vraag naar voedsel met 35% stijgt, voor water met 40% en voor energie met 50%4. Een potentiële tijdbom die leidt tot hogere prijzen en restricties in het gebruik van grondstoffen (Bron: Wereldbank) en vraagt om technische oplossingen die hier effectief mee omgaan. Voor water geldt dit zeker in combinatie met het veranderende klimaat. De circulaire economie komt nu op als hét economische antwoord. Het is een economisch systeem dat de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen maximaliseert en waardevernietiging minimaliseert. De focus ligt op het zoveel mogelijk sluiten van kringlopen en op het terugwinnen en zo efficiënt en hoogwaardig mogelijk hergebruiken van materialen. Berekend is dat 30% van de wereldwijde vraag naar grondstoffen in 2030 kan worden geleverd door verbeterd grondstoffenmanagement. Bij weinig afval en gesloten productkringlopen is het de verwachting dat er ook minder verontreinigende stoffen in het water: de bronnen van drinkwater zijn dan schoner. Daarom steunt Oasen de circulaire economie. 2) Het Bestuursakkoord Water De waterketen biedt nu concrete mogelijkheden voor systeeminnovaties. Waterschappen, gemeenten en drinkwaterbedrijven staan aan de vooravond van grote nieuwe investeringen om de oude infrastructuur te gaan vervangen. Vanuit het Bestuursakkoord Water worden zij gestimuleerd om hierin samen te werken waar dit meerwaarde oplevert. Duurzaamheid en innovatie worden – naast efficiency - expliciet als na te streven doelen genoemd.
7 november 2014
3) De klant verandert Volgens de voorspellingen kan de consument in 2020 worden gekenschetst aan de hand van drie kenmerken: “Waarden helder” Voor een consument zal het steeds belangrijker worden dat het product in lijn is met de eigen waarden. Verwacht wordt dat duurzaamheid een steeds belangrijker argument wordt voor consumenten5. “Technologie is overal” Consumenten verwachten dat informatie direct voor hen op maat digitaal beschikbaar is. Ze zullen bedrijven vergelijken met de best presterende bedrijven. De lat komt hoger te liggen. “Co-creatie” Een deel van de consumenten is steeds meer op zoek naar maatwerkoplossingen waar ze zelf een rol in hebben. Dit is nu al zichtbaar bij lokale energieopwekking.
4) De technologische ontwikkeling versnelt en vernieuwt De technologische ontwikkelingen wereldwijd gaan steeds sneller. In de watercyclus komt een scala aan technologieën samen die kunnen worden ingezet om duurzamer te opereren. Membranen worden steeds goedkoper, specifieker en duurzamer; grondstoffen terugwinnen wordt rendabeler (energie- en grondstoffenfabriek) en de vernieuwing van de informatietechnologie verruimt de mogelijkheden om processen te sturen, data te analyseren en patronen te herkennen. Innovaties die gisteren te duur waren of verre toekomst muziek komen nu binnen handbereik.
4
Towards the Circular Economy: Accelerating the scale-up across global supply chains; World Economic Forum, 2014 5 http://sloanreview.mit.edu/reports/sustainability-strategy/commitment/ Programma Oasen Duurzaam
Pagina 5 van 15
2
Het Programma Oasen Duurzaam
2.1 Het Programma Oasen Duurzaam
Oasen vindt zichzelf duurzaam als ze op een verantwoorde wijze duurzaam drinkwater voor de Oasen-klanten produceert: drinkwater dat het allerbeste is voor de gezondheid én voor onze omgeving, nu én in de toekomst. We willen de volgende vier hoofddoelen realiseren: 1. 2. 3.
Onberispelijk drinkwater is aantoonbaar duurzaam drinkwater Oasen als bedrijf acteert duurzaam Klanten zijn bewust duurzaam en acteren ook zo
Deze drie hoofddoelen worden toegelicht in paragraaf 2.2 t/m 2.5.
Figuur 2:
De drie hoofddoelen van het Programma Oasen Duurzaam
Nu We gaan ons primaire proces van drinkwater winnen, produceren en distribueren verder verduurzamen. We kiezen daarbij voor die initiatieven waar we van kunnen leren om onze toekomstige membraanzuivering duurzamer te ontwikkelen. We ondersteunen en stimuleren onze klanten om milieubewust met drinkwater om te gaan en (warm) water te besparen. Toekomst Oasen kiest voor een toekomst robuuste membraan zuivering en wil deze zo milieubewust mogelijk ontwerpen en inzetten. Daarvoor ontwikkelen we een maatlat waarmee we water- en infrastructuursystemen op verschillende duurzaamheidsdimensies met elkaar kunnen vergelijken. We gaan gericht innoveren op duurzaamheid, onder meer met pilots. De people en profit dimensie van duurzaamheid bij Oasen De aandacht van Oasen voor de twee andere duurzaamheidsdimensies - people en profit – gaat onverminderd voort. Het gaat om de projecten als Oasen fit, duurzame inzetbaarheid, een gezonde financieringsstructuur, educatie-activiteiten voor scholieren en de samenwerking met Pontianak. Het jaar 2015 wordt benut om de drie lijnen – people, planet en profit – verder te ontwikkelen en waar mogelijk samen te brengen.
Doel 1 Onberispelijk drinkwater is aantoonbaar duurzaam drinkwater Op dit moment bestaat er geen geschikte maatlat om de brede milieu-impact van een nieuw drinkwatersysteem goed inzichtelijk te maken. We gaan het daarom zelf ontwerpen. We willen een watersysteem in de vijf duurzaamheidsdimensies -gezondheid, watersysteem, natuur en omgeving, materialen en chemicaliën en energie en CO2- uit kunnen drukken. We willen een systeem door kunnen rekenen op basis van de strategische hoofdkeuzes (variabelen als het type bron(nen), aantal/omvang en type zuiveringen en de watervraag). Dit willen we kunnen combineren met de verschillende opties voor de waterketen en/of een integraal infrastructuursysteem (mogelijkheden om extra waarde te creëren voor andere infrastructuren als energie, regenwateropvang, ruimtelijke ordening, integraal watermanagement en natuur). Zo kunnen we water- en infrastructuursystemen met elkaar vergelijken en de meest duurzame oplossing bepalen. De huidige zuivering, de overstap naar membraanfiltratie bij Oasen-West en Kamerik en ideeën voor de verdere toekomst worden met deze maatlat op duurzaamheid gescoord. Ook passen we de maatlat toe om nieuwe mogelijkheden te ontdekken waarmee we de milieu-impact verder kunnen reduceren. Doel 2 Oasen als bedrijf acteert duurzaam Met dit doel concentreert Oasen zich op het verduurzamen van de huidige en toekomstige bedrijfsvoering en de projecten Oasen-West en Kamerik. We beginnen met het verder verduurzamen van die aspecten waar we met een beperkte verandering al relatief veel resultaat kunnen bereiken. We willen daarvoor die set van technieken / methoden inzetten die aantoonbaar effectiever zijn dan andere methoden (met inbegrip van een vergelijkbare context, randvoorwaarden en kritische succesfactoren) en deze beste staat der techniek / praktijk een niveau hoger brengen. Oasen kiest er daarbij voor om de focus te leggen op de volgende zes dimensies van duurzaamheid: 7 november 2014
a) b) c) d) e) f)
het stimuleren van energie-efficiëntie en duurzame energie; het stimuleren van circulaire toepassingen en (her)gebruik van (ruwe) materialen, het duurzaam toepassen van materialen en het reduceren van onnodig grondstoffenverbruik; het stimuleren van schoon water en een gezonde natuur (o.a. klimaatadaptatie), en minimaal gebruik van chemicaliën. duurzaam inkopen (om a tot en met d te realiseren in de keten), en open dialoog aangaan met de stakeholders
Doel 3 Klanten van Oasen gaan bewust duurzaam met water om Oasen wil haar duurzaam-bewuste klanten faciliteren om bewust duurzaam met water om te gaan. Bijna een derde van de consumenten (31%) geeft aan bewust bezig te zijn met duurzaamheid16, circa 15% is bereid om hiervoor actief haar gedrag iets aan te passen. Door (kleine en grotere) aanpassingen in het gebruik en door andere apparaten te gebruiken kan de klant zijn duurzaamheidsimpact omlaag brengen zonder verlies aan comfort. Oasen zet zich er daarom voor in om klanten te faciliteren en te stimuleren om bewust op een duurzame wijze met drinkwater om te gaan.
Programma Oasen Duurzaam
Pagina 7 van 15
3
Strategie
De procesaanpak van het programma kan worden gekenschetst door 1) duurzaamheid te integreren in onze gehele bedrijfsvoering, gerichte projecten op te zetten waarbij we starten met het realiseren van robuuste resultaten en het faciliteren van de klant bij duurzaam gedrag en 2) toegepast onderzoek om verduurzaming van systeeminnovaties concreet te kunnen maken en dit in de praktijk uittesten in enkele strategisch goed gekozen concrete pilots, gericht netwerken om de kennisbasis hiervoor te organiseren. Het IMJP 2013-2015 is het vertrekpunt voor de strategie en het proces van het Programma Oasen Duurzaam: “We ontwikkelen permanent, zetten bewust in op innovatie en gaan voor het hoogst haalbare: we streven naar beter dan mogelijk in het belang van de volksgezondheid in ons voorzieningsgebied. Dat doen we bewust van en in interactie met onze omgeving: verbonden met Het Groene Hart”. De doelen zoals genoemd zullen worden uitgewerkt in het IMJP 2016-2018.
Programma-aanpak: We integreren duurzaamheid in onze gehele bedrijfsvoering en gaan gerichte projecten opzetten waarbij we starten met die projecten waarbij we met een relatief kleine verandering al veel milieuwinst kunnen realiseren en het faciliteren van de klant bij duurzaam gedrag.
Het doel van het Programma Oasen Duurzaam is om de activiteiten onder de vier hoofddoelen met de Oasen organisatie concreet te maken. Voor het tweede en vierde doel geldt dat medewerkers van Oasen vanuit het programma worden gefaciliteerd om vanuit hun eigen rol en directe invloedssfeer in onderlinge samenhang duurzame slagen maken. We richten ons daarbij op projecten waarbij we met een beperkte verandering al relatief veel resultaat kunnen bereiken. Het tweede doel richt zich daarbij op de Oasen-organisatie en het vierde doel op het inspelen op de duurzaamheidsbeweging van onze klanten. Waar mogelijk laten we ons inspireren door aanpakken die andere partijen met succes toepassen. Realisatie van de doelen is daarbij een gedeelde verantwoordelijkheid van de lijn en de programmamanager.
Toegepast onderzoek om aan te kunnen tonen wanneer systeeminnovaties duurzamer zijn
Het eerste doel richt zich op systeem-innovatie (de pilots) en toegepast onderzoek op techniekniveau en hoe je duurzaamheid kunt beoordelen (de maatlat voor duurzaamheid). We zijn er van overtuigd dat je de beste resultaten krijgt door samen te werken met andere partijen. Partijen binnen ons voorzieningsgebied zoals de waterschappen, maar ook andere drinkwaterbedrijven, universiteiten, kennisinstituten en het bedrijfsleven – nationaal en internationaal opererend. De kennis die nodig is om te innoveren kan Oasen niet allemaal in huis hebben, maar door samenwerkingen aan te gaan kunnen we daar wel over beschikken. Ook verwachten we dat juist door de combinatie van verschillende partijen nieuwe kennis en nieuwe mogelijkheden kunnen ontstaan. Waar mogelijk haken we aan bij andere initiatieven van bv. universiteiten/RIVM/KWR (al dan niet via PhD trajecten, postdocs of afstudeerprojecten). Ons ambitieniveau ligt daarbij hoog. Oasen wil zich op geïdentificeerde gebieden kunnen meten met de beste presteerders wereldwijd en een initiatiefnemer zijn voor nieuwe innovaties in de watercyclus. Vanuit onze eigen trots om de hoogste kwaliteit drinkwater te maken.
4
De drie doelen in subdoelen en activiteiten
Binnen dit hoofdstuk worden de drie hoofddoelen van het programma concreet beschreven en worden de voorgenomen activiteiten benoemd. We proberen zoveel mogelijk ons te richten op 2015. Daar waar het grens van dat jaar wordt overschreden, maken we hier het voorbehoud dat dit nog gewijzigd kan worden. Hoofdindicator De voortgang van de doelen van het programma Oasen Duurzaam wordt middels een Spindiagram gevolgd. We plotten de voortgang van elk subdoel in het Spindiagram.
Doel 1: Onberispelijk drinkwater is aantoonbaar duurzaam drinkwater A Maatlat Water System Sustainability Points Doel A
We hebben een model waarmee we op basis van (inter)nationaal wetenschappelijk geaccepteerde methoden kunnen aantonen welke vorm van het drinkwatersysteem, de watercyclus & het infrastructuursysteem het meest duurzaam is en wat de onderscheidende factoren zijn.
Toelichting Op dit moment bestaat er geen geschikte meetlat om de impact van een drinkwater & infrastructuursysteem op de verschillende milieu-dimensies goed inzichtelijk te maken. Vanuit Oasen gaan we zorgen dat er een geschikte meetlat wordt ontworpen. We zetten hierbij in op een systeem dat wetenschappelijk en beleidsmatig in internationaal verband wordt geaccepteerd. 7 november 2014
We willen een watersysteem kunnen uitdrukken in de combinatie van de vijf duurzaamheidsdimensies -gezondheid, watersysteem, natuur en omgeving, materialen en chemicaliën en energie en CO2. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de daadwerkelijke impact op de directe omgeving en de bredere impact via de waardeketen. De meetlat moet geschikt zijn om de milieu-impact van de strategische hoofdkeuzes van het drinkwatersysteem kwantitatief uit te drukken. Denk aan variabelen als het type bron, aantal/omvang en type zuiveringen, gebruik van chemicaliën/ grondstoffen en de watervraag. Dit willen we kunnen combineren met de verschillende opties voor de totale waterketen (riolering en zuivering) en een integraal infrastructuursysteem (mogelijkheden om extra waarde te creëren voor andere infrastructuren als energie, regenwateropvang, ruimtelijke ordening en de gebouwde omgeving, integraal watermanagement en natuur). Zo kunnen we water- en infrastructuursystemen met elkaar vergelijken en de meest duurzame oplossing voor en bepaalde situatie bepalen. En zwakke plekken in een bestaand systeem opsporen en daar verbetermaatregelen op verzinnen. De daadwerkelijke en maatschappelijke kosten en baten kunnen inzichtelijk worden gemaakt. Het is een ambitieus doel, wat jaren van inspanning zal kosten. Om het te halen zullen we aansluiten bij anderen die bezig zijn met het ontwerpen van dit soort meetlatten, zoals de Water Footprint en The Blue City Blueprint. Ook zoeken we samenwerking met de ander waterbedrijven. In het MT is de ambitie uitgesproken om deze meetlat binnen één á anderhalf jaar te ontwikkelen. Deze meetlat is namelijk de aanjager van systeemkeuzes door het hele bedrijf, maar ook de bodem voor . Mogelijk betekent dat dat we een ander netwerk moeten aanboren. Een suggestie die gedaan wordt is het inschakelen van een partij als de Rebelgroep. Opdrachtgever Programma Oasen Duurzaam
Walter van der Meer Pagina 9 van 15
Opdrachtnemer
Nicole Zantkuijl
Team Willem-Jan Knibbe, Arjen Roelandse (projectleider onderzoek), Harrie Timmer en Jos. Externe partijen Aanpak en team wordt ontwikkeld. Voorzet Ontwikkeling van opzet voor de maatlat “Water System Sustainability points”. Nicole Zantkuijl – processturing, heldere vraagsturing praktijk en coördinatie gebruikersvraag. Samenwerking zoeken met Waternet en PWN. Organiseren van de financiering binnen kennisnetwerk (Willem-Jan Knibbe) Betrekken van twee waterschappen uit ons voorzieningsgebied bij het ontwikkelen van de maatlat (Nicole Zantkuijl, Willem-Jan Knibbe en Huib Glerum). Versterken van het kennisnetwerk van Oasen op duurzaamheid (Nicole Zantkuijl en Willem-Jan Knibbe) Verkennen van de mogelijkheden voor een samenwerking met TNO. Versterken van de samenwerking met het RIVM. Onderzoeks-aansturing binnen Oasen (Arjen Roelandse).
B Inzichtelijk maken duurzaamheid waterketen inclusief RO-zuivering
Doel B
Met behulp van de maatlat “Water System Sustainability Points” kunnen we de duurzaamheid van de waterketen inclusief RO zuivering analyseren, vergelijken met de bestaande zuiveringen van Oasen en verbeterpunten aanwijzen.
Toelichting Het is het invullen van de maatlat met eigen gegevens. Om hem straks goed in te kunnen vullen zullen we in het begin (2015) systemen zo inrichten dat we al gegevens verzamelen die we later in de maatlat kunnen gebruiken: denk aan grondstof en energie gebruik. We passen een mix van systeemverkenningen, LCA-analyses, business-cases, gerichte onderzoeksprojecten en het invullen van de maatlat toe om via een ‘van grof naar fijn’benadering dit concreet te maken. Ook gebruiken we de maatlat om nieuwe mogelijkheden te ontdekken waarmee we de milieu-impact verder kunnen reduceren. Opdrachtgever Opdrachtnemer Team
Nicole Zantkuijl Willem-Jan Knibbe / Arjen Roelandse Afdeling onderzoek
Activiteiten Bij elkaar brengen van de datareeksen om de maatlat te kunnen invullen. In beeld brengen van witte vlekken en opstellen van actieplan om deze in te gaan vullen.
Systeemverkenning huidige en RO zuivering op duurzaamheid. De afdeling onderzoek neemt duurzaamheid expliciet mee in onderzoeksprojecten. Deze projecten moeten mede de nodige inzichten en data-reeksen geven om bovenstaande vraag te kunnen gaan beantwoorden.
Doel 2 Oasen als bedrijf acteert duurzaam Oasen vindt zichzelf een duurzaam bedrijf als het nu én in de toekomst duurzaam acteert. Dit betekent het minimaliseren van de impact op het milieu van de infrastructuur zelf en de operatie: de winning, productie en distributie van drinkwater. Zowel direct in ons voorzieningsgebied als via onze toeleveranciers. Onder dit hoofddoel brengen we een aantal doelen samen die onze milieu impact verlagen. Zoals bij ons eerste doel onder dit hoofddoel: energiebesparing.
C Minder energie
Doel C
Verminderen van het energieverbruik van Oasen
Toelichting Mogelijk de grootste milieubelasting van Oasen zit in het directe energieverbruik, en dan met name in het verpompen van het water. Oasen verbruikt jaarlijks zo’n 27 miljoen kWh per jaar (7,700 huishoudens). Op papier hebben we al een forse stap gezet door windenergie in te kopen. Maar aangezien er nog niet voldoende duurzame elektriciteit wordt opgewekt, doen we de aarde een plezier door energie te besparen. De strategie om energie te besparen bij Oasen in 2015 is eerst in beeld brengen waar we in ons productie proces precies welke hoeveelheid energie verbruiken. En vervolgens door zaken als slimme besturing, procesaanpassing of misschien wel nieuwe pompen het elektriciteitsgebruik terugdringen. De verwachting is dat we met een passende investering op een zuiveringsstation elektriciteit kunnen besparen. In 2015 willen we op zes plekken starten met de analyse en op twee zuiveringsstations ingrepen doen. Uitgangspunt is nieuwste stand der techniek binnen te brengen zonder concessies te doen aan levering of kwaliteit. Dus met behoud van bijvoorbeeld druk. In de jaren erna kunnen we, afhankelijk van het IMJP 2016-2018 kijken naar volgende zuiveringsstations en het distributieproces. 7 november 2014
Bijvangst van dat in beeld brengen is dat het meer inzicht geeft in de verloop van het proces en de onderhoudsbehoefte van onderdelen. Opdrachtgever: Programma Link: Opdrachtnemer: Team:
Dennis Hes (hoofdopdrachtgever vanuit de lijn) Nicole Zantkuijl nader te bepalen (door Dennis Hes en Willem-Jan Knibbe) Twan Zoetmulder, Willem de Bruijn, Kees Zijderveld en operators Falco van Driel (energiegebruik bronnenveld)
Activiteiten
Invoeren van energie als een directe sturingsparameter in het zuiveringsproces (onder meer als indicator voor noodzakelijk onderhoud). Uitvoeren van drie verschillende onderzoeken op in totaal zes stations. Plaatsen van continue bemetering per processtap op de stations. Analyseren big data – creëren base line en bouwen algoritme beste inregeling plus applicatie in huidig besturingssysteem. Inschatten beste sturing –resultaat – verborgen onderhoudsnoodzaak. Vergelijking tussen stations. Realiseren dat de operators het actuele energiegebruik als vol-continue sturingsparameter op hun dashboard hebben staan en kunnen hiermee sturen het primaire proces. Workshops met operators om de nieuwe parameter als deel van de sturing op te gaan nemen. Verkenning hoe we de milieu-impact van de noodstroomaggregaten kan worden verkleind. Het potentieel voor energie-efficiëntie in de periode 2015-2020 is op best practices niveau met bijbehorende kosten voor maatregelen adequaat ingeschat. Contacten met andere drinkwaterbedrijven om over en weer van elkaar te leren.
Programma Oasen Duurzaam
Pagina 11 van 15
D Eigen opwekking energie
Doel D
Implementatieplan eigen opwekking energie gereed
Oasen heeft in 2012 het beleidsvoornemen uitgesproken om een deel van de benodigde energie zelf op te gaan wekken. Er ligt een plan, inclusief benodigd budget. Hier is echter geen gevolg aan gegeven in de vorm van budget beschikbaar stellen en locaties uitwerken. Ook meer dan de helft van de klanten is voorstander dat Oasen haar eigen energie opwekt. Uit vooronderzoek blijkt dat zonnecellen de beste manier zijn voor Oasen om zelf energie op te wekken. De mogelijkheid voor een combinatie met de productielocaties dient met zorg te worden bekeken, met name vanuit de zorg dat zonnecellen op daken lekkages naar de waterzuivering verbloemen. In het Mt is besproken dat we de opwekking van zonne-energie willen koppelen aan kansen die er liggen in de bedrijfsvoering. Aan de ene kant het zoeken van de combi met bouwontwikkelingen of bijvoorbeeld winveld bescherming. Aan de andere kant om de opgewekte energie direct te benutten in de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld het opladen van bedrijfsauto’s. Als laatste is opgemerkt dat we de opwekking van zonne energie. Opdrachtgever: Programma Link: Opdrachtnemer:
Dennis Hes Nicole Zantkuijl n.t.b.
Activiteiten Beleidsvoornemen concreet maken in implementatieplan plaatsen zonnecellen.
Financieringsvoorstel en budgetten opnemen in jaarplannen na 2015
E Reduceren van toepassen en gebruik materialen en chemicaliën 2015 Doel E
Nieuwbouw van Kamerik, Oasen-West en plan toekomstige kantoorhuisvesting volgens circulaire en duurzame principes ontwerpen en bouwen (LCA en TCO focus) exploitatie
Toelichting Grondstoffen zijn schaars en de winning ervan heeft vaak een (forse) impact op de omgeving. Ook kost het energie. Als we bij de bouw van onze toekomstige locaties zoveel mogelijk de principes van de circulaire economie toepassen, dan besparen we grondstoffen. Bij de bouw, bij de benutting van het gebouw (energiezuinig bijvoorbeeld), en bij het verlaten van het gebouwde. Erg mooi voorbeeld is het hergebruik van de waterkelder van Kamerik. Nagenoeg grondstofvrij hadden we een gebouw voor onze proefinstallaties. Centrale vraag is Hoe SMART kan je circulair / duurzaam bouwen (zonder over te gaan op BREEAM). Kortom: Wanneer doe je het goed? Ook bij distributie gebruiken we veel grondstoffen. Na 2015 is het goed om hier te kijken of er op materiaalgebruik mogelijkheden liggen. Past ook goed ij het volgende doel: duurzaam inkopen. Opdrachtgever:
Dennis Hes (hoofd opdrachtgever) Nicole Zantkuijl (programmalink en advies)
Opdrachtnemer:
Mette Janssen-Groothuys, Harm Kien (projectleider)
Activiteiten Verkenning bouwbedrijven op het gebied van duurzaamheid en de circulaire economie in de supply chain – doel is het identificeren van verspreide best practices (30%) en trends bij de koplopers.
Nieuwbouw volgens circulaire en duurzame principes (GRP). Duurzaam exploiteren gebouwen (TCO en LCA benadering).
F Duurzaam inkopen
Doel F
Oasen koopt – waar mogelijk - circulair in
Toelichting Oasen streeft duurzaam inkopen na. Zij onderschrijft de duurzaamheidsdoelen van de overheid rondom circulair inkopen. We zorgen ervoor dat duurzaamheid een aspect of overweging is van elke inkoop en aanbesteding. Zie ook het Inkoopbeleid. Om het belang concreet te maken zorgen we dat duurzaamheid een onderdeel is van elke aanbesteding. Daar waar we op EMVI aanbesteden is minimaal altijd 10% van de punten te vinden via duurzaamheidscriteria. Opdrachtgever:
Jeroen Schmaal
Opdrachtnemer:
Ed de Smith
Team:
Afdeling Inkoop, afdeling asset management, afdeling productie (Bert Vonk)
Activiteiten Deelname Oasen in de Green Deal Circulair Inkopen: twee circulaire inkooptrajecten starten in 2015.
7 november 2014
Visie vormen hoe circulair inkopen en duurzaam inkopen zich tot elkaar verhouden.
De trends van onze leveranciers voor leveringen in het primair proces op het gebied van de circulaire economie en duurzaamheid in beeld brengen.
Kanshebber om duurzaam in te kopen: vlinderkleppen. Kun je samen met een leverancier een duurzaamheidstraject opzetten.
Start maken met ruimte bieden voor innovatieve duurzame oplossingen in de markt, via functioneel specificeren waar dit een significante maatschappelijke meerwaarde kan opleveren.
G Onze (natuur)gebieden
Doel G
De maatschappelijke waarde van onze (natuur)gebieden wordt vergroot, zonder dat onze drinkwaterwinning daar nadeel van ondervindt.
Opdrachtgever: Programmalink:
Dennis Hes Nicole Zantkuijl
Opdrachtnemer(s):
Arjen Roelandse, Harrie Timmer, Ines Klok en verantwoordelijke voor beheer gebieden
Activiteiten - Natuurstrategie – bijdrage aan EHS, beschermde soortenlijsten etc. Expliciet benoemen en monitoren (in lijn met ISO 26000) - Herzien Lange Termijn strategie natuur irt waterwinning (bronnenstrategie – Harrie Timmer)
Programma Oasen Duurzaam
Pagina 13 van 15
Doel H Duurzaam plannen
Doel H
Duurzaamheid is integraal criterium voor planvorming voor productie en wordt direct vanaf het begin van het ontwerpproces meegenomen als een basiscriterium.
Opdrachtgever: Programma Link: Opdrachtnemer: Team:
Dennis Hes (hoofd-opdrachtgever) Nicole Zantkuijl (gedelegeerd opdrachtgever) Twan Zoetmulder (projectleider) Willem de Bruijn, Kees Zijderveld, Bert Vonk, Tiemen Wessels
Activiteiten Opnemen van een paragraaf over duurzaamheid in het afdelingsplan van productie voor 2015 en verder. Opstellen van een format voor duurzaamheid in business cases en projectopdrachten van de afdelingen nieuwbouw, onderhoud en asset management – productie en distributie- en de afdeling onderzoek. Experimenteren met het format. Aanscherpen op basis van feedback (zomer 2015). Tweede ronde toepassen van het format
Doel I: Stakeholders en duurzaamheid Doel I
Oasen weet wat haar stakeholders van Oasen verwachten op duurzaamheid en legt hier verantwoording over af, met name via GRIrapportage in het jaarverslag Opdrachtgever: Opdrachtnemer: Team:
Jeroen Schmaal Nicole Zantkuijl Joost v Luijt, Huib Glerum, MT, Leidinggevendenoverleg
Activiteiten Oasen rapporteert over 2014 conform GRI Core in haar jaarverslag. Procesontwerp Implementatie GRI Comprehensive (Nicole) Opstellen Materialiteitsindex Duurzaamheid intern en extern (Nicole, Huib, Joost, Han)
Rapportage Oasen GRI Comprehensive (Nicole en Joost) Workshop met Blauwzaam over de circulaire economie en ontwikkeling van de Alblasserwaard (april 2015).
Doel 4 Klanten van Oasen gaan bewust duurzaam met water om Doel J Verspil het niet en geniet er van!
Doel J Het watergebruik en water gerelateerd energieverbruik van onze klanten terugdringen, met 1% extra. Toelichting Hoe weinig ook, het verbruik van elke liter water heeft een zekere milieubelasting. Ook van stakeholders horen we vaak dat ze dit een thema vinden. Door de inzet van duurzamere apparaten, maar ook door bewust gedrag zijn klanten in staat hun drinkwaterverbruik (iets) te verminderen. Dat is nu al een autonome ontwikkeling, die we zouden willen ‘aanjagen’. 1% lijkt een bescheiden doel, maar omdat we verwachten een beperkt deel van onze klanten te kunnen bereiken (vanuit ontvankelijkheid en budget), zal dit nog een flinke klus worden. Opdrachtgever: Programma Link: Opdrachtnemer: Team:
7 november 2014
Jeroen Schmaal Nicole Zantkuijl Joost van Luijt Team Communicatie; Inspectie/ Onderzoek/ Klant en Markt
Activiteiten (ideeën fase) Project “water is kostbaar”: 10 % reductie van het waterverbruik op een innovatieve manier realiseren in een project-omgeving. (Inzetten in combinatie met solidariteit met ontwikkelingslanden?) Brede campagne “(Warm) water besparen doe je zo”.(waterbesparende douchekop, douchecoach om 1 minuut korter te douchen, waterbespaarder toilet) Voor de klussers: “Operatie Boiler” o Advies aan klanten om de temperatuur van de boiler (gas of elektriciteit) na te gaan en exact op 60 graden in te stellen, niet hoger en niet lager. o Advies een tijdklok in te stellen o.b.v. de aanwezigheid in huis. o Gebruik te maken van stroom met dubbeltarief: een boiler met ingebouwde tijdklok dan 's nachts goedkoper kan opwarmen. o De boiler uit te zetten als men op vakantie gaat. o Nieuwe boiler: kies een HR-combiketel. o Advies: verbouwen badkamer? Overweeg een douche warmtewisselaar. We gaan campagne voeren, geen producten aanbieden, wel verwijzen. Gezondheid: Klant drinkt bij voorkeur kraanwater in plaats van frisdrank. De klant met tools inzicht geven in drinkwaterverbruik dat men kan verminderen zonder verlies van comfort. Introductie van de digitale watermeter en koppeling met de watersaver app om de Oasen klanten direct inzicht te geven in hun waterverbruik (project). Verkennen van nabije ontwikkelingen in de markt (0-5 jaar) waarmee de klant met een hoog comfortniveau duurzamer om kan gaan met water (Onder meer via lidmaatschap van De Groene Zaak). Nagaan welk percentage van de Oasen-klanten bewust omgaat met water. Verkennen van de trends in de inzet van digitale tools en financieringsschema’s om de klant te ondersteunen in duurzaam gedrag.
Programma Oasen Duurzaam
Pagina 15 van 15
