PROGRAMMA LEUVEN & BERTEM-HULDENBERG-KORTENBERG EN GROOT-ROTSELAAR

PROGRAMMA LEUVEN & BERTEM-HULDENBERG-KORTENBERG EN GROOT-ROTSELAAR Speciale dagpas van de lijn te koop voor 2,50 euro bij de chauffeur

www.erfgoeddag.be

www.erfgoedcelleuven.be

Inhoud Woord vooraf...............................................................................................8 Sta even stil bij de tijd ..............................................................................8 Welkom op de erfgoeddag in Leuven ................................................... 10 OPEK - OPENBAAR ENTREPOT VOOR DE KUNSTEN: DE FACTORY ............ 12 Tentoonstelling: Stop de tijd ................................................................ 12 Meer over De FactorY ....................................................................... 13 OPEK - OPENBAAR ENTREPOT VOOR DE KUNSTEN: MOOSS VZW ........... 14 Rondleiding: niets aan te geven? Ex-douaniers van het Openbaar Entrepot Leuven vertellen hun verhaal ................................................ 14 Meer over Mooss vzw....................................................................... 15 Meer over LEDAC (Vriendenkring Leuvense Douane en Accijnzen) . 15 Meer over Nationaal Museum van Douane en Accijnzen ................ 16 OPEK - OPENBAAR ENTREPOT VOOR DE KUNSTEN: MATRIX [CENTRUM VOOR NIEUWE MUZIEK] ........................................................................... 17 Tentoonstelling en lezing: statische muziek ......................................... 17 Workshop: Minimal Music voor kinderen vanaf 6 jaar ........................ 18 Concert: stop De tijd ............................................................................. 19 Meer over MARIX ............................................................................. 20 SCOUTS EN GIDSEN MUSEUM LEUVEN .................................................... 21 Tentoonstelling: 100 jaar scouts in Leuven .......................................... 21 27 april 2013: Scouts en Gidsen Sint-Michiel vieren feest en organiseren een groots stadsspel! Kom de scoutssfeer opsnuiven in Leuven! ............................................................................................. 22 Meer over het Scouts en Gidsen Museum ....................................... 23 RIJKSARCHIEF LEUVEN .............................................................................. 24 Tentoonstelling: momentopnamen voor de eeuwigheid: plaatsen van (persoonlijke) herinnering in Vlaams-Brabant ..................................... 24

Meer over Rijksarchief Leuven ......................................................... 25 Meer over het Documentatiecentrum Vlaams-Brabant .................. 25 PREDIKHERENKERK: CAMPANAE LOVANIENSES ....................................... 26 Demonstratie en workshop: manueel klokkenluiden in de Predikherenkerk ................................................................................... 26 Meer over Campanae Lovanienses ................................................... 27 Meer over het Centrum voor Religieuze Kunst en Geschiedenis (CRKC) ............................................................................................... 27 DAMIAANCENTRUM: PROJECT DAMIAAN VANDAAG .............................. 28 Fototentoonstelling: Damiaan vereeuwigd voor de lens ..................... 28 Workshop: Damiaan, zeg(t) cheese!..................................................... 29 Meer over Project Damiaan Vandaag ............................................... 30 STADHUIS: STADSARCHIEF LEUVEN .......................................................... 31 Tentoonstelling: een tijdloze blik op het leven van alledag in leuven en omstreken ............................................................................................. 31 Colloquium Itinera Nova ................................................................... 33 Meer over stadsarchief Leuven ........................................................ 34 STADHUIS: ACADEMIE VOOR HET LEUVENS DIALECT .............................. 35 Multimedia-presentatie: Leuvense dialectklanken van voor de oorlog 35 Meer over Academie voor het Leuvens Dialect................................ 36 STADHUIS: KONINKLIJK VERBOND DER JAARTALLEN ............................... 37 Demonstratie: Jaartallenerfgoed verzegeld voor de toekomst ............ 37 Meer over Koninklijk Verbond der Jaartallen ................................... 38 M-MUSEUM LEUVEN ................................................................................ 40 Lezing: Lightmap: The making of .......................................................... 40 Workshop: Restaureren kan je leren .................................................... 41 Rondleiding: Een blik achter de schermen van M ................................ 42

Zoektocht: Het jaar M ........................................................................... 43 Meer over M-Museum Leuven ......................................................... 44 CENTRALE BIBLIOTHEEK KU LEUVEN ........................................................ 45 Expertenbeurs: Bouw mee aan het collectieve geheugen van WO I ... 45 Tentoonstelling: stop de tijd, lees een boek......................................... 47 Meer over de Centrale Bibliotheek KU Leuven ................................ 47 Meer over Europeana 1914-1918..................................................... 48 KADOC: KADOC- KU LEUVEN .................................................................... 49 Tentoonstelling: Speelgoed waarin je kan geloven .............................. 49 Meer over KADOC ............................................................................. 50 GROOT BEGIJNHOF : DE KOERIER VAN NAVARRA VZW ........................... 51 Rondleiding: Peter Siemens, tijd gevat in glas ...................................... 51 Meer over De KoerIer van Navarra vzw............................................ 52 ABDIJ VAN PARK – NORBERTUSPOORT: BASISSCHOOL DE ARK EN VZW CULTUREEL ERFGOED ANNUNTIATEN ...................................................... 53 Tentoonstelling: Straf?! Sterke verhalen uit een vervlogen schooltijd 53 Meer over Basisschool De Ark .......................................................... 54 Meer over vzw Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee ................. 54 Meer over Groep T ........................................................................... 55 Meer over Katholi eke Hogeschool Leuven – Departement Lerarenopleiding (DLO) ..................................................................... 55 ABDIJ VAN PARK - MARIAPOORT - HUIS VAN DE POLYFONIE: ALAMIRE FOUNDATION VZW ................................................................................... 56 Demonstratie: Open labosessie Vlaamse Polyfonie ............................. 56 Meer over Alamire Foundation vzw ................................................. 56 CJP ............................................................................................................. 58 Workshop fotografie............................................................................. 58

Meer over CJP ................................................................................... 59 Tapis plein ................................................................................................. 60 Busroute: immaterieel erfgoedkaravaan: volg de tijd .......................... 60 Meer over Tapis plein ....................................................................... 61 Koninklijke Leuvense Gidsenbond ............................................................ 62 Ken uw stad-wandeling in tijd versteend: straat- en bouwstenen in leuven ................................................................................................... 62 Meer over Koninklijke Leuvense Gidsenbond .................................. 63 De digitale week van 20 t.e.m. 27 april 2013 in Leuven ........................... 64 Amateurama ............................................................................................. 64 Openmonumentendag op zondag 8 september 2013 ............................. 65 BERTEM: ERFGOEDKAMER BERTEM VZW ............................................... 66 Tentoonstelling en wandeling toen Bertem nog Berthem was ............ 66 Meer over Erfgoedkamer Bertem vzw ............................................. 66 Huldenberg : Heemkundige kring Huldenberg ......................................... 67 Rondleiding: De familiale schrijnwerkerij Leonaer te Neerijse, waar de tijd is blijven ‘stille staan’...................................................................... 67 Meer over Heemkundige kring Huldenberg ..................................... 67 KORTENBERG: CULTUURDIENST KORTENBERG ........................................ 68 Tentoonstelling: In Kortenberg stopt de tijd niet! ................................ 68 Meer over Cultuurdienst Kortenberg ............................................... 68 ROTSELAAR: HEEMKRING GROOT-ROTSELAAR ........................................ 69 Tentoonstelling: zoals het klokje thuis tikt... ........................................ 69 Meer over Heemkring Groot-Rotselaar ............................................ 69 PRAKTISCH EN COLOFON .......................................................................... 70 Colofon.................................................................................................. 70 Infopunten Erfgoeddag ......................................................................... 71

BEREIKBAARHEID/OPENBAAR VERVOER .................................................. 73

Woord vooraf Sta even stil bij de tijd Besteerfgoedliefhebber, De slogan van deze 13e editie van Erfgoeddag is meer dan ooit een uitnodiging. Een uitnodiging om de dagelijkse race tegen de tijd even af te remmen, en stil te staan en te genieten van het werk van de vele duizenden erfgoedwerkers, vrijwilligers en professionelen, die dag na dag het duel aangaan met de tijd. De tijd heeft een geweldige impact op ons cultureel erfgoed: het dreigende materiële verval, de ontoegankelijkheid van heel wat gegevens (denk maar aan die oude cassetjes en floppies), het vergeten, veronderstellen of reconstrueren… Met hun werk – vaak hun passie – proberen erfgoedwerkers de gevolgen van het verstrijken van de tijd naar best vermogen te stoppen. Hun inzet én uw interesse bieden de garantie dat wát we belangrijk en betekenisvol vinden, het cultureel erfgoed, aan de generaties na ons wordt doorgegeven. Het recente FARO-onderzoek ‘Vlamingen en het verleden. Een bevolkingsonderzoek naar erfgoedbeleving in Vlaanderen’ toonde aan dat er – gelukkig -een groot draagvlak bestaat voor cultureel erfgoed in onze samenleving. Het groeiend succes van deze jaarlijkse Erfgoeddag is er een illustratie van. Op Erfgoeddag bent u eens te meer welkom bij meer dan 400 erfgoedinstellingen en – organisaties. Laat u verrassen door hun verscheidenheid, hun rijkdom en hun dynamiek. U zult het zien, horen en voelen: de erfgoedsector is in volle ontwikkeling en ze staat voor grote uitdagingen, op vlak van behoud en beheer, collectiemanagement, digitalisering en erfgoeddepots. Deze kansen en uitdagingen zijn globale ontwikkelingen die zich ook bij ons volop manifesteren. In en buiten de werelden van musea, archieven en erfgoedbibliotheken staan ze meer dan ooit op de agenda. Er ligt een boeiend traject voor ons. Alleen

daarom al verdient deze editie van Erfgoeddag een stukje van uw kostbare tijd. Ik wens u een bijzonder interessante, boeiende en fijne dag toe!

Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur

Welkom op de erfgoeddag in Leuven Zondag 21 april 2013, de 13e editie van Erfgoeddag in Leuven ‘stopt de tijd’. Voor jou als Erfgoeddagbezoeker in Leuven, is dit de ideale gelegenheid om kennis te maken met, stil te staan bij en te genieten van het Leuvense cultureel erfgoed in al zijn diversiteit en het ‘mooie, vele’ werk dat de Leuvense erfgoedorganisaties en – vrijwilligers hiertoe verrichten. Zo vertellen en tonen een groot aantal erfgoedorganisaties meer over hun werking achter de schermen en hoe ze hun erfgoed(collecties) verzorgen en beschermen tegen de tand des tijds. In Museum M kan je bijvoorbeeld met het hele gezin deze andere zijde van de museumwerking ervaren via speciale rondleidingen en workshops. Maar ook het stadsarchief focust met haar tentoonstelling op de digitalisering van de Leuvense schepenbankakten, een van haar meest bijzondere en rijkste archiefbronnen. Of, tijdens de Open Labosessie van de Alamire Foundation, hoor je niet alleen live de oude polyfonische muziek, maar kom je ook te weten hoe wordt omgegaan met deze 16eeeuwse muziekmanuscipten. Het Scouts en Gidsen Museum blikt dan weer terug op een eeuw scouts in Leuven. In 2013 viert de eerste Leuvense scoutsgroep immers zijn 100jarig bestaan. Hun tentoonstelling focust op de evolutie tot vandaag met rijk beeld-en archiefmateriaal en boeiende verhalen van (ex)scoutsleden. Nog meer (im)materieel erfgoed ontdek je in OPEK, het vroegere douanegebouw aan de Leuvense Vaartkom. Met je smartphone en via QR-codes kan je op ontdekking naar restanten en getuigenissen van de vroegere bewoners. De Academie voor het Leuvens Dialect focust op haar beurt in het stadhuis op de vóóroorlogse dialectklanken die met uitsterven bedreigd zijn. In totaal kan je kiezen uit meer dan 25 gratis activiteiten, verspreid over 12 locaties in de stad. Het erfgoeddagprogramma dat uitgebreid beschreven staat in deze brochure is geschikt voor jong en oud, voor gezinnen of individuele bezoekers en duidt per activiteit de toegankelijkheid aan voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele of auditieve beperking (via de icoontjes -zie legende hiernaast -bij de praktische info).

Erfgoeddag in Leuven roept je ook op om een actieve bijdrage te leveren! In de Universiteitsbibliotheek staat een hele ploeg medewerkers klaar om jouw persoonlijke of familiale herinneringen en objecten rond WO I te registeren. En het Rijksarchief gaat in haar tentoonstelling misschien wel aan de slag met jouw ‘ingezonden’ bijzondere plaats van herinnering. Kortom, er zijn redenen genoeg om aan deze veelzijdige Erfgoeddag in Leuven deel te nemen. Je ontdekt het verder in deze brochure. Dus maak op zondag 21 april een beetje tijd vrij en kom het zelf meebeleven! Ik wens je alvast veel plezier! Denise Vandevoort, Schepen van cultuur, deeltijds kunstonderwijs, gelijke kansen, diversiteit en Noord-Zuidwerking

OPEK - OPENBAAR ENTREPOT VOOR DE KUNSTEN: DE FACTORY Tentoonstelling: Stop de tijd In samenwerking met 30CC en WISPER Verhalen uit onze eigen geschiedenis staan centraal. Van recent uitgestorven diersoorten tot de wederopbouw van ons erfgoed. Deelnemers van De FactorY interpreteerden ze naar hun eigen leefwereld en brachten alles beeldend tot leven. Welk moment had nooit hoeven te gebeuren? Welk deed alles stoppen? Gedurende enkele maanden stonden de deelnemers van het beeldend atelier De FactorY stil bij de tijd. De tijd die z’n sporen slijpt in het leven van elke mens, dier of plant. Via associaties in groep en eigen interpretaties van dit thema werkten ze individuele en groepswerken uit. Heden en verleden vertaald in erfgoed werden beeldend onder de loep genomen. Via verschillende disciplines drukken ze hun verhaal uit. Van diepe, emotionele littekens van de tijd tot universele wonden van onze maatschappij. Geen spoor van de tijd laat jou nog koud bij het zien van hun expressie.

Locatie: OPEK Vaartkom 4,3000 Leuven Stadsplan locatie 1 Open van 10 tot 18 uur Loopt nog van DO 25 t.e.m. ZO 28 april 2013, tussen 14 en 18 uur, gratis Toegankelijk voor rolstoelgebruikers Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een auditieve of visuele beperking

Meer over De FactorY De FactorY is een laagdrempelig platform voor mensen die hun artistieke ei willen leggen. Als beeldend en sociaal artistiek atelier richt het zich vooral op mensen die andere plekken binnen het artistieke circuit moeilijker bereiken. Via het actief bezig zijn met beeldende kunst en deelname aan het bestaande cultuuraanbod, krijgen de deelnemers een actievere plaats in het maatschappelijk leven en groeit hun gevoel van zelfwaarde. De FactorY is een project van 30CC in samenwerking met WISPER vzw. Vaartkom 4, 3000 Leuven, +32 16 23 84 27, [email protected], www.30CC.be/factory

OPEK - OPENBAAR ENTREPOT VOOR DE KUNSTEN: MOOSS VZW Rondleiding: niets aan te geven? Ex-douaniers van het Openbaar Entrepot Leuven vertellen hun verhaal In samenwerking met erfgoedcel Leuven, Francis Huijbrechts, Georges Van Herck, Greet Freché, LEDAC, Nationaal Museum van Douane en Accijnzen Ga met je gezin en smartphone op speurtocht in het Openbaar Entrepot, nu OPEK, en ontdek een stukje immaterieel erfgoed van dit exdouanegebouw. Via filmpjes, documenten en QR-codes komt dit verleden terug tot leven. Het gebouw dat vandaag OPEK heet aan de Leuvense Vaartkom, was vroeger het Openbaar Entrepot van de douaniers. Op Erfgoeddag brengt Mooss dit verleden terug tot leven. Met je smartphone kan je alleen of met het hele gezin op speurtocht door het bijzondere douanegebouw en ontdek je zo een stukje immaterieel erfgoed verbonden aan deze plek. Via filmpjes hoor je de verhalen van de ex-douaniers die hier vroeger werkten. Aan de hand van QR-codes maak je kennis met allerlei interessante documenten en kom je meer te weten over het kantoor met de immense brandkast, een verdieping vol tabak of de kelder vol wijn! Ga met het hele gezin op de weegschaal of zoek de resten van het treinspoor. Heb je zelf geen smartphone of ben je niet vertrouwd met QR-codes? Geen nood, de Moossmedewerkers helpen je graag op weg!

Locatie: OPEK Vaartkom 4,3000 Leuven Stadsplan locatie 1 Open van 10 tot 18 uur

Na de Erfgoeddag blijven de QR-codes permanent aanwezig in het gebouw en kunnen bezoekers en passanten dit immaterieel erfgoed blijven ontdekken. Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (12j)ontwikkeld Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een auditieve of visuele beperking

Meer over Mooss vzw Mooss vzw staat in Vlaanderen sinds het begin van de jaren ‘80 als synoniem voor “een goesting in kunst” en “actieve kunsteducatie”. Dit is het leren van, over en met de kunsten en erfgoed via actieve werkvormen in de domeinen muziek, theater, dans, audiovisuele en beeldende kunsten. Mooss werkt voor kinderen, jongeren en hun begeleiders. Vaartkom 4, 3000 Leuven, +32 16 65 94 65, [email protected], www.mooss.org

Meer over LEDAC (Vriendenkring Leuvense Douane en Accijnzen) Greet Freché, philipslaan 14, 3000 Leuven, +32 16 25 32 08, +32 479 21 84 34, [email protected] en Georges Van Herck, redingenstraat 98, 3000 Leuven, +32 16 23 0074, +32 497 82 47 17, [email protected]

Meer over Nationaal Museum van Douane en Accijnzen Financiecentrum “Noordster”, Ellermanstraat 21, 2060 Antwerpen, +32 2 57 78 00, [email protected]

OPEK - OPENBAAR ENTREPOT VOOR DE KUNSTEN: MATRIX [CENTRUM VOOR NIEUWE MUZIEK] Tentoonstelling en lezing: statische muziek Muziek is de tijdskunst bij uitstek. De laatste decennia probeerden verschillende componisten het lineaire karakter van klassieke muziek met de alsmaar voortsnellende ritmes en melodieën te doorbreken door muziek te schrijven die als het ware stilstaat en de ruimte verkent. Via een lezing en een tentoonstelling vol geluid- en beeldmateriaal uit de MATRIX-collectie, loodsen we je door de klankwereld van deze statische muziek. Mooie voorbeelden van statische muziek zijn te vinden bij de ‘Minimal Music’ die niet zelden geïnspireerd wordt door de tranceopwekkende Indiase raga’s. Maar ook bij onze eigen Karel Goeyvaerts die ‘sterrenmuziek’ wou schrijven, of – heel contrastrijk – in ‘The Movement of People Working’ van Phil Niblock, waarbij beelden van repetitief ambachtelijk werk geconfronteerd worden met volstrekt bewegingsloze muziek. In de doorlopende tentoonstelling en tijdens de lezing maken we je wegwijs in het bijzondere klankenuniversum van de statische muziek.

Locatie: OPEK Vaartkom 4,3000 Leuven Stadsplan locatie 1 Tentoonstelling doorlopend open van 10 tot 18 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele of auditieve beperking Lezing (30’) om 14uur en 15.30uur

Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele beperking Gelijktijdig workshops voor kinderen vanaf 6 jaar rond Minimal Music, zie hierna

Workshop: Minimal Music voor kinderen vanaf 6 jaar Kinderen van 6+ ontdekken Minimal Music, een belangrijke muziekstroming uit de 20e eeuw. Muziek met eenvoudige ingrediënten, maar met een betoverende klank! De tijd lijkt soms echt te stoppen door de typische repetitieve tijdstructuren. We knutselen ook zelf een nieuw muziekstuk in elkaar! Tijdens deze workshop maken kinderen vanaf 6 jaar kennis met de eenvoudige en betoverende ‘Minimal Music’! Door de herhalingspatronen klinkt deze muziek als een zwevende klankwolk. Voortbouwend op de eenvoudige bouwstenen van het muziekstuk Pourque les fruits mûrissent cet été, gecomponeerd door Karel Goeyvaerts, knutselen we in deze workshop samen een hele nieuwe compositie in elkaar!

Locatie: OPEK Vaartkom 4, 3000 Leuven Stadsplan locatie 1 Workshop (45’) om 14uur en om 15.30uur (gelijktijdig lezing (30’) over statische muziek voor ouders en geïnteresseerden) Reservatie:[email protected] of +32 499 18 54 51, aantal plaatsen:2x20 Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (-12j) ontwikkeld

Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele beperking

Concert: stop De tijd In samenwerking met SLAC -Stedelijke Leuvense Academie en Conservatorium, Gemeentelijke Academie voor Muziek en Woord OudHeverlee en Gemeentelijke Academie Zaventem Leerlingen van de academies van Leuven, Oud-Heverlee en Zaventem werkten in aanloop naar Erfgoeddag samen met tubist, improvisator en componist Robin Hayward aan een compositie rond het thema ‘stop de tijd’. Het resultaat kan je live komen beluisteren tijdens hun gezamenlijk concert in OPEK. Muziek is de tijdskunst bij uitstek en net dát prikkelt heel wat componisten om muziek te maken die lijkt stil te staan in de tijd en de ruimte verkent. Na een intensieve samenwerking met tubist, componist, improvisator Robin Hayward brengen de leerlingen van de academies van Leuven, Oud-Heverlee en Zaventem hun hoogsteigen compositie rond het thema ‘Stop de tijd’. Zij zullen jou met trots dit culturele erfgoed-inwording voorstellen op hun concert. Het muziekstuk zal nadien in de muziekbibliotheek van MATRIX worden bewaard.

Locatie: OPEK Vaartkom 4, 3000 Leuven Stadsplan locatie 1 Concert om 17 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele beperking

Meer over MARIX MATRIX [ Centrum voor Nieuwe Muziek] houdt zich bezig met klassieke muziek van na 1950. De werking bestaat uit twee luiken: een documentatiecentrum met een ruime collectie boeken, partituren en opnames en een eigen educatieve werking. Nieuwe muziek staat centraal in elke activiteit en de deelnemers worden telkens zo actief mogelijk betrokken. MATRIX wil prikkelen, fascineren en zelf laten beleven. Minderbroedersstraat 48, 3000 Leuven, [email protected], www.matrix-new-music.be

SCOUTS EN GIDSEN MUSEUM LEUVEN Tentoonstelling: 100 jaar scouts in Leuven In samenwerking met Scouts en Gidsen Sint-Michiel, Erfgoedcel Leuven, Jeugddienst Leuven, KADOC, Heemkunde Vlaanderen Scouts en Gidsen Sint-Michiel, de eerste scoutsgroep in Leuven, viert in 2013 zijn 100e verjaardag. Dit feest is de aanleiding om 100 jaar scouts in Leuven in de kijker te zetten o.a. met een tijdslijn die de evolutie toont tot vandaag. Objecten, foto’s, verhalen van de verschillende Leuvense scoutsgroepen staan centraal en worden aangevuld met materiaal van het scoutsmuseum en van ex-scoutsleden. In mei 1913 stichtte Charles Uystpruyst de allereerste scoutsgroep in Leuven: de Franstalige en katholieke jongensgroep “la Première de Louvain”. Deze groep, Scouts en Gidsen Sint-Michiel of Hardis de SaintMichel, bestaat vandaag nog altijd. De stad Leuven en het Scouts en Gidsen Museum grijpen dit eeuwfeest aan om het verhaal van 100 jaar scouts in Leuven in een tentoonstelling te vatten. Meer dan 50 groepen – jongens en meisjes, Nederlands-of Franstalig, katholiek of pluralistisch – zagen de voorbije 100 jaar in Leuven het levenslicht. Aan de hand van originele stukken, een tijdslijn, foto’s en verhalen wordt de geschiedenis van het Leuvense scouts-en gidsenleven in beeld gebracht. Heel wat materiaal werd verzameld via een oproep naar oud-leden en verzamelaars en via de archieven van de huidige scoutsbewegingen. Ook het Scouts en Gidsen Museum zelf putte uit haar eigen collectie en archief. Naast het historische verhaal krijg je ook een mooi overzicht van de bestaande scoutsgroepen vandaag. Scouting heeft immers niet alleen een rijk en boeiend verleden, maar leeft absoluut ook vandaag en morgen verder! Tijdens de tentoonstelling is er ook een doorlopend programma voor kinderen met onder andere een knutselhoek, een speurtocht en andere leuke doe-dingen rond scouts. Een rijk geïllustreerde brochure met catalogus is ter plaatse te verkrijgen.

Locatie: Kapel van de voormalige Sint-Geertruiabdij Sint-Seertruiabdij 5, 3000 Leuven Stadsplan locatie 2 Open van 10 tot 18 uur Loopt nog tot 20 oktober 2013, elke zondag van 14tot 18 uur, ook extra open op 26 en 27 april en op 3,4,10, 11, 17,18, 24 en 25 mei 2013, eveneens van 14 tot 18 uur. Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers Toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking

27 april 2013: Scouts en Gidsen Sint-Michiel vieren feest en organiseren een groots stadsspel! Kom de scoutssfeer opsnuiven in Leuven! “Eeuwenoud, maar springlevend. Net zoals de stad bruist de scouts van energie! Nog elk weekend verovert de jeugdbeweging de straten en pleinen in en rond Leuven. Uitgedost met een beige of blauw hemd en een gekleurd sjaaltje, stralen we niets dan plezier uit! Met heel veel trots, vieren wij, Scouts 1ste Leuven samen met de andere Leuvense scoutsjongeren, op zaterdag 27 april 2013 ons honderdjarig bestaan en daarmee ook een eeuw scouting in Leuven. Dit doen we aan de hand van een groots en geweldig authentiek stadspel waarbij we samen met alle andere enthousiaste scoutsjongeren de stad voor één dag overnemen. Spelen, lachen en jezelf amuseren zijn de kernwoorden! Samen aan het touw trekken om iets op te bouwen, anderen leren kennen en helpen integreren in een nieuwe groep, al spelend zelfstandig en verantwoordelijk worden… Scouting, het is een prachthobby die je vormt voor het leven! En daar willen wij als actieve scoutsjongeren aan blijven bouwen!” -Scouts en Gidsen Sint-Michiel-

Praktisch Alle Leuvense scoutsbewegingen worden uitgenodigd om mee te doen. Maar ook toeschouwers zijn uiteraard van harte welkom! Kom dus gerust de scoutssfeer opsnuiven tussen 10 en 18 uur in de buurt van het Ladeuzeplein. Meer info: www.100jaarscoutsleuven.be

Meer over het Scouts en Gidsen Museum Het scouts en Gidsen Museum werd gesticht in 1969 en is het meest uitgebreide en volledige scoutsmuseum van europa. De collectie bestaat uit de meest diverse documenten en voorwerpen die betrekking hebben op het ontstaan en de ontwikkeling van scouts en gidsenbewegingen in het algemeen. Aan de hand van voorwerpen, uniformen, kentekens, vlaggen, foto’s en documenten maak je er kennis met de wereld van scouting in België en daarbuiten, met onder meer wereldjamborees, intercamp, geschiedenis Baden powell, … Je kunt het museum elke zondag van 15 mei tot 31 oktober bezoeken tussen 14 en 18 uur. Kapel van de voormalige Sint-Geertruiabdij, Sint-Geertruiabdij 5, 3000 Leuven, +32 16 81 95 86, [email protected], www.scoutsmuseum.be

RIJKSARCHIEF LEUVEN Tentoonstelling: momentopnamen voor de eeuwigheid: plaatsen van (persoonlijke) herinnering in Vlaams-Brabant In samenwerking met Documentatiecentrum Vlaams-Brabant Iedereen is gehecht aan bepaalde plaatsen: een geboortehuis, een volkscafé, het atelier waar generaties voorouders gewerkt hebben. Ingezonden foto’s van dergelijke ‘levensplaatsen’ uit Vlaams-Brabant worden gelinkt aan en geconfronteerd met archieven en boeken uit de eigen collecties. Je hebt vast ook wel zo’n bijzondere plek in je omgeving... Misschien is het die oude boom waaronder je je eerste afspraakje had, of het volkscafé waar iedereen elkaar kende? Doet het schoolgebouw in je dorp je mijmeren over het kattenkwaad dat je er vroeger uithaalde, of weet je nog dat die oude hoeve het geboortehuis was van je overgrootmoeder? Het Rijksarchief van Leuven en het Documentatie-centrum VlaamsBrabant documenteren deze plaatsen van herinnering. Een selectie foto’s met bijhorende verhalen die inwoners van Vlaams-Brabant hebben ingestuurd, wordt geconfronteerd met boeken en archiefstukken (kaarten, foto’s, affiches, enz.). Je wordt meegesleept door de fotoverhalen die deze plaatsen van herinnering tot leven wekken en je zal verbaasd zijn door de hoeveelheid informatie die het documentatiecentrum en rijksarchief bezitten. Locatie: Rijksarchief Vaartstraat 24, 3000 Leuven Stadsplan locatie 3 Open van 10 tot 18 uur Rondleidingen door het gebouw en de vaste collectie om 11, 12, 14,15 en 16 uur.

Gedurende de hele maand mei op afspraak te bezichtigen Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een auditieve beperking

Meer over Rijksarchief Leuven Het rijksarchief te Leuven bewaart de archieven van instellingen die hun zetel hebben of hadden in de provincie Vlaams-Brabant. Het gaat zowel om oude archieven van afgeschafte instellingen zoals schepenbanken, abdijen, kloosters en de oude Universiteit Leuven, als om bijvoorbeeld archieven van gemeenten, parochies, notarissen, rechtbanken en gevangenissen. Ook belangrijke particuliere archieven zoals het archief van Gaston eyskens en Interbrew worden er bewaard. Verder zijn hier alle bronnen aanwezig om met succes je voorouders terug te vinden. Vaartstraat 24, 3000 Leuven, +32 16 31 49 54, [email protected], www.arch.be

Meer over het Documentatiecentrum Vlaams-Brabant Het Documentatiecentrum Vlaams-Brabant herbergt een unieke collectie publicaties over de provincie Vlaams-Brabant (en haar historische voorlopers). Je vindt er o.a. boeken over tal van thema’s zoals plaatselijke geschiedenis, monumenten, natuur, toerisme,… en een uitgebreide collectie heemkundige en andere tijdschriften.’ Vaartstraat 24, 3000 Leuven, +32 16 31 49 54, [email protected], www.vlaamsbrabant.be/documentatiecentrum

PREDIKHERENKERK: CAMPANAE LOVANIENSES Demonstratie en workshop: manueel klokkenluiden in de Predikherenkerk In samenwerking met het Centrum voor religieuze Kunst en Geschiedenis (CRKC) Klokken zijn erfgoedstukken met een relevante betekenis. Hun geluid stopte de voortgang van de tijd om een signaal te geven. Vandaag worden klokken geluid met motoren. In de kerk hangen twee klokken die nog met het touw kunnen worden geluid. Onder begeleiding kan je dit oude gebruik live komen meemaken en uitproberen. Voor de kinderen zijn er handbellen en verkeersborden over de rol van klokken. Eeuwenlang waren luidklokken de stem van de politieke en kerkelijke macht. Zij regelden het leven van de omwonenden, van ochtend tot avond, van geboorte tot dood. Elke klokslag stopte het voortstromen van de tijd even om een belangrijk signaal te geven. Onze voorouders moesten luisteren naar de klok – letterlijk en figuurlijk. Door de komst van nieuwe massamedia en de voortschrijdende ontkerkelijking sterft het klokluiden stilaan uit. Dat betekent ook een verarming van het auditief landschap van steden en gemeenten. Bovendien worden de klokken die nog klinken, niet meer met de hand geluid, maar met luidmotoren. Slechts op drie plaatsen in Vlaanderen wordt nog “aan het klokzeel gehangen”, onder meer in de Abdij van Keizersberg. In 2012 werd het ritueel van het manueel klokluiden op de Inventaris Vlaanderen geplaatst van het onroerend cultureel erfgoed. Op Erfgoeddag gaan we weer luiden zoals vroeger. De twee klokken van de Predikherenkerk kunnen nog geluid worden. Tussen 14 en 17 uur zal elk half uur een workshop manueel klokluiden worden gegeven. Tussendoor krijg je in de kerk toelichting over de in Vlaanderen verdwenen kunst van het klokkengieten en over de verschillende functies van luidklokken in het verleden. Bovendien kan je zelf stemmen waarvoor klokken in de toekomst nog nuttig kunnen zijn. Moeten ze volgens jou luiden wanneer de Sint komt?

Of op oudejaar? Of wanneer OHL weer een straffe overwinning heeft behaald? Locatie: Onze-Lieve-Vrouw-Ter-Predikherenkerk Onze-Lieve-Vrouwstraat, 3000 Leuven Stadsplan locatie 4 Open van 14 tot 17 uur (luidsessies elk halfuur) Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (-12j) ontwikkeld Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele of auditieve beperking

Meer over Campanae Lovanienses Campanae Lovanienses is de Leuvense klokken- en beiaardvereniging sinds 1988. Zij animeert het beiaardgebeuren in Leuven en onderneemt acties om de luidklokkencultuur in Leuven en daarbuiten te vrijwaren. Brabançonnestraat 99, 3000 Leuven, +32 475 69 06 69, [email protected], www.campanaelovanienses.be

Meer over het Centrum voor Religieuze Kunst en Geschiedenis (CRKC) Het Centrum voor religieuze Kunst en Cultuur is een expertisecentrum voor onroerende en roerende religieuze kunst. Het coördineert onder meer het denkwerk dat kerkfabrieken en gemeenten momenteel verrichten om een zinvolle toekomst te bepalen voor het kerkelijk erfgoed. Abdij van Park 7, 3001 Heverlee, www.crkc.be.

DAMIAANCENTRUM: PROJECT DAMIAAN VANDAAG Fototentoonstelling: Damiaan vereeuwigd voor de lens Damiaans leven viel samen met de opkomst en de doorbraak van de fotografie. Een tiental keren werd hij gefotografeerd: vanaf zijn vertrek naar de missies (1863) tot op zijn sterfbed (1889). Beslissende momenten waren het waarop de fotograaf voor Damiaan de tijd stopte en het moment vereeuwigde. We tonen de tien historische foto’s van Damiaan en vertellen het verhaal achter de foto tot op vandaag. Hoewel de uitvinding van de fotografie een snelle verspreiding kende, werd Damiaan slechts een tiental keren gefotografeerd tijdens zijn leven. Dit beperkte aantal foto’s circuleerde wel wereldwijd en bepaalde sterk de beeldvorming rond Damiaan. Voor de hedendaagse mens in de huidige beeldcultuur vormen ze de meest directe en persoonlijke ontmoeting met Damiaan. De foto’s worden chronologisch gepresenteerd en vertellen hun verhaal, van hun ontstaanscontext tot hun nachleben tot op vandaag. Duidelijk wordt dan dat deze beelden de tijd hebben stilgelegd. Van gedateerde tijdsdocumenten zijn het tijdloze beeldiconen geworden. In dit beeldverhaal rond Damiaan lees je ook het verhaal van de fotografie als opkomend massamedium.

Locatie: Damiaancentrum Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven Stadsplan locatie 5 Open van 10 tot 18 uur Loopt nog tot 31 december 2013

Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele of auditieve beperking

Workshop: Damiaan, zeg(t) cheese! Damiaan liet zich voor zijn familie en vrienden fotograferen voordat hij op missie vertrok. Kruip zelf in de huid van pater damiaan en laat je fotograferen. Jouw missionarisportret wordt via mail opgestuurd! We kruipen in de huid van Pater Damiaan voor zijn vertrek naar de missies. Je trekt een zwarte mantel aan, zet een brilletje op, neemt een missionariskruis en bijbel in de hand… En je laat dit vastleggen door de fotograaf. Jouw eigen portret als een 19e-eeuwse missionaris voor vertrek, krijg je nadien ook via mail toegestuurd.

Locatie: Damiaancentrum Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven Stadsplan locatie 5 Open van 10 tot 18 uur Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (-12j) ontwikkeld, maar ook volwassenen kunnen zich laten fotograferen! Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele of auditieve beperking

Meer over Project Damiaan Vandaag Het project Damiaan Vandaag, een initiatief van de religieuze Congregatie van de Heilige Harten, wil de figuur van Damiaan promoten bij jong en oud. De historische pater Damiaan én zijn actuele erfenis staan centraal. Geïnspireerd door de historische figuur van pater Damiaan en door de waarden die deze belichaamde wil het project ook vandaag iets betekenen in de samenleving. In de geest van pater Damiaan wil het een onthaal- en ontmoetingscentrum, een plaats van geloof en bezinning zijn. Naast een onthaalcentrum (Damiaancentrum) behelst het project een documentatie- en informatiecentrum en het Damiaanarchief. Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven, +32 16 31 63 68, [email protected], www.damiaanvandaag.be

STADHUIS: STADSARCHIEF LEUVEN Tentoonstelling: een tijdloze blik op het leven van alledag in leuven en omstreken In samenwerking met erfgoedcel Leuven Het digitaliserings- en ontsluitingsproject Itinera Nova probeert op verschillende manieren de registers van de middeleeuwse Leuvense schepenbank voor een groot publiek toegankelijk te maken. Via een tentoonstelling in het stadhuis stellen we het project in al zijn facetten voor en belichten een aantal resultaten die we samen met onze vrijwilligers de afgelopen jaren hebben gerealiseerd. Sinds 2009 werkt het stadsarchief van Leuven via het project Itinera Nova aan de digitalisering en ontsluiting van de Leuvense schepenbankregisters. Deze historische bron bestaat uit 1128 handgeschreven registers aangemaakt door de drie Leuvense schepenkamers in de periode 1362-1795. Ze bevatten ongeveer 900.000 bladzijden teksten waarin allerlei vormen van overeenkomsten en geschillen tussen bewoners van Leuven en heel het hertogdom Brabant beschreven worden. Dit is de omvangrijkste historische bron uit het Ancien Régime die het stadsarchief van Leuven bewaart. Boedelbeschrijvingen, uitspraken van de Leuvense schepenen inzake burenruzies, erfenisgeschillen en schuldvorderingen evenals pacht- en koopcontracten en onderlinge overeenkomsten bieden een unieke inkijk in het dagdagelijkse reilen en zeilen van onze voorouders. De tentoonstelling in het historisch stadhuis laat enerzijds zien hoe het digitaliserings-en ontsluitingsproces van deze enorme historische bron in zijn werk gaat. Van het maken van digitale scans van elke handgeschreven folio uit de registers tot het transcriberen van de middeleeuwse teksten en ze online doorzoekbaar maken. In heel dit werkproces vervullen de vrijwilligers die aan Itinera Nova meewerken een cruciale rol. Zonder hen zou het niet mogelijk zijn om dit titanenwerk te verrichten. Inmiddels zijn al 300 registers online doorbladerbaar via de projectwebsite en kan je van zo’n 10.000 akten al de transcriptie in modern schrift lezen en op elk

willekeurig zoekwoord doorzoeken. Op deze manier zorgt Itinera Nova ervoor dat de eeuwenlang zo goed bewaarde schepenregisters nu ook stilaan voor iedereen en systematisch raadpleegbaar gemaakt worden. De tentoonstelling maakt ook duidelijk hoe rijk, divers en interessant de informatie uit deze schepenbankregisters is. Daarvoor wordt gefocust op twee thematische voorbeelden. Enerzijds wordt ingegaan op een aantal akten die betrekking hebben op de strafbedevaarten van weleer. Als straf voor bepaalde misdaden konden onze voorouders op bedevaart gestuurd worden naar bijvoorbeeld Parijs, Straatsburg, Milaan, Rome of Jeruzalem. Om te bewijzen dat ze hun straf binnen de voorziene tijd hadden ingelost, moesten ze dat na hun terugkeer bij de schepenbank laten registreren. Maar de bedevaart verliep niet altijd zoals gepland... Een ander voorbeeld uit het dagelijkse leven van het middeleeuwse Leuven zijn de badstoven. Boedelbeschrijvingen van een openbaar badhuis met tientallen bedden zijn doorgaans een indicatie dat het om een huis van plezier ging. De uitbaters ervan waren regelmatig betrokken partij in allerlei conflicten.

Locatie: Stadhuis Grote Markt 9, 3000 Leuven Stadsplan locatie 6 Open van 10 tot 18 uur Loopt nog tot en met 12 mei 2013 Toegankelijk voor rolstoelgebruikers Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele beperking

Wil je het scanproces graag live meemaken? Het Stadsarchief organiseert twee workshops in de scanstudio van het archief. Tweebronnen, rijschoolstraat 4/001 van 14 tot 14.30 uur en van 14.30 tot 15 uur. Wel vooraf inschrijven via [email protected] of +32 16 30 08 69.

Colloquium Itinera Nova Op 25 en 26 april 2013 organiseert het stadsarchief Leuven het colloquium Itinera Nova | Tools, people & history. Op donderdag 25 april ligt de focus op de technische aspecten van het project (digitalisering, transcriptieplatform, annotatietool voor index) en op de vrijwilligerswerking. Op vrijdag 26 april komen historici aan het woord over de inhoud van de Leuvense en andere schepenbankregisters en over de onderzoeksmogelijkheden die deze rijke bronnen bieden. Praktisch • Het colloquium vindt plaats in de Justus Lipsiuszaal (LETT 08.16) van het Erasmushuis,Blijde Inkomststraat 21, 3000 Leuven. • De deelname aan het colloquium (inclusief koffiepauzes en receptie op 26 april) is gratis mits inschrijving vóór 11 april 2013. Voor de broodjeslunch betaal je € 8,00 per dag. Voor deelname aan het conference dinner (aperitief, driegangenmenu met wijn en water en koffie) op 25 april betaal je € 50,00. • De betaling gebeurt vóór 11 april 2013 door overschrijving op bankrekening BE93 068-2420772-67 (bic GKCC BE BB) t.n.v. Salsa! vzw, Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven met vermelding van naam + colloquium Itinera Nova. Verdere inlichtingen: Stadsarchief Leuven, Rijschoolstraat 4/001, 3000 Leuven [email protected] | tel. +32 16 30 08 71

Meer over stadsarchief Leuven Het stedelijk archief van Leuven is sedert 1164 bijna volledig bewaard gebleven en heeft de afgelopen 800 jaar geen noemenswaardige schade opgelopen. Leuven heeft zo een van de belangrijkste middeleeuwse stadsarchieven van het oude Hertogdom Brabant. De kern van het archief bestaat uit de archieven van het stadsbestuur en de vroegere gemeenten Heverlee, Kessel-Lo en Wilsele. Naast de archieven van deze lokale overheden bewaart het stadsarchief ook archieven van personen, instellingen en bedrijven die op een of andere manier hun stempel hebben gedrukt op de ontwikkeling van Leuven. Het archief beheert ook historisch interessante verzamelingen van kaarten, plannen, foto’s, tekeningen, Leuvense kranten, administratieve literatuur, historische literatuur over Leuven en omstreken, en privéverzamelingen, zoals de aangekochte collecties van Leuvenaars Eugène Sprengers en Rik Uytterhoeven. Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven, +32 16 30 08 70, [email protected], www.leuven.be/archief

STADHUIS: ACADEMIE VOOR HET LEUVENS DIALECT Multimedia-presentatie: Leuvense dialectklanken van voor de oorlog In samenwerking met erfgoedcel Leuven De vooroorlogse dialectklanken zijn met uitsterven bedreigd. Nog maar weinig mensen kennen ze en de generatie die ze nog kan spreken, verdwijnt. De Academie voor het Leuvens Dialect wil daarom de tijd stoppen voor deze Leuvense dialectvariant. Ze interviewde enkele van de weinige Leuvenaars die dit vooroorlogs Leives nog onder de knie hebben. Hun verhalen en klanken kan je beluisteren in de schatkamer van het stadhuis. De Vlaamse dialecten zijn kostbaar cultureel erfgoed, dat stilaan verdwijnt. Hoewel de dialecten het resultaat zijn van een eeuwenlange mondelinge traditie –gedurende anderhalf millennium zijn ze van generatie op generatie overgeleverd-toch worden ze door steeds minder mensen in steeds minder situaties gesproken. De dialecten kunnen bovendien lichtjes evolueren doorheen de jaren. Om al deze redenen wordt het onderzoek naar de dialecten steeds belangrijker en is er nood om de dialecten op audio-opnames vast te leggen, te bewaren en te ontsluiten voor publiek. Voor de Leuvense taalvariant wil de Academie voor het Leuvens Dialect hier alvast haar steentje toe bijdragen. In het kader van Erfgoeddag interviewde ze enkele van de laatste getuigen die de voorloorlogse klanken van het Leives nog kennen en kunnen spreken. Zeven van hen deden hun eigen verhaal. Fragmenten uit deze interviews zijn te beluisteren in de schatkamer van het stadhuis. Leden van de Academie kunnen jou wijzen op de verschillen tussen deze vooroorlogse variant en het huidige Leives. Een aantal van de geïnterviewde getuigen zal, indien hun gezondheid het toelaat, in de loop van de dag ook zelf aanwezig zijn.

Locatie: Stadhuis Grote Markt 9, 3000 Leuven Stadsplan locatie 6 Open van 10 tot 18 uur Loopt nog tot en met 12 mei 2013 Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele beperking

Meer over Academie voor het Leuvens Dialect Een paar Leuvenaars besloten 23 jaar geleden dat er iets moest gebeuren om hun mooie dialect in stand te houden. Vandaag is de Academie nog amper weg te denken uit het culturele leven in de Dijlestad. Men wordt lid voor de schappelijke prijs van € 12,00 te storten op IBAN Be75 0012 6793 0951. Leden ontvangen viermaal per jaar het ledenblad ‘Ons Leives’, in het Leuvens natuurlijk. Er zijn ondertussen al verschillende publicaties uitgegeven. De Academie zet zich bovendien in voor het goede doel en verleent gratis hulp aan verenigingen en privépersonen bij het omzetten van teksten in het Leuvens dialect. Guido Gezellelaan 19, 3020 Herent, +32 16 23 71 04, [email protected], www.onsleives.be

STADHUIS: KONINKLIJK VERBOND DER JAARTALLEN Demonstratie: Jaartallenerfgoed verzegeld voor de toekomst Het jongste jaartal, de Mannen van 1973, willen enkele erfgoedstukken rond de werking van hun vriendenkring in een vat verzegelen, om het pas binnen tien jaar, tijdens de viering van hun vijftigste verjaardag weer te openen. Kom ontdekken over welke stukken het gaat en wat hun context en betekenis is. Aan het eind van de dag zullen ze definitief in het vat belanden en verzegeld worden. De Mannen van 1973 willen letterlijk de tijd stoppen door een aantal stukken rond hun werking voor tien jaar te verzegelen, tot na hun traject tot het Abrahamschap, hun vijftigste verjaardag. Elke ‘Man van 1973’ kiest daarom een (persoonlijk) stuk dat op een of andere manier gelinkt is aan de (werking van de) vriendenkring, aan het geboortejaar 1973 of aan 2013. Via een filmpje en een paneel in de Raadskelders zullen de Mannen van ‘73 jou op zondag 21 april informeren over het wat en waarom van de zaken die zij in dit vat willen steken. Tegen het einde van de Erfgoeddag, rond 17.30 uur, zal er een kleine plechtigheid worden georganiseerd. De voorzitter van de Mannen van ‘73 houdt een toespraak, waarna elk lid van de vriendenkring van ‘73 zijn stuk persoonlijk in het vat zal steken. Uiterlijk om 18 uur zal het vat worden verzegeld om dan pas in 2023, tijdens het jubileum van de Mannen van ‘73, terug geopend te worden. Het verzegeld vat zal voor deze tien jaar een plaats krijgen in de Raadskelders. Naast deze actie van de Mannen van ‘73 zijn ook de andere Jaartallen doorlopend aanwezig om jou rond te leiden doorheen de vaste collectie in de Raadskelders. Je krijgt meer uitleg over de traditie rond het Leuvense Jaartallenleven en aan de hand van de permanent tentoongestelde collectiestukken vestigen ze jouw aandacht op de evolutie en diversiteit (van de beroepen) van de leden van 1890 tot nu.

De Joorzangers, het koor van de Jaartallen, zullen om 14 uur een kort optreden voorzien. Van op de pui van het stadhuis laten ze in het kader van ‘Stop de tijd’ een vijftal liedjes in het Leuvens dialect weerklinken op de Grote Markt.

Locatie: Raadskelders Stadhuis Grote Markt 9, 3000 Leuven Stadsplan locatie 6 Open van 10 tot 18 uur (met doorlopend rondleidingen) Optreden Joorzangers om 14uur (pui stadhuis) Apotheose Mannen van ‘73 om 17.30 uur Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele of auditieve beperking

Meer over Koninklijk Verbond der Jaartallen Het Koninklijk Verbond der Jaartallen werd in 1961 in het leven geroepen om de verschillende vriendenkringen van de ‘Mannen van het Jaar’ samen te brengen. Deze vriendenkringen, ook wel ‘de Jaartallen’ genoemd, zijn een uniek Leuvens fenomeen sinds 1890. Mannelijke Leuvenaars verenigen zich op basis van hun gemeenschappelijk geboortejaar en organiseren tussen hun veertigste en vijftigste verjaardag allerlei activiteiten. Het uiteindelijke doel is om samen hun vijftigste verjaardag met veel luister te vieren. De traditie wil bovendien dat elk jaartal hierbij een eigen embleem, vlag en kostuum kiest. Ondertussen zijn er al 135 vriendenkringen ‘Mannen van het Jaar’. In 2009 kreeg het Jaartallenleven in Leuven een plaats op de Inventaris van

Immaterieel Cultureel erfgoed Vlaanderen. Eind november 2011 werd het Jaartallenleven door UNESCO ook toegevoegd op de representatieve Lijst voor Immaterieel Cultureel erfgoed van de Mensheid. +32 489 40 52 94, [email protected], www.jaartallen.be

M-MUSEUM LEUVEN Lezing: Lightmap: The making of In samenwerking met De Werktank Sinds 1/01/13 maakt de machine LIGHTMAP elke vijf minuten een fotoprint op een minuscuul blokje. Een foto van de lucht boven M, een heel jaar lang, dag en nacht. LIGHTMAP is een kunstwerk van Ief Spincemaille dat voortbouwt op de Kalenderwijzerplaat, een topstuk in de M-collectie. Spincemaille vertelt over de verrassende ontstaansgeschiedenis van LIGHTMAP met o.a. overzeese brieven en tegenslagen.

Locatie: M-Museum Leuven Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven Stadsplan locatie 7 Lezing om 13 en 15 uur Reservatie: [email protected] of +32 16 27 29 29 Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele beperking

Workshop: Restaureren kan je leren Restauratoren zijn de helden van een museum. Ze zijn verantwoordelijk voor de zorg van schilderijen, beeldhouwwerken en gebouwen. Tijdens deze workshop neemt een echte restaurator van M je mee achter de schermen van het museum. Hij geeft uitleg over zijn werk en leert je de kneepjes van het vak. Zo leer je hoe je schadelijke beestjes verwijdert en hoe je met bladgoud werkt.

Locatie: M-Museum Leuven Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven Stadsplan locatie 7 Workshop om 11 en om 14uur (duur 90 minuten) Reservatie: [email protected] of +32 16 27 29 29 Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (-12j) ontwikkeld Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele of auditieve beperking

Rondleiding: Een blik achter de schermen van M M–Museum Leuven herbergt heel wat schatten en niet alleen in de museumzalen. Een medewerker van M neemt jullie mee achter de schermen van het museum en geeft jullie een unieke blik op de omvangrijke collectie van M. Daarna staan we stil bij het behoud en beheer van enkele topstukken in de collectie. Deze rondleiding biedt een aparte kijk op de werking van een museum.

Locatie: M-Museum Leuven Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven Stadsplan locatie 7 Rondleiding om 11 en 14uur (duur 90 minuten) Reservatie: [email protected] of +32 16 27 29 29 Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele beperking

Zoektocht: Het jaar M Tijdens deze zoektocht ontdek je de collectie van M. Samen met je ouders los je 12 opdrachten op. Elke opdracht staat voor een maand in het jaar M. Terwijl je zoekt, tekent, denkt en fantaseert, ontdek je de M-collectie. Een quiz op maat van gezinnen die op een andere manier de M-collectie willen ontdekken.

Locatie: M-Museum Leuven Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven Stadsplan locatie 7 Open van 11 tot 18 uur Reservatie: [email protected] of +32 16 27 29 29 Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (-12j) ontwikkeld Los van de speciale erfgoeddagactiviteit, is de vaste collectie gratis doorlopend te bezoeken tussen 11.00 en 18.00 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele of auditieve beperking

Meer over M-Museum Leuven M opende in september 2009 haar deuren. Een fonkelend nieuw gebouw in een unieke combinatie met het oude gedeelte: het huis Vander KelenMertens, de academie en het college van Savoye. Ook binnen de werking komt oud naast nieuw te staan. M voert een actief tentoonstellingsbeleid waar zowel hedendaagse kunst als oude kunst een plaats heeft. In de vaste collectie krijg je een overzicht van de kunstproductie in Leuven en Brabant van de 15e tot de 19e eeuw. Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven, +32 16 27 29 29, [email protected], [email protected], www.mleuven.be

CENTRALE BIBLIOTHEEK KU LEUVEN Expertenbeurs: Bouw mee aan het collectieve geheugen van WO I In samenwerking met europeana 1914-1918, erfgoedcel Leuven, Stadsarchief Leuven, KADOC In de universiteitsbibliotheek kan je terecht met al je familieherinneringen rond de eerste wereldoorlog: foto’s, brieven, verhalen, voorwerpen. erfgoedmedewerkers staan op erfgoeddag klaar om al deze waardevolle souvenirs en herinneringen op te tekenen en te digitaliseren. Zo bouw je mee aan het collectieve geheugen van deze oorlog. Daarnaast krijg je ook advies rond de goede bewaring ervan. Heb je voorwerpen, foto’s, brieven of andere herinneringen in verband met de Eerste Wereldoorlog? En kan je vertellen waarom je ze bewaart? Dan kan je helpen de grote geschiedenis van de Grote Oorlog in te vullen met de kleine verhalen. De directe betrokkenen zijn er niet meer, en herinneringen vervagen geleidelijk. Als we ze nu opschrijven kunnen we het vervagende werk van de tijd stoppen en bewaren voor de toekomst. In 2014 zal het honderd jaar geleden zijn dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Maar wat betekende deze oorlog voor de gewone mensen uit onze streek, ons land en uit heel Europa en zowat driekwart van de wereldbevolking? De soldaten, hun families, de vluchtelingen, zij die achterbleven in het bezette land, de krijgsgevangenen en zij die tewerkgesteld werden achter het front? De oorlog had een impact op alles en iedereen. Elke dag werd er een strijd voor het overleven geleverd. Niemand werd door de oorlog onberoerd gelaten. In het kader van het project Europeana 1914-1918 en het overkoepelende Europeana worden ‘collectiedagen’ georganiseerd waar iedereen die voorwerpen met herinneringen in verband met WO I heeft deze kan meebrengen en laten registreren in een centrale Europese database. Het In Flanders Fields Museum in Ieper organiseerde op 12 december 2012 een eerste succesrijke collectiedag in Vlaanderen. De

ervaring van het museum van Ieper wordt op Erfgoeddag op verschillende locaties hergebruikt en uitgebreid, zo ook in de Leuvense Universiteitsbibliotheek. Wil je erbij zijn? Schrijf je dan liefst vooraf in. Je kan je inschrijven voor de voormiddag, dit betekent tussen 10 en 12 uur, voor de middag, tussen 12.30 en 14.30 uur of voor de namiddag, tussen 15 en 17 uur. Reserveer je plaats via [email protected] of +32 16 27 22 88. En vergeet vooral op Erfgoeddag niet jouw persoonlijk collectiestuk en verhaal rond WO I mee te brengen!

Locatie: Centrale Bibliotheek KU Leuven Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven Stadsplan locatie 8 Open van 10 tot 18 uur Reservatie via [email protected] of +32 016 27 22 88 (duid je keuze aan voor VM 10-12 uur; middag 12.30-14.30 uur; of NM 15 tot 17 uur) Toegankelijk voor mensen met een visuele beperking Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een auditieve beperking

Tentoonstelling: stop de tijd, lees een boek In samenwerking met Universiteitsarchief KU Leuven ‘Stop de tijd’, een noodkreet voor vele boeken. We tonen schadegevallen, maar ook preventieve ingrepen en up-to-date digitale technieken om de werking van de tijd tegen te gaan. ‘Stop de tijd’, dat deden de geschiedschrijvers in hun kronieken en geschiedenissen. We presenteren onze mooiste exemplaren. ‘Stop de tijd, lees een boek’, dat kan ook altijd in onze mooie Grote Leeszaal! Locatie: Centrale Bibliotheek KU Leuven Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven Stadsplan locatie 8 Open van 10 tot 18 uur Toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele beperking

Meer over de Centrale Bibliotheek KU Leuven De Centrale Bibliotheek vormt samen met de tien faculteits- en campusbibliotheken van de KU Leuven de Universiteitsbibliotheek, goed voor een collectie van circa 4 300 000 boekdelen. Niet enkel de Centrale Bibliotheek is gevestigd in het gebouw aan het Mgr. Ladeuzeplein, maar ook het Universiteitsarchief, het Kunstpatrimonium en nog enkele andere erfgoedinstellingen. De Centrale Bibliotheek doet samen met de Maurits Sabbebibliotheek dienst als bewaarbibliotheek voor de geesteswetenschappen, maar werkt daarnaast ook aan de uitbouw van enkele gespecialiseerde collecties. De leeszalen zijn bijzonder in trek als studieomgeving. De bibliotheek vervult

ook een brede culturele rol, zowel binnen de universiteit als naar het grote publiek. Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven, +32 16 32 46 60, [email protected], http://bib.kuleuven.be/bibc

Meer over Europeana 1914-1918 Europeana is Europa’s digitale bibliotheek, archief en museum. Het online archief europeana 1914-18, gebaseerd op het pilootproject van de Universiteit van Oxford ‘The Great War Archive’ (2008), wil verhalen bewaren en mensen van vandaag dichter brengen bij zij die de oorlog van nabij beleefden. www.europeana.eu, www.europeana1914-1918.eu

KADOC: KADOC- KU LEUVEN Tentoonstelling: Speelgoed waarin je kan geloven Wie denkt dat religieus speelgoed iets uit lang vervlogen tijden is, heeft het mis. De katholieke traditie van het ‘misje spelen’ met kelkjes en kazuifeltjes is inderdaad zo goed als verdwenen. Andere spelvormen zijn echter van recentere datum en komen voor in verschillende religies: er zijn poppen die heilige teksten declameren en bestaande bord- en kaartspelen krijgen een religieuze ‘vertaling’. ‘Religie’ en ‘speelgoed’ lijken op het eerste gezicht twee aparte werelden, maar schijn bedriegt. Tot de jaren 1960 was het in katholiek Vlaanderen niet ongewoon dat kinderen ‘misje speelden’. Liturgische gewaden en toebehoren op kindermaat - gekocht of vervaardigd door vader en moeder -nodigden uit de rituelen van de pastoor te herhalen. Met figuurtjes in karton of in tin speelden de kinderen een processie na. Voor de meisjes was er uiteraard een pop met een habijt. Religieus speelgoed is nochtans actueler dan je zou vermoeden en het is bovendien geen uniek katholiek fenomeen. Net zoals in de katholieke traditie, gaat het bij protestanten, joden en moslims vaak om bestaande spelen die een religieuze ‘vertaling’ krijgen. Zo wordt er met religieuze taferelen gepuzzeld en bestaan er poppen die heilige teksten declameren. Daarnaast zijn er ook de spelen eigen aan een specifieke godsdienst, zoals de dreidel, het vierkantige tolletje waarmee joodse kinderen spelen tijdens het chanoekafeest.

Locatie: KADOC-KU Leuven Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven Stadsplan locatie 9 Open van 10 tot 18 uur

Loopt nog tot 15 juni 2013 Tijdens de erfgoeddag kan in de kadoc-kapel de tentoonstelling “Implicit: Explicit: Complicit. Films from the salvation project by Wendy Morris” worden bezocht. Het erfgoeddepot van KADOC is onder begeleiding te bezichtigen Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een auditieve beperking Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele beperking

Meer over KADOC KADOC bewaart en ontsluit het erfgoed inzake de wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving in Vlaanderen in zijn Belgische en internationale context vanaf het midden van de 18e eeuw. Het stelt dat erfgoed ook ter beschikking voor onderzoek. Zelf organiseert KADOC een veelheid van onderzoeksinitiatieven en publieksactiviteiten over dit themaveld. Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven, +32 16 32 35 00, [email protected], http://kadoc.kuleuven.be

GROOT BEGIJNHOF : DE KOERIER VAN NAVARRA VZW Rondleiding: Peter Siemens, tijd gevat in glas Als wijn in een fles terecht komt, stopt de tijd, gevat in een jaargang. Rond 1648, bij de scheuring der Nederlanden, weken verpauperde Vlaamse wijnmakers uit naar Jerez. Onder hen Peter Siemens, een historisch begrip in de oenologie. Voor deze migranten stopte hier de tijd, maar tikte hij verder in Spanje. Ivo Hermans brengt dit historisch verhaal rond wijn en stenen tot leven in de rondleiding. Door de spanning met Frankrijk haalden de Engelsen hun wijn in Jerez. Maar deze streek leed onder piratenraids uit Noord-Afrika na de reconquista en ontvolkte. Men trok daarom inwijkelingen aan die steun kregen als ze ginds zouden huwen en hun naam transcriberen. Peter Siemens uit het Hageland werd Pedro Ximenez. Een Hispanoflamenco, als Vlaming geboren, maar als Spanjaard gestorven. De tijd en de zon muteerden zijn druiven van droog naar edelzoet en naar gastronomisch erfgoed. Noorderlijke ranken slingeren nu nog altijd langs de muren van het Leuvense Begijnhof bij het huis van Chièvres.

Locatie: ingang van het Begijnhofcongreshotel Groot Begijnhof 15, 3000 Leuven Stadsplan locatie !0 Rondleiding om 15 uur (duur:1uur) Reservatie: [email protected] of +32 16 23 84 16 Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers Toegankelijk voor mensen met een visuele beperking

Meer over De KoerIer van Navarra vzw De Koerier van Navarra brengt de migratie in herinnering tussen spanje en de Nederlanden van de 15e tot de 18e eeuw. Daarin speelt het verschijnsel van de Hispanoflamencos of spaanse Vlamingen een vooname rol. Velen van hen waren kunstenaars maar ook soldaten in de fameuze tercios. Ivo Hermans, stichter van De Koerier van Navarra, schreef hierover Maskers van de zon. De vereniging dankt haar naam aan de postdienst naar de Nederlanden die spanje verliet via de pas van roncesvalles in Navarra. Hij bleef een communicatiesymbool tussen Noord en Zuid. Tervuursevest 130, 3000 Leuven, +32 16 23 84 16, [email protected], www.kovana.com

ABDIJ VAN PARK – NORBERTUSPOORT: BASISSCHOOL DE ARK EN VZW CULTUREEL ERFGOED ANNUNTIATEN Tentoonstelling: Straf?! Sterke verhalen uit een vervlogen schooltijd In samenwerking met Groep T - bachelor Secundair Onderwijs - project Kunstvakken, Katholieke Hogeschool Leuven - DLO - bachelor lager onderwijs Wat gebeurt er als je met je school en je buurt de klok honderd jaar terugdraait? Een (nostalgisch) verleden komt tot leven met sterke verhalen, geuren en geluiden. Komt dat zien, horen en ruiken. Een opmerkelijke reis in de tijd van school De Ark en de Franciscusgemeenschap. Dit project rond een honderdjarig jubileum wordt gedragen door de volledige plaatselijke school- en woongemeenschap. Gelijktijdig blikken zij van op hun plaats op de tijdslijn terug op het verleden van hun school en hun buurt. Dit soort jubilea is cruciaal in het proces van ‘vererfgoeding’ en van de vorming van een erfgoedgemeenschap. Ze leidt ook tot een beter behoud van dat erfgoed: interviews en gesprekken worden geregistreerd, verloren gewaande stukken worden teruggevonden en krijgen een betere bewaarplaats. Bij dit soort erfgoedprojecten komen veel emoties naar boven met een chemie die mensen verbindt over de generaties heen. De beleving staat centraal. Aanbod voor kinderen Tijdens Erfgoeddag staan de kinderen in de kijker. Samen met hun familie ondernemen ze een boeiende reis naar het verleden. Spelenderwijs gaan ze op zoek naar leerrijke verhalen uit de schooltijd van hun grootouders. Een unieke beleving, waar verwondering, zintuiglijke prikkeling en participatie troef zijn!

Locatie: Norbertuspoort Abdij van Park, 3001 Leuven – Heverlee Stadsplan locatie 11 Open van 10 tot 18 uur Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen met kinderen (-12j) ontwikkeld Loopt nog tot 1 mei 2013 Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele beperking

Meer over Basisschool De Ark De Ark is een basisschool voor meer dan 800 jongens en meisjes (van 2,5 tot 12 jaar) uit de buurt. Het is een plaats waar we SAMEN leven en leren. Zonder oogkleppen, met een brede kijk op de wereld! en met oog voor passie en talent. We kijken vooral vooruit, maar af en toe ook nog eens even achterom. Zoals nu tijdens ons fEEUWstjaar... straf?! Martelarenlaan 313, 3010 Kessel-Lo, +32 16 25 96 63, [email protected]

Meer over vzw Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee Al meer dan 120 jaar zijn de zusters annuntiaten een begrip in het Leuvense, onder meer dankzij het Heilig Hartinstituut in Heverlee. Hun leven en werk leverden bijzonder boeiend erfgoed op over de intense onderwijs- en andere activiteiten van de congregatie. En die beperken zich lang niet tot Leuven... Naamsesteenweg 355, 3001 Leuven – Heverlee, +32 16 39 93 20, [email protected], annuntiaten.skynetblogs.be

Meer over Groep T Groep T – Leuven education College is een innovatieve en internationaal georiënteerde hogeschool die streeft naar ondernemende, creatieve en veranderingsbekwame leraren. Het onderwijsvak project Kunstvakken (pKV) speelt daarop in door de studenten een brede artistiek culturele bagage aan te bieden. De pKV’ers bijten zich elk jaar vol enthousiasme vast in een project. Bachelor Secundair Onderwijs - Project Kunstvakken, [email protected]

Meer over Katholi eke Hogeschool Leuven – Departement Lerarenopleiding (DLO) Het departement Lerarenopleiding KHLeuven telt meer dan 2300 studenten. ‘Samen school maken’ vanuit een trialoog tussen werkveld, leraar in opleiding en lerarenopleider loopt als een rode draad door de opleiding lager onderwijs. In het laatste jaar werken de studenten voor én met een lagere school een educatief en vernieuwend project uit op maat van de school. Hertogstraat 178, 3001 Heverlee, [email protected], Lise Rabau en Jelle Van Limbergen (studenten)

ABDIJ VAN PARK - MARIAPOORT - HUIS VAN DE POLYFONIE: ALAMIRE FOUNDATION VZW Demonstratie: Open labosessie Vlaamse Polyfonie In samenwerking met Onderzoekseenheid Musicologie KU Leuven Tijdens een muzieklabo in het Huis van de Polyfonie zullen zangers musiceren uit de prachtig verluchte 16e-eeuwse Alamire manuscripten die recentelijk werden gedigitaliseerd. Stratton Bull, stafmedewerker, zal tevens een toelichting geven over het digitaliseringsproject van de Alamire Foundation en over het zingen vanuit oude notatie.

Locatie: Huis van de Polyfonie (Mariapoort) Abdij van Park 1, 3001 Leuven – Heverlee Stadsplan locatie 11 Open van 14 tot 17 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers of mensen met een visuele beperking

Meer over Alamire Foundation vzw De Alamire Foundation, Internationaal Centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen vzw, werd in 1991 opgericht als een samenwerkingsverband tussen de universiteit en de afdeling Musicologie van de KU Leuven, en Musica, Impulscentrum voor muziek vzw. De organisatie werd genoemd naar Petrus Alamire (pseudoniem van Petrus van den Hove/Imhoff, ca. 1470-1536), een van de belangrijkste 16eeeuwse muziekkalligrafen, en samensteller van schitterende, uiterst kostbare koorboeken. Via zijn atelier met kopiisten, verluchters en miniaturisten wist hij de polyfonie uit de Lage Landen over heel West-

Europa te verspreiden. De Alamire Foundation met thuisbasis in Leuven bestudeert als enige onderzoekseenheid in Vlaanderen de muziek van de polyfonisten met een internationaal erkende deskundigheid. De Foundation wil die expertise verder uitbouwen en internationaal uitdragen. Onderzoekseenheid Musicologie KU Leuven, Centrale Bibliotheek, Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven, +32 16 32 87 50, [email protected], www.alamirefoundation.org

CJP Workshop fotografie In Leuven, Brussel, Mechelen, Genk en Kortrijk organiseert CJP opnieuw een gratis workshop fotografie op Erfgoeddag. 30 jonge fotografen tussen 16 en 26 gaan in de stad op zoek naar hét erfgoedbeeld van de dag en worden bijgestaan door professionele fotografen. Complete fotografieonwetenden krijgen een drilcursus vooraleer ze op pad gaan. Meer ervaren CJP’ers een verfijningsopleiding. Op het einde van de dag volgt een uitgebreid feedbackmoment en selecteren de professionele fotografen de beste foto’s. In de week volgend op Erfgoeddag kiest een onafhankelijk jurylid de beste, Leuvense foto. De winnaar mag zich aan lokale publiciteit en ‘15 minutes of fame’ verwachten! Wil je er graag bij zijn? Schrijf je dan snel in want de plaatsen zijn beperkt! CJP voorziet een gratis ontbijt en broodjeslunch. Zelf hoef je enkel een digitale spiegelreflexcamera mee te brengen. Meer info: cjp.be/fotografieworkshopErfgoeddagLeuven

Locatie: de Bib Leuven Diestsestraat 49, 3000 Leuven Workshop van 10 tot 18 uur ReservatIe: Via [email protected] (met vermelding van Erfgoeddag Leuven)

Meer over CJP Via CJp krijg je niet alleen kortingen op voorstellingen, events en happenings, wij informeren je over alles wat gebeurt in de wereld van film, muziek, podium, urban, boeken, games, expo en lifestyle, in binnenen buitenland. Bovendien maak je dagelijks kans op gratis tickets voor film, voorstellingen en concerten, dvd’s, cd’s en boeken. Sainctelettesquare 19, 1000 Brussel, + 32 (0)2 203 02 00, [email protected], www.cjp.be

Tapis plein Busroute: immaterieel erfgoedkaravaan: volg de tijd In samenwerking met platform immaterieel erfgoed, Gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem, Stadsbestuur Geraardsbergen, Stad Dendermonde, erfgoedcel Dendermonde, erfgoedcel Leuven Tradities, feesten, ambachten, ... Ze leven, groeien, evolueren mee met de tijd. Dat immaterieel erfgoed zit ingebed in ons dagelijks doen en laten. Ze kleuren samen onze culturele identiteit en kalender. Stap op de karavaanbus die vertrekt in Brugge en eindigt in Leuven. We maken op onze route kennis met de Jaarmarkt Sint-Lievens-Houtem, de Krakelingen en Tonnekensbrand in Geraardsbergen, de ommegangsreuzen in Dendermonde en eindigen bij de Mannen van het Jaartallenleven in Leuven. Je ervaart zo doorheen de dag de rijkdom en waarde van dit erfgoed in Vlaanderen en ontdekt uit eerste hand wat dit erfgoed betekent voor de lokale gemeenschap. Wil je erbij zijn? Schrijf je dan snel in, want de plaatsen zijn beperkt.

Vertrek 9uur (station Brugge) einde 18uur (Leuven)– zie ook p 17 reservatie: via +32 50 44 50 48 of www.erfgoedcelbrugge.be/erfgoeddag2013 (verdere praktische info wordt bezorgd na inschrijving), max. 25 plaatsen

Meer info? tapis plein vzw, +32 50 68 37 94, [email protected], www.immaterieelerfgoed.be

Meer over Tapis plein Tapis plein vzw is een expertisecentrum voor erfgoed & participatie, met een focus op immaterieel erfgoed. De komende jaren wil tapis plein het jonge immaterieel cultureel erfgoedbeleid en -netwerk in Vlaanderen mee ontwikkelen en ondersteunen. samen mét de collegaorganisaties uit het hele cultureelerfgoedveld en voor het brede immaterieel erfgoed wil tapis plein op zoek gaan naar interessante methodes, boeiende praktijkvoorbeelden en versterkende verbindingen om die met erfgoedgemeenschappen in en buiten Vlaanderen te delen. Aansluitend op deze trekkersrol voor het jonge netwerk en beleid werd Tapis plein gevraagd om voor de startfase ook de moderatie op te nemen van immaterieelerfgoed.be. Sint-Jakobsstraat 36, 8000 Brugge, +32 50 68 37 94, [email protected], www.tapisplein.be

Koninklijke Leuvense Gidsenbond Ken uw stad-wandeling in tijd versteend: straat- en bouwstenen in leuven Stenen. Wat zijn ze? Vanwaar komen ze? Wat leren ze ons over hun gebruikers? Aan de hand van de stenen getuigen van 1000 jaar samenleving in Leuven reizen we door de tijd. We staan stil bij de vragen die het ontstaan en gebruik van deze stenen oproepen. Hoe evolueerde de aardkost in onze gebieden? Wat levert dit op aan natuurlijke bouwstenen in de onmiddellijke omgeving van Leuven? Waarom ging men zelf stenen maken? Wat beïnvloedde het transport vanuit andere streken? Op welke manieren werd natuursteen bewerkt? Hoe kunnen we een aantal basissoorten stenen herkennen in de Leuvense straten en gebouwen? Waarom wordt er gerestaureerd met andere soorten natuursteen en nieuwe technieken? Deze wandeling biedt je een onverwachte kijk op de versteende getuigenissen van het roemrijke verleden van de stad. Vertrekpunt: pui van het stadhuis Grote Markt, Leuven Start om 15 uur, einde voorzien om 17 uur Reservatie: +32 16 20 30 20 of toerisme @leuven.be, max. 25 personen Toegankelijk voor rolstoelgebruikers

Meer over Koninklijke Leuvense Gidsenbond Wij zijn met een honderdtal gediplomeerde toeristische gidsen die hun passie voor Leuven graag delen met alle bezoekers en inwoners van de stad. Je kunt op ons beroep doen voor geleide rondwandelingen via de Toerisme Leuven, of je kan aansluiten bij één van onze gratis Ken-UwStad-of Zomerwandelingen. Vlamingenstraat 144, 3000 Leuven, +32 16 20 30 20, [email protected], www.gidsenleuven.be en www.leuven.be/vrijetijd/toerisme

De digitale week van 20 t.e.m. 27 april 2013 in Leuven De Digitale Week is een initiatief van LINC vzw Van 20 tot en met 27 april dompelt de Digitale Week je onder in multimedia met 1001 activiteiten in heel België, voor beginners en gevorderde gebruikers. Je vindt alle activiteiten georganiseerd door Leuvense organisaties in een handige brochure, gratis mee te nemen in de Bib Leuven in Tweebronnen én op leuvendigitaal.blogspot.com. Ben je op zoek naar nog meer evenementen, of naar extra info over de Digitale week, surf dan naar www.digitaleweek.be. Info: De Bib Leuven, Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven, +32 16 300 907, [email protected], www.leuven.be/bibliotheek

Amateurama Amateurama is een initiatief van stad Leuven Eind april 2013 organiseert stad Leuven voor het eerst Amateurama. Met een vette knipoog naar het vroegere Kulturama presenteert Amateurama de culturele hoogdagen van de Leuvense amateurkunsten. Van donderdag 25 tot en met zondag 28 april, op vele plekken in de stad. Alle info op www.amateurama.be of in de gratis programmabrochure beschikbaar in onder andere Tweebronnen, Rijschoolstraat 4.

Openmonumentendag op zondag 8 september 2013 Open Monumentendag is op zondag 8 september 2013 aan zijn 25ste editie toe. Deze feesteditie staat ook in Leuven volledig in het teken van ‘Het beste van Open Monumentendag’. We gaan op zoek naar monumenten die het vaakst op het programma stonden, naar gebouwen die de meeste bezoekers over de vloer kregen. Maar met dit zilveren jubileum ontdekken we opnieuw verborgen pareltjes die toegankelijk gemaakt werden of speciale activiteiten op Leuvens grondgebied. En we bieden je ook graag een blik op toonaangevende restauratiewerken. Je komt het allemaal te weten tijdens Open Monumentendag in Leuven. Het volledige programma is beschikbaar vanaf midden augustus. Info: Toerisme Leuven, Naamsestraat 1 – 3000 Leuven, Tel.: +32 16 20 30 20, [email protected]

BERTEM: ERFGOEDKAMER BERTEM VZW Tentoonstelling en wandeling toen Bertem nog Berthem was De tentoonstelling toont oude foto’s en postkaarten van dorpsgezichten en andere gebeurtenissen in het dorp. Verklarende teksten en kaarten zorgen voor de nodige uitleg. Aansluitend is er een wandeling om 14.30 uur, die vertrekt en aankomt op de locatie van de tentoonstelling. We wandelen langsheen plaatsen en plekjes die te zien zijn op de tentoonstelling. Op een aantal relevante stopplaatsen wordt nadere uitleg gegeven. Locatie: Oude Pastorij Vossenstraat 4, 3060 Bertem Tentoonstelling Open van 10 tot 18 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele beperking Toegankelijk voor menen met een auditieve beperking Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers Wandeling Start om 14.30 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele of auditieve beperking

Meer over Erfgoedkamer Bertem vzw Erfgoedkamer Bertem vzw bestaat bijna vijf jaar. In die tijdspanne werden er al heel wat activiteiten ontplooid. De vereniging wil voor de dorpen Bertem, Korbeek-Dijle en Leefdaal de lokale geschiedenis, de heemkunde, de volkskunde, het archeologische, landschappelijk en bouwkundige erfgoed, en de genealogie opsporen, verzamelen, bestuderen, beschermen, ter plaatse bewaren, bekendmaken en onderzoeken.

Oude Tervuursebaan 32, 3060 Bertem, +32 16 48 92 08, [email protected], www.erfgoedkamerbertem.be

Huldenberg : Heemkundige kring Huldenberg Rondleiding: De familiale schrijnwerkerij Leonaer te Neerijse, waar de tijd is blijven ‘stille staan’ In de eeuwenoude schrijnwerkerij Leonaer viel twintig jaar geleden de tijd stil. Het oude werkhuis bleef tot nu onaangeroerd. Het is een atelier zonder moderne machines, maar met een schat aan eenvoudig gereedschap uit de tijd van toen! Kom mee de oude werktuigen en technieken uit de schrijnwerkerij ontdekken. Een gids zorgt voor uitleg. Locatie: Schrijnwerkerij Leonaer Eygenstraat 26, 3040 Huldenberg – Neerijse Open van 10 tot 18 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers Gedeeltelijk toegankelijk voor mensen met een visuele beperking

Meer over Heemkundige kring Huldenberg Werkterrein van de kring zijn de ‘kerkdorpen’ Huldenberg, Loonbeek, Neerijse, Ottenburg en sint-Agatha-rode. Hij beoefent de heemkunde in haar ruimste betekenis, met inbegrip van familiekunde en archeologie. Huis ter Dijle, Leuvensebaan 313, 3040 Huldenberg, +32 16 47 18 12, [email protected], www.huisterdijle.be

KORTENBERG: CULTUURDIENST KORTENBERG Tentoonstelling: In Kortenberg stopt de tijd niet! In samenwerking met erfgoedhuis Kortenberg Deze expo voert je terug in de tijd. Hoe ontstond de kalender die we vandaag kennen? Hoe evolueerde de zandloper tot een digitaal horloge? Wat was de levensverwachting in 1300, 1500, 1800 en 2000 en hoe ging men toen gekleed? Spendeer op zondag 21 april een beetje tijd in het erfgoedhuis en kom het allemaal te weten! Locatie: Erfgoedhuis Kortenberg Dorpsplein 16, 3071 Kortenberg - Erps-Kwerps Open van 13 tot 18 uur Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een visuele of auditieve beperking

Meer over Cultuurdienst Kortenberg De Kortenbergse cultuurdienst staat in voor de coördinatie, stimulatie en bevordering van het culturele leven van de gemeente. Zij organiseren ook zelf culturele initiatieven. Voor alle initiateven in verband met erfgoed kunnen zij rekenen op het erfgoedhuis Kortenberg. Het erfgoedhuis beschikt over een documentatiecentrum, bibliotheek, kaartenkabinet en fototheek. Administratief Centrum, De Walsplein 30, 3070 Kortenberg, +32 27 55 22 83, [email protected], www.kortenberg.be

ROTSELAAR: HEEMKRING GROOTROTSELAAR Tentoonstelling: zoals het klokje thuis tikt... Zoals het klokje thuis tikt... Klokken van vroeger en nu... ken je een comtoise, een koekoeksklok, een achtdagenklok, een appelklok, een oeil de boeuf regulateuretc... een beeld uit het processieleven van vroeger... Wat deden onze voorouders in hun vrije tijd ? Voor hen waren vrije dagen vooral heiligendagen waarop niet moest gewerkt worden. Ontmoet restanten van het rijke Roomse leven uit de tijd van toen.

Locatie: particuliere woning Torenstraat 38, 3110 Rotselaar Open van 10 tot 18 uur Toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met een auditieve beperking

Meer over Heemkring Groot-Rotselaar De Heemkring Groot-rotselaar is een feitelijke vereniging, opgericht in 2006 . Deze vereniging heeft tot doel de plaatselijke geschiedenis, kunstgeschiedenis, -literatuur, en heemkundig materiaal te verzamelen en zorg te dragen voor het plaatselijk erfgoedpatrimonium. De vereniging geeft ook, driemaal per jaar, het tijdschrift ‘rotsvast rotselaar’ uit. Torenstraat 38, 3110 Rotselaar, +32 16 58 07 93, [email protected]

PRAKTISCH EN COLOFON Praktisch Coördinatie en info Erfgoeddag Leuven Erfgoedcel Leuven, Prof. Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven, +32 16 27 22 85, [email protected], www.erfgoedcelleuven.be

Colofon Samenstelling en coördinatie Erfgoedcel Leuven (Tiny T’Seyen, Ellen Van Tongelen) Vormgeving Jan Hendrickx, www.gramma.be Auteurs Deelnemende organisaties Eindredactie Tiny T’Seyen, Ellen Van Tongelen V.U. Denise Vandevoort, schepen van cultuur, Prof. Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven

Infopunten Erfgoeddag Stadhuis Op zondag 21 april 2013 staat er een infostand in de wandelzaal van het stadhuis en op de Grote Markt bij de stand van Amateurama. Je kan er terecht voor vragen i.v.m. het Erfgoeddagprogramma en je kan er bovendien gratis programmabrochures verkrijgen. Open van 10 tot 18 uur Toerisme Leuven Ook bij het toeristisch kantoor van Leuven kan je programmabrochures van Erfgoeddag afhalen. Naamsestraat 1, 3000 Leuven, +32 (0)16 20 30 20, [email protected] Open van 10 tot 17 uur

Met speciale dank aan alle partners voor hun medewerking! Erfgoeddag Leuven 2013 is een gezamenlijke organisatie van 30CC, Academie voor het Leuvens Dialect, Alamire Foundation vzw, Basisschool De Ark, Campanae Lovanienses, Centrale Bibliotheek KU Leuven, CJP vzw, Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC), vzw Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee, DLO Katholieke Hogeschool Leuven, De Bib Leuven, De Werktank, Documentatiecentrum Vlaams-Brabant, Europeana 1914-1918, Erfgoedcel Leuven, De FactorY, Gemeentelijke Academie voor Muziek en Woord Oud-Heverlee, Gemeentelijke Academie Zaventem, Groep T - project Kunstvakken, Heemkunde Vlaanderen, Jeugddienst Leuven, KADOC (Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving), De Koerier van Navarra vzw, Koninklijk Verbond der Jaartallen vzw, LEDAC, MATRix, M-Museum Leuven, Mooss vzw, Nationaal Museum van Douane en Accijnzen, Onderzoekseenheid Musicologie KU Leuven, Platform immaterieel erfgoed, Project Damiaan Vandaag, Rijksarchief Leuven, Scouts en Gidsen Museum, Scouts en

Gidsen Sint-Michiel, SLAC (Stedelijke Leuvense Academie en Conservatorium), Stadsarchief Leuven, tapis plein, Universiteitsarchief KU Leuven, WiSPER Erfgoeddag is een initiatief van FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel. Erfgoeddag krijgt de volle steun van de Vlaamse overheid.

BEREIKBAARHEID/OPENBAAR VERVOER 1 Opek Vanaf het NMBS-station wandel je via de Diestsevest en de Zoutstraat naar beneden tot aan de Vaart. Hier moet je oversteken en rechtdoor wandelen naar de Vaartkom waar je bij het gebouw ‘openbaar entrepot’ (OPEK) terechtkomt. Je kan ook de bus nemen op perron 4 (lijn 4,5) tot aan de halte Riddersstraat. Wandel dan vanaf de Riddersstraat via de Burchtstraat naar de Vaartkom. 2 Scouts en Gidsen Museum Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het Rector De Somerplein. Voor de Sint-Pieterskerk sla jerechtsaf richting het Margarethaplein en de Jodenstraat. Je blijft rechtdoor lopen tot aan de Mechelsestraat en deze volg je tot op de Vismarkt. Aangekomen op de Vismarkt, neem je het vervolg van de Mechelsestraat. Deze loop je door tot je rechts de Halfmaartstraat vindt met de Sint-Geertruiabdij. 3 Rijksarchief Leuven Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan en sla je de vierde straat aan de rechterkant in (Vanderkelenstraat). Die straat volg je tot voorbij de Diestestraat en de Rijschoolstraat. Het Rijksarchief bevindt zich aan de rechterkant. 4 Beiaard- en Predikherenkerk Vanaf het NMBS-station wandel je via de Bondgenotenlaan tot aan de Grote Markt. Je steekt de Grote Markt over zodat je aan je linkerkant het Stadhuis voorbij wandelt. Vervolgens neem je de Brusselsestraat en sla je de derde straat aan de linkerkant in, de Predikherenstraat. Op het einde van die straat kom je uit op de Onze-Lieve-Vrouwstraat. Je kan ook verscheidene bussen nemen tot aan de halte Dirk Boutslaan. Wandel dan vanaf de Dirk Boutslaan via de Amerikalaan naar de Brusselsestraat. Aangekomen in de Brusselsestraat ga je naar rechts en neem je de eerste straat links (Predikherenstraat). Die straat volg je tot je uitkomt op de Onze-Lieve-Vrouwstraat.

5 Damiaancentrum Vanaf het NMBS-station wandel je via de Bondgenotenlaan tot aan de Grote Markt. Aan de rechterkant van het stadhuis neem je de Naamsestraat. De vijfde straat aan de rechterkant van de Naamsestraat is de Sint-Antoniusberg. Je kan ook de bus nemen op perron 6 (lijn 1, 2) tot aan de halte Sint-Michielskerk. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten. 6 Stadhuis Vanaf het NMBS-station wandel je via de Bondgenotenlaan tot aan de Grote Markt. 7 M-Museum Leuven Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het standbeeld Justus Lipsius. Ga dan schuin links via de Koning Leopold Istraat naar het Ladeuzeplein. Steek het Ladeuzeplein schuin over en je komt in de Vanderkelenstraat. 8 Universiteitsbibliotheek Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het standbeeld Justus Lipsius en ga dan schuin links via de Koning Leopold Istraat naar het Ladeuzeplein. 9 KADOC Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het standbeeld Justus Lipsius. Ga dan schuin links via de Koning Leopold Istraat over het Ladeuzeplein en Hooverplein tot voor het Stadspark. Daar sla je links de Tiensestraat in om dan meteen rechts de Vlamingenstraat te vinden. 10 Groot Begijnhof Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot op de Grote Markt. Je neemt de Naamsestraat, die rechts naast het stadhuis ligt. Hier neem je de achtste zijstraat rechts, de Sint-Beggaberg. Onderaan deze straat steek je over en wandel je het Begijnhof binnen. Op het

einde van deze weg ga je links. Op de volgende splitsing ga je rechts, het Begijnhofcongreshotel ligt op je rechterkant. Je kan ook de bus nemen op perron 3 (lijn 616) of perron 6 (lijn 1 en 2) tot aan de halte Naamsepoort. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten. Wanneer je bent afgestapt, wandel je verder op de Tervuursevest. Net voor je de Dijle oversteekt, neem je rechts de ingang naar het Groot Begijnhof (+ parking Begijnhofhotel). Op de splitsing wandel je rechts. Je volgt de weg die een lus maakt rond de parking. Aan de andere kant van de parking vind je het Begijnhofcongreshotel. 11 Abdij van Park: Norbertuspoort en Mariapoort - Huis van de Polyfonie Je neemt best de bus, op perron 3 (lijn 4,5) tot aan de halte Heverlee Broekstraat. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten. Neem dan de tweede straat links.