17-11-2014
Programma
• Praktijk • Theorie • Discussie
15-10-2014 • •
Sectieuitslag, 23-10-2014
2 koeien ziek 2 x mastitis (na speenbetrapping)
DDx: • Scherp in • Pleuropneumonie
Mycoplasma morfologie
Mycoplasma spp.
Erg klein partikel (0,3 – 0,8 μm ø)
Klein genoom (500 – 1,000 genen)
Sferisch, peervormig, filamenten (‘kralenketting’)
Circulair, double strand DNA
Pleiomorf
Zelf replicerende bacterie
Eenvoudige trilaminaire membraan
Langzame groei (3-7 dagen)
Proteïne Glycolipide Sterolen Glycoproteïne Phospholipide
Cholesteral controleert de osmotische stabiliteit Facultatief anaeroob Kan energie genereren door afbraak van arginine Meerdere diersoorten als gastheer
1
17-11-2014
Mycoplasma bij het rund
Veterinair relevant; diersoortoverschrijdend
Celwandloos
Kat: Conjunctivitis, artritis
Zeer invasief
Hond: Urineweginfecties, pneumonie
Mycoplasma bovis
Rund: Artritis, mastitis, keratoconjunctivitis,
M. bovigenitalum M. canadense M. californicum
pneumonie, otitis media Varken: Artritis, enzoötische pneumonie Kip: luchtwegaandoeningen, luchtzakontsteking
M. alkalescens
Pathologie
Mycoplasmosis in rundvee
Acute of chronische symptomen, afhankelijk van het
(Hevige) arthritis
agens betrokken bij de infectie Fibrinopurulent exsudaat op slijmvliezen Abcedering
Synovitis
Fibrosering
Villus hypertrofie
Grote hoeveelheid exsudaat bij gewrichtsontsteking
Klinische verschijningsvormen
Klinische verschijning
Asymptomatische dragers
Ernstige klinische verschijnselen
2
17-11-2014
Klinisch beeld Mycoplasma mastitis
Ziekten
Meestal een klinische mastitis (afwijkingen aan melk en/of uier)
Melkkoeien
Daling melkproductie / zichzelf droogzetten Meerdere kwartieren aangedaan Reageren niet op antibiotica Niet altijd zwelling Soms typische melk Negatief op routine bacteriologisch onderzoek
Pathogenese
-
Mastitis Artritis Pneumonie Abortus?
Jongvee -
Pneumonie Artritis Otitis media Keratoconjunctivitis
Mycoplasma epidemiologie
Aanwezig in luchtwegen van gezonde dieren
Aankoop
Aërogene transmissie naar de longen en middenoor
Koe-naar-koe (González & Wilson, 2003)
Hematogene transmissie naar de uier en/of gewrichten
Tijdens melken
Transmissie tijdens het melken
Andere koe belangrijkste bron
Soms langdurige / chronische gevallen
Neus/neus-contact
Ligboxmateriaal (?)
Stress “Bloesem – Bloem – Zaad theorie” (Fox, 2011)
Mycoplasma transmissie
M. bovis en overleven in de omgeving Overleven goed onder koele, vochtige omstandigheden Mest: 37 dagen Stro: 13 dagen Boom / Roestvrij staal: 1-2 dagen Melk (4oC/20oC): 14 dagen Inactivatie bij; -
Hittebehandeling: 60 oC, ged. 60 minuten Invriezen??
3
17-11-2014
Eerste vraag van de boer; “Hoe kom ik hier nou aan?” Aankoop Vaak jarenlang gesloten bedrijf Mogelijk al langere tijd onder de leden Geactiveerd / opflikkering door immuunsuppressie van de koppel; -
Uitbraak BVD Leverbot Voeromslag / Mycotoxinen? Dieren inmengen Overbezetting Hittestress …
Risicofactor: Grotere bedrijven met veel koeverkeer
Diagnostiek op M. bovis / M. spp TANKMELK VERSE MELK, GEKOELD VERVOEREN Bacteriologie; Hayflick’s agar / 10% CO2 / 37 oC / Vochtige omgeving Sensitiviteit / specificiteit: 3x testen / CM niet in de tank! Doorlooptijd tot 14 dagen! ( INTERIMPERIODE) INDIVIDUELE MELK Mycoplasma kweek (doorlooptijd 14 dagen) VERS PCR (doorlooptijd 4 werkdagen): sneller / pooling? VRIEZER INDIVIDUEEL BLOED Indirecte ELISA GEWRICHTSVLOEISTOF Mycoplasma kweek en PCR
Plan van aanpak algemeen Behandeling -
Besmetting voor het leven; genezing zeer zeldzaam
-
Afwezigheid van celwand maakt ze van nature resistent tegen antibiotica die op de celwand aangrijpen - AB die aangrijpen op eiwitsynthese of nucleidesynthese (= macroliden / … ) Geen geregistreerde middelen voorhanden
-
Positieve dieren afvoeren (behandeling niet mogelijk) wanneer teveel dieren aangedaan en afvoeren financiële strop geeft, dan minimaal aparte groep maken en als laatste melken
-
Afwachten / kop in het zand (cfr. borstkankeronderzoek)
Bedrijfsmanagement optimaal
• • • • • •
Integrale aanpak cruciaal BVD en IBR vrij cruciaal Strikte Melktechniek Geen rauwe melk naar kalveren!!! Geen eradicatie mogelijk…beheersen! Geen vaccin beschikbaar
Veel nog onbekend…
Wegwerpnaalden: één naald per dier Geen wastemilk aan de kalveren Geen biest van besmet moederdier aan het kalf Biest pasteuriseren of invriezen(?)
Melkprocedure Strikte hygiëne Handschoenen dragen Jodiumdip / -spray (min. 1%)
Pas op met de ziekenboeg!
4
17-11-2014
Sectieuitslag, 23-10-2014
24-10-2013 • • • •
2377: Volledig uit de melk 2288: LA ernstige artritis knie 2575: kalf dikke elleboog, euthanasie Middag telefonisch: 5823 mastitis 4 kwartieren met rijstkorrels, na speenbetrapping
Tankmelkmonster Standaard BO monster Zieke dieren naar buiten
24-10-2013
Bedrijf 1
• 2377: Volledig uit de melk
• • • • • •
•
Mycoplasma Elisa +, kweek negatief
• 2288: LA ernstige artritis knie •
Mycoplasma Elisa +++++, kweek melk negatief
• Middag telefonisch: 5823 mastitis 4 kwartieren met rijstekorrels, na speenbetrapping •
Mycoplasma kweek positief
260 koeien > 2 jaar, quotum 2.500.000 BVD vrij IBR vaccinerend Salmonella positief Volledig TMR, 3 productiegroepen `Gesloten’
• Tankmelkmonster
Mycoplasma kweek positief
Gesloten???
MPR Bedrijf 1
5
17-11-2014
Jongvee
Huisvesting jongvee
• Melkperiode thuis • Daarna naar jongveebedrijf • Laatste jaren teveel luchtwegproblemen
Huisvesting jongvee
Ligboxen
Diagnostiek
Plan van aanpak
• Mycoplasma kweek • • • • •
Koe negatief Koe positief Tank positief Tank negatief PCR negatief
7 1 1 5 1
• Elisa • • • •
0 + +++ +++++
6 4 1 1
Echter: Rigoureus ingegrepen
• • • • • • • •
Zieke dieren isoleren (naar buiten) of afvoer Diagnostiek bloed en/of melk Iedere 1-2 weken Tankmelk Mycoplasma kweek Kalveren naar buiten Na biestperiode kunstmelk Biest pasteuriseren (niet gebeurt) Melktechniek (1 papieren doek, melkstel spoelen) Iedere koe nieuwe naald
6
17-11-2014
Ondertussen…
Bedrijf 2, buurman • 4-11-2013: koe met longontsteking, reageert niet op behandeling, Elisa 0 • 2-12-2013: koe met aan meerdere kwartieren mastitis en luchtwegproblemen kalveren • • • •
Bedrijf 2
Bedrijf • • • • • • •
Bedrijf 2
2 koeien Mycoplasma kweek positief Tankmelk Mycoplasma kweek positief Kalveren met longontsteking en artritis Elisa +++++ Koeien met artritis of moeilijk opstaan Elisa +++++
2.000.000 Quotum 225 koeien > 2 jaar, totaal 327 Yoghurt Nieuwe melkveestal sinds 2007 Windmolens Zonnepanelen Natuur- en Milieucoöperatie Rivierduingebied
Rantsoen
• IBR vrij • BVD vrij • Paratbc status B • Weidegang • Uitscharen jongvee gestopt • Leverbot gehad • Niet strikt gesloten
7
17-11-2014
Melkkoeien Bedrijf 2
MPR Bedrijf 2
Tankmelkonderzoek Mycoplasma kweek • 3-12-2013 • 17-12-2013 • 13-1-2014 • 6-2-2014 • 24-2-2014 • 10-3-2014 • 23-4-2014
Mastitis
positief negatief* positief negatief negatief negatief negatief
*verdachte dieren apart gehouden
Mycoplasma Elisa Datum
Koe
Elisa
9-11-2013
6329
+++++
21-11-2013
6341
6-12-2013 20-11-2013 8-12-2013 2-12-2013
Datum
Koe
Mycoplasma kweek
BO
Elisa
Afvoer
25-11-2013
5548
+
Ja
1-12-2013
5563
+
Ja
1-12-2013
5736
10-12-2013
5485
27-11-2013
782
-
15-12-2013
6165
+
16-12-2013
6058
17-1-2014
5867
21-1-2014
6133
SDY
Ja
22-1-2014
8813
ECO + ENC
Ja
6-2-2014
5977
-
SAU PO
6-2-2014
5713
-
ECO
6-2-2014
8774
Gist
6-2-2014
5854
SUB
Ja Euthanasie Nee +++++
Ja
+++++
Ja
-
Ja
Mycoplasma Elisa Leeftijd
Kliniek
Afvoer
Datum
Koe
Leeftijd
Kliniek
Afvoer
Kalf
Longontsteking
Dood
15-12-2013
6165
+++++
Koe
Mastitis
Ja
-
Kalf
Longontst. +artritis
Euth.
1-12-2013
6236
-
Pink
Kreupel RV
6269
+++++
Pink
Artritis
15-12-2013
5984
+++++
Koe
Moeilijk opstaan
6320
+++++
Kalf
Stram
10-1-2014
5955
+
Koe
Zakt hard in melk
6095
+++
Koe
Dikke voorpoot
10-1-2014
6033
++++
Koe
Moeilijk opstaan
5928
+++++
Koe
Ontstoken voorpoot
2-1-2014
6342
+
Kalf
Artritis RV
Euth.
2-12-2013
5842
++++
Koe
Dikke voorpoot
22-1-2014
8813
-
Koe
Mastitis
Ja
16-12-2013
6333
++
Kalf
Artritis
10-2-2014
6330
+
Kalf
Artritis
15-12-2013
6100
+
Koe
LDL, moeilijk opstaan
10-2-2014
6240
+
Pink
Kreupel
16-12-2013
6058
+++++
Koe
Mastitis
Ja
10-2-2014
6258
-
Pink
Kreupel
22-12-2013
5701
++++
Koe
Moeilijk opstaan
Ja
10-2-2014
6277
-
Pink
Kreupel, TKO
15-12-2013
6128
++
Koe
Zakt hard in melk
10-2-2014
6275
++
Pink
Kreupel, TKO
22-12-2013
5784
+++
Koe
Moeilijk opstaan
10-3-2014
9001
+
Pink
Kreupel, artritis
19-12-2013
5944
+++
Koe
LDL
4-3-2014
5986
++
Koe
LDL
Euth. Ja Euth.
Ja
Elisa
Ja
Euth.
8
17-11-2014
Plan van aanpak Bedrijf 2
Diagnostiek • Mycoplasma kweek • • • •
Koe negatief Koe positief Tank positief Tank negatief
8 3 2 5
• Elisa • • • • • •
0 + ++ +++ ++++ +++++
6 7 4 3 3 6
Bezwaren tegen rigoureus ruimen Duurzaamheid!
Afdoden Mycoplasma in melk
• Mastitis koe na bevestiging met kweek of PCR ruimen • Regelmatig Tankmelk Mycoplasma kweek • Overige dieren op basis van kliniek en Elisa ruimen, evt PCR mengmonster • Kalveren liefst 2 maanden individueel huisvesten • Na biestperiode kunstmelk • Desinfectiedoekjes bij voorbehandelen • Tijdig behandelen kalveren
Behandeling kalveren
• Pasteurisatie melk o 10 min bij 65 graden Mycoplasma o 30 min bij 65 graden Para tbc, dan 25% daling in IgG • Invriezen? • ColoQuick
En toen…
Opvallende punten
• Veehouder nr 3: 19-2-2014 koe met artritis die niet geneest Elisa Mycoplasma ++++ • Veehouder nr 4: 6-5-2014 luchtwegproblemen bij kalveren
• Ook ontstoken bursa en peesscheden • Intermitterende uitscheiding bij bv artritis, pcr op mengmonster van 1 week • Onrust in de buurt
9
17-11-2014
Knelpunten • Diagnostiek • Epidemiologie? • Afvoeren?
Plan van aanpak Identificeren van geïnfecteerde dieren en deze segregeren 1. Screenen van (diergroepen op) het bedrijf d.m.v. bacteriologisch onderzoek van tankmelk
Weerstand
2. Tankmelk positief? Dieren selecteren voor additionele individueel composiet melkmonstername (klinische mastitis / (chronisch) hoog celgetal / alle dieren) voor BO of PCR Let op! Asymptomatisch dragerschap! 3. Positieve dieren afvoeren (behandeling niet mogelijk) 4. Monitoren van tank totdat alle droge koeien en drachtige vaarzen hebben gekalfd
Bedankt voor uw aandacht!
Vragen?
10
