PROGRAMMA HersenletselCongres MAANDAG 2 NOVEMBER. De weg zorg

PROGRAMMA

HersenletselCongres MAANDAG 2 NOVEMBER

2015

De weg naar @ndere zorg

SCHOUWBURG

STUDIO 2

ERICA

CALLUNA

EERSTE VERDIEPING BACH 4 BACH 3

KERNHEM 4

BACH 2

KERNHEM 3

BACH 1 KERNHEM 1-2

MOZARTFOYER

BRASSERIE

REGISTRATIE BEETHOVENFOYER

HAL RECEPTIE

BEGANE GROND

CONGRESCENTRUM

MOZARTFOYER

REEHORST EDE

SOUTERRAIN

GARDEROBE

Het HersenletselCongres 2015 wordt georganiseerd door:

Programmacommissie Annet Wielemaker, Hersenstichting Els van der Rhee, Hersenstichting Coen van Bennekom, Heliomare Marjan Hurkmans, Vilans Martie Vink, Reade Leo Brederveld, AXON leertrajecten

AXON leertrajecten Bartiméus BAVO Europoort Boogh Boom CCE De Hersenstichting Effectyf GGZ Oost-Brabant Hersenletsel.nl Hersenletselcentra Hersenwerk Hersenz Interakt Contour KMD LWOE Motekforce Link

Pro Persona Winklerkliniek Rdg Kompagne REA college Nederland SailWise Schuhfried GmbH Sint Maartenskliniek Siza Stichting Milo SWZ Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland Vilans VUMc Hersenmeetbus WoonZorgcentra Haaglanden Zorgbelang Gelderland Zozijn Op Pad

www.hersenletselcongres.nl

© 2015 AXON LEERTRAJECTEN · ONTWERP DICKHOFF DESIGN · DRUK MARCELISDÉKAVÉ · FOTO OMSLAG GALINA PESHKOVA

Informatiemarkt

Onder de indruk? Geboeid? Gemist?

Onder de indruk van het verhaal van Wouter Lambrecht en Margaretha van Eeden (B6 en C4)? AXON leertrajecten heeft diverse workshops over coping. Geboeid geraakt door het verhaal van Arno Prinsen en Ieke Winkens over ziekte-inzicht (B8)? Bij AXON leertrajecten kunt u de uitgebreide workshop hierover volgen. Heeft u presentaties gemist, omdat u in het programma keuzes moest maken? In het cursusaanbod van AXON leertrajecten komen veel onderwerpen terug in diverse workshops en scholingen.

Met onze workshops komt u verder.

4

Bel ons op 024-2061030 of mail ons via [email protected]

Welkom op het HersenletselCongres 2015 Onder de titel De weg naar @ndere zorg is er weer een breed programma aan lezingen en presentaties samengesteld. Op de website kon u het programma al bekijken, maar neem het programma­ boekje ook nog even door om te bepalen welke programmaonderdelen u wilt bijwonen. Uw keuze is vrij. Op basis van de poll is de zaalindeling gemaakt waardoor we verwachten dat alle zalen voldoende ruimte hebben voor alle geïnteresseerden, maar nog steeds geldt vol=vol. Wees dus op tijd in de zalen en zorg dat u een alternatief achter de hand heeft. Wifi U kunt tijdens het congres gebruik van de wifi-faciliteiten van de ReeHorst door in te loggen op ‘Reehorst’; een inlogcode is niet nodig. Download de Netwerkapp De netwerkapp is een goed hulpmiddel om uw programmakeuze te maken. Via de App Store of de Google Play Store kunt u de Netwerkapp downloaden. Door op het gekozen programmaonderdeel te klikken zet u het bovenin het scherm, zodat u gedurende de dag in één oogopslag ziet wat uw programma is. Via de app kunt u contact leggen met andere deelnemers, ontmoetingsafspraken maken en vragen stellen. Ook kunt u via de app het congres evalueren. Bewijs van deelname & accreditatie Een aantal weken na afloop van het HersenletselCongres ontvangt u per e-mail een bewijs van deelname. Als u bij aanmelding uw accreditatiegegevens heeft opgegeven, dan geven wij uw deelname door aan uw beroepsvereniging. Op www.hersenletselcongres.nl/accreditatie vindt u de lijst van beroepsregisters die voor deelname aan het HersenletselCongres accreditatiepunten hebben toegekend. Evaluatie U kunt het HersenletselCongres 2015 op twee manieren evalueren: 1. via de Netwerkapp 2. via het formulier dat u in de congrestas vindt Als u aan het eind van het congres uw ingevulde evaluatie op de app laat zien of het ingevulde formulier inlevert, ontvangt u als dank een attentie. We wensen u een leerzaam congres toe en hopen u volgend jaar weer terug te zien op het HersenletselCongres dat plaatsvindt op maandag 7 november 2016.

5

Opening 10.00 – 11.30

SCHOUWBURG

Ronde 1 12.00 – 13.00 A1a 12:00 – 12:25 Frederik Houben FINAH; een digitaal functioneringsinstrument voor mensen met NAH en hun mantelzorgers

BACH 1

A1b 12:35 – 13:00 Sanne Smeets en Frank Verkaik Hersenz – wat is het effect van deze behandeling?

BACH 1

• Revalidatie thuis dankzij de nieuwe technologische mogelijkheden - Bert Mulder • De Ronnie Gardinermethode - Ronnie Gardiner

A2a 12:00 – 12:25 Gert Kwakkel Herstel voorspellen na beroerte

BACH 2

A3a 12:00 – 12:25 Viona Wijnen Hersenactiviteit bij langdurige bewustzijns­ stoornissen na NAH: Informatieverwerking of bewustzijn? Is meten weten?

BACH 3

A3b 12:35 – 13:00 Odile Smals Jongere patiënten met niet-aangeboren hersenletsel in het verpleeghuis

BACH 3

A4a 12:00 – 12:25 Gerard Ribbers Presteren door prestatie-indicatoren; balanceren tussen hoop en twijfel

BACH 4

A4b 12:35 – 13:00 Hein de Vries Advies op maat voor patienten met hersen­ letsel, hoe zou zoiets er uit kunnen zien?

BACH 4

Algemene opening • Ethische dilemma’s van een neurochirurg - Wilco Peul

Pauze 11.30 – 12.00

A5 Hileen Boosman Leerbaarheid – veel besproken, weinig onderzocht

STUDIO 2

A6 Hans van Balkom Ontspoorde taal tot communicatie brengen

KERNHEM 3

A7 Cora Postema Een bewustere rol van de mantelzorger!

KERNHEM 4

A8 Barbara de Groen en Marjan Hurkmans De juiste professional op het juiste moment, hoe doe je dat?

Lunch 13.00 – 14.00

6

ZAAL

KERNHEM 1-2

Ronde 2 14.00 – 15.00

ZAAL

B1 Marsh Könings Traumatisch hersenletsel bij kinderen: neurocognitieve mechanismen

Ronde 3 15.30 – 16.30

ZAAL

BACH 4

C1 Willemijn van Erp Wakker maar niet bewust: de vegetatieve toestand in Nederland

BACH 1

B2 Judith Vloothuis en Tjamke Strikwerda CALLUNA Apps inzetten in behandeling of begeleiding van patiënten met hersenletsel; gewoon doen?!

C2 Nina Willemse en Marit Dhondt Verder met hersenletsel met Hersenz

STUDIO 2

B3 Florine Pilon De CVI-experience

BACH 2

KERNHEM 1-2 C3 Monique Bergsma De Zorgstandaard Traumatisch Hersen­ letsel, wat heb je daar aan in de praktijk

B4 Suzanne de Roos en Diana Moonen-de Zwaan Ik hou nog steeds van appeltaart

BACH 3

C4 Margaretha van Eeden Coping en professionaliteit

KERNHEM 1-2 B5 Miranda Hazeu-Jense en Jessica van Utrecht Woontraining voor mensen met ernstig NAH STUDIO 2 B6 Wouter Lambrecht Verwerking en coping na NAH: een aantal handvatten uit de theorie voor de praktijk

B7 Liesbeth Boyce Revalidatie na reanimatie

BACH 1

B8 Arno Prinsen en Ieke Winkens Heb ik een probleem dan; het vervolg

CALLUNA

C5 Ellen Spanjers en Door Hooijer Spelenderwijs in gesprek over kwaliteit van leven

BACH 3

C6 Barbara Kreijtz en Joan Boelens Meet me @ the gym

BACH 2

C7 Ronny Gardiner en Mariken Jaspers De Ronnie Gardiner Methode C8 Anja van der Heide en Sietske Jans-Kuperus Rehab-4-Life bij NAH

ERICA

BACH 4

ERICA

Pauze 15.00 – 15.30

programma

7

Algemene opening

10.00 – 11.30 uur SCHOUWBURG

Ethische dilemma’s van een neurochirurg Wilco Peul - hoogleraar neurochirurgie LUMC Traumatische hersenletselpatiënten worden in tegenstelling tot andere patiënten, zonder inleidend consult met inzicht in risico’s en informatie over de ingreep geopereerd. Vaak is de toestand kritiek en moeten ze direct geopereerd worden, wil er enig vooruitzicht zijn op verbetering. Wat gebeurt er echter met de patiënt na de operatie? Herstelt hij goed, of blijft hij levenslang beperkt? De neurochirurg heeft vaak geen weet van de langetermijn gevolgen van de operatie bij zijn traumatische patiënt. Prof. dr. Peul spreekt over welke ethische dilemma’s een rol spelen bij een neurochirurg.

Prof. dr. Wilco Peul is afgestudeerd aan de Erasmus universiteit van Rotterdam en heeft zijn opleiding tot neurochirurg gevolgd in het Westeinde ziekenhuis in Den Haag en in het LUMC in Leiden. Hij is gespecialiseerd in spinale, schedelbasis- en vasculaire chirurgie. Voorts heeft hij zijn MSc. gehaald in Epidemiologie aan het EMGO, Universiteit van Amsterdam. Dit om de doelmatigheid van chirurgische behandelingen aan te kunnen tonen.

Revalidatie thuis dankzij de nieuwe technologische mogelijkheden Bert Mulder - directeur eSociety Institute en Lector Haagse Hogeschool Binnen vijftien jaar zijn we in Nederland zover dat een belangrijk deel van de revalidatie van mensen met hersenletsel thuis zal gaan plaatsvinden. Bert Mulder geeft een inkijk in het project waarin de komende vier jaar de technische faciliteiten voor dit plan worden ontwikkeld.

Bert Mulder is directeur en lector Informatie, Technologie en Samenleving aan De Haagse Hogeschool, werkt aan visieontwikkeling en strategievorming voor overheid en zorgsector.

8

De Ronnie Gardinermethode Ronnie Gardiner - voormalig jazzmusicus en ontwikkelaar De Ronnie Gardiner Methode (RGM) is een oefenmethode die de zintuigen en daarmee verschillende hersendelen gelijktijdig stimuleert. RGM werd oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met hersenschade en aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel, zoals CVA (hersenbloeding), MS, (beginnende) dementie en de ziekte van Parkinson. Inmiddels heeft de methode bewezen ook positief effect te hebben bij kinderen en volwassenen met leer- en concentratieproblemen (dyslexie, dyspraxie en ADHD) en bij mensen met burn-out en/of depressieve klachten. De methode maakt op een speelse manier gebruik van ritme, muziek, beweging, spraak, gehoor en gevoel. Het doel van de methode is om de samenwerking tussen linker- en rechterhersenhelft te verbeteren en de aanleg van nieuwe netwerken in de hersenen te stimuleren. Hierdoor kunnen natuurlijke patronen, die eerder waren verstoord, worden hersteld. Dit proces (plasticiteit van het brein of neuroplasticiteit) wordt de laatste jaren meer en meer onderbouwd door de wetenschap. Een voordeel van de methode is dat het een beperkte fysieke inspanning vraagt en dat het wordt aangepast aan de individuele capaciteiten en behoeften van de deelnemers.

Ronnie Gardiner was een succesvolle jazzdrummer, hij speelde onder andere samen met Dizzy Gillespie, Gerry Mulligan en Benny Carter. Een persoonlijke tragedie in 1980 heeft hem doen besluiten om zijn talent op een andere manier in te gaan zetten, een manier waarmee hij anderen zou kunnen helpen. In een periode van dertien jaar heeft hij door veel onderzoek en gesprekken met deskundigen uit de wereld van de neurowetenschappen zijn oefenmethode ontwikkeld. Ondanks zijn hoge leeftijd (83 jaar), reist Ronnie nog de hele wereld over voor onder meer het opleiden van nieuwe RGM-practitioners. Ook geeft hij veel presentaties en ondersteunt hij onderzoek naar zijn methode. Voor de liefhebber: Ronnie Gardiner treedt ook nog steeds af en toe op als jazzdrummer in Stockholm.

opening

9

Eerste ronde

VAN 12:00 – 13:00 UUR

In deze eerste ronde zijn er in de Bachzalen lezingen van een half uur. Halverwege de ronde kunt u wisselen van zaal. De lezingen van een half uur zijn genummerd met bijvoorbeeld A1a. Alle andere presentaties in de overige zalen duren een uur. Tussentijdse wisseling is bij deze presentaties niet mogelijk.

A1a - FINAH; een digitaal functionerings­ instrument voor mensen met NAH en hun mantelzorgers Frederik Houben - coördinator/onderzoeker ERNAH-project, PXL hogeschool België 12:00 – 12:25 uur Bach 1 Het FINAH-instrument werd ontwikkeld door onderzoekers van de PXL Hogeschool (BE) en Stichting Adelante (NL), in kader van het ERNAH-project. Het digitale instrument bevraagt de ervaren hinder op vlak van activiteiten en participatie in de maatschappij (op basis van het ICF) als gevolg van het hersenletsel, zowel bij de persoon met NAH als bij zijn/haar mantelzorger. Dit stelt de professionele hulpverlener in staat om gerichter in te spelen op de ervaren hinder en noden van de cliënt en zijn naasten. Het ontwikkelde meetinstrument werd gedigitaliseerd tot een webbased vragenlijst, met een eenvoudige registratie en aanvraagprocedure voor de zorgverlener en een geautomatiseerde en overzichtelijke rapportage. Het FINAH-instrument is beschikbaar via de website www.finah.be.

10

Doelgroep niveau (post)MBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, verpleeghuis­ zorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, coördinerend begeleiders, ambulant begeleiders (zorg), maatschappelijk werkenden en ADL-ers

Frederik Houben is als lector en onderzoeker verbonden aan de PXL Hogeschool (Hasselt, België). Hij coördineert het Euregionaal Project NietAangeboren Hersenletsels (ERNAH). Hij studeerde biomedische wetenschappen aan de Universiteit Hasselt en de Transnationale Universiteit Limburg van 1999 tot 2003, in 2011 promoveerde hij aan de Universiteit Maastricht.

A1b - Hersenz, wat is het effect van deze behandeling Sanne Smeets - neuropsycholoog en onderzoeker Maastricht University Frank Verkaik - neuropsycholoog Heliomare

Doelgroep niveau (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, ambulant begeleiders (zorg) en medewerkers indicatieorganen, zorgloketten en gemeenten

12:35 – 13:00 uur Bach 1 Hersenz is een behandeltraject voor men­ sen met niet-aangeboren hersenlestsel en hun naasten. De behandeling van Hersenz richt zich op gebieden waarin mensen met hersenletsel vaak problemen ervaren. Deze gebieden zijn verdeeld in modules en cliënten kunnen verschillende modules volgen die bij hun doelen aansluiten. Het hoofddoel van Hersenz is dat de cliënt en zijn systeem zo zelfstandig mogelijk functioneert in de maatschappij en perspectief ervaart.

Sanne Smeets studeerde neuropsychologie aan de Universiteit Maastricht. Na haar afstuderen in 2009 is zij aan diezelfde universiteit begonnen aan haar promotieonderzoek met als thema ziekteinzicht na niet-aangeboren hersenletsel. Sinds mei 2014 werkt Sanne als onderzoeker voor Hersenz, een behandeltraject voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel en hun naasten.

In september 2014 is Hersenz van start gegaan. Gelijktijdig is ook een pilot-onderzoek opgezet om de behandeling te evalueren. Het pilot-onderzoek om­vat een procesevaluatie en een uitkomstenevaluatie. Het onderzoek loopt tot eind 2015. In deze lezing zullen de voorlopige resultaten van het onderzoek gepresenteerd worden. Dit omvat een beschrijving van de onderzoeksgroep, de tevredenheid met Hersenz, en enkele uitkomsten (o.a. participatie, zelfwaarde, persoonlijke doelen en de zorglast van de naaste).

Frank Verkaik is als neuropsycholoog NAHrevalidatie en Hersenz verbonden aan Heliomare. Na zijn studie klinische neuropsychologie aan de Vrije Universiteit is hij werkzaam geweest in de neuropsychiatrie en nu werkzaam bij Heliomare. Binnen Hersenz is hij voorzitter van de landelijke vakgroep hoofdbehandelaren Hersenz, co-auteur van modules en hoofdbehandelaar.

ronde 1

11

A2a - Herstel voorspellen na een beroerte Gert Kwakkel - Hoogleraar Neurorevalidatie, VU Medisch Centrum Amsterdam 12:00 – 12:25 uur Bach 2 Voor patiënten die een beroerte hebben gehad, loopt de prognose sterk uiteen. Een derde zal uiteindelijk weinig blijvende schade ondervinden. Van de rest zal de helft enigszins herstellen, de andere helft niet of nauwelijks. Deze patiënten zullen moeite houden met het gebruik van (één van) hun armen. Het liefst zou je daar als arts direct duidelijkheid over hebben zodat een gericht revalidatietraject snel kan worden ingezet. Helaas ontbreekt daarvoor de kennis. Daarom hebben onderzoekers van VUmc en de TU Delft een 4D-EEG-studie opgezet om de voorspelbaarheid van het herstel in kaart te brengen. Ze doen dat op een bijzondere manier: door met een busje de patiënten op te zoeken bij ziekenhuizen, revalidatiecentra en bij hen thuis op de stoep.

12

Doelgroep niveau WO en (post)HBO sector verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, revalidatieartsen, ambulant begeleiders (zorg), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden en consulenten

Prof. dr. Gert Kwakkel is hoogleraar Neurorevalidatie verbonden aan het VU Medisch Centrum in Amsterdam en gast­ hoogleraar aan het RevalidatieInstituut (RIC) Chicago (VS). Tevens is hij Europees editor van het internationale tijdschrift ‘Neurorehabilitation and Neural Repair’ (IMPF 4.6). Zijn onderzoek gaat vooral uit naar het beter begrijpen van het neurologische en functionele herstel na een beroerte en het beïnvloeden van dit beloop door revalidatie en technologie. Gert Kwakkel heeft meer dan 170 wetenschappelijk geciteerde publicaties op zijn naam staan, waaronder Lancet, Lancet Neurology, Britisch Medical Journal (BMJ) en Stroke. Tenslotte is Gert voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Neurorevalidatie (www.neurorehab.nl)

A3a - Hersenactiviteit bij landurige bewustzijns­ stoornissen na NAH: Informatieverwerking of bewustzijn? is meten weten? Viona Wijnen - senior onderzoeker Radboudumc Nijmegen 12:00 – 12:25 uur Bach 3 Het diagnosticeren van bewustzijn bij patiënten met een bewustzijnsstoornis na een niet-aangeboren hersenletsel is een moeilijke aangelegenheid. Vooralsnog wordt deze diagnose gesteld op basis van gedragsobservatie van de patiënt. Door het aanbieden van zintuiglijke omgevingsprikkels proberen we een reactie te verkrijgen. Aan de hand van de aan- of afwezigheid van deze reacties probeert men een uitspraak te doen over de bewustzijnstoestand. Maar feitelijk meten we zo slechts de informatieverwerking van een prikkel. Hiermee kunnen we een antwoord geven op de volgende twee vragen: Komt de prikkel binnen? Kan de patiënt op deze prikkel reageren? Een reactie is dus altijd afhankelijk van het functioneren van de zintuigen, de prikkelverwerking en de motoriek. Uit onderzoek blijkt dat sommige patiënten reacties laten zien op externe prikkels in de hersenen, in het zenuwstelsel, via het hart en via de huid. In deze presentatie wordt de stand van zaken van het onderzoek op dit gebied besproken mede aan de hand van resultaten uit eigen onderzoek naar het meten van informatieverwerking en bewustzijn, en het herstel hiervan. Wat betekenen deze neurofysiologische reacties in relatie tot het (herstel van het) bewustzijn?

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en post(MBO) sector gehandicaptenzorg, verpleeghuissector/ ouderenzorg, revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, (GZ-) psychologen, verzorgenden, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen en maatschappelijk werkenden, teamleiders en managers

Viona Wijnen promoveerde op het onderwerp ‘Neurophysiological correlates of Recovery to Consciousness’. Momenteel is zij verbonden aan de onderzoeksgroep Niemand tussen Wal en Schip (NWS), van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde aan het Radboudumc. Deze onderzoeksgroep houdt zich bezig met het ontwikkelen van een onderzoeksen expertisenetwerk voor mensen met de meest ernstige vormen van niet-aangeboren hersenletsel. Haar onderzoek richt zich op informatieverwerking, mogelijkheden van herstel en het langetermijn verloop bij langdurige bewustzijnsstoornissen na ernstig NAH.

ronde 1

13

A3b - Jongere patiënten met niet-aangeboren hersenletsel in het verpleeghuis Odile Smals - specialist ouderengeneeskunde/ junior onderzoeker Vivent Expertisecentrum Mariaoord/Radboudumc afd. Eerstelijnsgeneeskunde 12:35 – 13:00 uur Bach 3 Heb je een fijne baan, leuke vrienden, je droomprins(es) en je eigen paleisje gevonden, nog zoveel plannen voor nu en later – zet hersenletsel alles ineens op zijn kop en is het leven geen sprookje meer..!? Motorische, cognitieve, emotionele, psychiatrische en gedragsmatige stoornissen kunnen blijvende chronische gevolgen zijn na niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Als thuis wonen niet (meer) kan is opname in b.v. een verpleeghuis nodig. Recente aantallen, kenmerken en zorgvragen van jongere patiënten met langtermijn gevolgen na NAH in Nederlandse verpleeghuizen zijn niet bekend. In deze lezing zullen de resultaten worden gepresenteerd van een pilot-onderzoek in drie Brabantse verpleeghuizen waarbij van 96 patiënten in leeftijd van 18 tot 65 jaar met langetermijn gevolgen na NAH-kenmerken van demografie en zorgvraag werden verzameld. Ook wordt het vervolgonderzoek belicht wat bestaat uit twee delen: 1. een prevalentieonderzoek om de populatie verpleeghuispatiënten in leeftijd van 18 tot 65 jaar die vanwege langetermijn gevolgen na NAH zijn opgenomen in Nederlandse verpleeghuizen in kaart te brengen en

14

2. een onderzoek bij een representatieve selectie van deze patiëntenpopulatie naar kenmerken van demografie, zorgvraag, co-morbiditeit, neuropsychiatrische symptomen en kwaliteit van leven. Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg/ ouderenzorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, activiteiten­ begeleiders, managers, teamleiders, maatschappelijk werkenden, medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, adl-medewerkers

Odile Smals is specialist ouderengeneeskunde met als bijzonder aandachtsgebied jongere patiënten met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) in het verpleeghuis. Momenteel werkt zij bij Vivent Mariaoord in Rosmalen. Daarnaast is zij als junior-onderzoeker verbonden aan de onderzoeksgroep ‘Niemand tussen Wal en Schip’ (Radboudumc afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Nijmegen; Dr Jan Lavrijsen). Samen met haar collega Roy Kohnen werkt zij aan (promotie)onderzoek bij jongere verpleeghuis patiënten met NAH.

A4a - Presteren door prestatie-indicatoren: balanceren tussen hoop en twijfel Gerard Ribbers - hoogleraar neurorevalidatie, revalidatiearts, Rijndam revalidatie en Erasmus Universiteit

Doelgroep niveau WO en (post) HBO sector gehandicaptenzorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsten, (GZ-)psychologen, coördinerend& ambulant begeleiders (zorg), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, teamleiders, managers en consulenten

12.00 – 12.25 uur Bach 4 Het belang van het werken met Routine Uitkomst Metingen (RUM) als prestatieindicatoren zal snel toenemen, zeker in het tijdgewricht waarin transparantie in zorg­ verlening tot een belangrijk speerpunt is uitgeroepen door onze minister van VWS. De implementatie van RUM heeft veel voeten in de aarde, biedt veel mogelijkheden, maar kent ook belangrijke valkuilen. Rijndam heeft hier langjarige ervaring in en mede door nieuwe wetenschappelijke initiatieven op het gebied van CVA en traumatisch hersenletsel, zullen er het komend jaar opnieuw belangrijke stappen gezet worden. In de presentatie wordt ingegaan op de vraag of en hoe Routine Uitkomst Metingen bijdragen aan het bieden van transparantie en inzicht in geleverde behandeling en in kwaliteits­ verbetering.

Prof. dr. Gerard Ribbers is revalidatiearts bij Rijndam Revalidatie en bijzonder hoogleraar Neuro­revalidatie en onder­zoeker in het Erasmus MC. Hij staat aan het hoofd van de onderzoekslijn ‘Rotterdam Neurorehabilitation Research’ (RoNeRes). Dit onderzoek richt zich op patiënten met niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Hieronder vallen diagnosen zoals beroerte, traumatisch hersenletsel en hersenletsel als gevolg van zuurstoftekort. Het onderzoek is interdisciplinair van karakter op de grens­ vlakken van de revalidatiegeneeskunde, neurologie, neurochirurgie, psychologie, linguïstiek en bewegingswetenschappen.

ronde 1

15

A4b - Advies op maat voor patienten met hersenletsel, hoe zou zoiets er uit kunnen zien? Hein de Vries - Hoogleraar Health Promotion and Health Communication

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg Beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ)psychologen, maatschappelijk werkenden, verzorgenden, leerkrachten, jobcoaches, arbeidsbegeleiders, arbeidsdeskundigen, teamleiders, managers en consulenten

12:35 – 13:00 uur Bach 4 Het geven van voorlichting kan gebeuren via face-to-face counseling of meer massa­ mediale middelen. Face-to-face counseling kan zeer effectief zijn, maar niet iedereen kan hiermee worden bereikt. Via eHealth kunnen veel mensen worden bereikt, maar hoe kunnen we deze methode zo effectief mogelijk maken? Bij de vakgroep Gezondheidsbevordering werkt Prof. dr. Hein de Vries sinds 1990 met de computer tailored techniek. Dit houdt in dat als we een persoon vragen laten beantwoorden, de persoon dan op basis van de antwoorden hierop een heel persoonlijk advies op maat kan krijgen. Onderzoek laat zien dat een dergelijk advies niet alleen effectief is, maar ook kosteneffectief is. De principes van computer tailoring voor eHealth worden uitgelegd, een voorbeeld uit de gezondheidsbevordering wordt besproken ter illustratie en vervolgens zullen suggesties worden geopperd hoe dit ook voor andere doelgroepen, zoals patiënten met hersenletsel, gebruikt zou kunnen worden.

Hein de Vries is van origine psycholoog en hoogleraar gezondheidscommunicatie. Zijn specialisme is het verklaren van (gezondheids) gedrag en het ontwikkelen en testen van interventieprogramma’s. Een bijzonder specialisme binnen dit laatste onderdeel is het ontwikkelen van eHealth programma’s waarbij advies op maat wordt gegeven, waardoor elke persoon zijn/haar unieke boodschap krijgt.

A4c - Extra bezoek informatiemarkt

16

Het is mogelijk om in de eerste ronde ook een half uur de informatiemarkt extra te bezoeken in plaats van naar een lezing te gaan in het eerste of in het tweede half uur. Zo kunt u buiten de pauzemomenten om ook extra aandachtig de informatiestands bezoeken en extra vragen stellen aan de standhouders.

A5 - Leerbaarheid – veel besproken, weinig onderzocht

Doelgroep niveau WO en (post)HBO

Hileen Boosman - Postdoc UMC Utrecht

beroepsgroep gedragskundigen, (GZ)-psychologen

sector verpleeghuiszorg/ouderenzorg, revalidatie/ ziekenhuis

12:00 – 13:00 uur Studio 2 Clinici zien ‘leerbaarheid’ als één van de belangrijkste factoren voor revalidatiesucces bij patiënten met nietaangeboren hersenletsel (NAH). In de klinische praktijk wordt de leerbaarheid van patiënten dan ook vaak besproken. De wetenschappelijke literatuur geeft echter weinig inzicht in dit complexe concept. Het is dan ook onduidelijk hoe de leerbaarheid van patiënten met NAH in kaart kan worden gebracht. Naast conventionele cognitieve tests, kunnen dynamische cognitieve tests van toegevoegde waarde zijn bij het bepalen van de cognitieve leermogelijkheden van patiënten met NAH. Een dynamische testprocedure evalueert het effect van een kortdurende training op de cognitieve testprestatie van een patiënt. De mate waarin een patiënt baat heeft gehad van de training kan worden beschreven als ‘cognitieve leerpotentie’. In deze voordracht wordt de bruikbaarheid van dynamisch testen besproken voor patiënten met NAH.

Hileen Boosman is post-doc onderzoeker in het Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht. Dit jaar is zij gepromoveerd op het proefschrift ‘Learning after acquired brain injury. Learning the hard way’.

ronde 1

17

A6 - Ontspoorde taal tot communicatie brengen Communicatie Competentie Profiel (CCP): Een socioneurocognitief instrument voor dynamisch assessment gericht op het selecteren van de best passende toegang tot communicatie bij niet- of nauwelijks meer sprekende mensen met een hersenletsel en hun omgeving Hans van Balkom - Hoogleraar Ondersteunde Communicatie voor mensen met meervoudige beperkingen, Radboud Universiteit, Stichting Milo en Koninklijke Kentalis 12:00 – 13:00 uur Kernhem 3 Taal is een communicatieverschijnsel en ontstaat in het brein. Bij ernstig hersenletsel (verworven of aangeboren) raken beide het spoor bijster. Verlies aan taal en communicatieve vaardigheden maakt zichtbaar hoe complex de neurocognitieve verwevenheid is van taal en communicatie met andere kern- en ontwikkelingsdomeinen in het brein, zoals aandachtregulatie, waarneming, werkgeheugen, cognitie en executieve functies, oriëntatie en adaptatie, sociaal-emotioneel, motoriek en zelfregulatie. De beperkingen en belemmeringen werken direct door op zelfredzaamheid, informatieverwerking, kwaliteit van leven, participatie en de sociale omgang met anderen in de omgeving. Doorgaans zijn mensen met ernstig hersenletsel, door die complexe verknoping van stoornissen, moeilijk te testen. Dynamische Assessment en adaptief testen vanuit neurocognitie en specifiek gerichte methoden voor communicatieve competentie moeten dan worden ingezet om zicht te krijgen op taal en communicatie.

18

Doelgroep niveau WO en (post)HBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, managers en consulenten

Hans van Balkom is psycholinguïst, studeerde algemene taalwetenschap (Universiteit van Amsterdam). Tussen 1982 en 1997 werkte hij bij het Instituut voor Revalidatie Vraagstukken (iRv) en TNO. Sinds 1997 is hij verbonden aan Kentalis. In 2010 werd hij benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het gebied van ‘Ondersteunde Communicatie (OC) voor mensen met meervoudige beperkingen’. Tegelijkertijd richtte hij Stichting Milo op, een behandelcentrum gespecialiseerd in OC.

A7 - Een bewustere rol van de mantelzorger! Cora Postema - mantelzorger 12:00 – 13:00 uur Kernhem 4 Aan de hand van praktische voorbeelden gaat Cora met aanwezigen in gesprek over de rol van professional en mantelzorger in de zorg voor de persoon met hersenletsel. Samen zullen we op zoek gaan naar het versterken van beide rollen en wat hiervoor nodig is. Op zoek naar wat mantelzorger en professional elkaar te bieden hebben. Dat kan mantelzorger en professional brengen tot beter functioneren, tot beter wederzijds begrip, tot betere samenwerking. Niet alleen in het belang van de persoon met hersenletsel, maar in ieders belang.

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, ambulante zorg, ver­ pleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, revalidatieartsen, GZ-psychologen, woon-, activiteiten- en coördinerend begeleiders, ambulant begeleiders (zorg), medewerkers indicatie-­organen, zorgloketten & gemeenten, maatschappelijk werk en consulenten

Cora Postema’s partner Wim kreeg in 2009 een infarct in de hersenstam. Hij raakte hierdoor blijvend gehandicapt. Cora zegde haar baan op zodat Wim na zijn revalidatie weer thuis kon komen wonen. Zo werd Cora mantelzorger en beleeft die rol zeer bewust. Ze kiezen ervoor een zo ‘gewoon’ mogelijk leven te leiden. Dat is soms nog een hele strijd. Strijd met zichzelf, met elkaar, met professionals en instanties. Cora streeft ernaar om van die strijd een vanzelfsprekende weg te maken. Daarvoor geeft ze presentaties en workshops aan professionals en mantelzorgers.

ronde 1

19

A8 - De juiste professional op het juiste moment, hoe doe je dat? Barbara de Groen - Adviseur wijkgericht werken Vilans Marjan Hurkmans - NAH-adviseur Vilans

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, ambulante zorg beroepsgroep verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, ambulant bege­ leiders, medewerkers indicatie-organen, zorg­ loketten en gemeenten, managers en teamleiders

14:00 – 15:00 uur Kernhem 1-2 “De mensen van het sociale wijkteam missen kennis over specifieke doelgroepen waardoor er te lang aangemodderd wordt en problemen alleen maar groter worden” is een uitspraak die in het veld geregeld gedaan wordt door de NAH-specialisten. Aan de andere kant horen wij ook van mensen uit de sociale wijkteams dat de specialisten te snel problematiseren en niet genoeg naar oplossingen dichtbij kijken. De juiste professional op het juiste moment vraagt een samenspel tussen de generalisten en specialisten. Op welke manier vinden zij elkaar. Bijna alle gemeenten hebben sociale wijkteams opgezet om de toegang naar zorg en ondersteuning te organiseren. Vilans presenteert in deze workshop drie samenwerkingsvormen aan de hand van casuïstiek die in de praktijk veel voorkomen. Wat zijn de voor- en nadelen van deze modellen? Hoe volgt u kritisch het gekozen model in uw gemeente, hoe haakt u daar als professional goed op aan en hoe ontwikkelt u samen verder?

Barbara de Groen is sinds 6 jaar adviseur wijkgericht werken bij Vilans. In het afgelopen jaar is zij als projectleider nauw betrokken geweest bij de inrichting van sociale wijkteams in een gemeente. Zij heeft gemeenten begeleid in het vormgeven van de samenwerking met zorgaanbieders voor specifieke vragen die de expertise van het sociaal wijkteam te boven gaan. Daarnaast heeft zij ervaring in de eerstelijnszorg en werkt zij graag aan projecten die beogen de gezondheid van mensen (in brede zin) te bevorderen. Marjan Hurkmans is 4 jaar adviseur NAH bij Vilans. Marjan kent de vraagstukken van de specialistische samenwerkingsverbanden in de hervormingen onder meer door haar projectleiderschap implementatie zorgstandaard dementie in een regionaal zorgprogramma. Vanuit het project NAHprikkels kent ze daarnaast de vragen van mensen met NAH.

LUNCHPAUZE VAN 13:00 – 14:00 UUR

20

ronde 1

Zorg die je je familie gunt NAH Huize Padua: specialistische revalidatie en behandeling Het circuit Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) Huize Padua biedt specialistische behandeling en revalidatie aan mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Van derdelijns, specialistisch onderzoek en diagnostiek tot behandeling en consultatie aan mensen met ernstige gedrags-, psychiatrische en/of somatische problemen. We hebben zowel een polikliniek als klinische plaatsen voor revalidatie, rehabilitatie en wonen/vervolgbehandeling. NAH Huize Padua verricht in samenwerking met de Universiteit van Maastricht wetenschappenlijk onderzoek. Met onze behandeling willen we maximaal bijdragen aan herstel en de kwaliteit van leven. Ons zorgcircuit is uniek in Nederland. Wij werken landelijk, dus zijn er ook voor hen die van buiten Brabant komen. NAH Huize Padua Kluisstraat 2 5427 EM Boekel T 0492 - 84 64 22 E [email protected] www.ggzoostbrabant.nl/nah

21

Tweede ronde B1 - Traumatisch hersenletsel bij kinderen: neurocognitieve mechanismen Marsh Königs - promovendus VU, afdeling klinische Neuropsychologie

VAN 14:00 – 15:00 UUR

Doelgroep niveau WO en (post)HBO sector revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep Primair gedragskundigen, paramedici, revalidatieartsen, GZ-psychologen, ambulant begeleiders (zorg & onderwijs) maatschappelijk werkenden en leerkrachten

14:00 – 15:00 uur Bach 4 Kinderen met traumatisch hersenletsel (THL) ervaren vaak problemen in het dagelijks leven, zoals in de ontwikkeling op school, het reguleren van gedrag en omgang met andere kinderen. Om het ontstaan van deze dagelijkse problemen beter te begrijpen, onderzoekt de afdeling Klinische Neuropsychologie van de VU Amsterdam welke specifieke neurocognitieve functies onderliggend kunnen zijn aan bijvoorbeeld algemene cognitieve beperkingen of gedragsproblemen. De eerste resultaten uit mijn promotieonderzoek laten zien dat aandachtprocessen, leren van feedback en visuele integratie een belangrijke rol lijken te spelen in het dagelijks leven van kinderen met THL.

22

Marsh Königs is onderzoeker aan de Afdeling Klinische Neuropsychologie van de VU Amsterdam. Vanuit zijn achtergrond in de Biomedische Wetenschappen, Cognitieve Neuropsychologie en Klinische Neuropsychologie, heeft hij zich in zijn promotieonderzoek gericht op het onderzoeken van de neurofysiologische en neurocognitieve gevolgen van traumatisch hersenletsel bij kinderen, in relatie tot het dagelijks leven na het letsel. Marsh is gefascineerd door de complexe interactie tussen hersenbeschadiging en de ontwikkeling van kinderen, van neuronale structuren tot sociale vaardigheden.

B2 - Apps inzetten in de behandeling of begeleiding van patiënten met hersenletsel; gewoon doen? Judith Vloothuis-de Boone - Revalidatiearts Reade Tjamke Strikwerda - Ergotherapeut UMC Utrecht

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, woon-, activiteiten-, coördinerend - en ambulant begeleiders (zorg), medewerkers indicatie-organen, zorg­ loketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, verzorgenden, jobcoaches, arbeids­begeleiders, managers, teamleiders, ADL-ers en consulenten

14:00 – 15:00 uur Calluna Tablets, smartphones en apps zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks (privé) leven, maar zijn deze ook in te zetten in de behandeling/ begeleiding van mensen met hersenletsel? Hoe vind ik dan de juiste app? En hoe weet ik of dat een goede app is? In onze presentatie zullen we bovenstaande vragen beantwoorden en u een strategie meegeven hoe u zelf op zoek kunt gaan naar geschikte apps. Ook geven we tips hoe te starten met het gebruik van een tablet/ apps in de behandeling of begeleiding van patiënten met hersenletsel.

Judith Vloothuis is sinds 2010 revalidatiearts en werkt op een klinische en poliklinische afdeling voor mensen met hersenletsel. Daarnaast is zij als onderzoeker betrokken bij het Care4Stroke project waarin patienten met hersenletsel samen met een naaste oefenen in aanvulling op de reguliere therapie. Tot slot heeft zij speciale interesse in eHealth in de revalidatie en het gebruik van apps. Tjamke Strikwerda werkt sinds 2009 in het UMC Utrecht. Hier is zij klinisch werkzaam op de neurologieafdeling en poliklinisch met mensen met niet-aangeboren hersenletsel(NAH) en Neuromusculaire ziekten(NMZ). Vorig jaar is zij samen met Judith Vloothuis gestart met het opzetten van scholing rondom het gebruik van apps door revalidatieprofessionals.

ronde 2

23

B3 - De CVI experience

Doelgroep niveau (post)HBO en (post)MBO

Florine Pilon - orthoptist bij Bartoméus

sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk

14:00 – 15:00 uur Bach 2

revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg

CVI (cerebrale visuele stoornissen) is een complexe diagnose met veel verschillende uitingsvormen. Veel mensen vinden het lastig te begrijpen hoe het kan dat iemand met CVI niet begrijpt wat hij of zij ziet. Bartiméus heeft daarom het instrument CVI Experience ontwikkeld. Dit laat iemand de complexiteit van de verwerking van visuele informatie ervaren. “Waarom stoot mijn man met CVA zijn beker steeds om?” “Waarom kijkt mijn kind met CVI mij niet aan als ik tegen haar praat?” CVI is de meest voorkomende oorzaak van slechtziendheid bij kinderen in Nederland. De oorzaak van CVI bij kinderen is een aanlegstoornis of beschadiging van de hersenen. Bij volwassenen wordt CVI veroorzaakt door een hersenbeschadiging (NAH), bijvoorbeeld door trauma of progressieve degeneratieve neurologische aandoeningen. Door de testen van CVI Experience kunnen goedzienden ervaren hoe complex het verwerken en interpreteren van de visuele wereld is. CVI Experience kan zo bijdragen aan het begrip van goedziende mensen voor de problemen waar hun kind, leerling, partner of cliënt mee te maken kan krijgen. Deze workshop zul je niet gauw vergeten!

24

beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, woon-, activiteiten-, coördinerend - en ambulant begeleiders (zorg en onderwijs), maatschappelijk werkenden, verzorgenden, jobcoaches, arbeidsbegeleiders, managers, teamleiders, ADL-ers, leerkrachten, arbeidsdeskundigen en consulenten

Florine Pilon is orthoptist bij Bartiméus in Zeist. Haar werkzaamheden bestaan uit onderzoek en diagnostiek van slechtziende kinderen. Zij heeft als speciale aandachtsgebieden cerebrale visusstoornissen, visuele conversie en kinderparticipatie. Lid van CVI Expertisecentrum Bartiméus en betrokken bij onderwijs aan intern en externe professionals.

B4 - Ik hou nog steeds van appeltaart Goodpractice voorbeelden voor begeleiding van kinderen met hersenletsel Suzanne de Roos - onderwijskundige, orthopedagoog, auteur, de Kinderbrigade Diana Moonen-de Zwaan - coach, Rots en Watertrainer en auteur 14:00 – 15:00 uur Bach 3 Per jaar krijgen de ouders van zo’n 19.000 kinderen (tot vierentwintig jaar) te horen dat hun kind niet-aangeboren hersenletsel (NAH) heeft opgelopen. NAH zie je vaak niet meteen aan de buitenkant, maar het kan verstrekkende gevolgen hebben voor het verdere leven van een kind of puber en zijn gezin. Welk effect heeft een zuurbal op het concentratievermogen van een kind of puber? Hoe weet je wanneer een kind met NAH overprikkeld raakt en kan je dat voorkomen? Wat kan je als leerkracht doen om een optimaal leer- en leefklimaat te bieden voor een leerling met NAH en wanneer bereik je daarin een grens? Wat maakt een gezin door in de periode na het letsel en hoe kan de omgeving het gezin zinvol ondersteunen? Tijdens deze interactieve presentatie geven Diana en Suzanne de deelnemers inzicht in de veranderde hersenen van kinderen en jongeren met NAH. Met behulp van ervaringen met reële, langlopende trajecten, aangevuld met videobeelden van kinderen en jongeren in verschillende fases van hun leven, geven wij u een indruk hoe kinderen, jongeren en hun omgeving omgaan met NAH. En hoe scholen en hulpverlening voor deze kinderen en jongeren een bijdrage kunnen leveren aan hun kwaliteit van leven en dat van hun gezin.

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en post(MBO) sector gehandicaptenzorg, onderwijs, maatschappelijk werk, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, (GZ-) psychologen, woonbegeleiders, ambulant begeleiders (zorg), ambulant begeleiders (onderwijs), maatschappelijk werkenden en leerkrachten

Suzanne de Roos studeerde in 2004 af als orthopedagoog en onderwijskundige (richting leerproblemen). Zij werkt sinds 2004 als NAHspecialist en ambulant begeleider binnen het Cluster 3-onderwijs LG/LZ in Den Haag. Daarnaast heeft ze haar eigen praktijk voor opvoedingsondersteuning en orthopedagogiek (www.kinderbrigade.nl) en werkt zij als videocoach en en Rots- en Watertrainer. Ze biedt sinds tien jaar NAH-gezins- en onderwijsbegeleiding binnen het regulier en speciaal (voortgezet) onderwijs en bij gezinnen thuis. Diana Moonen-de Zwaan studeerde in 1997 af als sociaal pedagogisch medewerker en is jaren werkzaam geweest als hulpverlener binnen de gehandicaptenzorg. Sinds 2002 heeft ze haar eigen onderneming (www.medifa.nl) en begeleidt als coach, mindfulness- en ‘Rots en Water’-trainer kinderen en ouders om rust en energie te vinden in het dagelijks leven. In 2008 veranderde haar leven totaal toen haar dochter door een ziekte niet-aangeboren hersenletsel opliep. Toen er na een flinke zoektocht eindelijk rust en balans was gevonden, heeft ze als ervaringsdeskundige de website www.oudersnahkinderen.nl opgericht.

ronde 2

25

B5 - Woontraining voor mensen met ernstig NAH Miranda Hazeu-Jense - ergotherapeut WZH Nieuw Berkendael Jessica van Utrecht - ergotherapeut WZH Nieuw Berkendael 14:00 – 15:00 uur Kernhem 1-2 Meedoen in de maatschappij: voor veel mensen met NAH is dit niet zo vanzelfsprekend als het gaat om een eigen volwaardige plek in de samenleving met begeleiding bij het leven, een zinvolle dagbesteding en in een veilige en sfeervolle omgeving zelfstandig of beschut wonen. De stap voor een cliënt met NAH van het wonen en leven binnen WZH Nieuw Berkendael naar een andere woonvorm of zelfstandig wonen, is vaak groot. Daarnaast kan het maken van deze volgende stap voor een cliënt tevens gevolgen hebben voor de betrokken partner en mantelzorger. Mantelzorgers en vrijwilligers participeren in het trainingsprogramma. Uitgangspunten van het trainingsprogramma zijn: - Zelf: autonomie, eigenheid, eigen kracht. - Samen: samen sterk staan, meerwaarde in samenwerken - Stabiliteit: veilige omgeving, toekomstbestendig - Ontwikkeling: persoonlijke groei Tijdens de lezing worden onder andere casussen besproken en mogelijke verbeterpunten. Natuurlijk wordt ook uitgebreid op de inhoud van het programma ingegaan.

26

Doelgroep niveau (post)HBO en (post)MBO sector verpleeghuiszorg/ouderenzorg, gehandicaptenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, maatschappelijk werkenden, verzorgenden, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, woonbegeleiders, ambulant begeleiders (org), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, teamleiders, managers, ADL-ers, consulenten

Miranda Hazeu-Jense is ergotherapeut sinds 1996. Ze staat geregistreerd in het Kwaliteitsregister voor Paramedici. Ze heeft ruime ervaring en expertise opgebouwd in het behandelen van mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Hiervoor heeft zij vele cursussen gevolgd; waaronder cognitieve revalidatie therapie en PRPP. Binnen WZH Nieuw Berkendael is zij werkzaam op de afdeling revalidatie. Zij neemt deel aan het landelijke expertise­ netwerk ernstig NAH. Jessica van Utrecht is ergotherapeut sinds 2011. Ze is lid van de beroepsvereniging voor ergotherapeuten en staat geregistreerd in het Kwaliteitsregister voor Paramedici. Ze heeft ervaring en expertise opgebouwd in het behandelen van mensen met nietaangeboren hersenletsel en in het behandelen van thuiswonende ouderen. Hiervoor heeft zij onder andere de cursus Edomah en Activiteitenweger gedaan.

B6 - Verwerking & coping na NAH: een aantal handvatten uit de theorie voor de praktijk Wouter Lambrecht - PC Caritas en de Hersenletselpraktijk 14:00 – 15:00 uur Studio 2 Het verwerken of ‘plaatsen’ van de gevolgen van een NAH zijn voor zowel de patiënt als diens context niet vanzelfsprekend. De (neuropsycho)therapeutische begeleiding en behandeling is vaak een moeizaam proces. Tijdens deze lezing worden diverse theorieën m.b.t. ‘rouwverwerking’ besproken en hun waarde in het werken met personen met NAH toegelicht, waarbij rekening gehouden wordt met bijvoorbeeld de cognitieve problemen waarvan vaak sprake is bij deze doelgroep. Er wordt ook heel concreet een therapeutisch psychoeducatiepakket toegelicht, dat recent werd samengesteld i.s.m. klinisch-psychologe Camille De Schaepmeester; dit wordt op heden uitgetest in diverse centra. Dit pakket bestaat uit een vast aantal onderdelen, met informatie en behandelingsadviezen om depressie na NAH te helpen voorkomen en te behandelen.Tenslotte wordt ook een aantal tips en adviezen voor de klinische praktijk meegegeven, in een poging de begeleiding van personen met NAH en diens context te optimaliseren.

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ)psychologen, woonbegeleiders, activiteitenbegeleiders, coördinerend begeleiders, ambulant begeleiders (zorg en onderwijs), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, verzorgenden, leerkrachten, jobcoaches, arbeidsbegeleiders, arbeidsdeskundigen, teamleiders, managers, ADLers en consulenten

Wouter Lambrecht is als klinisch-neuropsycholoog verbonden aan de NAHunit van PC Caritas en de Hersenletselpraktijk. Hij behandelt er mensen met neuropsychologische (cognitieve, emotionele en gedragsmatige) problemen na NAH. Hij is lector a.i. in Thomas More te Antwerpen voor het opleidingsonderdeel Klinische Neuropsychologie. Daarnaast geeft hij regelmatig lezingen over neuropsychologie en de gevolgen van NAH en begeleidt hij lotgenotencontacten voor personen met NAH en de context. Tenslotte is hij, samen met Noortje Hermans, auteur van het boek ‘Breinzicht: Toegepaste neuropsychologie bij niet-aangeboren hersenletsel’, waarvan recent een tweede druk verscheen.

ronde 2

27

B7 - Revalidatie na reanimatie Als hartrevalidatie en neuro­ revalidatie samenwerken wordt iedereen beter!

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ-) psychologen, ambulant begeleiders (zorg), maatschappelijk werkenden, teamleiders en managers

Liesbeth Boyce - van der Wal, onderzoeker Rijnlands Revalidatiecentrum 14:00 – 15:00 uur Bach 1 Sinds 2011 is het Rijnlands Revalidatie Centrum in Leiden bezig met het optimaliseren van revalidatiezorg na reanimatie. Doordat tijdens een hartstilstand ook de circulatie stil staat treedt zuurstofgebrek op in de organen. De hersenen krijgen al na zes minuten last van zuurstofgebrek. Hierdoor heeft ongeveer 40% van de mensen na een hartstilstand in meer of mindere mate last van cognitieve problemen. In Nederland krijgen vrijwel alle mensen die een hartstilstand overleven hartrevalidatie aangeboden. Voor de mogelijk cognitieve problemen is geen structurele aandacht. In het Leidse zorgpad vindt bij alle patiënten een cognitieve screening op eventuele cognitieve problemen plaats. Uitleg over de mogelijke fysieke, emotionele en cognitieve gevolgen wordt in een vroeg stadium gegeven. Vervolgens worden hartrevalidatie en cognitieve revalidatie op maat in één behandeltraject aangeboden. In 2014 vond een geslaagde proefimplementatie van dit zorgpad plaats bij Sophia Revalidatie Delft. Nu is het tijd voor een uitrol over heel Nederland! Tijdens deze presentatie zal ingegaan worden op de manier waarop in Leiden de zorg ingericht is voor patiënten na een hartstilstand. Tevens worden handvatten aangeboden voor implementatie in de eigen instelling.

28

Liesbeth Boyce werkt sinds 2001 in de revalidatie. Eerst als logopedist en klinisch linguïst en nu vooral als onderzoeker bij het Kenniscentrum van het Rijnlands Revalidatie Centrum (RRC) in Leiden. Sinds 2011 houdt Liesbeth zich bezig met ‘Revalidatie na Reanimatie’ in kader van het Zorgtraject Postanoxische Encephalopathie na Reanimatie (ZuPER). Een belangrijk aspect hierbij is de verbinding tussen de hartrevalidatie en de cognitieve revalidatie.

B8 - Heb ik een probleem dan; het vervolg Arno Prinsen - zelfstandig psycholoog en docent Ieke Winkens - onderzoeker Maastricht University 12:00 – 13:00 uur Erica Ziekte-inzicht ontbreekt regelmatig bij cliënten met hersenletsel. Aan de andere kant bevordert het hebben van ziekte-inzicht het effect van behandelingen, aangezien cliënten dan beter weten waarvoor ze worden behandeld. In deze workshop wordt een vragenlijst geïntroduceerd waarmee een hulpverlener kan bepalen of de cliënt wel of geen ziekte-inzicht heeft: de Vragenlijst Ziekte-inzicht (VZI-3). De vragenlijst maakt gebruik van de in het boek ‘Heb ik een probleem dan?’ gebruikte indeling voorbijganger, zoeker en klant. Per leefgebied kan de hulpverlener bepalen of een cliënt helemaal geen ziektebesef heeft en dus ook geen ziekte-inzicht (de voorbijganger), een kiem van ziektebesef heeft maar nog geen inzicht (de zoeker) of ziektebesef heeft en ook al enige mate van ziekte-inzicht (de klant). Tot slot wordt een tipje van de sluier gelicht van de vraag: en wat doe je dan met deze kennis? Gedurende deze presentatie wordt meerdere malen met de zaal een discussie gevoerd.

Doelgroep niveau (post)HBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig-specialisten revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, woon-, activiteiten- en ambulant begeleiders (zorg en onderwijs), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, jobcoaches, arbeidsbegeleiders, arbeidsdeskundigen en consulenten

Arno Prinsen is zelfstandig GZ-psycholoog en ruim 20 jaar werkzaam met personen met hersenletsel. Hij heeft ervaring in de chronische zorg opgedaan bij SVG/Gemiva, InteraktContour en Reinaerde. Daarnaast heeft hij jarenlange ervaring als docent en is hij schrijver van het boek: ‘Heb ik een probleem dan?’ Ieke Winkens is psycholoog en werkt als onderzoeker bij Maastricht University. In 2009 promoveerde zij op het onderwerp ‘mentale traagheid na beroerte’. In haar huidige onderzoeksprojecten richt zij zich hoofdzakelijk op de onderwerpen ‘ziekteinzicht na niet-aangeboren hersenletsel’ en ‘gedragsproblemen na niet-aangeboren hersenletsel’.

PAUZE VAN 15:00 – 15:30 UUR

ronde 2

29

Derde ronde C1 - Wakker maar niet bewust: de vegetatieve toestand in Nederland Willemijn van Erp - specialist Ouderengeneeskunde i.o. en promovendus Radboud Universiteit

VAN 15:30 – 16:30 UUR

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ-) psychologen, verzorgenden, teamleiders, managers en andere medisch specialisten

15:30 – 16:30 uur Bach 1 De vegetatieve toestand, tegenwoordig ook niet-responsief waaksyndroom genoemd (VT/NWS), is één van de ernstigste uitkomsten van niet-aangeboren hersenletsel. Na coma opent de patiënt zijn of haar ogen spontaan en ademt zelfstandig, maar er zijn alleen reflexmatige reacties op prikkels van buitenaf; geen enkel teken van bewustzijn, en dus geen communicatie of zelfredzaamheid. Over het lot van mensen in VT/NWS is internationaal maar weinig bekend; over aantallen, prognose, behandeling tasten hulpverleners en familieleden in het duister. Met ons onderzoek hopen we die lacunes de komende jaren op te vullen. Het begin is er: met een landelijke studie werden in één keer alle mensen met de diagnose VT/NWS in kaart gebracht. Zo ontdekten we een uitzonderlijke groep patiënten, maar ook veel misdiagnoses en een beperkte toegang tot gespecialiseerde zorg voor deze kwetsbare mensen en hun omgeving. Wat betekenen deze resultaten voor de praktijk, voor de wetenschap en voor de zorg? En hoe gaan we hier de komende jaren mee verder? Dat alles komt tijdens deze presentatie aan bod.

30

Na assistentschappen in de neurologie (Paramaribo, Nieuwegein) en onder­ zoek naar cognitieve neurowetenschappen (Edinburgh) startte Willemijn van Erp in 2011 naast haar medische specialisatie een promotieonderzoek naar langdurige bewustzijnsstoornissen, in het bijzonder de vegetatieve toestand. Het onderzoek maakt deel uit van onderzoeksgroep ‘Niemand tussen Wal en Schip’ van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde aan het RadboudUMC en van de Coma Science Group aan de universiteit in Luik.

C2 - Verder met hersenletsel met Hersenz Nina Willemse - neuropsycholoog Hersenz Marit Dhondt - psychomotorisch therapeut Heliomare 15:30 – 16:30 uur Studio 2 Monica: “Door Hersenz heb ik echt geleerd beter met mijn beperkingen om te gaan. Je wilt zelf grote stappen zetten maar je leert daar juist kleine stappen te doen en daar schiet je uiteindelijk meer mee op.” Sweedy: “Ik heb geleerd mijn moederrol weer op me te nemen.” Marcel: “Bij Hersenz heb ik geleerd met emoties om te gaan.” Jeanette: “Ik vond er veel herkenning. Ik begin stappen te zetten, zit niet meer chronisch met die bal van angst in mijn buik.” Deze workshop laat je op actieve wijze kennismaken met de behandeling van Hersenz. Stel je eigen doel en ervaar hoe het is als hieraan interdisciplinair gewerkt wordt.

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en post(MBO) sector gehandicaptenzorg, maatschappelijk werk, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen,coördinerend begeleiders, ambulant begeleiders (zorg), mede­ werkers indicatieorganen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden en teamleiders, managers en consulenten

Nina Willemse is neuropsycholoog bij Middin en is als hoofdbehandelaar verbonden aan Hersenz. Binnen Middin is zij daarnaast als (hoofd) behandelaar verbonden aan woonlocaties voor volwassenen met NAH. Marit Dhondt is werkzaam bij de behandelcentra van Heliomare Amsterdam en Aalsmeer. Zij is master in de psycho­ motorische therapie en afgestudeerd met een onderzoek naar het effect van een psychomotorische interventie met het doel om de autonomie te vergroten door middel van sportief bewegen. Als ontwikkelaar van de beweegmodules is zij betrokken bij Hersenz.

ronde 3

31

C3 - De Zorgstandaard Traumatisch Hersenletsel, wat heb je daar aan in de praktijk Monique Bergsma - projectleider implementatie traumatisch hersenletsel, Hersenstichting

Doelgroep niveau WO en (post)HBO sector gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, revalidatie/ziekenhuis beroepsgroep paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, arbeidsbegeleiders, (GZ-)psychologen en medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten

15:30 – 16:30 uur Kernhem 1-2

32

Vanaf januari 2015 ging de implementatie Zorgstandaard Traumatisch Hersenletsel van start. Wat levert de zorgstandaard het werkveld op en hoe helpt het de werkvloer om de zorg voor mensen met traumatisch hersenletsel te verbeteren? Aan de hand van een praktijkvoorbeeld wordt het nut en de noodzaak van de implementatie van de zorgstandaard toegelicht. De zorgstandaard is een blauwdruk van de zorg die een patient met traumatisch hersenletsel nodig heeft. Om de vertaalslag te maken van zorgstandaard naar regionale afspraken, wordt een regionaal zorgprogramma traumatisch hersenletsel opgesteld. Een zorgprogramma is een samenhangend hulpaanbod voor een specifieke doelgroep. Alle vormen van hulp die voor de doelgroep belangrijk zijn, maken deel uit van het zorgprogramma. Niet alleen de inhoud van de zorg wordt beschreven maar ook de manier waarop de zorg is georganiseerd, de kwaliteitsborging, het zorgproduct en de business case. Vanaf januari zijn drie pilotregio’s de uitdaging aangegaan om de zorg die al geboden wordt in hun regio te spiegelen aan de zorgstandaard. Daarna maken zij regionale afspraken op welke manier de zorg het beste georganiseerd kan worden. Regionaal worden de afspraken vastgelegd en geëvalueerd. Landelijk wordt de zorgstandaard geëvalueerd en bijgesteld waar nodig om het document bruikbaar te houden. Iedere regio die mee wil liften op deze weg, is welkom om de uitdaging aan te gaan!

Monique Bergsma is sinds juli 2014 werkzaam bij de Hersenstichting Nederland als projectleider Implementatie Traumatisch Hersenletsel. Daarnaast is zij werkzaam bij Transmurale Zorg Den Haag e.o., waar zij diverse activiteiten begeleidt zoals de CVA Zorgketen en het netwerk Wijkverpleegkundige Zichtbare Schakels. Haar motto is dat kennis delen tussen zorgverleners noodzakelijk is om samenhang van zorg te bereiken.

C4 - Coping en professionaliteit Margaretha van Eeden - gedragskundige van Bureau ‘Reflectie in Beweging’ 15:30 – 16:30 uur Calluna Het centrale thema is de vraag: hoe kun je als zorgprofessional ook bij ingewikkelde casuïstiek, professioneel omgaan met de coping van de cliënt (het cliëntsysteem)? De focus van de presentatie ligt op het spanningsveld tussen de coping van de cliënt en de (al dan niet professionele) omgang van de professional hiermee. Ook wordt er in deze presentatie aandacht besteed aan het vaak moeilijk herkenbare onderscheid tussen copingstrategieën van cliënten en gedrag ten gevolge van hersenbeschadiging. De presentatie geeft: - kennis van het reflectiemodel ‘Copen met Coping’ - inzicht in de copingstrategieën van cliënten - meer zelfbewustzijn van eigen omgang met de coping van de cliënt (het cliëntsysteem)

Doelgroep niveau WO en (post)HBO sector gehandicaptenzorg, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, woon-, activiteiten-, coördinerend - en ambulant begeleiders (zorg & onderwijs), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, verzorgenden

Margaretha van Eeden was tot voor kort gedrags­ deskundige bij Reade, centrum voor revalidatie en reumatologie. Nu runt zij een eigen bedrijf: Bureau ‘Reflectie in Beweging’ (BRB). Bij Reade begeleidde Margaretha cliënten bij de verwerking van wat hen is overkomen en coacht zij collegaprofessionals bij het omgaan met lastige praktijksituaties. Vanuit haar eigen bedrijf is zij werkzaam als supervisor en trainer in behandelcommunicatie, omgaan met complexe coping en verliesverwerking. Bureau Reflectie in Beweging is gespecialiseerd in empowerment van professionals in de zorg. BRB helpt hen bij het ontwikkelen en verdiepen van inzicht in de coping van cliënten en van de professional zelf. BRB verbreedt het zelfbewustzijn van professionals tijdens het werk.

ronde 3

33

C5 - Spelenderwijs in gesprek over kwaliteit van leven Ellen Spanjers - projectleider Zorgbelang Gelderland 15:30 – 16:30 uur Bach 3 Verrassend, openhartig, educatief, verhel­ der­end, taboedoorbrekend en met humor en kwaliteit. Met het ‘eigenwijze spel’ Een steekje los? kunnen partners, familieleden en zorg­ verleners de gevolgen van hersenaandoeningen bespreekbaar maken. Kwaliteit van leven, wat is dat? Hoe doe je dat? Hoe is het om te leven met een onzichtbare hersen­ aandoening? Hoe ga je om met de reacties uit je omgeving? En kun je de aandoening accepteren? Kan je zelf je kwaliteit van leven verbeteren? Tijdens deze spelworkshop maak je kennis met de verschillende toepassingen van het spel. Het spel is breed inzetbaar bij diverse gelegenheden, bijvoorbeeld gespreks­ groepen en voorlichtingsbijeenkomsten, maar ook thuis met familie. Het is geschikt voor diverse doelgroepen. De kracht is om het spel te spelen met een gemengde groep (cliënten, familie, mantelzorgers, hulp­ verleners) om taboerijke onderwerpen op een laagdrempelige manier bespreekbaar te maken. Het kan gaan over een breed scala van hersenaandoeningen, van hersenletsel tot depressie, gericht op diverse levens­ thema’s zoals sociale contacten, vrije tijd, zingeving, gezondheid, studie en beroep, hulp, relaties, thuis. Het biedt goede handvatten om met elkaar in gesprek te gaan. Dit spel heeft in 2014 de Hersenbokaal gewonnen van de Hersenstichting. Meer informatie: www.eigenwijsspel.nl

34

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, revalidatieartsen, (GZ-)psychologen, woon-, activiteiten-, coördinerend - & ambulant begeleiders (zorg), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, job­ coaches, arbeidsbegeleiders, arbeidsdeskundigen, teamleiders, managers en consulenten

Ellen Spanjers is project­ leider bij Zorgbelang Gelderland en reeds twintig jaar actief in het initiëren, ontwikkelen en realiseren van innovatieve projecten, gericht op de beeldvorming over psychische aandoeningen en kwaliteit van leven. Alle projecten worden ontwikkeld samen met ervaringsdeskundigen, familie, hulpverleners, studenten en docenten. Het bordspel Een Steekje Los? is éen van de succesvolle projecten die meerdere innovatieve prijzen heeft gewonnen. Door Hooijer is psychodynamisch therapeut en werkt op een deskundige manier vanuit haar eigen ervaring. Door heeft de afgelopen 4 jaar workshops en trainingen op maat gegeven voor het spel ‘Een Steekje Los?’ Zij is mede-initiatiefnemer van Stichting De Bagagedrager. Deze stichting heeft als doel heeft kwaliteit van leven te bevorderen middels vernieuwende projecten in zorg en welzijn.

C6 - Meet me @ the Gym

Doelgroep niveau (post)HBO en (post)MBO

Barbara Kreijtz - personal trainer/coach Joan Boelens - bestuurder Bewegingscentrum Leeuwarden

sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg

15:30 – 16:30 uur Bach 2

beroepsgroep beweegcentra, consulenten, job­ coaches, leerkrachten, medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten en activiteitenbegeleiders

Meet me @ the Gym is een landelijk project voor mensen met hersenletsel. Zij kunnen dan onder deskundige begeleiding trainen bij de daarvoor gecertificeerde beweegcentra. In 2014 hebben 43 beweegcentra het keurmerk ‘Hersenletsel’ van Meet me @ the Gym ontvangen. Deze beweegcentra zijn aangesloten bij Fit!vak en zijn ‘officieel’ toegankelijk voor mensen met hersenletsel. Het keurmerk biedt mensen met nietaangeboren hersenletsel in de chronische fase een sportprogramma op maat, bij erkende beweegcentra in Nederland. De instructeurs zijn na een intensieve training opgeleid naar het hoogste kennisniveau en werken met protocollen en programma’s die bewezen effectief zijn voor mensen met hersenletsel. Het project voorziet verder in een jaarlijkse bijscholing van de instructeurs.

Barbara Kreijtz is vanuit de Academie voor L.O. een leven lang betrokken bij sport en coaching en heeft de stap gezet tot professioneel mountainbike trainer / coach. Helaas door hersenschuddingen en werkgerelateerd ongeval, is zij ervaringsdeskundige op het gebied van NAH. Haar kennis van sport en bewegen gebruikte zij in het proces naar herstel. De kennis over gedoseerd en specifiek sporten bij NAH heeft zij omgezet in functionele programma’s. Joan Boelens, oud sportdocent en voetbaltrainer, is sinds 2000 ondernemer op het gebied van gezondheid & bewegen. O.a. eigenaar van Bewegingscentrum Leeuwarden. In 2005 afgestudeerd als Master Professioneel Sport Management. Adviseur op het gebied van opleidingen en interventieprogramma’s m.b.t. vitaliteit, gezondheid & bewegen. Docent bewegingsdeskundige NAH.

ronde 3

35

C7 - De Ronnie Gardiner Methode Ronnie Gardiner Mariken Jaspers - Ronnie Gardiner Methode Nederland 15:30 – 16:30 uur Erica De Ronnie Gardiner Methode (RGM) is een oefenmethode die de zintuigen en daarmee verschillende hersendelen gelijktijdig stimuleert. RGM werd oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met hersenschade en aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel, zoals CVA (hersenbloeding), MS, (beginnende) dementie en de ziekte van Parkinson. De methode maakt op een speelse manier gebruik van ritme, muziek, beweging, spraak, gehoor en gevoel. Tijdens het oefenen leest en interpreteert de deelnemer de op een scherm geprojecteerde symbolen naar een beweging die wordt uitgevoerd op het ritme van muziek. Terwijl men de beweging uitvoert die hoort bij een specifiek symbooltje, spreekt men ook de naam van dit symbool uit. Hierdoor worden verschillende zintuigen tegelijkertijd geprikkeld.

36

Het doel van de methode is om de samenwerking tussen linker- en rechter hersenhelft te verbeteren en de aanleg van nieuwe netwerken in de hersenen te stimuleren. Hierdoor kunnen natuurlijke patronen, die eerder waren verstoord, worden hersteld. Dit proces (plasticiteit van het brein of neuroplasticiteit) wordt de laatste jaren meer en meer onderbouwd door de wetenschap. Een voordeel van de methode is dat het een beperkte fysieke inspanning vraagt en dat het wordt aangepast aan de individuele capaciteiten en behoeften van de deelnemers. RGM wordt altijd geleid door een RGM-gecertificeerde practitioner en meestal wordt RGM uitgevoerd in groepsverband. Dat laatste zorgt voor een fraaie groeps­ dynamiek en vrolijke stemming tijdens het oefenen.

RGM stimuleert coördinatie, concen­tratie, lezen en spraak, gevoel voor ritme, zelf­ bewustzijn, balans, geheugen, motorische vaardigheden, doorzettingsvermogen en sociale vaardig­heden, zowel bij volwassenen als bij kinderen. De Ronnie Gardiner Methode is in Zweden uitgegroeid tot een volwassen oefenmethode, waar het vooral door oefen­therapeuten, muziektherapeuten, fysio­ therapeuten en logopedisten wordt ingezet binnen (academische) ziekenhuizen, revalidatiecentra, verzorgingstehuizen en binnen praktijken. RGM is bezig met een opmars in onder meer Engeland, Israël, de VS en Canada. En sinds 2012 dus ook in Nederland. RGM Nederland, in 2012 opgericht door Mariken Jaspers en André de Jong, is de officiële vertegenwoordiger van de Ronnie Gardiner Methode in Nederland en is als zelfstandige organisatie verbonden aan Ronnie Gardiner International.

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep gedragskundigen, paramedici, verpleegkundigen, verpleegkundig-specialisten, revalidatieartsen, woon-, activiteiten-, coördinerenden ambulant begeleiders (zorg), medewerkers indicatie-organen, zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, verzorgenden, leerkrachten, jobcoaches, arbeidsbegeleiders, arbeidsdeskundigen, teamleiders, managers, ADL-ers en consulenten

Mariken Jaspers is gecertificeerd RGMpractitioner en -docent, in Londen opgeleid door Ronnie Gardiner.

C8 - Rehab-4-life bij NAH

Doelgroep niveau WO, (post)HBO en (post)MBO

Sietske Jans-Kuperus - werkpakketleider R4L, UMCG Centrum voor Revalidatie Anja van der Heide - projectleider, UMCG Centrum voor Revalidatie 15:30 – 16:30 uur Bach 4 Het UMCG Centrum voor Revalidatie is trekker van het project Rehab-4-Life. Het doel van het project is het slimmer en efficiënter organiseren van de revalidatiezorg tot in de thuissetting voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel en hun naasten. Met Rehab-4-Life spelen we in op de veranderingen in het Nederlandse zorglandschap en leveren – daar waar het kan – revalidatiezorg dichtbij huis. Dit doen we door gecombineerde coaching aan huis en over afstand met inzet van innovatieve technologie. In de presentatie delen we de ervaringen en resultaten over de afgelopen drie jaren. We laten zien hoe de NAH-coach de patiënt en diens naasten kan helpen om thuis en op andere belangrijke plekken het leven weer op te pakken. Daarbij gaan we in op de rol en impact van emanciperende technologie. Dat illustreren we aan de hand van concrete voorbeelden uit de dagelijkse revalidatiepraktijk. Het betreft het gebruik van een beveiligde beeldcommunicatie applicatie op de iPad voor het voeren van gesprekken over afstand en een applicatie voor de behandeling van spraakapraxie waarmee patiënten op een zelfstandige en plezierige manier thuis kunnen oefenen.

sector gehandicaptenzorg, arbeid, onderwijs, verpleeghuiszorg/ouderenzorg, maatschappelijk werk, revalidatie/ziekenhuis, ambulante zorg beroepsgroep woon-, activiteiten-, coördinerend- en ambulant begeleiders (zorg & onderwijs), medewerkers indicatie-organen zorgloketten en gemeenten, maatschappelijk werkenden, verzorgenden, leerkrachten, jobcoaches, arbeidsbegeleiders, arbeidsdeskundigen, teamleiders, managers en consulenten

Sietske Jans-Kuperus heeft veel ervaring in de gezondheidszorg vanuit haar achtergrond als maatschappelijk werker. In 2011 studeerde zij af als supervisor/begeleidingskundige. Bij het innovatie- en onderzoeksbureau van het UMCG-CVR geeft ze, vanuit haar kennis en expertise als begeleidingskundige, gecombineerd met eigen praktijkervaring, mede vorm aan de ontwikkeling van een handelingsrepertoire voor de Rehab-4-life coach, waarbij ze tevens een coach-de-coach rol vervult. Anja van der Heide is opgeleid als bewegings­ wetenschapper en verander­manager. Zij is in de rol van projectleider werkzaam bij het UMCG Centrum voor Revalidatie. Daar zet ze haar kennis en expertise op het vlak van verandermanagement en implementatie van innovatieve (eHealth) technologie in voor projecten zoals ‘Rehab-4-Life’ en ‘Exergaming voor kinderen met motorische beperkingen’.

ronde 3

37

Vergeet uw evaluatie niet in te leveren. Graag tot volgend jaar! www.hersenletselcongres.nl maandag 7 november 2016

Zozijn: Grip op het leven Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) is hersenletsel dat gedurende het leven ontstaat. Jaarlijks overkomt het ruim 130.000 Nederlanders, waarvan 19.000 kinderen en jongeren. Dit kan door bijvoorbeeld een ongeval, een hersenbloeding, een infectieziekte, een hersentumor of een complicatie bij een operatie. De gevolgen zijn voor iedereen anders. Zozijn Op Pad richt zich op de ondersteuning van mensen met niet-aangeboren hersenletsel en beschikt over een schat aan expertise en ervaring op dit gebied. Niet-aangeboren hersenletsel wordt vaak gevoeld als een breuk in het leven, zowel door degene met NAH als door zijn of haar naasten. Mensen met NAH ervaren vaak problemen in het dagelijks leven. Professionele begeleiding helpt om de grip op het leven te hervinden.

‘Alsnog kunstenaar geworden’ Benhanan Gast heeft NAH als gevolg van een ongeval. “Mijn hersenletsel beperkt mij in een aantal dingen, maar heeft in bepaalde opzichten mijn leven ook verrijkt. Ik ben nu fulltime kunstenaar. Vóór mijn hersenletsel kon ik niet de tijd aan kunst spenderen die ik graag zou willen. Door mijn hersenletsel kon ik alsnog kunstenaar worden.”

Zozijn Op Pad is onderdeel van Zozijn. Zozijn is er voor: • kinderen en jeugdigen met een ontwikkelingsprobleem • volwassenen, kinderen en jeugdigen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) • volwassenen met een verstandelijke beperking

Telefoonnummer: 088 - 575 10 54

www.zozijn.nl/nah