Prof.ir. Balkestein. P.J.J. Renders. ing. W. de Ronde

Een onderzoek naar de verbetering van produktiebesturing en voorraadbeheer bij de machinefabriek G.J.NIJHUIS b.v. Eindstudieverslag door: A.W.J.Rietjens. WPB 0150

Een eindstudieopdracht bij de vakgroep Produktietechnologie en Bedrijfsmechanisatie van de afdeling der Werktuigbouwkunde.

Eindstudiehoogleraar THE begeleider Bedrijfsbegeleider

Eindhoven, januari 1985.

Prof.ir. Balkestein. P.J.J. Renders. ing. W. de Ronde.

OPDRACHTOMSCHRIJVING

Eindstudieopdracht van Alexander Rietjens bij de vakgroep Produktietechnologie en Bedrijfsmechanisatie van de afdeling der Werktuigbouwkunde.

De eindstudie zal worden uitgevoerd bij de werkmaatschappij Pomp en van de machinefabriek G.J.Nijhuis b.v. te Winterswijk.

Verricht een onderzoek naar verbetering van de produktiebesturing en het voorraadbeheer, en ga de mogelijkheid na om hierbij gebruik te maken van de aanwezige HP3000 computer met het MM3000 softwarepakket.

Eindstudiehoogleraar THE begeleider Bedrijfsbegeleider

Prof.ir. J.G. Balkestein. P.J.J. Renders. ing. W. de Ronde.

de eindstudiehoogleraar,

Prof.ir. J.G. Balkestein.

SAMENVATTING

In dit rapport wordt beschreven.hoe via een analyse van de werkmaatschappij pomp en van de Machinefabriek G.J. NIJHUIS b.v. qekomen is tot een formulerinq van de knelpunten binnen deze werkmaatschappij. Hiertoe zijn de produkten, de verkoop, de produktie en de informatiestroom bestudeerd. Een van de konklusies uit deze analyse is het probleem dat er is bij de besturinq van de produktie. Dit uit zich o.a. in overschrijdinqen van de levertijden en in een laag rendement van de produktie. Oorzaak hiervan is dat de planafdeling met het huidiqe systeem van werk uitqeven en voortganq kontroleren niet de moqelijkheid heeft om de voor een qoede planning noodzakelijke informatie uit de verschillende afdelinqen te verkrijqen en te verwerken. Na een analyse van de verschillende produktiebesturinq systemen kan qekonkludeerd worden dat in de situatie van de machinefabriek G.J. NIJHUrS b.v. qoede resultaten met een MRP-I of MRP-II systeem gehaald moeten kunnen worden. Indien het, door de machinefabriek qekochte, computersysteem op de juiste wijze wordt inqezet is een input en output kontrole van de verschillende produktieafdelingen op onderdeelniveau mogelijk. Met enkele uitbreidinqen aan het systeem is een automatische materiaal behoefte planninq moqelijk. Hiermee kan de qehele materiaalstroom in de fabriek beheerst worden. Afhankelijk van de resultaten die qeboekt worden met het bovenqenoemde MRP-I systeem zal qekeken moeten worden of het nodiq is om naast de materiaalstroom ook de beschikbare kapaciteiten te plannen. Tot slot is qekeken naar een nieuwe methode om de oorzaak van de hooqte van het qemiddelde OHW-bestand te achterhalen. Uit enkele fiktieve bedrijfssituaties blijkt dat het qevaarlijk is am enkel op grand van de qeqevens uit deze analyse uitspraken te doen over de hooqte van het OHW-bestand. Het toepass en van de methode op de machinefabriek NIJHUIS qeeft een ondersteuninq voor de noodzaak van een gerichte ordervrijqifte van de orders.

VOORWOORO

Oit is het verslag van de eindstudieopdacht van Alexander Rietjens bij de machinefabriek G.J.NIJHUIS b.v. te Winterswijk. Door in dit bedrijf af te studeren was ik niet aIleen in staat kennis te maken met een aantal bedrijfskundige aspecten van een produktiebedrijf, tevens werd een praktische ervaring opgedaan op het gebied van het fuktioneren van en in een nederlands bedrijf. Op deze plaats wil ik de direktie van de machinefabriek danken voor de door hen geboden mogelijkheid am binnen het bedrijf af te studeren. Verder wil ik iedereen bedanken die mij geholpen heeft bij dit afstudeerwerk en in het bijzonder de heer P.J.J. Renders en de heer W. de Ronde voor de prettige wijze waarop ze mij begeleid hebben tijdens mijn afstuderen.

INHOUDSOPPGAVE. VOORWOORD SAMENVATTING H. 1

INLEIDING

1

H.2

PRODUKTEN

3

H.3

VERKOOP

7

H.4

PRODUKTIE

12

H.S

INFORMATIESTROOM

17

H.6

KONKLUSIES ANALYSE

19

H.7

PRODUKTIEBESTURING 7.1 Voorraad bestuurde produktie 7.2 Order bestuurde produktie 7.3 Programma bestuurde produktie 7.4 Keuze voor Machinefabriek NIJHUIS

21 22

23 24 29

H.B

PRODUKTIEBESTURING MET HET MM3000 PAKKET 8.1 Beschrijving MM3000 systeem 8.2 Voorraadbeheer en produktiebesturing met huidige systeem 8.3 Toekomstige uitbreiding van het systeem

31 31 38 45

H.9

BELASTING GEORIENTEERDE PRODUKTIEBESTURING 9.1 Beschrijvinq van de analyse 9.2 Toepassing bij Machinefabriek NIJHUIS

47 47 49

H.10 KONKLUSIES LITERATUUR

52

1

HOOFDSTUK 1 INLEIDING

Machinefabriek Nijhuis is een middelqroot familiebedrijf dat in 1904 is opqericht en dat op dit moment onqeveer 250 vaste medewerkers telt. In verband met de verschillende richtinqen waarin de machinefabriek zich qespecialiseerd heeft zijn er drie werkmaatschappijen opgericht: - Centrifugaal pompen/ - Slachttechnische installaties, - Waterbehandelings installaties. Naast de werkmaatschappijen, die men als zelfstandiqe bedrijven kan beschouwen, zijn er een aantal diensten die centraal qeregeld zijn en die direkt onder de verantwoordelijkheid van de holding vallen: - Inkoop van material en en uitbesteden van werk, - Personeelszaken, - Research en development; het reqelen van subsidies en patenten. Verder zijn er noq een aantal zelfstandiqe buitenlandse verkoopkantoren in Belgie, Frankrijk, Enqeland en Spanje. We komen zo tot het volqende orqanisatieschema van de machinefabriek (fiq. 1.1). machinefabriek G.J.NIJHUIS b.v. Ho1ding Direktie

,

1 \

1

1

werkmaatschappij

werkmaatschappij SLACHTTECHNISCHE INSTALLATIES

werkmaatschappij WATERZUIVERINGS INSTALLATIES

POMPEN

I YERKOOP KANTOREN

I

I INKOOP

I

IPERSO~'"EELSZAKEN

I \

RESEARCH &. DEVELOPMENT

fig. 1.1 orqanisatieschema machinefabriek NIJHUIS. Oe werkmaatschappij pompen heeft op dit moment ongeveer 115 vaste medewerkers. Hiervan zijn er ongeveer 60 direkt werkzaam in de produktie, inclusief maqazijn en testafdelinq, en 55 indirekt. De organisatie van de werkmaatschappij blijkt uit het orqanisatieschema van fiq. 1.2.

2

machinefabriek G.J.NIJBUIS b.v. Bolding Direk~ie

.

werkmaatschappij POMPEN

I

r

-VERKOOP ---- pompen

KONSTRUKTIE

KALKULATIE f------ commerciele

I verkoop bui tend.enst

r

----modellen

- fabricage - opslag

I verkoop buitendienst Projektbureau

1

I gieterijj

I

VERKOOP

KAN'l'OREN

PRODUKTIE

J

KWALITEITSDIENST

I I

I

RESEAI«:B •

DEVELOPMENT

I ADMDIISTRATIE

I bedrijfsburaau I-__wUkvOQ;~idinq - planning _ voortgangkontrole - verkoop re servede len

L

[

magazijn + expeditie

I

I

kalkulatie - verkoop reservede len - order administratie - codering

- installaties

I

I

INKOOP

I

I

l

;

..

Direktie

verspanende afdeling

montage + opbouw

testen Proefstand

fig. 1.2 organisatieschema van de werkmaatschappij pompen. Zoals de naam al aangeeft houdt de werkmaatschappij pompen zich bezig met de verkoop en produktie van centrifugaal pompen. Als gevolg hiervan worden ook installaties rond de pomp geleverd (poldergemalen, rioolgemalen, diesel sets voor sprinkler installaties) en reservedelen en vervangingsdelen voor pompen. In dit rapport wordt beschreven hoe via een analyse van de werkmaatschappij pomp en gekomen is tot een formulering van de knelpunten binnen deze werkmaatschappij. Hiertoe zijn de produkten, verkoop, produktie en informatiestroom bestudeerd. Vervolgens wordt ingegaan op de mogelijkheden om te komen tot een verbetering van de produktiebesturing en voorraadbeheersing, een van de knelpunten, en de mogelijkheid om hierbij gebruik te maken van de aanwezige HP3000 computer met het MM3000 softwarepakket voor voorraadbeheer en produktiebesturing.

I

I

3

Hoofdstuk 2 PRODUKTEN

Het produktenpakket van Nijhuis omvat centrifugaal pompen met 1 in het gebied van: opvoerhoogte 5 500 Em] kapaciteit 10 - 10000 [m 3 /h] 500

a

2 trappen

Opvoerhoogte [m]

1 200

fig. 2. 1 enkeIe pompserie en hun toepassingsgebied

100

50

20

104-----r--r~~==~~--~--~~==~~r---~--~-r,-~~ 10

20

30

40 50

100

200

1000

-

Capacite1t

10000

~J/hl

Naast opvoerhoogte en kapaciteit zijn er vele technische uitvoeringsvormen die de pomp zijn eigen specifieke karakter en toepassingsgebied geven. Om zicht te krijgen op het grote aantal verschillende pomp en dat door Nijhuis verkocht en gemaakt wordt (1981 tim 1983: 3000 pompen in 250 typen) is een indeling gemaakt in produktfamilies (bijlage I). Hierbij is gelet op de uitvoering van de pomp en de prijsklasse. We komen zo op de volgende acht produktenfamilies met een zeer globale prijsindikatie (Hfl.): 7.000 - Mnormale- centrifugaal pomp en 30.000 - pompen met overlangs gedeeld pomphuis 3.000 - kleine pompen voor direkte montage op diesels en turbines 9.000 - kleine dompelpompen met fundatieplaat en stijgbuis - grate dompelpompen voor grate dompeldiepten (tot 27m) ±60.000 13.000 - mixed flow pompen met tonvormig pomphuis i.v.m. afmetingen 50.000 - rioolwaterpompen met speciale eisen t.a.v. kogeldoorlaat 13.000 - diversen b.v. ketelvoedingpompen met 7 waaiers

4

Binnen elke produktfamilie zijn een aantal pompseries onderqebracht, en in een pompserie zijn pompen in verschillende qroottes te leveren: pomptypen. Een voorbeeld van een pomptype is NC-1 50.340 of HGT-1 150.300. Ook binnen een pomptype kunnen we verschillen onderkennen in o.a. : - toeqepast materiaal: qietijzer, nodulair qietijzer, brons 90/10, brons 88-10-2, aluminium brons, monel, roetvrij staal, niresist, 30% Chroomijzer; - asafdichtinq: pakkinq, pakkinq met lantaarnrinq, mechanical seal; - draairichtinq: clock wise, counter clock wise; - verschillende waaiers: open of dicht, aantal schoepen, diameter.

CENTRIFUGAAL POMPEN

•

I

pompCamilies b.v.

pomptypen

b.v b.v.

uitvoeringen b.v.

I

,

I

I

I

GEDEELDE POMPEN

I

I pompseries

I

HGT-1 pompen

•

I

;

I HGT-1 " 0 . , , ,

-

I

I

'

gietijzer met brons rechtsomdraaiend burgman geal waaier met 7 sehoepen

fiq.2.2 opbouw pompenpakket. Door deze qrote verscheidenheid aan pompuitvoerinqen ontstaat al snel het idee dat voor elke klant een specifieke pomp qemaakt wordt. Toch was in 1983 slechts 8\ van de verkochte pompen een prototype (bijlaqe I). Het qrootste deel van de pompen die qemaakt worden zijn dus pompen die konstruktief al bekend zijn. Het is weI moqelijk dat hierbij andere materialen toeqepast zijn of dat de waaierdiameter aanqepast is aan de qewenste prestaties. Bij het opsplitsen van het aantal prototypen per produktfamilie bIijkt dat b.v. aIle in 1983qeleverde rioolwaterpompen prototypes zijn, terwijl het percentaqe bij de "normale a centrifuqaal pompen op 1.2% en bij de qedeeide pompen op 25% liqt (bijlaqe I).

5

Vanwege de grote verscheidenheid aan pompen die mogelijk is binnen een bepaald pomptype is een steekproef qenomen waarbij qekeken is naar twee belanqrijke aspekten van een aantal aan klanten qeleverde pompen: - prestaties: opvoerhooqte en kapaciteit, - uitvoering: materiaal, draairichting, afdichtinq en waaier. Van de serie NC-1 pompen z~)n van een aantal typen de verkochte prestaties in het Q-H vlak weergegeven (bijlaqe II). Hieruit blijkt dat er een overlap is in het bereik qua prestaties van de pomp en binnen een bepaalde pompserie. Zo worden b.v. de prestaties Q = 20 [mJ/h] en H = 40 em] door drie type NC-1 pompen qeleverd. Oit kan het aantal verschillende pomptypen in de hand werken. De stuklijst van de pompen is inqedeeld naar ontwerptechnische groepen: stoelqedeelte, pompgedeelte en pakkinqbusqedeelte. Oit is qedaan omdat voor een bepaald pomptype de stoel altijd hetzelfde is, het pompqedeelte afhankelijk is van materiaal en qevraagde prestaties en het pakkinqbusgedeelte afhankelijk is van de wens en van de klant. In bijlage III is de struktuur van de stuklijst van een NC-1 en een HGT-1 weergegeven zoals die op dit moment wordt qebruikt door de machinefabriek. Van twee type NC pomptypen (NC-1 50.230 en NC-1 150.340) is bekeken in welke uitvoerinqen ze de laatste twee jaren verkocht zijn. Het blijkt dan dat er vrij veel verschillende uitvoeringen zijn die aan de klant geleverd zijn. (bijlaqe III). Toch gaat ook hier de 80/20 regel op: een groot deel van het aantal wordt qeleverd in een beperkt aantal uitvoerinqen. Er is met betrekking tot de korrektheid van de stuklijsten een onderzoek gedaan door de problemen tijdens de montage van de pompen te noteren. Bij 82 stuklijsten deden zich in totaal 233 problemen voor. Hiervan waren er 103 terug te voeren op de stuklijst (\ van totaal aantal): 33 14\ - artikel staat niet op de stuklijst 9\ 21 - er staat verkeerd artikel op de stuklijst 15\ 34 - artikel heeft verkeerde materiaalkode 6\ 15 - het aantal klopt niet

6

Ret blijkt dus dat een groot aantal van de stuklijsten niet overeenkomt met de werkelijke uitvoerinq van de pomp en die aan de klanten geleverd worden. Omdat een pomp is opqebouwd uit onderdelen en omdat er zoveel verschillende pomp en zijn is voor een aantal onderdelen gekeken in hoeverre er een standaardisatie moqelijk is. Ais voorbeeid hiervoor zijn de dichtingsringen bekeken die in de pompen worden toegepast. Ret blijkt dat er veel wordt overgelaten aan de vrijheid van de konstrukteurs. Deze hebben vaak sneller een onderdeel getekend dan qekeken of er al een onderdeel is dat ze kunnen gebruiken. Gevolq is dezelfde of bijna dezelfde onderdelen met verschillend tekening- en artikelnummer. (bijlage IV). Om een overzicht te krijgen welke onderdelen er allemaal gemaakt worden, en om bij het ontwerp snel die onderdelen te kunnen vinden die lijken op het onderdeel dat getekend moet worden, kan een techniek als Groepentechnoloqie met een klassifikatiekode een uitkomst zijn. Het blijft natuurlijk weI zo dat, zelfs al zou er op dit moment vollediq gestandaardiseerd ontworpen worden, de erfenis uit het verleden bIijft bestaan in verband met naleveringen van pompen en reservedelen.

7

Hoofdstuk 3 VERKOOP

Bij de werkmaatschappij pomp en worden centrifugaal pompen Nerkocht. Als gevolg hiervan wordt soms ook de bijkomende installatie qeleverd zoals polderqemalen, rioolqemalen of dieselsets voor sprinkler installaties. Zowel de verkoop van pompen als van installaties wQrdt door de afdelinq verkoop behandeld. Verder worden noq reservedelen en vervanqinqsdelen voor pomp en qeleverd. De verkoop hiervan gaat buiten de afdelinq verkoop om en wordt qeregeid door het bedrijfsbureau en de kalkulatie. In 1983 was er de volqende indeIinq in het verkochte pakket qua omzet: - pompen 7 58 \ mIn - reservedelen 4 mIn 33 \ - installaties 1 . 1 mIn 9 \ Ik heb me bij mijn verdere studie vooral qericht op de pompen en de reservedeIen, omdat deze samen 91\ van de omzet bepalen.De gegevens van pompen en instailaties komen uit de ordermeldingen van 1983, die van de reservedelen is een schatting op basis van het verieden. Bij het analyseren van de verkochte produkten en de omzet kunnen we op verschiIIende plaatsen in het bedrijf de gegevens verzamelen. Om de betrouwbaarheid van deze gegevens te kunnen kontroleren, en omdat er een tijdverschuiving optreedt bij de orderdoorioop, is het van belang om te weten waar de gegevens vandaan komen. KLAKT

~order--j

VERKOOP

A.I

f--;~=~~~~:e:1

PRODUKTIE

S.

order melding

ADl!INISTP.A TIE

f'aktuur

fig 3.1 meetpunten voor het bepalen van de omzet en het aantal pomp en C. afleveren A. ordermeldinqen D. gefaktureerde omzet B. inschrijven voor produktie

8

Om een inzicht te krijgen in de verkoopresultaten van de afgelopen jaren is een overzicht gemaakt van het verkochte aantal pompen (B) en van de gefaktureerde omzet (0). Deze vinden we terug in fig. 3.2. V'ek-k.,..,ht ~ aahtal poml'en

r

1;00

fig. 3.2 aantal ingeschreven pompen gefaktureerde omzet.

Uit deze figuur kunnen we opmaken dat, afgezien van een dal in het verkochte aantal pompen in 1979 en een piek in 1981, er een dalende tendens is waar te nemen in het verkochte aantal pompen. Verder lijkt het dat de gefaktureerde omzet ± 2 jaar naijlt op het verkochte aantal pomp en , maar dit kan ook komen door enkele grote, langlopende orders uit 1981. Door het grote aantal verschillende pompen dat gemaakt wordt bij de machinefabriek zeggen de gegevens over het aantal verkochte pompen aIleen niet voldoende. Er is daarom gekeken naar aantallen per pompserie, geboekte omzet per pompserie (aIleen voor 1983) en naar aantaIIen pompen ingedeeld op grootte. De gegevens van deze

9

pareto-analyse staan in bijlage V. Uit de~e gegevens kunnen we de volgende konklusies trekken: - Er zijn een aantal pompenseries die een groot deel van de verkopen in aantallen en in omzet voor hun rekening nemen: vooral de NC-1 pompen en RGT-pompen. - Als we kijken naar de verkoopcijfers per pomptype blijken deze zeer grillig te verlopen (en zoals in hfst. 2 al is opgemerkt zijn ook in een bepaald pomptype verschillende uitvoerinqen mogelijk). - Ret is niet aantoonbaar dat er steeds grotere pompen geleverd worden, ondanks een tijdelijke stijging in het aandeel grote pomp en in 1981.

wat voor het produkt gedaan is kan ook v~~r de afnemers gebeuren. Er is daarom een overzicht gemaakt van aIle afnemers met een omzet van hfl. 25.000 of meer bij de machinefabriek (bijlage VI). De konklusie hieruit is dat Nijhuis zijn omzet vooral haalt op de volgende markten: - Projekten in het buitenland: Egypte, Irak, Iran. - Scheepsbouw en reparatiewerven in Nederland. - Papier- en voedingsmiddelenindustrie in Nederland. - Polder en rioolgemalen in Nederland. Bij het bepalen van de omzet is steeds van de verkoopprijs uitgegaan. Deze is gebaseerd is op voorkalkulatorische gegevens. Op dit moment is er bij de machinefabriek geen nakalkulatie die per onderdeel of order het resultaat bepaalt. Er is daarom geprobeerd een nakalkulatie te maken voor enkele pompen, zodat deze met de voorkalkulatie vergeleken kan worden. Relaas waren niet aIle bewerkingsgegevens van de onderdelen van enkele pompen te achterhalen. WeI bleek dat voor onderdelen een verschil van 20\ in bewerkingstijd tussen voor- en nakalkulatie zeer goed mogelijk is. Om een goed beeld te krijgen van de werkelijke kosten per pomp is het zondermeer noodzakelijk deze gegevens weI boven tafel te krijqen. Naast de bewerkingskosten en materiaalkosten zullen dan ook de ontwikkelingskosten en verkoopkosten~(eventueel per produktserie of produktfamilie) bekeken moeten worden. Met deze gegevens en de gegevens over de vraag naar produkten op de markt kan bepaald worden welke pompen in het produktenpakket interessant

10

ZlJn om te verkopen en evt. te verbeteren. De resultaten van de (te verwachten) verkopen van reserve- en vervangingsdelen kunnen hier dan ook in meegenomen worden. Naast de verkochte omzet, het verkochte aantal pompen en de gefaktureerde omzet zijn voor het bedrijf ook de gemaakte kosten van belang. Om een indeling van de kosten in direkte, indirekte en materiaal kosten te maken zijn het kostenplaatsanalyserapport en de begroting van 1983 bekeken. In het kostenplaatsanalyserapport wordt geen indeIing gemaakt in direkte en indirekte kosten, en het materiaalverbruik komt in dit raport niet v~~r. Er is hiermee weI een vergeIijking mogeIijk tussen de begrootte en de werkelijke kosten. Omdat de afwijkingen binnen redelijke grenzen bleven (±10%) heb ik de indeling in direkte en indirekte kosten uit de begroting overgenomen. Aangezien de gerealiseerde omzet ver onder de begrootte omzet ligt heb ik de materiaalpost uit de begroting gekorrigeerd voor deze lagere omzet (bijIage VII). De totale kosten van 1983 bedroegen ongeveer 16 mIn, en de verhouding direkt/indirekt was ongeveer een op een. De verkochte omzet is gehaald uit het totaal aan ordermeldingen voor pompen en installaties in 1983. Deze bedraagt ongeveer 8 mIn. Rierbij komen nog de verkochte reservedelen die een geschatte omzet van 4 mIn hadden in 1983. De totale verkochte omzet in 1983 bedraagt dan 12 mIn gulden. De gefaktureerde omzet in 1983 bedroeg 26 mIn gulden. Ret boekhoudkundige resuitaat geld van 1983 zal waarschijnlijk " gefaktureerde ~ ~~t weI positief (+) uitvallen, maar de grootste reden hiervan is dat er enkele grote inkomsten zijn van orders uit de verkochte "omzet " voorgaande jaren. fig. 3.3. resultaat bij afnemende omzet tijd

11

gezien is er echter in dat jaar verlies gemaakt omdat de gemaakte kosten groter zijn dan de verkochte omzet. Dit verlies zal pas later boekhoudkundig tot uitdrukking (-) komen als de kosten niet beperkt worden (fig. 3.3). Re~el

Bet feit dat het niveau van de kosten hoger ligt dan het niveau van de verkochte omzet blijkt ook al uit de begroting voor 1983 voor het te verkopen aantal pompen en het werkelijke verkoopresultaat (fig. 3.4). Bet verloop van het verkochte aantal pompen ligt eigenlijk het hele jaar op 50\ van het geprognotiseerde aantal. Naast het aantal pompen kan ook de omzet uitgezet worden. Met deze gegevens heeft men een gereedschap in handen om binnen het bedrijf te kunnen sturen. Dit kan zowel aan de verkoopzijde (verhogen van de omzet) als aan de produktiekant (beperken van de kosten) gebeuren.

-

-

•

1

fig. 3.4 geprognotiseerde en werkelijke aantallen verkochte pompen.

...;.

.

- - .-

r - t-•

:

•

;

;

••

:

1

•

It· t,

,

•

"i":" ":,

I

:

I

12

Hoofdstuk 4 PRODUKTIE

De fabrikage van pompen in de produktie gebeurt op basis van de opdrachten van de afdeling verkoop. Hiertoe wordt voor elke order een specifikatieblad ingevuld door de projektingenieur. Op dit formulier staan gegevens over de order (klant, leverdatum, aantal) en gegevens over de bestelde pomp (materiaal, het stuklijstnummer van de pomp en het tekeningnummer van de waaier). Op het bedrijfsbureau stelt men de stuklijst van de pomp op aan de hand van het specifikatieblad en de moederstuklijst. Aanqezien bepaalde . onderdelen op voorraad gemaakt worden, wordt aan de hand van de stuklijst qekeken welke onderdelen er besteld en/of qemaakt moeten worden. Dit qebeurt door middel van een voorloperstuklijst naar het magazijn, doordat de werkuitschrijver zelf naar het maqazijn BESTELLINGEN loopt of doordat hij ·weet a dat het artikel wel/niet op voorraad ligt. V~~r de onderdelen die besteld moeten worden, fiq. 4.1 schema wordt een interne bestelbon inqevuld orderuitwerkinq bedrijfsbureau voor de afdelinq inkoop, voor de onderdelen die gemaakt moeten worden een bewerkinqsbon. Deze bon beqeleidt het onderdeel tijdens de fabrikaqe. De produktie van reservedelen qebeurt direkt op basis van de order van de klant. Deze plaatst zijn order bij het bedrijfsbureau. Aan de hand van het pomp type (en eventueel pompnummer: elke pomp heeft een specifiek nummer waaronder stuklijst en specifikatieblad bewaard worden) en de vraaq van de klant wordt bepaald welke onderdelen de klant nodiq heeft. (kalkulatie zorqt voor een bepaling van de prijs en voor het melden aan de administratie). Ook dan wordt qekeken welke onderdelen qemaakt resp. besteld moe ten worden.

13

Na het uitschrijven van de stukIijst en de bewerkingskaarten en het opzoeken van de tekeningen is de order rijp voor produktie. Het produktieproces van de onderdelen en uiteindeIijk de gehele pomp kan als voIgt schematisch worden weergegeven fig. 4.2. Tot de montage doorlopen de onderdelen als zelfstandige orders de fabriek (onder het ordernummer en positienummer). Tijdens de montage worden de onderdelen samengesteid. De pomp gaat onder het ordernumer via proefstand, spuiterij en expeditie naar de klant. Voor een overzicht van de mogelijkheden van de verschillende afdelingen in de produktie verwijs ik naar bijlage X met een overzicht.

GIETSTtll
i······· ."

•

I

I

I I

I

I I

I I I t

I I

I

I I

I ____________ • ____ - - - - - - - - - - - - - 1.

fig. 4.2 produktieschema

14

Bij het bestuderen van de afwijkingen op de levertijden van de klantenorders blijkt dat een zeer groot aantal van de orders te laat geleverd wordt ±68 \. (bijlage IX). Wat hierbij ook opvalt is dat zowel korte als lange levertijden worden overschreden. Als redenen voor het overschrijden van de levertijd wordt het volgende aangevoerd: 1) Te korte afgesproken levertijden met de klanten en langere doorlooptijden in de produktie door o.a. afkeur van onderdelen en ander haastwerk dat tussendoor moet. Om de doorlooptijd van de pomp en te bepalen is gebruik gemaakt van de indeling in produktfamilies (hfst 2). De gemiddelde doorlooptijd per familie is bepaald door een toe- en afname grafiek te maken van aantallen pompen in opdracht bij de fabriek (bijlage VIII). We zien hieraan dat de gemiddelde doorlooptijd van de meeste pompfamilies boven de richtlijn voor de levertijd van 10-12 weken ligt. 2) Er wordt te laat gemerkt dat onderdelen en/of material en niet voorradig zijn. Ook worden deze te laat besteld en/of geleverd. Als voorbeeld hiervan kan ik twee voorraadorders noemen voor pompassen (nr. 8302767 en 22302594) die drie resp. zes maanden na de leverdatum gereed waren. Voorraadorders worden intern uitgeschreven als in het magazijn gekonstateerd wordt dat bij een uitgifte de voorraad beneden de afgesproken minimumvoorraad komt. Gevolg van het te laat leveren is weI dat deze onderdelen op:kunnen raken en dat dit pas opgemerkt wordt als het betreffende onderde~l nodig is. 3) Er wordt door het bedrijfsbureau soms geen aktie genomen op waarschuwingen voor te laat leveren. Deze waarschuwing kan vanuit de fabriek maar ook vanuit het bedrijfsbureau of de afdeling verkoop komen. 3) Het grote aantal orders en onderdelen dat gelijktijdig in produktie is. Hierdoor is het niet mogelijk om zonder een goed systeem van planning en voortgangskontrole de prioriteiten van aIle orders voor de verschillende afdelingen vast te stellen en aan te passen. Problemen hierbij zijn het steeds wisselende produktie bestand en een aantal zaken die niet van te voren te plannen zijn (o.a. afkeur, te late levering, ziekte, uitval). Op dit moment wordt gebruik gemaakt van een globale produktieplanning waarbij de interne leverdatum van giet- en zaagwerk ± 4 weken voor de leverdatum van de order ligt, en waarbij de voorraadonderdelen ± 2 weken voor de leverdatum van de order in het magazijn worden uitgezocht. Verder

15

wordt per order qekeken welke onderdelen klaar zijn, maar er is qeen overzicht per afdelinq wat er klaar is en wat er klaar had moeten zijn. 4) De beperkte moqelijkheid om de kapaciteit uit te breiden door middel van overwerk of uitbesteden. Om te kijken in hoeverre de beschikbare kapaciteit als beperkende factor optreedt is een overzicht qemaakt van hoeveelheid afqeleverde uren door de fabriek in 1984. Daarnaast is een overzicht qemaakt van de beschikbare uren in de produktie (bijlaqe XI). Het effektief gebruik van de beschikbare kapaciteit komt uit op ± 50\. Als dit qecorriqeerd wordt voor o.a vakantie, ziekte, uitval en onderhoud kom ik op een re!el rendement van 61\. Hoewel dit redelijk in de buurt van het landelijk qemiddelde, 68\ (bijlage XI-5), van metaalconstruktiebedrijven betekent het weI dat meer dan 1/3 van de beschikbare kapaciteit niet qebruikt wordt. Daarnaast zou de kapaciteit noq verqroot kunnen worden door meer machines in de twee ploeqen dienst te laten draaien (dus zonder een extra investerinq in kapitaalqoederen). Verder is het ook zo dat bij de bepalinq van de kostprijs door de kalkulatie a1 rekeninq gehouden wordt met een stuk inefficiency in de produktie. Om de werkelijke kne1punten in de produktie aan het licht te brengen is een steekproef qenomen voor een aantal orders: 1) Een aantal orders tijdens de produktie volgen. Hiertoe zijn een vijftal orders in samenwerking met het bedrijfsbureau uitgezocht. Door de volgende problemen b1eek het niet moqelijk de onderdelen van de verschi11ende orders te volgen: - er wordt in twee ploegen qewerkt, en de verplaatsinqen van een artikel worden niet genoteerd. - bij het in produktie gaan van de onderdelen staat de route van het onderdeel noq niet vast. - onderdelen waren niet op de plaats waar ze volgens de geqevens van het bedrijfsbureau zouden moeten zijn. (Het duurde een half uur tot een uur voordat aIle onderdelen waren opqespoord van de orders die al in produktie waren. Dit qebeurde samen met een man van het bedrijfsbureau). Ret gevolq was dat onderdelen vaak uit het ooq verloren werden totdat ze weer opdoken in het tussenmagazijn voor de montage.

16

2) Daarom ontstond het idee om met de onderdelen van een aantal orders een apart formulier mee te sturen waarop aIle handelingen genoteerd konden worden. Oit zou een nieuw formulier moeten worden. De gegevens op de formulieren zouden achteraf een goed beeld kunnen geven van de route, de doorlooptijden en de knelpunten. Na overleg met enkele medewerkers van de firma is besloten dit idee niet in de praktijk uit te voeren. 3) Er is daarom voor een zestal orders, achteraf m.b.v. de urenkaarten van de medewerkers en aIle formulieren van de order, de data van aIle handelingen op de onderdelen en de orders in beeld gebracht (bijlage XIII). Vooral het aanhouden van de interne leverdata door de gieterij bIijkt een probleem te zijn. Verder de soms zeer lange wachttijd tussen gieten en mechanisch bewerken, en het feit dat er geen koppeling is tussen de verschillende onderdelen van een order bij de besturing van de produktie. Hierdoor is het mogelijk dat bepaalde onderdelen al bewerkt bij de montage zijn terwijl andere onderdelen nog gegoten moeten worden of dat het materiaal voor de onderdelen nog besteld moet worden. Het lijkt er verder ook op dat signalering m.b.t. het ontbreken van onderdelen pas optreedt tijdens de montage en dat er vaak pas met de montage wordt begonnen ais de levertijd al overschreden is. OPM: De doorlooptijden van de onderdelen in de gieterij en de mechanische afdeling die uit dit onderzoek volgen zijn niet geschikt om ais standaard te dienen voor het invoeren in het gecomputeriseerde systeem. Uit deze overzichten voIgt namelijk een totale doorlooptijd in de gieterij en de mechanische afdeling die tussen de 1.5 en 8 weken zou liggen. Oorzaak van deze grote verschillen in gerealiseerde doorlooptijd is terug te voeren op de planning. Oat de produktiebesturing voor een aantal orders weI mogelijk is blijkt uit het feit dat bijna aIle orders met een boeteclausule op tijd geleverd worden en dat een zeer grote order voor het buitenland (voor een beperkt aantal pomptypen) buiten de normale planning om op tijd geleverd is.

17

Hoofdstuk 5 INFORMATIESTROOM

Het proces van orderverwerking, materiaalverwerving en produktie gaat gepaard met een informatieuitwisseling tussen de verschillende afdelingen. Middels een aantal interviews is een beeld verkregen van de stroom van de formulieren tussen de verschillende afdelingen van de machinefabriek. Om deze informatiestroom in beeld te brengen is gebruik gemaakt van een kompositorisch schema. Hiermee krijgt men inzicht in het ontstaan van formulieren, de weg die de formulieren in het bedrijven volgen en de plaats waar de gegevens worden opgeborgen. V~~r een aantal afdelingen is ook de interne formulierenstroom uitgewerkt (bijlage XII). Omdat in het kompositorisch schema de formulieren worden weergegeven, maar niet in detail welke informatie op die formulieren staat, is aan de hand van het kompositorisch schema en de formulieren een informatiematrix opgesteld (bijlage XII). Hierin staat welke informatie-items door een bepaalde afdeling worden ontvangen en welke worden ingevuld. Zo kunnen we in het verloop van de order zien welke informatie in de verschillende afdelingen bekend is. Enkele opmerkingen hierover: - Bij de besturing van de produktie komen eigenlijk maar drie verschillende formulieren voor: specifikatieblad, stuklijst en bewerkingskaart. Omdat op de stuklijst en het specifikatieblad eigenlijk aIle informatie betreffende een order voorkomen en hier slechts een zeer gering aantal items tijdens het produktieproces aan toegevoeqd en/of veranderd wordt is in de gehele fabriek aIle beschikbare informatie aanwezig. Dit blijkt behalve uit het aantal dat van de verschillende formulieren dat gemaakt wordt (b.v. specifikatieblad 11 x) vooral uit de informatiematrix. - Aan de hand van de bestelling van de klant stelt de projektengineer hetpomptype en het stuklijstnummer van de pomp vast. Tevena bepaalt hij uit de wenaen van de klant de toe te passen materialen in de pomp. Met het specifikatieblad kan men op het bedrijfsbureau de materiaalkodes bij de onderdelen invullen op de moederstuklijst. Het

18

opstellen van de stuklijst met de materiaalkodes zou eiqenli1k qekoppeld met het invullen van het specifikatieblad moeten qebeuren omdat het voor een qroot deel dezelfde informatie is. - In de produktie wordt aIleen qewerkt met een interne leverdatum voor de qieterij en voor het maqazijn (zaqerij). Bij de andere afdelinqen is aIleen de levertijd van de order bekend. Mede door de qebrekkiqe teruqkoppelinq t.a.v. de vorderinqen van de order wordt het moeilijk om een qoede voorgangskontrole op de orders in de fabriek uit te oefenen. - Het beheer van de moederstuklijsten gebeurd door het bedrijfsbureau. In feite liqt de verantwoordelijkheid voor de stuklijsten op de tekenkamer. Het zou dus loqischer zijn als de tekenkamer ook het beheer over de stuklijsten zou uitoefenen. Per order wordt dan een korrekte stuklijst met materiaalkoderingen door tekenkamer en verkoop aan het bedrijfsbureau geleverd. - Hoewel de grote verspreiding van de gegevens van een order met de huidiqe formulierenstroom duidelijk uit de informatiematrix blijkt is qeen verder onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om met nieuwe formulieren of een andere formulierenstroom te komen tot een meer qerichte informatievoorziening van de afdelingen. oit zou sowieso leiden tot het ontwikkelen en invoeren van nieuwe formulieren. De bezwaren hiervan zijn: - Er zouden meer verschillende formulieren ingevuld moeten worden bij elke order wat dus meer werk betekent. - oeze nieuwe informatiestroom kan nog niet gericht zijn op het geautomatiseerde produktiebesturinqssysteem omdat hierover eerst nog een aantal beslissingen genomen moeten worden. In het kompositorisch schema is met (~) aanqeqeven welke formulierenstromen kunnen vervallen bij het huidige MM-systeem door de betreffende formulieren-te omcirkelen.

19

Roofdstuk 6 KONKLUSIES VAN DE ANALYSE

1)

De verkoop van de machinefabriek G.J. NIJRUIS in omzet en in aantal pompen loopt terug. Dit heeft in 1983 tot gevolg gehad dat de kosten in dat jaar groter waren dan de verkochte omzet. Wil men bij Nijhuis weer rendabel gaan draaien zal of de omzet vergroot moeten worden of de kosten gedrukt. Uit de pareto-analyse blijkt dat de omzet op dit moment vooral gehaaid wordt met normaa1 centrifugaal en gedeelde pompen. Om de omzet te vergroten is het van belang dat er zicht komt op de kosten en de opbrengsten van de verschillende produkten of produktgroepen. Ret is daarom noodzakelijk dat naast de direkte materiaal- en bewerkingskosten ook de in het bedrijf gemaakte kosten, zoals verkoop- en ontwikkelkosten naar de verschillende produkten (produktgroepen) geschreven worden omdat deze indirekte kosten ongeveer de helft van de totale kosten bepalen. Op deze manier kunnen de werkelijke kosten per produkt bepaald worden.

2} Bij de machinefabriek is een zeer grote verscheidenheid aan eindprodukten en onderdelen. Toch was in 1983 het percentage prototypen slechts 8\. Ret k1antengericht producer en is dan ook vooral het gevolg van de grote verscheidenheid aan eindprodukten die de machinefabriek in het produktenpakket heeft. A1s men bovengenoemde nakalkulatorische gegevens heeft van de produkten kan een beslissing genomen worden over het eventueel beperken van het te voeren produktenpakket. Om een beperking te krijgen van het grote aantal verschillende onderdelen zou er meer lijn in het ontwerpproces moeten komen. Een techniek als Groepentechnologie kan het aantal onderdelen beperken en vergemakke1ijkt het terugvinden van onderdelen. 3) Ret besturen van de produktie bij de machinefabriek blijkt een probleem. Niet aIleen wordt een gering percentage van de orders (32\) op tijd geleverd, maar het rendement van de produktie is ook laag (61\). Oorzaak hiervan is dat er met het huidige systeem van plannen en voortgangkontroleren geen mogelijkheid is om de benodigde informatie van aIle orders uit

20

de verschillende afdelingen te verkrijgen en zodanig te verwerken dat een werkuitgifte per afdeling en per onderdeel kan plaatsvinden. 4) De huid~ge informatiestroom heeft een zeer grote verspreiding van informatie tot gevolg. De benodigde informatiestroom voor een goede produktieplanning: werkuitgifte per afdeling per onderdeel en gereedmelding per afdeling per onderdeel ontbreekt echter. 5) Er zijn vrij veel problemen in de stuklijsten van pompen gekonstateerd. Van de 233 problemen die zich voordeden bij de montage van 82 verschillende pompen waren er 103 (44%) terug te voeren op de stuklijst.

21

Hoofdstuk 7 PRODUKTIEBESTURING

Bij de machinefabriek G.J.Nijhuis blijken in de produktie dezelfde knelpunten op te treden als die welke in de literatuur als grootste problemen worden genoemd voor de funktioneel ingerichte machinefabriek met een grote verscheidenheid aan (samengestelde) produkten en enkelstuks of kleine serie fabrikage van produkten: - onbetrouwbare en onvoorspelbare lange levertijden, - een geringe effectiviteit van de produktie. De doelstellingen die gesteld worden bij het invoeren van een systeem om de produktie te besturen zullen dan ook voornamelijk zijn: - het verwezenlijken van korte en betrouwbare levertijden, - het behalen van hoge bezettingsgraden van zowel machines als personeel, - de prijs van het produktiebesturingssysteem zo laag mogelijk houden, Het resultaat van het systeem zal dan naast een grotere service voor de klanten een daling van de totale produktiekosten zijn. Om met een produktiebesturingssysteem goede resultaten te behalen zullen de volgende aspekten voldoende aandacht moeten krijgen: 1) materiaalplanning: het op het juiste moment beschikbaar hebben van de juiste materialen en onderdelen. 2) kapaciteitsplanning: het op het juiste moment beschikbaar zijn van de juiste produktiekapaciteit voor de orders. Bet grootste probleem bij de planning van een machinefabriek met veel orders, veel verschillende produkten en kleine series is niet het eenmalig inplannen van de orders maar het kontinu aanpassen van de planning op de wijzigingen in de produktie (door o.a. uitval, afkeur, te late levering, langere bewerkingstijd), en om hierbij de prioriteiten van de vele orders in de produktie' op peil te houden. Om te komen tot een goede besturing van de produktie en beheer van de voorraden te komen zijn er de volgende methoden:

22

7.1 Voorraad bestuurde produktie Hierbij worden de onderdelen uit voorraad qeleverd. Als de beschikbare voorraad beneden het bestelniveau komt wordt een order voor fabrikaqe qeplaatst. Oit systeem biedt de voordelen: korte levertijd naar de klant, in de produktie is een lange levertijd mogelijk, - grotere series in de produktie waardoor minder orders, - moqelijkheid om de pieken in de produktie af te vlakken doordat er minder haast is. en nadelen: investering in maqazijnruimte en voorraden, - risiko van het inkourant taken van de voorraden. De qrootste problemen bij een voorraad gestuurde produktie is het vaststellen van het bestelniveau B en de bestelserie Q. Hiervoor zijn formules ontwikkeld om te komen tot de meest optimale bestelserie en niveau zoals b.v.

r

voorraad niveau

, _ ,~telniveall

fig. 7.1 bepalinq van optimale bestelserie en veilqheidsvoorraad

1

----,1--veiligheidsvoorraad

1

,"I

.. I

levertijd

en met: Q = bestelqrootte D = verbruik per jaar F = bestelkosten per aerie C = voorraadkosten per stuk

tijd

B

... = V + D52

x L

B = bestelniveau V = veiliqheidsvoorraad L = levertijd in weken

Oeze formules zijn gebaseerd op een gelijkmatiqe en (uit het verleden) voorspelbare afname van de onderdelen en op bekende qegevens ten aanzien van

23

instel-, bestel-, voorraadkosten en doorlooptijd in de produktie. Er wordt op deze Manier geen rekening gehouden met de samenhang in verbruik tussen de verschillende artikelen. Bij de machinefabriek G.J.Nijhuis blijkt dat de afname per eindprodukt gering is en zeker niet gelijkmatig verloopt. Eindprodukten worden dan ook niet op voorraad gefabriceerd. Bepaalde onderdelen die in meerdere pompen zitten worden weI op voorraad gehouden. V~~r deze onderdelen is een minimumvoorraad en bestelserie vastgesteld. Omdat de verbruiken per onderdeel niet bijgehouden worden en omdat de kosten van het op voorraad houden en van het bestellen niet bekend zijn kan niet met bovenstaande formule de optimale bestelserie vastgesteld worden. Een volledig voorraad bestuurde produktie zal voor Nijhuis geen mogelijkheden bieden omdat in verband met het gevoerde produktenpakket (met een zeer grote verscheidenheid aan produkten) niet verwacht kan worden dat er grote aantallen van dezelfde produkten verkocht gaan worden waardoor de afname gegevens voorspelbaar zouden worden.

7.2 Order bestuurde produktie Bij een orderbestuurde produktie worden onderdelen en materialen op basis van aktuele klanten orders gemaakt en/of bes,teld. voordelen: - slechts een geringe investering in magazijn en voorraad, - geen kans op het inkourant raken van onderdelen. nadelen: - lange levertijden terwijl voor de klant juist korte levertijden gewenst zijn, - kleine series en dUB veel (deel)orders, - hierdoor een moeilijke beheersing van de produktie. Bij het produceren op order wordt per order gekeken welke onderdelen gemaakt en besteld moeten worden. Met behulp van de leverdatum van de klantenorder en een schatting voor de doorlooptijd van de deelorders kunnen de interne start- en leverdata van de deelorders bepaald worden. Het probleem hierbij is dat de doorlooptijd o.a. afhankelijk is van de bezettingsgraad van de machines, en dat de bezetting van de machines afhankelijk is van de doorlooptijden van de onderdelen. Om Minder afhankelijk te zijn van deze samenhang tU5sen doorlooptijd en bezettingsgraad worden daarom

24 tussenvoorraden als buffer gebruikt om de verschillende produktiemiddelen te ontkoppelen. Gevolg hiervan is naast een lang ere doorlooptijd, een sterke vergroting van het aantal orders dat gelijktijdig in produktie is, zodat het nog moeilijker is om de orders te kontroleren op hun voortgang en om ze in te plannen op de beschikbare produktiekapaciteit. Bij de machinefabriek G.J.Nijhuis zien we voornamelijk een ordergestuurde produktie, en we zien inderdaad dat de problemen zijn: - dat het moeilijk is om de afgesproken levertijden te realiseren. Slechts 32\ van de klantenorders worden op tijd geleverd. Daarnaast blijkt ook dat de interne leverdatum van een voorraadorder ruimschoots overtreden kan worden (soms meer dan een half jaar). - dat het daarnaast ook moeilijk is om de beschikbare kapaciteit te benutten. Ondanks het feit dat de ploegen niet volledig gebruikt worden is de re!le efficiency van de produktie slechts 63%. Het blijkt in de praktijk van de machinefabriek Nijhuis (met veel kleine series voor de produktie en veel verschillende (deel)orders» niet mogelijk om de benodigde informatie van de (deel}orders uit de fabriek te verkrijgen en te verwerken om op de steeds wisselende situatie in te kunnen spelen.

7,3 Programma bestuurde produktie

Het voordeel van een programma bestuurde produktie kan zijn het systeem volgens welke de besturing geschiedt maar ook de grote informatieverwerking die door de toepassing van de computer mogelijk wordt. De volgende systemen kunnen worden gebruikt om de produktie te besturen: - Material Requirements Planning (MRP I) - Manufacturing Resources Planning (MRP II) - Just In Time planning (JIT/KANBAN) - Synchro MRP planning - Optimised Produktion Technology (OPT) De globale werking van deze systemen wil ik hier kort behandelen.

25

MaP I en II. Oit systeem is oorspronkelijk ontstaan in Amerika als materiaal behoefte planning. Het syKLANTEN'VERKOOPsteem bepaald vanuit de ORDERS PROGNOSES Hoofdproduktieplan (uit , I verkooporders en -prognoses) ~ , met behulp van de stuklijst GLOBALE BOOF» KAPACITEITS,..-PRODUK'l'IE", de bruto behoefte aan onderPLANNING PLAN delen. Met de voorraden en de rI lopende orders kan dan de netto behoefte aan onderdelen GEDETAlLLEERDE MATERIAAL KAPACITEITSBEHOEFTEi - - .., bepaald worden. Met behulp PLANNING PLAlrnING I I van de doorlooptijden van de I ~ I onderdelen worden de nieuwe 1 OVERZICHT I inkooporders en fabricageI VERKUITGIFTE orders gegenereerd. Op deze I I manier worden worden de I I prioriteiten van de orders I PRODUKTIEINKOOPOFDRACHTElI I OPDRACRTEN gepland. Omdat er geen

. -.

l

l

7

I I ~ IL ____ ..1.I _ _ _ _ _ _ _ JI VOORTGANGSKOllTROLE

fig. 1.2 schema MRP systeem

rekening wordt gehouden met de beperkte kapaciteiten in de produktie kan aan de materiaal behoefte planning op verschillende niveau's een kapaciteitskontrole worden toegevoegd. We spreken dan van Manufacturing Resources Planning. Omdat de kapaciteitsafweging pas achteraf plaats vindt is grootste probleem bij MRP dan oak het opstellen van een realistisch hoofdproduktieplan (of te weI: dat datgene wat je wi! gaan maken ook gemaakt kan worden). Dit hoofdproduktieplan kan door middel van een globale kapaciteitsplanning getest worden op haalbaarheid op de kritische produktiemidde!en. Hierna bepaalt het systeem d.m.v. explosie de netto behoeften. Met de routes en de bewerkingstijden kan hieruit een bezettingsoverzicht gemaakt worden van aIle produktiemiddelen. In de praktijk blijkt het niet mogelijk om hierna, vanuit de bezettingsoverzichten, aanpassingen te maken op het hoofdproduktieplan. Het is dus van wezenlijk belang om dit plan realistisch op te stellen. MRPsystemen hebben dan ook vooral hun waarde bewezen in bedrijfssituaties waar

26

weiniq of qeen beperkinqen zijn ten aanzien van beschikbare kapaciteit. (oorspronq van het systeem liqt in de "hirinq, firinq" situatie van de Amerikaanse industrie ± 25 jaar qeleden). Een sterk punt van MRP-systemen is de qrote informatieverwerkinq waardoor het moqelijk is om ook in een sterk wisselende omqevinq zeer veel onderdelen op een efficiente manier te beheren. Hiertoe vraaqt het systeem weI om qedetailleerde en exacte qevevens voor aIle onderdelen van de qebruiker.

JIT. Het principe van Just In Time, ook weI kanban qenoemd, is in de Japanse industrie ontstaan. Deze vorm van besturinq qaat uit van een qedetailleerd plan voor de assemblaqe van eindprodukten. Dit is het middelanqe termijn produktieplan dat voor enkele weken wordt aanqehouden. Het hele produktieproces van de onderdelen wordt daarbij qezien als een serie werkposten lanqs een fabrikaqelijn. Het doel van JIT is nu het synchroniseren van de werkposten. Rierna worden de tussenvoorraden tussen de werkposten verkleind totdat problemen in de lijn aan het licht komen. Deze worden dan opqelost door b.v. de insteltijden te verkorten. Ret principe van JIT-produktie is qeen toestand in de produktie maar een doel waarnaar het systeem moet evolueren door een reeks van kleine verbeterinqen. Het is duidelijk dat een derqeIijk proces van trial & error tijd vraaqt om te evolueren. Voorwaarde is dan ook zondermeer een stabiele en repetitieve omqevinq. Verder moet er een eenvoudiq visueel kontrole middel zijn om de knelpunten aan het licht te brenqen en de resultaten van de verbeterinqen te kunen beoordelen. Ret qevolq van dit systeem is weI dat het informatieverwerkend systeem zeer licht kan zijn in verqelijkinq met andere (qecomputeriseerde) systemen. Toepassinqen van kanban zien we vooral in industrie!n met grote hoeveelheden en weiniq varianten zoals bij de fabrikaqe van auto's en kamera's. Bij kleinere series en meer wisselende produkten zoals bij de fabrikage van produktiemachines tracht men een meer stabiel produktieschema te realiseren door het kunstmatig vergroten van de series d.m.v. Groepentechnologie. Verder vinden we toepassinqen van JIT-systemen vooral in de Japanse industrie. Reden hiervoor kan zijn dat een bepaalde kulturele instelling met een qrote betrokkenheid van de medewerkers met het bedrijf een voorwaarde is voor het succesvol toepassen van just-in-time produktie.

27

QfI. Tenslotte wil ik nag een recent systeem behandelen voor produktie besturing: Optimized Produktion Technology. Dit systeem is gebaseerd op de zogenaamde "10 geboden voor een goede planning" (bijlage XIV). Hoewel deze regels algemeen aanvaard worden als voorwaarde voor een goede produktieplanning, is de moeilijkheid bij het opstellen van een planning vooral het naleven van deze regels in het besturingssysteem. Ret speciale van OPT zou zijn dat het in tegenstelling tot JIT gebruik maakt van een rekenalgoritme am de output van de produktie te optimaliseren en dat het in tegenstelling tot MRP de prioriteiten en kapaciteiten teqelijkertijd beschouwd en plant. Ik gebruik hier met opzet de term "zou zijn" omdat het algoritme achter deze planmethode fabrieksqeheim is en omdat er nog niet voldoende gegevens beschikbaar zijn van toepassinqen in de industrie am te kunnen beoordelen of dit systeem inderdaad aan deze verwachting voldoet. De werkinq van OPT kan globaal met de volgende stappen beschreven worden: 1} Ret hele produktieproces wordt voorgesteld als een netwerk. In dit 0nIiIn: netwerk wordt de samenhanq tussen orders, produkten, ruwe materialen en produktiemiddelen (mensen en machines) beschreven. 2) Aan de hand van dit netwerk wordt een bezettinqsplanning qemaakt voor de verschillende produktiemiddelen. Dit gebeurd d.m.v. een MRP-achtige planning tegen een oneindiqe kapaciteit. Met de beschikbare kapaciteiten kunnen bezettingsoverzichten voor de produktiemiddelen gemaakt worden. R_ Mnl,I.I, Met dit belastingsprofiel kunnen de ~~~~--~~----~ waarschijnlijke knelpunten tijdens de produktie worden aanqegeven. fig. 7.3 schema OPT systeem

28

3) Ret netwerk van de produktie wordt dan verdeeld in een kritisch- en niet kritisch deel. In dit netwerk worden daarna buffers ingevoerd op de overqang van het kritisch deel naar het niet kritische deel. 4) Voor het kritische deel van de produktie wordt een bezettings planning gemaakt teqen de beperkte kapaciteit. Dit is het Rbrain of OPT- warbij prioriteiten en kapaciteiten gelijktijdig bekeken worden. In deze fase van de planning kan door middel van simulaties de meest optimale output bepaald worden. Bet niet kritische deel kan hierna met het MRP principe teqen een onbeperkte kapaciteit gepland worden.

29

7,4 leuze voor machinefabriek NIJRUIS Als we de sterke en zwakke punten van de systemen in acht nemen en we bekijken de situatie van de machinefabriek G,J,Nijhuis met: - zeer veel verschillende onderd~len, - wisselende produktiesituatie, - struktuurwijzigingen in het produkt door klanten wensen, - mogelijkheid om de kapaciteit aan te passen door: - uitbesteden - extra ploegen dan zal een MRP-systeem met kapaciteitskontrole op de verschillende niveau's tot een goed resultaat moeten kunnen leiden, Ret invoeren van zo'n produktie besturing systeem kan in een keer gebeuren, maar het kan ook in fasen worden ingevoerd. In bijlage XV staat het verslag van de bezichtiging van het MRPproduktiebesturingssysteem van een qua produktie vergelijkbare machinefabriek. Hierin is aangegeven welke eisen er gesteld moeten worden aan het bedrijf voor het invoeren van een MRP-II systeem: 1) De capaciteiten en de prioriteiten van de orders moeten op lange, middellange en korte termijn gepland worden. 2) Er moet een realistisch hoofd produktie plan opgesteld worden dat als basis kan dienen v~~r zowel de verkoop als de produktie. 3) De betrouwbaarheid van de gegevens in het systeem (met name van de stuklijsten en de voorraden) moet zeer groot zijn. 4) De medewerkers, van direktie tot en met de mensen van de werkvloer, moeten geschoold worden op MRP-gebied. 5) Het management moet sterk betrokken zijn bij het invoeren van het produktie besturing systeem omdat de hele bedrijfsorganisatie gericht wordt op de materiaalstroom. Omdat hierbij direkt om een grote hoeveelheid aan gedetailleerde informatie m.b.t. voorraden, artikelen en stuklijsten gevraagd wordt kan gedacht worden aan het in fasen invoeren van het systeem. Hierbij moet per fase een doel gesteld moet worden, en kan na elke fase gekeken worden of het nodig, nuttig of aangenaam is om verder te gaan met het invoeren van het systeem. De fasen die hierbij nagestreefd worden kunnen de volgende zijn (fig. 7.4): 1) Materiaal behoefte planning: het beheer van de materialen in de produktie en op voorraad. Hierbij wordt op basis van de klanten orders de (toekomstige) tekorten aan materialen en onderdelen

30

gesignaleerd. Door middel van werkuitgifte en ontvangstmelding van de orders kan de voortgang van de orders gekontroleerd worden. 2) Indien blijkt dat het beheer van de materialen aIleen niet voldoende is omdat er in de produktie niet kan worden ingespeeld op de wisselende vraag naar kapaciteit, kan met behulp van bezettingsoverzichten voor de produktiemiddelen vooraf de knelpunten in de produktie bepaald worden. Met deze overzichten kan dan tijdig de vraag naar kapaciteit verdeeld worden over de beschikbare kapaciteit,en kan bij een te grote vraag de beschikbare produktiekapaciteit gericht vergroot worden door uitbesteden en/of overwerk.

VERKOOPPROGNOSES

KLANTENORDERS

-

v.

I

~

-

I

GLOBALE KAPACITEITSPLANNING

ROOFD PRODUKTIE,. PLAB

r

,

I

GEDETAI LLEERDE KAPACITEI'l'SPLANNING

MATERlAAL BEHOEFTEPLAlfllING

i - - -ff--.. I I

!

I

I I I I I

I I I

I

L7 OVERZICHT

W'ERKUl'I'GIFTE

l INKOOPOPDRACRTEN

! PRODUKTIEOPDRACH'l'EtI

I I I I JL ____ .J.I _ _ _ _ _ _ _ JI VOOR'I'GABGSKONTROLE

fig. 7.4 gefaseerd MRP systeem invoeren.

3) Mocht ook deze planning geen goede resultaten geven omdat de beschikbare en qevraagde kapaciteit niet afgestemd kunnen worden, kan aan het systeem een hoofdproduktieplan en globale kapaciteitplanning worden toegevoegd. Hiermee kunnen namelijk veor de langere termijn de verkopen en de moqelijkheden in de produktie op elkaar worden afgestemd.

31

Hoofdstuk 8 PRODUKTIEBESTURING MET HET MM3000 SYSTEEM

8.1 Beschriivinq MH3000 systeem Voordat ik in qa op de moqelijkheden om bij de machinefabriek G.J. Nijhuis de produktieplanninq te automatiseren wil ik eerst het, sinds kort aanqeschafte, computersysteem bespreken. Op de computer heeft men nu de volqende pakketten: - urensysteem: hierin worden de uren van de direkte medewerkers per OHWorder qeboekt en eenmaal per week naar het OHW-systeem qeboekt. Een OHW-order is een klanten- of voorraadorder. - OHW-systeem: waarin per order het materiaalverbruik en de direkte uren worden bijqehouden. Daarnaast kunnen nog ordergebonden kosten worden ingeqeven. De werkelijke kosten van de order kunnen zo verqeleken worden met de voorkalkulatie van de order. - financieel systeem: Hierin zijn ondermeer een crediteuren en debiteuren administratie opgenomen en het qrootboek en budgettering. - materiaalbeheersysteem.

.

,.... I?~ p p' ",;:

:---.~:i~~ ,~~ ::;:~;: .: -:~" . ..

~

I

.... jot

GLOBALE····

VOORRAAD-

.!HOE~,

BEHEER

ItUNNtNG. ';

[.,

MATER!AAL

I'

UITGIFTEN

~:TVA ,..6STE~

"" ROUTES EH MACHINE-

ARTIICELEH

L_

GROEPEN

~

EN STUICLlJSTEN

. STAHDAARD ~OSTPR1.JS

8EREKE,NIHG E-

~

"

...,.

WERKO)tDER-

,...

KOftTROLE

...~ ", ,

• ~'C'

;-,

«".

....B.P. "'~

;,It.

- " ' ' ' ' - .....

" I"

'. I... ""1"')-",

T

i'

IHKOOP-

ORDER-

KOHTROLE

fE..

fig. 8. 1 opbouw van het MM3000 systeem. De met geel aanqeqeven pakketten zijn door Nijhuis gekocht.

32

Het materiaalbeheersysteem dat gekocht is door de machinefabriek is opgebouwd uit enkele pakketten van het MM3000 produktiebesturingsysteem. In figuur 8.1 is de opbouw gegeven van het MM3000 pakket met daarin met geel aangegeven welke pakketten door Nijhuis gekocht zijn. De module artikelen en stuklijsten is de basis van het hele systeem. Met het artikelenbestand worden de eindprodukten, onderdelen en material en beschreven. De gegevens de per artikel ingegeven moeten worden zijn: - beschrijving: naam, koderingen, inkoop/fabrikage, beheerder, eenheid. -voorraad: magazijn en lokatie, millimumvoorraad. produktie: doorlooptijd, bestelgrootte. - finacieel: route, bewerkingstijd, materiaalkosten. Met het stuklijstenbestand kan de samenhang tussen de verschillende artikelen in stuklijstrelaties worden vastgelegd. Deze samenhang kan zowel betekenen dat een bepaald onderdeel in een pomp voorkomt, maar ook dat een onderdeel wordt gemaakt uit een ruw gietstuk, dat een ruw gietstuk uit 20 [kg] gietijzer bestaat of dat een onderdeel uit 1.2 Em] stafmateriaal gemaakt wordt.

fig. 8.2

•

•

opbouw van de stuklijst in het computersysteem

Bij de opbouw van het stuklijstenbestand in het huidige systeem is de indeling aangehouden in ontwerptechnische modules die in hoofdstuk 3 beschreven is.

33

- Met de modules voorraadbeheer en ontvangsten en uitgiften wordt de beschikbare hoeveelheid van de artikelen bijgehouden. Als in het systeem de geplande ontvangsten en uitgiften van artikelen bekend zijn door middel van de klantenorders, werkorders en inkooporders is naast de hoeveelheid die in het magazijn ligt ook de toekomstige voorraad (of tekort) bekend. Omdat de data van geplande ontvangsten en uitgiften van de orders in het systeem zitten (d.m.v. leverdatum en startdatum) zijn de behoeften en tekorten als funktie van de tijd bekend. Een overzicht van de toekomstige tekorten kan door het systeem per artikelbeheerder worden uitgevoerd zodat door de betreffende beheerder aktie genomen kan worden. - Met de modules werkorder kontrole en inkooporder kontrole kunnen orders voor artikelen in het systeem worden ingevoerd voor de fabrikage en/of het bestellen van artikelen. In onderstaande figuur 8.3 is de werking van het voorraadbeheer en de ontvangsten en uitgiften en de werkorders (w.o.) en inkooporders (i.o.) weergegeven. Artikelen kunnen in het magazijn ontvangen worden op een inkooporder. Bij een werkorder voor een artikel moet eerst het uitgangsmateriaal door het magazijn uitgegeven worden aan de werkorder (dit zijn de artikelen die volgens de stuklijstrelaties nodig zijn voor de fabrikage van het gewenste artikel). Na de fabrikage van het onderdeel moet het op de werkorder weer in het magazijn ontvangen worden. De behoefte van de klanten aan artikelen (kl.o) kan in het systeem worden ingegeven door middel van een Kmeerverbruiku (m.v.) in het systeem voor

'N'\ o.G.o.. 1.. ~j Y'\

11.£veYQr,c·k(.(' :

I

.I

~\le('~ICy" •

Lle

.

::t.O. @ __

1:.0. ~

I _:t.o.
vel'(t.\oGlc.r I

,~.

,

(ij)

\

-

·.st.,l

.acwJ

O~IADfIIII.

'W.o.

I

.••PDIift(,l.rJ.vr De," I

GifT!; ~~


6:)

'IITSPI .

...

.. 'rnClOi. fQ SR .

'W.o. i.!:)

(1) '1'00.... Ta.l:ofi

... 'J.C.

is's.re Y\

~

\'O.v.

(0)

mN.

m

...

:::::

KLo.hJ

fig. 8. 1 werking MM3000 m.b.t. ontvangsten en uitgiften van artikelen.

34

een bepaalde datum. Via dit meerverbruik kunnen de artikelen uit het magazijn geleverd worden aan de klant. Als de klantenorders en de werkorders voor de onderdelen tijdig ingebracht worden zijn de toekomstige behoeften aan artikelen bekend. Met de lopende orders en de beschikbare voorraden worden de voorziene tekorten gesignaleerd. Voor deze behoeften moeten dan weer nieuwe orders worden ingevoerd. Omdat door de nieuwe werkorders weer een nieuwe behoefte aan artikelen gekre!erd wordt moet opnieuw de tekortenlijst gedraaid worden. Met het systeem zoals dat nu aanwezig is kan een handmatige materiaal behoefte planning gedaan worden. Bet balanceren van de kapaciteitsbehoefte is niet mogelijk met het huidige systeem. In onderstaande figuren wordt werking van de tijdfasering van de behoeften en de reserveringstermijn voor de materialen toegelicht. Afhankelijk van de doorlooptijd van een artikel en de datum van de behoefte aan dat artikel wordt de behoeftedatum van het onderliggende artikel bepaald (fig. 8.5). De reservering voor een artikel is afhankelijk van de de tijd tot de startdatum van de order en een aantal reserverings "windows·. ALLOCATION WINDOW

DOORLOOPTIJD WERKORDER

ALLOCATION WINDOW OFFSET

PRESHORTAGE WINDOW

, RELEASE

I v:£NDOW I

- I

In: START DATUM

IV

DATUM

BEHOEFTE

fig. 8.4 de verschillende termijnen bij het reserveren van materiaal voor een werkof klantenorder

Inaktieve reservering: er is een behoefte in de toekomst, maar bij een eventueel tekort hoeft nog niet gereageerd te worden. - II Aktieve reservering: als de vraag naar het artikel in deze periode groter is dan de beschikbare hoeveelheid zal het artikel op de tekortenlijst voorkomen. Op dat moment zal er een werkorder of inkooporder geplaatst moeten worden. - III De reservering wordt vrijgegeven: in het magazijn moe ten de onderdelen voor de order gepakt worden (aan de hand van de pick-list). - IV In deze fase wordt het onderdeel gefabriceerd.

35

LEVEREN G1ETMATERIAAL

G1ETEN

BEWERKEN START DATUM

LEVER DATUM POMP

WO

10 BES EL DATUM

o

MY

\{O

WO

o

LEVEREN STAFMATERlAAL

BEWERKEN

IO LEVEREN KOOPDELEN

MONTAGE OPBOUW TESTEN SPU1TEN EXPED1TIE

LEVER DATUM ONDERDELEN

fiq. 8.5 het bepalen van de startdatum van inkoop en werkorders afhankelijk van de behoeftedatum en de doorlooptijden.

Als aIle orders via het systeem lopen , en er wordt voor de verschillende niveau's met werkorders in het systeem qewerkt, dan zal bij het voorbereiden van de order met het systeem het volqende schema doorlopen worden. Ret is hierbij niet van belanq of de stuklijst van de hele pomp in het systeem zit, of dat uitqaande van de klantenorder de bruto behoefte aan onderdelen handmatiq inqeqeven wordt. Per niveau vindt een afweqinq plaats tussen de beschikbare NIEUWE voorraad (door middel van hoe1----1 INKOOPORDERS veelheid in voorraad en verwachtte ontvangsten) en de benodiqde NIEUifE voorraad (verwachte uitqiften). WERKORDERS Om aan de netto behoefte te kunnen voldoen moeten nieuwe inkoopen werkorders geplaatst worden en in het systeem worden ingevoerd. Met de stuklijst wordt een behoefte gekre~erd aan materialen en/of onderdelen op een lager niveau.

fiq. 8.6 schema ordervoorbereiding met het MM3000 systeem.

36

- Met de modules standaard kostprijsberekening en routes en machinegroepen kan door de kalkulatie uit de materiaalkosten van de koopdelen en de routes, bewerkingstijden en tarieven van de maakdelen de kostprijs van de samengestelde produkten berekenen. Oit gebeurt van onder naar boven door de stuklijst heen, niveau voor niveau. Het is hierdoor op een eenvoudige Manier mogelijk om de kostprijs van onderdelen en eindprodukten up-to-date te houden in het hele bestand bij wijzigingen in b.v. tarieven of materiaalkosten. Het nieuwe tarief of prijs van het materiaal wordt eenmalig ingegeven, en het systeem bepaait voor het hele bestand de nieuwe kostprijs. Voorwaarde hiervoor is: - Oat aIle artikelen (materialen, onderdelen en eindprodukten) in het systeem bekend zijn voor de produkten waarvoor de kostprijs berekend moet worden. - Oat voor deze produkten de juiste samenhang tussen de artikelen in het systeem bekend zijn door middel van stuklijstrelaties. - Oat voor de inkoopartikelen de materiaalkosten in het systeem zitten, voor de fabrikageartikelen de routes (met daarin de bewerkingstijden per artikel per machinegroep) en voor de machinegroepen de tarieven. - Oat het artikelenbestand niet te veel vervuild is met artikelen waarvan bovenstaande gegevens nog niet zijn ingegeven. Oit is nodig omdat het systeem voor de kostprijsberekening een aantal kontroies doet op de geldigheid van de gegevens. Bij een te grote vervuiling is niet na te gaan of de gegevens van de gewenste produkten juist zijn. - Oat er de mogelijkheid bestaat om de voorgekalkuleerde en werkelijke produktie-uren met elkaar te vergelijken. In het OHW-systeem wordt per klantenorder aIle produktie-uren van de verschillende onderdelen op een hoop geveegd. Wil men de werkelijk produktie-uren op onderdeel niveau uit het systeem krijgen dan zullen ze, voor het overboeken naar het OHWsysteem, in een apart bestand opgeslagen moeten worden. QfM:

Oe gegevens die door de kalkulatie in het systeem gebruikt worden bij de kostprijsberekening zijn dezelfde gegevens die in de produktie gebruiktworden bij de materiaal reserveringen. Oit heeft weI tot gevolg: - dat als er bij de kalkulatie rekening wordt gehouden met een percentage afvalmateriaal omdat er in het magazijn b.v.

37

stukken onbruikbaar staf overblijven, dat dan bij een werkorder ook dit afvalmateriaal gereserveerd wordt. - dat als er voor de kostprijsberekening onderscheid wordt gemaakt in verschillende soorten gietijzer in verband met het qewicht en moeilijkheidsgraad van het te qieten produkt, dat bij een werkorder ook reserveringen optreden voor deze verschillende soorten gietijzer (terwijl de produkten weI uit dezelfde pot gegoten worden). Er zal daarom een goede afstemming moeten zijn tussen kalkulatorische en produktietechnische geqevens zoals die in het systeem worden ingevoerd.

38

8.2 Voorraadbeheer en produktiebesturing met huidige systeem Bij het gebrui~en van het huidige, bij Nijhuis aanwezige, MM3000 systeem zijn er verschillende mogelijkheden. Deze mogelijkheden worden bepaaid door een aantal keuzes die gemaakt moe ten worden met betrekking tot het inzetten van het systeem ten aanzien van produktiebeheersing en voorraadbeheer: 1) Moeten aIle orders van de klanten voor pompen en reservedelen via het systeem lopen of aIleen de orders voor een bepaald (goediopend) deel van het produktenpakket. 2) Moeten aIle onderdelen die bij de machinefabriek gemaakt worden via het systeem geboekt worden of aIleen die onderdelen die normaal uit voorraad geleverd worden (de onderdelen met bestelniveau en bestelserie). 3) V~~r welke afdelingen in het produktieproces moet in het systeem met werkorders en inkooporders gewerkt worden voor de onderdelen die via het systeem lopen: inkoop, gieterij, mechanische afdeling, montage, proefstand, spuiterij. 4) Op welk niveau van de stuklijst worden de orders van de klanten in het systeem ingevoerd. Dat de verschillende keuzes nauw met elkaar samenhangen blijkt als we de werking van het MM3000 systeem nogmaals in ogenschouw nemen. Het ontvangen van artikelen in het magazijn kan volgens de normale werking van het MM3000 systeem aIleen op een werkorder of een inkooporder. Het uitgeven van artikelen uit het magazijn kan aIleen aan een werkorder of aan een klantenorder (in het systeem: -meerverbruik d

).

Om in het systeem met werkorders voor artikelen te kunnen werken moet eerst het onderliggende materiaal uit het magazijn worden afgegeven aan de werkorder. Na de bewerking kan het gefabriceerde artikel in het magazijn ontvangen worden. Hierna kan het weer aan een volgende (klanten of werk) order uit het magazijn worden afgegeven.

39

Hoewel dit de normale werking van het systeem is kan er op de volgende manieren van afgeweken worden: - Behalve komplete pompen en onderdelen kunnen ook ruwe gietstukken, stukken stafmateriaal en evt. ook kg gietmateriaal aan een klanten order worden afgegeven. Op deze manier vindt dus weI de juiste materiaalboeking aan de order plaats, maar heeft men met het systeem geen kontrole meer op de voortgang van de order. - Op een Dillegale" manier kunnen artikelen in het magazijn ontvangen worden zonder werkorder of inkooporder. Oit kan gebeuren door het "retour boeken" van de artikelen op een fiktieve werkorder. Het retour boeken van artikelen gebeurt normaal als er een teveel aan artikelen op een werkorder zijn uitgegeven. Oe artikelen die over zijn kunnen met het retour boeken weer aan de voorraad worden toegevoegd. Omdat het systeem hierbij niet kontroleert of het artikel ook is uitgegeven op de werkorder kan zo elk gewenst artikel zonder inkoop- of werkorder in de voorraad geboekt worden. Oe hoeveelheid op voorraad is dan juist, maar het systeem boekt we! een negatief verbruik bij het kummulatieve verbruik zodat op deze manier de verbruikgegevens van de artikelen niet meer betrouwbaar zijn. Omdat er bij het retour boeken van onderdelen geen mogelijkhei~ bestaat om een toekomstige datum op te geven kan op deze manier ook geen te verwachten ontvangst van het artikel worden ingegeven. Het retour boeken wordt in fig. 8.8 met ?? aangegeven. Twee verschillende mogelijkheden om het systeem in te zetten bij het voorraadbeheer en de produktie besturing van de machinefabriek Nijhuis wil ik hier behandelen: 1) Een (voorlopig) handmatige materiaal behoefte planning waarbij de klantenorders op onderdeel niveau in het systeem worden ingegeven. 2) Een materiaalbeheersysteem waarbij de computer aIleen het verbruik van de voorraadonderdelen beheert. Oit kunnen zowel onderdelen, ruwe gietstukken als stafmaterialen zijn. Op deze manier verandert er niets aan het oude systeem van de produktieplanning.

40

1) Materiaalbehoefteplanning waarbij (voorlopig) .de klantenorders op onderdeelniveau in het systeem worden ingegeven (fig. 8.7).

leverancierl

1.0.

I

w.oJ

I

1.0.

1.0.

OHW systeem

MM systeem

I I

I I I

KL.ol

I

I

w oL

I

MECH. AFDELING MONTAGE ETC.

I

I

KL .• O

fig. 8.7 MRP-I voor de gieterij, mechanische afdeling en inkoop.

GIETERIJ

IKLO

POMPEN

RESERVEDELEN

Omdat op deze Manier onderdelen (2), ruwe onderdelen (3), stafmateriaal (3) en gietmateriaal (4) via het systeem ontvangen en uitgegeven worden moeten hiervoor in het systeem inkooporders en werkorders worden ingegeven. De onderdelen kunnen dan uit het magazijn geleverd worden aan de klantenorders (voor pomp en of reservedelen) via het ingeven van een "meerverbruik 8 voor de onderdelen. De voordelen van dit systeem van werken zijn: - Aan de hand van de tekortenlijsten uit het systeem kan het bedrijfsbureau bepalen welke onderdelen er besteld en gemaakt moeten worden am aan de vraag van de klantenorders te kunnen voldoen. Door het ingeven van de werkorders bepaald het systeem ook welke ruwe gietstukken er gegoten moeten worden en welk stafmateriaal er besteld moet worden. Door het ingeven van de werkorders voor de gieterij signaleert het systeem tens lotte de tekorten aan te gieten materiaal zodat ook dit besteld kan worden. Omdat de tekortenlijst per artikelbeheerder kan worden uitgevoerd kan bij een juiste-toekenning van de artikelbeheerders een bestellijst per afdeling (b.v. inkoop, qieterij en mechanische afdeling) qemaakt worden (zie ook fig. 8.6 met het schema van de orderuitwerking met het systeem).

41

- Door per afdeling de orders die geleverd moeten worden op de leverdatum op een lijst af te Laten drukken is voor elke afdeling een prioriteitenlijst per onderdeel beschikbaar. Aan de hand van deze lijsten kunnen de werkbazen het werk uitgeven. - Ret bedrijfsbureau kan met bovengenoemde lijsten de voortgang van de orders volgen en tijdig reageren op de afwijkingen in de produktie. - Ret systeem geeft per periode de verbruikcijfers van aIle artikelen in aantal en omzet. Met deze gegevens kan de bestelserie en een eventuele veiligheidsvoorrraad per artikel bepaald worden. De uitgiften van artikelen aan een order worden automatisch in het OHW systeem geboekt, zodat deze gegevens niet handmatig voor elke order verwerkt hoeven te worden (zie ook opm). Door het ingeven per klantenorder op onderdeel niveau kan het artikelbestand geleidelijk worden opgebouwd. Dit geldt niet aIleen voor de onderdelen, maar oak voor de gebruikte materialen en ruwe gietstukken. - Doordat aIle onderdelen uit het magazijn aan de klantenorders geleverd worden, zijn aIle onderdelen die voor de klantenorder nodig zijn bekend. Aan de hand hiervan kunnen de stuklijsten gekorrigeerd worden. Is eenmaal de werkelijke opbouw van de pomp en bekend dan kunnen de stuklijsten van de pomp en in het systeem gezet worden. Hierna kunnen de klantenorders voor de pompen op het niveau van de komplete pomp ingegeven worden. - Vanuit deze manier van werken is een omschakeling naar een automatische materiaalbehoefte planning mogelijk. Dit wordt verder beschreven in 8.3. De voorwaarden die gesteld moeten worden om op deze manier met het systeem te kunnen werken zijn: Voordat een order in produktie genomen kan worden moeten de artikelen van deze order in het systeem bekend zijn. Een groot aantal onderdelen zijn al met onderbouw (ruwe materialen, doorlooptijd etc.) in het systeem ingevoerd. Er zullen procedures opgesteld moeten worden die er voor zorgen dat aIle nieuwe onderdelen voor de produktie in het systeem ingevoerd worden. - Omdat het systeem tekorten signaleert aan de hand van de behoeften, de lopende orders en de beschlkbare voorraad, zal ten eerste de beschikbare voorraad in het magazijn overeen moeten komen met de beschikbare voorraad in het systeem. Ten tweede moeten de lopende orders (voor de te verwachten

42

ontvangsten en uitgiften) in het syteem moeten zitten. Met deze gegevens bepaalt het systeem de tekorten als funktie van de tijd (tekorten lijst). - Wil men tijdige melding van de tekorten dan moeten haalbare door looptijden in het systeem zitten en moet het preshortage window zodanig zijn dat bij het verschijnen van een artikel op de tekortenlijst het onderliggende artikel nog gemaakt of gekocht kan worden. - Er moeten procedures komen zodat de gekonstateerde fouten in de stuklijsten verbeterd worden. Verder moe ten de stuklijsten van de nieuwe pompen zo kompleet mogelijk zijn. - De gegevens in het systeem moeten produktie gegevens en geen kalkukatie gegevens zijn (zie ook opm. op bIz. 37). Als het systeem op deze Manier gebruikt wordt om de produktie te besturen betekent dit een wezenlijke andere aanpak hiervan. Was het zo dat de produktie en de inkoop werkten op basis van klantenorders en voorraadorders, met dit systeem worden de artikelen besteld en gefabriceerd omdat er in het magazijn (systeem) e~n tekort in de toekomst gesignaleerd wordt. De oorsprong van dat tekort is in principe niet van belang. In bijlage XVII wordt dit verschil duidelijk gemaakt met behulp van twee schema's.

43

2} Deze moqelijkheid komt vrij veel overeen met de huidiqe manier van voorraad beheersen en produktie besturen. Het computersysteem neemt hierbij een aantal handmatiqe taken over en verbetert de kommunikatie tussen het magazijn en het bedrijfsbureau. De qietstukken worden hierbij in het maqazijn ontvangen door het retour boeken van de qietstukken. Verder wordt in het systeem aIleen de uitqiften en ontvanqsten van voorraadartikelen bijqehouden. Het uitqeven van materialen aan de klantenorders kan dan op verschillende niveau's qebeuren: onderdelen: koopdelen of bewerkte voorraaddelen. materiaal: ruwe gietstukken of stafmateriaal.

leveranoi ar bestel!ing

HM systeem

--

OHW' systeem

GIETERIJ

- --1?

I I

I

1.0

I.O

1

leveraneier

I Ii o~

J:J I

I

KL.O. bestellinl'r

XL.D.

t

t

MECH. AFDELING

!

l

KL.O.

fiq. 8.8 werking van het systeem met registratie van de vooraadonderdelen

b .. ,.t .. l1i.ru:t_

J, MONTAGE ETC.

POMPEN -

KL.O.

KL. O. .. RESERVEDELEN

De gevolqen van deze manier van werken zijn: - Omdat voor de qieterij qeen werkorders in het systeem worden inqegeven zijn de toekomstiqe ontvanqsten niet bekend. Daarom kan niet met behulp van het systeem bepaald worden wat de toekomstige tekorten zijn, en treedt er geen signalering op als een gietorder te laat geleverd wordt (dit bleek toch een probleem te zijn bij de gevolqde orders). Verder worden niet de juiste verbruiken van de gietstukken geregistreerd. - De klantenorders kunnen aIleen op het niveau van voorraad artikelen worden inqeqeven. Het ingeven van de klanten orders zal dus zeer zorgvuldig moeten gebeuren.

44

- Op het moment dat de materialen aan de klantenorder zijn afgegeven is er geen kontrole meer op de voortgang van het onderdeel in de fabriek met het systeem. Hetzelfde geldt voor de onderdelen die speciaal voor een klantenorder gegoten of besteld worden. Voor de planning van de klantengerichte orders in de produktie zal een handmatige planning noodzakelijk blijven. - Om de voorraad onderdelen in het systeem te kunnen ontvangen zijn twee mogelijkheden: - via inkoop en werkorder. Voor de voorraad onderdelen moeten dan werkorders en inkooporders ingevoerd moeten worden. - via inkooporders en retourboeken in het magazijn. Oit zou dan dezelfde gevolgen hebben als het retourboeken van gietstukken. Het voordeel van deze manier van werken is dat er weinig verandert aan het hele systeem van orderuitwerking, voortgangkontrole, materiaaluitgifte en boeking van de materialen naar de orders. Het systeem neemt hierbij een aantal handmatige taken over: het boeken van materiaaluitgifte aan de orders en het bijhouden van de hoeveelheid op voorraad van de voorraad artikelen.

45

8.3 Toekomstige uitbreiding van het systeem Ais men bij NIJHUIS het materiaalbeheersysteem wil qaan qebruiken om naast het beheer van de voorraad ook de produktie te gaan besturen dan zal voor de in 8.2 als moqelijkheid 1) besproken methode gekozen moeten worden. Met deze methode is een in- en output kontrole van de orders in de fabriek moqelijk op onderdeel niveau en per afdelinq. Vanuit dit systeem, dat feitelijk een handmatige materiaal behoefte planninq is, zijn in de toekomst de volgende uitbreidinqen moqelijk en eventueel zelfs noodzakelijk: - Op dit moment moeten de werkorders in het systeem worden ingeqeven en daarnaast moet voor de produktie een bewerkingsbon worden uitgeschreven. Hetzelfde geldt voor de inkooporders en de bestellingen. Door middel van een uitbreiding van het systeem is het moqelijk om de ingevoerde werkorders en inkooporders door het systeem te laten printen voor de produktie resp. de leverancier. Er zal dan weI een speciale printer aangeschaft moeten worden om de werkuitgiftebonnen en de bestel1inqen op qeschikt papier te kunnen printen. - In het handmatige materiaal behoefte planning 5yste~m dat beschreven is worden de klantenorders op het niveau van de onderdelen ingevoerd. Hier is om de volgende redenen voor gekozen: - ten eerste komeq de stuklijsten van de pompen niet overeen met de werkelijke uitvoering van de pompen. - ten tweede is de materiaal uitvoerinq van de pomp zoals die door de klant besteld wordt vaak niet in het systeem opgenomen. Als er procedures zijn opqesteld voor het invoeren van de juiste stuklijsten en als de onderdelen met de juiste onderbouw in het bestand staan kunnen de klanten orders op het niveau van de komplete pomp ingevoerd worden. Bet gevolq is dan weI dat er ook voor de fabrikage van de pomp uit de onderdelen met een werkorder in het systeem gewerkt moet worden. Op deze Manier kan ook de eerste stap in fig. 8.6 (de bepaling van de bruto behoefte aan onderdelen) automatisch door het systeem gebeuren. - Als de handmatige materiaal behoefte planning zonder problemen verloopt, kan ook deze handmatiqe handeling geautomatiseerd worden. Dit kan vrij eenvoudig gebeuren door het kopen van de Materiaal Behoefte Planning

46

module van het MM3000 systeem (fig. 8.1). Ret systeem bepaald a.h.v. de klantenorder in een stap de netto behoefte aan onderdelen, ruwe gietstukken en stafmateriaal en komt met voorstellen voor inkoop en werkorders. De voorstellen voor orders zijn afhankelijk van de per artikel gevoerde ·orderpolicy". Deze orderpolicy kan o.a. zijn: - Netto behoefte: per behoefte aan het onderdeel wordt een aparte werk- of inkooporder voorgesteld. - Vaste bestelserie: als er een tekort is aan het onderdeel wordt een order voorgesteld met een vaste bestelserie. - Bruto behoefte: hiermee kan de aan behoefte aan het artikel in een bepaalde periode worden voldaan. - Order point: het systeem doet een voorstel voor een werk- of inkooporder als de beschikbare voorraad in de toekomst beneden het bestelniveau komt. Ret is duidelijk dat tot nu toe met het systeem aIleen het materiaal beheer met het systeem mogelijk is. Als zou blijken dat met het beheer van het materiaal aileen geen voldoende resultaat gehaald wordt (zie 7.4), dan kan de kan de volgende stap het toevoegen van gedetailleerde bezettingsoverzichten aan het systeem zijn. Met deze gedetailleerde bezettingsoverzichten per afdeling of per machinegroep is het bedrijfsbureau in staat om knelpunten in de produktie al van te voren te erkennen. Door middel van uitbesteden, overwerk of het verplaatsen van orders kan de vraag en het aanbod van de beschikbare kapaciteit op elkaar worden afgestemd. Mocht ook op deze manier geen goede resultaten in de planning van de produktie behaald worden, zullen de verkoop en de produktie op elkaar afgestemd moeten worden d.m.v. een hoofdproduktieplan.

47

hoofdstuk 9 GEDIFFERENTIEERDE ANALYSE VAN HET OHW-BESTAND

9.1 Beschrijving van de methode Omdat de beslissing over het inzetten van het MM3000 produktie besturinq systeem nog niet genomen kon worden door de machinefabriek Nijhuis heb ik als afsluiting van mijn afstudeeropdracht de mogelijkheid bekeken om met behulp van een analyse van het onder handen werk bestand volgens het systeem van Prof.Or.lng. H.P. Wiendahl een betere kontrole te realiseren van de hoeveelheid onder hand en werk. De analyse gaat uit van de toe- en afname lijnen van de produktie-uren in het arbeidssysteem als funktie van de tijd (fig. 9.1). Bi; deze analyse kan het arbeidssysteem (gehele fabriek, een machine) en de te onderzoeken tijdsruimte vrij gekozen worden.

'\

a{kC.""~ ~

~q.~.~

orders. -PL-_ _ _ _ _ _ _ _ _ _~t54.

fig. 9.1 voorbeeld ~oe- en afname lijn van een arbeidssyteem.

Uit het toe- en afname overzicht kan weI het gemiddeide OHW bestand bepaald worden als funktie van de tijd, maar de oorzaak van de grootte van het bestand is niet te achterhalen. Met de gedifferencieerde analyse wordt het totale OHW-bestand verdeeld in deel bestanden die dan elk afzonderlijk beoordeeld kunnen worden. Op deze Manier kan weI een uitspraak gedaan worden over de oorzaak van de grootte van het totale OHW-bestand. In fig. 9.2 is de verdeling in de verschillende deel bestanden weergegeven. We onderscheiden hierbij: 1) het Grondbestand: Oit is het aanvangsbestand in het arbeidssysteem aan het begin van de te onderzoeken tijdsruimte. Als we het qrondbestand met de tijdsruimte vermenigvuldigen vinden we het grondvlak. Het qrondbestand (GRB) is per definitie altijd positief.

48

2) het Stroombestand: het stroombestand (FLB) vinden we door het stroomvlak (driehoekig opp. in fig. 9.2) te delen door de tijdsruimte. Het is de theoretische maat dat zou gelden bij een continu toe- en afname proces. 3) het Stuurbestand: dit vinden we door het stuurvlak (zie fig. 9.2) te delen door de tijdsruimte. Het stuurbestand (STB) is een maat voor de afwijking van de werkelijke toe- en afname ten opzichte van de theoretische continue belasting resp. ontlasting van het arbeidssysteem. 4) het Groepenbestand: ook dit vinden we door het bijbehorende oppervlak (fig. 9.2) te delen door de tijdsruimte, Het groepenbestand (LGB) is een maat voor het in grote groepen aankomen/afleveren van de produktie-uren.

ANKUNfTSfRQZESS

ABEEBTIGUNGSPROZES5j ~':J

FFL8

~FSTB

fig, 9.2 verdeling van het OHW bestand bij de toename en afname lijn mmm grondvlak ~ stuurvlak t:=:I stroomvlak ~ groepenvlak Het gemiddelde OHW-bestand komt overeen met het oppervlak tussen de toe- en afname lijn gedeeld door de tijdsruimte, en deze vinden we ook uit de bovenstaande bestanden met de volgende formule: OHW bestand gemiddeld = GRB + FLB toe + STB toe + LGB toe FLBaf - STBaf - LGB af ,

49

Oeze formule kunnen we ook grafisch weergeven met behulp van een zogenaamd . bestandsaandeel diagram (fig.9.3). fig. 9.3 bestandsaandeeldiagram. FluIlb.."'ndsant.... /StPuefungsbestondsQr.te1r ._u..Gru~ftt(hg'Un9sbttrstandsafflt!11

~rnqij

1.0$ -un
arupp.n -

~_=I~------~------~ ""Ittt~r{lf

Ff'f'1 tgungso.stond

Omdat deze bestanden nog vrij weinig zullen zeggen is in bijlage XIX aan de hand van enkele fiktieve toe- en afname grafieken het bestandsaandeeldiagram opgesteld. Wat hieruit blijkt is: - Oat de waarde van het Stroombestand afhankelijk is van de beschouwde tijdsruimte. - Oat de waarde van het grond bestand afhangt van het gekozen begingpunt van de tijdsruimte. - Oat de waarde van het stuurbestand ook afhangt van het gekozen beginpunt van de beschouwde tijdsruimte. Het is dus gevaarlijk om aileen op grond van de gegevens uit de bestandsanlyse konklusies te trekken over de oorzaak van de hoogte van het OHW bestand. Wil men van deze gegevens gebruik maken om het OHW-bestand te beheersen dan zullen de gegevens steeds over een even lange periode berekend moeten worden. 9.2 Toepassen van de analyse bij de MachinefabriekNIJHUIS Om deze methode bij de machinefabriek NIJHUIS toe te passen moet er een keuze gemaakt gemaakt worden met betrekking tot: - het te beschouwen arbeidssysteem en - de te be schouwen tijdruimte

50

Voor het arbeidssysteem is gekozen voor de machinefabriek ais geheel. Hierdoor kan de hoeveelheid produktie-uren per order bekeken worden. Voor moment van binnenkomen in het arbeidssysteem is de orderdatum aangehouden en voor het moment van afleveren van de produktieuren is ~e afieverdatum van de order genomen. Omdat per order de produktieuren niet bekend zijn, maar weI de hoeveelheid "uren eigen produkt" (dit is de som van de uren maal het tarief (zie ook bijlage 1I ), is het toe- en afname overzicht in deze eenheid uitgezet (bijlage -mrl. Ret arbeid-tijd diagram is voor 1984 tIm week 43 ... opgesteld. Om de invloed van de tijd te bekijken, en de mogelijkheid om met de gegevens uit deze analyse te kunnen sturen, is het arbeid-tijd diagram in vier periodes van 10 weken opgedeeid. V~~r elke periode is met behulp van bovengenoemde methode het bestandsaandeeldiagram opgesteld. Konklusies die hieruit getrokken kunnen worden: - Het zeer grote aandeel van het grondbestand in het gemiddelde OHWbestand. - Het middelmatige aandeel van het stroombestand ais oorzaak van de hoogte van het OHW-bestand. - De zeer kleine invlo.ed van het stuurbestand en het groepen bestand op de hoogte van het gemiddelde OHW-bestand. wil men de hoogte van het onderhanden werk bestand verkleinen dan zal dit voornamelijk gezocht moe ten worden in hetverkleinen van het grondbestand. Het verkleinen van het grondbestand zou bereikt kunnen worden door een gerichte vrijgifte van de orders voor de produktie. Afhankelijk van een belastingspercentage worden de orders vrijgegeven voor de produktie, waarbij de order met de hoogste prioriteit het eerst in produktie genomen wordt. Er is ook gekeken naar de mogelijkheid om het toe- en afname overzicht te maken van de hoeveelheid werk bij een aantal machines. De machines die hiervoor bekeken zijn: - NC-draaibank NEFF 660 - Universele frees bank Zayer Als beschouwde tijdruimte is hierbij een week genomen. In bijiage XX zien we het afleveroverzicht. Het beginbestand en het toenameoverzicht van de machines zijn met de huidige beschikbare gegevens niet te bepalen omdat van een groot aantal onderdelen de vorige bewerking niet terug te vinden is. Op dit moment heeft feitelijk al een belasting ge6rienteerde vrijgifte van

51

orders per machine plaats. De werkbaas verdeeld het werk over de machines, en hierbij zorqt hij er voor dat er voldoende, maar niet te veel werk bij de machines ligt (voor ± 1dag). Het grote probleem hierbij is niet dat de machines overbelast worden maar dat de werkbaas geen overzicht in de prioriteit van de onderdelen. Een materiaal behoefte systeem kan in deze informatie voorzien.

QfM: 1) Uit de toe- en afnamelijn van de hoeveelheid uren eiqen produkt in

de machinefabriek (XVIII-10) kan het OHW-bestand en de toe- en afname per week worden uitgezet (blijage XXI). Met deze qeqevens is een qerichte vrijqifte van de orders voor de produktie moqelijk. 2) Uit het overzicht van de afgeleverde uren eiqen produkt per order (bijlage XVIII-2 tIm 9) kan de doorlooptijd van de produktie-uren worden uitgezet. Deze fiquur (bijlage XXI) qeeft ~en bevestiging van het doorlooptijdenonderzoek per produktfamilie: de doorlooptijd in de fabriek liqt tussen de 11 en 19 weken.

52

Hoofdstuk 10 KONKLUSIES

Uit de analyse van de produktie blijkt dat v~oral het halen van de levertijden en het sleehte rendement van de produktie een probleem is. Als we de sterke en zwakke punten van de versehillende produktiebesturing sytemen in aeht nemen en we bekijken de situatie van de maehinefabriek G.J. NIJHUIS met: - zeer veel versehillende produkten, een sterk wisselende produktiesituatie, - struktuurwijzigingen in' het produkt en - de mogelijkheid am de kapaciteit aan te passen met overwerk en uitbesteden, dan zal een MRP produktiebesturing systeem tot een goede beheersing van de materiaalstroam in de fabriek maeten kunnen leiden. Het invoeren van een MRP-systeem am de praduktie te besturen kan in een keer gebeuren, kompleet met kapaciteitskontroles ap de versehillende niveau's. Omdat het in een keer invoeren van een MRP-II systeem om gedetaileerde informatie van onderdelen, stuklijsten en voorraden vraagt kan gekozen worden am het 5ysteem,in fasen in te voeren. Hierbij kunnen de gegevensbestanden geleidelijk opgebouwd worden. Verder kan per fase gekeken worden of het nodig is om de volgende fase in te voeren zodat er niet een "te goed" systeem wordt ingevoerd. Met het huidige MM3000 systeem zijn twee mogelijkheden: 1} Het systeem wordt gebruikt vaar het voarraa~beheer van de vaorraadartikelen. Op deze Manier neemt het systeem een aantal handmatige taken t.a.v. het voorraadbeheer over. Een verbetering van de produktiebesturing kan met deze methode niet verwaeht worden omdat de niet-voorraadonderdelen buiten het systeem om gaan. Een gevolg van deze methode kan zijn dat er problemen optreden met de logische werking van het systeem. 2) Het systeem wordt gebruikt voor een (vaorlopig) handmatige materiaal behoefte planning. Hoewel dit om exaete gegevens vraagt van voorraden en stuklijsten in het syteem, is er demogelijkheid om deze. bestanden geleigelijk op te bouwen. Bewerkingsgegevens en gegevens van de produktiemiddelen zijn met dit handmatige MRP-I systeem niet nodig. Deze methode

53

geeft de mogelijkheid van een goede input en output kontrole van de (deel)orders per afdeling op onderdeelniveau. Aan de hand van overzichten uit de computer kan een gerichte ordervrijgifte voor de verschillende afdelingen gerealiseerd worden. Mocht blijken dat het beheren van de materiaalstroom niet tot het gewenste resultaat leidt: - realiseren van betrouwbare levertijden en - een beter rendement van de produktie, kan besloten worden om aan de materiaal planning een kapaciteitsplanning toe te voegen met gedetailleerde bezettingsoverzichten. Om het resultaat van het ingevoerde besturing systeem te beoordelen kan gebruik gemaakt worden van overzichten van de afwijkingen op de levertijden. Verder zou tijdens het invoeren van het systeem regelmatig de voortgang van enkele orders gevisuaIiseerd kunnen worden door de verschillende handelingen van een order als funtie van de tijd weer te geven. Het gebruiken van deze gegcvens als basis voor het coputersysteem is niet aan te raden omdat de gegevens gerealiseerd zijn in een situatie met een niet-optimale planning. Uit de analyse van het OHW-bestand blijkt dat de hoogte van dit OHW-bestand voornamelijk bepaald wordt door de hoogte van het grondbestand. Remedie hiertegen is het gericht vrijgeven van de orders voor de produktie. Als het komputersysteem wordt gebruikt voor een materiaal behoefte planning is het inderdaad mogelijk om de orders op onderdeel niveau per afdeling uit te geven. wil men bij de machinefabriek G.J. NIJHUIS een verbetering van de produktie besturing realiseren, dan is het advies dat uit dit onderzoek voIgt dat het systeem in eerste instantie gebruikt moet worden om de materiaalstroom van aIle onderdelen te beheren. Aan de hand van de resultaten hiervan zal gekeken moeten worden of het nuttig is om het systeem verder uit te breiden met kapaciteitsoverzichten, en eventueel in een later stadium met een hoofdproduktieplanning.

LITERATUUR

[1]

Balkestein, J.G.; Langemeijer F.L.; Morreau, J.H.; TECHNISCHE BEDRIJFSVOERING, collegediktaat THE nummer 4.507 Eindhoven, 1982

[2]

Monhemius, W. e.a.; PRODUKTIE EN VOORRAADBEHEERSING, collegediktaat THE nummer 1.239 Eindhoven, 1982

[3]

Canals, P.M.T.; Goor van, A.R.; Lagerwey, J.j Schepper de, A.A.T.; HANDBOEK GOEDERENSTROOMBESTURING, Alphen aid Rijn, 1980

[4]

In 't Veld, J.; ANALYSE VAN ORGANISATIEPROBLEMEN, Amsterdam, 197 8

[5]

Jansen, J.W.M.; ONTWERP VAN EEN ORDERSTURINGSYSTEEM, afstudeerverslag THE nummer WPB 0097 Eindhoven, 1984

[6]

Schepper de, A.A.T.; GEWENNING AAN LOGISTIEKE PLANNING, Ontwerp van een systeem ter verbetering van de goederenbesturing in een complexe indutri!le organisatie, Eindhoven, 1983

[7]

Whight, O.W.; PRODUKTION AND INVENTORY MANAGMENT IN THE COMPUTER AGE, uitgeverij: Cahners, 1974

[8J

User manuals en cursusmateriaal van het MM3000 systeem, HEWLETT & PACKARD

[9]

Wiendahl, H.P.; BETRIEBSORGANISATION FUR INGENIEURE, M~nchen,

[10]

1983

Lorenz, W.; DIFFERENZIERTE BESTANDSANALYSE 1M FERTIGUNGSBEREICH, Eine neue Methode zur Bestandskontrole, Sonderdruk aus: AV Arbeitsvorbereitung, 1983

Bijlagen bij het afstudeerverslag van A.W.J. Rietjens WPB 0150

fAm'LIes

PO""'PSesa.jI1S fo.Mi Ut; t:'>~

..l!\Clrn.o.1(."wJ·f n .... ~ep.t po~rc-~

tic. He, Sll

~~ tUl\~

POtl\~

c.l.4..s.cJ'. ~

HV,

'9&3

'Il'ic.p;

\-16 r I V"T,

rc.Ji,

AAnTOL

Sl,

CH, eN" V<.S,

V~V,

\/he,

""

PJ'<1r()T~P6"

66 rniaot"Lb

'0

dO'Aptzl

t; p

6.000, -

,5

(W.ke.~

\.,... vc.k

F""P \v\c.t: ~<.I
,8,3

30·000 I -

.:: 2 S- %

~It.~s.t...!

6

'f0""~k

'1,7-

3.0(0)-

or,>

6

'10

\O'I'~~

\'I.\~~

~QW

V[)F 1

\/bf.J

VPL.

VOl.

\itnf,

v\'rIf ,

1-

VtlL,

.5

JOj

bO.o«:J t -

fV~V,

, &.,

VOtnf,

I

R'#.

!J

..9 ;: lo~

GL"

voor J..~ . . . clde. ~~

cJ. ;...~&. <Sf .l"''''\ol~ as

tb, f'

po.... pCl"

voor

9fO~e. Jo,..pdJ~.""

""~~~ op b.v. Io~~.r

~'"'~

,*1ve.V-~

i ... I::o.v. tlr ....Ic."'"ffIVs'1~ c....

~... "" \WLt ~r ~ocleMyak'OIAt ~ O>f> ....rt<. ~;;\:,.,\s *~pcus;'k8 cJ.s 5,W\e.&rpo"'p VC!IO£ srok \....s.io.n'....Jks

t3,3

,,,003)-

11. 00<:),

-

~'f" ;..eJ i.p.w. ~q~\"ke"",:'S er,.", t-e'" voow\a ~~\. . .is..

Jr.}

fl
Y
\1OrW\c,... e..veybc.o.Y t okde .. tJfIU")

(SoL C.H

POM~

l(fOtA.. d.o~~

l

pOtwtr voor O\l~~V\.t t.o•.p~s'~8

".S"

%

.t.

II~

Vl:),

c.;:

G"

t ....I"'\o,:...r.. 'flO"'~

"-.I~

r

ul

OPMe~\(.\",b

t)OOlttooP

P

:: liZ

H6'l

I:)kPI

P~\I.s

'103

!'iCC,

H',

QQIi1TQ.'-

\( H 8

.t

.

.J

% (')

ltl· OOO

j -

11.oo~-

~()""p ~t ~f'C-~cA eiAe~ loa.V. dtt- ko~ d... d<::'Arl'ac.t V. de. flO,."

.3 {,'J

-

VCl()r

.e..oae. J .. ",l.k",_ OOA'QM

~e.er

t

~%


m H

g 0 c· :5
rn

E s

u

('if

~

1)

9 1'" ~

(1'1

_.

-I '1 '1'\

P

!

-'

...-

(ii' IA

11-1

-

eVE R"tlGt-iT v8K,,001TE" p~e:STo..TH~S

G~K.ELE

riC·\ Po"",Ft\".

Opvoerhoogte [mJ

•

t NC-1

~C-1

40.180 NC-l 50.180

NC-l 40.150

20

&.

• 3

2

4

5

6 7 8910

.

20

30

40 ,0

100

...... Capacitait

1:::k

\Je.r ~ 0

1

&..4~ 'f'« 5.1 '"-l '-...s

J.::", (

"'-c..t ~~ f;

~uc..c:.r ol

\.Jora.v.....}· ~

0.('

'P~tz-

"b"""d.,,J~l £),(,6~

U

v,; \

1\


I~

dG\'-

oJ u..b\o.~

eM.

S4.k

e......

olvu. 'f3 Q\o. ~

(J~

~~

~~a."'-3sc..l~ ~r

v. \

Op

t

(),I

~

YOQ'-P-t'JF

We. YOO~f' wov-ol~

~ - \A V\"'~.

~t

~'F c..)s.;~ \ <;t\:'~J

o....,t.. 'wlf'

4l: -

4l.-!..3).e...

\J 0\'-

[m.l/hl

~s.o.- J..1,.... ~

~I:,~J

F--pr'JF~'

€..I,...

\)0.'-

do.c

~

q.....

~~ rA F\o.!(ltjf &.....

()Vev

ro..'(l . 1.3

"B~La.GfJI( OP~V\\Aj

Vo..y-..

S.T'-'ll£.L.!J~T va"" t:vH<.GLE Po~\OGh

DE"

VE"ItSCHtL.llhiOb

\~

\.A.\T\I06'R\h66"h

~EfOC\a\..,P

G£.h

tV)

OE

pOh-\pr':'Pf

AS + STOEL~4X bewerkt gietstuk gedeelte 2x onderdeel uit sta~ateriaal 14x normdeel

-4

PAKKINGBUS ~x bewerkt gietstuk

NC-l POMP

kompleet

gedeelte

2x onderdeel uit stafaateriaal

3x normdeel POMP

,

gedeelte

'~3x bewerkt gietstuk

1x onderdeel uit

staf~teriaal

12x normdeel

POMPEN

NODULES ASGROEP

... HGT-l POMP

kompleet

Z

ONDERDELEN 4x bewerkt gietstuk

~5Z ....

rd •• 1 uit .t.no.t.ri••1

11x normdeel

3x bewerkt gietstuk

POMP

gedeelt~ . 1x

.

onderdeel uit stafmateriaal

18x normdeel

~I:

~SU

cl""s

ov-cler c1 e.b. ..,.~ ""

J. ~ t-

\--\

clo.t

~V().A.,

~ ~~

l1b o~vdeJ~

~ F"'P ""''''~ ",a.\,., \"')1:,.

~~

""-Of!..b

tic. -\

,

I~

'(-><:'' 'r

op~~V\""

~""'o..o..k r Wt\o.v- v "'''' e..r Il

~

?f'- c,a.k.r

w<S'f~

tic -\

cl.e.

WO-Cc\Gt-"" ,

'G-o. ...cA \)0........ .,.5 . . . ,~

c4

t 4? "~C~cJ..·, \la\o.d.c.. ea..... 1-16 T· \ ~'-f

~k....

\...>or~.

""'c.,:;. . .-W~ "'" . 1A~1VQl"~~"'"

00.""

Voov-

\,Jorde.V\.

\4

~'d

NC\

Sop<- ~

liC)

ic

~ YO:::>""'~ "'~

~ sJ~A1.\Or~

S'O.Uo. ISo. 14<::,.

f; cOot~ \,.Qo.da-,

'f>O""'t,p>V'\\..\W\'NW'j

v

c.:,

cl ~ op 'flO"'? ~:J f" ~\.J a« J.. ~ '(Oc.....pl2,..>o. \Je- J..; ~ t:Jf1'L

0f>~"'toc.Jl...t JI.~ """' olsL ~~~ '- 10..0."'- ~~QC.2..~ <:5""- c'"'~~ po_p"' ....-~.s wo>(olA co\....ee- S.~~(;,-o.t.... \.aRo.cl ) ....... ."i:l.k. 0 6 1... ~ s.t",kl,st\.:w,wo.o.Y't. 0.0...... clt. Q,..",~ d \)0.."" ~ S.t... kS4~ ';.s
][ -~

13

\Ao.

'f'~~\J("5 &~~

1.

~

'c,~~

~

'-

1

'1 "l.

\ ), ~

3 'J., 10

®

tIC' I

IS"O :3. "to

• po.~~S ~t

'J.,

v.;:::tUOV~

u;..t\)OCt>;:""'~

•

~ ~t i:i"\£C'c.- 1..A.~..1 \JO'W~ .,,,.a.:b \:'(4"'''''''' \.J0Jl.":'" ffA.t S"W<Jr\ I...\J~y.,.J ......... Vott1~,,(;~rJc...~c...1.tJ

w.. Y'«,S-\ \.Ir~ !>"J ~ \A·,tvoe.l'\....~ \..,...

e~ b'ltl.fQo- V.t.t\lafJf~'"d .....J T~t"1·h~tJc.1. ""#oAk,.

"

,

~ ~ ~ ~4 ~ "\2r~

3

X ""'"

'l..

)..

.Qo..... ~o.a..t"""'(~3

.. \ov,'C"t """"'' ' ')JZ.oil

'M~

04 \JdU~ C) a

\WI.t b(~,:,,""'''

wc.4lI.\l.r

~

j\A.{5"lC1<.1o.. ""A"oer l .... ~.( tdU.r"r~~t~ '(~.t \J('~ sJ~,,- ",,~-I \Iot~ ~

\

• 1 ;....

3~~"'''''.u-.

\.4J~~ ~

\.JQQ.UU'

'oco.. ..,... . . e.O:utV'

~

JS ,,:.-

t.

'tt'!:'!

U ..,Sf,"
;. j

~

Ioi-"f;

'1

_~-

LI'",

~~~::::lo:r..-";):r.!"~~'1 Q'sT" .)'::;;-'r."-,'

5tT-....

~-

rrpl

t':"j

f

I;~'"

~,,~

"'e 'I;-

<:j'' ' "'~'11. ::;ij

''::t· '"

'7~!T,~:r

?·.n ~- .sn

':';;', :'.::-- ",.'

____

::: ; ,j~:: ~i::~,';'~}i

-ft--:'-h--

ss

'"C'~

.

S i"

" ' 0 ,.

-t

",o.,,,';,ull '''.,~,. GiffY-crsl '"

1

OY-'~'

:._

•.

, . ',.". , ..

7;.i~'c" ,~" ~n:'J!fT

§P

r::-;"i

i pI,

1.3,$

/

;.~'

~;I'

.... ,t\: ... 1

,

.

L;.

I

"Id..
i61 x ~'Oll x,/llf

o

''f'"$~' .

Sl'rs('o/DC'

6"1;'6 .,·c·trr"x" It·-."SIr

tT:1S

n)( i.OIl" 'i'l',

{. '1'06

Q~ ~17

,.nil

Q

0

~"

I

x ,'00 I.

311

'ft

.... -.'

'£1', .t-~.,,,,. .o.I!, • iii

'Ul~

"II 15111(0"1' ~'•• ',"'.'.

61..1";

e-t h

Il,
j01

",..oOli

j

1,1" ,-lX_o

.

,is'1

¥ 1,'06 • ,.001:

" ".h •..•

"./';11( .... '0; ",H

7£ 1]8

s,.,

, .. _... -.,11."'1','

In '1'8'--- 'l.,..1t'l·~,X'·

~.

'.''1

I

0";" x" ;,t'ltl """,';1

01

e

,,",'.t. ,r'lI

01 'If

",,,Ll

o't,

j~r X"":i.oe'''~;5~ 5.''''1.'l~
l

''!.IT.

-~

'-"J':-e:r=

>

or""'n":,;.s

nr71I''Tlf

ifT~~"""" ....

-_.

...

,..

.. - - - ... ~~----~ .. :-":

".

,,-, -

'6\,"':6' _

Sl:rt"T'if

>

;"....

~

:sn::~'$"Ix-;;-it:

..; ~bb "~'':j'

---.-....

.' ---"--1 - . ---J-.-.. .

-.-~:

.

__

~,'" ~J~, ! 1,\'>!P

to \i 3 ~~\C!I I\::) . S~Il~,,) .

I -

2l:

91~cd3s>3C>L.

"",IiU\.ll1S1S'

3"'0

LV(')

._

.

~

~"t ~:I t\0

...

iii

---

:II' 3901G'S...

"JZ: -)

~

'P~"'t.:tO' c.l.-.cJ~~

~n~ t

0'(0

k.t ~-t

clc..t:"'"

~ 'f
~ .. oot. ~~IZ.e-H~ \10...... elL kostc.- I o~('e..,,",(;~4-e.,,", ~c.lt"'c..~ w'/"ool",""~ elL c.~""'~t ~'/"'- ~t '-~* 'v-IO"el.,..... \:,~. \:,~. u- \.A.rdRJ.(. O\",o1,Ste. ~ '0 4t ~~'flAOc1I~"'~ \10..-- clt.. k1u-.. .fZ..J/..A-

0

~.... alA. 'Po.c~:to-c...",cJ!)s.tz..

wo'/"~

cLo..c..W"'o,-

W'tz....(0'fb'f"q,...8~~{o.c..-..:t~

ck

~.t ~"lL-~ ~ 'P("oJ~\t.t. 15::) ~ yoc.reAo - c........ ~'J~ is ~lo~ ~ ec,........ O~ 'C" .,,; cJ... t ~ -PO'-IF :, ~ ~ 0.. 0...... r~ .-t\WOO1'c\ \.JCS~ c.le-. c'f> ck \JcJ~cJJz. '(Oa.~"\....o..' ~ ~JCA... ck ~~~ \JQ,\.. ck ',o""~e.'"'~~ .

OM J,C.,-t It< ~S ck "",,~c.l'\"'-\.\ c..\0 (~" N~~\.\~~ ~{i ~ ~~-k. do. ~ ~ w& s ~ w-., . . Jq ~~ ~ ~-t ~ c.4,.", ~c.c.'(' cl.... t ~ ~ b~':f..S ~'fO~ Wo..f~, \s ~ ovczr ...... c..Q.d ~..... c..o,.""t va.\. 4t 'r-W'a...~c.:f ~b.9.. ~ 'P0l...~" ~..s ~~...'<..t~ \Jc..... ell.. ~rocik. ~ ..... o.c.1- d\(. ~Ja.(b'j IS o.c:r.",,~~\.\~ ~l c.k ¥>U~ cL;.c..~tc..r \.,)0..... clc.. \Oo""'~. I

---

D~"",:

[. '(" '''2.j'e,a.......

~:a.r ~\. . . ,k:(' \t.O\Om~6h

t::lO......

Of> b\."2... 1[-2.

Q.o.._to.R 'f'O""'f ~('-\LS So.~ ""1..::;..... ~'VeJ!.~J.. 6.,,·

Oh-.d.C\

t

'"PE P-GS'f\T Q6t; (, ~TE e h \<..t6\\'\'S PI?OP\A'KT~'F'O\~\<.ET ~bEt:)eE:lt) \

100%

k ~ET \J~R\(.()c..\\I'E" f>ell!)t>\o.~t;l'e~ \;0..'" 'Ot P~MPt'r'\

'PC'MP& Y\ of>

r:-rsJ,

t~Y"

C.·IM..

2..S,40, SO

(~v('h~

lO I

32)'

?,Y"scli o.~1'e.r

bS-, <00

I

\0<::).

50"1.

pact' ~ clj. 0."" tl. te.r

\~S, ISO, 1PO

(ta..vc.~ '15", 1~)

pers.ol~c.Mc.tc'l"' ~ SO I :'00, ~SO, 400

~ .....s. c1.A ~Wll.t.r s(')Q\ boc I '1 00. ~\:r

VE? RLOOP \Jo."" 'Db \Je:~\(.d:)"p C~fe RS "'i~\-\ \JCORo,\", 6

E"'r\o~€Y\

\10.\-\

pa""f>En __~E'r

Gh\<.~ Lb

FOmf>T~P€'n

~ci6Y<6 ~t~~COr(.\jfe~S

.

t

"c.t~ i.\c.c.~

o.o-"~.

- . eoia.o.....loo.e: }o(7.r.

Y-5

Qc."" OIL ~ c..",of,.

\J~ .Q..\ I>.J(.'(" ~ ct. ~ uQ.... h ~o.\..i"'v-.ca.... Qlc.. 0 ...... "'\A.t v ....\-.. ~ o{\I\L~S (C.rt€/:)tT6l.tkSh I r:>eeITgUtz,Eh "E~rGVr!C) ,.S'" ck a{WLWLY-~ \,A.\.~
5L.~.

.

NAAM:

··~-·-·--·----""!I~.Rr-.---lJ~7,r:"j:

i

c\a.. ~.s. c.2.'-'2~6k

NC'rr'\ -

¥)(~""Y..

8(1.o..\..

r'~ c1.\¢....

.

123050 124000

3.21B.00Q

124108 128238

8S.000 41.000 56.000 292.000

Griin & Bj 1fi!lCler Nassba"ltJerei 12 a6 3 2 136270 145945 146710

Panlerfabrick De HOOD J('~ D1 ~ Electricidat KOpP. Gerhard I.P.S. Makyn & C('Impany

35.00<:

72.000 34.000

32.000 55.000

ve.tc. 'Pfoi-c\c.i. c.o...........""'U'~ ~ ~rot., b~.~ Q4....J~ \Q(O~"'\o. ~ ~O\t.k" o::::o\.. vc...- we.~ d4.. s.~.

Rotterdam Gemeentew. Ruthner

171850

29.000

Sulzer

181829

60.000,

e&..w-~~ 'II~"'.)Ii='r-

k

j

\JooY"

~

dId....

%f""

J.r"""\.c.",,o.\lr.voo('''l.~;... S--

r\.o.Jl ~ ...tu- \'I1:lQ'~~~

e.....

\,_ti~t,,~

122130

157~SO

tr......

de. .Q.oMt:.y J.c.

Esrnil Eibema Ministerie Fischcon Grol.sche

27.00" 27.000 184.000 32.001)

159760 159700 160600

\Ie,....

i...

Diosynth Douwstra Eekels F.1ect. Chan. Ind. Fl:uratan

Nedalo Nebim AS. Noach Nljhuls selgie N.V. Nijhuis Slachttech.Ins.

- ~ ~ d.eLa.... e... ~(,At. Q~t.-:

:

35.000

Moffat .. Bell

"'l.\~

~"'w e~ rc.~f ..t-t. YJf!"~. \J~'fd- de. ~~ •• ' ~~)tJ..." 0..... \J~~~~~i:..J""J(~.

-l-

115900 118510 119610 121690

67.000 257.000

ri d. ~

0'f0 cI4 J.~ c1A.

O~

120.000 31.000

154035 154825

l'I~l-t1oo~1

~""ropo..

1983

100621 100S15

A.E.G. Kanis AKZO Chemie 100S22 ,143.000 AKZO ZOUT Chemje Alexandrie 101104 1.249.000 i Alsthom Soc. + Services 101270/271 230. oro I Aquanova 101774 275.001) Argus 101841 33.000 Buchu l-lalther 114000 'lOl.Oot Cel t ..,na 88.000 115650 C.M.M.

~ a(<.IA~ v""" ~.( 1.,.0- 1 - IS 0..0." ~eo~ o.....d. 0..1: !J.... 4<1\'" ~ tc. ~,.~ (l.."...io.O ~~y" s 0y, J.a.. ~ t ~~Q,"" Y 0 .... .,lo.t 0... ~r'8'l·"c.\r~ cl- o.::.\.. do:.r ki ~r:;( ~\'r\'t-~ ~i ko"'~ wQ~ V06r ..e...i ~~ \)4....

RELATIE

OJ( e.....

o~

k

u~

~

~et.. oo~

o V\a.\.NLlf werL...... ~

Mather , 1:'l.!1tt

p~

161369 161405 164670 171110

33 .000 54.000 132.000 57.000 353.000 123.000

1.099.000 IS2200 Tambang Timah 335.000, 183045 Thomassen 59.000, Prov.Waterstaat utrecht 185401 38.000, 191485 De vries & Zonen 42.0\10, water & Energie Bedr.Aruba 193186 192.000. 196610 Witt & Borqen 119.000, wormald International 197400 van Wijk & BoerI!a Gronin<1en 197710 670.000, VM Wijk «. P.oet'lM ZWijrxirecht 197750 3.608.000 Ruthner 673500 1. 524.000 Gen.Orq.Sanltary Egypt 723000 1.832.000, 91.000, Zanen & verstoep 198345 17 .272.000

IIlACH.FABR. NIJHlJlS BV AFD. 40"1. ...

PC079365/84-03-0S

KOOE BEDR IJF JI

K05TENPlAATS

alO~/l

KOSTENPLAATS ANALYSE RAPPORT

WERKHY.POHPEN AlG.

"' ••••• *.

........ CUMUlATtEF KOSTEN NIV 0 III S C H R Y V 1 N G VERSCI1Il SOOkT WERKElIJK BEGRCCT 4000 o KOSTENSOORTEN 11,!'11.40 10000 6'1'33S0,OO 2 YERBR./I~nIR./HUlP"lAT. 6ltl.7q~ .60 4069610,00 3 9 1325.<;3 HOO 2 LONE"! 3.671!2~,07 291068,11 4110 2.232,O
REClAHE~REPRESENTATIEKST DrV.OIENSTE~ V.DERD/HUUR

2

4600

2

4700 4780 48JO

2 Z

AlG.KOSTE~I/OIVERSEN

RE'ITE AFSCHRYVINGE',

Z

.*

TOTAAl..

116915,00

37996'hOO

53433.3326€:09.18-

9S,,652,OO HS,lt 71),1)0

24%88.00 960112.00 795410,00

5460.00 ·0,00

lQ31~OIt6.72

107823413.00

11Q.4:lIl, 3'3 4::l4"7R.18 2'H.I.7'55,19

*KOSTEN ONDER-/OVERSCHR.* 4850

o

OOORBELASTt~G V.HOL~ING

":'8S0

2

OOORBEL.V.HOLD.ZIE 5750

4M301.Z8 VERS~C"ll

WERKELIJK 1..O24.41!7 • 70

1093277 .00

!)... ~~ over ~ &... t u~.... ck. "'LrU~ ~ 1AC)s,t.u.., worctl: ~ o-cLu-.s~d..\ ~o..Q.,.kt \,y.. ~y""~t:c.

w.Q.,.br..r~ o.a.Q I....o~ta.- \<.0'-""' ~~ ovc..r ~ c.t...\: vat' f1 \: ~ . . k "y.J e,r ~ \.u. "'-~ ~ . c..... clo..t k wev-~~ e..... ~fO<:,1k

00 \..

olL

~\ t

W

\.....:...5.~

~

?7C67,79-

68789.30

v~

r;j..L

~ Co. c.ll~ .fc.b" ~

~ ~oL.('J..bt.. kas it..... . 0'('" ~l-OV«'" LA d..t ~r. \Jc.l we( ~ w-S ~;'"' fL'" ~~~ ~<:, \ok ~

be.e

('<..~l ~~ct QJU~

(1.IC)·/~) \~

c.,l..Q...

kQS'."\t.....

indirekte kosten

¥b",1.J ~~k.i:- 01."''"' Q...... '£"'Q.J.., J... \;0..,- rJ.c.. ':. f>'f~~ ~ totaal

VOC)Y'

ok -.-o.iu,e.oQ

bs~

~ ~ k.or'(~\cJ\t. ~~'"' 0rc' e....t ~ ro=Hc.. t:Q.Jrc:t~ o ..... Ja..\:,j.R.. WCr~ k ~ \c.CI~ ve.,..-. c.c::.i.'Ltr ~"" ~~ ~.O.'v. ~ ~ ('eo"\k.. ye.<' ko~.

indirekt

7.8 mIn indirekte lonen

totaal

direkte lonen

direkt 4.1 mIn

direkte kosten

totaal materiaal

.t " mln

materiaal

~~

tb~ t ,1;....

F'" ~

17

\) ~

.. 1.. ,101' .. , ... ''''''1 ...

~ :h"

., t . . . ~ f Ja rrJ, r~!~) ~~I f· fP ~ ..,..., r f- f' ...r-

~

::f ,0,.;'

f 8 t>-

g..

~

fn-

t

p

r

1 I-I j'

I

o

~ \.Q

~ I,.J

I.?'.:" _et-. ~w ~ ,~ItI \,..,J

V'I

VJ

Vi

1f-..,... ii:l I o--I.c- I .w "1

I"" I

.... If.II (Sl OO(J:)C;PcP

t\ ....

~ P-

~.l

n" t..~ ~J

,

"""0

+

f

'-'

~

C).. ("'

~

o ;..:

h

?

ff::.c;..~

t

~

'"'L

~~IS;

0..

fO~

F)' r"

F'" c.. p8 I")

!


,..

~ cP

rtf,

rr

'[8ir

~~

$0

ftt~ ,.~ 1 ~ !.1J- L ~~ ,:~ ~ r ~ c, 1 { ~ ~ ~ f ~ tb..-" 1 r~Ji~ .. '; ~ ........ ?- ""'" ~ t<; f - ' ~ l P ~ ~, j: i; c::: 11 .~ "- c '-" rr

S) 'I

r<'r

..r

~F rl· I'o, ~6- G ~~t Pf5

!.

f'~~1 '-~ Q

-&

0

e.1 •

f .M-

~ ALFd:

~

0 .... 0,..

~") "'~

r~rt~~ ~-t! r A 0 g . ~PIf: u ~ ... r "'5 r r~ ~1 1 q f' ~

J:{?- . . to

C


?

$I

.....

~ r u~ ~,

f/"

~ ~

f:~ V

.....

~

"'-

r

,

d, SI, 5-

1

If t.~ --g ~~.

t

t

q,

~- 0 F u;

&

~-: t •~ ef '<;:." t

"'A.'

~

ol: ~

P

1!:.~ F

~1 y; ~ t 1" l"li

C ?1 i r OR' ~ ~ l ~&? ~ 1 ~

r 0~ ?-"I 9.~~~ :'~ ~ ~ L. e~

,

-% .

~

P

J

f~~ .1

~J ~ ~ (;.'

f'

~ F

jp

~~ t 0-0

as $l9-J.~

J

J

...... r

0- •

~ f

i:

fl f!oo-~

):..1) 0

c".

Ti ~

f.'

~

c

~

f JO e' ~] .- r

u; c:;

»-

l,..io

~9

1 9

~~ ;-i;,

~ ~

:J:-1 ~

~i ~1 :t;.p 11 ,. SL j)

~

($.

P

s..rr

~

t

f'

t:: p

h,...

<]..

f

;:--

Jo

~

p

P

A--

~

f

..,c:.

..... c: 'f III $> ~ 1~ r

"\b

f

p

9-~

,1 h.-cs

r , 1 9 o.P

J

A-

~ ~ ""-'

~

~

~

~ -1

(.S

~I :5'

?

11 (T\ :P

~

g~r ~ t

-t

.r:: 0\

£

-t

U s:-

~ .......

~.

r

-'

,...

<TI

k'D

u-?

t~;

~ iO

u:

.-rt:'

~

C' q;

~

t~ ~

c:::

oC

(£L.of II :r-15 <'

rP

~

r

'1)'~

~

r--

c-'8 f r ~

fU~

;..,

t~(~

"'l i¥" ~. -"~

0

l

bt

If

rJ) 1j)

rl-

1

.,-.

f

& ~& i--1) J P D r .

.3..'f ~

q ~~ ~ 1 p

pC$)

I....:.

~

f

. ~, 1 s ,. -.

'

~ t99-

"

~

-.r

~.

tTl

~ ~

•

1

l

..

, ,, /...,

\

, _~~t-I

~

4

I

<

J

~f" ..£

\:} 2>3

•

.....

J

4

,

l

"~':':'

\

,~ . ~ . '"

i~\'

t

t

."';,}

J...

)

t

iole.

}

..

i. I

.1....

J '1

l

1

"''''

J

to,

ill dCl

I..

I

'""*'

II,

',- t

"

., I' I

\

1 1

~I>"

"

I

1

"'Q~

,

4

,'.

"f~

:I.

..

I

~

1"

1., ~

I

1

i.., ,,~g

j

...

\

-.

'-

------- -------------

I

---- -fo

-'--l<>

II

II _~_,1:

._ .!w ~__l_

'!:

_~~._':.. __._ .. 'l._.~ ,~

-----:)~~-------t_,'!.--

1-.".1

I

,

1.

,

L

\-~--- --- _'l~l

~-

~

I, 1
1

I

~

~

~pL

~

,

I t-

,

01..(

~

'"

I

"'"

t

~

...

I-

t

_ch

:l

... i

1"'_....._._ _ _·__

'V_·..•__...

......... """"~-~tp.............. ·T...

~·.-<J-.t~

...

~_-.-....-~"",~

~~~..w.._

.... ..;. ,.--.

•

~.~---.. - . -,. -.. -..---..... --~~-~--~- ~~~~~ ..." l---

."':!'l __

"'f ;---~. -..---

.__. __

.. E5I

-~ -~ ---~-

1 \.,.. ...... ,-1

...

, 'I. Qf",l

1

...

,

1 ..

l

'"""

...

I

1 ..

)

~

II

'I.

11~

1

.. ,

~

,"':1'

1

...

,

't

~

" "voL

I'l J ~

",,"\

l 1 ..

--~.

...

..

-_.-

.

~

~~'{~..~

.. .

.tJr&·=~.-

': , I .. 1.......... $2

oH~··

--f

... !."_.!.: _'-_""l... 3

~

\->9~, ... ~ ..•~.

.... ".c~~

~f>.' ; L .

~."

··~-Ij·89

--u-. .

-

.

,.

.

~

.~~~.~ J;rA~~~~~ -:.,r/l ~~~h .~~

.--.-~-.

_./,.

:. I·· I

i

,I I

, ".J ., \ .---l~~-

1 J

f...~.. _.

..

\

\.

?...

__ "'...~d

\

...

"l

C,f,;L

.., I

"t 1 "

~..

", lj9J3

l 1

~"""_.

~ ..

.!.._~.. l_."

I 1. J

...

~.,.(_"_ .'i',\}__ . ...

,

l I ~~.-

.

.

r! ,

l

!~

_~4,

~

.

I 1.

'-v

:I

.. ,

IJ""-.. t

1. H'!\

d..c

.

I~"

1[ -1

: oR~rro~

~

~~$lU.rck.

~\)o(..1( ~ ~ cl. c.o.....taR

o'rws . .&

(br

~ GIc.T~

k\.\h'Nt,'"


"'r

~

l-"v,,,,r

o.f ~bu.eot <':0""'·

'"t& 0.{ I.J ".j ~...... ~ -\1 '*' c}c. o{~'f"O~ ~i:;Jc,..... ~\::.("' c,cJ,. t

.v

~ .'1.

i

\1<5(. ~ doL

J.a.

~ w~

rk ~~ oUz. \c.t&l,.... t 'rr-o.Y'l1.IU4- .~ Ycl

:

£'t" .\~ '-3~C ~

~'f>,dlc.l

k

o.c."",t.Q 0<" ck.t.5 J,. o{~Y:>fJ.c.. £awo.~Sd ~:t" c#.. ~t&~o.~,",,,,, q;... eM. ~el~ ...""". l:>~V'>Aa&t ;~

c;,e('~V"cl

f) (" 0.4,£'-'

\.-

8 ('<::JIO-t

'bc.~o.&ct

te.vu4\:;J.

c:4'.Dc.~ cJ. <:I.~ "'......

;J

~4~ c}.-.

\l 0-'"

~J.

~o.",J.

0.0.'"

h

'-3'"'"'

~ oq:kfS

c\.... <:::l rbt oS.
\.l~ "v..

c:k.

\.A~ ~

eLL \:.c.s1Uc1o..t ..."",

\:::).Q."lC,. orc\£TSo

ez..vy clo...t"""",

\59,3

(cl~ i....

.Q..o....

\~fl..l

~ ....

'-

c..,..,.

J.rl.,

~ ~ SolC\Qw:k.

~'VIU" c.l~.t",,,,, .::.... ~cJ...'(e\lfl:l<- .,;'" \....


'P~od.",~t... \ II..A,.. \.I..... ~ ordLr s. """ Q....~ .ea,.~:ts 'k "'~AAQ,"'p '-' CI..... '3 S 'i, \.S .ewt IpU e.e-t «.~ \.ap.... ~ J. \) 0,..... ~t 01. tl\ "" to.( 'P0""~ oo--\: Of ~.';) <:l u ~~tl. \)~(' \,6'-1 'IS ~-I ~ oa:.-.1c.)f-

k

I'

PO"'"pe" ~\~eU.r

cl~ t c\ 0."'-

k

\' Ao.1: ~ d

~ "-Iee-l.e..\e.

'I!

.e 0...,.1: .

V\O~

\..Iot..f

~ J. ',-",

Y'ne2.I'

~

'L;;"",,

'H.~c""d.t.r "-o~~

~

~'("a-tc..?

\,J~~""

J.~.v,

.u-

d:..o.8\(
'r>\l',de'r c:iorI".. e.c.", "'"'uJ•. k. "0.0.1::

\)c, d.u ~ ',Ie. v c...... Q'f' .\'6'P

'f',cJ., ....t....l { I

• 0.'1-'

\J OC)'('

19 t6 3

~......

~

Q."IA....S. ~

QO.\O'\TQ;1. ~f01:. ....

c:.4\...."TCl.1.. ~"T~Y.)

ok

0p J"'" ~ .

403

ISS

.3:J~o

£>0

1..1

J.t %

\12

1..
j, 5%

\&.~\u. ~~

Lto

1

..tJsi'o

tUt.J... - ~~

14

t

1..,%

8('e-\c. ~

1-

J

l~

~C)t" .....c.0J2. \ c.c.o.. ~ (~ (",,~ c.~ ~e!a.dd«.

d .Q.

s.A - eo-

Yy.....

J\oW''bI~

r;.J~o.w-

c.kvt1.4 SA-toto.o.£..

-

"

70

9

0

0%

2

0

0%.

bb t

1.11

3.t%..

"X

--- -I

I X

\ l\ \

rt:l\..c-.!Uo.d.st. dt\A. ~ ~lic. \c.. r et-~ (:::)\{~ "

±.

lso

kt"~~'-Ie,"" :

1.

boo \ 5'0

~ t... ""Q\~"" ~~~st\A~\.c..., \.-

~\r0'('''~'''' ~

44

't\o.

~~ro.o£cl

tv- u

•

~

:e 1c..... .......

\.lor

d&. OY"\cLu- ~ ck. of' ~O~~

cW..

wC)rde",

\A~~~&.~d,

0.{ 'tf ~ .

et.-

o.y.,~') ~

w.. .. tu,c.oSJ

"

'la.uE ~t\

1

~

~

~t

b

'l..c:.c:.S ~'l",; l

La.o.~ ~c,.c:.1t~

\x.J~ o

'PUS-

\)0.......

\)0..""

cllI..

"2.C4~ b""", ~

~t

\SO

~6e\AV"ol

a.:v-.k c;ll"'CAo..; bOo"" ~ : • cl . . o.c:.~ cl;o.~1e,.....

'-1

GtiG

dfo.<:L~\'o.~~

d.C'Ii::>r

~o ~

k--~.stG"'ol \ 00<:1 • 5 """ A~ \x.~'*~"'(j'

.1.

""''''

...... o.~ 0."2.5>'\ •

•

..

~oo

~

C,(,,>..

• dl"~~J~
11 ho.o.",

• •

I

y-

"'I>-..

lVIW'\

e-.

~w.

10(1)

~~ '~d .

C..c.. ~

Mo.",

-:- 4000

4~O~ (..,bo

~ 0. 1M«.1v-~tv-~S~o.~

d

100 Ml'rI

~").E'..~"""O'

lSOC

X-l

\.

•

Ui:."'"

•

\

beef' _ ~ (.-.c.e;'o ....... k c~c.. - \,c.sl ....1t\'I'cA&. 1000.-.

.

t-c..r G\ f ~ 4a..... c.t ~"I.Q..1i:-....~.

'no,A....

~ k.V (..I....

r('IUJI.~Ak\c..

boor-""""'c.e..\~.s.

.3 <..

~ .-.e.LS \0(1."'" \u.""

...... 0.""

c{br",'M&"'-

•

• 'oaR.,."" c.v.....

\0 c.R0. az.....4-\.-.

-- c......

a.... ~'P)&b,,~~1c./.cv..... s..t",..t;~c.R.

J.~ ..... "'''''\.~ ct..

oy:>~\;\W'. y.:)1::,....~

.e~~"'"

\Jo."-.,

e...

to-\:

1pO""P-

~'f~\.\""'"

:! lo.()C)c;:)

S

"'~d~

,

cUe.s.ti~+s

1. . . .2.1 1(

d<::x:)r ..Q....t ~te""' \J~.... J.A.. ~~ ~ cl2.. t..lA\..t VLr-alc.rd VP..'o\a.. ~\.J~t.1.,.. 'p'f-<.!l.~""tlll.~ l ,,\It '--071f:l~\.. \....,0. tot o'""af£..e.J.c.l;L.. \u.~t\...~ ~. "\.0 ~:

~CLV ::

'- J<..

~ve....4...Jc.

'Pro~

-:; .ea.!" \c,Q."" ":. ..

\-\~

\c...."'~

c;..c. u '\J.,.~ isL

~r~1lt~... ~ ~bt,,\L\.!~

~q'=:.l~ L..

'P((.~~o.l",,~

\Jflr\..J~ WO'f~.

~t d4 ~~'f

"]I - I

0..... ~t l~~t

~ 'f(oJ",\-.t~ \L. ~~ "t.5~ V-QJ~J: bt.scL~l..bo. ....(. k.a.'PQcA,{4U I: \,)0."'" k f>1"ad.v-k.t u.. bt..s.R.o.J ela.t ~ ~ ~rcle. orck..s op &'lC. \4~'fo.c.\ W t t..10~ ~~Gf..

y -y

4'~ck

0,- d.a.

~

-.0."""

'v-.'vJ: ol:'"

\"Q.'f>~ ~ l:.

~ o.,,;..r ~

"'2.!,"'-

UQJoo..

"5~

c{ ~\Jvcl

'u ~tu..d.L

orelcrS

t... ~k \..... ~

J

a~.Jo.b

~J. 'i..S"" ~ 'J.c. v.\.~'ifjC.""h 'PU 0'( ckr \.J e! \a..la... cl '\~ \0\ ,

y.7V'~ok 'VY\~t ~k..ol o.oe..v.-.R. 'P.,<:)J.,,,, \....{~ IAr(,ll.. e..r ...

fl-crve,...j

~ \.IeI."'-

k

\U~ro.. ~

v.c.Y" ~'P"S ~

l.",v.

!pO.....p"

Yo.lo.

1pO""'P>

c....

~st~o..t"-s

, ..... cl ...,rUl..

d,..Ut"lo....o-tCII·) ~c...Lc...W kc.l t.

\.!/,

~as.1:'a- '-~s w.r"lA-~\..8! trA\"':!o'fC('t, ~"''f'o..~'''-\..8' \J~Io. ..2c...l 1lA.~ 'Frocl",l...~ I~ wc..y ~ck.&J.. '-'"':

MO.:tv i c.o-e btu..;

-..I 0.0.('

~

\0 tj

c,.;,.,..... ?,aol",\c. b

etc.

i

1

~9\ ott- 'f> .-act", ~'* 021

(S~~ ~~ti... Va..""

WOi'"eU, ui'.......

""e

he. ~ k~c..to( ~.s.cJ..

dsL \,JQO.,.lc.Q.L"'~ 0..",0(\.5& ~.

131j ~J ,"", .. va..... elc. Ov-clu \..... t..o.k. ovc.V'''; e,..lt...... i~ e\.t.. 'Pr;;~ ~ \Ja~8-t "f~~""lolol:

V~~~'Pf'.!:)S ~ ~ ¥,~oJ ... \Jc.( b'f' '(Dr; i \c.aatp ~

•

"Ut\o. \..

\c.as ~

~

"'s\

k

~ c..tu- \~ ~

'P,~),

lpi'"otA",kl\A. IAY~.

\A(~ \i:"-e..... \.<.0.""'"' ~ WOy"~ ~Q, ..... ka l:;k VQ\", olq" v-v~JI'r ~~ro.~dd"<:)~~ J vc:s:::rr .2.AJ "(Ofool....kt ~tiJ 4' cac-~tet:;L. apr-'f4c.n!. 'tv.o..~o..,,3 . . . ~ \J~~p ~~ ~%&..) cJ.«.~" ~
~

h ~ ¥,'f 0 ellA\c.t s~ ~...... el,..... ) "COV" ck s.o- \J c....,.. o.2.9Jr. y.>t Qcl... \...t\c, (~c1.~....\sJ..... 4J.J:;;..o ' 'Mo ....~c::..c:r. 0'f~",y) 'P~ot.{s.t~"'d, ~p\.\\t..(5) ~o..J( ~o.(" ~ • ~ t'Pf"e>c.L. . . \a.J\(,.U'f~ * ~O'Y'4) -u:J. "Jc. \Arks- a.o.-J~~ n ~'f~ I!!.A~ 'Pt"oclv.\t.~ 1\

0.0.",

eLL ~c::...... J.

"'Dc.. \.Ale.-

R......,-\:

v,.'("l.""

.l..~

\)Q.\-.

O'CJtzr

w,f:: ~c:.Q\~ ole... ~\I'lf J.Q,~"''0,,«·.'(,'''1..-\ cL~ \)0,", ck. \}O'"\l.oo'f

\.)Oaf

~ ~~"',., \...0,", tv-A \e,oc.k ""'" ~t ~(~f5 bW'
c:.l.A.

01'

er..r~

. c.....

d.tt.. or
~~

II

To~o.ol

""L5.....

0{ ~vtl.rcL

~

~

'\... ola-

43

V'C)("'-

\Jt\u... \.Jo-,

0,...." clo.t Jr. (IL~'\}-C..~ ..... ;:.;\ Ja<:)t' J-. ........ ~\ Q.,~Y' ~ s.c.2.."'~~""a

WC>V"

:i 1.$'00.0<::)0 "I...\~ e.i~ .ftocl... kl:- II '(-lo-~ «.¥.. ' - sto.JZ.Q ..t~. ('tIe l::,~·/Q.j<:DJJ9 elL

v-U'

\,100('

~~'P

G~ cU."K.

?f- ..... c. ... \....~

I..,)~.....

l...lorJa.,......

\A-("~\.c..b

.1

~~ ~ ol"ct.r wU--S~ cz... c:k.k"". . .&!!. ~CIIo-..[... fCQ.t;.. ~~tr- ..e.o<.~~Gl ~ O\iow.,."'l.C.~ "r.... \I-~",d,;"J p ...-J ... L.f" \rCrta..~ W<J'CI" cC~ c:LQ... :'5 k

~;;

rll:.~

su-e-!.-Dl e;.~

o.e..s

s.c.Lo-\.l~

lo k

I

va.

oI.Jru..

,.0).

v~

~:,"/.

ola.Q."(' 0""

~ ~rcJ\o<.kt

cJ.q" "we,...

\1-.

cAL

J,c.

~v~cJ.

eu-~~,

\..t3

\, g"" cl.:i t 01.0.\0,

6<.11-~ doletel

I'

I

~

ek. "'"~~ v- rJ.4 \OO....~ ~

VOi.'A.

"\'1. ('fIh., ~4- proc:.l..

eU

We t

I

:

I.."'-

'N!.c.~ i-!c.

,,,,,,t...u...\i.d

0{ ~UCJ<:k """,-- £"'Js- procl. .....U .. ;... ±

II

lot

t.

..

""fc.'" ~:p. .. U~ e.f." /

1,000.00<:)

&. Soo

Y
y

\J ; ....

c:Lu..

I.J

eo

r..c.A

y~~.,;.

':J

to.T~~

~I:u-" + T CV3\vc.r 'r."cl("Q.Q.~ ~ ...-\........

't

«

cl.t

'I

c. 0.1" fO\4.Ud


\c.o\kr.,~. e...

..

60.\0.,

;

"*

b. l..J f

\10k

..tJ

r-='l"Q.,l.l...r"" 'r--e~~~l..du.. (u'e ~ \4oh~ ~o.G.t S. (<..ie:u- Lf)

d...~ \:,e....\...

,

~ "

't

!.to"

.et6S, -

"

l?,S

ft 1~' - ~

I'"

l'

\;<:)"

(I.~ S%, - + b * f?t ~ - )

f

y....o",tq,?

1..

*" t, ( J '

Of bo...",

t

;C

4

f

\.oe,(" \..-.

..

kst~~\"'a

~

SPt...IW-~

I

~',d0k9c:t

10.- .:. .. If. 133,~

8

{~'oa.kk (1~)" (,-',. 3 j.S" I fl.,C)

~()

Ie..

II

~ \.tl~ -w..el kr~ lL..

1.

~

...

-fl

40" 40 '#

~Q 40

I(

~

15. {, a::;,

,. '&

II.

SSo

t.

~oo

IS.

1~~­

q.

(,&0

...

Lf)8o~

~

4. 900

gl.-

':.

1~,36o

~1!'-

::.

bQ

j -

ef 60)-

ff

et

['° 1 -

'!.

~.. ~40 Lt. ~O~

:xt-3

%

~ 1 dc."k.

\y.(.

~~

'P..-c:u::L... l...t\.c. 'fe-k~-\

~~ ck..

""~ f.P.)

(t.<7I,".

\,)0....:

9 3 . '100 ~ ~..;~ ~o'~~ I..>~ ecJ..t(..,.. dct. ~ c...l ___ l..6c#~ c.o..'P ...c..:.rc-a hod C <::> (' (" \ '?j/Il.A-. :

~

ex.t"'G. \..\(~

a4 \..e.""

o",JArc:L..L.

~
\.a(.~""d.~

loo

""" VCorbo.."c:;l ~

~~

~r

~

~\

\r CII,~~"'~

J.CO'f

\)c:a.kc.",.t~

cl4~

~ c.t.:;.l\:,a.rc.

c.~c,' tA" \. "l.~ ,",J.~ WlK "i~ '" (;~~cAo..-t 0'f S

~~.


c

~


o"",c:Lar\....c::.""cl.

\.)"'....

c{~~~k

~f-c......

be.. ~J...~\...~'('~

\.)<j

\..,.,~

oL ~

~5 dl ~ kbG,O;('

~

.

~"'1.vu.-.

~

U


€.o..i

5'

0

~e2

cl~

'l.~

-

I ',It

\tt..- ~

"t..~ li
k

l...~~

-t

~

3.430

r~k~t

at '-'S

J

1

.::.

:::

:

~

.e.o~ ~\.()~

100Ia

O'l\~QGU"'

~ L.~-t\)cJ -1. Ole.

"i;'"

~

4b. S"oo

f

~

S%.

-:.

y,...a&"\\:;;(.S.

~~

111 Q

"

i~

oV
~c.A.;,.l\,,~

c{~

~

\c.S . 1): .t IS ()~"~ I a
%.

~

1t.

f Q.L. ~()f c....

c.R.

0.0.... ,

~"'(,'f'Q.f>po;:s<"t \<."', o'-~~ l <> ~J~ 't.~ ~ Jr"'r'

clA..l

Jo;t

CA'f~~.t-­

e..v.

Q.

kc.,S &.,.·.l'00..('(.,. c.c. 'P"c-', ~ t ~-\

.u..

J~ ~ ~vc.rJ... \...)a"Jcv..

v_

~s. 'lAic:l

cl~w.Y"cIc.

10

f'o.~V'

\.,,(),~

u.-.:t\1~

.

51. ISo.

S!. 4~~.

.5 I. I b0

8 ~ . '-f 'Z.O

:::

6, k.

-Xl: -4 ~o."" -

M
V~.:\ ~

V-\..\'('

~ ~ f'\ t:.V~""

va.\-., eM..

w..r s c..l ~ ~ Jt.. ~ etJ~.. f"'

.. """c:o.cR.\~.

bank !!~!E

1'<'

.;

GEMIDDELDE TIJDSBESTEDING • Uit:"Kostprijscalculatie voor het metaalconstructiebedrijf per 1-4-1983 (tim 50 werknemers)l1. Uitgegeven door: METAALUNIE Neder1andse Or-ganisatie van Ondernemers in de Metaalnijverheid.

Uit deze brochure zijn de volgende gemidde1de waarden (indien nodig) gehaa1d:

.

De tij dbesteding \,'olgens mul timomentopnamen is als voIgt:

Gemiddelde tijdbesteding:

.uren p/j

a) Rust + persoonlijke verzorging b) Organiseren werk, d.i. wachten op, lopen, zoeken naar: materiaal

7,5%

gereedschappen

5,5%

8\

128

24\

386

13 ,0\

Diversen Overleg met chefs of collega's Totaal organiserend werk: Totaal

~

c) Vaktechnisch

vaktechnisch werk: we~k:

Totaal direct productieve uren: Per uur "vaktechnisch rekend worden.

wf~rk"

6,0\

5,0\

32\

514

===

A_a

68%

1093

100\

1607

====

====

moet een half uur "niet" vaktechnisch werk ge-

~-\.

b""'foS ~6<:)(-'\ sc.1. s.~o,. \~ ~ .sc.l~o,. '-lo,.~~ cb. ~on.•"Slu'e.. si(~ lc .....sse--- e-/~{ ~ Oc. vc.:.-s c..L~1&t.-.ck e{ ~.. ~ \J\.$.w& w~ct:.t ~~c.k. ~.

kb

O>p

\'h.

W

'u.k~ ~'fClS',.tO(·\J. cL

- 1.

~\.

+1-

\'\.'1, 1JI -3

Of>

~t

O~~"W
XlI.. - \.1 \)U'.s&.:J1...et..

"IS

olt.

\JCl."",

cl4.

=t~ c-t

~...,.:\t,:\~

olct.

\ .._{or .....c.t\t... ~

O'P~s.~d.

~.~

ok.

e--

x-

...... e>.

\j
~

f '1 j,

IJ

",",,,,c:.L,'..,,, ('c:.6(;"L 'ftve..

P-rcol .. t..r'4 )

~~ \J
~~'"' v~...

ota.

~~~.

~

eta,

~~~

~arM.J~'r

~

scl,u...a..

(!.",,\..aa'fl \Je.,..b p, BccJf;~ \:''''<6~1

~<)C- ...... JiIU.IU- 'fv'>o..:tt~)C WOfJ..,....

~ __ ..2~>te..

.2...+ ~c.l(5f {cn",~~~ . . . Q.i'(~ ~ ckx:Y

Ui. t c.h. \t..c."" ck \....(oV'~J\t.. """~~ti:4

O'f ~~

Q.....t

-t

t- (.::::N"' -...-..a..~ '\l.

~~~

e..

\-l~,-

l(O,-'f"=S\.tor·\~c,l

.Q..J

\.S

~'-'f>~~~ot'\~cl s&'-<::..

~

~

~o<"""'vi..:uq,..,S.t("eaw-. 1'''''~1C- ck. ~ clLe;~2f"'

oItt

mCl~o,,,,,;,,,

\jo..",v,:;...~

\J~...

scJ..u...o..

(

,

WOl~

\Jo.~ ck ~O( """~~.ct... ~J 1 IX e.... c4. owkr .s c2.tz;. J ?'\ c. a...t. t ~~ ck \:... k~ ~d(..

boJp / 'Pr- c c1 lc.1 ic. k

+

-S ~

V 4",

~t

~J t'j

l

15 ~

v.b. Qal\TC.1.

qe.... H. PO""~'1Pt

<:

.!!

~

1 ~ '1

.lb' s..:

.:::i

.Il;o

:0 x: x.:

o 'f.1 I , ~; '0 i I

I

1:Je. ldo..... t ~c.c..t.s ea- he..s ~;"'d 'fQ-....~

"be.

~.A

\JC!Jr kooY'

~o
~CDic,t

~ «....

~o..",," k

\Jeer

QA-.

~.ta£

H.

Q..~ cl ~~\)~ ~+

'F'-P :t~ ~ i

WoJ ~~ ~J(~f~ b",'f¢cu.-. ~t c..~*.J 'fO""''f'''" 0."" W ~c..c1k .r~ p(.. ""'''- ~o.a.lo. y.,..,.q ~ ,

specifikatieblad V

KUNT KALKULATIE

ADMINISTRATIE offerte

over lee

urenkaart

VERXOOP

"pri.is

I..

order

sb ordermeldine

+ ob

faktuur

orderbeve8tiging specifikatieblad V speciflkatieblad V + orde ...h ~

spec.blad V + faktuur urenkaart sDecifikatieblad V

-

I LEVER AN,

1

Lie Ii\.

f'aktuur

mu ze ~

"'"---"

I

- magaziJn - zagerij - expeditie

- - -

-'-~'

overle&,

~r.

INKOOP BEDRIJFSBUREAU

_beat

ondr SPec blad

i b k.b.i

r-

i.b. k.b.i.

I

I

TEKENKAMER

,lelii"io

stukliiu ,k} i i",t

'"i' o.m.i.+P.c.a.if -it." _",.i

I

tek"nin ...

I

jj:.stukU .il5t voorloper voorloper

~tuklijst

' .. ionlc1

~stuklijst

werkuit~if'te

b + tek

llDf/C

verkuitg1:fte + zaagstaat·+ +

tekenin~

-'o1U

....... "Ie

tekenin~

specif'ikatieblad + lII"Peci:fikatiebladV,

PRODUKTIE beproevil ggraf'iek - modelmake·rs - modellenloo
-verkui teif'te

+1:.~kenine

stukl List soecifikatieblad + stukli.1st

-

V

o:ff'

'*

MAGAZIJN

-1lDACi~i1c"tteblad

i.b. k.b.i.

ko»ie bestelline I

pea .1 "If it

".io

soeci:fikatieblad

snecif'ikatieblad V

beproevingrapport

,

V E RkOOP

va..n:

-

r- ..... '"--- -

hao.R; ..

-

I J

P ..· ...Of

o

-

~t

~~:~

cAa.

\.c.lo. . . ., .

OR ~

~

W\..~Q.~'*..

"t,,,,,

o.Q.s.

~a ... J.

~

e- 'at.MIIAN-

wc:..,.ol~

~~O \St

O~~

c1C1Qr

wo("cL.l

OJU".ta.aJ. ~

er

()Vti"'~~,-t

~\-.QC)yt C:WCl'("~~

c;Aa..

""",-t

ve. ....

J.,.,.

~tJ.Q.'.....d

~0('" ..... .J.:arCM

ot.... vcl,.....k

va. ...

cAt!.. \,..~ ~1IWl.:(

~~\;-

~c:. ..... ~ S ~C;

n~c.t\A. \,.Q o.ol.

o-lR..

v 0....... o..,.~~ ().o...... OVoC.tt'"

1

k ~ c.R... t

'-~ ""-

o,~ ~~;... &

~

~

..........

Oi"

J.u. ~J..:~

c.-

~ft cl

80.0. ~

Ve.,-

6c..

O"F ~tJ.,J. "

\0\

(1\.) (

,.,,)

('1 *)

~l'("!) ~~ \o"",'("~v.

w-.c..~ c:.."'1 5... l 'MI. t \JQ'C'~""Jc.ol,,"~~tt.~)

\

~\.O\~\

\

o.'rd...~

o~ ~t'olru-~I.o\w..w.e~

o.v- c.£.. ~

0'(

\.- ~

o-rol ~

w

.

'1

\

f

\,.)()i'cH

~ '13'()~q,lt

o~oLr.r~"'d o.,..Jsu. ~Vot.~.l;S ~... ~ . '-i

...

~ prel4.\.t'MQ.'('l"

oltL

~:


~~t~\orQc.t.t(. ~r~

cUt.

\....~~'j£w..\J:. ~ ~~i.J1\... ~ 8c:.c..t ,""-

va.rolt.r

CA..a.. ....

~J

~c.o.-l~te.

ole.

~"~

sto.o\~v......

~'t"

r-

u-

ole.. '-4o.,..d. ~

'f'O""'P t ~ ~

'Pro~l,..\


,-",a.p.

bR.w c:.c. ... c.l

'-

Q....-l e.; ~

,,~~ .... ~-tll\.eJ ~ .

~ \rIGL~

S?.... \: orW~.... -La ~

~

~

~cMr ~\Je.!i.~·18 \ ... ~

'a 0.0. ....

y...CA("'" ,

\

~\o.....

A

\ '4

"

fA,}......... \\,.. \ ~i r

r.lt. <

1 ..

k

""'"

\*

!)

~

orclv \wt \I~~ ~~ \...~ .~ IA~ "*:

V~_ ell...

ole.

l<.o__ c cit.

o.cL...~\o.'\ ~tf eJ\a..

o::,~~ ~~lG.1;", \J{c.J..

~

~ 0. 4 r'-\\J\Y'"

\--lL\-

~~ (, \-.o.i~

"""-t

WQ1"ot.A \,R,,~

\J.Itr ~ J

V\o.Q.v

ck

W01"o\..-b

~ 0. It,,,,, Y"

.\50

~o.c=. t

'v'lc:.c...

c:6.

~·h.oI."'f'el i

Olf ~~o.f'" .

'fi'or."-t .... "If .

r

~~v(.I~ •

~ ~ ~; \...c...\-..q. \.j2c..cA w.. b

c..o\ \J \.t.~ .

\""\a.._~

a...t:'"

~~~~ ~\.Jo.o.<

\,.IO'l"GU

ck 'fC""'fI

Q.oL..~ \ s. ~'('o..r~ .

t-

~o.~

........... \:

v"*.. c.cl""",~ \ ~t1'c..hll..

sP-w......

~

tat

--,

1 Nl
-

.I

~';\.Q..rWl.. ~~

c)..,..

\a.u.\:st.tt.~~

no..

~~W~d

~

\J~",

c.{~d '~'P

l \x'''-S c.t~k J

~iJi~"'d

J2.a-

rJ,..'foA.\J,

8c.c.. t

cu-

~ve..... o.",c~'('s

tZ.r

O'f'

~t

~r;:'ot

VQO'f'" ~t 0'-

oL\.~\...t

~

b~:c.

cl.o.t:-

eM..

v... ~'P

~~~rt"~~f

~o.o.fl~

~ eLL

'cwI.t

~"""'\.IQJ,..

\c.o......

04.

~"\a.U"--o

"t..'-"".e\\.he aESiel.y!Cln.

u-

p-ec..o. t.s

V\o.c.~ ~

-

c...k'Al. ~~~ Q.~w..i ~tto.J ~~

.-

l't~)·

~o.8~"t.'j1l\

o'P~r"

~t4..r""

~o.~c:."l5 "". ~

tec..,;.... ~

e..r

0{ ok.t''''~

~

G{ck-t~j

de..

ol"

~o~t

Q...,t

\Fe.,..

Jt..

" ..H:$'('

ar....

~6~leL ~OR""\.\\"li~

UA-

~

c1.w.;v.

~

~o.c.h

Ma.~~.,:;"V\. \J«rb'f. \,e.Jtsf~ \:'",reO\\;\)

~r~

k

~\:-

ove.c..lkg

v.-.\"'ooY;'

""

\;~

(

~CA..

\&.0 ~~

ee-

~Q,c.~ ~ w<:).. c\.t....

Vc.""

\:.....k ......

""-t

~o.",

.....

b~

£.~ .

~

~* 't.-.(.\~e."t.:; ....

cJ,... ~~~~

\)0..,-,

:)a.~

W<:)f"d.-\

.k

~\)(2)"ol W<::Ir~

clR..

J.....

b'f\lt.

~~~ ""'~~b

s~ '-"~c,.,.

\-tew..

-k.r \l

k

.. \-\aALioOI'(

~Ilr (>0 "'~V"

clo;:,;,

. BEDR~ F ~ Bl\RfQ.\J. ~t:l ~D

SB\I'f

,

c

'"'S"i:2

'S'&J'I

)

~__~~~~S~~

-

1

~__________________~-a

~

0

__

~

~

! I

<::> '--

I

Vi

!

CD .~

'SI;'

I

-

~'J

1

0

5L~

- L.::.J

14

,-- - ----i SoL1 .. 11-.. . __.....:'-------------------II-+------I-----~

I

'""""=

~ SLV,

I

@ ~----------~------------------~~.---~_r_..~ I

I

- --

-

-

-

_l

~. <:>

r;

... 6q1(

T~

L

~

L

"

0

~

"..

~ ~

~

~ ~

r

p p

f p

~ S

p

s»

~

""6 ~

o

r 9-

~ ~

~

'f

C

~

;.'

r

... ~ ~

C.

,~

~

r

~

9..

P

,..

f c,\...

-<

f

...

r ~'. r .... t'"

.-i

f...

f.> -

"1i

~

iF'

F ?

...t-'

r

c

:-r- ~ .....

r ~ tJ .,

;- 1'" J: <. f 1:-!' -A; ft

c

'~

C}...

V"

1- L 1

r ~1 f

f .9-- 7 1

~

o

o '1

~

• r-$ ..... P

f

l.S!

r-

~

.-'

(\ II j

~

~

.. $

vrr-

~

r:

~

, o'\

t

,

l'

c

eII ....

r r

f 'S

i'

i

~

~

~

~

~

~I ~

,..,..

tI'

r

r c.S":'O V'. ,.,..

l

to

~

f

~

t:

~

r

..., iJ

j;'

'-

fJ. tr

F' ;;.' S"

~f"' r-

0(:

1(...0 ~ ~

¢

(.

oP

~

f f

~1 ~

~

~

r J r

.e..,..

{\l,

).~\

(

fT ~

~

...,.... ,;

r

s

r

-{.J

r

f

.r; -R ~ <:

...

c f ~ l'

~\

~

~

S F '"I

f)

1 q: rt'

~

p1

~\

'$

r

.F ""

s

I

.,

tT"'

r

~

r -1)

't~

r

r It· r~

p

{;~

I ()

St ~

p

f

.-r-

'S'

f .,-

P

~

f

~

at' P

VI

s

5

F 9-

r' .....

,,-

P

1

r

f1 ~

CI'

r

~

J)

£)

p

~

t? ,

p

F' V'

cr I.' rr.

,. ~ 1 ( ,.,..-

} (:-fI'l

S

~ ,-Jr

,

~

V\

}, ~

Cf\

DA

.....

'--'

~

,...~

'\

~,­

CA

to

rF

.,: ~, r

?i

f; rr

'2.f

p

F rr

~

~

1 1f f,.,..

9

.,.... ... t -,reP ~

.

J/l'

1

~ d G f" ~ I

c

$>

r. ( " r ,

~

rr

f

1 ;t- F f '" ,.,..

r

r:-

til

(" ~ ~

s-

f)

rr

'\ 5 l s

~ ~ ~I

=f

F

II

'10

it ~

~

/I <)..

~

r r us

p

rr

,

<

e:P f'

:;

~

cP

r f~ ,

I, ...;I"', 1 ......... ... . '" fII

~

~

~ ~ ~

~ ~f ~ £0' • (II

Ie ~

{

)t.

~

(

s ~

....

n

~

-k: ~ p 9-

f

'\

1=

~

u!

~

U

r ...

c.S: ......... tr

U

f

...

Co'

9

.f

l

~ 1

r"'

-1 ~;

£'. rr ,.. 'J ~ .,

£p' ~

,

~1-

t t "\ ~ .~

f

F""'

J!

0

~ f l'

~ rr <::

g "'I

~ t ~

;: r ,

t

~

,.. f

J1

r

...(>

~

S>

r:J

l.!

~

\.-\....t clClta l'

~J'(', t~ \0 ",("o.v. '"'

\.... ; ~ ~

S pc.d {~ \..Q.~ ~~\.o.oIc.",.

",...-.IlUr 5>t ....\. t:s~

\: \... ~ ;

ol... ~ro.cJ,..t \Joc.,.Clo.~

cA...

~~ J..

.ta.\: ""Ill Lu.. Q..q "0.",

Va....

we-rol.l.

'P0'"'~'" J.,A..

-xJ[ .

n Q G Cl 2~y\

.

.

6E .. ~

f

l(oeP

1t;~~l

~

0

-

... 1:.~\('

-

BE s-

O J( :u~.

Qt)1'Y\;"':

51-V


'!o.

- - _.... CD .- :~

,

8~~~

- - -

-I

I I

lSL

....

.CD

sL

1

0

CkC'M\

;)~fSl!..

~ ItSBV 0

~\c.o1'"

I

,

\.

I 1

I....£J

/

--<::)

~

.A

..

'0

p"'it&~ ~

1...___

'Wv:-

I<. ~

-r&l'Iij)

,t..

fJa,.)

-

oJ

..

af:::)M'.. ;s.T

(!)

aEPfCi!)F)

-::-: hL.CJ- _. -. ["I (1)

en

--

Tl"

TFl<..

.

-A

Om

"%.5

"2..$ "TlF'fC. ,--0

.....

t.:>"I1II.T'1~

I3e'OR)r

I

.sSS

B

W 5a

I

o,-<.rt.

"';u

\

---

I.

lSI..

K,,\D ......\

0

I

' SS

~4\tn~

~--{~'J

I

-

PRo'!:::.\.4

~.

.. fSBVl

I

... _;..,..')

-

~

---arole.,. ....

0

8.!iCA~.~~

~C~\'"'i~T

'Ww

Tt=\t. !'Sf.5 8.

-0 -

'!"q.::.c ... \r:r i

. ~-

-~ L.9U

aO'MI",isTl"\

-II

\--k, t "'" o.~ o."S "" o"",tvo."",~ t \/0....... ~~.tt.. wtdl.~d 1. \c.<::IIf'~", vo..... ~ ()-("~ k(' i6 ~ t d..... \~.J. .~ ~ ~t ~o.tu~o.o.R ~vucA.. \-~OQ'f' 0Jl& \c..c'f'\i. t...'I'\.. ~; ~ o.""'cLz..... <.,. "'-Q'e ~ t o.~\: \;\0.0..,.. ck c.~~"" \ ~t'l'o.~u. l..~o.\\..,I

J. ~

""'~

\.c.."" ~~

rh..

'f Q,

~\:~. """c..OD.~1o.

\losr k ~~ 'P0.....~ o ....i v "'... £\ t s.t.J·... \5~*=. \·L,~.r~ W'04"~ o..r.\\..~ \..:.:z..cl~;\!:>\o . . . . eo."" c~ ~

.,.

<;:Fr-c.~.. v-.,.rA. (e'j~~~).

4 .. ~

~'c-

",.~

'&'t"" ~\.s~ t \rI eta.

VOo#-

\"'O'""f

~

t.~~

woroll

0.

J.A.

.'l

WC>. IIVW fl.J eM.. \..u-o.tt y"

:r~s~

J v Ii.. ~

Wet! \.j\(;>"

o'o..t'

""cu ,

. . . .t

~~

cN!.

\oo.\c.

ck

c.~~\si(~Iu. \Joor

2.....t

'-~Q.~ ....

s'(Xc ~Qol)

u..

sl .... \..t;lt

c.....

~ J r i (lll1\"~~C7\""-..

"'Locl.o..t

~

-...

,.

u

oucr,jd.£-

~,

~\..l..

~

.li:)~ ~

~\..~"':Jl ~Q,.C)(""{

VfJd.tr '-dot

\.4.1. ~~ c;.ol,,;;") vc..~ cAe!. I.oo.o .....to.~ e,.. I!IA.. s~. blGQl

e&...

.e....-\.

o\09--bor~

-.:\"".u.. ck

~c..c.......

~ P'I'oe.(s. -tG"",,,t V\ftt.

e.,-

vV~~

¥iL~~

\,~ 1f~Q.'(' "-b.

~o....t-

~pozc. Y?~""

sJ,"",I..\;j~t

e,...

v~_

vtJ ""lA-- J...

'"

ivJU..

~1~~~ 1"fItS/.J 'Jd'f J.

\wQ,lu~ c:..a..f

tot

o.""ckJ~

\""a.~a.~..

0-. '---o.tu~~

~('l.o~

o...ck~

~t

o""t'Vo."'d t,,",01' ol:t

stJR.~ \w.c.( \:

ck

%o.o.t. 'Dt.

\O"Qdc.-i:j.... ~~ ~ Spec. l.P~

OU.s

.,......,t e: \.~ ~~ \JIi!.(\,.,J~r ~t

~

·i., olcJ; \., Z)'f~~~

~1QfL

QQ....

~\:,~~

~o.o. .... ) ~

aL~

\,.)or

o-rcJ.su

R..~vo....

~o.... A

~

""o~

"')..o'->€o'

'fes.tU\I'L~

c,..

$at. . \..\.;~b.... . a",... LVc::\IIOIIIoV'

~~

va....

s:\q,.tt.;'0 \,. 0.0. (1.u.. .

~ 'e<:>..... v.>

\)0. .....

\JQ..r~~

~

\JC1::iir~1('

ez....

~-oIe...

v..-..-t:;

cz...

..

~ao.a

-ta..-t

.

'-

~t

t..~;"'j

\..&..1

A

C>o.ks~

~Q,~{;",

\.t()('~'""

"" .....

~t ~J(~ h~w--t......

\Jd.'lf"k

~w.rk~a ~I.&c-

\'\ --~ el.t. 'ft'oJ ...~;~ .

XlI-13

,.

-rRODUKT'lb . 'N.IA .~

B

Tf'1< 0

,

Z f

~

7

-:iilf

l.c:I::Id.s

.

....,.\A.. h

),B

-

.,

I

m~b

0

.-'-

}!!~ ~

I tAt(

rt'\o6.

1

I

i

I

._-

"ee

'bawCrv.""

h

~~-il

i~

":0.

7-

0

--

IT~IC._

9i &fcr,:!

r---

Tii W.

W.\.{.

,

-

1

MO"~~

. . . oa

CD! 7SB Sot-

BB

--

ISL

104.

L

<>

~

...

:B.8.

I~L

"\

~~ I

-z.!oS

I

7.St-

0

It

J~

-L

'\.

:-"-... t~

...

J'

". r-

-l DLf r ~~ 1 L!. .J SL:.· ¥Iv..

1

/

.:B'B

\Y'o.G.

ss. e

-

[~~ ~ ~

~3_\~-~--~------~-------------~--~--

_ _ _- I

sp"li'uii

l

,w.

or:, :

k~-d 0'1'"

\Ie.....

'- ~~

k

6

oro\cr -.wJ.~",

S'G :

s~

'S'=> v :

s.'pw { ;l_.l.a. ~4\ot .........\

"'Sl"

"'"'~ s.~ -\..~S ~~

S L"

s~ W. ~ l;:>{

!

s; i--. ~

\Jc::s:¥'

v ......... \Jo\:>(

........\: ~vc,...S \J.J,

ic'f'U'

'wilY'

1. S. :

t...\....,,~..

O

W~d

!

u.\<..:

\.A'f~

1. . ~ :

'v.,. \v~

~.T3. 1:.

6~.I..

'.

\.c.o..Q'C

\c.o\",~

~.aJ

\10....

\.I''''

.....G\tu~o.o.Q\a..oc~~-~ "5'" 0"-

o1.t) cl

"'tc.~('~.

i...~~J.

04 .......

t.. k~ l.... ~ l)..cIt.r ,,lei.,.

Sc.."""'" ,.....-1;

\t.A~'{ t L-l>

\<.0 -

J:S""~

WC)lcH

~

\,..ao,y

~).

l-"l:o y...(1.1ir'c.oR "'-;':~"h. .....&oL.;.S ~ ~;·\s"1u..t~

..ttt. '-o.~ o-J.trcU.

"'"-0.. \.;\ e.c.R ""~S5~ ~

~t

l:

~

~c. ... \

\lC)O'

i'~\(.'.

\)4~ -w... ck c;:. elviA-s.

""'o.e,'''''''

VCo("

\..\.4', t

pO-f.

\po'-'f.

4t......

'f'o ....'f.

C'-

~ ~ t.... \..Q.Q.('~. ~J..:'" rf \..o,a.. t

'-tJu. :

l<\.U,.

,-tv-~

(. ~c.~u.. ~Q.cl

.s.r. . Ll.::l~t.

!

.

~ ~s. ~~~ ,...cJ

c"""' .

SL

t..~c-,- c..~

GI.t.

vOOt'"

\..tYc..- v-cJ' .......

Vo-c:v e ....

~ \.JQCIIJ...'l...j

\)e,...

?rQa.... ot..

,-~.r6~ t.c.o..

o\.c.. ~w.\J~.

"',&-

W\q.,.

~ ~ck.r-s.

~.s ~ '-:,0-. v c._

'=-<s~"-~

Oy~ ~~'" ~ ~\... ~.

~<XlI'

~Q.

?C.o..

r->c---s (.d-Q.'f-\: C.~\ ...\~tfQ.~\Q.

fOle.:

~o..\"tv.."'...

\lc::>g.r

"'-\"...

~

\.,.

v.::t"

\lOOt {,,-

\:..,."-4 ~~y

'x1ill~

\.lQt:o(

(~1<..6.1.). R.,....r o\.J\Jc.... ~s~

A.. O'Io--~""CI-~t~J~-~

~S\..:.!) 0{

ti~\..."'~)

\Ie.",

(\).....

~e.l..... 1.:) 1"'~

vo::>(tc...DlCll'k...

eo..\1Orc....<:~'(~.

s \...

"'0

" 5 ,Q

'..!o

a( ~ Cf

(J

w

~

a o. I •. X. '" l. X. _ IC .. 0 x.. ,c v.;

1.I::\lGk.PcO"".... GCl"',.Q\ Po",...

~C:t,i~iCJ.\r~c,

"'ot)00""" ..

~'Q~T _. e~ I.t;t"..., .

0 X.

r.... )/.

..ce."' .. )(. ......

"'rt1.!toIb(!ot)Ctrl 0.... It ~. )tlCftl 'VI. Ic.lOtilTC~. ~. )c,. ""I".\"'''~ y •..,; _c:. -'" l( ,. Il. USff\.I:)'T~~ ,.0"" "'.-' ;-",~ fIll ~.-O 1C,. ". .... , ~\"'''''' ~... f" C) l/. )L. "'\41 ..o .... ~ .0 JI\. ,.....

CAft'!IC;re.i .'""~. '~4W\Wc.c;.w:l'tiiSO I? ~'R"'l'O '1... ~ ....1.&., ... (....., , 0 A. a.G.s,to,Q.T 8t=Gtlfip T

..

O)c,

1'''Oe~i",

-.....,-- --.

~

X..

~ .. ll: ..

. •...

~

'-

)C.

X ....

)C. )t,. )1._ .. Jr._.

".

)t. )(.-

Ie

L

.: ..

,

~

;

...

.

~ ..

~.

....

J(..

'I..

X ..

....

~

.. ..

''J"

,.... :.,' )t.

')(

"x.

x.

.. x :x...

~ &'01

e'" 4t:"\.I10(f

~

o

)(...

)(.,

)C.

~.

x.

"-

O)C ·oj...

!

de: "'"

(1'1-.

0"""

ox.

o.i"''-' aPS\A". 'Wfb\'C, "\4e~

~~

"

x '"

~o.(,. f t.'il.. b \Q(;,I$:)\t ~I..o"

f."

)(...

)(..

C,I!flf141(.

.mllM..~ (,\1 1!)(•• P·~.eWf."

,..

. ..

o

.

E-

.--

~wG~'\.4. hl( . . .

~Ke ..... \~6. •.

cD

J) '1(1

~.

')l

"S<.Htl. IIEIoIf:.n..'\,

S

.....

Jr..

.

~ ~~.

"

0

.... ..

...

1(. l(

l<... . • •.

"".

..

_. x.

"J<....... 1..

E

(I

~.

"

te.

ttl

& iii

.. ...

..

.....

"""""t..Jete'" -.

"""~"'.$.t.........

I~:p \,q:J~

. .1

....

tXT"~ S&~'V· ~ tnf'Tt'" ql!\oQ!: "'. ! .... e ff)oo U/tr"'«Je~

.....oP'fO! It\4i:Ia(,( ~

.. .... ....

:~. ",~i r ~fj

,.

...

:t.o.""" -. "'«': ~ G loot \ c.t4' Pallot P t,t"Ulo.1:) ~1~""'.

\(1,'" ~\A' If'. w.d&.~~.

t..r

~ ",,,,..,....,.•!

.

~s. ta.. plCAts'. . ~9' J':'..\ .:. ~, cl .. ~ \Il.t. "'~(!.~ I"'~"''- (<:;c1 ......or <" (,1:....... Pf!f11!."'';.

....

;..J.1,

o.l...-~~

.

:,. ..

.•....

..

.

....

.

--'"

.....

-"..

~

~Qt'lt\'V.,

...,:. ~

l,c~iJ( ,~yk.C!.~

~"'~"'- ~tJ~" ~~(j'

ko'fUt \..cstJt~ ~""!v. -'J.t~

~"Q.('

~~~ oI~~",,..;.

\',:\C,

.

ltc~~ ., I~ ,... ~...ttl' s~\-

~~~(l.J.~ .

o

l-4

0

)(

a

x

CI

Jt!. 'l.I

.;;.

:!3

'X.

0 IC

"

X

"

.....J:

'J')

J ::tJ> 'f i ,+

(1 ~

X

~

P\

)(

x

J(

"'",...... ca.R.

X

't

~ol

0 X

X X.

X

X

)t.

x. x x

)(

;(:

)(.

:x X

X

~ ..

x

)(

0 ~

x X.

){.

X

~ ..

Q ~.

)(

)\

)(

x X

0>< Pt·

)I..

!;""..J\,w"'....:~ ..... "" .....

0

lo-s~C';v~-.

0 l(

V-.""

~J ....... '\u~J. i"'~r

t.s~ ~~~~ I

..

"

VUII\ ...~..v- ~"" .... ~

~.'.'.

1

~l'

..Co ... I&.j

\-~ .kJ~., ':5 .c.-J' . .~"

\Or';"

;...

~C'

1 (!:)lgqQ pr'-:lS

..

.ct!.

~

),

x. x. x. x ~ x. X

OX'

x.

'1

x

)( .

)(

0)(

X.

X

)(

)(

0

,

x

x..

i-

Ix.

X,

J\

ox

X.

X

X

0 X

X

"

i<..

X

X

X

x.

ox.

)(

X

X

X

X

..

~(1 ~lJ",y ~1Het-:~"W .. .'

X

0

I~ J..AJ.,' 1 ,'''''''' ... ~

... ~f~-\..t\A.

J

r

... •J x x- x

~~ 1..1,.\

. v~f'kQ<¥'

''s, ,..,

ox 0 x X.

.

~~;'-L5""

;t.

> .'i ""'

0 K

I't#W•. , ;.,\. ""I. f)o!If!ckr

S ;r:!C

o...t"q~.. '" "'~c.J~

0

J,

X

~

~.tv""1!~~ ~q.J.,..~

0

').

X-

X

'~\.u..:"..A. J.:.~

0

X x.,

'I.

,

R

J-"' . ~...'('" ..

o

~.

..

.,

.-

...

.

x.

0

Cl.C.


"'"

.

"

,

"

1 .

'l~~:~~~'~ FC:"';

...

..

,

-

:t';p'it,~,

n ~ .~: "

._,

,...,..'

"H

,

.

, --+1-

'_4~'7~\:~1IMf!I1!'IIl~

'"X!I[ -I.

c__ ..,; ~t t.. lr5 ~

Of'

W

oLt.

~ stu1-. ?r~ ~O~_ 0....... \)0'13'(" 4"':3Ja.....~ cAa. 'Ii'\'"cd",\"'A-~ '-. \o..ecl. t..

"'b', l

~S~s

'f'I.\\o.b-.

<:w'ks.

o.c:o.""'.}o.R

4It..o..

d-a. 'fH-oJV\lh~

\:'t'"~"'r.

ck

IS

~,. t~ ..~

~o-o,..

\s

~-o(" '- ~ ~ &A-.

'.

i

'P("o k1 . ~\-.S fo........J ;,."('. Olt\W - ~~"'.s

fc::5(" .... ~~('

s~ ( .. ~.ria.. b\c.ol.

S~"" \c. Y3~L ~W«"" \-;';~ bQ.t' ~~

i~

TL-"",",->

~~cd.a..

eM.

Vor:sr-

(voor-

r",~~

'1.c>ve ~

~tJ.t~~

o.{A.v.u ~J

c.....

\J~ ~

~.\...". d..... \..t.1e-ko.o..<"ta..... v-.... .~ clir.Jik !pV)O~ ~lJ.c.1o.. l..to..lNIJf .ex- 0 . . _ cl... o-J.u~"", ~U \~, -." ......~.v. k c.fk(M"''('G.XO~<¥'Ii.... ,~ ~\"q.'c..... w ...."'~ ~ o-~ ~ 0.( ~ I.u.... . J... -,.; "" • 0'P Ja.. vJ(tpr-Jo. If='C4frlv.. fAl \ ·u Q..,J \l(.J~~.... ~ ~o.c)..J I.Jo.."'- ___ "lIZ. 5>.i ~ Q"(" Juu. .s

WS

0,.

-

..

n~

-. ........ -- "'r... ~ .....

J.t..

~e5T.

'

\x.s1:Jt--S

'10 r. , :

QUl : o~.8.

:

VSB

:

~PE<"

I

Sl" l '

'f/W

LG" Q~

\lloS1 ~ : b33°S'3~ ~

'1 ~

5'0.1.30

'1

~ 0.1.'00

I ?>l b S' 11-

4 ~ 1 • He. P,

Illoil0

1. if

",

'130$31

1.. ....

VOl..,..

!oj!; 0011'1

l

~ elL

vei<'l'" d..t.

\ta.....

NC,

~

,

~l.ov~;~

IS-O·31oto

I'1CP,

1$0.1,",0

Silii

~F·f'·

V'MV,

'8'~r ... i.t..{

1~<::). 100.

1I0000r

ck

O'f'tk,;-

\Jo...J

Wt..RJa. ""c.io'r~ ~ ... ~wd ~ ~o.'"-e~ O\4~ - ~Q v<¥V c.J. I\o·:....~lht\.. ;~ ~(a.d. frC)~\..1. ~~~ \lOOt'" c:..J,....\..:\s.h-"'i~ ~ ~(_cL. ~ ~ l e..~ v.v- "l.o",J,... ho-o..... ck kl",,,,t. C r J,.u- ~ ~ \ \~ ~ \,q,''')QI.. tl.t.... \-\
k

O.HW. \ P~.W\.

ov-.."(''; &...\:4....

"'

~

L .,

~Q\c.\~

)c.

~

\.>QtJc....


b..I..

c...~",~.J. '(.)''fOJ...\..~ ~O~' c.,"'....4...q

'P('"ool .... "'~ ..... ......a..~c, "liS .....

(Vtrve.... , dfc.A\.e... , bore--., {(('lilt bJc....ow--) ...._~CA-o., ~lQ..... )

Ilo,.,!.&.t

43 00 3.;

~

""" S,iHi 10 111''\'$1(,

~ 1911.\

!. LEV?.

'-i SOC3.~ 2.

S;ll-u" ~<:x:)'rrO-r

XID:-.3

\ S 3.0.5,. j

'i

pebo.~

N(,

hr~€Si'::i.T

~1: r~~jvf·~~~o.i.....

Fo~p

~ .....~

b("e,",~ o.{~~sc.i,.~f order '«<"11$10&1'

QP~IL.

4. Hel '5'0.130 v_ w.;1.. _-'!qer~

,e»; OIIV,

Si'fl,S't1

191. ot;8.

I.

I •."

\*

It

,itT iifT

. ,

CJtt\:)tl'R

\33a5=7j

Qf"R I I..

j",,,j

h1t.i

1] 1

',1

Of'dc<-

.......t:

~

....0

P:>""'f'~\~

~

.. \'

".r-

bo._

dt: tAr.

"'I..I.4~~de.lt.Set

l~

,ifT

It·

6ltf If.

j'r. elr. 1,0 I.'" ~.

1ItG4.

\.Jo..c::;.l£f'.

l.S' 1./1.

P':S.f.prit ,..~t

1f

61ft

lI-

,jn;

It.

't,l. 1,1

1Io~

clr.

clr:

I,S'

\. ..L

"t Wf1/,

\ VM\j

5ud ~

fO~f

'ltr--.

o.{at;u...J.~~

'f>0 .... f

~

ore'v I.f'!>co ... ",

,

~

I , ,,~v \0<>>1.Il:10

c;, \ Qd..-tIAc..\" ...W1..

ilot Il;

\1, "

'~OII"WK t'W.lII.IYL

Ol\OC;R

.

JI.4.~

Ighl OJ_.

Sr.L

moT,

(@)

~!w Fly F/.., '1...

'l., 30 11

U 1.."1 1S1'l.i

U

1l'1S" , l

~{Oa:

fI" 1.0

VflW.

Po'l'1P \.(\.ii~

I. ',0

'S

dr.

~.

'" 0" 1r,

0,S' ~

61ft

I

Q~\~i.»"'P1Ne-1.1

Gilt

\fClC:llICOIf~~L

,;11''''' ~.

0'7

-3

Onc..s.6'L

'1

',a

o,r

GifT dr..,I",

'WG.<1\.tr

S'

I. "'. J'

I fo

I~

6Iin:

,.

\1146.

100.

\:.0.

0,1

'-" 14,0

j'r.

ell"!

'rv,cs\i::)~To el L

,

I'

6Wf' 0,,,"

1,1

0,3

"-

elf". ell".

\t.o~pclb,,)

Fl.,o.o.r ta,,1'"Ci\tU'" t~..\ PG~El

S

"',0

rJr. Fr.

U'

"

••

1. \

..."

'1'1

o,S'

III ~8

Oj$'

dr.

'"''

,

1,0

,dr.

'·t i,$'

'"II

....6

1.0 •

Jt'.

",'t'

f:e• -

-

~----

._'- -

-.--~

- ..-

0

-

X 1Il - S-.

rt 2.:..~

63.~ 0$3':] po\o.~

~-t

ro""p

Y-d:.E.-\\)(~ ~~~

8 ~J~-w-~c{~~sd9~ <;e.oJ.

~

'bo""~

.(.4...--

c{ J.;. t1."~c .

~or

e.... Of> \oa \J\\J ,

-~-.-~--.-- ". ... _-

! 1 ~ "-~~-~~ .------f-~ . ~-l--,---L-------L---·~~-~~i--~'t-~.

~

crt:£

~

'2. lic..P

..

~""~Y'\

.

~o%

5 ",,'. \c.e.r'-··...;····:······

~ ~f'.

Chr

l\ It. \1

I",

.~ ·~-~J1I1-tt

.~.~.Pl

_..~._._..r._Jr.....

~'-1p'

.A('..~!J•... _,

i

,';110 .....,,.

"1,0

"f...

-4,~ ···-~~~;-·-~;L T--·1--.,.'2.~

'IS

___._L_fJ~.. J.,. ..~;dr_'t'~tr~.--t....l_.~~~; .. ~.~;.r.~. ____._~ .. boL. -r

"~;-~=- :-~+~l c+:~J=ii~:t;::::=·· !

. "'-1"

-".f·

I," ___ ~ ...fiff. d,.~ .. I'

, ,

'

"

-t-.~ . ."

,i·-')..,

'......

,........i ~r.. l~ ..• ~.. !O. '1 ,'Ii"

Jr.

.'.~•• ,

"'1'::-~-"~'~":' . . ~~.

.....

~ '.. '

---~".

r t·_....·c··~···:···-··.,····

'

;

;---"-''''''''---'''1''-- ~-~-~~~~

t

.

,

\~\

O'ROcR: 1"$50S10

I

~h-l. 11~;~7i~'&I,; :~~\.;·~1.~~1

2. NC P f>Oln~ loo/o C~r ~'lU"

"

..... "10

·· ....

\"1. \ 1

\"

I

.

;

~c"6

..Qpl:l.

r--.----------------~------------r----------------------

____9_~_._ _:.~__~_~-_-_\_~__.~_._

1?8~-I,liI ··~t{-o 9 :-~, .--"

f~~

..._.. ...

..

.. __~~_____

e,\j ',1.' d.:r. dr. .

-\' :_,t.

~

~

...

",,."1 • •ier: 6;l(

-,

.•

S,l' "'.l:.~

.•r ..

1,"1

'-4'

• _ _ ~{"'~ ___ "

.... ____ -t.~. ___ . _ .• ~_.~ . . _

1E' -1 f ...a J.,,",(..~~ fo.v\'n~0

10

-

OPT

~~ h~C.

OPT werking 1. Ret gebruik van een niet knelpunt

wordt niet bepaald door cijn eigen kapacitsit maar door een andere beperking in hee syseeem. 2. Ret aktiveren van een produktiemidGel is niet hetzelfde all het nuttig gebruik ervan in termen van produktiviteit. 3. Een verlaren uur a'll een knelpunt

is sen verlaren uur vaal' het ganae systeem. 4. ien gevottll.en uur 0'11 sen nietknelpunt is waardeloaa.

S. Een tranafertlot is aiet nood:a-

Brain of OPT plan knelpuntmachines. De output hiervan atuurt Serve, de planning van de niet-knelpunten.

De planai~gmaximaliseert throughput (Srain of OPT). Serve daarentegen minimaliseert werk-in-omloop (kleine loten) en belast niet-knelpunten niet voUedig. Kaximalileert loten 0'11 bottlenecks om de throughput te vergroten. Plant additionale .etupa 0'11 niet- . knelpunten om werk-in-omloop te drukken. Beide,worden afzondarlijk bepaald.

kalijk gelijk aan een proceslot. 6. Een proceslot ia een variabele

groatheid. geen mnstante.

7. Ka'llacitei t en priori tei t dienen

gez_lijk beschouwd te \IOrden. en aiet sekwentieel. 8. Bet bestaan van onzekerheden die kumulatief verken moet onderkend worden. Onzekerheden kucnen geisoleerd en geminimaliseerd worden. 9. lapaciteiten .aeten niet gebalanceerd worden. 10. De som van lokale optimale beslissingen is niet gelijk aan het globale optimum.

Brain of OPT houdc'rekaning mat kapaciteiten en prioritatten wat leidt tot, varisbe1e 10tgroottel. Ook Serve cel aome proces1oten aplit.en om werk-inomloop ce reduceren. Dit is de elSentie van Brain of OPT.

OPT gebruikt vei1igheidskapaciteit (reservekapacitait in Sarva) en vei1igheidstijden op stretegische plaatsen taneiude bet plan te bevailigen. OPT balanceert flows (door.creming), geen kapeciteiten. OPT optimaliseert throughput en prob.art simultaan voorraad en exploitatiekosten te dtUkken wat ee,n globale visie is.

.IT -.1

Bezichtiging van het geautomatiseerde produktie besturing systeem bij Machinefabriek AQUARIUS b.v. te Weert op 30 augustus 1984. Aquarius: Hr.Derks Hr.Holten

Nijhuis: Hr.de Ronde Hr.Kremer Hr.Maatman Hr.Me1link Hr.Tieman

T.H.E.: Hr.Renders Hr.Rietjens

Machinefabriek Aquarius. Bij deze machinefabriek worden op basis van orders vul- en inpakmachines gemaakt. Hiertoe worden onderdelen in enkelstuks en Kleine series gefabriceerd en gemonteerd. Bij het bedrijf werken op dit moment ± 60 man met een omzet van ± 12 miljoen waarvan ± 40 % eigen produkt. Voor het invoeren van het produktie besturingsysteem had men de volgende problemen: - zeer rommelig voorraadbeheer en voorraad1okaties: - groot aantal overschreidingen van de levertijd; - 15 20 % overwerk (mening: te Kleine capaciteit); - slechte en ondoorzichtige ordersturing.

a

Om de produktie beter in de hand te houden heeft men voor een geautomatiseerd produktie besturingsysteem gekozen. Hiertoe heeft men eerst o.a. het produktenpakket (stuklijsten) gestandaardiseerd en ingedeeld in modules (standaard, klantenwens en specifieke klantenwens) en een zeer hoge betrouwbaarheid van de stuklijsten en voorraden verwezenlijkt. Het invoeren van het systeem (llgeen planningsysteem, maar een totaal andere bedrijfsaanpak") heeft ± 4.5 jaar geduurd en heeft ± 1.2 miljoen gulden gekost. Het systeem draait op een HP 3000 computer en men heeft de programma's voor een groot deel zelf geschreven en samengesteld. De levensduur van dit systeem wordt op t 5 jaar geschat. De resultaten van de invoering zijn: - een computerbestand met alle onderdelen (48.000), alle stuklijstrelaties (75.000) en alle bewerkingstaten (30.000): - de beschikbare capaciteit blijkt voldoende te zijn, zelfs om aan een grotere vraag ·te kunnen voldoen: - een teruggang in personeel van 75 naar 60 man: - een goede ordersturing waardoor nu minder dan 5 % overwerk; - op tijd leveren: - zeer gemotiveerd personeel; - zeer rustig werkklimaat: - goede voorraadsturing met afnemende voorraden. Voorwaarden voor MRP II Qroduktiebesturing. 1) Een volledig stelsel van funkties. Hiermee wordt bedoeld dat zowel de capaciteiten als de prioriteiten op drie niveau's gepland en gecontroleerd worden: 1 hoofdproduktieplan globale capaciteitsplanning. 2 produktieplan bezettingsoverzichten. , 3 produktie uitvoering in/output controle in prodvkb~ 2) Een geloofwaardig hoofdproduktieplan en geen wensdroom. Dit zal uitgedrukt moeten worden in een voor de verschillende afdelingen handelbare grootheid: - produkten: - ingedeeld in modules (zo veel mogelijk standaard)i ingedeeld in categorieni - geld; - uren en materiaal: verkopen van de produktiecapaciteit.

&Y -l.

3) Betrouwbare gegevens: de stuklijsten en voorraden moeten voor 98 % juist zijn om een werkend systeem te krijgen. Hiertoe is b.v. een gesloten magazijn ingevoerd en worden de voorraden continu geteld. 4) Geschoold personeel op MRP II gebied. Oit begint al voor het moment dat er voor het invoeren van een systeem (en dus een andere bedrijfsaanpak) wordt gekozen. Het opleiden van het personeel moet van hoog tot laag gebeuren: - direktie; - mangement team: - produktie, verkoop, inkoop, construktie, kalkulatie: - werkbazen, magazijn, produktie. 5) Aangepaste organisatie. Door het invoeren van een integraal besturing systeem zal de bedrijfs organisatie gericht moeten worden op de goederenstroom. Omdat het hele trajekt van de verkoop, construktie, materiaalverwerving, produktie en expeditie gepland wordt, moet di~ ook onder een verantwoordelijkheid vallen. Oit impliceert o.a. ook een goede in/uitgang controle voor de voorraad in het magazijn en in het OHW. 6) Oe betrokkenheid van het managment. Omdat het invoeren van het systeem neerkomt op een reorganisatie van (bijna) alle afdelingen, zal de betrokkenheid van het management groot moeten zijn. Als aanbeveling wordt gegeven het instellen van een projektteam met een zeer krachtige persoon aan de leiding (direkteurr hij kan immers ook ziek worden). Fasen bij de implementatie van MRP II. I)

Scholing van de direktie en personeel. Tip van Aquarius: met hoogste direktie beginnen en niet te lang wachten met cursussen voor verkoop en construktie.

II)

Installeren projektteam met krachtige projektleider. In het begin zeker full-time. Oeze is verantwoordelijk om MRP II in te zetten vanuit het bedrijf. In het begin is het niets dan werken en weinig resultaat. Noodzakelijke eigenschappen van deze leider zijn dan ook een grote portie enthousiasme en overtuigingskracht, en het is noodzakelijk dat deze het management volledig achter zich heeft. Voor het oplossen van de verschillende deelproblemen zal hij stuurgroepen in moeten stellen die aan hem moeten rapporteren.

III ) Het op peil brengen van alle gegevens om het systeem te voeden: - artikel stamgegevensr - produktstruktuur gegevens. Afhankelijk van wat er is zul je helemaal opnieuw moeten beginnen. Bij Aquarius heeft dit 1.5 a 2 jaar geduurd terwijl de bewerkingstijden al bekend waren. IV}

Bepalen van de routes en bewerkingstijden.

V)

Opstellen van het hoofdproduktie in nauw overleg tussen verkoop en produktie.

VI)

Oraaien van MRP II. Oit kan beter niet parallel gebeuren met het huidig produktiesysteem omdat het computersysteem andere prioriteiten zal leggen. Een goed alternatief is de "pilot-methode" waarbij voor enkele orders het nieuwe systeem gebruikt wordt. Oit is alleen om zicht op de duidelijkheid aan informatie te krijgen, en zal vrij kort duren. Hierna zal MRP II voor de hele produktie moeten gaan draaien.

~

~ c

~

te

v.'~

2-

~ ~

J

s>

1

r<~

c( I?C-J

u·

t-t'"

...

~~-./S ~

i.J-.rCS>

CJ.l

~~

II"

~ p

~ c ?tf .,..

,

~

...

e,

'1f ~

5'

C~ ~"

{

0

~,

~~

t'''6

'JiI..

$

V'

~

o ....- ]_ 1 02 ~

9

r '0

f(1l

~ ~

f 1

J

'i

(/'

~

g

~&--~ ~. . rS' tft

-O~""-

~

0.

~

~

q,..

..,.!L

r

rc

p

0-

a r'!"O (}

_gG~

tr~f~f~!f t~~dr

F""r-rr-i C;C'l or:- b 2rI-

~

~

1-

!~ ~.., "1

~

() ,.

~~~}.~r~l~ '1J P

~- < J~.1

o

t ,. ,

t.

r-

9

F. ~

rt"

'--" f' '"

tr~ I'

o

J

r: ~ f d

c..P);,..

~

-:-:

c..~

~

~

9

l'

~ 1

~

"""0

£h

r

9 t

Y

L'''

8

:j _

t1\

p

o

~

c. ".

~..-

~,~9~

r

t\\

~

't. ...,.

III

"

~

p

~I!:]'"1 r:-:l.-.Ji:il

:1

0 J 1!::!.f'I!..J....

C-

L

t'il.

~

~

:;J /:ll

f

g

~

o - _. . ..,j

~

"\

t

f ~

:;

( $

31

(

~

l

G'

,

c:

s

Z.

~

c/>.

>{

IT'

,..,P

15 ...

,I";u ,I ---t--l

f :

J

g

81 I

8

,(')

0

It

ik °1

tf

~

JI •

..,,1'

~I i~ I-

aP<

i1f

IJ "i\lCJl

):>..,

m

?' ~j; ~

...;: ... -I

I/'

~

r

~<' IJI

I & -

If-

10

Sl

...-

!t

~ r

~

~ ~

t

~f)

1

~

I

m

)\

l I~ ~

I

--.

-,--

l

~ 1~r-I--------1 11

"

.....

S

~ {;~

$"

f-"

<~$' 0("'" _ t

OJ '" 0 00

I

3 s: (;"

o

'C

at;]

lEI

J.w

C' p

j

~

<1)

"P-

I

1f if ~ C§>

~

~~

ti:"~f"~9 t~ ~

;

f

l!: '

I

1

!r ~<~

~f

t~~rr

....-'rQtr !:2,

1

1;-~r

D

~

~

~

el El

(r\

£P.

________________--~r-----------,. ~

Jij

u <J'

ill

c.S' ~

4 t'll

C

-

.

~ 0 $\~

r

:z £--J

r

S

V'

r

s

tl\Q(....

f:Q8R.

T~sen

\N .0.

Gif:T E R~

frlob.SEw 'lIfO

~

(3J ~

@~

'r.o.

'-I)::,

.,.b,

W

W.O

RIlW~\I~R~~a.P

r-

r-",.0.

r- ~.-+

51

- - -..... -

-

~

I

Rilol ~ltlf "'(I(,.

1.t\OY'\T~b~

~

w.o,

m

WA,.I

~

I

- - ,.. - - - -' I-

I-I-

iCo

'P'r{oH lTonD

I

~

illeS; VC~RAClP.

I

l~lIetlltQW"I':le R

c..ol'\PI... f'Nl6.

'1.0

@)

[

\1".0

rnrn

t1J\Ql

I

~

-

W\ "'6 Q. Z.

'N'tc.t d.l.t S~ ~

1:.Q

r--+

E. 1..(.. i? t:;)\ TI € 'mV

ItO

\)0.'"

We:('\;....

..~~. . .eli ST ,,~':~ST

m=

1:. .0.

:t,,,,bf'Crd
"".0. C Wer'ltOl'!.d.ey-

U l'\.

word. ~

:

tt\.v· .. Md"" ~'er ...i.k..

~ ~ c1,..Qi ...~

w""t

\o.M&..t"

9

\.f.1O-..1:i"OI'it

ck. eJ'w ~\.t~~

\<.0..... 'f1Zi ~~:.. \.40.""

e,(

WOo-\:

u

\~

......et.~

,,'~"" ~ ~cld;-"d 0 - Ja.-t e....t S'1.s~

\c.\....",.. y.~J. \~

er

°f~\&J.· 1.)

c.

~~J..

\c.\o.o.t'

~(do.t 'yo. 2.t.A s~tw- ~~'" 'I~ ~Q.t \dAQ.v- Q..a.cK ( ~ Ja.~, '(W U ~ "'*"\.. 0{ 'fer ~u..\" 'b '5 VO'b;' \..9J.) ~ II

'

a

~ o""dmW --

~ 4~"'~ bt.. e""",-\: 'is.

~

e\Q."" ~~ ~~ ~t 'flU' c.(Jd\...~

o--kJ. W

'P(;"()i~~tc...... ~~t . . . Qf~

~ ~\~\..Jd\...~ O~(C2.Je,...

clo.~ ~ WAt ~0,C\( i.s ~"av da.. o.GU..La.~ t ~1'k~ Cl,1II.\.. "-1""+ ~ ~a.a.t ~ . 1

\1

\,ut",,,,cA.

Lx.

'(\~"'''''"I~

\o'-j

~\r~ ~d

'(D'roJ ...'-.t",

Q.,o....

\f~ ck.

O'cW~

~

J,:""

~~

\fOCCi"Coo..,.l

do..\:

o-...~.... ~ .~

~ ~cl

,:;.....

c1~

-,.:.;.......

"*

C!.("

blot.

Of

c.('~\OU~

.

0'f ~

o"",J,.v~

orckrs

~"'-CI~

<:!(

'1.."'-

cl~

\\"iC-

-l~

~J. . . . '~-j \~g~

\)C)~

orckr5

i.~ 'PfoJ .... L..t. tJ.... «\10..... v,i "~ 'lr~D,o.\'"

'{:>t"oJ",L..\-

W-b{",~l..,+


\JO..... .:;y(

@-

\"'\"\0 ~<:!orckv"

d.sv noel,S 'l(:)""~

\.Jc.t~.

~~

~\IIt r -v\

I.J-.,\.. '13-

.q ....

~

""", ck \c.\a. ... t...... <)l'kS

lA(~ ~~

ck

~

~ C)(JvS

,,0....

o___ d.c.t e-r

ur<.,-,

a""""o'o.~

a~ v<:::/O( 'i'o,p,d.

1"'-

~"" ~~.,.d..

\.J(')Y"~

Yeot'f"c.o,~ Ot"cw.)

~t *O/f~

F ....~

\)~

O'rdu-j

'-\3

~O~

ItWJL.

'P,,<:J. ....\..\~

~ -2

~ -lC

ck

XO. . oJ ... k\,-

)S

.t.~ \,':)

Of'

~

~

-S...

'P~,,\..\IA v.t(A...,

cJ,a.t

"'tJQ

~ 0\1'N-

.)

d.,

~2FVIt-

~~(" ... k.i:.

'-

\JQ,\.,

rk

o.eRtt v.fG4.

""t

C-p Y."l..

"a.'t\

*

hC.~~\.

E'.".x. \J~

!pcac1 ...

l2.iI~

*

"'-;.,.\:.

~

\.1.1.4

o.""a

'pt'ocl",,\J~ \A'1~ "".cJI

cltt

':iil.... ~C.L\..

\<j
'v.,.

,.S.... \10.."", c4 (!)cc\tu 5 ,;i.... "'....t

l.';",. 'r\c.\

'w\I..t

o..1"~J.!~j~

~ve..~

c\a.

ck

II

~1u...

U

"'"

(I.Z.W"(..~

elL

"-

~t

J,.\.t

.1.M!.~0J2.~,~ ~~ "\JCUI"\

~cl.

'I~

Of Q.,j "'(~\~~'1S.tw.. N~\H,iI1 Js ~. Q....t s.'1.)\:u..... \,.rQIrJ.~ \A\~O(""~t ~ lAY(,\-' el~1to,

¥~o."

Q.t"

~ d~(..",\..

3.

I.A'(~

\JQ<'

'-

oWcl

.roen

~

c.'('\,i\dS1~ \W....

~{

'-

o.f",o..~

cz-.

0. 'M.t..

~~\1~ •

'PRf~ok

'-\

v c.""

\0

i'S ....

\,; CI,>-.

~

~'3d vI.o\:....tz.

~k\n

(--

--

e..-.

\V>E, \...."" ) .

~t,.,

I!I[ -II

Va..""

W\L"""cl~

'tv-l:

cz,v-: ~d.&ck.

tho.."'"'

U

M

~c.a'(~'-

tAo.

\J~~J.,..

( €it.. [e]

\~

e.....

O~vJ .. ~~e.~ w~~.

~

[~J

w.~'f' va.......

)

betpAc1cl

~

~

of' bo",V ~

~t

~il..~

\le.-.

\,zsic.¥Cls -

-

_.

-

'"

i I . , ". r ~-,----:----'----.-r-.j . : .. : I'

-_·-:---t '-r-~:=T .

1 .

I

~O.O«) • L

!

, !

.l

i

I

!

I

I.

I

,-.

.0

.. - .....

T

.r

~:-

__ !!.__ 2

., 6

,

.c

JOO.OO~ ~ ....•.......

!

9

\0

&l

1t.

'l)

xszm: -\0 <'I

N.!.LHUlS

b.\!.

~-Il

'"De.

\Jill< 50

c..l ~ ck ~.!o._~

~'fc.cJd '--.\:

( \0

dOlO('

tZ£...

\,J4.\c-.

4~

~Q\o,~ ~tr)

\.. . ,

~'"'

l5'efUVec.l e.....

~

~

J.C()~

'"lA.

t....

\.... W-At.k.....c.. ( ko,;..

~

c4 \: ¥"a.2}. ~ ~I~... d&.- ""o~

ck. \JJ~ cL. 'P«;l)<"h~

....

~ I'o.,-olt...

ok.

v 0....

~

~ ''''

cA

\.\1'e.""

eo ~

t.; ah Y"'I\-.tt

e\~Eh

'f'YlOO'-l\(\

(4.er~)

~~t~",~6 .

~L& ~~

\\0.00<:)

::

STBboc '" LGB.(4.

.

Lt.E.p.

tlB 4 {

:: ::

I~loo

~.P..

$ 18

\~.~oo

\..I.v.p ,

Lug. Cl.f ~1

\fjv.J

~~!o.o.", ok

~::.to.-.. 0\ c.

Q. ' -

o.\.u.Q cU CI.~v" 6,.......

I

I GItS

,STet

lkS{

H.~Q.

~

&.1 00

-1.1. 5'00 1AJ.P. - 14.$00 ",f'f.

S . too

wo1'd:"

\.t.tP.

I.A.EP.

~4

0'F 'fP'\&J...

t

1.66f)1,

\.

~TB~-t

\

0

F'Lit:

'i¥-~~

o.f

13

•

I I I l I I

O\iW'

Z\J\[ - \3

-nr

-

t.o

flS~

':.

~iS~

".I.

L6~~

1:

lot J:.P.

fL'B af

-'1°'1OQu:~e

SiB"!"

'1. >"3. oac::.

.10::;,

.1 g

u.E .P •

LGB4

IS1.3oo l.4.fP.

~

,.

1. 50

=

<:)

-I~.ooc

\.I.f·P' 4.E.~

;oo.OQQ

j

I I fLB .. I L.S\lo..

~T'~

I I

bR8

\

0

"-

I

""~ht.

I

.fLStSTBl: ~

lIo&tt

ow",

GRB ::.

..-

fl..~hot.

:.

i 1. 0 .0Ct:! ".ItP.

FLB~{

S.l~~

::.

- \1.~

S~A{

'$.

L6B~

::.

L68 .....

-:..

\4.6·1',

lS.oo.........e.p.

o 'r1\J

I:.t~T<\.... ,t.

:.

&1

'2. 31, 300

!.t1St"

lb.~

1Aet"'

-1.1.300

I.tJr,.

$"CO

,-\iP'

"

..

FL\A. t sr!,Q,.

-~

l.6QA. \.

I I I .

t

I ,

~TS.t ,/

OH\v'

:xIX - I. ~~~ ~

~~'" 0..0.,,,,,

d£

\)0.""

f2..c. ... cJ.

~

~~~o.\o.~

~~ lt~'J(.

e.....k2t.

\la,.....

'-'0-

R-aJ c\-\W \,ec1i;\s·,t...c.l-tS.

:D1l. s·\~ .....c..s;.,.s d~ Q..~\:', ~~<:)-w.., ""~'-, \1eV~~J.te.... e.....W . . . . 01.... ~~'- J.ouett.. "Sc1~ '<"~....t.. ~"'o.. 0u..~~ ~ ~\"''f . . ".:\:. ~ k e.... ~~~ Q, . .,~... S.tu.di ~.

,.

GRB ;:

10

f L B-+oc.

:.

S"B~

fLB qf

,:

IS"

5

srs elf

:

-5

G.J

L6B elf = -3}3

=

t,.6B toe..

GR B

IS"

::

10

>:

fLB~" 30

GR~

~

3()

SiB.:;f '" -

S TB-\oc. = 5 L68 tK ~

r LB c;(

~/1

L GB 4{ -:

5

- J ,3

: 35'

f\.J~~

":: 30

SiB:, ~ -= - S\...61!, ~ __ ':

b,l-

f LB af Sl~

c;(

L6~ ~

': 30 :

<:>

': : - 31 3.

~g"

a:e......."'" v- .e.a.1:

1.)1IIIOf\~ ~;;d.

-- ~

--

"'f_

r.(~.. ~

OC'

o.r f>< ocl",l..~ cLu~

i...'~ ,,,

~:tQ.Io-d.