11-12-13
‘Dementie’ op Google afbeeldingen
Dementie! Meer dan een hersenziekte!
! Prof Frans Verhey
Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Dementie: een hersenziekte
Ziekte van Alzheimer
• Meest vóórkomende oorzaak van dementie • Afwijkingen: plaques en tangels • ZvA is ziekte, en niet bijvoorbeeld veroudering • Genezing is mogelijk, als je maar hard en lang genoeg zoekt
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Ontwikkelingen bij Alzheimer • Nadruk op onderliggende hersenafwijkingen • Biomarkers • Minder nadruk op kliniek/ ‘dementie’ • Meer nadruk op vroege diagnose – Voordat sprake is van dementie
• Ziekte, geen veroudering • Uiteindelijke doel: ziekte genezen Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Probleem 1 Er is geen duidelijke verband tussen hersenafwijkingen en Verschijnselen van dementie
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
1
11-12-13
Wel / Niet dement bij bepaalde hoeveelheid hersenafwijkingen
Probleem 2 Ziektes komen zelden alleen voor, Meestal (>80%) combinaties van allerlei afwijkingen
Cognitive Failure and Aging Study Lancet 2001 Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Jeanne Calment
Probleem 3 Er is een nauwe relatie tussen normale en ziekelijke veroudering
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Hoge leeftijd is de grootste risicofactor
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Kortom, ! Dementie vaak te simpel voorgesteld • Alleen de hersenafwijkingen verklaren niet alle verschijnselen van dementie • De ‘ziektes’ komen ‘puur’ weinig voor • Hoe langer men leeft, hoe groter de kans op dementie – Niet óf, maar wanneer
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences 10-12-13 11
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
2
11-12-13
Maatschappelijk
Maatschappelijk
• Beeldvorming – Bij publiek • ‘Tsunami’, Ramp
– Bij artsen • ‘onbehandelbare aandoening’
– Bij patienten • Stigma • ‘Het doek is gevallen’ • ‘… geef me dan maar een spuitje !’ Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Opinie en debat NRC, 16 april 2012
“Alzheimer is een dodelijke ziekte”
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alternatieve benadering • Alzheimer is een (levenslang) proces • Sterk verweven met verouderingsprocessen • Optelsom van alle schadelijke en beschermende factoren eerder opgedaan • Complexiteit ‘de sleutel’ in plaats van versimpeling
Alzheimer als multifactorieel proces Depressie
Oefenen Doel Bewegen Persoonlijkheid Omgeving
Cognitie
Partner/ verzorger
Voeding
Sociaal netwerk
Leeftijd Apo-E
Vasculaire factoren Erfelijkheid
Trauma Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
3
11-12-13
Wat betekent dat voor ?
Doorbraak bij Alzheimer !
• Het onderzoek • De patientenzorg • De maatschappij
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Doorbraak bij Alzheimer !
“Doorbraak”!en!“Alzheimer”!op!Google!! Stand!van!zaken!10!december!2013!(22u45)!
! 8,5!miljoen!hits!! !
!
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Een Pil tegen Alzheimer • Is hetzelfde als een pil tegen vele aandoeningen en tegen verouderen • Is een droom • Wel mogelijk procesen af te remmen – Met medicijnen ? (nu nog niet) – Met leefstijl / gezond leven – Met cognitief actief zijn – Met … enz.. Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
4
11-12-13
Diagnose!
Dementie!
Normaal! Normaal! Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Dementie!
LIFESTYLE, bewegen, educatie, voeding Hoge bloeddruk Overgewicht Vasculaire risicofactoren Alcohol Hersenschudding Suikerziekte Etc…. Dementie!
Normaal! Normaal!
Normaal! Normaal!
Diagnose!
Preventie
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Diagnose!
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Afname van mensen met dementie
in ± de laatste 20 jaar
Patiëntenzorg
Larson EB et al. N Engl J Med 2013 Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
5
11-12-13
6 verschillende gezichten van Alzheimer
Patientenzorg • Geen lakmoes diagnostiek – Multidisciplinaire diagnostiek, incl zorg, ggz – Gericht op álle factoren die invloed hebben op levenskwaliteit
• Geen stand-alone voorzieningen – Keten van public health, preventie, diagnose, behandeling, disease management, palliatieve zorg Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Implicaties maatschappelijk • ‘Vergeet dementie, onthoud de mens’
Implicaties voor ! de maatschappij
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
– Publiek uitdagen om anders over Alzheimer te denken – Acceptatie, adaptatie, sociaal erbij betrekken – Niet altijd negatief – Niet alleen medisch, ook psychologisch en sociaal
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Aandacht voor de mantelzorgers
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
6
11-12-13
Adoptieproject Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Conclusie • Dementie is geen hersenziekte maar een maatschappelijk probleem met vele medische, psychologische en sociale aspecten • Dit leidt tot meer, en humanere, mogelijkheden om bij te dragen aan kwaliteit van leven van mensen met dementie
Alzheimer Centre Limburg/ Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
7