Deze uitgave is voor Pro Children ontwikkeld door Marianne Wind en Hans Brug, afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, in samenwerking het Pro Children team en Marloes Martens, Universiteit Maastricht. Pro Children wordt gefinancierd door de Europese Unie onder projectnummer QLK1-CT-2001-00547.
Tekst
Grafisch ontwerp
Marianne Wind, Erasmus Medisch
BHM LaVerbe, Nijmegen
Centrum Rotterdam. Druk Illustraties
S&B drukkerij, Oss
Roel Venderbosch Fotografie AGF Promotie Nederland
WERKBLAD Grapefruit, de één denkt
‘Ja lekker’ en de ander denkt ‘Gatsie, bitter!’ en trekt er meteen een vies gezicht bij.
In deze les ga je verschillende vruchtensappen proeven. Lees de opdracht door om te begrijpen wat je gaat doen.
Maar het is niet alleen de smaak waarom je iets wel of niet graag
Wat ga je doen:
eet. Het is ook belangrijk dat het lekker ruikt en er smakelijk uit-
• Je gaat vier verschillende soorten vruchtensappen proeven. Neem in ieder geval van elk sap één slokje. • In de tabel kun je lezen waar je op moet letten. Geef steeds een rapportcijfer van 1 tot en met 10. Als je alle cijfers hebt ingevuld, tel je ze bij elkaar op. Hoe hoger dit getal, des te beter je dit sap vindt. Kijk maar naar het voorbeeld. Deze persoon drinkt vaak sinaasappelsap, maar vindt de verpakking niet zo mooi. Sinaasappelsap ruikt en smaakt lekker volgens deze persoon.
ziet. Als jij kan kiezen tussen een bruine, rimpelige appel en
glanzende appel, ga jij toch ook voor
een
de glanzende?
Voorbeeld: sinaasappelsap Sap 1
Drink je dit vaak?
Ja
Hoe ziet de verpakking eruit?
4
Hoe ruikt het?
8
Hoe smaakt het?
9
Zou je dit vaker willen drinken?
Ja
Eindconclusie
4+8+9=21
Sap 2
Sap 3
Sap 4
• Als je alle vragen hebt ingevuld bespreek je met je groepje de resultaten. Waren jullie het met elkaar eens? • Laat één persoon uit de groep aan de andere klasgenoten vertellen wat jullie mening over de sappen is. • Ruim aan het einde van de les alle spullen die je gebruikt hebt netjes op.
©
WERKBLAD Sinas, limonade, appelsap,
Sinaasappelsap
yogho yogho, druivensap en
Ingrediënten:
dubbeldrank smaken allemaal naar
fruit.
sinaasappelsap uit geconcentreerd sinaasappelsap
Maar niet al deze dranken zijn ook echt vruchtensap. Wat is
wel een vruchtensap?
dan eigenlijk
Sinaasappelsap, zoals appelsientje, bestaat dus alleen uit het sap van sinaasappels. Iets is géén vruchtensap meer als er naast het sap van fruit ook andere ingrediënten inzitten. Kijk maar eens naar de volgende etiketten. Vruchtenlimonadesiroop
Een
vruchtensap is
een drank waar alleen het sap van vruchten inzit. Dat klinkt logisch of niet? Daarom mag je
Sinas
Dubbeldrank
Ingrediënten:
Ingrediënten:
Ingrediënten:
fructosesiroop, suiker, vruchtensap (30%), voedingszuur: citroenzuur, natuurlijke aroma’s
sprankelend water, suiker, sinaasappelsap (10%), voedingszuur, E330, aroma, conserveermiddel E211, antioxidant E300
Vruchtensap uit geconcentreerd vruchtensap (sinaasappel 25%, perzik 25%), water, suiker
één glas vruchtensap als één stuk fruit zien. Denk maar aan
Kijk maar: limonade bestaat maar uit een klein deel vruchtensap. Denk maar aan de hoeveelheid water die je erbij doet. Limonade is dus geen vruchtensap! Ook sinas is geen vruchtensap. Aan sinas is namelijk water met bubbeltjes en heel veel suiker toegevoegd. En sinas bevat maar een klein beetje sap van fruit. Ook in dubbeldrank zit meer dan het sap van fruit. Er zit ook water en veel suiker in.
sinaasappelsap, daarin zit alleen het sap van sinaasappels. Kijk maar naar het volgende etiket.
©
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 1b
Knip de onderstaande
Je weet nu wanneer een drank wel of geen vruchtensap is.
foto’s uit en plak deze op de
Mooi, dan is het nu tijd voor een test.
juiste plaats. Gebruik hiervoor
Op werkblad 1c zie je allemaal foto’s staan van verschillende dranken. Knip deze foto’s uit en plak ze hieronder in de tabel in het juiste hokje.
vervolg werkblad 1b op de pagina hiernaast
Wel een vruchtensap
©
©
Geen vruchtensap
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 2
Weet je eigenlijk wel
Vul eerst de volgende vragen in:
hoeveel groenten en fruit je moet
Heb je gisteren fruit gegeten bij het ontbijt? Heb je gisteren in de schoolpauze fruit gegeten? Heb je gisteren tussen de middag fruit gegeten? Heb je gisteren na schooltijd fruit gegeten? Heb je gisteren fruit gegeten bij de avondmaaltijd? Heb je gisteren fruit gegeten voordat je naar bed ging?
eten op een dag? En wil je wel eens weten of jij genoeg groenten en fruit eet?
Ja Ja Ja Ja Ja
Nee Nee Nee Nee Nee
Ja
Nee
Je kan fruit ook op veel verschillende manieren eten. Wat dacht je van een warme appel met kaneel of een banaan door de yoghurt als toetje? Misschien hou je meer van een lekkere fruitsalade van mandarijn, aardbeien, peer en druiven. Zo zie je maar, fruit is er in allerlei geuren, kleuren en smaken. Eet jij alleen groenten bij de warme maaltijd? Weet je dat je groenten op elk moment van de dag kan eten? Wat dacht je van een boterham met kaas en plakjes komkommer, paprika en tomaat? Of een tosti met ham, kaas en tomaat. Of knabbel eens aan een worteltje tussendoor.
Hoe vaak heb je gisteren fruit gegeten? Tel op:
Ja
keer
Nee
Moet je iedere dag verse groenten en vers fruit eten? Nee hoor, dat hoeft niet. Vers fruit en verse groenten zijn wel heel gezond. Maar groenten en fruit uit blik, pot of uit de diepvries is ook prima! Iedere dag één glas sinaasappelsap of een ander vruchtensap telt ook als één stuk fruit. Weet je niet precies wat vruchtensap is, kijk dan eens naar werkblad 1b.
keer
Heb je gisteren groenten gegeten bij het ontbijt? Heb je gisteren in de schoolpauze groenten gegeten? Heb je gisteren tussen de middag groenten gegeten? Heb je gisteren na schooltijd groenten gegeten? Heb je gisteren groenten gegeten bij de avondmaaltijd? Heb je gisteren groenten gegeten voordat je naar bed ging?
Ja Ja Ja Ja
Nee Nee Nee Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Mag je ook een vitaminepilletje slikken in plaats van groenten en fruit eten? Nee, het eten van gewoon fruit en groenten kan je niet vervangen door het slikken van een vitaminepil. In fruit en groenten zitten namelijk veel goede stoffen die niet na te maken zijn.
Hoe vaak heb je gisteren groenten gegeten?
Om je nog een beetje te helpen zie je hieronder een aantal plaatjes. Op elk plaatje staat één stuk fruit of één portie groenten.
Tel op:
Wat denk je zelf, eet jij genoeg groenten en fruit?
Ja
keer
Nee
keer
Hoeveel is genoeg? Als je iedere dag twee stukken fruit en 150 gram groenten eet, dan zit je goed. Maar hoeveel is dat dan zul je denken. Eet iedere dag twee stukken fruit… Eén stuk fruit is een appel, een sinaasappel of een banaan. Houd je meer van kleiner fruit, zoals mandarijnen of kiwi’s neem er dan twee keer zoveel van. Dus vier mandarijnen zijn net zo goed als twee sinaasappels. Van druiven of besjes moet je een schaaltje nemen om echt één stuk fruit te eten. ...en 150 gram groenten Dat zijn ongeveer 3 opscheplepels. Dat zijn van die grote lepels die je kan gebruiken om je eten op te scheppen. Waarom moet je groenten en fruit eten? In groenten en fruit zitten veel vitaminen en mineralen die je nodig hebt om te groeien en om gezond te blijven. In groenten en fruit zitten ook veel vezels en ze zorgen ervoor dat je genoeg energie hebt. Daarom is het belangrijk om iedere dag groenten en fruit te eten. Welke soorten moet je eten? Alle soorten groenten en fruit zijn gezond. Daarom is het belangrijk om veel verschillende soorten te eten. Bij fruit denk je meestal aan een appel, sinaasappel of banaan, maar wat dacht je van een mango of een sappige perzik? ©
Dit zijn voorbeelden van een portie groenten
©
Dit zijn voorbeelden van een portie fruit
VERVOLG WERKBLAD 2
WERKBLAD Test je kennis Weet je hoeveel groenten en fruit een kind van jouw leeftijd moet eten? Vul de volgende puzzel in en test je kennis! De uitkomst is een woord.
Groenten en fruit kun je
In de winkel
op verschillende plekken kopen.
• Naar wat voor soort winkel ben je geweest? Zet een kruisje in het juiste rondje.
Denk maar aan de supermarkt, de groenteboer of de markt.
1
2
e
3
een supermarkt de markt
Ga je wel eens met je
e
de groenteboer ergens anders, namelijk
ouders mee als ze bood-
r
• Kun je daar vers fruit kopen? • Kun je daar verse groenten kopen?
schappen doen? Vraag aan je ouders of je mee
n
mag om groenten en fruit te
Ja Ja
Nee Nee
• Welke soorten verse groenten en vers fruit kun je daar vinden?
halen. Als je in de winkel bent, 4
u
5
m
6
p
m
s
Fruit
Net als een detective……
2
vindt er veel tips!
a
9
3
e e
11
• Zoek één soort fruit en groenten die je nog nooit hebt gegeten en schrijf de naam daarvan op:
1 Een soort fruit 2 Eet iedere dag .... opscheplepels groenten 3 Groenten en fruit zijn ......
Fruit:
4 Een soort groente 5 Een soort paddestoel 6 Telt ook als een stuk fruit 7 Is geen vervanging van groenten en fruit 8 Groenten en fruit eet je iedere ... 9 Rood soort fruit 10 Eet iedere dag …. stukken fruit 11 Zit in groenten en fruit
Groenten:
Waar komt het vandaan? Schrijf van twee soorten fruit en twee soorten groenten uit welk land ze komen. Kijk ook wat deze soorten groenten en fruit kosten. Soort fruit en groenten Fruit 1 2 Groenten 1
©
Groenten
1
a Neem dit werkblad mee. Je
10
i
over groenten en fruit.
n
a
Schrijf tenminste 3 soorten fruit en groenten op.
ga je op zoek naar informatie
t
7
8
a
g
©
2
Ze groeien in...
De prijs is...
VERVOLG WERKBLAD 3a
WERKBLAD In de klas
Prijs: Kijk nog eens naar de prijzen. Zoek de twee goedkoopste en de twee duurste soorten verse groenten en fruit op en vul de tabel in.
Deze zijn het goedkoopst
Groenten en fruit kun je in verschillende winkels kopen. Verse groenten, groenten uit blik, gedroogd fruit. Er is van alles te koop. Waar zijn jij en je klasgenoten geweest? En wat hebben jullie allemaal gevonden?
Deze zijn het duurst
Vers fruit
Verse groenten
• Naar welke winkels zijn jullie geweest?
Tel het aantal kinderen dat naar de verschillende plekken is geweest bij elkaar op. Soort winkel
Hoeveel kinderen zijn daar geweest?
Supermarkt Groenteboer
Diepvries • pot • blik • gedroogd Markt • Kun je nog ander fruit en groenten kopen, bijvoorbeeld in blik, pot, diepvries of gedroogd? Zoek steeds twee soorten op. Schrijf deze op in de tabel. Fruit
Ergens anders, namelijk:
Groenten
vers • vers • vers • Welke soorten verse groenten en vers fruit hebben jullie daar gevonden?
Gedroogd
Fruit
Groenten
Blik of pot
Diepvries
• Welke soorten groenten en fruit kende je nog niet? Dat was het! Goed gedaan. Vergeet niet om dit werkboekje mee te nemen naar school. Dan kun je zien waar je klasgenoten zijn geweest.
©
Fruit
©
Groenten
VERVOLG WERKBLAD 3b
VERVOLG WERKBLAD 3b • Wat is de prijs. Wat zijn de duurste soorten groenten en fruit? Welke zijn het goedkoopste?
Deze zijn het goedkoopst
Deze zijn het duurst Waar komt dat vandaan?
Vers fruit
• Welke soorten groenten en fruit komen uit Nederland?
Verse groenten
diepvries • pot • blik • gedroogd • Hebben jullie gedroogde groenten en fruit gevonden? Zag je ook groenten en fruit uit blik, pot of diepvries?
Fruit
• Welke soorten groenten en fruit komen in dit seizoen veel voor in Nederland?
Groenten
Gedroogd
Blik of pot • Weet je soorten groenten en fruit die je vaker in de winter kan eten dan in de zomer?
Diepvries
• Welke soorten groenten en fruit worden vaker in de zomer gegeten dan in de winter?
©
©
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 3c
Als je groenten of fruit koopt, wil
Kijk nu naar de groenten en het fruit dat niet in de koeling ligt. Welk fruit vind je nog meer in de winkel? Schrijf 2 soorten op.
Om groenten en fruit zo vers mogelijk te houden, is het belangrijk om ze goed te bewaren. Sommige soorten groenten en fruit kun je het beste in de koelkast bewaren. Daar is het ongeveer 0-4 graden Celsius. Soms moet je groenten en fruit bij
je natuurlijk wel dat de kwaliteit goed is. Waar moet je dan
kamertemperatuur bewaren. Dat is ongeveer 20 graden Celsius.
op letten? Meestal kijk je of de groenten en
Soms kun je ook groenten en fruit uit de diepvries of uit een blik of pot kopen. Daar staat vaak op hoe je het moet bewaren en hoe lang je de groenten of het fruit kan bewaren.
het fruit er fris uitzien.
Welke groenten zie je nog meer? Schrijf 2 soorten op.
Wat ga je doen? Ga naar een winkel of markt waar je verse groenten en fruit kan kopen. Probeer de vragen te beantwoorden.
Hoe zie je of fruit echt fris en vers is? Denk maar eens aan de schil van een appel.
In de winkel Kies één soort verse groenten of vers fruit uit. • Staat er informatie op de groenten of het fruit? Let op, soms staat er informatie op de kist of op een bordje.
ja
nee
Hoe kun je zien of groenten echt vers is? Denk maar eens aan sla.
• Kun je zien waar de groenten of het fruit vandaan komt?
ja
nee
Loop nu naar de diepvries In de diepvries is de temperatuur lager dan 0 graden Celcius.
• Staat de prijs erop?
ja
nee
Welke soorten fruit vind je in de diepvries? Schrijf drie soorten op.
• Staat er nog andere informatie op?
ja
nee Welke soorten groenten zie je in de diepvries? Schrijf drie soorten op.
• Wat staat er nog meer op?
Kijk nu eens naar een blik of pot groenten Pak 1 pot of 1 blik groenten en vul de volgende vragen in.
• Hoe wordt de groenten of het fruit in de winkel bewaard? In een koeling of bij kamertemperatuur?
Wat voor soort groente is het?
Staat er een houdbaarheidsdatum op? Wanneer moet de groenten zijn opgegeten?
Ga nu naar de koeling. Meestal vind je grote koelkasten in de winkel. Nu ben je klaar! Goed gedaan! Neem dit werkboekje mee naar school. Dan kun je zien wat je klasgenoten op hebben geschreven.
Welke soorten fruit vind je in de koeling? Schrijf 3 soorten op.
Welke soorten groenten zie je in de koeling? Schrijf 3 soorten op. ©
©
ja
nee
VERVOLG WERKBLAD 3c
WERKBLAD Het is heel normaal dat je niet
In de klas
Wat ga je doen?
van alle soorten groenten
Je bent naar de winkel geweest en je hebt gezien dat groenten en fruit op verschillende manieren worden bewaard. Weet jij hoe kun je groenten en fruit het beste kunt bewaren? In de koelkast of bij kamertemperatuur? Vul de tabel samen met je klasgenoten in. Kies steeds één antwoord. Welke antwoord is goed? Zet een kruisje in een kolom.
In de koelkast
Bij kamertemperatuur
Kies drie of vier soorten groenten die je nog nooit hebt geproefd. Als je al veel verschillende soorten hebt geproefd, mag je ook soorten kiezen die je niet zo vaak eet. Eet je vaak gekookte groenten? Probeer dan voor de verandering eens rauwe groenten. Maak de groenten klaar met een volwassene. Zowel jij als de persoon waarmee je de groenten hebt gemaakt, schrijven op wat jullie van de smaak vinden. Misschien heb je er een sausje bij gemaakt. Proef de groenten dan ook eens zonder sausje. Proef je verschil? Je hoeft de soorten niet in één keer klaar te maken.
houdt. Je hebt vast nog lang niet alle soorten geproefd. Daarom
dagen we je
uit om nieuwe soorten groenten te proeven. Misschien ontdek je wel een
Hoe worden sinaasappels het beste bewaard?
heel lekker gerecht! En wie weet kies je de volgende keer
Hoe worden druiven het beste bewaard?
wel voor één van de
Hoe wordt watermeloen het beste bewaard?
nieuwe gerechten die je gaat proeven!
Heb je nog wat tips nodig? Wat dacht je van een courgette? Die kun je bakken of rauw eten met een beetje saus. Je kan ze ook bakken in een koekenpan. Kerstomaatjes zijn ook heerlijk. Die kun je tussendoor eten. Op een boterham met kaas zijn ze ook erg lekker. Of probeer eens rauwe stukjes broccoli of bloemkool. Of bloemkool met je favoriete sausje, gekookt of gebakken. Bloemkool uit de oven met een beetje kaas erop kan ook erg lekker zijn. Je hebt vast wel eens maïs uit een blikje geproefd. Maar heb je wel eens een maïskolf uit de oven gehad? Gebruik je fantasie en maak spannende groenten klaar.
Hoe worden bananen het beste bewaard? Hoe worden nectarines het beste bewaard? Hoe wordt paprika het beste bewaard?
Nog een laatste tip: Je mag ook in kookboeken of tijdschriften kijken. Op internet zijn ook veel recepten te vinden. Groenten kan je echt op heel veel verschillende manieren klaarmaken!
Hoe worden tomaten het beste bewaard? Hoe wordt sla het beste bewaard?
Welke groenten heb je geproefd en hoe heb je dat klaargemaakt? Hoe wordt komkommer het beste bewaard? Bijvoorbeeld: Roergebakken Chinese groenten.
1
2
3
4
©
©
Ik heb de groenten in stukjes gesneden. Daarna heb ik een beetje olie in een koekenpan gedaan. Toen dat heet was heb ik de groenten in de pan gedaan en voorzichtig met een houten lepel geroerd. Na ongeveer 15 minuten was het klaar.
VERVOLG WERKBLAD 4
WERKBLAD Welke van deze soorten heb je voor het eerst geproefd?
Kookboeken en tijdschriften staan vol met recepten. Deze recepten vind je misschien
Welke soorten heeft de persoon waarmee je de groenten hebt klaargemaakt voor het eerst geproefd?
niet altijd even lekker. Daarom organiseren we
receptenwedstrijd. Weet jij een
een lekker recept met
Vond je het lekker? Vul de tabel in.
groenten of fruit? Stuur deze dan naar ons op. Je hoeft niet in je eentje een recept te bedenken. Je mag
Soort groenten
Wat vond je van de smaak?
Was het zoet, zuur, zout of bitter?
het ook
samen met je
1
vriend(in) maken.
2
Ook mag je recepten opzoeken in een kookboek of in tijdschrif-
3
ten. Samen met je klasgenoten kiezen jullie twee recepten uit.
4
Het beste fruitrecept en het beste groenterecept. Als jullie
Welke groenten vond je het lekkerst? Waarom?
deze naar ons opsturen, komen deze recepten op de Pro Children website te staan!!
Welke groenten vond de andere persoon het lekkerst? Waarom?
Kinderen uit Noorwegen, Spanje en Nederland doen mee. Het Pro Children team zal de beste internationale recepten kiezen. Meedoen dus! Wil je weten wat kinderen in Noorwegen en Spanje voor lekkere recepten hebben bedacht? Kijk dan snel op www.univie.ac.at/prochildren/
Heb je sommige soorten met en zonder sausje geproefd?
Proefde je verschil?
Zo doe je mee:
Wat smaakte beter?
• • • • •
Iedereen uit de klas mag meedoen. Het moet een fruit en/ of een groenterecept zijn. Je mag een foto maken van je recept en meesturen met het inschrijfformulier. Iedereen vult werkblad 5b in. Per klas kiezen jullie zelf één leukste en lekkerste recept voor groenten en één voor fruit uit. • De recepten die jullie hebben uitgekozen staan na Pasen op www.univie.ac.at/prochildren/. Voor je het weet ben je dus een bekende kok!
Ben je van plan om vaker een gerecht te maken? Welke?
Vergeet niet om dit werkboekje mee naar school te nemen! ©
©
VERVOLG WERKBLAD 5a
WERKBLAD Om je een beetje te helpen kun je naar dit voorbeeld kijken: Naam van de school en stad
Welke ingrediënten heb je nodig?
Joost Is het een groenten of een fruitrecept Groenten Naam van het recept Knapperige groentewrap In hoeveel tijd kun je het recept maken 15 minuten Welke keukenspullen heb je nodig schaal, rasp, lepel en bordjes Voor hoeveel personen is dit recept
lekkere recep-
Naam, plaats en klas van de school
ten gevonden? Vul de onder-
Welke ingrediënten heb je nodig?
staande vragen in. Als iedereen dat heeft gedaan, kies je samen
Erasmus school, Rotterdam Wie heeft het recept bedacht
Heb je
Ongeveer 100 gram worteltjes, mais, tomaten, paprika, courgette, ui, een beetje sla, 4 tortilla’s, een beetje geraspte kaas, slasaus en een theelepeltje chilipoeder.
met je klasgenoten de twee lekkerste recepten uit. Je juf of meester heeft een extra deelnameformulier waarop jullie
Wie heeft het recept bedacht?
deze recepten kunnen invullen.
Hoe maak je het klaar Hoe maak je het klaar?
Schil de wortelen en rasp ze. Als je een keukenmachine hebt, kun je die ook gebruiken. Was de broccoli en de bloemkool. Snij de ui. Doe de geraspte wortel in een saladeschaal. Meng dan de roosjes broccoli en bloemkool en de gesneden ui erdoor. Was de tomaat, paprika en courgette en snij ze in stukjes. Mix ze met de andere groenten in de schaal. Meng de groenten met de slasaus en chilipoeder. Goed omscheppen. Leg een beetje sla op de tortilla’s. Vul de tortilla’s met de groentemix en rol ze op. Strooi er wat kaas over. Mmmm. Als je een oven hebt kun je de groentewraps nog even in de oven zetten. Dan smelt de kaas lekker.
Is het een groente- of een fruitrecept?
Naam van het recept
In hoeveel tijd kun je het recept maken?
Omschrijf de smaak Welke keukenspullen heb je nodig?
4 personen Knapperig en een beetje pittig. De tortilla’s zijn lekker zacht en de vulling is krokant.
Omschrijf de smaak
Vergeet niet om dit werkboekje mee naar school te nemen!
Heb je de smaak te pakken gekregen? Vraag eens aan je juf of meester of je de
recepten op school kan maken. Je mag natuurlijk ook andere groenten gebruiken. Kies maar iets uit wat jij lekker vindt. Als ieder groepje een ander gerecht maakt, kun je zoveel mogelijk proeven. Wat vind jij het lekkerst?
Voor hoeveel personen is dit recept?
Wil je je ouders eens verwennen? Vraag dan of je thuis een keer je eigen recept of
die van klasgenoten mag maken.
©
©
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 6
Smaken verschillen.
Waar moet je op letten? • Het mag een gerecht zijn dat je bij de warme maaltijd kan eten. Maar het mag ook groenten zijn dat je tussendoor kan eten. • Je mag ook andere ingrediënten gebruiken, maar de helft van het gerecht moet uit groenten bestaan. • Probeer een recept te vinden waar meer dan één soort groenten in zit. • Het mag geen kant-en-klaar gerecht zijn. Je moet verse groenten gebruiken. • Het maakt niet uit hoe je de groenten klaarmaakt. Je mag rauwe groenten maken, maar je mag ook gaan koken of roerbakken. Misschien kun je de magnetron of de oven gebruiken. Heb je wel eens gestoofde groenten geprobeerd?
De één houdt van een salade met paprika. De ander eet liever worteltjes of kousenband. Welke
groenten eet
jij het liefst? Vandaag ga je je favoriete groenterecept uitkiezen en maken.
Om je te helpen vind je hier wat voorbeelden: Wat dacht je van zelfgemaakte groentesoep, een bietensalade met stukjes appel en ui, of moussaka met aubergine? Een groenteprikker met bijvoorbeeld kleine tomaatjes, stukjes komkommer, paprika, augurkjes en zilveruitjes ziet er ook best vrolijk en lekker uit. Of beleg eens een Turks brood met tomatensaus en verschillende soorten groenten, zoals paprika, tomaat, ui, maïs, broccoli en strooi er een beetje kaas over. Dat lijkt wel een pizza! Heb je een recept gevonden? Schrijf hieronder jouw favoriete groenterecept. Weet je niet precies hoe je het klaar moet maken? Vraag dan aan je vader, moeder of iemand anders die vaak kookt om je te helpen. Voor hoeveel personen is dit recept?
Aan de slag Dan is het nu tijd om het recept te maken! Wat moet je doen? • Koop de ingrediënten en schrijf de prijzen op. • Maak het gerecht thuis samen met een volwassene klaar. • Laat je ouders, broers, zussen of iemand anders van je gerecht proeven. • Voeg eventueel extra groenten toe om het nog lekkerder te maken. • Versier de borden of dek de tafel mooi. Hoe ging het? Vul de volgende vragen in. Prijs:
Hoeveel heeft het gerecht gekost?
Bereiding:
Wat vond je ervan om het gerecht te maken?
Hoe maak je het klaar?
Wat vond je het makkelijkst?
Wat vond je het moeilijkst? Welke ingrediënten heb je nodig?
Welke keukenspullen heb je nodig?
Hoeveel tijd heb je nodig om het klaar te maken?
Tijd:
Hoeveel tijd kostte het je om het gerecht te maken?
Verbeteringen:
Wat heb je gedaan om het gerecht nog lekkerder te maken?
Is dat gelukt?
Wat vonden de mensen die je gerecht geproefd hebben ervan? Je hebt opgeschreven hoe je je lievelingsgroenten klaarmaakt. Misschien heb je nog een idee hoe je dat nog lekkerder kan maken. Als je andere groenten gebruikt, verandert de smaak. Welke groenten zou je nog meer kunnen gebruiken om het nog lekkerder te maken? ©
©
Vergeet niet om dit werkboekje mee naar school te nemen!
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 7a
Gewoon, omdat je
Schrijf jouw top drie van groenten en fruit op. Welke soorten eet je graag? Hoe smaakt het? Hoe ziet het eruit? Welk geluid maakt het als je het eet?
iets lekker vindt, zul je denken. Of omdat je trek hebt of
Sommige kinderen houden niet van alle soorten groenten en fruit. Welke soorten vind jij niet lekker? Dit fruit vind ik niet zo lekker
gewoon omdat je moet eten wat
Ik hou niet van dit fruit, omdat…
Deze groenten vind ik niet lekker
Ik hou niet van deze groenten, omdat…
erop tafel staat. Soms kies je
1
ervoor om niets te eten. Je hebt geen tijd of geen trek. Kun jij nog meer redenen bedenken waarom je iets wel of niet eet?
2
Dit fruit eet ik het liefst
Ik hou van dit fruit, omdat...
Het smaakt zo:
Zo ziet het eruit:
Het maakt zo’n geluid:
3
1 Samen met een klasgenoot Smaken verschillen. Welke soorten groenten en fruit vinden jij en je klasgenoten het lekkerst? Welke vinden jullie niet lekker? Vergelijk jouw top 3 van de lekkerste en minst lekkere soorten groenten en fruit met die van een klasgenoot. Welke soorten vindt je klasgenoot lekker? Vraag eens waarom.
2
3 Misschien kunnen jullie elkaar nog tips geven over hoe je de groenten en het fruit dat jij niet zo lekker vindt wel smakelijker kan maken. Schrijf hier de ideeën van je klasgenoot op: Deze groenten eet ik het liefst
Ik hou van deze groenten, omdat...
Het smaakt zo:
Zo ziet het eruit:
Het maakt zo’n geluid:
1
Andere landen In het buitenland eten mensen vaak andere producten. Wil jij eens weten wat kinderen uit andere landen eten? Je kan het ze nu vragen! Ga gauw naar de website van Pro Children. Dan kun je vragen stellen aan kinderen van jouw leeftijd uit Noorwegen en Spanje! Vergeet je niet dat je in het Engels schrijft? Wat moet je doen: • Ga naar de website: www.univie.ac.at/prochildren/. Stuur een berichtje naar iemand in Noorwegen of Spanje. Zeg bijvoorbeeld hoe je heet, uit welk land je komt en welke groenten en fruit je het liefst eet. • Je krijgt vanzelf een berichtje terug. Soms duurt dat even. Kijk dus regelmatig even of je een reactie hebt gekregen.
2
3
Welke soorten groenten en fruit eten Noorse en Spaanse kinderen? ©
©
Ken je ze allemaal? Vraag eens hoe je ze klaar moet maken.
WERKBLAD Dat bepaal ik
VERVOLG WERKBLAD 7b
zelf
denken. Maar sta je er wel eens bij stil dat je vrienden, familie,
Vrienden en familie
televisie en reclame van invloed zijn op wat
eet?
9. Jullie eten thuis een warme maaltijd. De groenten die op tafel staat, vind je niet zo lekker. Wat doe je?
Je gaat nu naar verschillende situaties kijken. Wat zou jij doen? Denk jij wel eens aan groenten en fruit als je trek hebt in iets lekkers?
zul je
jij
Heel vaak heb je dat
1. Je bent iets te laat opgestaan en moet ontbijten. Wat eet je? Neem je groenten of fruit? Waarom?
10. Je zit met je familie aan tafel om warm te eten. Je hebt heel erg veel zin in een salade, maar dat eten jullie niet. Wat doe je?
2. Tijdens de ochtendpauze heb je trek. Wat neem je mee? Wat nemen je klasgenoten mee? Kies je voor fruit of groenten? Waarom?
Reclame
niet eens door.
Televisie en advertenties in tijdschriften hebben ook invloed op wat je eet. Ken jij televisiespotjes over eten en drinken? Welke?
3. Tijdens de ochtendpauze eet je een stuk chocolade. Een vriendje of vriendinnetje zegt dat je eigenlijk beter groenten of fruit kan eten. Wat doe je?
Welke reclame vind je het leukst? Waarom heb je deze gekozen? 4. Je bent jarig en dan ga je natuurlijk trakteren op school! Wat deel je uit? Kies je voor groenten of fruit? Waarom? Eet jij sommige soorten eten, omdat je ze op de televisie hebt gezien? Welke zijn dat? 5. Je hebt zomervakantie en je bent lekker buiten aan het spelen. Je neemt wat te eten mee van huis. Wat neem je mee? Een stuk fruit of wat groenten? Waarom? Als je reclame zou mogen maken voor groenten en fruit, hoe zou je dat doen? 6. Na school ga je sporten. Je wilt nog even wat eten en je hebt wat geld in je zak. Wat neem je? Neem je groenten en fruit? Waarom?
Verpakking 7. Je mag eten kopen van je ouders. Wat kies je? Kies je voor fruit of groenten? Waarom?
Het oog wil ook wat. Kijk eens naar de verpakking van bijvoorbeeld een pak vruchtensap of van ander eten. Waarom ziet het er aantrekkelijk uit voor kinderen en ouders?
8. Je hebt salade klaargemaakt voor je broers en zussen. Maar ze zeggen dat ze je salade niet lekker vinden. Wat doe je?
©
Wat heeft de fabrikant gedaan om het nog aantrekkelijker te maken voor kinderen?
©
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 8a
Dit schooljaar ben je heel
Kijk maar eens naar de voorbeelden hiernaast:
Je hebt ook verschillende soorten fruit en groenten geproefd.
veel bezig geweest met
Welke vond je ook alweer lekker?
groenten en fruit. Je weet nu hoeveel
Kamal en Sanne hebben ook plannen gemaakt.
fruit en groenten je eigenlijk zou
Kamal
Sanne
Kamal heeft eerst nog een keer het computerprogramma ingevuld. En ja, hij eet eigenlijk te weinig groenten. Daarom wil hij proberen om een week lang iedere dag 150 gram groenten te eten.
Sanne krijgt iedere maandag en dinsdag een stuk fruit op school. Op de andere dagen neemt zij geen fruit mee. Daarom zal Sanne volgende week zelf fruit meenemen op woensdag, donderdag en vrijdag.
Vraag eens aan je ouders of ze deze soorten voor je willen kopen. Dan wordt het misschien wat makkelijker. Welke soorten fruit vind je lekker?
moeten eten. Eet jij iedere dag
fruit en 150 gram groenten? De komende week zul twee stukken
je proberen meer fruit of meer
Welke soorten groenten vind je lekker?
groenten te eten. Dit is niet altijd
Geef hieronder twee redenen waarom je meer fruit en groenten wilt eten
makkelijk. Om het je wat makkelijker te maken, kun je een keuze
Kijk zelf nog eens naar de adviezen die je kreeg toen je de vragen op de computer invulde.
1
Eet jij genoeg groenten en fruit?
2
maken. Ga je meer groenten eten, of kies je voor fruit?
Hoe ga jij jezelf belonen als het je gelukt is om meer fruit en groenten te eten? Wat zijn jouw plannen voor de komende week?
Ik wil de komende week
Om het je makkelijker te maken, kun je de volgende vragen invullen. Wie kan jou helpen om ook echt te doen wat je van plan bent?
Op welke dagen ga je volgende week meer groenten of fruit eten?
Hoe zou je ervoor kunnen zorgen dat je deze week niet vergeet om meer groenten of fruit te eten?
Stel iemand zegt tegen jou dat hij het vreemd vindt dat jij meer groenten of fruit wil eten. Wat zou jij dan antwoorden?
©
©
WERKBLAD
VERVOLG WERKBLAD 8b
De afgelopen week heb je
Wat waren jouw plannen ook alweer?
Voor een deel gelukt?
geprobeerd meer groenten of meer fruit te eten. Is het gelukt,
Waarom denk je dat het maar voor een deel gelukt is?
of vond je het toch nog lastig? Je gaat nu kijken waarom
wel of niet gelukt is.
het
Hoe ging het? Is het helemaal gelukt, voor een deel gelukt of mislukt?
Wat zou je een volgende keer anders doen?
het is helemaal gelukt het is een beetje gelukt
Ga je het nog een keer proberen? het is mislukt Wat vond je makkelijk?
Mislukt? Waarom denk je dat het niet gelukt is? Wat vond je moeilijk?
Wat zou je een volgende keer anders doen? Vul nu één van de drie kolommen in: Ga je het nog een keer proberen? Gelukt? Waarom denk je dat het gelukt is?
Wil je ermee doorgaan?
Wil je ook nog iets anders veranderen? Wil je nog iets anders veranderen of wil je nog een poging doen? Vul dan nog eens werkblad 8a in.
©
©
Groenten
Fruit
Amsoi
Rabarber
Aardbei
Andijvie
Radijs
Abrikozen
Asperges
Rettich
Ananas
Aubergine
Rode bieten
Appelen
Bleekselderij
Rode kool
Avocado
Bloemkool
Savooiekool
Boerenkool
Schorseneren
Bospeen
Slasoorten
Broccoli
Snijbonen
Champignons
Sperziebonen
Chinese kool
Spinazie
Courgette
Spitskool
IJsbergsla
Spruiten
Grapefruit
Knolselderij
Taugé
Kersen
Komkommer
Tomaten
Kiwi
Koolraap
Tuinbonen
Litchi
Koolrabi
Tuinkers
Mandarijnen
Kouseband
Veldsla
Mango
Maïs
Venkel
Paddestoelen
Waspeen
Paksoi
Winterpeen
Paprika
Witlof
Peulen
Witte kool
Prei
Zuurkool
Bananen Bessen Bramen Carambola Citroenen Cranberries Druiven Frambozen
Meloen Nectarine Passievrucht Peren Perziken Pruimen Sharon Sinaasappelen Stoofperen
©
