PRIJSBEHEERSCHING IS ZELFBEHEERSCHING Er is een dringend t e k o r t aan grondstoffen v o o r de Nederlandsche industrie en het Nederlandsche ambacht. V o o r het herstellen van beschadigde huizen is hout, glas, verf noodig. V o o r het vervaardigen van a r t i k e l e n , waaraan de bevolking dringend behoefte heeft, zijn kolen noodig, enz., enz. Veel van deze noodzakelijke grondstoffen zijn aan industrie en ambacht o n t t r o k k e n d o o r fabrikanten, die hieraan o v e r b o d i g e , ja vaak zelfs o n b r u i k b a r e p r u l l e n , pullen, vazen, aschbakken, ja wat al niet, maakten. In een tijd, waarin men practisch geen b o w l d r i n k t , omdat de grondstoffen er niet v o o r zijn, staan de winkels vol met b o w l p r i k k e r s , w a a r v o o r glas en hout g e b r u i k t w o r d t . D i t eene v o o r b e e l d van zinnelooze materiaalverkwisting zou met tallooze andere zijn aan te v u l l e n .
De winst lokt. De oorzaak van het o n t t r e k k e n van de grondstoffen aan hun noodzakelijke bes t e m m i n g is te vinden in de groote w i n s t e n , die met deze goederen gemaakt konden w o r d e n . De mogelijkheden o m goede geschenken te geven w e r d e n steeds g e r i n g e r , totdat een s t r o o m van surrogaat-geschenken, vaak aangeboden en v e r k o c h t tegen fantastische prijzen, het publiek de gelegenheid bood aan zijn kooplust te v o l d o e n . D i t verschijnsel w e r d daarom ernstig, omdat veel van de g e b r u i k t e grondstoffen d o o r den z w a r t e n handel aan hun bestemming w e r d e n o n t t r o k k e n , t e r w i j l arbeidskrachten, die anders productief w e r k v e r r i c h t t e n , aan o n p r o d u c t i e v e n arbeid w e r d e n gezet. In vele gevallen w e r d e n zelfs noodzakelijke krachten aan andere bedrijven o n t t r o k k e n d o o r het bieden van zwarte l o o n e n . H e t heeft hier velen o n d e r n e m e r s , gelokt d o o r groote winstmogelijkheden, o n t b r o k e n aan de, in dezen tijd z o o noodzakelijke zelfbeheersching.
Prijsbeheersching grijpt in. H e t kon niet anders, of tegen de vele „ z w a r t e " practijken die hier, z o o w e l d o o r de industrie, als d o o r den handel w e r d e n toegepast, moest w o r d e n o p g e t r e d e n . D i t k o n op twee manieren geschieden, en wel d o o r c o n t r o l e aan de bron van het kwaad of d o o r een rigoureuze actie tegen de w i n k e l z a k e n , die deze goederen etaleerden en v e r k o c h t e n . De laatste weg moest w o r d e n g e k o z e n , omdat de h e r k o m s t van veie artikelen duister was. O n b i l l i j k was het o p t r e d e n tegen de w i n k e l z a k e n geenszins. Z i j waren allen in o v e r t r e d i n g van de prijsvoorschriften en waren zich daarvan bewust. Een vakman wist o v e r het algemeen genomen heel goed, dat hij tegen te hooge prijzen inkocht. Hij wist bovendien, behoorde dit althans te w e t e n , dat hij zijn winstmarge in procenten niet aan mocht houden, maar slechts een winst mocht nemen gelijk aan die, w e l k e hij op of v o o r 9 Mei 1940 v o o r dezelfde of v o o r soortgelijke artikelen placht te vragen. Bij de gehouden c o n t r o l e w e r d e n de w i n k e l i e r s in de gelegenheid gesteld hun prijzen te verlagen volgens richtlijnen, d o o r de ambtenaren aan te geven. D e e d men dit, dan volgde geen proces-verbaal. M e n had dus slechts de schade van de prijsverlaging van den eigen v o o r r a a d . Maar o o k de fabrikanten kregen hun deel van de schade te dragen. A a n hen w e r d de verplichting opgelegd, hun artikelen aan den Dienst van den Gemachtigde v o o r de Prijzen toe te zenden v o o r het bepalen van den juisten prijs, w a a r d o o r hun de gelegenheid w e r d o n t n o m e n z w a r t ingekochte v o o r r a d e n in de prijzen te v e r d i s c o n t e e r e n . Dat gold eveneens v o o r de grossiers, die hun prijzen moesten hérzien, o m d a t de w i n k e l i e r s tegen de oude prijzen niet meer wenschten te k o o p e n .
Prijsvaststelling in Deventer. Een s t r o o m van a r t i k e l e n is bij den Dienst van den Gemachtigde v o o r de Prijzen in D e v e n t e r binnengekomen. Iedere fabrikant krijgt v o o r zijn artikelen een codeteeken, t e r w i j l ieder a r t i k e l individueel geprijsd w o r d t . Bij iedere vaststelling w o r d t r e k e n i n g gehouden met den kostprijs van het goede a r t i k e l . Is de afwerking m i n d e r goed dan w o r d t de prijs lager gesteld en o m g e k e e r d . O o k de gebruikswaarde speelt een belangrijke r o l bij de beoordeeling. Z o o kan het v o o r k o m e n , dat een a r t i k e l in verband met de geringe gebruikswaarde geen prijs krijgt toegewezen, of een prijs die belangrijk o n d e r den kostprijs ligt. De fabrikant heeft nu t w e e mogelijkheden: of w e l den aanmaak s t o p t e zetten, of w e l de k w a l i t e i t dusdanig t e v e r b e t e r e n , dat hem een loonende prijs kan w o r d e n toegekend. D o o r deze prijsvaststellingen is een belangrijke verschuiving ontstaan in het prijsniveau. Vele goederen zijn i n prijs verlaagd, andere van de m a r k t v e r d w e n e n . W e l k e prijzen mogen w i n k e l i e r s en grossiers v o o r hun thans voorradige a r t i k e l e n vragen z o n d e r in conflict t e k o m e n met de Prijsbeheersching?
Wat
moet de zakenman thans doen?
O m den zakenmenschen de gelegenheid t e geven, hun prijzen aan te passen aan de huidige, wettelijk toegestane prijzen, w o r d t in D e v e n t e r van 20 Juni 1944 af een tentoonstelling gehouden van alle a r t i k e l e n , w a a r v o o r een prijsvaststelling afgegeven wordt.
Men doet verstandig, zoo spoedig mogelijk aan de hand van de hier geexposeerde artikelen tot herprijzing over te gaan, daar ongecodeerde artikele uit bestaanden voorraad na i October door grossiers en na i November doo winkeliers niet meer mogen worden verkocht. Binnen deze termijnen mo goederen alleen worden uitverkocht tegen die prijzen, welke in overeenst ming zijn met de op de tentoonstelling aangebrachte prijzen. Per i Augustus 1944, hiermede dient men terdege rekening te houden, zijn alle individuee voorloopige prijsvaststellingen, welke bij gehouden controles den handel gege zijn, vervallen. D e o p de tentoonstelling aangebrachte prijzen dienen als richtlijn. Heeft men goederen in voorraad, die nog geen prijsvaststelling verkregen hebben, of die zijn afgekeurd, dan vergelijke men dit a r t i k e l met een soortgelijk v o o r w e r p , w a a r v o o r w e l een prijs genoteerd is en verlage den eigen verkoopprijs in verhouding t o t het v o o r b e e l d . H e t verdient aanbeveling de prijzen van de goederen, die men in voorraad heeft en die omgeprijsd moeten w o r d e n , niet te hoog te stellen, daar bij de t e houden controles hierop nauwlettend zal w o r d e n toegezien. M e n krijgt dan niet o p n i e u w de gelegenheid t o t o m p r i j z e n . Is men in o v e r t r e d i n g , dan volgt onherroepelijk procesverbaal met de meestal daaraan verbonden onaangename gevolgen. D e winsten l o k k e n . De boeten dreigen. Tusschen deze k l i p p e n moet de zakenman van heden zijn weg zien t e v i n d e n . H i j w i l zijn zaak draaiende houden. A c c o o r d , mits d i t niet gaat ten koste van het geheel. H e t is eerlijker weerstand t e bieden aan de v e r l o k k i n g e n van de ongeoorloofde, maar groote winstmogelijkheden, dan t e trachten aan de moeilijkheden, waarin de samenleving als geheel gedompeld w o r d t , e x t r a t e verdienen. D i t kost zelfbeheersching, vaak groote zelfbeheersching. Maar het is deze zelfbeheersching, die de ware prijsbeheertching is. ( K 740)
IË(',
W E * ] !
