Preventie van papierafval in de grafische sector

HET BRUSSELS WASTE NETWORK:

Preventie van papierafval in de grafische sector

Febelgra Ben Breeur 31/03/2014

www.brusselswastenetwork.eu – [email protected] Brussels Waste Network est un partenariat entre :

1

3

Inhoudstafel Voorwoord Inleiding 1 De Belgische grafische sector A Beschrijving grafische sector B Beschrijving Febelgra 2 Methodologie A Algemeen B Concreet C Obstakels D Succesfactoren E Duur van het project F Budget van het project 3 Onderzoeksresultaten G De wettelijke verplichting van de sortering van het PMD-afval H Kwantitatieve resultaten – vermindering van papierafval I Kwalitatieve resultaten – sensibilisering en bewustmaking J Interpretatie van de resultaten K Goede praktijken L Aanbevelingen 4 Evaluatie van het project Bijlagen

4

5 6 7 7 7 8 8 8 9 9 9 10 10 10 10 12 13 14 15 16 17

Voorwoord Vooreerst zou ik graag de deelnemende bedrijven willen bedanken die allen zeer enthousiast aan dit project hebben meegewerkt. Zij hebben mij de kans gegeven hun afvalbeleid door te lichten en te mogen leren van hun ervaringen en goede praktijken. Daarnaast zou ik ook nog het Brussels Instituut voor Milieubeheer en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest willen danken voor de cofinanciering van dit project. Dankzij dit project heb ik heel interessante inzichten gekregen in het afvalbeheer van de Brusselse drukkerijen. Tot slot een woordje van dank aan de adviseur voor afvalbeheer, Laurie Verheyen en haar voorgangster Géraldine Verwilghen van de Brussels Enterprises Commerce and Industry (BECI) voor hun begeleiding, constructieve samenwerking en geduld in dit project.

5

Inleiding In 2012 lanceerde het Brussels Instituut voor Leefmilieu (BIM) in samenwerking met Brussels Enterprises Commerce and Industry (BECI) een nieuwe projectoproep voor het “Brussels Waste Network”. Deze oproep bood de sectorfederaties of andere Brusselse bedrijfsgroeperingen methodologische en financiële ondersteuning aan om afvalpreventie- en afvalbeheerprojecten te ontwikkelen. Febelgra had al een positieve ervaring met de vorige projectoproep (Stand van zaken en knelpunten m.b.t. afvalbeheer in kleine en middelgrote grafische ondernemingen), dus was het ook logisch dat we opnieuw zouden deelnemen. Het doel van deze projectoproep was door het implementeren van een aantal technieken en een bewustmaking en sensibilisering van de hiërarchie en het personeel van de drukkerijen, het terugdringen van het papierafval. Het was immers uit het vorige project van het Brussels Waste Network gebleken dat papierafval in een drukkerij al gauw kan oplopen tot 20-25 % van de papieraankoop. De kost die hiermee gepaard gaat, is zelfs nog hoger en loopt gemakkelijk op tot 40 %. Naast de kostprijs van het papier zelf, gaat immers ook toegevoegde waarde verloren: draaiuren van de pers en afwerkingsmachine, inkt, energie, manuren, enz. Het is dus voor iedere drukker belangrijk om onnodig papierverlies te beperken. Voor Febelgra (de federatie voor de Belgische grafische industrie) was dit opnieuw een unieke gelegenheid om voor de Brusselse ondernemingen een doorlichting van hun afvalbeheer te doen en zo inzicht te krijgen in de actuele Brusselse afvalsituatie bij de grafische ondernemingen. In hoofdstuk 1 wordt een korte beschrijving gegeven van de Belgische grafische industrie en achtergrondinformatie gegeven over Febelgra. Vervolgens wordt in hoofdstuk 2 de methodologie uit de doeken gedaan. In hoofdstuk 3 worden de onderzoeksresultaten toegelicht. In hoofdstuk 4 kan u een evaluatie van het project terugvinden.

6

1

De Belgische grafische sector A Beschrijving grafische sector

De grafische sector is een zeer arbeids- en kapitaalintensieve sector. Hij telt 1.137 werkgevers die 13.258 mensen tewerkstellen. Tevens zijn er in de grafische sector (Nacebel 18.1) in ons land 4.463 zelfstandigen (2.799 in hoofdactiviteit; 1.256 in nevenactiviteit; 408 actief na pensioen). De grafische sector is een uitgesproken KMO sector: 74,2% van de ondernemingen hebben minder dan 10 werknemers in dienst, 95% minder dan 50.

B Beschrijving Febelgra Febelgra is de representatieve beroepsvereniging van de Belgische grafische industrie en treedt op als officieel woordvoerder van zelfstandige ondernemingen in de drukkerijsector, de prepress- en de afwerkingbranches. Febelgra groepeert de bedrijven die ressorteren onder de NACE-belcodes 18.120 (overige drukkerijen), 18.130 (Prepress- en premediadiensten), 18.140 (Boekbinderijen en aanverwante diensten). De acties van Febelgra betreffen alle materies die belangrijk zijn voor de grafische nijverheid. Deze zijn vooral toegespitst op de economische, sociale, federale, regionale en internationale reglementeringen, fiscale, juridische en milieuvraagstukken en promotieactiviteiten. Febelgra telt meer dan 600 aangesloten ondernemingen die samen 62 % van de tewerkstelling realiseren in de sector. Voor de Brusselse regio hebben we ongeveer een 50-tal leden.

7

2

Methodologie

In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de methodologie, de obstakels en succesfactoren, de duur en het budget van het project

A

Algemeen

De initiële bedoeling van ons onderzoek was om samen te werken met een 5 tot 10-tal Brusselse drukkerijen. De start van dit project omvatte een afvalaudit bij deze drukkerijen. Samen met deze 5 tot 10 drukkerijen gingen we dan actief werken rond papierafvalpreventie. Deze bedrijven werden persoonlijk begeleid om hun papierafval terug te dringen. De eerste stap betrof het meten van het papierafvalpercentage. Dit percentage kunnen we afleiden uit de verschillende facturen van de leveranciers (papierverkopers en afvalophalers). Het percentage aan papierafval is een eerste prestatie-indicator die we hebben ontwikkelt. Nadien werd door de projectdrager samen met het bedrijf een praktische handleiding doorgenomen om actief een hele reeks van maatregelen te implementeren op bedrijfsniveau met als doel het papierafval terug te dringen. Deze praktische handleiding is de gids “Papierafvalpreventie in de grafische sector”. Deze gids werd opgesteld in 2007 rond een gelijkaardig project voor papierafvalpreventie in het Vlaams gewest. Dit document is echter verouderd. Daarom is het de bedoeling dit document volledig te herwerken met de nieuwste inzichten in papierafvalpreventie. Dit zal uiteindelijk resulteren in een praktische handleiding voor de grafische industrie om een systeem te implementeren om aan papierafvalreductie te doen. Samen met het bedrijf werden alle relevante maatregelen geselecteerd en werd er een actieplan opgemaakt om de maatregelen in te plannen. Tijdens de volgende bezoeken zal de projectdrager het actieplan ter plaatse opvolgen en bijsturen en adviseren waar nodig. Na implementatie van alle geselecteerde methodes zal er opnieuw gekeken worden naar het percentage aan papierafval en zal de impact van de maatregelen duidelijk worden.

B

Concreet

In juli 2013 werd er een oproep tot kandidaten gepubliceerd in Factua, het maandelijkse tijdschrift van Febelgra. Factua bereikt ongeveer een 1100 lezers. Spijtig genoeg kwam er op deze oproep geen enkele respons. Zie tekst in bijlage 1. In september 2013 werd een rappel van deze oproep verzonden via de e-Factua, de digitale nieuwsbrief van Febelgra. Deze digitale nieuwsbrief wordt verzonden naar 1500 lezers. Ook hier kwam er geen reactie. Daarnaast werd er in december 2013 ook een gepersonaliseerde brief verzonden naar 140 Brusselse drukkerijen. Een kopie van deze brief vindt u in bijlage 2. Deze inspanning leverde enkele positieve reacties op, maar nog niet voldoende om het minimum van 5 deelnemende drukkerijen te behalen. Het doelpubliek werd uiteindelijk gevonden door een mailing van BECI begin januari 2014. Zie bijlage 3. Daarmee behaalden we vlot het vooropgezette doel van 5 drukkerijen. Een 6e drukkerij had zich kandidaat gesteld, maar haakte uiteindelijk toch af.

8

C

Obstakels

Het grootste obstakel dat we zijn tegengekomen was de moeilijkheid om de bedrijven te enthousiasmeren om deel te nemen aan het project. Zoals hierboven beschreven, haalden we het uiteindelijke doel van 5 deelnemers na een oproep van BECI.

D

Succesfactoren

Onze federatie heeft dit project als zeer nuttig ervaren. Het was heel interessant om bij de bedrijven langs te gaan om zo een beter begrip te krijgen van de knelpunten waar de bedrijven dagelijks mee geconfronteerd worden bij het beheer van afval. We hebben de bedrijven nuttige tips gegeven om zich in orde met de wetgeving te stellen. Vooral de nieuwe verplichting tot het apart inzamelen van PMD-afval vanaf 1/2/2014 was nog niet bij alle “kleine” drukkerijen ingeburgerd. Naast de conformiteit met de wetgeving werd ook de nadruk gelegd op afvalpreventie. Dit houdt enerzijds minder afval in, maar anderzijds betekent dit vaak een zeer belangrijke kostenreductie het geen de bedrijven competitiever maakt. Naast de “kleinere” drukkerijen zaten er ook 2 “grotere” drukkerijen tussen de deelnemende bedrijven. Niet het feit dat ze groter waren maakte dit interessant, wel het feit dat ze reeds ver gevorderd waren in het proces naar duurzame bedrijfsvoering. Beide grote drukkerijen beschikken over een ISO 14001-certificaat. Wat maakt dat ze reeds jaren met milieu, preventie van afval en zo bezig zijn. Dit gaf enkele goede praktijken, voorbeelden die ook gretig in de andere (lees kleinere) drukkerijen ingevoerd worden. 2 voorbeelden van deze goede praktijken vind je terug in bijlagen 4 en 5. De bespreking hiervan vindt u terug onder deel J.

E

Timing van het project

Door het vertrek van de vorige projectverantwoordelijke van Febelgra en de komst van zijn opvolger werd veel later met het project gestart dan voorzien was in de ingediende timing. Oorspronkelijk ging het project van start in januari 2013. Er was 2 maanden (januari & februari 2013) voorzien voor de uitwerking van een sensibiliseringscampagne. Voor de opvolger milieuadviseur zou een dergelijke campagne uitwerken bijna de dubbele tijd vergen, omdat hij zich eerst diende in te werken in de functie en vooral omdat hij onbekend was met de grafische sector. Om tijd te besparen is deze sensibiliseringscampagne niet uitgevoerd over de hele sector heen, maar enkel binnen de deelnemende bedrijven. Elk bedrijf voor zich heeft in meerdere of mindere mate (extra) signalisatie aangebracht bij de afvalcontainers om zo de werknemers aan te zetten tot een correcte sortering van het afval. De 2e belangrijke fase van het project was de verdere uitwerking en actualisering van de praktische gids voor de grafische sector. Dit was opnieuw een haalbare inschatting door de vorige milieuadviseur met voldoende kennis van de grafische sector. Voor een nieuweling is dit echter utopisch. Bovendien kwam er midden 2013 de melding dat het project finaal afgerond diende te worden tegen eind maart 2014. Dit maakte dat het onmogelijk was om het volledige programma uit te voeren (met duurtijd van minimum 12 maanden) maar dat er gekozen is om het deel sensibilisatie binnen de drukkers zelf te laten lopen en de update van de praktische gids sterk gereduceerd diende te worden. Finaal ging het project van start in september 2013, wat maakte dat er nog slechts een termijn van 6-7 maanden beschikbaar was voor zowel de zoektocht naar deelnemende bedrijven, de audits, het opmaken van de actieplannen, het uitvoeren van acties, het meten van het eindresultaat en het opmaken van de nodige rapportage. 9

Het vinden van voldoende kandidaat-deelnemers liep niet van een leien dakje. Tussen de initiële projectoproep in het tijdschrift van Febelgra in juli 2013 en het vinden van de 5 deelnemers op eind januari 2014 verliep ook een periode van 7 maanden. En dit ondanks de diverse gebruikte communicatie-kanalen en de hulp van BECI. Pas op 1 februari 2014 kon het echte werk van start gaan. Namelijk het bezoeken van de deelnemers, het uitvoeren van een afvalaudit en het opstellen van een actieplan voor de vermindering van het papierafval. De volgende stappen, namelijk het implementeren van de acties en het sensibiliseren van het personeel, is al deels gestart en zal verder gebeuren in de maanden april-mei 2014. Dit maakt dat we vandaag geen eindbalans kunnen opmaken hoe groot de vermindering van het papierafval bedraagt, tussen het initiële auditmoment T 0 en Teinde. Deze balans zal echter nog wel uitgevoerd worden en gefinaliseerd in juni 2014. Ook de update van de gids “Papierafvalpreventie in de grafische sector” zal nog gebeuren, zodat deze gids in de 2 talen beschikbaar is tegen juni 2014. Besluit : de wisseling van milieuadviseurs bij Febelgra, de nodige tijd om zich in te werken in de grafische sector, het moeilijk vinden van deelnemende bedrijven en ook een stuk de verrassende einddatum van het project, maken dat de oorspronkelijke timing helemaal niet gerespecteerd kon worden.

10

F

Budget van het project

Het initiële budget dat geraamd werd voor dit project (12617 EUR) voor de begeleiding van 5 bedrijven werd naar beneden herzien door de bijlage aan de overeenkomst van begin januari 2014. Concreet werden alle werkuren (uitgezonderd de vaste kosten) gezien de kortere duurtijd van het project gedeeld door 2. Hierdoor werd het totale budget geraamd op 7768,5 EUR. De details van dit aangepast budget staan in bijlage 6.

3

Onderzoeksresultaten

We kunnen de resultaten van dit project opdelen in 2 verschillende categorieën. Ten eerste willen we kwantitatieve resultaten bereiken door een concrete vermindering in hoeveelheid papierafval bij de 5 deelnemende bedrijven. Deze resultaten kunnen pas in juni worden uitgerekend, na het uitvoeren van de eindmeting. Zie verder onder punt H. Vervolgens willen we ook kwalitatieve resultaten bereiken door het sensibiliseren en bewust maken van de directie en medewerkers van de deelnemende drukkerijen enerzijds en via de verspreiding van de gids “Papierafvalpreventie in de grafische sector” in 2 talen anderzijds. Zie verder onder punt I.

G De wettelijke verplichting van de sortering van het PMD-afval Wat de wettelijke verplichting van de sortering van het PMD-afval betreft, kunnen we stellen dat dit nog niet in alle 5 de drukkerijen goed ingeburgerd is. De sortering van gevaarlijk afval, gemengd bedrijfsafval en papierafval is al jaren de gewoonte. De nieuwe verplichting om vanaf 2/2/2014 ook het PMD-afval apart in te zamelen en te laten ophalen is niet overal gekend. Hieronder de balans met de details per bedrijf : Drukkerij A* B* C* D* E* Conform Nee, maar Ja Nee, maar Ja Ja met de <50 liter <50 liter verplichting PMD-afval PMD-afval PMD-afval per week per week *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra. In het verslag van de audit hebben we elk bedrijf op deze verplichting gewezen en tevens verwezen naar de extra info op de website van het Brussels Waste Network (http://www.brusselswastenetwork.eu/nl/nieuws-over-de-sortering-van-afvalop-het-werk/ en http://www.sorterenophetwerk.be/).

H

Kwantitatieve resultaten – vermindering van papierafval

Om een effectieve vermindering van het papierafval te bekomen, hebben we bij elk van de 5 bedrijven gepeild naar hun attitude ten opzichte van grondstoffen (vooral papier), ten opzichte van afval (in het algemeen en papierafval in het bijzonder). Hier merkten we dat de bedrijven die verdere stappen gezet hebben in hun milieubeheer, zoals het behalen van een ISO 14001-certificaat of het label van Ecodynamische 11

onderneming, ook een betere attitude hebben dat zich uit in het bewuster omgaan met grondstoffen en het werken aan de reductie van de hoeveelheid afval. Een derde drukker was echter ook wel zeer bewust, zonder over een milieucertificaat te beschikken, door het feit dat hij met zeer hoogwaardige papiersoorten werkt. Daardoor was zijn personeel al erg bewust van de waarde van het papier en springt er dus ook heel omzichtig mee om. Met weinig verlies en afval tot gevolg. De 36 praktische tips aanwezig in de gids “Papierafvalpreventie in de grafische sector” werden bij alle 5 de drukkerijen afgetoetst en de meest haalbare en concrete acties werden per bedrijf opgenomen in hun individueel auditverslag. Deze acties maakten samen met de doestellingen van de drukkerij zelf het actieplan 2014. Voor de details verwijs ik naar de individuele verslagen in bijlagen 9, 10, 11, 12 en 13. Ook tijdens de individuele begeleiding van de bedrijven werden er goede praktijken uitgewisseld. Zo sorteren enkele drukkerijen hun papierafval al in meerdere gescheiden fracties, zoals niet gekleurd en in de massa gekleurd papierafval. Om zo een hogere kwalitatieve gerecycleerde papiersoort mogelijk te kunnen maken. Dit inspireert andere drukkerijen om hier ook werk van te maken. Wat betreft meting of weging van de hoeveelheid papierafval, werd er bij de initiële audit de vraag gesteld of dit al gebeurd en zo niet, of er interesse was om dit te doen. De drukkerijen die deze meting nog niet systematisch deden, wensten over te gaan tot de aankoop van een weegschaal, in de vorm van een pallethefwagen met ingebouwde weegschaal. De aankoop van een weegschaal en het invoeren van een systematische weging van het afval kan een reductie van het papierafval tot 30% als gevolg hebben. Ervaringen bij andere drukkers waar er een systematiek van wegen werd ingevoerd, leren ons dit. Er was in het begin wel een zekere weerstand onder de werknemers. Maar eens deze overwonnen, werd vastgesteld dat bepaalde papiersoorten leiden tot meer papierafval dan gemiddeld. Na overleg met de leverancier werd besliste van bepaalde soorten af te stappen. Verder werden er sterke individuele verschillen vastgesteld tussen de drukkers. Toen deze cijfers werden getoond, was er meteen een duidelijke verbetering zichtbaar. Op het moment dat de cijfers minder strak worden bijgehouden én er geen terugkoppeling is naar de medewerkers, is er een onmiddellijke stijging in de hoeveelheid papierafval merkbaar. Het bijhouden, verwerken en terugkoppelen van papierafvalcijfers vraagt een inspanning, maar die snel en continu wordt terugverdiend. Zie bijlage 8 voor meer details over deze pallethefwagen met ingebouwde weegschaal. Hebben jullie al een systeem van wegen/meten van papierafval ? Drukkerij Wegen/meten papierafval

A* B* C* D* E* Nee, maar Ja Nee, maar Nee, maar Ja wel wel wel interesse in interesse in interesse in de aankoop de aankoop de aankoop van een van een van een weegschaal weegschaal weegschaal *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra. 12

I

Kwalitatieve resultaten – sensibilisering en bewustmaking Uit de gevoerde audits bij de 5 deelnemende bedrijven kwam vooral naar voren dat het grootste potentieel aan resultaten mogelijk was via sensibilisering en bewustmaking van enerzijds het personeel van de drukkerijen en anderzijds de klanten. Eerst wat het eigen personeel van de drukkerijen betreft. Naast een continue aandacht voor de technische verbeteringen en organisatorische maatregelen, ligt het grote verbeterpotentieel vooral op menselijk vlak. Het gedrag van de medewerkers in de juiste richting sturen is een hele uitdaging, maar waar ook veel verbeterpotentieel ligt. Slaag je erin om van je werknemers ook echte mede-werkers te maken, dan krijg je actieve medewerking en verbeteren je resultaten op alle vlak. Dit is echter een werk van lange adem, waarbij continue aandacht en positieve feedback van het juiste gedrag nodig zijn. Als er dan ook nog eens in geslaagd wordt om de afvalophaler partner van het afvalverhaal te maken, dan is de cirkel helemaal rond. Hij kan dan bijvoorbeeld ook oplossingen voorstellen, zoals perscontainers in plaats van een gewone container voor kunststof afval, zodat minder plaats en minder transport nodig is. Vervolgens wat de klanten van de drukkerijen betreft, is de finale klant zich te weinig bewust van de grote hoeveelheid papierafval (en daarbij inbegrepen de tijd, energie en producten zoals inkt) dat er wordt geproduceerd om zijn drukwerk in perfecte staat en hoeveelheid af te leveren. Percentages tot 30-40% zijn dan realistisch. En dan is het hartverscheurend dat extra exemplaren die niet door de klant worden afgenomen omdat de klant er niet voor wil betalen, gewoon in de papiercontainer terecht komen. Een flexibelere houding van de klant ten opzichte van het juiste aantal gedrukte exemplaren, kan hier veel afval vermijden. De volgende acties zijn mogelijk om dit te verbeteren : 1) maak onderlevering bespreekbaar met de klant. Wanneer niet de exacte hoeveelheid gedrukt dient te worden, is er minder spelingsmarge nodig en met gevolg minder overtal nodig. Eventueel kan hier een financiële beloning aan gekoppeld worden om zo een aantal af te spreken met een zekere marge (bv. 1000 exemplaren ± 5%). Want op dit moment wordt de hoeveelheid papierafval niet aan de klant aangerekend. 2) Communiceer goed met klant in de ‘bestelfase’. Klanten vragen immers meer dan mogelijk is. De klant heeft immers ook niet altijd de technische achtergrond waarom bepaalde dingen niet kunnen. Er bestaat daarvoor software die één en ander helder kan maken aan de klant. Zoals bvb het visualiseren van de beperkte hoeveelheid kleuren die gedrukt kunnen worden bij de keuze van één soort papier in tegenstelling tot de veelheid van kleuren die via grafische programma’s worden weergegeven. 3) Klanten hebben ook altijd maar minder tijd, of bestellen altijd maar later. Dit doet de tijdsdruk stijgen maar veroorzaakt ook meer inschiet. Als je de drukpers telkens opnieuw moet omstellen, krijg je een pak meer inschiet voordat de pers optimaal ingesteld staat . Beter zou zijn om één job volledig te kunnen afwerken, voordat aan de volgende job begonnen wordt, maar de alsmaar kortere levertermijnen laten dit vaak niet toe. Vandaar dat de tip om een beloningssysteem te geven aan klanten die meer tijd toelaten, een interessante piste is. Zo is er meer tijd en kunnen bv. gelijkaardige opdrachten gebundeld worden. De menselijke natuur leert wel dat een beloning (een korting) beter werkt dan een bestraffing (meerprijs).

13

Na de initiële audits gaat de persoonlijke begeleiding van de 5 deelnemende drukkerijen verder. Zo wordt bij de drukkerijen die geen meting uitvoeren, een systeem ingevoerd om het afval in kaart te brengen en dagelijks/wekelijks de hoeveelheid te meten. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een eenvoudige methode, die zelfs zonder over een weegschaal te beschikken, mogelijk is. Zie bijlage 7. Het resultaat van het invoeren van acties en de rapportage van de behaalde resultaten zal gebeuren in juni 2014.

J Interpretatie van de resultaten Als het we “niveau” van de 5 deelnemende bedrijven evalueren ten opzichte van de praktische tips uit de gids “Papierafvalpreventie in de grafische sector”, dan kunnen we concluderen, dat dit niveau meer dan goed is. Sommige bedrijven zitten aan het niveau uitstekend, waarbij het moeilijk is om nog enige vooruitgang te boeken. Andere drukkerijen hebben nog wel wat progressiemarge maar ook hier is er geen ellenlange lijst van mogelijke acties. Laten we evenwel de kanttekening maken, dat deze 5 deelnemende bedrijven geen representatieve steekproef inhouden van de Brusselse grafische ondernemingen. En dan bedoel ik dit niet op technisch vlak noch op bedrijfsgrootte. Want op technisch vlak zitten er zowel klassieke “offset”-drukkerijen als digitale drukkerijen tussen en ook op vlak van grootte, hebben we deelnemers die hun personeel in ploegen laten draaien, als drukkers die met een klein team enkel in dagdienst actief zijn. Als we naar de “maturiteit” van deze 5 kijken door een ecologische bril, dan valt het op dat er geen technische maatregelen meer te nemen zijn en heel weinig organisatorische. Afhankelijk van het niveau van de cultuur van de onderneming, zijn ze min of meer klaar om de stap te zetten naar maatregelen op menselijk vlak. Ik bedoel dan acties die gedragen worden door de werknemers op de werkvloer, zoals de kwaliteit van de sortering van het afval in de containers. Eerst moet je natuurlijk containers hebben (technische maatregel), op de juiste plaats, in de juiste grootte en voor de juiste soorten afval. Vervolgens dien je een organisatie op poten te zetten om het afval in de juiste container te krijgen, de container op gepast moment te ledigen en te laten afvoeren door een afvalophaler. Als je voorgaande 2 stappen gezet hebt, kan je aan stap 3 werken, namelijk het motiveren en sensibiliseren van de werknemer om het afval in de juiste container te krijgen. Zeker voor bedrijven die in ploegen werken, waar verschillende werknemers éénzelfde werkpost delen, dus met gedeelde verantwoordelijkheid, is dit een grote uitdaging. In dat geval begint men met het informeren en sensibiliseren van de werknemers. Kijk naar bijlage 4 als voorbeeld van een afval-affiche om de werknemer duidelijk te maken welke container dient voor welke afvalstof. En duidelijk is dit voorbeeld van E* wel, want elke soort afvalstof heeft een andere kleur van container. Maar dit is vaak niet voldoende als maatregel, daarom dat men een stapje verder dient te gaan. Klassieke maatregel in het geval er niet goed gesorteerd wordt, is het nemen van bestraffende maatregelen. Zoals extra toezicht, plaatsen van camera’s, controlerondes, … Maar vaak werken bestraffende maatregelen niet zo goed. E* heeft dit goed begrepen. Zij overwegen om een beloningssysteem in te voeren voor goed gesorteerde containers. Ze krijgen namelijk wel eens klachten (niet veel, slechts enkele per jaar) van hun afvalophaler over een niet goed gesorteerde afvalcontainer. Door een deel van de opbrengst van de papiercontainers te verdelen onder het personeel, willen zij hun personeel belonen voor hun inspanningen. Mooi voorbeeld hoe goed werk leveren ook positief beloond kan worden. 14

Ook B* investeert in de samenwerking met zijn personeel. Jaarlijks organiseren zij een actieve dag met heel het personeel waarbij ook milieuzaken aan bod komen. Zo verkrijgen ze een sterke medewerking van iedereen en geven ze hen ook de kans om participatief deel te nemen. Welke soorten maatregelen werden voorgesteld aan de bedrijven ? Dit is een sterke indicatie van de maturiteit van het bedrijf op milieuvlak Drukkerij Technische maatregel Organisatorische maatregel

A* Geen

B* Geen

C* Geen

D* Geen

E* Geen

Aankoop en gebruik weegschaal

Geen



Maatregel om het gedrag van de mens te sturen

Bewustzijn klant verhogen

Aankoop aangepaste rollen papier Beloning voor goede sortering van containers

Bewustzijn Bewustzijn Bewustzijn klant klant klant Levertermijn verhogen verhogen klant Technische opleiding medewerker *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

K Goede praktijken Hierna volgt een opsomming van een aantal goede praktijken die we mochten opmerken bij de diverse drukkerijen.  Organisatie van een jaarlijkse actieve dag met heel het personeel waarbij ook milieuzaken aan bod komen;  Vaste kleuren gebruiken voor de diverse afvalstromen, zowel in etiketten, afvalcontainers als op affiches. Zie ook bijlage 4 – affiche van de afvalstromen bij een grote drukkerij;  Met je leverancier spreken over een rechtstreekse levering van het papier aan de drukkerij, zonder eerst een tussenstop te moeten maken bij een groot distributeur;  Met je afvalophaler spreken om te zien of je je afval in voldoende fracties sorteert. Niet alleen op wettelijk vlak, maar ook op economisch vlak. Papier brengt geld op, maar dient hiervoor voldoende zuiver te worden uitgesorteerd en aangeleverd aan de ophaler;  Met je papier leverancier spreken over het verpakkingsmateriaal. Zo heeft een grote drukkerij zelf herbruikbare palletsystemen laten maken voor hun rollen papier. Het voordeel van dit systeem is dat er geen eenmalige verpakkingsafval (houten paletten) meer is en bijkomend voordeel is dat deze grote drukkerij zo 5 rollen naast elkaar in een rek kan plaatsen tegenover 4 op een houten palet omdat de houten pallet breder is. Ook de spanriem om de rol vast te houden op de metalen palet is herbruikbaar. Zie ook bijlage 5 – herbruikbare palletsystemen voor de levering van papier;  Als je de hoeveelheid afval meet, communiceer dit dan ook aan je werknemers. Zeg dat je meet, doe de meting en vertel wat de resultaten zijn. En als de cijfers stijgen, vraag dan wat de mogelijke oorzaak is. Zonder de zoeken naar een schuldige, en met een 15





positieve ingesteldheid, levert een open communicatie feedback op van de werkvloer, waarmee actie kan genomen worden. Stel een “afval-steward” aan. Een grote drukkerij gebruikt dit systeem om elke 2 maanden een reeks werknemers aan te stellen als steward. Hij/zij dient de mankementen ten melden in het afvalsysteem. Om dit te doen is er een startvergadering aan het begin van de 2 maanden, een tussentijdse en een eindvergadering. De stewards zijn de ogen/oren van de milieudienst op de werkvloer. Zij mogen maar moeten niet reageren op abnormale situaties. Maar ze moeten ze ten minste melden. En ze dienen in staat te zijn om op vragen over afval en de sortering ervan te antwoorden. Op die manier wordt de kennis en het bewustzijn van het personeel naar afval stelselmatig verhoogd. Spreek met je onderaannemers. Sommige drukkers werken samen met een ander bedrijf om een drukwerk in te binden en te voorzien van een harde kaft. Om er voor te zorgen dat het juiste aantal exemplaren van het boek worden gemaakt, is het de gewoonte om de afwerker meer exemplaren te leveren. Bijvoorbeeld voor de aanmaak van 1000 boeken, krijgt de afwerker 1400 exemplaren. Het is zo dat er voor de instelling van machines een aantal proefexemplaren nodig zijn. En vermits de klant eist dat er ten minste 1000 netjes afgewerkte exemplaren afgeleverd dienen te worden, wordt er steeds een overtal geproduceerd. Dit overtal gaat meestal rechtstreeks naar de vuilbak, want de klant wil er niet voor betalen. En als er minder exemplaren wordt geleverd aan de afwerker, riskeert de drukker grote kosten om exemplaren bij te drukken indien dit nodig blijkt bij de afwerker. Dit is dus een moeilijke evenwichtsoefening. Enerzijds dient de afwerker voldoende onder druk te worden gezet en voldoende geïnformeerd te worden om te beseffen dat verspilling een dure zaak is. Anderzijds kan men onderlevering bespreekbaar maken met de klant. Wanneer niet de exacte hoeveelheid gedrukt dient te worden, is er minder spelingsmarge nodig en met gevolg minder overtal nodig. Eventueel kan hier een financiële beloning aan gekoppeld worden om zo een aantal af te spreken met een zekere marge (bv. 1000 exemplaren ± 5%). Want op dit moment wordt dit drukafval niet aan de klant aangerekend.

L Aanbevelingen aan de bedrijven na afloop van de audit Nadat we een audit in combinatie met een rondgang op het bedrijf hadden afgerond, kregen alle bedrijven een verslag van ons bezoek. Dit verslag bevatte eveneens een aantal verbetervoorstellen. Deze voorstellen kunnen dan omgezet worden in een concreet actieplan. Je kan de details van elke verslag lezen in bijlagen 9 tot en met 13.

16

4 Evaluatie van het project 4.1. Na de startaudits Voor wat betreft het onderdeel preventie waren we verrast dat de meeste drukkerijen goed op de hoogte waren van het percentage papierafval. Ze waren zich zeer bewust van de hoeveelheid papierafval en nog meer van de kost ervan, gezien de vele handelingen dit papier ondergaat voor het finaal een afgewerkt drukwerk is. En telkens de mogelijke fouten en als gevolg hiervan de productie van afval bij deze diverse tussenstappen. De deelnemers waren dan ook elk tevreden met dit project en met elke input die we konden leveren, hoe klein dan ook. Hun bewustzijn voor milieuzaken werkt immers als een tweesnijdend zwaard. Ze hebben al meermaals hun productieproces in vraag gesteld, of experten in verschillende domeinen over de vloer gehad die dit voor hen deden. Daardoor hebben ze elk al een hoog niveau bereikt. Maar toch waren ze allemaal weer nieuwsgierig of ik het magische konijn uit de hoed kon toveren. Helaas, toverformules bestaan niet. Elke verbetering kost tijd en inspanning. Zeker als je deze verbetering doet na al een zeker niveau bereikt te hebben. Je kan de vergelijking maken met gewicht verliezen. In het begin smelten de kilo’s er bijna moeiteloos af, maar na een tijdje kost elke kilo winst, meer en meer inspanning. Ook het verbeteren van je milieu-impact of het verminderen van de hoeveelheid papierafval verloopt op dezelfde wijze. De ‘quick-wins’ zijn in de deelnemende bedrijven al uitgevoerd. Het laaghangende fruit is al geplukt. Nu komt het er op aan om verdere stappen te zetten om het volgende niveau te bereiken. En zoals onder punt J al aangegeven, zijn deze stappen vooral te zetten op menselijk vlak. Gebruik de kracht en het potentieel van de werknemers. Betrek hen bij dit proces, laat hen input geven tot verbeteringen. Zo motiveer je hen nog meer bij het invoeren van een actie. Menselijk gedrag veranderen is echter een traject van lange adem. Door elke dag positieve feedback te geven op het gedrag van je medewerkers, kan je hen langzaam in de juiste richting laten bewegen. En zorg je ervoor dat dit gedrag blijvend is. Wat niet gebeurt bij een éénmalige actie opgelegd vanuit de directie. Waar er weerstand voor bestaat bij sommige mensen, want het is de ‘wil van de directie’. Wat de timing van het project betreft, is het spijtig dat de start zo sterk verlaat werd. Dit maakt dat het op dit moment niet mogelijk is om concrete resultaten voor te leggen. Noch naar behaalde cijfers reductie van papierafval noch naar een afgewerkte gids “Papierafvalpreventie in de grafische sector” in 2 talen. Febelgra engageert zich echter om na afloop van 31 maart dit project verder te zetten, zodat er eind juni wel een finale balans kan opgemaakt worden en dat de gids in 2 talen beschikbaar zal zijn. Op eind juni 2014 kan er dan ook gecommuniceerd worden rond de praktische ervaring met de invoering van de sensibliseringscampagne voor de werknemers van de deelnemende drukkerijen. Hieruit zullen zekere enkele goede praktijken volgen alsook enkele valkuilen die als goede tips kunnen dienen voor andere grafische bedrijven die een dergelijke campagne willen voeren.

17

4.1. Na de eindevaluatie Bij initiële audit ontvingen de verschillende ondernemingen een verslag met mogelijke verbetervoorstellen. Deze aanbevelingen konden dan door elke onderneming omgezet worden in de praktijk en dit al dan niet via een actieplan. Teneinde de resultaten hiervan te evalueren werd elke onderneming in de maand juni opnieuw gecontacteerd. Uit de uitgebreide resultaten van deze startaudit hebben de verschillende ondernemingen waar mogelijk reeds een aantal acties geïntegreerd binnen de onderneming. Sensibilisering blijft voor de verschillende drukkerijen een belangrijk piste om het papierverbruik te reduceren en correct te sorteren. De ondernemingen bevestigen nogmaals dat sensibilisering een continu proces moet zijn en dat de impact pas op lange termijn meetbaar zal is. Aangezien een paar van deze sensibiliseringsacties bij een aantal drukkers nog in een beginfase zitten is het veelal nog te vroeg om de effectieve reductie van het papierverbruik te meten. Maar uit de eindevaluatie blijkt daarentegen dat als een aanpassing of vernieuwing van het machinepark mogelijk is, gecombineerd met extra toepassingen op de machine om het papierverbruik te doen dalen, heel snel de eerste resultaten merkbaar en kwantificeerbaar zijn. Zo slaagde één van de vijf ondernemingen om zijn papierverbruik in één klap met 15 % te doen dalen. Uiteraard zijn deze investeringen geen dagelijks gebeurtenis, aangezien dit sterk afhangt van leeftijd en toestand van het bestaand machinepark. Ook de actuele economische situatie van de onderneming zal hierin een rol spelen. De grafische sector staat namelijk onder druk door onder andere nieuwe communicatiemedia, waardoor nieuwe investeringen niet steeds evident zijn en het dalende papierverbruik soms enkel te wijten is aan de dalende opdrachten die de drukker ontvangt. Zoals meegeven in maart 2014 zal ook de gids “papierafvalpreventie in de grafische sector” vanaf juli 2014 beschikbaar zijn in de 2 talen. De gids moet bedrijven toelaten een aantal technieken te implementeren en de sensibilisering van het personeel en de klant te bevorderen. Zoals blijkt uit dit project kunnen nieuwe technieken het papierverbruik op korte termijn sterk reduceren en kan door een continue sensibilisering goede resultaten geboekt worden op lange termijn.

18

Bijlagen Bijlage 1: projectoproep in ‘Factua’ Bijlage 2: gepersonaliseerde brief van Febelgra Bijlage 3: mailing van BECI Bijlage 4: affiche van de afvalstromen bij een grote drukkerij Bijlage 5: herbruikbare palletsystemen voor de levering van papier Bijlage 6: budget Bijlage 7: opvolging van de hoeveelheid geproduceerd afval Bijlage 8: mogelijk model van pallethefwagen met ingebouwde weegschaal Bijlage 9: initieel auditverslag drukkerij A* Bijlage 10: initieel auditverslag drukkerij B* Bijlage 11: initieel auditverslag drukkerij C* Bijlage 12: initieel auditverslag drukkerij E* Bijlage 13: initieel auditverslag drukkerij D* Bijlage 14: eindevaluatie audits *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

19

Bijlage 1: projectoproep in ‘Factua’

20

Bijlage 2: gepersonaliseerde brief van Febelgra

[Ondernemingsnaam] [Voornaam] [Naam] [Adres] [nr] [Postcode] [Gemeente]

Brussel, [datum]

Verminder kosteloos uw papierafval Beste …, Wil u graag uw papierafval verminderen en zo op bedrijfskosten besparen? Dan kan u nu tijdelijk beroep doen op gratis persoonlijke begeleiding via Febelgra en BECI. Voor het nieuwe project “Brussel Waste Network”, een samenwerking tussen het Brussels Hoofdstedelijk gewest, BECI en Febelgra, zoeken wij 10 grafische ondernemingen die hun papierstroom willen herzien. Het project wil het papierafval van grafische ondernemingen in het Brussels gewest in kaart brengen en verminderen. Hoe gaan we te werk: 1. De milieuadviseur van Febelgra begint met een afvalaudit om de huidige papierstroom in kaart te brengen. Deze audit identificeert de knelpunten in uw dagelijks afvalbeheer. Een analyse geeft inzicht in de soorten en hoeveelheden papierafval en de kostprijs. 2. We stellen in samenspraak met u een actieplan op. Naast de conformiteit met de wetgeving ligt de nadruk op afvalpreventie. Via een sensibiliseringscampagne helpen we uw bedrijf minder papier te gebruiken, de hoeveelheid afval te verminderen en zo de kosten te doen dalen. 3. Via een eindmeting en rapportering door Febelgra krijgt u een duidelijker zicht op uw geleverde inspanningen. Al deze acties (persoonlijk advies en campagnemiddelen) zijn volledig gratis. Febelgra en het Brussels Waste Network van BECI dragen alle kosten. Interesse? Dit project start dit najaar en loopt over een periode van 6 maanden tot midden 2014. Meld u voor 15 december via [email protected] of 02 545 60 45 en profiteer van dit aanbod. Wij hopen van harte op uw medewerking. Vriendelijke groeten,

Ben Breeur Milieu adviseur Febelgra

21

Bijlage 3: mailing van BECI

Febelgra : gratis afvalaudit ! donderdag 9 januari 2014

Geachte mevrouw, geachte heer, Wij willen graag even uw aandacht vestigen op het project “Papierafvalpreventie in de grafische sector” van onze collega’s van Febelgra, de representatieve beroepsvereniging van de Belgische grafische industrie. Dit project maakt deel uit van het programma van “Brussels Waste Network” dat BECI, Leefmilieu Brussel (BIM) en het Ministerie voor Leefmilieu samen coördineren. De verbetering van het Brusselse wettelijke kader voor het afvalbeheer, zorgde voor heel wat nieuwe regels voor het bedrijfsleven. Sinds februari 2013 zijn de ondernemingen verplicht om papier en karton van elkaar te scheiden en vanaf begin 2014 geldt dit ook voor PMD. Door de verschillende afvalstromen in uw bedrijf van elkaar te scheiden kan u de totale kostprijs hiervan verminderen. Maar recycleren is natuurlijk ook gewoon goed voor het leefmilieu. De volgende stap bestaat eruit om te voorkomen dat er afval geproduceerd wordt. Afval voorkomen is nog altijd beter dan afval wegwerken. Een preventiebeleid is dan ook uiterst belangrijk om de hoeveelheid afval te verminderen. We denken dat een beter afvalpreventiebeleid in uw onderneming niet alleen kosten bespaart, maar ook helpt om de nieuwe regels na te leven en uw onderneming een groener imago te bezorgen. Febelgra biedt meerdere Brusselse ondernemingen uit de grafische sector de kans om een gratis audit van hun afvalpreventiebeleid te laten uitvoeren. Op dit ogenblik hebben we nog altijd enkele open plaatsen voor deze audit. Grijp dus deze unieke kans en krijg gratis professionele raad voor het voorkomen en beheren van papierafval! Uiteraard zijn alle inlichtingen die we zo ontvangen volkomen confidentieel. Indien u over dit project meer informatie wenst te ontvangen, neemt u best zo snel mogelijk contact op met dhr. Ben Breeur, milieuconsultant van Febelgra (tel: 02 545 60 45 of mail: [email protected]). Zelf sta ik natuurlijk ook ter beschikking voor al uw vragen over dit project. Mogen wij u vragen om ten laatste tegen vrijdag 17 januari hierop te reageren? Wij bedanken u alvast voor uw welwillende medewerking aan dit project. Met de meeste hoogachting. Laurie Verheyen

Conseiller déchets / Adviseur Afvalbeheer Avenue Louise 500 Louizalaan | Bruxelles 1050 Brussel ~ Belgium T +32 2 210 01 75 F +32 2 640 93 28 M +32 471 32 65 15| www.beci.be

22

Bijlage 4: affiche van de afvalstromen bij E*

23

Bijlage 5 : herbruikbare palletsystemen voor de levering van papier

24

Bijlage 6 : Budget Post

1. Uitwerken van deel 1: een informatie en sensibiliseringscampagne Personeelskost kosten derden: communicatiebureau 2. Verzenden campagne met de post Personeelskost 3. Uitwerken van deel 2: gids voor papierafvalpreventie in de grafische sector Personeelskost 4. Persoonlijke begeleiding van de bedrijven Verplaatsingskost per openbaar vervoer NMBS Railpass MIVB 5. Verwerking resultaten Personeelskost 6. Opmaken eindrapport Personeelskost 7. Opmaken individuele rapporten bedrijven Personeelskost 8. Externe communicatie (nieuwsbrief, e-nieuwsbrief, website,…) Personeelskost

eenheid

aantal

kost (€)/ eenheid

Totaalkost (€)

Kost Febelgra (€)

Gevraagde subsidies (€) 2012

Gevraagde subsidies (€) 2014

dag

10

203

2.030 2.500

711 875

1.320 1.625

660 1625

verzending dag

500 0,5

1,95 203

975 102

341 36

634 66

634 33

dag bedrijf

15 5

203 812

3.045 4.060

1.066 1.421

1.979 2.639

989,5 2639

rit rit

20 10

7,6 1,3

152 13

152 13

0 0

0 0

dag

5

203

1.015

355

660

/

dag

10

203

2.030

711

1.320

660

dag

10

203

2.030

711

1.320

/

8

203

1.624

568 6.959

1.056

528

12.617

7.768,5

dag TOTAAL

begeleiding 5 bedrijven

25

19.576

Bijlage 7 : Opvolging van de hoeveelheid geproduceerd afval DÉCHETS (Volume) - Suivi journalier Complétez le tableau en notant le jour de collecte, ainsi que le nombre de sacs ou des conteneurs sortis. A la fin de la semaine, faites le total pour chaque flux.

Type de flux

Déchets tout-venant Nombre de sacs ou des conteneurs

Déchets papier Nombre de sacs ou des conteneurs

Déchets carton Nombre de sacs ou des conteneurs

Déchets plastique Nombre de sacs ou des conteneurs

Déchets site Anvers Nombre de sacs ou des conteneurs

Volume des sacs ou des conteneurs

……………. Litres





(30l – 60l – 80l – autre)

(30l – autre)

(50l – 100l – autre)

(autre)

(autre)

% moyen de remplissage des sacs ou des conteneurs

0 - 25 - 50 - 75 - 100 %

0 - 25 - 50 - 75 - 100 %

0 - 25 - 50 - 75 - 100 %

0 - 25 - 50 - 75 - 100 %

0 - 25 - 50 - 75 - 100 %

Jour

Lundi Mardi

………/……../20…… ……../……../20……..

Mercredi……../……../20…….. Jeudi

……../….…./20……..

Vendredi……../……../20…….. Samedi ……../……../20……..

Total

(Entourez le % correspondant)

26

Bijlage 8: Mogelijk model van pallethefwagen met ingebouwde weegschaal

27

Bijlage 9: Initieel auditverslag drukkerij A* *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

VERSLAG VAN BEZOEK BRUSSELS WASTE NETWORK Datum : 23/01/2014 Locatie : A*

Doel van project Het project van Febelgra in samenwerking met BECI – vermindering van het papierafval – wordt voorgesteld.

Conformiteit met de wetgeving – sortering van het afval Drukkerij A* heeft zijn afvalsortering al flink op orde. De diverse afvalstromen gevaarlijk afval (ontwikkelvloeistof, drukplaten, inkt, poetsdoeken) worden apart opgehaald. Ook het papier en het restafval hebben aparte inzamelcontainers en verwerkers. Het PMD-afval (Plastic flessen en flacons van frisdranken en water, Metalen conservenblikken en Drankkartons) dient ook in het Brussels Hoofdstedelijk gewest vanaf 2 februari 2014 apart ingezameld en opgehaald te worden. En indien er meer dan 50 liter PMD-afval per week wordt geproduceerd, dient er een ophaalcontract afgesloten te worden met een ophaler. Voor meer info zie http://www.brusselswastenetwork.eu/nl/nieuws-over-de-sortering-van-afval-op-het-werk/ en http://www.sorterenophetwerk.be/. Sommige afvalstromen komen voort uit het gebruik van de leverancier/fabrikant van niet-herbruikbare verpakkingen, zoals de lege bidonnen met ontwikkelvloeistof van Agfa of de houten paletten van het papier van Igepa.

Doel 2014 De werkorganisatie is in 2013 verandert (van 2 ploegen naar 1), dus is het een geschikt moment om een nieuwe meting te doen van de hoeveelheid (papier)afval. Het ontbreekt echter aan een weegschaal om deze meting uit te voeren. Zie onderaan dit verslag een voorstel van leverancier.

Goede praktijken 1. Drukkerij A* is mee met de technische evolutie. Ze investeren in nieuwe machines en zijn zo goed mee met de vraag van de klanten. Deze investering heeft ook een positieve impact op energieverbruik en afvalproductie. 2. Drukkerij A* is zich sterk bewust van de grote hoeveelheid papier dat verloren gaat in de loop van het drukproces. Zij hebben zowel intern (in de eigen drukkerij) als extern (bij de externe afwerking van bvb. een boek met hardcover) het proces onder de loep genomen en de externe partner al voldoende onder druk gezet om niet te kwistig om te gaan met het aangeleverde gedrukte materiaal.

Mogelijke verbeteringen Ik denk dat de finale klant te weinig bewust is van de grote hoeveelheid papierafval (en daarbij inbegrepen de tijd, energie en producten zoals inkt) er wordt geproduceerd om zijn drukwerk in perfecte staat en hoeveelheid af te leveren. Percentages tot 30-40% zijn dan realistisch. En dan is het hartverscheurend dat extra exemplaren die niet door de klant worden afgenomen omdat de klant er niet voor wil betalen, gewoon in de papiercontainer terecht komen. Een flexibelere houding van de klant ten opzichte van het juiste aantal gedrukte exemplaren, kan hier veel afval vermijden. Ik wil dan ook graag hier het voorstel doen : maak onderlevering bespreekbaar met de klant. Wanneer niet de exacte hoeveelheid gedrukt dient te worden, is er minder spelingsmarge nodig en met gevolg minder overtal 28

nodig. Eventueel kan hier een financiële beloning aan gekoppeld worden om zo een aantal af te spreken met een zekere marge (bv. 1000 exemplaren ± 5%). Want op dit moment wordt de hoeveelheid papierafval niet aan de klant aangerekend.

De aankoop van een weegschaal en het invoeren van een systematische weging van het afval kan een reductie van het papierafval tot 30% als gevolg hebben. Ervaringen bij andere drukkers waar er een systematiek van wegen werd ingevoerd, leren ons dit. Er was in het begin wel een zekere weerstand onder de werknemers. Maar eens deze overwonnen, werd vastgesteld dat bepaalde papiersoorten leiden tot meer papierafval dan gemiddeld. Na overleg met de leverancier werd besliste van bepaalde soorten af te stappen. Verder werden er sterke individuele verschillen vastgesteld tussen de drukkers. Toen deze cijfers werden getoond, was er meteen een duidelijke verbetering zichtbaar. Op het moment dat de cijfers minder strak worden bijgehouden én er geen terugkoppeling is naar de medewerkers, is er een onmiddellijke stijging in de hoeveelheid papierafval merkbaar. Het bijhouden, verwerken en terugkoppelen van papierafvalcijfers vraagt een inspanning, maar die snel en continu wordt terugverdiend.

Besluit : Veel maatregelen uit de gids van Febelgra (Papierafvalpreventie in de grafische sector) zijn bij drukkerij A* in de praktijk al van toepassing. Naast een continue aandacht voor de technische verbeteringen en organisatorische maatregelen, ligt het grote verbeterpotentieel vooral op menselijk vlak. Het gedrag van de medewerkers in de juiste richting sturen is een hele uitdaging, maar waar ook veel verbeterpotentieel ligt. Slaag je erin om van je werknemers ook echte MEDE-werkers te maken, dan krijg je actieve medewerking en verbeteren je resultaten op alle vlak. Dit is echter een werk van lange adem, waarbij continue aandacht en positieve feedback van het juiste gedrag nodig zijn.

Weegschaal Er zijn verschillende leveranciers die een pallethefwagen met weegschaal op de markt brengen. De prijzen van de eenvoudige toestellen die wegen tot 2 ton, schommelen rond de 800€. Duurdere toestellen (2500€) bevatten een ingebouwde thermoprinter, maar ik vermoed dat dit niet meteen nodig is. In bijlage 2 voorstellen : een van Kaiser + Kraft en een van Schäfer shop. http://www.kaiserkraft.be/hefapparaten/vorkhefwagen/pallethefwagen-met-weegschaal/p/M1014656/ http://www.schaefer-shop.be/print/product/108,3376,0,10052965,0,0/

29

Bijlage 10: Initieel auditverslag drukkerij B* *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

VERSLAG VAN BEZOEK BRUSSELS WASTE NETWORK Datum : 29/01/2014 Locatie : B*


Conformiteit met de wetgeving – sortering van het afval Drukkerij B* is erg begaan met het milieu en haar impact erop. Zoals ze zelf stellen is het conform zijn met de wetgeving, het ‘olympische minimum’. Grootste bewijs is het ISO 14001 certificaat dat ze in 2011 behaalden. Het is dan ook bijna overbodig om te vragen of ze hun afval sorteren en gescheiden laten ophalen en of ze al klaar zijn met de nieuwe plicht om ook het PMD-afval apart op te halen. “Dat is voor ons evident”, is het antwoord. De boodschap is duidelijk bij alle medewerkers doorgedrongen. Enkel nieuwe communicatietools zoals Fost Plus deze kosteloos aanbiedt op www.sorterenophetwerk.be kunnen helpen om de boodschap te herhalen op een nieuwe en verfrissende wijze.

Doel 2014 B* staat voor de hercertificatie van zijn ISO 14001-systeem dit jaar. Daarbij is er geen concreet “afvaldoel”, maar wel een continue verbetering en oog voor mogelijke optimalisatie van alle processen.

Goede praktijken 1.

2.

Drukkerij B* is mee met de technische evolutie. Ze investeren in nieuwe machines en zijn zo goed mee met de vraag van de klanten. Deze investeringen hebben ook een positieve impact op energieverbruik, grondstoffengebruik en afvalproductie. Drukkerij B* heeft naast technische en organisatorische maatregelen ook al gewerkt op het menselijke gedrag. Door jaarlijks een actieve dag te organiseren met heel het personeel waarbij ook milieuzaken aan bod komen, verkrijgen ze een sterke medewerking van iedereen en geven ze hen ook de kans om participatief deel te nemen.

Mogelijke verbeteringen Bij het overlopen van de tips uit de gids van Febelgra (Papierafvalpreventie in de grafische sector) blijkt dat er aan de klantzijde nog verbeterpotentieel is. Sven Hellemans geeft aan dat het belangrijk is en blijft om goed met klant te communiceren in de ‘bestelfase’. Klanten vragen immers meer dan mogelijk is. De klant heeft immers ook niet altijd de technische achtergrond waarom bepaalde dingen niet kunnen. Er bestaat daarvoor software die één en ander helder kan maken aan de klant. Zoals bvb het visualiseren van de beperkte hoeveelheid kleuren die gedrukt kunnen worden bij de keuze van één soort papier in tegenstelling tot de veelheid van kleuren die via grafische programma’s worden weergegeven. Zie gids pagina 17. Daarnaast geeft Sven Hellemans ook aan dat de tijdsdruk om snel te leveren ook meer inschiet veroorzaakt. Als je de drukpers telkens opnieuw moet omstellen, krijg je een pak meer inschiet voordat de pers optimaal ingesteld staat . Beter zou zijn om één job volledig te kunnen afwerken, voordat aan de volgende job begonnen wordt, maar de alsmaar kortere levertermijnen laten dit vaak niet toe. Vandaar dat de tip om een beloningssysteem te geven aan klanten die meer tijd toelaten, een interessante piste is. Zo is er meer tijd en kunnen bv. gelijkaardige opdrachten gebundeld worden. De menselijke natuur leert wel dat een beloning (een korting) beter werkt dan een bestraffing (meerprijs). 30

Als laatste verbeterpunt geeft Sven nog mee dat er een tekort is aan diepgaande opleiding voor de drukkers. Er zijn technische opleidingen voor de drukkers, maar vaak gaan deze niet ver genoeg. Dit is een vraag waar de collega’s van Grafoc, www.grafoc.be, misschien een oplossing voor weten. De realiteit is echter wel zo dat bij investering in nieuwe persen, de kennis vaak enkel bij de fabrikant zit en door de hoge kostprijs van deze machines slechts héél beperkt of later in de tijd bij de opleidingsinstituten of scholen geraakt.

Besluit : Veel maatregelen uit de gids van Febelgra (Papierafvalpreventie in de grafische sector) zijn bij drukkerij B* in de praktijk al lang ingeburgerde praktijk. Naast een continue aandacht voor de technische verbeteringen en organisatorische maatregelen, ligt het grote verbeterpotentieel vooral op menselijk vlak. Dat hebben ze bij B* goed begrepen. Een mogelijke tip in dit kader is om de waarde van het papier aan de medewerkers duidelijk te leren kennen. De meeste weten wel dat papier duur is, maar door de exacte kost van een pallet papier uit te hangen, worden ze er opnieuw mee geconfronteerd en gaan ze er bewuster mee om. Ervaring bij een drukkerij die gewoon, heel concreet, aan zijn medewerkers meegaf “dit type papier kost xx € per vel” of “dit pallet papier kost 750 €” leert dat hun medewerkers hun attitude aanpasten en er zorgvuldiger mee omsprongen. Met een sterke daling van het papierafval tot gevolg. Lees hiervoor pagina 12 en 26-27 maar eens na in de gids in bijlage (Walleyn Graphics).

31

Bijlage 11: Initieel auditverslag drukkerij C* *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

VERSLAG VAN BEZOEK BRUSSELS WASTE NETWORK Datum : 28/01/2014 Locatie : C*


Conformiteit met de wetgeving – sortering van het afval Drukkerij C* heeft zijn afvalsortering al flink op orde. De diverse stromen gevaarlijk afval worden apart opgehaald. Ook het papier en het restafval hebben aparte inzamelcontainers en verwerkers. Het papier wordt zelfs in 3 verschillende deelstromen gesorteerd (gestreken, niet gestreken en wit papier). Het PMD-afval (Plastic flessen en flacons van frisdranken en water, Metalen conservenblikken en Drankkartons) dient ook in het Brussels Hoofdstedelijk gewest vanaf 2 februari 2014 apart ingezameld en opgehaald te worden. En indien er meer dan 50 liter PMD-afval per week wordt geproduceerd, dient er een ophaalcontract afgesloten te worden met een ophaler. Voor meer info zie www.brusselswastenetwork.eu/letri-au-travail-encore-du-neuf/ en www.sorterenophetwerk.be/?lang=fr. Of de specifieke website van Bruxelles Propreté www.obligationdecontrat.be.

Doel 2014 Drukkerij C* heeft interesse om te verbeteren. Een van de zaken die ze willen invoeren, is een goede nacalculatie. Daarnaast beseffen ze ook dat meten is weten. En dat dit zeker geldt voor de hoeveelheid afval. Het ontbreekt hen echter aan een weegschaal om deze meting uit te voeren. Zie onderaan dit verslag een voorstel van leverancier.

Goede praktijk Drukkerij C* werkt met zeer hoogwaardige papiersoorten. Vandaar dat hun personeel al erg bewust is van de waarde van het papier en er dus ook heel omzichtig mee omspringt. Met weinig verlies en afval tot gevolg.

Mogelijke verbeteringen Drukkerij C wil graag meer weten over de hulpmiddelen voor de communicatie met de klant. Klanten vragen soms meer dan mogelijk is. De klant heeft immers ook niet altijd de technische achtergrond waarom bepaalde dingen niet kunnen. Er bestaat daarvoor software die één en ander helder kan maken aan de klant. Zoals bvb het visualiseren van de beperkte hoeveelheid kleuren die gedrukt kunnen worden bij de keuze van één soort papier in tegenstelling tot de veelheid van kleuren die via grafische programma’s worden weergegeven. Zie gids van Febelgra (Papierafvalpreventie in de grafische sector) pagina 17. De aankoop van een weegschaal en het invoeren van een systematische weging van het afval kan een reductie van het papierafval tot 30% als gevolg hebben. Ervaringen bij andere drukkers waar er een systematiek van wegen werd ingevoerd, leren ons dit. Er was in het begin wel een zekere weerstand onder de werknemers. Maar eens deze overwonnen, werd vastgesteld dat bepaalde papiersoorten leiden tot meer papierafval dan gemiddeld. Na overleg met de leverancier werd besliste van bepaalde soorten af te stappen. Verder werden er sterke individuele verschillen vastgesteld tussen de drukkers. Toen deze cijfers werden getoond, was er meteen een duidelijke verbetering zichtbaar. Op het moment dat de cijfers minder strak worden bijgehouden én er geen terugkoppeling is naar de medewerkers, is er een onmiddellijke stijging in de hoeveelheid papierafval merkbaar. Het bijhouden, verwerken en terugkoppelen van papierafvalcijfers vraagt een inspanning, maar die snel en continu wordt terugverdiend. 32

Besluit : Veel maatregelen uit de gids van Febelgra (Papierafvalpreventie in de grafische sector) zijn bij drukkerij C* niet mogelijk omdat ze geen “klassieke” offset-drukkerij zijn. Het is belangrijk een continue aandacht te hebben voor de technische verbeteringen (opleiding van de werknemers) en organisatorische maatregelen (zoals de nacalculatie), maar er ligt nog een groot verbeterpotentieel op menselijk vlak. Het gedrag van de medewerkers in de juiste richting sturen is een hele uitdaging. Maar slaag je erin om van je werknemers ook echte MEDE-werkers te maken, dan krijg je actieve medewerking en verbeteren je resultaten op alle vlak. Dit is echter een werk van lange adem, waarbij continue aandacht en positieve feedback van het juiste gedrag nodig zijn. Het gepast gebruik van een weegschaal en het positief inzetten van de resultaten ervan, is hier een mooi voorbeeld van.


33

Bijlage 12: Initieel auditverslag drukkerij E* *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

RAPPORT DE VISITE BRUSSELS WASTE NETWORK Date : 22/01/2014 Locations : E*

But du projet Le projet de Febelgra en participation avec BECI – diminution des déchets de papier – est présenté.

Conformité avec la législation – tri des déchets L’imprimerie E* tri ces déchets déjà depuis plusieurs années, également la fraction PMC. Au niveau du papier, il a y même plusieurs containeurs pour différencier entre papier blanc, papier coloré dans la masse et papier mélangé. Pour tous les flux de déchets ils tiennent des chiffres, grâce à leur système de management de l’environnement EMAS et ISO 14001. L’imprimerie E* a bien documenté ces différentes flux des déchets et a même prévu des affiches (voir figure à droite) pour sensibiliser les travailleurs au maximum dans leur démarche de tri. Des chiffres de qualité, de sécurité et d’environnement sont également montré sur des écrans présent partout dans le bâtiment.

Objectif 2014 L’objectif des indicateurs au niveau des déchets de papier pour 2014 est de sensibiliser le personnel encore plus pour le tri dans les différentes type de containers. Dans le passé il y a eu de temps en temps des plaintes venant de l’acquéreur des déchets concernant le tri qui n’était pas optimal. Objectif pour 2014 est de diminuer ce nombre de plaintes.

Bonnes pratiques 1.

2.

L’imprimerie E* a mis en place un système de « steward ». Un steward est désigné pour une période de 2 mois. Il/elle doit notifié les manquements au niveau des déchets. Pour cela ils se réunissent au début de la période de 2 mois, au moitié et à la fin. Les stewards sont la source d’information, le input, pour les plans d’action au niveau de l’environnement. La ligne hiérarchique n’est jamais un steward mais un facilitateur. Les stewards peuvent mais ne doivent pas réagir au situations anormales, ils doivent au moins les signaler au service QSE. Mais au moins ils doivent être capable de répondre aux questions. Ainsi leur connaissance des procédures déchets améliora. L’imprimerie E* a prévu un palet réutilisable pour ces bobines. Le bobine n’est plus fourni sur un palet en bois jetable mais sur un palet en acier réutilisable. En plus la fixation sur le palet se fait avec une sangle également réutilisable. Avantage supplémentaire est qu’on sait placer 5 bobine dans le même « rack » au lieu de 4 sur palet grâce au palet en acier qui est moins large que celui en bois. Voir photos.

34

Type de papier : achat Leur papier est pratiquement pour 100% du papier FSC. Aussi de plus en plus des clients demandent du papier FSC, presque 8 sur 10. Ils ont fait des tests pour remplacer le matériel des fenêtres dans leur enveloppes par du papier. Mais la lecture optique par machine à travers de ces fenêtres n’est pas 100%. Donc pour l’instant ils continuent d’utiliser du matière plastique pour les fenêtres.

Amélioration possible Un part du papier est acheté en bobine. Avant le bobine de papier avait un diamètre de 1 mètre. L’imprimerie E* a demandé d’augmenter le diamètre à 1,2 mètre. Par contre, la dernière partie du rouleau n’est pas utilisable. A partir d’un certain diamètre le papier commence à se courbé trop fort et donne des problèmes de blocage ou mauvaise impression dans la machine. Je propose de demander au fournisseur/fabricant de prévoir un intérieur réutilisable (donc pas un rouleau en carton) d’un diamètre plus grand, afin d’utiliser le papier enroulé à 100% et de ne pas arrêter plus vite que la fin du rouleau.

Conclusion : Beaucoup des aspects environnementaux sont déjà évalué chez E*. Beaucoup plus que ce qui est écrit dans ce rapport. Dans beaucoup des aspects la société E* a déjà pris des initiatives, des tests ou des essais d’amélioration, comme par exemple le fourniture en direct de papier venant du fabricant sans transiter par un stockage intermédiaire afin de limiter le CO2 au max. émis par le transport. Dans beaucoup des aspects l’imprimerie E* est au limite d’amélioration possible, car ils sont bloqué par l’aspect technique, l’aspect qualité, des aspects de leasing des machines (imprimante) avec obligation d’achat des encres chez le même fournisseur avec peu de choix « vert » possible. Egalement au niveau organisationnel l’imprimerie E* a atteint un niveau de performance très haut. Ce n’est donc pas remarquable que seulement sur l’aspect humain qu’ils peuvent encore améliorer un petit peu. Comme prévu dans leur objectif 2014.

35

Bijlage 13: Initieel auditverslag drukkerij D* *vermits dit verslag publiek op het internet beschikbaar gemaakt wordt, zijn de namen van de deelnemende drukkerijen anoniem gemaakt. Indien u wenst te weten wie deze drukkerijen zijn, gelieve contact op te nemen met de milieuadviseur van Febelgra.

VERSLAG VAN BEZOEK BRUSSELS WASTE NETWORK Datum : 24/01/2014 Locatie : D* Ontmoette personen: meneer Filip Schoonjans en Ortwin Notebaert


Conformiteit met de wetgeving – sortering van het afval Drukkerij D* heeft zijn afvalsortering al flink op orde. De diverse afvalstromen , waaronder ook gemengd kunststof worden apart opgehaald. Ook het papier en het restafval hebben aparte inzamelcontainers en verwerkers. Het PMD-afval (Plastic flessen en flacons van frisdranken en water, Metalen conservenblikken en Drankkartons) dient ook in het Brussels Hoofdstedelijk gewest vanaf 2 februari 2014 apart ingezameld en opgehaald te worden. En indien er meer dan 50 liter PMD-afval per week wordt geproduceerd, dient er een ophaalcontract afgesloten te worden met een ophaler. Voor meer info zie http://www.brusselswastenetwork.eu/nl/nieuws-over-de-sortering-van-afval-op-het-werk/ en http://www.sorterenophetwerk.be/.

Doel 2014 Op dit moment is er nog geen concreet doel voor 2014. Er is wel een heel sterke wens om mee te werken aan het Brussels Waste Network project en om te verbeteren. Om verbetering te kunnen inschatten zijn er natuurlijk wel cijfers nodig, weten is nog altijd een groot stuk meten. Vandaar dat best een weegschaal wordt voorzien om deze meting uit te voeren. Zie onderaan dit verslag een voorstel van leverancier.

Goede praktijken 1. 2.

Drukkerij D* is een zeer flexibel bedrijf dat erg sterk kan inspelen op de vragen van zijn klanten naar kleine oplagen. Dit dank zij de digitale plan/printmachines. Drukkerij D* heeft meerdere vestigingen en zorgt via zijn nabijheid en zijn uitgebouwde logistiek voor heel korte levertermijnen. Korte afstanden zijn natuurlijk ook goed voor het milieu.

Mogelijke verbeteringen Drukkerij D* is zich er van bewust dat er afval geproduceerd wordt, maar heeft geen idee hoeveel dat dan wel juist is en of dit wel voldoende gesorteerd wordt. Bij een rondgang in het bedrijf, stelden we wat vervuiling vast van vreemde materialen in de diverse afvalcontainers. De vaste medewerker die het afval naar de ophaalplaats brengt en ook deels toeziet op de juiste sortering, is langdurig ziek. Dit is een spijtige zaak maar biedt meteen ook wel een grote opportuniteit. Zorg ervoor dat je systeem niet afhangt van één persoon, maar maak iedereen (voor zijn deel) medeverantwoordelijk. Dit past perfect in de doel van dit project. Het opzetten van een campagne waarbij eerst in kaart gebracht wordt welke afvalstromen er zijn, hoe groot deze zijn en wat de herkomst is (o.a. van andere vestigingen naar ik begreep). Vervolgens een sensibiliseringscampagne uitwerken, waarin ook de stem van de medewerkers gehoord wordt en tenslotte deze ook uitrollen (printen, affiches uithangen en bespreken met alle medewerkers).

36

De aankoop van een weegschaal en het invoeren van een systematische weging van het afval kan een reductie van het papierafval tot 30% als gevolg hebben. Ervaringen bij andere drukkers waar er een systematiek van wegen werd ingevoerd, leren ons dit. Er was in het begin wel een zekere weerstand onder de werknemers. Maar eens deze overwonnen, werd vastgesteld dat bepaalde papiersoorten leiden tot meer papierafval dan gemiddeld. Na overleg met de leverancier werd besliste van bepaalde soorten af te stappen. Verder werden er sterke individuele verschillen vastgesteld tussen de drukkers. Toen deze cijfers werden getoond, was er meteen een duidelijke verbetering zichtbaar. Op het moment dat de cijfers minder strak worden bijgehouden én er geen terugkoppeling is naar de medewerkers, is er een onmiddellijke stijging in de hoeveelheid papierafval merkbaar. Het bijhouden, verwerken en terugkoppelen van papierafvalcijfers vraagt een inspanning, maar die snel en continu wordt terugverdiend.

Besluit : Veel maatregelen uit de gids van Febelgra (Papierafvalpreventie in de grafische sector) zijn bij drukkerij D* niet toepasbaar, wegens andere technologie (offset tegenover digitale print bij drukkerij D*). Naast een continue aandacht voor de technische verbeteringen en organisatorische maatregelen, ligt het grote verbeterpotentieel vooral op menselijk vlak. Het gedrag van de medewerkers in de juiste richting sturen is een hele uitdaging, maar waar ook veel verbeterpotentieel ligt. Slaag je erin om van je werknemers ook echte MEDE-werkers te maken, dan krijg je actieve medewerking en verbeteren je resultaten op alle vlak. Dit is echter een werk van lange adem, waarbij continue aandacht en positieve feedback van het juiste gedrag nodig zijn. Als er dan ook nog eens in geslaagd wordt om de afvalophaler partner van het afvalverhaal te maken, dan is de cirkel helemaal rond. Hij kan dan bvb ook oplossingen voorstellen, zoals perscontainers ipv een gewone container voor kunststof afval, zodat minder plaats en minder transport nodig is.


37

Bijlage 14: E i n d e v a l u a t i e a u d i t s Al de bedrijven ontvingen na de audit ter plaatse een verslag met mogelijke verbetervoorstellen. Deze aanbevelingen konden dan door elke onderneming omgezet worden in de praktijk en dit al dan niet via een actieplan. Teneinde de resultaten hiervan te evalueren werd elke onderneming in de loop van maand juni opnieuw gecontacteerd (ongeveer vijf maanden na de initiële audit). Hierbij werd nagegaan welke maatregelen uit de audit werden geïntegreerd en wat de bijhorende resultaten zijn van deze acties. Drukkerij A en C blijven net zoals bij de initiële audit overtuigd dat een groot potentieel tot de vermindering van het papierafval mogelijk is door de sensibilisering van het personeel en de uiteindelijke klant. Drukkerij C kent de afgelopen maanden een belangrijke reductie van zijn papierafval, maar deze tendens is spijtig genoeg louter te wijten aan een daling van de binnenkomende opdrachten. Drukker A heeft een belangrijke wijziging in werkorganisatie gekend in 2013 door over te gaan van een 2ploegenstelsel naar een 1 ploeg. De onderneming heeft voor de initiële audit reeds belangrijke investeringen uitgevoerd in zijn machinepark, met een positief effect op zijn afvalproductie. Deze drukker is bewust van de hoeveelheid papier dat kan verloren gaan bij het drukproces en blijft dus ook extra waakzaam bij zijn eigen personeel en externe partners zodat zij als ‘een goede huisvader’ blijven omgaan met het gedrukt materiaal. Drukkerij A is één van de ondernemingen die reeds aan het vorige Brussels Afvalpreventieproject heeft meegewerkt. Gezien het huidige economisch klimaat en andere prioriteiten werd bij beide drukkers nog niet geïnvesteerd in een pallethefwagen met weegschaal voor een nacalculatie van het opgehaalde papierafval en worden de hoeveelheden papier afval nog steeds geëvalueerd op basis van de cijfers van de ophaler. Drukkerij D sorteert reeds diverse afvalstromen en voorziet hiervoor binnen het bedrijf diverse afvalcontainers. Bij de audit werd vastgesteld dat ondanks de verschillende containers, de sortering niet steeds zorgvuldig gebeurde. Om de papierafval stroom beter te beheren werd toen geopperd om enerzijds de sensibilisering te verhogen en anderzijds de hoeveelheden in kaart te brengen. Om het personeel op de werkvloer te sensibiliseren werd gedurende de afgelopen maanden een communicatie ontwikkeld, vergelijkbaar met die van drukkerij E. Samen met de afvalophaler werd nagekeken welke afvalstromen gescheiden kunnen opgehaald worden en wat het meest geschikt recipiënt is. Elke afvalstroom beschikt nu over een specifieke kleur en afvalcontainer zoals weergegeven in onderstaande tabel.

38

Op de werkvloer werd dit recent vertaald door de nodige etiketten/stickers te voorzien op de afvalcontainers. Gezien de huidige drukte in de onderneming net voor de grote vakantie, zal de effectieve sensibiliseringscampagne pas eind augustus starten, zodra de meeste werknemers terug uit verlof zijn. Er zullen onder meer flyers verdeeld worden en aangevuld met gerichte infosessies. De effectieve wegingen van de verschillende afvalfracties zal pas achteraf gebeuren, zodra de werknemers vertrouwd zijn met de diverse afvalcontainers. Tegelijkertijd zal de onderneming ook nagaan via welke indicator het personeel het best op de hoogte kan gehouden worden van hoe de recyclage evolueert. Bij drukker E werden reeds voor de initiële audit heel wat afvalstromen gescheiden ingezameld en was reeds uitgebreid cijfermateriaal beschikbaar dankzij hun intern milieumanagement systeem. Op de werkvloer zijn al affiches voorzien om de werknemers te sensibiliseren. Op technisch vlak daarentegen blijft de onderneming sterk afhankelijk van zijn leveranciers en het machinepark, waardoor in 2014 de focus voornamelijk op de sensibilisering van het personeel wordt gelegd. De onderneming was spijtig genoeg niet meer beschikbaar voor de eindevaluatie om de acties en bijhorende resultaten mee te geven. Drukkerij B is erg begaan met het milieu en haar impact erop. Dit vertaald zich ook in het continu willen verbeteren van zijn milieuprestaties, waaronder de verdere optimalisatie van zijn drukprocessen. Zo werd recent een nieuwe pers aangekocht om mee te zijn met de vraag van hun klanten en is deze voorzien van diverse features waarmee het papierverbruik sterk gereduceerd kan worden. De pers beschikt onder meer over verbeterde inktvoorinstellingen en een kleurcontrole via een intelligent sturingsysteem. Bovendien is de pers van een online meting voorzien zodat deze niet meer moeten worden gestopt. Deze belangrijke investering heeft mede gezorgd dat op enkele maanden tijd het papierverlies met maar liefst 15% is gedaald. Maar drukkerij B laat het hier niet bij. Zo heeft ze voor de volgende periode nog aantal acties op het programma staan. Stelselmatig zulle ze trachten de verschillende papierformaten en grammages te beperken zodat er minder papierwissels op de pers dienen te gebeuren. Bovendien zoals meegegeven in de gids van Febelgra (Papier afvalpreventie in de grafische sector) kan dit ook het beheer van de stockage verbeteren. Door deze beperkingen in te voeren zal ook drukkerij B trachten verschillende jobs te combineren op één en dezelfde drukvorm. Deze aanpassingen zouden op lange termijn kunnen leiden tot een papierbesparing van 15%. Tot slot blijft de onderneming verder zoeken naar mogelijke papierbesparingen om eventueel nog bijkomende winsten te boeken in dit domein.

39

Preventie van papierafval in de grafische sector

Recommend Documents