“Samen voor Europa”, Stuttgart 12 mei 2007
Ochtendprogramma Presentatie: Ralf: Hartelijk welkom hier in de Hans-Martin-Schleyer-Halle in Stuttgart. “Samen voor Europa” – dat is het motto van deze dag. Myriam: Dank aan het ensemble ‘Samen voor Europa’ voor hun lied “Dag van de eenheid’. Dat orkest is ook een orkest in de overdrachtelijke zin. De musici behoren tot onze bewegingen en gemeenschappen. Ze hebben speciaal voor deze dag een ensemble gevormd. Deze muzikale eenheid is een uitdrukking van de gegroeide eenheid van alle bewegingen en gemeenschappen, die hier vandaag bijeen zijn. Ralf: Een hartelijke groet ook aan allen die hier niet met ons in de Halle zijn, maar die via satelliet- en televisie in 55 steden verbonden zijn. Pool: In het bijzonder groeten we ook de deelnemers uit het Oosten van ons continent. Hartelijk welkom Dat was een kleine groet in het Pools, voor alle andere talen. Heel het programma wordt vandaag in 15 verschillende talen simultaan vertaald. In het bijzonder willen we ook de kerkelijke en politieke autoriteiten onder ons begroeten. We zijn blij dat ze deze dag met ons doorbrengen. Wij beidnen zullen jullie door deze dag heen leiden. Ik ben Ralf Bomheuer en leef met mijn familie in Allgäu en ben lid van de Focolarebeweging. Miriam: Mijn naam is Mirjam Eisele uit München. Ik behoor de de YMCA. “Samen voor Europa” is de naam voor de geschiedenis van een gemeenschappelijke weg. Die wordt gedragen door meer dan 240 christelijke bewegingen en gemeenschappen. Vandaag wacht ons een gevarieerd programma – een afspiegeling van de rijkdom. Die God aan elke afzonderlijke gemeenschap en beweging geschonken heeft, maar ook de werking van de Heilige Geest in onze gemeenschap. Ralf: Vandaag zal een spannende ontdekkingsreis zijn: We zullen toespraken horen, die ons zullen wijzen op onze rol en verantwoordelijkheid in en voor Europa spreken. We zullen mensen horen, die van hen leven met God en van hun initiatieven vertellen om de samenleving vorm te geven. Kunstenaars zullen hun gedachten en gevoelens op de meest verschillende manieren uitdrukken.
Miriam: Maar we willen de kennismaking met hen niet hier op het podium beginnen, maar eerst zullen ze actief worden: Laten we ook de mensen die naast, voor of achter ons zitten en laten we even kort over onze verwachtingen van deze dag spreken. Voorstelling Emma Barnes en Gerhard Pross Miriam: Nu wil ik graag het woord geven aan Emma Barnes en Gerhard Pross. Emma Barnes komt uit Londen en is verantwoordelijk voor Alpha in Europa en NoordAfrika. Gerhard Pross is leider van de YMCA van Esslingen en coördinator van de bijeenkomst voor verantwoordelijken. Beiden maken ze deel uit van het organisatiecomité. Ze zullen ons inleiden in de betekenis van deze dag. Emma Barnes zal in n het Engels spreken. Inleiding Emma Barnes: Het is een groot voorrecht en een grote eer dat ik hier vandaag met jullie mag zijn, om deze dag te openen die gewijd is aan de eenheid en een visie voor Europa. Ik wil mezelf voorstellen en mijn persoonlijk getuigenis geven hoe ik begonnen ben met Alpha en met ‘Samen voor Europa’. Ik heb gehoord dat er twee mogelijkheden bestaan om verenigd te zijn. De ene bestaat erin dat je zogezegd ‘samen ingevroren’ wordt en de andere dat je ‘samengesmolten’ wordt. Wat christenen nodig hebben is in broederlijke liefde verenigd te zijn. Daaruit ontstaat de kracht. Leden van 170 verschillende gemeenschappen en organisaties – met vele verschillen en visies, maar het is niet belangrijk wat ons scheidt, maar wat ons verenigt. De liefde van Jezus Christus is de enige weg, waarlangs een werelddeel met zo’n grote verscheidenheid aan rassen, talen, geloofsovertuigingen, kerken, economie enz. kan samenkomen met een gemeenschappelijke visie. Een enquête over hoe de mensen in Groot-Brittannië hun vrije tijd doorbrengen. Maar waar blijft de tijd voor het gezin, als je deze cijfers ziet? Waar nemen we de tijd voor de armen en de benadeelden? Of onze inzet om iets te doen waardoor we onze gemeenschap kunnen verbeteren, door ons voor vrede en gerechtigheid in te zetten? We hebben allemaal zeer veel verschillende aanbiedingen om onze tijd en arbeid te gebruiken. Maar geven we deze tijd ook aan God terug? In de loop van de dag zullen we zeer concrete en belangrijke onderwerpen bespreken die ons leven hier in Europa betreffen: huwelijk en gezin, arbeid en economie, engagement voor de armen en benadeelden, vrede en gerechtigheid en het leven in onze steden. Er leeft zoveel enthousiasme en er is zoveel ervaring onder de bewegingen en gemeenschappen die hier vandaag aanwezig zijn! Als we onze verschillende visies samenbrengen, kunnen we een nieuwe evangelisatie van de landen en een verandering van de samenleving binnen Europa tot stand brengen, samen met onze vrienden uit andere bewegingen en dan zal de oogst groot zijn. (Lc. 5) Gerhard Pross: Eminenties, Excellenties… (Heer president…) Dames en heren, Beste broeders en zusters! 2
Ook ik heet jullie van harte welkom uit naam van het organisatiecomité. Ik wil deze manifestatie openen met enkele gedachten over de betekenis van deze dag. Uit de ontmoeting voor verantwoordelijken (TvV) in Duitsland en de ontmoeting van de geestelijke bewegingen met Pinksteren ’98 in Rome is een beweging ontstaan met als doel met elkaar samen te werken, die op 8 december 2001 in München leidde tot een pact van wederzijdse liefde en in mei 2004 tot een congres en een dag ‘Samen voor Europa’. Daar hebben we grote dingen ervaren: God verzamelt en verenigt zijn volk. • Het is mooi dat we daarvoor uit Oost en West, uit Noord en Zuid samenkomen • Wij hier zijn alleen een klein, maar wel zichtbaar teken van het doel ervan • God verzamelt dat ene volk van God van alle talen en uit alle landen • Het ene volk van God, van alle confessies en denominaties. Ik neem de vrijheid om het meteen aan het begin van deze dag iets duidelijker te zeggen: God heeft ons geroepen en samengebracht. Zo hebben wij dat als verantwoordelijken ervaren. God verzamelt en verenigt, maar Hij nivelleert niet! Dat hebben we ook op de laatste twee dagen van het congres ‘Samen op weg’ hier in Stuttgart opnieuw ervaren. God houdt van de veelvuldigheid – en wij ook • Wat vreemd en anders is, boezemt ons geen angst in • We mogen geen grenzen stellen en oordelen • We ontdekten de gaven van de anderen en kregen daardoor veel terug. • We blijven verbaasd ten opzichte van de wonderbaarlijke geestelijke veelvuldigheid, waarin God zijn volk geschapen heeft. Maar onder ons zijn er ook andere dingen: “Begrenzingen, kloven, muren en verscheurdheid. Vooral daarom was de beginervaring van onze gemeenschap getekend door diepe boete en verzoening. We voelen ons geroepen op de weg van de verscheidenheid die tot verzoening werd gebracht. We ontdekken al in Gods handelen onder ons het toekomstige beeld van het volk Gods. • Een samengaan in de verscheidenheid en de eenheid • Een samengaan van verantwoordelijken van kerken en bewegingen • Een samengaan van priesters en leken, mannen en vrouwen, ouderen en jongeren In het boek der Openbaring 5, 9 lezen we: “En ze zongen een nieuw lied”. Ze behielden hun eigen moedertaal en zijn toch in staat om samen het nieuwe lied te zingen, tot lof van God: God eerst! Maar die rijkdom blijft niet binnen de muren van de Kerk en de gemeenschappen! We voelen samen de verantwoordelijkheid voor onze gemeenschap, samen voor Europa.
3
In een tijd waarin in Europa verlamming, duisternis en een echte cultuur van de dood zich uitbreiden, is het aan ons het heldere licht van het evangelie in de verschillende gebieden van de maatschappij te brengen en Europa tot leven te roepen. In de toespraken van de voormiddag wordt dat uitgewerkt: • • •
We zijn bereid om onze gaven en mogelijkheden in onze samenleving vruchten te laten voortbrengen We zijn bereid om samen te werken en te helpen We zijn bereid om onze bijdrage te geven, meestal in de zwakke crisispunten van de stad, onder de noodlijdenden, bejaarden, zwakken en jongeren.
Iets daarvan zal in de loop van deze dag geïllustreerd worden, weliswaar als een nog niet volmaakt, maar toch al zichtbaar teken van hoop. God heeft ons geroepen en daarom zijn we hier. God heeft ons geroepen en daarom stellen we ons verantwoordelijk voor de waarden die Hij de mensen tot hun welzijn en als zegen gegeven heeft. En God nodigt ons vandaag uit met de woorden: “Sta op, volk van God! Sta op en draag dit licht van het evangelie met alle effecten op de maatschappij in de landen van Europa.” Samen voor Europa”! Laat ons opstaan voor de hoop van het evangelie. Laat ons opstaan voor de waarheid en de waarde van het evangelie. Laat ons een teken van hoop geven op deze dag. • •
Tot eer van God en tot het welzijn en als zegen voor de mensen.
Daarom willen we deze dag beginnen met liederen ter ere van God, waarbij Albert en Andrea Frey en hun muziekgroep ons begeleiden en met een gebed, dat Christophe DÁloisio met ons zal bidden. Inleiding op de terugblik Stuttgart 2004 Miriam: Dank je voor dat prachtig gezongen gebed, gebracht door het koor van de orthodoxe faculteit in Nopaco, in Roemenië. Ik denk dat iedereen nieuwsgierig is om te weten wat er in de laatste drie jaar onder ons gebeurd is. In een korte video willen we meteen de hoogtepunten laten zien van Stuttgart 2004. Daarna zulle Sarina Märschel van YMCA München en Herbert Lauenroth van het Oecumenisch levenscentrum in Ottmaring hun persoonlijke ervaring vertellen. Video Terugblik Stuttgart 2004 Onderschrift: - 9000 deelnemers - 180 bewegingen van verschillende kerken - Werelduitzending via satelliet 4
Andreas (in het Duits): “Ik droom van een Europa, waarin christenen de uitdaging aanvaarden om zich overtuigd en oprecht in te zetten juist daar waar ze zijn.” Maia (in het Slowaaks): “Ik ben ervan overtuigd, omdat ik dat ervaren heb, dat de verscheidenheid in cultuur en mentaliteit een rijkdom worden, als we elkaar respecteren zonder discriminatie.” Didascalie - Europa van de geest - Uitdagingen en voorstellen Chiara (in het Italiaans): “Deze bewegingen, gemeenschappen, verenigingen en groeperingen, die elk hun eigen charisma volgen, geven de evangelische liefde concreet gestalte in vele vormen, die allemaal heel nuttig, ja, zelfs noodzakelijk zijn om ‘het Europa van de geest’ samen te stellen.” Andrea (in het Italiaans): “Het Europa van de geest begint wanneer een mens zijn hart opent voor het Woord van God, ja, wanneer hij zijn hart terugvindt en begint met niet meer voor zichzelf te leven.” Gerhard (in het Duits): In deze eenheid verlies je niet je eigen identiteit, integendeel: je vindt die beter afgetekend in de ontmoeting met de ander. Een gemeenschappelijke visie leidt ons. Ulrich Parzany (in het Duits): Ik zie dat samen groeien van Europa als een grote kans en uitdaging voor het volk van God. Chiara (in het Italiaans): “Het middel dat Jezus ons heeft aangeboden om de universele broederschap te realiseren, is de liefde: een grote, nieuwe liefde, (…): “Bemint elkaar zoals ik jullie heb bemind.” (…) Tot deze wederzijdse liefde zijn niet alleen afzonderlijke personen, maar ook groepen, bewegingen, steden, regio’s en staten geroepen. (…) Het is meer dan ooit dringend nodig dat we het vaderland van de ander als het eigen vaderland beminnen. : Kitty (in het Engels): “Wij, hier verenigd in Stuttgart (…) willen samen met alle mensen van goede wil werken voor een Europa, dat een plaats van liefde en broederschap is, een Europa, dat zich bewust is van zijn verantwoordelijkheden en toont open te staan voor heel de wereld.” Helmut (in het Duits): “Voelen we niet de uitdaging om samen op deze weg door te gaan? Een weg van wederzijds vertrouwen, vriendschap, respect, waardering. Een pact van de wederzijdse liefde (…), een geven en ontvangen, een wederzijdse verrijking, een elkaar helpen en leven voor elkaar. Voelen we ons niet tot dat alles geroepen?”
5
Vox: Benjamin Romer (in het Duits): Ik denk dat het een dag is die lang een belangrijke plaats in de geschiedenis zal innemen. Marilisa (in het Italiaans): Ik hoop dat we erin zullen slagen om dit grote project te verwezenlijken. Ik ga ervoor!
Terugblik Herbert Lauenroth: Dat waren beelden van 8 mei 2004, die juist hier in de Hanns-MartinSchleyer-Halle werden opgenomen. Met deze werkelijkheid in ons hart zijn we als bewegingen en gemeenschappen een gemeenschappelijke weg begonnen, op weg met Hem, de Verrezene in ons midden. Dat was en is tot op heden een oproep voor de christenen, het volk van God, verenigd in zijn pluriformiteit, om wakker te worden in en voor Europa. Sarina Mäschel: Het getuigenis van deze gemeenschap samen op weg is ‘meerstemmig’ geworden en dus ook meer ‘Europees’. Anglicaanse en orthodoxe bewegingen hebben zich erbij aangesloten, ook christenen uit vele Europese landen, mensen van meer dan 50 bewegingen uit: Albanië, Wit-Rusland, Oostenrijk, Nederland, Luxemburg, Spanje, Zwitserland en Slowakije. In een Europees klimaat van algemeen scepticisme hebben ze de zaak van Europa opnieuw ter harte genomen. Herbert Lauenroth: Spreken over ‘Weg’, “een gemeenschap samen op weg’ is niet idyllisch. Elke ontmoeting vraagt dat we bereid zijn – en dat is soms ook riskant – om de ander te ontmoeten, om ruimte te maken en ons opnieuw gevoelig te laten worden voor de ontmoeting met God en het eigen charisma. Dat is voor mij persoonlijk één van de sterkste indrukken. Dat is wat ik ervaren heb in Boedapest, in Brussel of, op een onvergetelijke manier in Versailles met de vrienden van “Fondacio”. Hetzelfde ervaren vele mensen in de verschillende steden hier in Duitsland en in heel Europa: de gastvrijheid beleven om onze eigen ervaring met God samen te delen. Zo herkennen we elkaar opnieuw als ‘broers en zussen’, ook juist met al onze verschillen en over elk wederzijds onbegrip heen. Dankzij deze ontmoetingen is er een creatieve en vruchtbare samenwerking aan het rijpen: een samenwerking die invloed begint te hebben op verschillende gebieden van de samenleving, zoals de inzet voor het gezin en gemeenschappelijke initiatieven voor een vernieuwing van de Europese steden. Sarina Mäschel: Deze ervaring heeft ook ons jongeren aangesproken. We hebben begrepen dat om samen op weg te gaan, we de eerste stappen naar elkaar toe moeten zetten. De jongeren bijvoorbeeld van de ‘Freie Christliche Jugend Gemeinde Lüdenscheid (F.C.J.G.) zijn naar Schönstattt gegaan. Zo hebben we vooroordelen en schrik overwonnen. We zijn begonnen met elkaar te leren kennen, wederzijds te waarderen en prachtige momenten door te brengen. Maar één iets is ons vooral duidelijk geworden: nl. dat de meest uiteenlopende, ook de meest ondenkbare wegen bestaan, om tot Jezus en tot elkaar te komen.
6
Herbert Lauenroth: In de laatste drie jaar werd een steeds dichter netwerk geweven tussen de bewegingen in Europa, en dat heeft de sfeer van achterdocht en wantrouwen weggenomen. We spreken bijvoorbeeld over de landen van Midden-Europa: bij gelegenheid van enkele ontmoetingen in Polen, Hongarije en Slowakije heb ik vastgesteld met hoeveel gevoeligheid deze ervaring van gemeenschap tussen christelijke bewegingen – in het licht van de recentere Europese geschiedenis – wordt onthaald. Velen zien in deze weg van christelijke gemeenschappen ook een teken van hoop, een nieuw ‘ontwaken’ van het ‘Volk’. Het lijkt of je hier een aanknopingspunt vindt voor de idealen van vrijheid en gelijkheid, - en die lijken in deze tijd wat vergeten te worden - die de vreedzame revoluties van 1989/1990 in het hart van ons werelddeel diep getekend hebben. Sarina Mäschel: Vanaf het begin was onze ervaring van gemeenschap gebaseerd op ‘het pact van de wederzijdse liefde’. Dat betekent: niet opgesloten blijven in jezelf, maar ruimte geven, je openen voor de aanwezigheid van Jezus onder ons. Dit ‘ja’ aan Jezus, dit ‘ja’ aan elkaar stelde ons in staat om ons ‘ja’ te zeggen aan Europa. En dit ‘ja’ zouden we ook hier en nu willen zeggen op een totaal nieuwe manier. Een ‘ja’ aan de gemeenschap met God en onder ons, een ‘ja’ aan ons gemeenschappelijk getuigenis in en voor Europa.
Tekst pact wederzijdse liefde We willen ons inzetten om het nieuwe gebod te beleven, dat de weg samen van onze bewegingen, gemeenschappen en groepen vanaf het begin getekend heeft, als dragend fundament. We doen dat nu opnieuw vrijwillig met de woorden van het evangelie van Johannes 13 (3435), en daarbij zeggen we in ons hart ja zonder enig voorbehoud: “Ik geef jullie een nieuw gebod: dat je elkaar liefhebt. Met de liefde die Ik jullie heb toegedragen, moeten jullie ook elkaar liefhebben. Daaraan zal iedereen kunnen zien dat jullie leerlingen van Mij zijn: als jullie onder elkaar de liefde bewaren.’ Politiek en Kerk Ralf: Laten we nu even terugblikken op de ontwikkelingen in het gebied van de Kerk en de politiek sinds 2004. Kardinaal Walter Kasper, voorzitter van de Pauselijke Raad voor de Eenheid onder de christenen, dominee Jean-Arnold de Clermont, voorzitter van de Conferentie van Europese Christelijke Kerken en dominee Ingolf Ellssel, president van de Europese Pinksterkerken zullen nu de betekenis van Stuttgart 2004 en de uitwerkingen ervan op de eenheid van het volk van God belichten. Daarna zal Lucia Crepaz, voorzitster van de internationale ‘Politieke Beweging voor de Eenheid’ van de Focolarebeweging en ex-parlementariër van het Italiaanse parlement zeggen hoe de politiek dit thema aangepakt heeft. Lucia Crepaz en dominee de Clermont zullen respectief in hun moedertaal, Italiaans en Frans spreken.
7
De politici en Stuttgart 2004 Lucia Crepaz: Toen een burgemeester van een grote stad hoorde spreken over Stuttgart 2004, zei hij: “Daar zal een soort kortsluiting ontstaan tussen de vitale werkelijkheid van bewegingen, die als een ondergrondse lavastroom het leven van het werelddeel doorkruist, en de werkelijkheid aan de oppervlakte van ons politici die het niet eens kunnen worden over vitale kwesties. Het is belangrijk dat contact niet te verliezen, opdat het echte leven ons zou kunnen bepalen, en we mogen dat niet meer negeren.” En zo was het! We waren politici van verschillende landen, van verschillende institutionele niveaus, van verschillende partijen, hier in Stuttgart en in de talrijke bijeenkomsten die tegelijkertijd plaatsvonden. Een parlementariër die ook deze keer hier bij ons is, zei: “Eerst was Europa een grensgebied, een omtrek, waarbinnen het belang van deze gemeenschap beschermd moest worden. Het geschenk dat jullie me gegeven hebben, is dat jullie een totaal nieuw perspectief hebben gegeven: Europa is een vertrekpunt naar de universele broederlijkheid. De eerste gelegenheid was mijn toespraak in de aula over een maatregel voor rechtspraak in Europees perspectief. Ik heb gevoeld dat ik die moest herschrijven: ik had nu twee nieuwe referentiepunten in gedachten die ik eerst niet had: Oost-Europa en Afrika.” Voor velen van ons betekende dat pact tussen alle deelnemers een precies engagement: een nieuwe levensstijl beginnen in de politiek. Namelijk de moeite aanvaarden die de dialoog en de confrontatie kost; waardering opbrengen voor de verschillende visies, de verschillende partijen waartoe we behoren en de verschillende rollen. De enthousiasmerende zoektocht om al onze verschillen in harmonie samen te brengen, heeft ons laten ervaren dat we een nieuwe intelligentie bezitten om een poging te doen om samen te werken aan het algemeen welzijn, door te beginnen met iedereen te dienen, zoals we op die dag gezien hebben.
Boodschappen kerkelijke en politieke overheden Miriam: We zijn blij hier vanmorgen de Heer Jiri Cunek, de plaatsvervangende ministerpresident van de Tsjechische republiek te begroeten. Hartelijk welkom! We hebben verschillende boodschappen gekregen van belangrijke verantwoordelijken van onze kerken en politici, waaruit we enkele centrale zinnen willen voorlezen. De hartelijke groet van paus Benedictus XVI wordt ons overgebracht door kardinaal Tarcisio Bertone, staatssecretaris en hij voegt eraan toe : “Zijne Heiligheid wenst… dat de ontmoeting “Samen voor Europa” het verlangen naar gemeenschap versterkt, en bijdraagt om vooroordelen op te lossen en nationalisme en historische barrières te overbruggen. “ Zijne Heiligheid de patriarch van Constantinopel, Bartholomeus I schrijft: 8
“Het is noodzakelijk om op verschillende politieke en geestelijke niveaus zinnen zoals ‘Gegroet!’, “De vrede zij met jullie” “Heb moed”! levendiger en actueler te maken, als levendige tekens van de opstanding uit de dood van de Heer. Ik wens dat deze tekenen Europa verrijken met de authentieke zin van het leven.” Aartsbisschop van Canterbury en voorzitter van de anglicaanse gemeenschap, Rowan Williams: “Europa heeft vandaag te kampen met een ruime waaier van nieuwe uitdagingen – de meest evidente zijn die over hoe we een visie kunnen vinden waarmee we samen naar Europa kunnen kijken en het geestelijke stabiliteit kunnen geven.” Angela Merkel, bondskanselier van Duitsland: “Samen voor Europa” – het motto van deze manifestatie bevat op zich het fundament waarop zich het proces van de Europese eenmaking baseert. Europa heeft mensen nodig die de veelvuldigheid en de waarden van ons continent beleven en doorgeven. Mensen die vele Europeanen weten enthousiast te maken, om allemaal samen dit buitengewone project te kunnen verwezenlijken. (…) Jullie zijn allemaal dragers van deze boodschap… (…) Met jullie bewegingen geven jullie ook een gezicht aan de eenheid van Europa…(…)” Günther Oettinger, president van de raad van ministers van Land Baden-Württemberg: “Maak van Stuttgart een ontmoetingsplaats voor Europeanen! (…) Het is een buitengewoon gebeuren dat duizenden mensen van de meest uiteenlopende christelijke bewegingen elkaar hier ontmoeten en zo bijdragen aan een groter begrip tussen Europese volkeren. Geachte Samuel Kobia, Secretaris-generaal van de Wereldraad der Kerken: “Het aan ‘Samen voor Europa’ werken met één enkele stem en in harmonie bevat een boodschap die de geografische grenzen van Europa overstijgt. Wij zien jullie als de vertegenwoordigers van een Europa dat de wonden wil helen, dat het zichzelf toebracht tijdens de twintigste eeuw.” Frank Ontfried July, bisschop van de Evangelische kerk van Württemberg: “We zijn hier samen in de naam van Jezus Christus. (…) Ik groet jullie met het motto voor het jaar 2007 genomen uit “Losungen” van Herrenhut: De Heer zegt: “Zie, Ik ga iets nieuws maken, het is al aan het kiemen, weet u dat niet? “ (Jes. 43, 19).” Gebhard Fürst, katholieke bisschop van Rottenburg-Stuttgart wenst ons: “dat de manifestatie “Samen voor Europa” een sterke impuls kan uitstralen voor het Europa van morgen.” Voorstelling van het organisatiecomité: Miriam: Dank aan de dansgroep El.ke.lam, die ons met hun dans meegenomen hebben in de rijke wereld van de Griekse folklore. We hebben in deze tijd wereldwijd met vele uitdagingen te maken:armoede, emigratie en allerlei vormen van ongerechtigheid. Tegelijkertijd zien we in vele opzichten dat iets nieuws doorbreekt. Ook de bewegingen en gemeenschappen hebben met deze situatie te kampen en zoeken er iets aan te doen. 9
We hebben hier onder ons vier persoonlijkheden, die ons vanaf het begin op deze weg begeleid hebben en ons op deze weg begeleid hebben en ons steeds weer wezenlijke impulsen gegeven hebben. Ulrich Parzany is de leider van ‘ProChrist’, een evangelisatie in Europa, die vele mensen met de bevrijdende boodschap van Jezus Christus bereikt. De naam Nicky Gumble is onverbrekelijk verbonden met ‘Alpa International”. Vanuit Londen hebben ze de Alpacursus overal met succes ontwikkeld: wereldwijd over confessionele grenzen heen. Hij zal in het Engels spreken.
Het evangelie, onze gemeenschappelijke wortels Ulricht Parzany: Waar moeten we naar toe? Dat vragen we af voor ons persoonlijk leven. Dat vragen we ons ook af voor de weg die Europa moet inslaan. Deze vraag moeten we ons stellen, omdat het antwoord niet meer vanzelfsprekend is. Om de weg te kennen voor een toekomstig Europa moeten we zoeken en strijden. Ons antwoord als christen op deze vraag kan alleen maar zijn wortels in Jezus Christus vinden en naar Hem verwijzen. In het moment van ernstige crisis, wanneer de massa zich van Jezus afwendt, stelt Jezus zijn leerlingen deze vraag: ‘Jullie willen toch niet óók weggaan?’ Een riskante vraag ten aanzien van de heersende trend om van Jezus weg te gaan. Simon Petrus antwoordde: ‘Maar Heer, naar wie zouden we gaan? In uw woorden vinden we inderdaad eeuwig leven. Wij geloven vast en zeker dat u de heilige van God bent.’” (Joh. 6, 67-69). Het waagstuk van het geloof, m.a.w. vol vertrouwen en concreet de Woorden van Jezus Christus in het alledaagse leven toepassen, bracht de leerlingen tot de ontdekking dat Jezus de sleutelfiguur van God is voor hun leven. Hij is de sleutelfiguur voor het welslagen van het leven van elke afzonderlijke persoon, maar ook voor het welslagen van de menselijke gemeenschap. Dat vertrouwensvolle engagement bracht de leerlingen tot een onwankelbare zekerheid, ook als de meesten andere wegen kozen. Het evangelie van Jezus Christus richt zich tot de afzonderlijke mensen en roept hen op tot een persoonlijk antwoord om Jezus Christus na te volgen. Daardoor is het evangelie de drijvende kracht en de blijvende garantie voor de onaantastbaarheid van de waarde van de afzonderlijke persoon, die niet mag opgeofferd worden aan een collectief – of dat nu een staat, een volk, een politieke partij of een ander welbepaald collectief is. Zo verbindt Jezus Christus door de Heilige Geest al zijn volgelingen in zijn Lichaam, in de gemeenschap van het ene volk van God. Als kerken en christelijke gemeenschappen alleen maar een spiegel zijn van de individualistische maatschappij, die uiteenvalt, verliezen ze hun zoutgevende kracht, die Jezus zijn leerlingen beloofd heeft. In zovele delen van Europa is de verhouding tussen de 10
christelijke kerken van verschillende denominaties nog zo sterk gekenmerkt door vooroordelen en discriminaties. We kunnen Europa en de wereld niet dienen, als ieder alleen maar kijkt naar zijn eigen weg en eigen belang. Is de liefde van Jezus Christus en de verbondenheid in Hem werkelijk zo groot, sterk en belangrijk voor ons, dat ze duidelijk en tastbaar boven de verschillen in de leer en de geloofspraxis staan? Iedereen weet dat het enthousiasme van de mensen voor Europa, als dat al bestaat, verdrongen werd door scepticisme, en zelfs angst om benadeeld te worden. Op dit kritische moment wordt ons christenen gevraagd of onze verbondenheid in Jezus Christus werkelijk sterker is dan de machten die ons scheiden en die gevoed worden door wetenschappelijke, etnische, culturele en confessionele belangen? Onze bewegingen kunnen en moeten bijdragen opdat de geestelijke vernieuwing van Europa door dat zowel persoonlijk beleefde als openbaar verkondigde evangelie van Jezus Christus bevorderd wordt. Ja, ik ben ervan overtuigd: de belangrijkste bijdrage die wij christenen aan een Europa van de vrede kunnen nalaten, is de liefdevolle, geloofwaardige heldere en uitnodigende verkondiging van het evangelie van de gekruisigde, verrezen Heer Jezus Christus, die wederkeert. We hebben het evangelie van Jezus Christus te danken aan alle Europeanen. Het gaat om het heil en het welzijn van de mensen. Waar zullen we naartoe gaan? 80 jaar geleden reisde een Indiase christen, Sadhu Sundar Singh, door Europa. Hij stelde in zijn reisverslag droevig vast dat hij in Europa ‘christenen zonder Christus’ had aangetroffen. Ze wisten misschien wel iets over Christus – en dat geldt vandaag zelfs steeds minder -, maar ze kennen Jezus Christus niet. Kennen, d.w.z. in een persoonlijk en praktisch vertrouwen op zijn woord, de weg van het alledaagse leven met Hem en in gemeenschap met zijn leerlingen gaan. Hij schreef: “Christendom is Christus”. De belangrijkste dienst die het christendom het moderne Europa kan bewijzen is de vernieuwing van de christenen, uitgaande van de persoonlijke relatie met de gekruisigde en verrezen Jezus Christus. De strekkingen van deze tijd trekken ons naar alle kanten. Maar we gaan daar blij tegenin: “Waarheen moeten we gaan?” Jij, Jezus Christus, hebt woorden van eeuwig leven: En wij hebben geloofd en erkend: Jij bent de Heilige God”. Dat moet Europa weten. Het Europa voor het evangelie (ervaring van Alpha) Nicky Gumbel: De apostel Paulus zei: “Voor dit evangelie schaam ik mij niet. Het is een goddelijke kracht tot redding van ieder die erin gelooft, allereerst de Joden, maar ook de Grieken.” (Rom. 1,16). Ik ben Europeaan. Mijn vader was Duitser, hij is in Stuttgart geboren. Mijn moeder was uit Schotland, geboren in het Verenigd Koninkrijk. Geen van mijn ouders gingen naar de kerk. Mijn vader was jood van afkomst, agnosticus. Mijn moeder was anglicaans, niet praktiserend. Ik ben dus niet christelijk opgegroeid. 11
Maar toen ik naar de universiteit ging, ontmoette ik een groep mensen, die werkelijk geloofden in Jezus. Zo besliste ik om een diepgaander onderzoek te doen naar het christendom. Ik had in mijn bibliotheek een eerder wat bestoft exemplaar van de Bijbel. Op een avond nam ik dat ter hand en begon ik het te lezen. Ik las heel het evangelie van Matteüs, Marcus en Lucas en de helft van dat van Johannes. Ik ben in slaap gevallen. Toen ik wakker werd, heb ik het evangelie van Johannes uitgelezen en ook de Handelingen van de apostelen, de brief aan de Romeinen en de eerste en tweede brief aan de Korintiërs. Ik was helemaal gegrepen door wat ik las. Toen ik klaar was met het Nieuwe Testament, kwam ik tot de conclusie, dat het waar was. Ik was meteen enthousiast voor Jezus. Toen ik de kracht van de Bijbel in mijn leven ervaarde, wilde ik ook over Jezus aan andere mensen vertellen. Dat Hij voor mijn zonden gestorven was, dat Hij verrezen was en dat ik Hem ook nu kon kennen. Daarom was ik ook zo blij toen ik het geschenk van de Alphacursus ontdekte. De Alphacursus is één manier (en natuurlijk niet de enige) om het Evangelie vandaag te verkondigen. Ik zeg ‘ontdekken’, want ik vond die niet uit. Alpha begon in 1977 en vele mensen sloten zich daarbij aan – een miljoen mensen in de wereld zijn nu betrokken bij de leiding van Alpha. Die kwam voort uit onze lokale parochiegemeenschap, maar is nu verspreid in 33.000 kerken in heel de wereld. Alpha is een manier waarop de mensen een levende relatie met God kunnen ervaren, door Jezus Christus, in de kracht van de Heilige Geest. Het biedt de mensen een praktische inleiding op het christelijke geloof. Het is ook bestemd voor hen die zichzelf geen christen noemen en voor hen die niet naar de kerk gaan. Alpha is aanwezig in kerken van alle denominaties (katholiek, orthodox, luthers, baptistisch, methodistisch en anglicaans). In de cursus staat centraal wat ons als christenen verenigt – de persoon van Jezus Christus. Want wat ons verenigt, is oneindig veel groter dan wat ons scheidt. Dat is wat zo prachtig is in het gebeuren van vandaag. Het is prachtig leiders te zien van verschillende denominaties die samenkomen rond een gemeenschappelijk doel en zien hoe Jezus in Europa, vooral onder jonge mensen weer geëerd wordt. 75 % van de mensen die onze Alphacursus volgen zijn tussen de 18 en 35 jaar.
350
No. of guests
300 250 200 150 100 50 0 15
20
25
30
35
40
45
50
Age
12
55
60
65
70
75
80
Jonge mensen vragen zich overal in de wereld af, ook in Europa: “Is er meer dan dat om voor te leven?” Ze zijn op zoek naar iets buiten deze materiële wereld, naar transcendentie, een doel in het leven en naar gemeenschap. Deze vraag bracht meer dan tien miljoen mensen ertoe om een Alphacursus te volgen in 168 landen in heel de wereld. Voor mij is er niets dat meer ontroert dan te zien hoe het leven van mensen verandert als ze een relatie met God vinden door Jezus Christus. Laat me jullie een voorbeeld geven. Een man, Paul Cowley genaamd, had een moeilijk leven gehad. Hij was opgegroeid in een moeilijke wijk in de buurt van Manchester. Hij bracht een hele tijd in de gevangenis door. Hij kende verschillende gebroken relaties en had een zoon die hij twaalf jaar lang niet meer gezien had. Hij kwam toen op een Alphacursus terecht in onze kerk. Hij kwam tot het geloof in Jezus Christus en zijn leven was totaal veranderd. Paul bracht ook de Alphacursus in de gevangenis. Alpha is nu aanwezig in 80% van de gevangenissen van het Verenigd Koninkrijk en ook in gevangenissen in Europa en heel de wereld. Paul heeft een organisatie opgezet die zorg draagt voor ex-gevangenen, die nu steun biedt aan duizend ex-gevangenen in het Verenigd Koninkrijk en ook op internationaal niveau. Het evangelie veranderde Pauls leven en door hem ook het leven van vele andere mensen, als ze een relatie met Jezus Christus vonden. Paul is tot priester gewijd in de anglicaanse kerk en hij zet zich ook in om sociale veranderingen te brengen in het Verenigd Koninkrijk. Hij werkt met Aidspatiënten, daklozen en in risicowijken in Londen. Paul heeft zich verzoend met zijn zoon die nu ook een leider is van Alpha. Hier hebben we dus een man in Europa die openstond voor het evangelie. De boodschap van het evangelie veranderde niet alleen zijn leven, maar ook heel zijn gezin en de samenleving om hem heen. Dat had invloed op de gevangenen, daklozen, het aantal misdaden, en op het gezinsleven. De heilige Paulus zei in zijn brief aan de Romeinen: “Ik schaam me niet om het evangelie, want het is de kracht van God voor het heil van al wie gelooft, eerst voor de Joden en dan voor de heidenen.” Wij geloven dat God ons roept om samen te werken met jou om door te gaan om zijn evangelie te verkondigen, om zo de herevangelisatie van Europa te zien en de omvorming van de samenleving. Voorstelling van Andrea Riccardi: Ralf: Dank aan het koor van de Sint-Egidiusgemeenschap. Dit lied is als de Magna charta en de ziel van hun gemeenschap, waarin ze ons laten delen. Welke toekomst gaan we tegemoet? Deze vraag stelt ons nu Andrea Riccardi.
13
Hij is de stichter van de Sint-Egidiusgemeenschap, die als hoofddoel het engagement voor de armen en zwakken heeft. Ze zetten zich ook in voor de oecumene en werken voor de vrede. Andrea Riccardi spreekt in het Italiaans.
Wat is onze toekomst? Andrea Riccardi: Op de eerste plaats bedankt dat we hier opnieuw met velen “Samen zijn voor Europa”, na 2004, om te zeggen dat dit Europa ons interesseert, ja, dat het de horizont van ons leven is. We hebben de trouw aan deze afspraak ook te danken aan een grote vrouw, onze vriendin Chiara Lubich, die er sterk op stond dat we elkaar opnieuw zouden ontmoeten. Chiara is geboren in het Trente van De Gasperi. Ze is Italiaanse, maar aan de grens met de Duitse wereld. Ze heeft vanaf haar jeugd het drama van de oorlog tussen Europeanen ervaren. Het charisma van haar beweging, de eenheid, rijpte onder de bommen, als christelijke hoop voor een werelddeel. Dank je Chiara! Want een generatie, die van Johannes Paulus II, dezelfde van Chiara, heeft de gruwel van de oorlog tussen Europeanen gekend: de haat tussen Fransen en Duitsers, de bombardementen, de concentratie- en uitroeiingkampen. Tot twee keer toe werd in de twintigste eeuw de oorlog tussen Europeanen een wereldoorlog, waarbij heel de wereld betrokken werd. De Europeanen dachten dat ze een nieuwe orde van onderlinge overheersing konden opbouwen. Het is de dwaasheid van het nationalisme. Na de oorlog kwam de periode van heropbouw. De Wereldoorlog heeft de apocalyptische afgrond van het kwaad laten zien: Auschwitz…, dat miljoenen levens van kinderen, vrouwen, mannen heeft opgeslokt, die schuldig waren alleen maar omdat ze Levi of Coen heetten, omdat ze jood, zigeuner, of ook van Slavische afkomst waren. Konden we na de afgrond terugkeren zoals voorheen om elkaar te bestrijden zoals altijd? “Uw misdaden brengen een scheiding teweeg…” zegt de profeet Jesaja (59,2). Die afgrond moest overbrugd worden! Uit de afgrond van Auschwitz is het opbouwend proces vertrokken dat tot de Verdragen van Rome in 1957 leidde en de volgende stappen tot aan de Europese Unie. Maar Centraal-Oost-Europa was afgesneden van de rest en opgesloten in een communistisch systeem. Velen hadden zich daarbij neergelegd. Alleen in 1978 schreeuwde een bisschop, een Pool, Johannes Paulus II als uitdrukking van het katholieke en Europese genie, sterk dat Europa niet met één long kon ademen. Het was onnatuurlijk en ziek. In 1989 vond één van de grootste revoluties plaats – door de intelligentie van de mensen en de gave van God - , zonder bloedvergieten. Dat bloed dat bespaard beleef, vraagt, vereist dat er vandaag geen en nooit meer een geest van wraak zou bestaan, ook als de mensen zwak zijn geweest, ook al kan het rechtvaardigheid lijken. Zo’n speciale revolutie is een gave van vrede voor heel Europa.
14
In enkele dagen tijd is Europa veranderd. Ik herinner me het Albanië van Enver Hoxha, waar de hemel gesloten werd door de politie en het verboden was te bidden. Hoe niet de geestelijke heropbouw herinneren door toedoen van een grote bisschop, Anastasios, primaat van de orthodoxe Kerk van Albanië. Ik heb de eer hem als mijn vriend te beschouwen. Anastasios, die hier onder ons is, vertegenwoordigt het orthodoxe genie, gebaseerd op de liturgie, moedig in de ontmoeting met de mensen. Als Oost-Europa het Westen nodig heeft, heeft ons Westen het Oosten nodig, het katholieke, maar ook het genie van de Griekse. Russische, Slavische en Roemeense orthodoxie. Laat de verspreiding in het Westen van de icoon in onze huizen en kerken dat niet zien? Ik vraag me af: Kunnen wij Europeanen, kinderen van een land waar de christenen verdeeld zijn, tussen Rome en Constantinopel bij het begin van het tweede millennium, en dan in de 16de eeuw,… afzien van de droom van eenheid, één van die dromen waarvoor Jezus gebeden heeft: dat ze één zijn? Ik was veertien jaar en ik herinner me de vreugde om de ontmoeting in 1964 tussen Paulus VI en patriarch Athenagoras. Er werd een bladzijde omgeslagen. Heeft de wind van de geschiedenis die teruggedraaid? Kardinaal Kasper, grote promotor van oecumenische ontmoetingen, herinnert de emotie van Augsburg. Dat herinnert ook bisschop Huber. Waarheen waait de wind? Als onze gemeenschappen meer zusters zullen zijn, zullen de Europese volkeren meer broeders zijn. De eenheid tussen christenen moet de moeder worden van de dagelijkse samenwerking, die ons tot broeders en zusters maakt en van het gemeenschappelijke gebed, dat ons bijeenbrengt. Dat is het cement van een verenigd Europa. Voorstelling van Chiara en Bruna Ralf: Dank aan Gen Rosso en Gen Verde. Ze zijn de muzikale uitdrukkingsvorm van de Focolarebeweging en hebben ons hart voorbereid voor de volgende toespraak. Chiara Lubich helpt ons met haar toespraak die als titel:”Voor een cultuur van gemeenschap” heeft, om een stukje dieper door te dringen in het geestelijke hart van deze dag. Ze is de stichteres en presidente van de Focolarebeweging. In heel de wereld is haar engament gericht op de eenheid, waarvoor Christus tot de Vader gebeden heeft.
Bruna Tomasi, die Chiara Lubich vanaf het begin gevolgd heeft, zal ons haar toespraak voorlezen, daar ze hier vandaag niet persoonlijk aanwezig kan zijn. Ze zal dat in het Italiaans doen.
Voor een cultuur van gemeenschap Chiara Lubich (voorgelezen door Bruna Tomasi): 15
Beste vrienden, broeders en zusters De titel van het thema is overrompelend. Een speciaal thema, geschikt voor ons die ondergedompeld zijn in steeds nieuwe problemen. Als we nagaan hoe de wereld van vandaag is, zien we dat die zich echt voordoet zoals die door Benedictus XVI beschreven werd, toen hij nog kardinaal was. Hij drukte zich zo uit: "“Hoeveel geloofsopvattingen hebben we in de laatste decennia wel niet leren kennen (…): van marxisme naar liberalisme, zelfs naar libertinisme; van collectivisme naar radicaal individualisme; van atheïsme naar een vaag religieus 1 mysticisme; van agnosticisme naar syncretisme, enzovoort.” God lijkt vooral voor ons in Europa niet meer de gesprekspartner te zijn tot wie we ons richten om de problemen en kwesties op te lossen, die ons ter harte gaan. We merken bezorgd dat de christelijke waarden steeds minder ter sprake worden gebracht en dat zeggen dat je christen bent tegenwoordig iets heel zeldzaams is geworden. We leven dus in een wereld waarin God zogezegd afwezig lijkt en het evangelie niet meer als referentiebron beschouwd wordt. Ook de voornaamste christelijke liturgische feesten dragen nog wel de naam, maar ze worden steeds minder beleefd in hun godsdienstige betekenis. De snelle en onbeperkte groei van de wetenschappelijke en technologische ontdekkingen in deze tijd is vervolgens zodanig, dat de ethiek er niet meer in slaagt om die bij te houden. Zo ontstaat er een kloof tussen gezond verstand en wijsheid, tussen hersenen en hart, zoals in het geval van de uitvinding van de atoombom of de genetische manipulatie, zodat de mensheid het risico loopt de controle erover te verliezen. Om deze en andere redenen blijft de klacht van de Spaanse filosofe uit de twintigste eeuw, Maria Zambrano, pijnlijk waar: we beleven “één van de donkerste nachten die we ooit 2 hebben gezien” . God is daarentegen niet afwezig in de geschiedenis. Er zijn vele ontwikkelingen van nieuw leven in de wereld van vandaag, voor een nieuwe cultuur, een cultuur van gemeenschap. We kunnen zien dat de Heilige Geest juist in deze tijd edelmoedig geweest is. Hij is in de mensenfamilie doorgebroken met verschillende charisma’s, waaruit bewegingen, geestelijke stromingen, nieuwe gemeenschappen en nieuwe werken ontstaan zijn. Elke beweging, gemeenschap, werk, is een antwoord op de collectieve nacht die de wereld beheerst. Ze projecteert een licht geboren uit de Heilige Geest, dat een antwoord is op die speciale duisternis en bouwt netwerken van broederlijkheid op. We moeten nu meer dan ooit deze netwerken uitbreiden, en in de wederzijdse liefde, een groot netwerk van universele broederschap weven. Johannes Paulus II onderstreept het: "We moeten een spiritualiteit van de 3 gemeenschap bevorderen" en wijst de ster aan voor deze weg, de gekruisigde Jezus die de ____________________ 1
Preek van kardinaal J.RATZINGER tijdens de mis Pro Eligendo Romano Pontifice, 18.04.2005. Maria Zambrano, Persona e democrazia, vers. It., Milaan 2000, p. 2. 3 GIOVANNI PAOLO II, Novo Millennio Ineunte, n. 43. 2
16
weg naar de eenheid is: “Nooit zullen we dit mysterie helemaal kunnen doorgronden (…), zegt hij: Jezus die schreeuwt: “Mijn God, mijn God, waarom heb je mij verlaten? (Mc. 15,34)”. En hij legt uit: "door de Vader ‘verlaten’, ‘geeft Hij zich over’ in de handen van de 4 Vader" . Het is een mysterie waarover de oecumenische patriarch Bartholomeus I heeft geschreven: "Jezus, het mensgeworden woord, heeft de grootste afstand doorlopen die de 5 verloren mensheid kan doorlopen: ‘Mijn God, mijn God, waarom heb Je mij verlaten?’” In de afgelopen eeuwen hebben enkele grote mystici en in de meer recente decennia enkele theologen van verschillende kerken reeds de aandacht van de christenheid gericht op de verlatenheid van Jezus. De evangelisch-lutherse theoloog Hermann Bezzel zegt: "Deze verlatenheid door God (…) heeft de ellende van mijn veraf staan van God in vreugde veranderd: de wereld is verzoend met God, het vreemde land is vaderland geworden, de woestijn is een groene vallei 6 geworden, het veraf staan van God is nabijheid van God geworden.” Juist deze schreeuw van verlatenheid willen we vandaag aan allen voorstellen. Want viel op het negende uur juist niet zo’n dichte duisternis over Jezus, die elk gevoel van duisternis van ons oneindig oversteeg? Lijken ook de mensen die honger hebben, angstig, droevig, teleurgesteld zijn… niet op Hem? Vinden we zijn beeld niet terug in elke pijnlijke scheiding tussen broeders en zusters, kerken en delen van de mensheid met tegengestelde ideologieën? Is in Jezus die tot ‘zonde’ is geworden voor ons - zoals Paulus zegt (vgl. 2 Cor. 5,21) niet het beeld terug te vinden van de vele wonden van de mensheid? Maar ook ieder van ons ondervindt in het leven lijden dat op zijn minst een beetje lijkt op dat van Hem. Wie voelt zich in zekere zin niet van God gescheiden als duisternis zijn ziel overvalt? Wie heeft geen twijfels, perplexiteit, kwelling ondervonden zoals Jezus die op het kruis twijfelde, perplex was en ‘waarom’ vroeg? Als we dat lijden, die pijn voelen, moeten we ons Hem herinneren die ze zich eigen heeft gemaakt: ze zijn als het ware een aanwezigheid van Hem, een deelname aan zijn lijden. Laten we doen zoals Jezus, die niet versteend is gebleven, maar bij deze schreeuw de woorden heeft gevoegd: “Vader, in uw handen beveel ik mijn geest” (Lc. 23,46) en zich zo opnieuw aan de Vader overgaf. Net als Hij kunnen ook wij door het lijden heengaan en de beproeving overwinnen met te zeggen: “Daarin bemin ik jou, verlaten Jezus, ik bemin jou, dat laat me denken aan jou, het is een uitdrukking van jou, een gezicht van jou.” En als we ons in het volgende moment erop richten om onze broeder en zuster te beminnen en te doen wat God wil, ervaren we meestal dat het lijden in vreugde wordt ____________________ 4
Idem, nr. 25 en 26 BARTHOLOMEOS I, Patriarca ecumenico, Gloria a Dio per ogni cosa, Ed. Kikajon, Comunità di Bose, Magnano 2001, p. 152. 6 HERMANN BEZZEL, Die Wort am Kreuz, Verlag Ernst Franz, Metzingen/Württ. 1967. 5
17
omgevormd, als door een goddelijke alchimie. Want door onze liefde voor de verlaten Jezus bloeien de gaven van zijn Geest in onze ziel op. Dan zal ook voor ons de nacht een doorgang zijn en het licht van de verrijzenis zal ons verlichten. We zullen een nieuwe cultuur, een cultuur van gemeenschap zien geboren worden. Zelfs de kleine groepen waarin we leven – het gezin, het kantoor, het bedrijf, de school, onze centra – kunnen kleine of grote vormen van verdeeldheid kennen. Ook in dat lijden kunnen we zijn gezicht zien, dat lijden in ons overwinnen en er alles voor doen om de broederschap met de anderen te herstellen. Zo ook ten opzichte van de grotere vormen van verdeeldheid zoals die tussen de kerken: we moeten werken aan het herstel van de volledige en zichtbare gemeenschap. En ook tussen de verschillende bewegingen en groepen, overal. We zullen dan ervaren dat als de verlaten Jezus bemind wordt, Hij altijd sleutel is van de eenheid. In Hem zullen we het motief en de kracht vinden om dat kwaad niet te ontvluchten, maar er onze persoonlijke en collectieve remedie voor te geven. De cultuur van gemeenschap heeft als weg en model de gekruisigde en verlaten Jezus. Er zijn er die soms denken dat het evangelie het Rijk Gods alleen in de godsdienstige zin brengt en niet alle menselijke problemen oplost. Maar dat is niet zo. Elke christen, kan als een andere Christus, lid van zijn Mystieke Lichaam, zijn eigen typische bijdrage geven voor een cultuur van gemeenschap op alle gebieden: in de wetenschap, in de kunst, in de politiek, in de communicatie enz. En des te groter zal zijn/haar doeltreffendheid zijn als hij/zij samenwerkt met anderen die verenigd zijn in de naam van Christus. Zo ontstaat en verspreidt zich in de wereld wat wij ‘cultuur van Verrijzenis’ kunnen noemen: cultuur van de Verrezene, van de nieuwe mens en in Hem van de nieuwe mensheid. Hoe kan ik in de maatschappij waar ik leef deze cultuur verspreiden? Wat kan ik doen? In de economie kun je bijvoorbeeld op een spontane manier onder allen die het evangelie beleven een gemeenschap van goederen opwekken, die de gemeenschap van goederen evenaart die onder de eerste christenen leefde van wie geschreven staat: “er was niemand noodlijdend onder hen” (Hdl. 4, 34). In de bedrijven kun je proberen om het gebod van de wederzijdse liefde op alle niveaus toe te passen en zo te streven naar de aanwezigheid van Jezus in het midden, beloofd door het evangelie: “Waar er twee of meer verenigd zijn in Mijn naam, daar ben Ik in hun midden” (Mt. 18,20). Wanneer Hij dan de teugels van de economische wereld in handen zal nemen – en dat zal gebeuren naarmate allen die wijselijk hun mensheid te zijner beschikking stellen, zich zullen vermenigvuldigen – kunnen we sterk hopen de rechtvaardigheid te zien opbloeien en de massale verplaatsing van goederen mee te maken, die vele delen van de wereld zo dringend nodig hebben. “Hongerigen overlaadde Hij met het beste, rijken heeft Hij met lege handen weggestuurd” (Lc. 1, 53). Dat is de sociale revolutie die we geroepen zijn te brengen.
18
Op het gebied van de communicatie leek de huidige ontwikkeling van de machtige sociale communicatiemiddelen, die in staat zijn om de menselijke familie meer één te maken, ons altijd een teken van Gods voorzienigheid. Tegelijkertijd is het evident - en dat blijkt duidelijk uit de feiten – dat deze middelen op zich niet volstaan om volkeren en personen te verenigen en de kwaliteit van het leven te verbeteren. Het is ook nodig dat ze ten dienste van het algemene welzijn gesteld worden en dat al wie ze gebruiken door de liefde bezield worden. We moeten de echte liefde in de harten verspreiden en daarmee de interesse voor iedere mens en voor alles wat de mensheid betreft. Door liefde te zijn zoals het evangelie ons leert, brengen we creatieve, blijvende en opbouwende relaties tot stand en beleven we die kunst van het communiceren, waardoor je weet te ontvangen, de ander, de gebeurtenissen van de wereld op te nemen en ook weet te geven, m.a.w. spreken, schrijven op het meest gepaste moment en op de meest gepaste manieren. Er zal dus meer communicatie, waardering van de middelen zijn die haar mogelijk maken, maar ook en vooral zullen we grotere vruchten van dialoog, medeleven, deelname en gemeenschap zien. We kunnen bedenken dat wanneer meer beroepsmensen uit de communicatiewereld deze kunst van het communiceren zullen delen, de media nog meer hun capaciteit zullen tonen om het goede te vermenigvuldigen, de stem van God luider zal klinken en de operateurs hun roeping beter zullen vervullen om instrumenten te zijn ten dienste van heel de mensheid. En dan nog de politiek. Is het misschien niet de taak van de politiek erin te slagen de veelvuldigheid, de gerechtvaardigde verlangens van de verschillende componenten van de maatschappij samen te stellen in de harmonie van één enkele bestemming? En zou de politicus misschien, vanwege zijn functie van ‘middelaar’ tussen de verschillende sociale partijen, niet moeten uitmunten in de kunst van de dialoog en de vereenzelviging met allen? Door zo te leven, kiezen de politici, tot welke partij ze ook horen, ervoor om de wederzijdse liefde boven elke persoonlijke inzet en elk persoonlijk belang te stellen en omdat ze dat doen, weten ze dat ze, niet zonder eigen offers, de aanwezigheid van Jezus in hun midden kunnen verwachten. Jezus, die licht is voor de wereld, valoriseert wat er aan waarheid kan zijn in de verschillende gezichtspunten, en verlicht en stelt het algemene welzijn in het licht en geeft kracht om het na te streven. Maar het goede zal nog groter zijn, wanneer veel politici de moed zullen hebben om hun persoon en de macht die hen is toevertrouwd ten dienste te stellen van het laatste doel dat God is, en dus van de universele broederlijkheid. Ja, dan kunnen we hopen de wederzijdse liefde tussen de volkeren werkelijkheid te zien worden, en daarmee de vrede en de oplossing voor vele problemen en conflicten die tot nu toe de mensheid teisteren. Dit zijn enkele voorbeelden die we kunnen uitbreiden tot andere gebieden. De verlaten Jezus, de Gekruisigde van deze tijd, straalt het licht uit van de Verrezene en maakt ons edelmoedig in het delen van zijn gaven.
19
Als we in 2004 een stap vooruit hebben gezet met de vastberadenheid om te streven naar de broederlijkheid, naar de universele broederlijkheid, willen we nu een stap verder in de diepte gaan: de prioriteit geven aan het beminnen en volgen van ons model: de gekruisigde en verlaten Christus. Zo kunnen we de schreeuw van de mensheid van deze tijd opnemen en door Zijn ‘schreeuw’, waardoor Hij alles verlost heeft, om ons heen de vernieuwde maatschappij te scheppen waarop de wereld wacht. Dan zullen we echt met Laurentius, jonge martelaar uit de derde eeuw, kunnen 7 zeggen: “Mijn nacht kent geen duisternis, maar alle dingen schitteren in het licht.” Groet aan de toeschouwers die de uitzending gevolgd hebben. Hartelijke dank aan Marie Frachebourg en het strijkkwartet voor dit prachtige harpspel van Georg Friedrich Händel, een stuk uit het concert in B. Dur Daarmee zijn we gekomen op het einde van de voormiddag. We zijn gegrepen door de werking van de Heilige Geest onder ons. Deze middag zullen we nog concreter ervaren hoe we als gemeenschappen in verschillende gebieden hoop en antwoorden geven op de vragen van onze tijd. Het tweede deel van de live-uitzending via satelliet begint om 14.25 u. Aan allen wensen we een goede middagpauze toe. We vragen de deelnemers hier in de zaal om na het lied dat nu komt, nog even te blijven zitten. We hebben nog enkele praktische inlichtingen te geven voor de pauze. Praktische inlichtingen voor het middageten. Miriam: Hartelijke dank voor deze hymne, die een Duitse en Italiaanse coproductie is, die speciaal voor deze dag gecomponeerd werd. Die is echt goed gelukt.
____________________ 7
Heilige Laurentius, Romeinse diaken, gestorven als martelaar in 258: “Mea nox obscurum non habet, sed omnia in luce clarescunt”.
20
Middagprogramma Boodschappen kerkelijke en politieke overheden Ralf: Dat was Judy Bailey met haar band. Dank voor deze prachtige inleiding op de middag. Ik hoop dat u allemaal een goede middagpauze hebt gehad met vele interessante gesprekken en ontmoetingen. De president van de Europese Comissie, José Manuel Barroso heeft ons een videoboodschap gestuurd, die we nu willen presenteren. Video van José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie “L’Europe de l’esprit”, een ziel voor Europa, dat is wat ons in leven houdt, dat is wat van de Unie een zeer sterk project maakt waaraan we allemaal moeten meewerken.” “In een onstabiele wereld van samenlevingen die nog op zoek zijn naar hun identiteit, moet Europa een plaats blijven van uitwisseling, openheid, en edelmoedigheid. Gebaseerd op deze ideeën van vrijheid en solidariteit, moet en zal Europa de moed hebben om deze waarden in het globale dorp te verdedigen. Wij allemaal zijn de motor van deze Unie, dus geldt voor ons allemaal: ‘Samen voor Europa’. Hartelijk dank!” Miriam: We hebben nog andere groeten gekregen, waarvan we jullie nu enkele stukken willen voorlezen. Horst Köhler, federale president van Duitsland: “De christelijke gemeenschappen en bewegingen kunnen hun specifieke bijdrage geven voor wederzijds begrip, want ze weten mensen te verenigen over de grenzen heen door het geloof en hun gemeenschappelijke wortels.” Mary McAleese, presidente van Ierland: “De boodschap van Christus, een boodschap zonder grenzen, eenvoudig en duidelijk, draagt ons op elkaar wederzijds te beminnen. (…) Dit gebod is voor ons een uitdaging om het ‘denominationalisme’ te overstijgen, om te kijken over de verschillen heen, om liefde aan te bieden aan hen, die ons het meeste moeite kost om te beminnen.” Nerses Bedros XIX, katholieke patriarch van Cilicia van de Armeense kerk: “Als de Heilige Geest aan het werk is, verbaast Hij ons altijd met zijn initiatieven die licht, vreugde en vrede voortbrengen. Dat is mijn wens.” Kardinaal Péter Erdö aartsbisschop van Esztergom-Boedapest, voorzitter van de Raad van de katholieke Europese bisschoppenconferenties (CCEE): “Zonder solidariteit, m.a.w. zonder liefde voor de naaste, kan ook de financiële sector binnen de Unie niet werken, en kan zich ook geen echte vrijheid ontwikkelen. (…) Europa heeft Christus nodig, en ook ons, voor zover we tot Christus behoren!”
21
Uit naam van de Gemeenschap van de 105 protestante kerken van Europa (CCPE) groet de voorzitter, de Zwitserse dominee Thomas Wipf. Kardinaal Karl Lehmann, voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie: “Ik ben blij dat de christelijke gemeenschappen en bewegingen, uit vrij initiatief, hun beweegredenen in gemeenschap brengen en zo bijdragen om de charisma’s en structuren met elkaar te verbinden en aan te vullen.” Bisschop Johannes Friedrich van München, voorzitter van de unie van de evangelischlutherse kerken in Duitsland: “De beweging van de geestelijke gemeenschappen, die afkomstig zijn van de meest uiteenlopende tradities, is volgens mij één van de wonderen van de oecumene. Het is een nieuw ontwaken in een tijd waarin men denkt dat de oecumene lauwer is geworden.” Ján Figel, vertegenwoordiger van de Europese comissie voor opvoeding, cultuur en jeugd: “Ik wens jullie vastberadenheid: in het geven van getuigenis van de waarden waarin jullie geloven, in jullie gemeenschappelijke inzet, opdat de mensheid en de solidariteit in Europa en in de wereld vrucht zouden dragen.” Hartelijke groeten sturen ons ook Hans-Gerd Pöttering, voorzitter van het Europese Parlement, Bertie Ahern, eerste minister van Ierland en Jacques Delors, voorzitter van de Europese Commissie van 1985 tot 1995. Jullie vinden al deze boodschappen en nog andere in hun complete versie in het tijdschrift: “Samen voor Europa” en daarna in de website op Internet Ralf: We brengen jullie ook de groeten over van Zijne Zaligheid Anastasios Yannulatos uit Tirana en heel Albanië. Hij had moeten komen, maar gisteren is hij onverwachts in het ziekenhuis opgenomen. Hartelijke groeten ook van Ivo Sanáder, eerste minister van Kroatië. Hij had zich ook ingeschreven, maar moest zich omwillen van een dringende afspraak afmelden. Nu zal Marco Impagliazzo, voorzitter van de Sint-Egidiusgemeenschap ons een samenvatting van deze morgen geven en zal ons vertellen hoe het middagprogramma zal verlopen. Samenvatting ochtendprogramma Marco Impagliazzo: We zijn een grote dag van gemeenschap aan het beleven. Die blijft niet opgesloten in deze plaats, maar kijkt naar heel Europa en van hier naar heel de wereld. Het is een lange weg die ons tot de opbouw van die gemeenschap leidde en ons hier in Stuttgart bracht in 2004 en ook vandaag. Het is een weg die ontstaan is uit de heldhaftigheid van de Europese christenen die op het puin van de Tweede Wereldoorlog en uit het immense lijden van de Shoah de droom van vrede en eenheid verwezenlijkt hebben voor ons werelddeel. Onder hen: Adenauer, De Gasperi en Schuman, een Duitser, een Italiaan en een Fransman, vertegenwoordigers van drie grote Europese christelijke tradities. Maar de nood aan vrede en eenheid zijn ook ontstaan uit 22
het lijden en martelaarschap van duizenden christenen van alle confessies in Oost- en WestEuropa in de vorige eeuw. We komen van ver en kijken met grote hoop naar de toekomst. Stuttgart is een erfenis van eenheid en vrede die vruchten voortbrengt, dankzij de bijdrage van ieder van ons aan een cultuur van gemeenschap, waartoe Chiara Lubich ons aangespoord heeft. De wortels ervan zijn in het evangelie, zoals Ulrich Parzany ons zei, de takken ervan bereiken vele milieus van het leven van ons continent. We zijn in beweging gebracht door de overtuiging die Andrea Riccardi uitsprak: “Als onze gemeenschappen meer zussen zullen zijn, zullen de Europese volkeren meer broers zijn.” In dit uur zullen we blijven stilstaan om na te denken over enkele aspecten van het leven van de Europeanen, waarin de vitaliteit van onze bewegingen en gemeenschappen tot uitdrukking komt. We hebben die onderverdeeld in 5 gebieden: het gezin, de economie en de arbeid, de armen, vrede en gerechtigheid, de stad. Dat zijn enkele horizonten, waarin we ons elke dag bewegen, op een verschillende maar aanvullende manier, geleid door het Woord van God dat ‘lamp is voor onze voeten”. (Ps. 118). We willen onszelf niet ophemelen, maar we voelen dat hier een uitdaging van een menselijker, rechtvaardiger, meer open en meer solidair Europa op het spel staat. We willen een Europees humanisme opbouwen, dat tot de wereld spreekt met vriendschap en solidariteit. Stuttgart kan een model van eenheid in verscheidenheid, maar ook van eenheid in interdependentie worden, dat veel te zeggen heeft voor de weg van Europa. Gebied huwelijk en gezin Mariette Rausch: Al onze bewegingen en gemeenschappen ondersteunen op één of andere manier het huwelijk en het gezin. Verder zijn er bewegingen die specifiek gericht zijn op het gezin. Het gezin, oorspronkelijke cel van de samenleving en van de kerken, wordt dus op een speciale manier bevorderd. De manier waarop dat gebeurt zijn veelvuldig. Wat veranderingen in de goede richting veroorzaakt is vaak de dialoog tussen gehuwden en met andere echtparen in groepen gezinnen. We beginnen met de ervaring van Maria Carla en Carlo Volpini van de Beweging ‘Équipes Notre Dame’. Ze zijn al 35 jaar getrouwd: zo’n lange weg die ze samen hebben afgelegd, kan niet zonder moeilijkheden geweest zijn. Maria Carla en Carlo Volpini: Zo was het ook voor ons. In ieder geval zijn de woorden uit de brief van Petrus: “Wees altijd bereid tot verantwoording aan ieder die rekenschap vraagt van de hoop die in u leeft.” (1Petr. 3, 15) altijd het ‘leidmotief’ van ons leven geweest. Samen met momenten van liefde en enthousiasme hebben we ook momenten van ontgoocheling, eenzaamheid, lijden en pijn beleefd. En toch kunnen we vandaag ‘dank je’ zeggen ook voor die momenten, want het is juist het samen bestaan van beiden, van lijden en vreugde, dat ons toestaat om ons steeds meer als mensen te verwezenlijken. We hebben wat moeite gehad, vooral in de eerste jaren van ons huwelijk om onze verscheidenheid – als man en vrouw – eerder te zien als een wederzijdse aanvulling en rijkdom dan als een moeilijkheid. Maar misschien was het juist in de momenten van grotere bitterheid en ontgoocheling, dat God ons als echtpaar tegemoet kwam en ons in staat stelde om ons met onze partner te confronteren, en zo juist de rijkdom van ons anders zijn te ontdekken. 23
Verder hebben we het altijd als een geschenk beschouwd te begrijpen dat de enige weg om elkaar te ontmoeten erin bestond om ons aan de ander in de waarheid te presenteren, ook met onze beperktheden en ons onvermogen, zonder onze toevlucht te nemen tot zelfverdediging, zonder angst. Alleen deze houding van totale en echte openheid staat ons toe om elkaar te ontmoeten en telkens op een nieuwe manier te beminnen en altijd onze weg samen opnieuw te nemen. Elke keer ontdekken we vol verbazing dat de Heer daar is om op ons te wachten en iedere keer ook op ons nieuwe ‘ja’ aan de liefde. Zijn wachten is in onze ogen een steeds nieuwe uitnodiging om ‘rekenschap af te leggen van de hoop die in ons leeft’ over alle wanhoop, moeite en moeilijkheden heen. Arnulf Rausch: Vele bewegingen bereiden mensen voor op het huwelijk of helpen hen om verschillende moeilijkheden te overwinnen, waaraan de gezinnen in deze tijd zijn blootgesteld. Ze organiseren verloofdencursussen of vormingscursussen voor echtparen, waarin de verschillende fasen van het huwelijksleven worden behandeld. Emma en Jez Barnes zijn nog maar vijf maanden getrouwd. Waarom was voor jullie de Alpahcursus als voorbereiding op jullie huwelijk belangrijk? Emma en Jez Barnes: In onze geest bleven vooral vijf punten geprent: 1) Het is goed dat we verschillen. Het gaat er niet om de ander meer gelijk aan jezelf te maken, maar eerder om met de sterke kanten de ander te ondersteunen en jezelf te laten helpen in je eigen zwakheden door de ander. 2) Elke week houden we een avond vrij om onze onderlinge relatie te laten groeien. Soms gaan we uit eten of naar de film, of blijven we een avond thuis. Belangrijk is het om onze gsm (mobieltje) af te zetten en er helemaal voor elkaar te zijn. 3) We hebben geleerd dat vergeven één van de sterkste helende krachten is. De cursus heeft ons geholpen bereid te zijn om vergeving te vragen en om te vergeven. 4) Om onze liefde levend te houden is het belangrijk om de taal van de liefde van de ander te begrijpen, de manier waarop de ander zich bemind voelt. We moeten de kunst leren om in de taal van de liefde van de partner te spreken. 5) Tijdens de cursus hebben ze ons gevraagd om na te denken over de prioriteiten in het huwelijk Door deze prioriteiten duidelijk te stellen hebben we lijnen gevonden, volgens dewelke we ons leven samen kunnen opbouwen. Mariette Rausch: De academie in gezinspedagogie werd in 1992 gesticht in Wenen op initiatief van de beweging Schönstatt. Zogezegde ‘Trainersechtparen’ bereiden deelnemers aan deze cursussen voor op een gekwalificeerd engagement in de verschillende gebieden: huwelijk, gezin en beroep, beheer van het gezinsleven en opvoedingsproblemen. Eva en Erich Berger, Schönstatt: Met de uitdrukking ‘Vaar naar diep water’ (Lc. 5,4) spoort Christus ons als christelijke gezinnen aan om Europa vorm te geven, door te getuigen van Zijn werking en Zijn aanwezigheid in onze gezinnen.
24
Aan de cursussen die twee jaar duren in de academie van gezinspedagogie nemen 6 tot 10 echtparen deel aan elke cursus. Tot nu toe werden er meer dan 400 echtparen gevormd die kwamen uit Oostenrijk, Hongarije, Duitsland, Zwitserland en Slovenië. De basis is de pedagogie van pater Kentenichs, de stichter en geestelijke vader van de beweging Schönstatt. Hoe kunnen we het dagelijkse leven in het gezin en in het huwelijk beleven op basis van het christelijke geloof? Hoe kunnen we in ons huis een sfeer scheppen die de ontwikkeling van een authentiek en intens leven mogelijk maakt? Deze vragen worden in het eerste jaar behandeld. In het tweede jaar ervaren de echtparen een innerlijke groei in de relatie met hun partner en leren om hun ervaringen in woorden uit te drukken en andere echtparen te sterken. Het plan om een gezinsacademie in Kroatië op te richten is een verdere stap naar het doel toe: opdat deskundige christelijke gezinnen een Europa vorm zouden geven. Arnulf Rausch: Nu luisteren we naar de ervaring van Judit en Pal Thót uit Hongarije. Ze laten ons zien hoe de gezinnen invloed kunnen hebben op de samenleving ook in een totalitaire staat. Judit en Pal Thót: In het begin van de jaren ’70 waren we op zoek naar een authentiek christelijk leven. In die tijd mocht in ons land Hongarije het geloof niet openlijk beleefd worden. Op een dag hebben we mensen van de Focolarebeweging ontmoet. De liefde onder hen trok ons aan. Hun kracht kwam voort uit een diepe keuze van GodLiefde, die zich weerspiegelde in de keuze om Hem te beminnen ook door het lijden: zijn gezicht herkennen in het lijden, de verlaten Jezus herkennen. Het lijden ons afgesneden te voelen van de democratische landen, het lijden om ons geloof niet openbaar te kunnen tonen en voortdurend gecontroleerd te worden door de politie, was een gezicht van de gekruisigde en verlaten Jezus. Ook Hij in zijn verlatenheid voelde zich ‘afgesneden’ (gescheiden van de Vader), ook Hij had geschreeuwd: “waarom?” Het lijden van ons volk zonder enig antwoord, oorzaak van angst, werd nu een gelegenheid om te beminnen, niet het lijden, maar de verschillende gezichten van de verlaten Jezus, die ook dat lijden op zich genomen had. Nadat we Hem wisten te herkennen en te aanvaarden, hebben we ook geleerd Hem te beminnen, door het lijden te overstijgen en te beminnen wie we ontmoetten. Zo hebben we het leven van velen zien veranderen: huwelijken werden hersteld, een ongehuwde moeder vond een thuis in een gezin, een jonge handelaar, die zijn producten vals afwoog, heeft de eerlijke weg gevonden… Dit leven verspreidde zich temidden van de communistische samenleving. Dan kwam de val van de muur van Berlijn in 1989. Maar het licht dat voortkomt uit onze liefde voor het dagelijkse lijden, gezien als gezicht van de verlaten Jezus en dat ons ertoe brengt allen te beminnen, voelen we meer dan nodig vandaag – in deze ‘nacht’ van waarden – waarin we willen doorgaan met het licht van God Liefde aan te bieden.
25
Mariette Rausch: Ook de gezinnen stralen vrede, solidariteit en broederlijkheid uit in hun omgeving. Door dat te doen, werken ze mee aan de opbouw van een Europa dat zijn toekomst heeft, omdat het zogezegd meer familie wordt. Maria en Gianni Salerno: Alles begint op een ontmoeting van onze groep gezinnen in Milaan in 2001, na de dramatische 11de september. In een eerste moment voelen we in ons een onmacht. Maar we willen het niet opgeven. Na een intense uitwisseling over ons lijden, leek het ons duidelijk dat dit dramatische gebeuren juist een gezicht van de gekruisigde en verlaten Jezus was, die ons vroeg om Hem te beminnen zoals Hij zich voordeed. Wat konden wij als gezinnen met kinderen doen? We vertrekken van wat we hadden: de wil om relaties van vrede onder ons op te bouwen, in onze gezinnen en met allen. Zo ontstaan de zogezegde ‘Laboratoria van Vrede’: momenten waarop wij als gezinnen vrienden ontmoeten, die onze idealen en waarden delen. Op deze ontmoetingen verdiepen we het Woord van God en helpen we elkaar door de geestelijke en ook concrete vruchten mee te delen die dat woord ons laat ervaren. We verwezenlijken ook initiatieven om een boodschap van vrede en broederlijkheid in onze stad te brengen. De eerste keer waren we met 50 personen, onder wie 20 kinderen. We hebben kerstkaarten gemaakt, gipsen vormen beschilderd en duifjes met een opschrift: ‘Laten we de vrede opbouwen’. Vervolgens groeiden we in aantal en namen de producten toe. De geest van liefde en solidariteit is toegenomen. Vele burgers hebben onze initiatieven gezien en hebben hun instemming en steun getoond. Velen hebben ook hun gezinsleven veranderd: de liefde onder ons heeft nu de eerste plaats. Tot onze verbazing heeft een keten van supermarkten onze ‘vredesduiven’ gekozen als kerstgeschenk voor de 1.500 werknemers. Uit het lijden aan het begin is een boodschap van vrede voortgekomen. Je kunt altijd iets veranderen. Arnulf Rausch: Op vele manieren ontdekken de gezinnen Gods aanwezigheid en de liefde van Christus door voor elkaar te leven. Dat garandeert wederzijds vertrouwen, bereidheid om tegemoet te komen aan de noden die hen bekend zijn. Op deze wijze zijn de gezinnen het fundament voor een gezonde en toekomstgerichte samenleving. Ze zijn opbouwers van een menselijker Europa.
Gebied economie en arbeid Eva Gullo: De bewegingen en de christelijke gemeenschappen oefenen ook invloed uit op de wereld van de economie en de arbeid. We luisteren naar prof. Luigino Bruni die ons de uitdaging presenteert die op ons wacht in dat gebied en de antwoorden die binnen de bewegingen leven. Luigino Bruni: De eerste uitdaging: in deze fase van de wereldeconomie, gekenmerkt door het enthousiasme voor de markten, moet de antieke Europese traditie zich en heel de wereld 26
herinneren dat het geluk, het goed leven van de afzonderlijke personen en van de volkeren iets meer is en iets anders dan de groei van het inkomen. Op dit moment leeft Europa gemiddeld in een overvloed aan economische goederen, maar nooit als in deze fase van de Europese geschiedenis ervaren de burgers nieuwe vormen van armoede, zoals de eenzaamheid, verlies van de zin van het leven. Het ontbreekt velen aan de kostbaarste goederen zoals de relationele en geestelijke goederen. Men sterft ook door gebrek aan oprechte relaties met de anderen en niet alleen door tekort aan voedsel. De christelijke bewegingen die in de economie als één van de eerste referenties de ervaring van de eerste christelijke gemeenschap hebben, kunnen bijdragen en richting geven aan het Europa van deze tijd dat op zoek is naar een markteconomie, die niet alleen de productie laat toenemen, maar vooral het geluk van de burgers: “De grote groep gelovigen was één van hart en ziel (…) alles stond ter beschikking van de gemeenschap. (…) Er was immers niemand onder hen die gebrek leed (…) Daarvan werd uitgedeeld aan een ieder, al naar gelang hij nodig had.” (Hnd. 4,32). Een tweede uitdaging: Europa mag niet vergeten of kan zich nooit genoeg herinneren dat vandaag nog meer dan een miljard mensen sterven of het gevaar lopen te sterven door gebrek aan voedsel, aan goederen en fundamentele rechten. Het Europa van vandaag en van morgen zal meer solidair moeten zijn met de armste landen, met Afrika in het bijzonder, door meer te doen en op een andere manier dan het tot nu toe deed, om douanegrenzen naar de ontwikkelingslanden toe te beperken of af te schaffen. Het zal serieus radicale acties moeten ondernemen tegen Aids, de institutionele voorwaarden scheppen, opdat elk kind naar school kan gaan en ze niet uitgebuit worden door onze westerse ondernemingen. Een menselijker ontwikkeling moet wel bij de kinderen beginnen: “Alles wat je voor één van deze minste broeders van Mij hebt gedaan, heb je voor Mij gedaan.” (Mt. 25,40) Eva Gullo: Binnen de bewegingen bestaan er vele initiatieven die de solidaire economie bevorderen, zoals de Gemeenschapseconomie / Economie van gemeenschap van de Focolarebeweging die al door een 800-tal bedrijven gevolgd wordt. Koen Van Reusel heeft een bedrijf voor centrale verwarming in België met 16 medewerkers. Hij leidt zijn bedrijf in de geest van de “gemeenschapseconomie”.
Koen van Reusel: De bedrijven van de gemeenschapseconomie beslissen vrij om hun winst voor drie doeleinden te bestemmen: 1. voor de ontwikkeling van het eigen bedrijf (het behouden of scheppen van arbeidsplaatsen) 2. voor de verspreiding van de zogenaamde “cultuur van geven”, om zo rondom zich de cultuur van het evangelie te doen groeien, het echte blijvende antwoord als oplossing voor de miserie. 3. en tenslotte om personen te helpen die zich in noodsituaties bevinden in de verschillende delen van de wereld.
27
Eva Gullo: Wat heeft jou ertoe aangezet om deel te nemen aan de Gemeenschapseconomie? Koen van Reusel: Enkele jaren voor ons huwelijk leerden mijn vrouw en ik een groep jongeren kennen die zich inzetten om het evangelie te leven. Wij waren vooral aangetrokken door de manier waarop zij hun goederen beheerden. Zij deden ons denken aan de eerste christen gemeenschap. Die ervaring heeft ons later ook geholpen in ons familieleven. We beschouwden ons maandinkomen als een geschenk van God, onze Vader. Van ons geld gaven we steeds een som voor de noden van mensen rondom ons of in de derde wereld. Tegelijkertijd kregen we vele dingen die we nodig hadden, en daarin zagen wij een geschenk van de hemelse Vader, die voor ons zorgt. Het was ook een aanmoediging om die ervaring verder te zetten: “Geef en u zal gegeven worden. Een rijke, volle, gestampte en overvloedige maat” (Lc.6,38). Zo was ik onmiddellijk sterk geïnteresseerd, toen - in 1991- de gemeenschapseconomie gelanceerd werd, juist op het ogenblik dat ik samen met een vriend een bedrijf wilde oprichten. Eva Gullo: En welke zijn jouw ervaringen hieromtrent? Koen van Reusel: Zoals alle bedrijven, kennen ook wij de kleine en grote moeilijkheden. Bijvoorbeeld, een tijdje geleden stelden wij vast dat een transportbedrijf de ontvangen gelden bij onze klanten niet doorstortte op onze rekening. Als wij de bedrijfsleider daar op aanspraken bleek dat hij in zware financiële moeilijkheden zat en dat bedrag nodig had. In plaats van direct een gerechtsprocedure in te zetten tegen hem, hebben we samen zijn probleem bestudeerd en een oplossing gevonden die hem de nodige tijd gaf om zijn financiële situatie recht te trekken. Een andere keer, door het kwaadwillige toedoen van een concurrent kregen wij een zware fiscale controle. Die controles duurden maanden, met zeer veel werk en vele slapeloze nachten. Samen met mijn vrouw vroegen we ons telkens af: Waarom overkomt ons dit allemaal? Waarom komt God niet tussen? We zagen niet meer hoe we onze eerlijkheid konden bewijzen. Op een dag kwam dan onverwacht een persoon op onze weg die de sleutel voor een oplossing kon aanreiken. Voor ons was het een tussenkomst van God waar we al lang op wachtten. In de ervaring van de Gemeenschapseconomie vertrouwen we op de ‘Onzichtbare aandeelhouder”, nl. de voorzienigheid van God die tussenkomt in het dagelijkse handelen van onze onderneming. Een andere keer kreeg één van mijn beste medewerkers een verlokkelijk werkaanbod van een concurrent. Hij heeft dit aanbod niet aangenomen – zo vertelde hij mij nadien - omdat hij onze manier van samenwerken zou missen.
28
Eva Gullo: Sinds enkele jaren is jouw bedrijf stevig, met een mooi resultaat. Wat doe je met je winsten? Koen van Reusel: Het delen van de winst is telkens weer een noodzakelijke en vrije keuze, die niet altijd gemakkelijk is. Maar het geeft ons een grote vreugde als we elk jaar opnieuw de keuze maken om onze winsten te gebruiken volgens de doeleinden van de Gemeenschapseconomie. Eva Gullo: Nu horen we van twee initiatieven als vertegenwoordiging van vele andere: één van de Charismatische Vernieuwing in de Evangelische kerk en een ander van de evangelische gemeenschap, de Jesus-Bruderschaft in Volkenroda. Leden van de Charismatische Vernieuwing in de evangelische kerk hebben samen met het evangelische persagentschap IDEA, met het bedrijf TEMPUS en de academie van christelijke ondernemers een heel vruchtbaar initiatief in het leven geroepen, dat ook heel veel waardering vond bij de regionale raad: het zogenaamde ‘Congres voor christelijke managers’. Dat biedt aan ondernemers of mensen die verantwoordelijkheid dragen in het sociale leven of die de intentie hebben om zich in deze sectoren in te zetten, zowel professionele als geestelijke vervolmakingcursussen aan. Het Congres vindt om de twee jaar plaats. Op de vijfde ontmoeting in januari in Leipzig namen 3500 managers deel. Stem Ulrike Köhler: De kloosters waren eeuwenlang de voorlopers van de ontwikkeling van Europa, centra voor gebed, maar ook van economische en culturele activiteiten. In Volkenroda, in Thüringen heeft een jonge evangelische gemeenschap, de ‘Jesusbruderschaft’ een vervallen klooster van Cisterciënzers uit de 12de eeuw heropgebouwd. Ze brachten er nieuw leven en kwamen er wonen met gezinnen en enkele broeders van de gemeenschap. In enkele jaren tijd is er ook een vormingscentrum voor jongeren ontstaan op Europees niveau met ongeveer 14.000 overnachtingen per jaar, evenals een ruime culturele actie in het Christuspavillon. De heropbouw van het klooster gaf nieuwe stimulansen aan de economische ontwikkeling van die streek die arm was aan structuren en zorgde voor nieuwe arbeidsplaatsen. De ‘Bruderschaft’ heeft in Volkenroda kleine ondernemingen en tenslotte een grotere industriële onderneming opgericht waar op dit moment bijna 75 personen uit de streek werken. Eva Gullo: Europa moet niet alleen naar zichzelf kijken, maar zijn blik over de eigen horizon heen verruimen, om solidariteit op te wekken op globaal niveau. Met dit doel zetten bijna alle bewegingen zich op verschillende manieren in. Onder de vele voorbeelden hebben we dat van de YMCA gekozen: de ervaring van de YMCA in Sri Lanka tijdens de tsunami. Stefan Nicklas spreekt ons daarover. Stefan Nicklas: Onze vrienden van de YMCA in Sri Lanka zijn begonnen met onmiddellijke hulpvoorzieningen. Ze vroegen daarbij hulp aan heel de wereld en drukten zo hun solidariteit en liefde uit. Aan deze actie namen 800 medewerkers van YMCA in Sri Lanka deel en meer dan 200 vrijwilligers van internationaal YMCA.
29
De YMCA van München heeft ter plaatse een werkkamp met 10 jongeren gevolgd om te helpen in de fase van heropbouw. Ze hebben eerst ontruimingswerken gedaan en een spelprogramma gemaakt voor kinderen die in de vluchtelingenkampen waren ondergebracht. Om bij te dragen aan een duurzame verbetering van de levensvoorwaarden van de jogneren op langere termijn ondersteunt de YMCA München de YMCA van Matara die geëngageerd is in de opbouw en het beheer van enkele professionele vormingscentra in het zuiden van het land. Luigino Bruni: De geschiedenis van Europa is ook geschiedenis van charisma’s, van personen en bewegingen, die ook de economie als agape beleefd hebben. De dag van vandaag zegt dat ook het ‘heden’ van Europa nog bevolkt is met charisma’s, met gaven van de Geest die alle dingen ‘nieuw maken’, ook de economie. Eva Gullo: De bewegingen en gemeenschappen zeggen ja aan de verantwoordelijkheid voor de anderen en richten zich daarbij op “een rechtvaardige economie in dienst van elke persoon en van heel de mensheid.” Inleiding in het gebied economie en arbeid Miriam: “Wings of the Morning”. Dit lied is een diepe persoonlijke geloofsbelijdenis: Wat er ook gebeurt, ik ben in de handen van God. Hartelijk dank aan het koor en het orkest “Samen voor Europa”. Het tweede gebied, dat we willen in beschouwing nemen, is het thema Arbeid en economie. Eva Gullo van de Focolarebeweging zal ons daar doorheen leiden. Presentatie geldinzameling De dag “Samen voor Europa” kost veel meer dan wat we met de verkoop van de ingangskaarten kunnen dekken. In heel de zaal zullen we mandjes laten rondgaan. Wie wil, heeft zo de mogelijkheid om edelmoedig deze dag te ondersteunen. Hartelijke dank. Ondertussen zingen vijf jongeren van de gemeenschap Fondacio het lied ‘Ensemble’. Ze zijn speciaal deze nacht van Parijs naar Stuttgart afgereisd, om vandaag hier voor ons dat lied te zingen. Hartelijke bedankt.! Inleiding in het gebied van de armen en benadeelden Nu komen we bij de gebieden 3 en 4: het thema van de armen en benadeelden zal ons gepresenteerd worden door Angelica Wagner. Vervolgens zal Cesare Zucconi ons vergezellen in het gebied “Vrede en gerechtigheid”
30
Angelika Wagner: De dag van Stuttgart 2004 werd afgesloten met een grote boodschap van solidariteit die ontstond in het hart van alle bewegingen en ons aanspoorde om ook te kijken over onze grenzen heen, naar de armen, vooral naar Afrika. In het 25ste hoofdstuk van het evangelie van Matteüs zegt Jezus heel duidelijk dat in hen zijn lijdend gezicht te zien is: “Wat je voor de minsten onder mijn broeders gedaan hebt, dat heb je voor mij gedaan.” In de vriendschap en in de barmhartigheid ten opzichte van hen, ligt het geheim van de ontmoeting met Hem. Jezus noemt verschillende manieren op om Hem te ontmoeten: Ik had honger, dorst, ik was vreemdeling, gevangen, naakt, ziek. Misschien zou Hij er vandaag aan toevoegen: eenzaam, werkeloos, benadeeld… De getuigenissen van de bewegingen en gemeenschappen maken deze woorden van het evangelie voor ons levend. We luisteren naar Marius Bühlmann van Vineyard van Bern. Marius Bühlmann (Bern/Zwitserland): Ja, het is waar dat het evangelie ons de ogen opent en ons de nood laat zien van de anderen om ons heen. Onze stichter, John Wimbel, zei dat je om lid te zijn van Vineyard de armen moet beminnen. Maar ik dacht: wij leven in Zwitserland! Hier zijn geen armen. In de Bijbel las ik dat er enkele groepen mensen zijn die God in het bijzonder beschermt: weduwen, weeskinderen, mensen die materieel arm zijn en de vreemdelingen. Op een dag kwamen enkele jonge vluchtelingen uit Afrika naar onze parochie. Ik heb besloten om kennis met hen te maken. Er was maar weinig nodig: het volstond om oprechte belangstelling te tonen en de deuren naar hen toe openden zich vanzelf. Waar we eerst vreemdelingen waren, werden we nu vrienden. Samen hebben we veel initiatieven in het leven geroepen: we houden naaicursussen en geven Duitse les aan andere immigranten. We delen voedsel en kleren uit onder de armen na de viering. Enkelen van de vluchtelingen zijn ondertussen verhuisd naar andere landen. Daar hebben ze andere gemeenschappen van Vineyard gesticht. Zo breidde de solidariteit zich uit… Angelika Wagner: Ook in Esslingen hebben jullie jongeren van YMCA een gelijkaardige ervaring opgedaan. Wil je daar iets over zeggen? Katja Müssig: Zeker, na 11 september zijn de contacten tussen Duitsers en moslims slechter geworden, niet omdat we persoonlijk negatieve ervaringen opgedaan hadden, maar omdat door de berichtgeving over de terreuraanslagen angst werd opgewekt. We wilden daar iets tegen ondernemen. Open kinder- en jongerenwerking is bij ons in YMCA Esslingen multicultureel. Daarom hebben we vriendschap willen sluiten met de moslims, vooral met enkele Turkse jongeren en hun families die in Geselingen leven. Die jongeren 31
hebben vaak moeilijkheden op school en krijgen dan vaak geen goede vorming. Daarom hebben we vooral voor hen drie centra opgericht in Esslingen. Ons doel is de jongeren zelfvertrouwen te geven op grond van het Evangelie. Ze moeten kunnen beleven; ik ben gewild, begaafd en gewild door God. Bij de verschillende acties geven we hen de mogelijkheid die gaven te gebruiken die in de school vaak een ondergeschikte rol krijgen. Ze profiteren niet louter van onze Jeugdwerking, maar we leren hen om zelf hun verantwoordelijkheid op te nemen. We hopen hen daardoor kracht te geven om hun leven in handen te nemen. Angelika Wagner: Wie vreemdeling is vindt een vriend die hem opneemt, bij de hand neemt en help om te komen tot een echte integratie. Europa heeft om echt één te zijn deze banden nodig die ontstaan tussen ervaringen en verschillende landen. Daarover vertelt Klodian Kojashi uit Albanië ons iets. Klodian Kojashi: Jongeren die emigreren, rubberbootjes, schepen, clandestiene vluchtelingen. We kennen allemaal deze beelden uit de televisie. Jongeren die altijd maar langs de straten blijven slenteren, armoedig gekleed en met een verloren hoop in hun blik. Zonder een beroep, zonder een werk, zonder een toekomst. Dat was de situatie van de Albanese jongeren, waarmee ik elke dag leefde toen ik student in rechten was en ook nu nog. We kwamen vaak samen in Scutari, in het kleine houten kerkje van de parochie. Wij jongeren ‘Kinderen van het licht’, een orthodoxe beweging ontstaan in 1991 onder de bescherming van bisschop Anastasios, wilden niet onverschillig blijven. De eenheid en lid zijn van het mystieke Lichaam van Christus door de naastenliefde, de groei van de kennis van God en de Kerk door de dienstbaarheid, zijn waarden en doeleinden van onze beweging. De liefde voor de naaste moet concreet worden in daden in het dagelijks leven. Daarom hebben we met de hulp van een Consortium van sociale coöperatieven van Pisa een project op touw gezet dat ‘La Bottega’ (de winkel) heet, juist voor de jongeren van mijn stad om een beroep te leren en een werk te vinden. De echte uitdaging bestond erin om hen te helpen hun leven in handen te nemen en een beroep te leren, en zo werk te vinden. Dat leek eerst onmogelijk, maar vandaag, als ik deze vrienden ontmoet, die kwaad waren op de wereld en het leven, en die vandaag een beroep hebben gevonden en een toekomst hebben, dan bedank ik de Heer dat Hij me de kans gaf om deze uitdaging aan te gaan. Angelika Wagner: Als we doorgaan met onze reis in Europa van het lijden, maar ook van de solidariteit, ontmoeten we het lijden van de zieken. Onze welvaartmaatschappij wil elk beeld van het lijden van zich verwijderen. Laten we maar denken aan het droevige debat over euthanasie in onze landen. Maar wij geloven daarentegen juist in een liefde die sterker is dan de dood. Daarom zijn de ontmoeting met de zieke, de begeleiding in de moeilijkste momenten van het leven, voor de christen de manier om samen op de verrijzenis te wachten. We luisteren naar Claudia Elwert, die ons vertelt hoe het Centrum “Gezondheid-TherapieGenezing” in Karlsruhe ontstaan is. 32
Claudia Elwert: Door te werken in ons therapiecentrum in Karlsruhe, heb ik van dichtbij de wanhoop van mensen leren kennen die een fatale diagnose kregen. Ze voelden zich alleen gelaten, terwijl ook hun naastbestaanden radeloos waren of maar weinig tijd voor hen hadden. Ik vroeg me vaak af: hoe kunnen zieke mensen een God ontmoeten die hen kent, bemint, troost en geneest? Ik zag dat er een onoverbrugbare kloof bestond tussen onze reële gezondheidszorg en de genezing van Jezus. In het midden van de jaren 90 droomde ik van een dienstcentrum, waar christenen met verschillende beroepen en uit parochiediensten met verschillende gaven, zich samen zouden ontfermen over de zieken. In 1998 begonnen we in onze gemeenschap, de Nehemia Initiative, met een kleine gebedsgroep en begonnen zo met te bidden voor zieken en hulpbehoevenden. Vervolgens werd ook ik ziek. Een zin uit de Bijbel heeft me toen en tot op heden kracht gegeven: “Wees sterk en moedig en laat u niet door angst verlammen, want de HEER uw God is met u, waar u ook gaat.”(Jozua 1,9) God heeft ons werkelijk kracht gegeven. In 2002 werden ons huizen ter beschikking gesteld en in oktober van dat jaar zijn we begonnen met het Genezingscentrum (Centrum Gezondheid-Therapie-Genezing) in Karslruhe, waarmee nu verschillende consultatie- en gebedscentra en huisartsenpraktijken verbonden zijn. Angelika Wagner: Want de solidariteit heeft geen grenzen. En het is zeker één van de belangrijkste waarden die Europa kan ‘uitvoeren’. Helge Keil: Elk jaar houden 10 tot 15 jongeren van de ‘Wörnerberger Anker’ een levensschool om hun geloof te verdiepen, hun persoonlijkheid te ontwikkelen en hun horizonten te verruimen. Als hoogtepunt van het jaar is er een 14daagse reis naar Roemenië. Daar gaan we broers en zussen opzoeken van verschillende gemeenschappen en nemen deel aan sociale initiatieven, en werken daarbij ook één of twee dagen met hen. De ontmoeting met personen die uiterlijk veel minder hebben dan wij, laat ons nadenken over ons leven, dat getekend is door welvaart. Onze dankbaarheid groeit en de jongeren worden bewust dat het niet vanzelfsprekend is om een huis, een bed te hebben om te slapen, een douche… Het bewustzijn groeit dat ons welzijn kan en moet ter beschikking gesteld worden van de anderen. Martin Rohsmann: Sinds 1992 zijn we als HELP International in Mongolië werkzaam, een land waarin bijna 52% van de bevolking minder dan twintig jaar oud is. Vele kinderen en adolescenten leven op straat. Ze verwarmen zich in de rioleringen. Ze leven van bedelen en stelen. Wij gaan hen opzoeken waar ze zijn en brengen hen concrete hulp, maar ook vriendschap en liefde. In één van de armste wijken van Ulan Bator, hebben we in Scharhad een kleuterschool voor kinderen van drie tot zes jaar gebouwd en een kindertehuis
33
Op vier december van het afgelopen jaar is één van onze kindertehuizen afgebrand. Alle kinderen konden gered worden. Maar één medewerkster van ons verloor daarbij het leven. Dat gebeuren had veel invloed op de publieke opinie van het land, omdat de media erover spraken en de mensen ons en onze inzet voor de kinderen met nieuwe ogen zagen. Al snel werd begonnen met de heropbouw van ons kindertehuis. Het werd groter dan het vorige. We zijn vastberaden om nog meer de zwaksten in de samenleving – de kinderen – in Mongolië te dienen! Angelika Wagner: Dit was het getuigenis van Martin Rohsmann. In Afrika verwerkelijkt zich een droom van de Sint-Egidiusgemeenschap, waartoe Manuela Brülls behoort. Manuela Brülls: Toen we begonnen zijn met het programma DREAM, voor de bestrijding van AIDS en van ondervoeding in Afrika, leek dat echt een droom. Het was het jaar 2002. In vele landen werd het bestaan van de ziekte ontkend en stierven de mensen. Maar in Europa was AIDS te verzorgen. Waarom zoveel ongelijkheid? Kun je aanvaarden te zijn als de rijke die in overvloed leeft en je eigen broer Lazarus niet te zien die overdekt is met wonden? De kuren bij de hand hebben om hem te genezen en het leven terug te geven en dat niet doen? Zo zijn we begonnen tussen duizenden moeilijkheden en onbegrip Aidspatiënten te verzorgen, eerst in Mozambique, daarna in andere landen van Afrika: in Malawi, Tanzania, Kenya en Guinea Bissau. DREAM verwezenlijkt ook een droom die aan de oorsprong staat van een verenigd Europa: een sterke band met het Afrikaanse werelddeel opbouwen, Eurafrika. Want in onze centra werken we samen, Europeanen en Afrikanen. DREAM is als een brug die de twee werelddelen met elkaar verbindt. Elk jaar vertrekken we met honderden om gratis onze dienst aan te bieden in de DREAM-centra. Het is een voorrecht samen te werken voor de verrijzenis van Afrika. Voor mij heeft die verrijzenis het gezicht van Ana Maria, Felicetta, Isaias… Ze lagen op hun bed, zonder krachten en vandaag werken ze met ons in de DREAM-centra. Ze moedigen andere zieken aan om met de therapie te beginnen. Op dit moment worden meer dan 33.000 mensen verzorgd. En vanaf het begin van het programma zijn er 3000 kinderen gezond geboren dankzij DREAM. Angelika Wagner: “Er is meer vreugde in het geven dan in het krijgen”: dit zijn de woorden van Jezus die aangehaald worden in de Handelingen van de Apostelen (20.35). Het is ook het getuigenis dat de bewegingen en gemeenschappen kunnen geven aan een Europa dat belaagd wordt door egoïsme en angst.
34
Gebied vrede en gerechtigheid Speaker: Ja, het verlangen naar vrede leeft in veel mensen van onze hedendaagse wereld! Want de oorlog, zoals Andrea Riccardi zegt, is moeder van alle vormen van armoede. De oorlog maakt allen armer en vooral wie arm is. De oorlog betekent ook afwezigheid van elke vorm van gerechtigheid en stort hele volkeren in een afgrond van waaruit het moeilijk is weer op te klimmen. Dat alles stelt ons als Europeanen die meer dan vijftig jaar in vrede en welvaart leven in vraag. En ook ons als leden van christelijke bewegingen en gemeenschappen, die niet voor zichzelf kunnen leven. We willen luisteren naar een stem die uit Afrika komt, een gebied dat geteisterd wordt door vele oorlogen, door veel armoede. Maar Afrika kan verrijzen. Daarvan getuigt Beatrice Kun Adon van de Sint-Egidiusgemeenschap die uit Liberia komt. Beatrice Kun Adon: Dank je, ik ben Beatrice van de Sint-Egidiusgemeenschap van de Ivoorkust. Maar ik ben in Liberia geboren, het eerste land van Afrika dat de onafhankelijkheid veroverde. Een land dat veel geleden heeft en sinds kort uit een vijftienjarige burgeroorlog gekomen is, dat het van een ‘vrij’ land heeft gemaakt tot ‘slaaf’ van geweld. In de jaren van de burgeroorlog heb ik ook net als veel van mijn landgenoten mijn land moeten verlaten. Ik ben in de Ivoorkust aangekomen. In het vluchtelingenkamp werden we verwelkomd door jonge Afrikanen zoals wij die ons Franse les gaven. Zo leerde ik de SintEgidiusgemeenschap kennen. Dat was voor mij als een nieuwe familie. Wat zette Ivoriaanse jongeren ertoe aan ons vluchtelingen te helpen, zonder dat ze daarvoor iets terugkregen? Die belangeloze liefde heeft me geleerd te geloven in het evangelie van de vrede, ook in de moeilijkste momenten. En om dat te beleven met mijn broeders en zusters in Abidjan. De vrede beminnen en werken aan de droom van een Afrika zonder oorlogen. Is de vrede alleen een droom. Nee, het is een werkelijkheid van verrijzenis die we begonnen zijn te beleven. Te beginnen bij ons en de armen. We hebben in de krottenwijken vele ‘scholen van de vrede’ opgebouwd met kinderen van immigranten uit Burkina Faso, Ghana en Mali. We leren hen lezen en schrijven, we leren hen groeien in de school van de vrede en niet van het geweld. Er is een generatie van kinderen in Afrika, die vraagt om te bestaan en te groeien in vrede. Er zijn teveel kinderen die voor de oorlogen gebruikt worden. Velen van hen zijn ‘onzichtbaar’, zelfs nooit in het geboorteregister ingeschreven. Hun lot is de oorlog of de straat. Daar gaan we hen opzoeken. We hebben enkele mensa’s geopend om hen niet alleen aan de honger, maar ook aan de gevaren van zo’n leven te onttrekken. We zijn erin geslaagd om een groot aantal terug te laten keren naar hun familie. We zijn nu begonnen met een campagne om hen in de geboorteregisters te laten registreren. Om hen opnieuw te laten geboren worden. Om hen te laten bestaan. We hebbe nee gezegd aan het pessimisme en de berusting. Ook wie arm is – en velen van ons zijn dat – kan iets doen voor de anderen. “Er is niemand zo arm dat hij geen andere arme kan helpen.”
35
Wat doe ik? Misschien weinig, maar samen, met het evangelie, vermenigvuldigen zich onze krachten en slagen we erin om het brood van de vrede te breken voor velen. De naam SintEgidius wil voor ons Afrikanen nu vrede zeggen en hoop op een nieuw Afrika. De SintEgidiusgemeenschap heeft ons niet alleen gelaten. Waar de diplomatie en de politiek falen, kan de ‘diplomatie van de vriendschap en van het gebed’ overwinnen. Dat gebeurde in 1992 in Mozambique, waar de vrede werd ondertekend in Rome dankzij de bemiddeling van de Sint-Egidiusgemeenschap en zo een lange en bloedige oorlog werd beëindigd. Maar dan opnieuw in andere landen, in mijn Liberia en onlangs ook in de Ivoorkust. Op 4 maart jl. werd er inderdaad dankzij de hulp van de Sint-Egidiusgemeenschap een akkoord ondertekend dat het land kan herenigen. Daarom wil ik een woord zeggen aan jullie allemaal: dank je! En nog een ander woord: hoop. Ja, de hoop op een andere wereld en op de verrijzenis van Afrika. Dat is het wat het evangelie ons leert. Dat kunnen we samen doen, Europeanen en Afrikanen, jongeren en volwassenen: samen werken aan een toekomst van vrede. Uit de solidariteit tussen Afrikanen en Europeanen, verlicht door het evangelie, borrelt een kracht van vrede en menselijkheid op die onze werelddelen omvormt en heel de wereld kan veranderen. Het is niet alleen een droom, het is onze ervaring. Mocht dat ook onze inzet zijn voor de toekomst! Speaker: Dank je, Beatrice! Dank je voor deze hoopvolle geluiden die vandaag uit Afrika komen. We voelen met kracht dat tussen Europa en Afrika een verbond aan het ontstaan is dat vruchten van vrede zal geven. Het is de droom van Eurafrika. Het is de droom van een vrede die zich van Europa uitbreidt tot Afrika en van hieruit in heel de wereld. Wij allemaal die hier zijn, kinderen van die droom van vrede die in Europa vijftig jaar geleden ontstaan is, voelen de verantwoordelijkheid om die vrede in alle delen van de wereld te brengen. Inleiding in het gebied van de stad Miriam: Dank aan de Dansgroep EL.Ke.Lam voor hun artistieke bijdrage. Nu komen we bij het laatste gebied: de stad. Thomas Römer, leider van de YMCA München, zal dit gebied presenteren. Gebied stad Thomas Römer: In de laatste decennia zijn midden in de stad christelijke gemeenschappen ontstaan. Een zin uit de profeet Jeremias heeft velen van ons geïnspireerd: “Zet u in voor de welvaart van de stad”. (Jeremias 29,7). De toekomst voor Europa staat uiteindelijk niet los van de toekomst van de steden. Daarom zetten we ons in voor de steden waarin we leven. De steden zijn vol leven en variëteit. Het zijn plaatsen van kunst en cultuur, van economie en politiek. Daar zijn we blij om en daar genieten we ook van. Maar er zijn ook vele uitdagingen, moeilijkheden, geweld en spanningen in de stad. Dat zien we. Daar zetten we ons in. We willen dat onze steden bewoonbaar zijn en een thuis aanbieden.
36
Naast me staat Dirk Wahlandt van YMCA München en Henriette von Wulffen van het initiatief “Samen voor Berlijn”. Mevrouw von Wulffen, u hebt samen met anderen een ‘vrijwilligersagentschap’ in het leven geroepen, wat is dat? Henriette von Wulffen: ‘Samen voor Berlijn’ is een netwerk van groepen die in een oecumenische context samenwerken. Het heeft als doel dat wij als christenen van verschillende kerken, bewegingen en initiatieven samen het beste voor de stad nastreven. Alle sociale milieus van de stad willen we met het evangelie bereiken. Dat doen we op verschillende manieren: We hebben onder andere een vrijwilligersagentschap ter bevordering van de praktisch geleefde naastenliefde. Ons motto daarbij luidt: “Vrijwilligers vooruit – laten we samen het gezicht van onze stad veranderen.” Thomas Römer: Dirk, kun je in het kort zeggen wat je in München doet? Dirk Wahlandt: De YMCA München zet zich op verschillende manieren in voor de kinderen en de jongeren van de stad. Ik ben verantwoordelijk voor het Jeugdcentrum van West Schwabing. Jaarlijks komen er meer dan 3000 kinderen en jongeren van 37 nationaliteiten. 50 vrijwillige medewerkers engageren zich regelmatig en maken zo een ruim gamma van aanbiedingen mogelijk voor de mensen van de wijk. Dat gaat van activiteiten die openstaan voor alle jongeren tot spelen in nieuwbouwwijken en de opbouw van een netwerk van contacten in de wijk. We zijn een missiestation te midden van de jungle van de grote stad. Thomas Römer: Jungle van de grote stad, wat bedoelt u daarmee? Dirk Wahlandt: De jungle is chaotisch, wild en vol gevaren. Je kunt erin verloren lopen. Het is moeilijk je te oriënteren. Ik denk dat we in de stad een centrum nodig hebben dat ons richting en maat geeft. In dit opzicht hebben de christelijke bewegingen en gemeenschappen een bijzondere betekenis, want ze getuigen van Jezus Christus, die het centrum vormt van onze veelvoudige samenleving. Thomas Römer: Op het scherm zien we nu een bijdrage van de ‘Juniors/Jeugd voor de eenheid’, de jongeren van de Focolarebeweging Video: We kleuren onze stad Chiara: (…) Ons leven ontstaat uit de ontmoeting met Jezus. Iemand heeft Hem ontdekt door een schoolkameraad, iemand omdat hij deelneemt aan de activiteiten van een christelijke groep, iemand al van kleins af aan thuis. Tommaso: Door deze ontmoeting groeit een verlangen om samen te komen met andere jongens en meisjes die hetzelfde ideaal als wij leven. We willen immers met hen samen deze prachtige ervaring beleven en zien hoe we deze vreugde ook aan anderen kunnen geven. We willen de steden en wijken kleuren, waar we leven.
37
Chiara: Zo ontstaan de meest uiteenlopende initiatieven. We gaan naar de weeshuizen, gaan zieke kinderen opzoeken. We sluiten vriendschap met jongens en meisjes die immigrant zijn. We gaan naar bejaardenhuizen om de bejaarden gezelschap te houden. Tommaso: Ook de muziek en het toneel zijn manieren om de wereld te kleuren. In Kroatië bijvoorbeeld hebben ze een toneelstuk opgevoerd om aan de mensen een boodschap van vergeving te brengen in deze landen die nog lijden onder de gevolgen van de oorlog. Chiara: Soms wil onze stad kleuren zeggen dat we een park schoonmaken, of andere jongens en meisjes uitnodigen om aan sport te doen of om aan grote spelen deel te nemen: het zijn allemaal gelegenheden om vriendschap te scheppen. Tommaso: Op school proberen we vervolgens in onze klas de gulden regel te verspreiden. “Doe voor de anderen wat je wilt dat er voor jou wordt gedaan”. Dat brengt een grote verandering in de relaties onder ons leerlingen en met de leraren mee, en schept een familiesfeer. Chiara: We doen ook grotere acties. Er is een project voor scholen, dat Schoolmates heet. Die actie heeft drie doeleinden: de gulden regel beleven, een uitwisseling tussen scholen van het Noorden en het Zuiden van de wereld en zich engageren om studiebeurzen te ondersteunen opdat jongens en meisjes in moeilijkheden zouden kunnen studeren. Tommaso: Sinds 2005 bestaat Run4unity. Het is een wedloop voor de vrede tussen de volkeren: we rennen een uur en dan wordt virtuele fakkel doorgegeven aan jongens en meisjes die leven met het tijdsverschil van één uur, tot we bijna heel de ronde van de wereld hebben gedaan. De communicatiemiddelen hebben onze ervaringen van het beleefde evangelie doorgegeven. Chiara: Als iemand het soms wil opgeven of als het moeite kost, dan herinneren we ons Jezus in zijn verlatenheid op het kruis en in Hem vinden we de kracht terug om met enthousiasme door te gaan. Thomas Römer: Daar zie je echt solidariteit, het is bemoedigend te zien hoe jongeren zich inzetten en projecten organiseren om een concrete nood in de stad te lenigen. Mevrouw Henriette von Wulffen, wat u ons over Berlijn vertelt, gaat in dezelfde richting. Met jullie initiatieven geven jullie de mogelijkheid aan vele vrijwilligers om aan zulke solidariteitsprojecten mee te werken. Wat doet u? Henriette von Wulffen: Twee jaar geleden zijn we begonnen met de opbouw van een christelijk vrijwilligersagentschap. Dat heeft als doel christenen te helpen om volgens het evangelie zout en licht te zijn en puttend uit de bron van Gods liefde de naastenliefde praktisch beleven. Rekening houdend met de persoonlijke gaven, wensen en mogelijkheden van elke vrijwilliger geven we hen raad en bezorgen hen een aangepaste plaats als vrijwilliger in sociale instellingen, dat kan gaan van bezoek aan bejaarden en in het ziekenhuis, tot werk voor 38
daklozen en vluchtelingen. We richten ons daarbij vooral op christenen, maar ook anderen zijn welkom, die waardering hebben voor ons christelijke overtuiging. Thomas Römer: Geven jullie als experts op dit gebied alleen raad aan afzonderlijke personen? Henriette von Wulffen: Nee, steeds meer krijgen we ook aanvragen van ‘huiskringen’ die zich als groep willen engageren. Vooral aan parochies en gemeenschappen geven we raad en begeleiding om hun eigen projecten ten behoeve van noodlijdenden te verwezenlijken. Thomas Römer: Ik vind dat een interessante benadering om de solidariteit in de stad te bevorderen. Henriette von Wulffen: Natuurlijk kun je ook zonder een agentschap als dat van ons vrijwilligerswerk vinden. Wij merken echter dat ons werk mensen aanmoedigt om zich voor anderen in nood in te zetten en helpt om scrupules te overwinnen. Ook na de bemiddeling blijven we als aanspreekpunt voor vragen en moeilijkheden en bieden de vrijwilligers zo zekerheid. We houden ook vormingscursussen en uitwisselings- en gebedsbijeenkomsten. Al bij al lijkt zo’n agentschap voor grote, chaotische steden zeer doeltreffend te zijn. Thomas Römer: Ik denk dat het duidelijk is geworden dat onze steden solidariteit nodig hebben. Deze solidariteit betekent ‘ja’ zeggen aan alle mensen, met wie we leven. Maar ook een ‘ja’ aan de verantwoordelijkheid voor onze samenleving. Een voorbeeld daarvan uit de YMCA München. Dirk Wahlandt en Anja Leimkugel – ze werkt als vrouwelijke jeugdpolitieagent in München-Schwabing – kunnen ons vertellen van hun werk voor vrede en verzoening in een jongerencentrum. Dirk Wahlandt: We willen boodschappers van verzoening zijn volgens het evangelie opdat onze wijk bewoonbaar en aangenaam zou blijven en steeds meer zo zou worden! Daarom werken we samen met velen en hebben een netwerk van contacten in de wijk opgebouwd, waartoe leraren, politici, maatschappelijk werkers, verenigingen, medewerkers van het jeugdwerk, ouders en politie behoren. Met Anja Leimkugel en andere ambtenaren werken we nu in het jeugdcentrum al meer dan 15 jaar intens samen. Het zijn prachtige mensen met een enorme inzet en met verrassende professionele en menselijke kwaliteiten! Anja Leimkugel: In samenwerking met het YMCA jeugdcentrum en de omliggende scholen in Schwabing bieden we tweedaagse cursussen aan voor schoolklassen. Enkele scholen volgen heel het jaar ons programma. De leerlingen en de leraren leren daarbij om burgermoed te betonen en ze leren ook methodes en strategieën tegen geweld, niet theoretisch, maar concreet en uitvoerbaar! De cursus is een succes. Alles samen hebben het afgelopen jaar meer dan duizend leerlingen en leraren deelgenomen.
39
Dirk Wahlandt: Vele kinderen ontbreekt het eenvoudig aan woorden en gebaren om te strijden en zich te kunnen verzoenen. Bij anderen ontbreken alle maatstaven en categorieën van geweld. Velen zijn niet gewend dat ze belangrijk zijn en gewaardeerd worden en dat ze deel uit maken van de klasgemeenschap. De cursus helpt de leerlingen om een vriendelijke sfeer in de klas op te bouwen. Dat betaal je niet met geld, maar hier speelt de persoonlijke relatie een rol. Het netwerk van opvoedkundige instanties in de wijk heeft gemaakt dat Schwabing-West het stadsdeel is met de laagste jeugdcriminaliteit in München. Ons doel is de jongeren een vorming te geven waardoor ze in staat zijn om het leven aan te pakken: door in team te leren werken, doorzettingsvermogen, capaciteit tot verzoening, en te leren omgaan met nederlagen en nog veel meer Thomas Römer: Cursussen om burgermoed te verwerven. De capaciteit tot verzoening leren. Hier hebben we Mary Burns en Gerry Bruns, getrouwd sinds 1992 Ze hebben vier kinderen. . Ze leven in Noord-Ierland in een dorp dat jarenlang duidelijk in twee gemeenschappen was verdeeld: de katholieke en protestantse gemeenschap. De mensen van die twee gemeenschappen wilden elkaar niet leren kennen en ook niet met elkaar te doen hebben. Mary Burns: Ik ben arts en voordat ik trouwde, heb ik twee jaar in Fontem, het stadje van de Focolarebeweging in Kameroen, geleefd. Daar heb ik ervaren dat het ideaal van de eenheid tussen mensen van verschillende rassen, stammen en godsdienstige geloofsovertuigingen een werkelijkheid was. Deze ervaring heeft me geholpen om in Noord-Ierland te leven, een land dat diep verdeeld is door godsdienst en politiek. In 1994 namen we deel aan een ontmoeting die openstond zowel voor katholieken als protestanten om activiteiten voor te stellen voor jongeren van ons dorp. We hebben ons ingezet en vanaf dat moment was het mogelijk vele initiatieven in het leven te roepen, ook al gebeurde dat temidden van vele moeilijkheden, conflicten en gebrek aan vertrouwen. Maar we hebben volhard en projecten op gang gebracht voor kinderen en bejaarden, en zo verbetering verkregen in de structuren en bijscholingscursussen. Het Ideaal van de liefde voor de gekruisigde en verlaten Jezus is altijd de bron van onze inspiratie geweest. Gerry Burns: Twee politici van tegengestelde partijen hebben ons voorgesteld om een centrum op te bouwen dat ten dienste kan staan van katholieken en protestanten. Na vier jaar werk werd dit project concreet. Kort voor de inhuldiging, werd de katholieke lagere school waar onze kinderen naar toe gaan, door bommen beschadigd en het bureau van onze gemeente is volledig afgebrand. Maar het evangelie heeft ons de vrijheid gegeven om opnieuw te beginnen in het licht van de Verrezene. We hernieuwen onze inzet om onze kleine bijdrage te geven in Noord-Ierland om vrede en broederlijkheid na te streven. Thomas Römer: Ontmoetingscentra. Een plaats waar mensen vrienden kunnen worden. Dat zijn de plaatsen van hoop.
40
In de Bijbel vinden we een belangrijke leidraad. Alles begint in een tuin – zoals je in het eerste hoofdstuk van Genesis leest – en eindigt in de stad. Het doel is het hemelse Jeruzalem, de stad van God. Deze toekomst moedigt ons aan om vanaf nu al te werken voor de stad, voor een cultuur van het leven. We zien de mogelijkheid van solidariteit. “Laten we ja zeggen” aan de stad, een ‘ja’ aan de samenleving in de stad waar we leven opdat het altijd een centrum van vriendschap zou zijn, waar we ons thuis voelen.
Interviews Dat was ons ensemble met het Stuk: Rapsodie van de volkeren. We hebben iets kunnen inademen van de passie voor de eenheid van de volkeren, en voor de eenheid van het volk van God. Voordat we aan de kerkelijke en politieke overheden hun indruk van de dag vragen, willen een moment blijven stilstaan en ons afvragen: Wat was belangrijk voor mij vandaag? Waar hebben we iets kunnen ervaren van de hoop die God ons schenkt? Ik nodig u uit om met wie naast ons zit in kleine groepjes van 4-5 personen daarover van gedachten te wisselen. We nemen daarvoor drie minuten. Presentatie van bisschop Huber, kardinaal Vlk en Severin Schmid Ralf: We zijn uitzonderlijk blij dat drie belangrijke vertegenwoordigers va onze kerken ons beloofd hebben een persoonlijke bijdrage te geven op deze dag “Samen voor Europa”. We willen nu bisschop Wolfgang Huber, voorzitter van de Duitse evangelische kerken, Aartsbisschop Anastasios Hatzopoulos, vertegenwoordiger van de Grieks-orthodoxe kerk bij de Europese unie, kardinaal Miloslav Vlk, aartsbisschop van Praag, uitnodigen om hun indruk te geve van deze dag en de gemeenschap tussen bewegingen en gemeenschappen te geven. Severin Schmid van het oecumenisch centrum van Ottmaring zal dit gesprek leiden. M. Barrot: Miriam: Graag willen we ook u Heer Jacques Barrot, commissaris van de Europese Unie voor verkeer en vicevoorzitter van de Europese commissie hartelijk welkom heten hier bij ons in Stuttgart. Hartelijk welkom! Ondertussen is ook Romano Prodi, eerste minister van Italië, aangekomen. Welkom onder ons. We willen u vragen om hier op het podium te komen. Dank aan de politici en uitnodiging van de verantwoordelijken Ralf: Geachte heer Prodi, geachte heer Barrot, hartelijk dank voor deze bemoedigende woorden. We vragen aan God de zegen over uw werk. 41
Nu zal ons orkest dat stuk van de Noorse componist Edvard Grieg: “Morgenstemming” spelen. Dat leidt ons binnen in de schoonheid va het Noordelijke deel van ons werelddeel. Conclusie Gérard Testard: Beste vrienden, Ik wil jullie uit de grond van mijn hart immens bedanken. Net als jullie ben ik door deze ontmoeting getroffen. Een dag zoals we vandaag hier hebben beleefd, geeft hoop. Het is het bewijs dat gemeenschap in verscheidenheid een werkelijkheid kan zijn. Ik ben daar allang van overtuigd, maar dat concreet samen beleven, die kracht van liefde zien die ons enthousiasmeert, deze wil om samen te bouwen en vooruit te gaan maken me gelukkig. De bewegingen die verenigd zijn, zijn meer dan een boodschap, ze zijn een licht. Hun duidelijk zichtbare eenheid wijst een weg aan. Ze brengen samen deze zekerheid dat de eenheid, de gemeenschap, de spiritualiteit zo beleefd worden dat ze een authentiek teken voor Europa zijn. En het is Europa in zijn eenheid dat ons als christenen betreft. We zijn op weg in het voetspoor van de stichters van Europa en van alle mensen die doorheen de geschiedenis, de fataliteit van de conflicten hebben afgewezen en die zich hebben ingezet om barrières die ons scheiden neer te halen. De echte uitdaging van vandaag is de toekomst. Zullen we erin slagen om dit elan van broederlijkheid tot een werkelijkheid te maken die invloed zal hebben op de toekomst van Europa? Zullen we met al onze broers en zussen van welke godsdienst of kleur ze ook zijn, of welke ideeën ze ook hebben, dit vuur, deze dorst naar gerechtigheid en vrede, naar liefde, die ons bezielt kunnen delen? We moeten niet terugkeren naar een christendom dat overheerst. Maar dat het Rijk Gods maar komt. “Uw Rijk kome”, zeggen we in het gebed dat Jezus ons geleerd heeft. Ons hart openen voor het evangelie, het woord van God, wil zeggen de gaven van de vrede, van de liefde, het geschenk van respect, van ontvankelijkheid voor de vreemdeling aannemen. Want leven zoals Christus betekent de blik op de arme richten en strijden tegen alles wat onmenselijk is. Daarin bestaat het geestelijke Europa. Een meer verenigd Europa heeft een zending opdat de wereld meer één, meer solidair zou zijn, vooral met Afrika. De christenen en vooral de gemeenschappen en bewegingen hebben de plicht om door te gaan met hun inzet om Europa een menselijker gezicht te geven. Samen willen leven is een politiek project dat alle christenen betreft. Dat komt voor uit het leven volgens de geest van Jezus Christus, door de geloofsgemeenschappen die tegelijk sterk en nederig zijn: “Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, vertrouwen...” (Gal. 5, 22) Europa bestaat uit verschillende christelijke confessies. Dat is een kans. Deze confessies hebben een fundamentele rol gespeeld voor de toekomst van de volkeren. De oecumene heeft waarschijnlijk de roeping om in beweging te brengen wat de politiek op zich niet kan: zorgen dat verschillende confessies openstaan voor elkaar, antropologische fundamenten aanvaarden die inwerken op het persoonlijke gedrag en een ziel aan de volkeren en aan Europa geven. Dromen van een onverdeelde Kerk betekent tegelijkertijd dromen van Europa. Laten we ons 42
eens voorstellen wat een formidabele drijfkracht een bekering in het diepst van onze harten en onze intelligentie, smeltkroes van een eenheid, zou kunnen hebben voor de opbouw van Europa. Ja, de verzoening tussen christelijke confessies, die zelf openstaan voor andere godsdiensten zou profetisch zijn om Europa vorm te geven. “Zoveel immers heeft God van de wereld gehouden, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft geschonken” (Joh. 3,16) Christus krijgt hier een gezicht in Stuttgart, komt tot bestaan om in de wereld aanwezig te zijn, die wereld die God zozeer bemint. Daarom zijn de bewegingen, hier in Stuttgart verenigd, een icoon van de liefde van God. Ze zijn een uitdrukking van Christus die door hen nog blinden ziet aan wie Hij het zicht kan teruggeven, doven die Hij kan doen spreken, lammen die Hij kan laten lopen. Als we naar de mensheid kijken met de ogen van God, en steeds meer de liefde onder onze bewegingen en om ons heen laten circuleren, kunnen we helpen om Jezus te laten verrijzen, te laten geboren en herboren worden onder de mensen. Christus in ons midden zal, zoals Hij beloofd heeft als we verenigd zijn in zijn Naam, onze weg verlichten, zal de wereld en ons Europa overstromen met licht en leven. Hij zal de geestelijke en materiële goederen laten circuleren, om antwoorden te geven op de meest uiteenlopende behoeften van de mensen. We richten ons vol vertrouwen tot de bewoners van Europa, tot de instellingen en regeringen van de landen voor een nieuwe heropleving en dat ‘Samen voor Europa’ een teken van hoop mag zijn. “God, kom ons te hulp om te leven en te gaan langs de weg van de dialoog. Leid ons op onze weg, verlicht onze intelligenties en onze woorden. Maak van ieder van ons een werktuig voor een Europa van vrede, broederlijkheid, rechtvaardigheid en liefde. Inleiding slotboodschap Gabri Fallacara: Nu worden we uitgenodigd om samen een moment te beleven, waarop we onze stem laten horen. Het gaat om de ‘Boodschap tot Europa 2007” Daarin willen we de 230 gemeenschappen, bewegingen en groepen die we hier vertegenwoordigen, uitdrukken. Het is de vrucht van vandaag voor de toekomst. Het is een Europese, christelijke vrucht, een vrucht van de Geest, de vrucht van de gemeenschap onder ons. Jongeren van 8 landen, van verschillende bewegingen en gemeenschappen zullen dien u voorlezen ieder in hun eigen taal.
Slotboodschap We zijn hier in Stuttgart vanuit heel Europa samengekomen als vertegenwoordiging van meer dan 240 christelijke bewegingen en gemeenschappen en we willen getuigen van de voortdurende ontwikkeling van een nieuwe gemeenschap onder ons, die alleen maar vrucht kan zijn van de Geest van God. In deze gemeenschap zien we duidelijker onze verantwoordelijkheid om de uitdaging waarmee Europa vandaag te kampen heeft, aan te gaan: een sterke sociale cohesie in de context van een culturele veelvuldigheid. We beleven onze verscheidenheid als een rijkdom en niet als motief van angst of scheiding. Deze ervaring kan een teken van hoop worden overal waar het samenleven in gevaar is. 43
Onze bijdrage bestaat in het aanbieden van een steeds actueel en vitaal evangelie. We verlangen vandaag de vruchten te tonen van de christelijke wortels van Europa – verleden, heden en toekomst van zijn geschiedenis - die ook leefden in onze vaders en stichters. We zijn allen dankbaar die zich hebben ingezet voor de verzoening en de vrede tussen Europese volkeren. We wensen dat Europa, dat de mensheid door het kolonialisme, de wereldoorlogen, de Shoah heeft verwond, met meer moed zijn geest kan uitdrukken en zo zijn noodzakelijke bijdrage geeft voor de opbouw van een meer broederlijke wereld. De charisma’s, gratis geschenken van God, hebben ons op de weg gebracht van de broederlijkheid en van het samen leven. Dat zien we als diepe Europese roeping. Onze broederlijkheid ontstaat uit de evangelische liefde, die steeds vernieuwd en meegedeeld wordt zonder ook maar iemand uit te sluiten. Juist omwille van deze band die ons in God verenigt, hebben we vandaag in een pact onze wederzijdse liefde vernieuwd, zoals Jezus ons heeft opgedragen. Verenigd door dit pact van wederzijdse liefde, zeggen we ja aan het leven en zetten we ons in om de onschendbare waardigheid ervan te verdedigen in alle fasen van het leven, van de bevruchting tot het natuurlijk levenseinde. We zeggen ja aan het gezin dat verbonden is door een onverbrekelijk pact van liefde tussen man en vrouw, fundament voor een samenleving die solidair is en openstaat voor de toekomst. We zeggen ja aan de schepping en zetten ons in om de natuur en het milieu te verdedigen. We hebben die als gaven van God gekregen en willen die vol respect beschermen voor de toekomstige generaties. We zeggen ja aan een rechtvaardige economie, ten dienste van elke persoon en van heel de mensheid. We zeggen ja aan de solidariteit met de armen en de benadeelden dichtbij en veraf. Het zijn onze broers en zussen. We vragen aan onze regeringen en aan de Europese Unie om zich vastberaden in te zetten voor de armen en voor de ontwikkeling van benadeelde landen, vooral van Afrika. We zeggen ja aan de vrede en we zetten ons in opdat we in conflictsituaties tot begrip en verzoening kunnen komen door de dialoog. Zonder de vrede heeft onze wereld geen toekomst. We zeggen ja aan onze verantwoordelijkheid voor heel de samenleving en we werken opdat de steden, door de deelname van allen, plaatsen van solidariteit worden, waar mensen van verschillende afkomst en cultuur zich welkom voelen. Opdat deze ‘ja’s’ werkelijkheid zouden worden, willen we samenwerken, elke beweging en gemeenschap volgens hun eigen charisma en eigen mogelijkheden. 44
Opdat deze ‘ja’s’ werkelijkheid zouden worden, willen we samenwerken met alle mensen, met de instellingen en met alle sociale en politieke krachten. Samen willen we ons opnieuw ten dienste stellen van de vrede en de eenheid die aan de basis liggen van het Europa van vandaag. Samen willen we aan Europa en de wereld het evangelie van het leven en van de vrede meedelen dat onze bewegingen en onze gemeenschappen bezielt. Slot Gabri Fallacara: Ik zou iedereen willen bedanken voor de gaven die we gekregen hebben: liefde, vreugde, vrede, welwillendheid, goedheid, vertrouwen, mildheid (vgl. Gal. 5, 22). In deze gemeenschap hoor ik een vraag: Wat kan ik doen? Wat kan de groep, de gemeenschap, de groep doen, waartoe ik behoor? Het antwoord is: Sta op! Er is iets nieuws voor Europa: Het licht dat uit God voortkomt, ook in het lijden als dat bemind en verenigd wordt met Zijn schreeuw, van Hem die Verrezen is, van Hem die ‘het licht van het leven is” (Joh. 8,12), het licht van het leven van Europa, het licht van het leven van de wereld. Dat getuigenis willen we samen geven. Wij zijn de boodschap ‘Samen voor Europa’. Afsluiting Ralf: Nog een keer dank voor deze prachtige hymne. We nemen dat ja met ons mee naar huis. Daarmee zijn we op het einde van onze dag gekomen. Miriam: We wensen allen een goede terugreis. Jullie zullen aan de uitgang de boodschap van deze dag krijgen.
45
